Preek vierde Adventszondag 2015 in de Diaconessenkerk in Arnhem Het is vandaag de laatste zondag voor Kerstfeest, vierde advent, aanstaande vrijdag is het Kerst en we lezen dan de verhalen over God in ons midden, het kind in de kribbe in Bethlehem en alle verhalen er omheen . We denken na over de betekenis van de komst van deze zoon van God voor de mensen van toen en voor de mensen van nu en ongetwijfeld zullen de woorden licht en duisternis weer vallen . Op zich is dat al heel spannend om Kerstfeest werkelijk iets te laten betekenen en het uit de sprookjessfeer van alleen maar romantiek en lekker eten en gezelligheid te halen . Vijftien jaar geleden sprak ik met een groepje gepensioneerden van het Rijnstate ziekenhuis dat een eindejaars bijeenkomst aan het voorbereiden was. Ze vroegen zich toen, bij de overgang naar een nieuw millennium , af Komt het wel goed met deze wereld? Als je vertrouwen in deze wereld hebt , waar baseer je dat dan op ? Ik denk dat die vraag van toen nog steeds actueel is , ook voor jonge mensen. Ik denk bijvoorbeeld aan jonge echtparen die overwegen of ze wel of niet kinderen willen, want je zet toch geen kinderen op de wereld als je absoluut geen vertrouwen in de toekomst van die wereld hebt ? Die jonge mensen zouden kunnen zeggen: “Wij houden zoveel van elkaar , we geloven dat onze liefde voldoende warmte en beschutting biedt tegen het kwaad dat in onze wereld is. “ Of ze zouden kunnen zeggen:” Wij weigeren te geloven dat het kwaad het uiteindelijk zal winnen in onze wereld. We geloven in de kracht van de menselijke vooruitgang, in de menselijke goedheid. “ Jaren geleden was er een zanger in Nederland die zong : “mens , durf te leven!” Ondanks de verschrikkingen, ondanks de terreur, ondanks het onrecht, de wanhoop …. .het leven is de moeite waard! Er is zoveel goeds mogelijk! Ga staan voor je verantwoordelijkheid.
Ik zelf ben opgegroeid in een heel andere sfeer. Ik ben opgevoed met onder andere de Heidelberger Catechismus. Elke week leerden we een vraag met een antwoord daarop uit ons hoofd. En zo werden we voorbereid op het leven. Ik geloof dat ik daar meer door beïnvloed ben , dan ik jarenlang heb gedacht. Een paar uitspraken zijn blijven hangen in mijn herinnering: De eerste was: Wat is uw enige troost in leven en in sterven ? Antwoord: Ik ben het eigendom van Jezus Christus De tweede: De mens is geneigd tot alle kwaad en niet tot enig goed. U merkt hier niet zoveel van vertrouwen in de menselijke goedheid. Alleen via Jezus Christus kan er nog wat goeds gebeuren. Ik ben zelf wat weg gegroeid van die zwaarmoedigheid , ik geloof dat een mens wel in staat is tot enig goed en dat hij daartoe ook wordt opgeroepen .
