Vlaamse tax shift van Groen Groen geeft met loonbonus en lastenverlaging een extra boost aan lagere inkomens en werkgelegenheid Samenvatting Groen lanceert een voorstel over een Vlaamse belastingverschuiving en versterkt zo de taxshift en de lastenverlaging die federaal in het vooruitzicht gesteld zijn. De Vlaamse taxshift van Groen geeft een extra boost aan de werkgelegenheid en aan de (lagere) inkomens in Vlaanderen met drie concrete maatregelen. Een loonbonus voor werknemers: 500 miljoen euro. Een extra loonlastenverlaging voor werkgevers: 350 miljoen euro. Een bijkomende impuls voor sociale economie: 150 miljoen euro. De loonbonus is geen jobkorting, maar wordt toegekend in de vorm van een belastingkrediet De lastenverlaging komt bovenop de 900 miljoen euro van de Vlaamse regering voor een Vlaams Banenpact (doelgroepenbeleid en tijdelijke werkervaring). De extra impuls voor de sociale economie moet meer kansen bieden aan mensen die zeer moeilijk aan de slag geraken. De middelen voor deze drie maatregelen komen voor een deel van de opbrengsten van een veralgemeende invoering van de kilometerheffing voor vrachtwagens en personenwagens in 2018. Dan verdwijnen de huidige verkeersbelastingen ook volledig. Dat is een groene shift in de verkeersfiscaliteit: van het bezit naar het gebruik van een voertuig.
INKOMSTEN (in mio euro) • Vergroening verkeersbelastingen • Kilometerheffing UITGAVEN (in mio euro) Afschaffing verkeersbelastingen Vlaamse taxshift • Loonbonus • Loonlastenverlaging • Sociale economie
2016
2017
2018
2019
200
200
------
------
500 (vrachtwagens)
500 (vrachtwagens)
2200 (veralgemeend)
2200 (veralgemeend)
150
150
1200
1200
250 200 100
250 200 100
500 350 150
500 350 150
Een Vlaamse taxshift van Groen Groen pleit al sinds vorig jaar voor een taxshift met verlaging van de lasten op arbeid, gecompenseerd door milieu- en vermogensficaliteit. In april van dit jaar repten de drie meerderheidspartijen in de Vlaamse regering over een Vlaamse tax shift. Concreet spraken ze zich uit voor een verschuiving van lasten op arbeid naar milieu- of verkeersfiscaliteit. Maar het debat viel snel stil. De eerste Vlaamse begrotingscontrole voor 2015 resulteerde enkel in een vermindering van de belasting op vermogen door een forse tarievendaling voor de schenkingsrechten voor onroerend goed (woningen). De essentie van een taxshift is dat de lasten op arbeid en/of inkomen uit werk kunnen verlaagd worden mits een correcte heffing op bijvoorbeeld vermogensrendement of verkeer. Groen heeft een voorstel over een Vlaamse taxshift, dat aan deze essentie beantwoordt. Dankzij de zesde staatshervorming heeft ook de Vlaamse regering een aantal hefbomen in handen gekregen: kortingen op sociale bijdragen en verhogingen/verminderingen van de personenbelasting. In aanloop naar de plenaire bespreking van de begrotingscontrole doet Groen, vanuit de oppositie, zelf een voorstel van wat een echte Vlaamse tax shift zou kunnen voorstellen.
Een Vlaamse Taxshift van Groen via 5 maatregelen 1. Minder Minder loonlasten voor werkgevers 2. Impuls voor sociale economie 3. Loonbonus voor werknemers 4. Inspanningen voor werkgelegenheid en inkomen 5. Veralgemeende kilometerheffing
1. Minder loonlasten voor werkgevers De Vlaamse regering heeft voor een vereenvoudigd doelgroepenbeleid en een eengemaakt systeem van tijdelijke werkervaring een budget van ongeveer 900 miljoen euro. Het voorstel van Groen trekt deze som op tot 1,25 miljard euro.
