Visie op cultuureducatie

Visie op cultuureducatie INLEIDING Visie is de fundamentele kracht die al het overige aanstuurt. De kracht van visie is ongelofelijk! Teams en organisaties die duidelijk weten wat ze willen bereiken en waarom, presteren opvallend beter dan teams die geen duidelijk toekomstbeeld hebben. Een visie is het vermogen om voorbij de huidige realiteit te kijken en dát te scheppen of uit te vinden wat nog niet bestaat, om dát te worden wat wij nu nog niet zijn. Om te komen tot een cultuurprofielplan is het van belang eerst de visie zodanig helder te hebben dat u in twee minuten duidelijk kunt maken wat uw visie op cultuurprofiel inhoudt.

INFORMATIE "Focus op wat je wilt scheppen. Niet de visie op zich is het doel, maar wat die visie teweegbrengt." (Peter Senge) WAT IS VISIE? Peter Senge schrijft in zijn boek De vijfde discipline: "In zijn eenvoudigste vorm is een visie het antwoord op de vraag: Wat willen we creëren?" Een visie is een op de toekomst gericht beeld: het inspireert, daagt uit, is ambitieus en wordt collectief gedeeld. Een visie is pas werkelijk gemeenschappelijk als u en ik hetzelfde beeld hebben en het ook belangrijk vinden om dat beeld te delen. Een visie biedt perspectieven voor een periode van ten minste drie tot vijf jaar. "Wie en wat willen we over drie tot vijf jaar zijn en wat hebben we dan te betekenen voor onze omgeving en voor al onze belanghebbenden?" VOOR WIE IS DE VISIE BESTEMD? Voor iedereen die met de cultuurprofielschool te maken heeft. Dus schoolleiding, docenten, OOP, leerlingen, ouders, enzovoort. DOOR WIE WORDT DE VISIE ONTWIKKELD? De schoolleiding of een projectgroep kan de visie ontwikkelen op het cultuurprofiel. Als de visie echter beperkt blijft tot de schoolleiding of de projectgroep, is het gevolg hoogstens volgzaamheid, maar geen werkelijke betrokkenheid. Het is dus altijd van belang om het team te betrekken. Dat kan van begin af aan, maar men kan er ook voor kiezen de al ontwikkelde visie op een cultuurprofiel voor te leggen aan het team. Van belang is dat het team, met name de betrokken docenten, zich eigenaar gaat voelen van wat de school met het cultuurprofiel voor ogen staat. Voor een visie moet bewust draagvlak gecreëerd worden.

HOE ONTWIKKELT U EEN VISIE? Het is belangrijk dat u een concreet beeld schept van hoe de cultuurprofielschool eruitziet. Begin met het eind voor ogen Stephen Covey, de bekende schrijver van onder meer het boek De zeven eigenschappen van effectief leiderschap vergelijkt de visie met een bouwplan dat gemaakt wordt voordat het huis gebouw gaat worden: "Stel dat je een huis wilt bouwen. Dat laat je eerst tot in de kleinste details ontwerpen, voordat de eerste paal in de grond wordt geslagen. Je probeert een zeer duidelijk beeld te krijgen van wat voor huis je wilt hebben. Wil je een huis voor een heel gezin, dan zorg je dat de huiskamer een centrale plaats krijgt. Je denkt aan schuifdeuren en aan een binnenplaatsje zodat je kinderen