Een auto rijdt niet zonder motor , de motor bepaalt de vaart. Zo denk ik dat wij in ons leven ook een motor hebben , die ons in beweging brengt. Die motor is onze levensbeschouwing , ons geloof, onze droom voor de toekomst . Voor de een is dat de goedheid van de mens , het positieve denken, voor een ander is het iets dat buiten ons ligt, iets dat ons wordt aangereikt door de geschiedenis heen , in kerkelijke termen uitgedrukt: “het koninkrijk van God” . Er komt een tijd dat het hier op aarde zo zal toegaan als God het bedoelt , dan zullen de spelregels van dat rijk van vrede , gerechtigheid , verzoening de belangrijkste spelregels zijn en niet meer de regels van het recht van de sterkste bijvoorbeeld. Mensen zullen tot hun recht komen , haat zal verdwijnen en vrede wordt gesticht. In het boek Openbaring wordt daar hartroerend over geschreven. Het boek geeft een weerspiegeling van de geschiedenis van het christendom gedurende een korte periode in de tweede helft van de eerste eeuw. De schrijver Johannes is volgeling van Jezus , hij is verbannen naar het eiland Pathmos en schrijft daar bemoedigende woorden aan de gemeenten van Christus in zijn dagen . Hij doet dat in een soort geheimtaal , zodat de brieven door de Romeinse censuur heen komen. Het thema van het hele werk is eigenlijk de oproep om trouw te blijven tot in de dood. Er zullen vervolgingen komen, de christenen zullen moeten kiezen tussen de erkenning dat de keizer hun Heer is of dat Jezus Christus hun Heer is. Het gaat daarbij om de keuze tussen twee levenshoudingen. Johannes voorziet veel verdriet door onderdrukking, door vreselijk lijden , wanneer ze blijven kiezen voor Jezus christus als hun Heer Ik heb een tijdlang gedacht dat dit nu niet meer op die manier voorkomt, maar daarin heb ik me vergist. We horen ook in onze dagen over terreur en moord op christenen door fanatieke moslims. Johannes probeert hen te bemoedigen door te zeggen dat het gevecht tussen het Lam Gods, oftewel Jezus Christus en de machten tegenover dat Lam, dat dat gevecht al lang beslist is in het voordeel van het Lam. Ze hebben nu nog te lijden , maar het is al beslist. Daarom : houdt vol! Laat je geestelijk in elk geval niet doden door alles wat je overkomt . Johannes ziet de toekomst voor zich in een soort visioen: Uit de hemel daalt op aarde een nieuw Jeruzalem , symboliek voor stad van de vrede, een wereld die Johannes probeert te beschrijven, hij doet dat op een manier die in zijn dagen diepe indruk moet maken: een schitterende stad , een schitterende wereld , een veilige wereld ook , waar geen muren en hekken met prikkeldraad nodig zijn om je te beschermen.
Die stad weerspiegelt de heerlijkheid van God , vandaar al die kostbare edelstenen die daar worden genoemd. Johannes verkeert in een soort religieuze extase als hij die stad van de toekomst beschrijft en daarom spreekt hij hier in beelden , omdat hij niet kan en mag zwijgen over datgene waarover het toch eigenlijk onmogelijk is te spreken. Hij moet toch wat zeggen ! Zijn boodschap , zijn toekomstverwachting berust dus op dat visioen van de stad van vrede die uit de hemel neerdaalt: En zie , ik zag een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, want de eerste hemel en de eerste aarde waren voorbij gegaan . En het verhaal van dat Lam van God , de oorsprong van het visioen , begint eigenlijk al in dat andere verhaal dat we gelezen hebben, bij de aankondiging van de geboorte van het kind van Maria . Beide verhalen lezen we in Adventstijd , beide verhalen zetten onze toekomstverwachting op scherp. Dat kind van Maria zal sterven , zal sterker blijken dan de dood , zal opgewassen blijken tegen de kwade machten , dat kind opent perspectief voor een nieuwe hemel en een nieuwe aarde , hoe kun je dat anders beschrijven dan in visioenen , waarin de beelden over elkaar heen buitelen . Ik had het zo net over de motor van ons leven , de motor die ons in beweging brengt, …. voor mij is dat onder woorden gebracht in dat visioen van Johannes , in die oproep om trouw te blijven , om te blijven geloven in de toekomst van dat rijk van God Wij verkeren hier niet in de positie van de eerste christenen, wij worden niet onderdrukt of vermoord om ons geloof, maar horen er steeds vaker over dat het anderen overkomt . Op een andere manier worden wij ook in ons geloof aangetast , het duurt al zo lang , we zijn al twee duizend jaar onderweg , en wordt het nog eens wat met die toekomst van Gods Koninkrijk ? ik denk da ook t u uw eigen aanvechting wel kent, moedeloosheid misschien , het gevoel lam geslagen te zijn door wat er met u gebeurt in deze periode van uw leven.
Die oproep van Johannes is ook voor ons bestemd, de oproep om vol te houden, het visioen van het komende rijk van God op aarde niet kwijt te raken. Wat is de motor in mijn leven, in jouw leven , wat inspireert je, wie inspireert je ? Ik zelf geloof dat we sedert de komst van Jezus Christus mogen leven in de lichtkring van de liefde , die lichtkring wordt steeds groter zoals de kringen die in het water ontstaan als je er een steen in hebt gegooid. Die lichtkring is , naar mijn besef , begonnen in het kind van Maria, het is tot uitbeelding gebracht in het visioen van Johannes. Mijn droom , mijn toekomst verwachting, is gebaseerd op de liefde van God voor zijn wereld , een liefde die wel wordt aangevochten door alle ellende , maar is een liefde die stand houdt.