275 miljoen meer voor een doelmatige doelgroepenkorting Door de zesde staatshervorming kan Vlaanderen doelgroepenkortingen toekennen op sociale zekerheidsbijdragen. In haar ambitie voor een Vlaams Banenpact heeft de Vlaamse regering de vakbonden en werkgeversorganisaties kunnen overtuigen om met een budget van bijna 600 miljoen euro nog slechts in te zetten op drie doelgroepen: laag- en middelgeschoolde jonge werkzoekenden, oudere werkzoekenden en werknemers, personen met een arbeidshandicap. Maar onderzoek door Groen toont dat de Vlaamse regering op deze manier bijna 150 miljoen euro besteedt aan kortingen voor de aanwerving van werkzoekenden, die anders ook werk zouden vinden. Groen wil deze kortingen meer doelgericht en doelmatig inzetten. Een extra inbreng van 275 miljoen euro voor het doelgroepenbeleid heeft betrekking op vier punten. •
Groen voorziet 50 miljoen euro meer dan de raming voor het ‘vereenvoudigd’ doelgroepenbeleid van de Vlaamse regering.
•
Er kan worden ingegaan op de vraag van de Vlaamse sociale partners om jongeren tot en met 25 jaar als doelgroep te beschouwen. Dat breidt de doelgroep van jonge werklozen potentieel uit met 20.000. De meerkosten bedragen 50 miljoen euro.
•
Het Vlaams regeerakkoord heeft de social-profitsector en de lokale besturen uitgesloten van een korting om oudere werknemers aan het werk te houden. Deze sectoren wél meenemen vergt 50 miljoen euro.
•
Om haar Banenpact te financieren, wil de Vlaamse regering vanaf 2017 ook de besparing van 125 miljoen euro op de Vlaamse inbreng voor het Competitiviteitspact rechtzetten. Deze middelen zouden gaan naar doelgroepenkortingen en/of tijdelijke werkervaring. Het voorstel van Groen voor een Vlaamse taxshift dekt dat bedrag.
Meer middelen voor tijdelijke werkervaring werkervaring (75 miljoen euro extra) Voor het systeem van tijdelijke werkervaring voor mensen, die met zeer veel moeite een baan in de reguliere economie vinden, wil de Vlaamse regering diverse programma’s (WEP+, artikel 60-61 OCMW-wet, project-gesco’s, DAC, PWA enzovoort) bundelen in één systeem. Daarin zouden ook 20.000 langdurig werklozen worden meegenomen (tot nu vormden ze een doelgroep met aanwervingskorting voor werkgevers). De sociale partners zijn de Vlaamse regering gevolgd in de vereenvoudiging van het doelgroepenbeleid. Over het nieuwe systeem van tijdelijke werkervaring is er nog steeds geen akkoord. Groen heeft bijkomend 75 miljoen euro om een nieuwe regeling voor tijdelijke werkervaring in elk geval ook te richten op twee doelgroepen die nu in de maandelijkse werkloosheidscijfers van de VDAB extra in het oog springen: 65.000 werkzoekenden met ‘een grote afstand tot de arbeidsmarkt’ en 81.000 allochtone werkzoekenden (origine en niet-EU).
2. Impuls voor sociale economie (150 miljoen euro) De Vlaamse regering moet de nieuwe decreten over Maatwerk, Lokale Diensteneconomie en Arbeidszorg in praktijk brengen. Onder de regeling voor maatwerk vallen de sociale werkplaatsen, de beschutte werkplaatsen en de invoegbedrijven (20.000 werknemers; 2800 mensen in de omkadering; budget van 336 miljoen euro). Voor de lokale diensteneconomie (2000 werknemers) is er 22,5 miljoen euro en voor arbeidszorg (2000 mensen in ’trajecten op het snijvlak werk/welzijn’) is er 4,6 miljoen euro. Voorts is er de regeling van de sociale inschakelingseconomie (loonpremie/sociale korting voor de tewerkstelling van leefloners en werklozen die zeer moeilijk aan het werk geraken; budget van 57,4 miljoen euro). De Vlaamse regering voert de drie genoemde decreten uit met de handrem op. Voorbeeld: in mei 2014 hebben de sociale partners in de SERV gevraagd om voor maatwerk ook ‘individuele inschakeling’ mogelijk te maken. De Vlaamse regering beperkt zich om budgettaire redenen tot ‘collectieve inschakeling’ (minimum 5 doelgroep-werknemers). De Vlaamse taxshift van Groen voegt 150 miljoen euro toe aan de middelen voor sociale economie. Dat moet ook individueel maatwerk mogelijk maken en toelaten om meer jobs/plaatsen te creëren in de lokale diensteneconomie en de arbeidszorg.
