De Belgische/Vlaamse evolutie in energiewetgeving 1980-2020 Peter Wouters WTCB Brussel – 21 april 2016
Jaren 60 • Dubbel glas in gebouwen… • Waarom? • Thermisch comfort • Vermijden condensatie • Energiebesparing niet echt belangrijk
1973 2050?
Jaren 70 en 80 • Nieuwe ramen met dubbel glas • Energiebesparing • Minder tocht ( betere luchtdichtheid) • Minder snel condensatie
• Centrale verwarming i.p.v. individuele kachels • Mogelijkheid van beter comfort op woningniveau • Individuele kachels zorgden voor goede lokaalventilatie • (Open) CV ketel in de kelder zorgt voor goede ventilatie in de … kelder
Studie Nationale Maatschappij voor de Huisvesting (1984-1986) Lokalen per woning met condensatie of schimmel
2.5
2
1.5
1
0.5
0 20
30
40
50
60
70
Année
Bouwjaar van de woonwijk
80
90
Koudebruggen…
• In 1960 waren er geen koudebruggen… • We hebben ze uitgevonden … door te isoleren
Vlaamse wetgeving in 1992: k-waarde eis…
EIS: kmuur 0.6
*Of
* W/m²K
1 W/m²K indien men kan aantonen dat er geen condensatierisico is
Vlaamse wetgeving in 1992: K-peil
1 september 1992: K65 1 september 1993: K55
SENVIVV (VLIET studie)
Isolatiepeil 200 nieuwbouwwoningen 140
Eengezinswoningen Appartementsgebouwen
120 100
K
80 60 40 20 0 1989
1990
1991
1992
1993
1994
Datum bouwaanvraag
1995
1996
1997
VLIET
SENVIVV
Overzicht per periode... 80
Weinig of geen evolutie
70 60 50
Geen eis Eis K65 Eis K55
K 40 30 20 10
0 Eengezinswoningen
Appartementsgebouwen
Vaststellingen • Sinds 1992 : Vlaamse wetgeving op isolatie van woningen « K55 » • Ervaringen met de wetgeving : Wordt onvoldoende toegepast Dit blijkt duidelijk uit de SENVIVV studie
• Evolutie in de behoeften :
Algemene doelstelling 1 :
• Niet enkel isolatie belangrijk, ook zonnewinsten, ventilatie, energieproductie, verlichting, hernieuwbare energie,… realiseren •Het Comfort is cruciaalvan : randvoorwaarden die een • Zomercomfort, visueel comfort, grotere garantie bieden dat een • Goedewetgeving luchtkwaliteit belangrijk maar niet evident dergelijke behoorlijk wordt toegepast
Vaststellingen doelstelling 2 »: • SindsAlgemene 1992 : Vlaamse wetgeving op isolatie « K55 • Ervaringen met de wetgeving : uitwerken die Bepalingsprocedures Wordt onvoldoende toegepast beter• beantwoorden aan de behoeften van vandaag… Dit blijkt zeer duidelijk uit SENVIVV studie
• Evolutie in de behoeften : • Niet enkel isolatie is belangrijk, ook zonnewinsten, ventilatie, energieproductie, verlichting, hernieuwbare energie,… • Comfort is cruciaal : • Zomercomfort, visueel comfort
• Goede luchtkwaliteit belangrijk en niet evident
Wetgevend kader in Vlaanderen : Nieuw Decreet Decreet Ruimtelijke Ordening (18 mei 1999) Art. 100 § 3 De stedenbouwkundige vergunning bedoeld in artikel 99, § 1, 1° en 6°, moet worden geweigerd wanneer niet is voldaan aan de regels voor : l l l l
de globale energetische prestatie-eisen thermische isolatie, de ventilatie- voorzieningen en de minimale eisen voor het binnenklimaat
zoals vastgesteld door de Vlaamse regering.