DE ZEVEN EIGENSCHAPPEN VAN

buiten kunnen spelen. Je werkt voortdurend met

EFFECTIEF LEIDERSCHAP

ideeën. Alles speelt zich af in je hoofd, totdat je duidelijk voor je ziet wat je wilt bouwen. Vervolgens laat je een bouwtekening maken en daarna een bouwplan. Dat gebeurt allemaal voordat er ook maar één schop de grond in is gegaan. Anders zal de tweede schepping, de feitelijke uitvoering, dubbel zo duur uitvallen vanwege alle veranderingen die je nog wilt aanbrengen. Een timmermanswet zegt: 'Meet tweemaal, zaag eenmaal.' Je moet er zeker van zijn dat de blauwdruk, de eerste schepping, er echt zo uitziet als je wilt. Alles moet goed doordacht zijn. Pas dan komen de bakstenen en het cement. Elke dag opnieuw ga je naar de bouwkeet en bekijk je de bouwtekening om de instructies voor die dag te kunnen geven. Je begint met het eind voor ogen." Wanneer deze metafoor wordt toepast op het 'bouwen' van een cultuurprofielschool komen we tot het volgende verhaal: "Stel dat u cultuurprofielschool wilt worden. U probeert een duidelijk beeld te krijgen van wat voor cultuurprofielschool u wilt worden. Voor wie is het bestemd? Voor alle leerlingen, voor de leerlingen met talent of alleen voor de onderbouwleerlingen? Denkt u aan muziek- en toneeluitvoeringen? Of aan een tentoonstelling? Of ziet u vooral voor u dat alle leerlingen met kunst bezig zijn en dat het hele gebouw ermee gevuld is? U werkt voortdurend met ideeën. Alles speelt zich af in uw hoofd, totdat u duidelijk voor u ziet wat voor school het moet worden. In de visie beschrijft u wat u wilt bereiken en waarom." Een visie hoeft niet uitgewerkt te zijn (het is nog niet de bouwtekening), maar moet wel concreet en evalueerbaar zijn. Een visie van een school past op één A4-tje, maar in de praktijk is dit niet altijd een papieren document, het kan ook een mondelinge visie of een idee zijn. Het is dan echter wel minder goed over te dragen en te evalueren. Net als bij het bouwen van een huis is het van belang dat u eerst goed nadenkt voor u echt begint. U moet er zeker van zijn dat de blauwdruk er echt zo uitziet als u wilt. Alles moet goed doordacht zijn. Wanneer u dat niet helemaal helder hebt en u stelt onderweg plannen bij, dan kost dat altijd extra tijd en geld.

2

VISIE OP CULTUUREDUCATIE

En verder gaat u bij wijze van spreken iedere dag naar de projectkamer en bekijkt u de visie en de plannen; wat moet er eerst gebeuren, wat kan wachten? Werken we nog steeds naar de visie zoals we die omschreven hebben? "Je begint met het eind voor ogen." Dat kan op verschillende manieren en met verschillende hulpmiddelen. Gebruik daarbij uw verbeelding. HULPMIDDELEN OM EEN VISIE TE ONTWIKKELEN Mindmap Een visie schrijft u niet alleen. Brainstorm gezamenlijk en gebruik een mindmap om vrij te denken.

HTTP://WWW.NATUURLIJKLEREN.ORG

Scenario's Om de visie op het cultuurprofiel duidelijk te krijgen kunnen de vier scenario's voor Kunst en Cultuur worden aangewend. De scenario's geven een beeld van wat Kunst en Cultuur in de onderbouw kan betekenen en vormen zo een inspiratiebron. Zie hiervoor ook Scenario's Kunst en Cultuur. Matrix van Camp De matrix van Camp helpt om gezamenlijk op een gestructureerde, maar ook levendige manier met het ontwikkelen van een visie aan de slag te gaan. De matrixmethode helpt bij het kiezen van aangrijpingspunten, geeft inzicht in de sterke punten en de aandachtspunten, houdt rekening met uiteenlopende belangen en zorgt voor het vrijkomen van de goede energie.

DE MATRIX VAN CAMP

'Een dag uit het leven van een leerling' Daarnaast is het van belang zich een concrete voorstelling te maken van wat de cultuurprofielschool gaat inhouden. Wat verandert er precies? Hoe zien de lessen er dan uit? In welke lokalen werken we? Zijn er veel activiteiten buiten de reguliere lessen? Enzovoort. Om daar een goed beeld van te krijgen, kunt u heel concreet 'een dag uit het leven van een leerling op een cultuurprofielschool' beschrijven. Zie hiervoor ook Een dag uit het leven van een leerling.