3. Loonbonus voor voor werknemers (500 miljoen euro) Door de zesde staatshervorming is de fiscale autonomie van de gewesten uitgebreid. Op het vlak van de personenbelasting kan de Vlaamse regering opcentiemen heffen en/of beslissen over belastingverminderingen en terugbetaalbare belastingkredieten. Groen stelt voor een loonbonus toe te kennen aan al wie in Vlaanderen werkt en personenbelasting betaalt. De loonbonus neemt de vorm aan van een belastingkrediet. Het voordeel zou nul euro bedragen voor wie een belastbare som hoger dan de mediaan heeft. Onder de mediaan wordt de loonbonus groter naarmate de belastbare som lager is. De loonbonus is dus geen jobkorting (dat was een dure, forfaitaire belastingvermindering, ingevoerd door de Vlaamse regering in 2009 en weer afgevoerd in 2011). De loonbonus komt vooral de lagere inkomens ten goede. Voor deze maatregel trekt Groen 500 miljoen euro uit.
4. Inspanningen voor werkgelegenheid en inkomen: Groen en Vlaamse regering financieel vergeleken (in mio euro) Vlaamse regering
Groen
Globaal budget
1280
2280
Doelgroepenkorting aanwervingen
305
405
RSZ-korting oudere werknemers
200
250
RSZ-korting personen met arbeidshandicap
80
80
Tijdelijke werkervaring
295
370
Middelen Competitiviteitspact
???
125
Sociale economie
400
550
Loonbonus
-----
500
5. Vergroening verkeersfiscaliteit België en ook Vlaanderen scoren slecht op vlak van milieufiscaliteit in vergelijking met andere OESOlanden/regio’s. Daarvoor werden de regeringen al verschillende keren op de vingers getikt. Zowel de VAB, de milieubeweging als Europa lieten zich de voorbije maanden erg kritisch uit omdat Vlaanderen op dit moment het instrument van de verkeersfiscaliteit nog onvoldoende gebruikt om het wagenpark te vergroenen en de uitstoot van de wagens terug te dringen. Europa verwacht dit expliciet van de Vlaamse en federale regering om de uitstoot van fijn stof en stikstofoxiden te verminderen. Een dergelijke vergroening van de verkeersfiscaliteit staat in het Vlaams regeerprogramma van N-VA, Open VLD en CD&V. De meerderheidspartijen denken dan vooral aan een vergroening van de bestaande belastingen (de éénmalige belasting op inverkeerstelling of BIV, en de jaarlijkse verkeersbelasting). De BIV werd al eens aangepast (zij het onvoldoende), de verkeersbelasting nog niet. Groen stelt voor dat minister van Mobiliteit Ben Weyts zijn belofte snel uitvoert en deze regeertermijn werk maakt van de invoering van een slimme kilometerheffing voor zowel vrachtwagens als personenwagens. Voor Groen moeten daarbij alle bestaande verkeersbelastingen afgeschaft worden. Het voordeel van een kilometerheffing is dat niet het bezit van een wagen, maar het gebruik bepaalt hoeveel men betaalt: wat men betaalt hangt af van het aantal kilometers dat men rijdt (variabilisering van de autokosten). Als je die kilometerheffing dan ook nog slim maakt kan je rekening houden met de milieukenmerken van wagens (auto’s die minder uitstoten, betalen minder) en kan je ook rekeningrijden toepassen (als je in daluren of in het buitengebied rijdt, betaal je minder). N-VA en CD&V zijn in principe voorstander van zo een slimme kilometerheffing. Open VLD is hier rond niet zo duidelijk. Mobiliteitsminister Weyts verklaarde uitdrukkelijk voorstander te zijn. Tegelijk kondigde hij aan dat de kilometerheffing voor personenwagens er niet meer komt in deze regeerperiode, wel een nieuw proefproject. --- Kilometerheffing voor vrachtwagens Op 1 april 2016 voert de Vlaamse regering een kilometerheffing in voor vrachtwagens vanaf 3,5 ton. De Vlaamse kilometerheffing voor vrachtwagens zal 310 miljoen euro per jaar opbrengen. Dat is aanzienlijk minder dan de eerste ramingen van onder meer het Departement Mobiliteit en Openbare Werken. Die eerste ramingen gingen over 700 tot 800 miljoen euro aan ontvangsten, en na compensatie - door de schrapping van het eurovignet en een vermindering van de verkeersbelasting - nog goed 550 miljoen euro (die voor een belangrijk deel ook zal worden betaald door buitenlandse vervoerders). De verklaring is eenvoudig: minister Weyts heeft de Duitse tarieven (12,5 tot 21,4 eurocent per kilometer) geruild voor eigen Vlaamse tarieven (7,4 tot 20 eurocent per kilometer). Bovendien geldt de heffing op veel minder wegen dan oorspronkelijk voorzien. Daardoor zakt de opbrengst, maar zal ook meer sluipverkeer gegenereerd worden op gewestwegen door vrachtwagens die de heffing willen ontlopen.