VLIET-project EPIGOON • Doelstelling : • Uitwerken van degelijk onderbouwde voorstellen voor het invoeren van een EPN wetgeving in Vlaanderen
• Partners : • WTCB, KUL, WenK Sint Lucas, Physibel, Daidalos • TNO-BOUW (1ste fase)
• Contractuele context • Eerste contract : mei 1998-april 2000 • Tweede contract : zomer 2000 - begin 2002
Nederland: Ontwikkeling EPC-eis woningen < dec. 1995 1996-97 1998-99 2000
1,4 1,2
1,0 0 EPIGOON - 12/01/2000
Elke lidstaat dient te implementeren… • … een rekenmethodiek conform bijlage 1 • … minimale eisen • … energiecertificaat bij nieuwbouw, verkoop of verhuur • … inspectie van boilers •…
www.epbd-ca.eu
Maximum E-peil
! Enorm snelle evolutie ! ! Bijna geen leercurve ! Vlaams Gewest
10 mei 2016
Impact op technologie & innovatie
Luchtdichtheid & Ventilatie 1983 – Nationaal R&D programma energie - België beslist om deel te nemen aan het Air Infiltration Centre (AIC) - Doelstelling: hoe infiltratieverliezen verminderen 1986: AIC wordt AIVC - Air Infiltration and Ventilation Centre - Goede luchtkwaliteit is belangrijk
SMS controles luchtdichtheid 2000 1800 1600
inspectie
1400 1200 1000 800
600 400 200 0 0
200
400
600
800
1000
SMS
1200
1400
1600
1800
2000
In situ controle
PLEIADE project Louvain-La-Neuve • Rijwoning • Goede architectuur • Zomercomfort • Goede luchtkwaliteit • Visueel comfort • Energiezuinig
K-peil 35
Gemeten K-peil K-peil volgens gedetailleerde berekening
30 25
K-peil volgens eenvoudige berekening
20 15 K23
K28
K27
10 5 0 Norm
Detailberekening
Meting
K-peil 35
Gemeten K-peil K-peil volgens gedetailleerde berekening
30 25
K-peil volgens eenvoudige berekening
20 15 K23
K28
K27
10 5 0 Norm
Detailberekening
Meting
Voorbeelden • Koudebruggen / bouwknopen • U-waarde raamprofielen • Rendement CV ketel, warmtewisselaar • Verlichting kantoren en scholen • ATG-E voor innovatieve systemen
2016…
Toekomst?
Toekomst? 2026? • Is BEN het eindpunt? • kWh en kW… • BIM en smart… • Renovatie challenge…
Gebouwen • … met fossiele brandstoffen
Auto • … op benzine of diesel
• … met PV of zonneboiler (BEN) • … hybride auto • … enkel hernieuwbare energie
• … elektrische auto
Wat indien er geen wind? Wat indien er geen zon? Stockage is duur! ‘Flexibele’ gebouwen!
3D bouwknopen Energie Akoestiek …
In voorbereiding: SBO projectvoorstel “New generation building assessment tools” • Huge impact over 10 yrs of EPB tools! How should the next generation look like? • • • • • • • • •
Align with EU directives! Need for dynamic simulations? Include part load behaviour! Include new electrical & thermal production units, loads and storage Impact of shared services (local electrical, thermal grids, production and storage)? Impact of, leverage on BIM-trends and big data? Impact on building stock? Socio-economic aspects and impact? …
• Project (if granted) will run for 4 years need for a ‘social user field’ group
• You will be able to impact the project activities to maximise the societal impact • You will be able to follow-up the results to adopt them in the working of your organisation
• Filing date: 23/05/2016 including your “letter of interest”?! • Project partners: Ghent University – EnergyVille – BBRI – PHP • Contact:
[email protected] or
[email protected] (0471/58 88 32)
Renovatie challenge 100%
80%
0% Power Sector
-20% Current policy
60%
Residential & Tertiary
-40%
Industry 40%
-60% Transport
20%
-80% Non CO2 Agriculture
Non CO2 Other Sectors 0% 1990 2000 2010
2020
2030
2040
-100% 2050
Energetische renovatie
Woonuitbreiding Duurzaam bouwen Duurzaam waterbeheer
Hernieuwbare energie Stabiliteit Daglicht
Toegankelijkheid
Zomercomfort Akoestiek
Slimme woning
Besluiten… • Tussen 1980 en 2005 vrij beperkte evolutie in energiewetgeving • In 2006 zeer grote wijziging door invoering EPB met handhavingskader • Sinds 2010 zeer snelle evolutie • Deze trend zal zich vermoedelijk doorzetten in de toekomst • Bestaande bouw is DE uitdaging • Op middellange termijn (…2025…) een grondige evolutie in EPB methodiek?