3


Elevator pitch Een heel effectieve manier is uw visie op cultuurprofiel in een halve minuut uiteen te zetten. Zo'n ultra korte presentatie wordt ook wel elevator pitch genoemd: een verhaal dat u kunt afsteken als u in een lift instapt en onverwacht iemand ontmoet aan wie u uw verhaal wilt doen. Wanneer u uit de lift stapt, is de tijd voorbij en moet u het verhaal verteld hebben. Zie hiervoor ook Elevator pitch. HOE COMMUNICEER JE OVER JE VISIE? De visie kan omschreven worden in een visiedocument, of toegelicht en besproken worden tijdens een studiedag of een vergadering. Daar kan het echter niet toe beperkt blijven. Communiceren over de visie is een continu proces; het komt steeds terug, vindt plaats in de wandelgangen, in de docentenkamer en staat op de agenda van de vergaderingen. De communicatie over de visie is ook van belang bij het creëren van draagvlak en bij branding van uw school. Zie hiervoor ook informatie over Communiceren over het cultuurprofiel. HOE VERDER? Naar aanleiding van de visie ontwikkelt een cultuurprofielschool cultuurprofieldoelen (extra doelen om richting te geven aan het programma) en de visie wordt uitgewerkt in het cultuurprofielplan; het beleidsplan voor cultuurprofilering, dat in de metafoor de plaats inneemt van de bouwtekening. Het cultuurprofielplan wordt uitgewerkt in deelplannen per onderwerp of project. Een van hoofdtaken van een cultuurcoördinator is het verankeren van de visie binnen de school.

BRONNEN EN VERWIJZINGEN LITERATUUR •

Camp, P. & F. Erens (2002). De praktijk van de matrix. Een doeltreffende methode om veranderingen te sturen. Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Business Contact.

•

Covey, S.R. (2006). De zeven eigenschappen van effectief leiderschap. Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Business Bibliotheek, 34e druk.

•

Senge, P.M. (1992). De vijfde discipline. De kunst & praktijk van de lerende organisatie. Schiedam: Uitgeverij Scriptum Management.

DEZE WEBSITE •

scenarioskunstencultuur.pdf

•

eendaguithetlevenvaneenleerling.pdf

•

elevatorpitch.pdf

•

communicerenoverhetcultuurprofiel.pdf

•

cultuurprofieldoelen.pdf

•

draagvlak.pdf

WEBSITES •

www.perspectivity.org Beschrijving van scenarioplanning onder knop kernconcepten.

•

www.stephencovey.com Website van Stephen R. Covey.

•

www.campmatrix.nl Website van Peter Camp met voorbeelden en uitleg.

4


SCHOOLVOORBEELDEN BAUDARTIUS COLLEGE, ZUTPHEN Isendoornstraat 1 7201 NJ Zutphen Contactpersoon: Joske van Zomeren E [email protected] T 0575 - 515041 I www.baudartius.nl Schoolportret: http://www.cultuurprofielscholen.nl/schoolportretten/baudartius-college-zutphen Het Baudartius College is een school voor mavo, havo en vwo. We willen leerlingen uitdagen en inspireren door zoveel mogelijk aan te sluiten bij hun interessewereld. Dit realiseren we door onze specifieke lijnen in de onderbouw: de Sportlijn, de Kunst- en Cultuurlijn, de Pluslijn, het Gymnasium en de Wetenschaps- en Technieklijn. Acht jaar geleden zijn we gestart met de KC-lijn. Behalve dat leerlingen beter gemotiveerd en uitgedaagd worden doordat de ingang tot de lesstof gevonden wordt binnen kunst en cultuur, zien we ook dat leerlingen zich veilig voelen in een klas met leeftijdsgenoten die dezelfde interesse hebben. Het schept een onderlinge band, mede door de groepsactiviteiten die onderdeel van hun lesprogramma zijn. Dit is een bijkomend groot voordeel. In de Docentenwerkplaats vindt de ontwikkeling van de KC-lijn plaats. De Docentenwerkplaats bestaat uit de mentoren van de KC-klassen, de docenten van de KC-modules en de niet-mentoren die wel lesgeven aan deze klassen en affiniteit hebben met de KC-lijn. De werkplaats wordt aangestuurd door de profielcoördinator en komt meerdere keren per jaar volgens het jaarrooster bij elkaar. Er wordt dan gewerkt aan de KC-modules. Deze modules worden verzorgd door vakdocenten en professionele kunstenaars. Deze drie uren passen in het reguliere rooster: de leerlingen uit de KC-lijn gaan dus niet meer uren naar school dan de leerlingen uit de andere lijnen. Ieder schooljaar wordt met alle KC-leerlingen toegewerkt naar een interdisciplinaire voorstelling in de plaatselijke schouwburg Drie keer per jaar vinden prestatieweken plaats waarbij vakoverstijgend en thematisch wordt gewerkt. De lesstof van de afzonderlijke vakken is aan het betreffende thema gekoppeld en wordt in samenhang aangeboden. Alle vakken komen minimaal een keer per jaar terug in de prestatieweken. Voor elk vak worden twee keer per jaar kunst en cultuurgerelateerde prestatieopdrachten gegeven. Tijdens de ‘gewone’ lessen krijgen leerlingen uitdagende, kunstgerelateerde opdrachten aangeboden. Deze lessen zijn speciaal voor de KC-leerlingen ontwikkeld en sluiten aan op hun leefwereld en interesse. GROENE HART LYCEUM, ALPHEN A/D RIJN Tolstraat 11 2405 VS Alphen aan den Rijn Contactpersoon: Wim Janssen E [email protected] T (0172) 449510 I www.groenehartscholen.nl Schoolportret: http://www.cultuurprofielscholen.nl/schoolportretten/groene-hart-lyceum Locatie Lyceum wil leerlingen niet uitsluitend opleiden voor het examen. Wij willen dat onze leerlingen zich volwaardig kunnen bewegen in de maatschappij. In deze maatschappij krijgen ze in hoge mate te maken met cultuur.