Bovendien wordt de Vlaamse transportsector sterk gecompenseerd: geen heffing in havengebieden, afschaffing eurovignet, afschaffing verkeersbelasting voor lichte vrachtwagens en vermindering van deze belasting voor zwaardere vrachtwagens; doelgroepenkorting voor de transportsector,… Zo zou er nog 100 miljoen euro resten voor een verbetering van de wegeninfrastructuur. Deze regeling voor de Vlaamse kilometerheffing voor vrachtwagens krijgt niet meteen steun van werkgevers- en andere belangenorganisaties. Unizo, VOKA, Febiac, Comeos: ze zijn (weliswaar om uiteenlopende redenen) wél voor een veralgemeende kilometerheffing voor vracht- en personenwagens. Internationale instellingen zoals de OESO en de Europese Commissie zijn dat eveneens.
--- Veralgemeende kilometerheffing (voor vrachtwagens én personenwagens) Ironisch genoeg kan aan de protesten van de vrachtwagensector deels tegemoet gekomen worden, door nu te beslissen om op korte termijn de kilometerheffing ook in te voeren voor personenwagens. Want de truckers vallen nu juist over deze ongelijke behandeling. Hoeveel zou zo een veralgemeende kilometerheffing opbrengen? Een studie in opdracht van het Departement Natuur, Leefmilieu en Energie (LNE) raamde de opbrengst op 1,7 tot 3,3 miljard € . Groen vaart een financieel voorzichtige koers en rekent voor een invoering van een veralgemeende kilometerheffing in 2018 op een opbrengst van 2,2 miljard euro per jaar. Zijn de ontvangsten toch hoger, dan kunnen ze dienen voor extra investeringen in openbaar vervoer en veiligere wegen. Bovenop de extra investeringen die we hiervoor al voorzien hadden in onze Zuurstofbegroting (o.m. voor De Lijn, fietspaden, wegwerken van verkeersonveilige punten). Een opbrengst van 2,2 miljard euro krijgt een tweevoudige bestemming. -
Afschaffing van de verkeerbelasting en belasting op inverkeerstelling: 1,2 miljard euro. Een Vlaamse vermindering van de belasting op arbeid : 1 miljard euro.
Conclusie: een dubbele taxshift van Groen Door een dergelijke aanwending van de opbrengsten van een veralgemeende kilometerheffing brengt Groen een dubbele taxshift tot stand. Een eerste verschuiving vindt plaats binnen de verkeersfiscaliteit door een belasting op het bezit van een voertuig te ruilen voor een slimme heffing op het gebruik. De tweede verschuiving realiseert met Vlaamse fiscale instrumenten een Vlaamse taxshift in het voordeel van de werkgelegenheid en (lagere) inkomens uit werk. Ramingen over het aantal nieuwe arbeidsplaatsen gaan van 6.500 in de LNE-studie tot meer dan 25.000 in een studie van de professoren Konings en Vanormelingen (KU Leuven). Een extra winstpunt van deze taxshift is ook dat ze bijdraagt aan de strijd tegen armoede en de aanpak van een groeiende inkomensongelijkheid.