5


In zijn boek 'frames of mind' beschrijft Howard Gardner zijn theorie van de meervoudige intelligentie. Juist in cultuureducatie komen de meeste van deze intelligenties aan bod. Mede daardoor is cultuureducatie voor iedereen van belang INSULA COLLEGE, DORDRECHT Locatie Koningstraat Koningstraat 294 3319 PH Dordrecht Contactpersoon: Marleen Brugman E [email protected] T 078 - 8905200 I www.insulacollege.nl Schoolportret: http://www.cultuurprofielscholen.nl/schoolportrett en/insula-college Marleen Brugman zegt over het communiceren van een visie: “Dat een visie belangrijk is voor het ‘bouwen’ van een cultuurprofielschool wisten we. Hoe we die visie moesten omschrijven en communiceren naar derden was wat lastiger. Om een en ander helder te krijgen, zijn wij begonnen met het maken van een mindmap. Daarin hebben wij zichtbaar gemaakt wat wij al bereikt hadden in school en waar wij nog aan moesten werken, wie waren de direct betrokken collega’s? Deze mindmap hebben wij in de docentenkamer gehangen. Dit zorgde ervoor dat men in gesprek ging over wat daar nu hing, wat was het? Welk doel dient het? Nadat wij de visie op papier stond, hebben wij dit beetje bij beetje aan de collega’s voorgelegd. Dat ging op verschillende manieren. Zo hebben wij bij iedere APV spreektijd gevraagd. Zo konden wij onze collega’s op de hoogte houden van de ontwikkelingen en onze visie. Toen het hele Cultuurprofielplan op papier stond moest dit natuurlijk ook onder iedereen verspreid worden. Maar je weet hoe dat gaat...: weer een pak papier wat doorgelezen moet worden; “het zal wel”, “dat komt nog wel een keer”. Om dit te voorkomen hebben wij het net iets anders aangepakt. Net na de vakantie was ons Cultuurprofielplan af en had ik net een mooie reis naar China achter de rug. De vakantieverhalen vlogen over tafel. Ik dacht dit is mijn kans. Samen met mijn collega hebben wij het Cultuurprofielplan gekopieerd, maar op de voorkant heb ik mijn vakantiefoto’s geplaatst, met de tekst “Vakantie foto’s van Marleen” erop. In de pauze hebben we alles uitgedeeld en daarna zijn mijn collega en ik in de docentenkamer gaan zitten om de reacties te ontvangen. Vol verbazing pakten onze collega’s het document en vonden het op zijn minst wat exhibitionistisch dat ik mijn vakantiefoto’s voor iedereen gekopieerd had. Maar na pagina 1 opgeslagen te hebben, begrepen zij de grap en raakten we aan de praat over het Cultuurprofielplan. Ongedwongen en toch doordrongen van een belangrijk iets!”

6


Visie op cultuureducatie

Recommend Documents