Ik geloof dat God ons oproept om vol te houden , om te blijven geloven en mee te bouwen aan de toekomst van zijn Rijk , zijn wereld. Ik denk nu terug aan een televisie gesprek van dertig jaar geleden tussen ds Beyers Naudé , een van de weinige blanken in het Zuid Afrika van die dagen die zich openlijk verzette tegen het apartheidsregime en die daarvoor ook de tol heeft moeten betalen, tussen die ds Beyers Naudé dus en Dorothee Sölle, een progressieve theologe die zich inzette voor de vrede tussen de volken. Het was een bewogen gesprek, aan het eind waarvan ze elkaar een persoonlijke vraag stelden: Beyers Naudé vraagt aan Sölle of ze denkt dat ze zichzelf trouw denkt te kunnen blijven , ondanks afwijzingen en ondanks het feit dat ze zelf het resultaat van haar inspanningen niet zal kunnen meemaken. Sölle antwoordt dan: Ik moet nu denken aan het antwoord van een vriend die , toen ik in een stemming van hopeloosheid was en het gevoel had dat het allemaal zinloos was , dat we nooit iets zouden bereiken , mij vertelde van de kathedralen die in de middeleeuwen gebouwd zijn. De meeste zijn gebouwd in de loop van twee honderd jaar , sommige zelfs in drie honderd jaar. Dus de bouwers aan die kathedralen hebben in grote meerderheid nooit het gebouw klaar gezien. Zij hebben er nooit kunnen bidden , zij hebben nooit kunnen op kijken naar de ramen ervan of naar andere schoonheden van dat werk waar zij hun leven aan besteed hebben. Deze vriend zei toen: moet je horen Dorothee, wij bouwen een kathedraal van vrede , maar misschien zullen wij die ook niet zien, we zullen sterven voordat die voltooid is. En toch gaan we door met hem te bouwen, ook al zullen we nooit in dat gebouw wonen .
Gemeente van Jezus Christus , ik heb dit antwoord altijd onthouden , de kathedralen kwamen af, ze werden uiteindelijk afgebouwd. Voor mij is dit een nieuwe versie van het visioen van Johannes, het visioen van de stad van God, uit de hemel neergedaald. Voor mij is God de architect van die stad en wij zijn de bouwlieden er aan en we gaan door met bouwen al zien we het eind resultaat misschien zelf niet . Zo zie ik Adventstijd ook passen in die droom: God zelf wil er aan te pas komen in zijn Zoon Jezus Christus , een licht in onze nacht . Elk jaar weer horen we dat verhaal en wordt onze droom , onze hoop voor de toekomst van de wereld gevoed . Een adventslied brengt het ook prachtig onder woorden: Reeds daagt het in het Oosten , het licht schijnt overal. Hij komt de volken troosten die eeuwig heersen zal . Ook dat lied spreekt weer in beeldende taal , bedoeld om hetzelfde vertrouwen tot uiting te brengen , een vertrouwen, gebaseerd op dat visioen van Johannes.: God zal zijn werk voltooien , Hij laat zijn wereld niet verloren gaan , mensen geloof daarin en werk er aan mee voor zo ver je kunt .
Dat is de basis van het vertrouwen dat mij over geleverd is en dat ik , op mijn beurt , ook weer wil overleveren…Ik sta in de lichtkring van de liefde , net als u , en die lichtkring wordt steeds groter. Het laatste beeld dat ik vandaag wil gebruiken ontleen ik aan Maarten Luther die ooit gezegd moet hebben , in vertrouwen dat God zijn wereld niet verloren laat gaan: “Als ik vandaag zou weten dat morgen de wereld zou vergaan , dan plantte ik vandaag nog een appelboompje.” Nou mensen , uit welke inspiratiebron u ook put , wat de motor van uw leven ook is , ik wens u dat vertrouwen toe , om dat boompje te planten in vertrouwen dat God het tot bloei zal laten komen in zijn Koninkrijk. Ik wens u een Kerstfeest toe vol vertrouwen Amen
Gebeden vierde Advent 2015 Diaconessenkerk
Bemoediging : Onze hulp is in de Naam van de Heer die hemel en aarde gemaakt heeft. Drempelgebed Kom ons tegemoet God met de scheppende kracht van uw liefde , als wij ons voorbereiden op wat komen gaat . Maak ons vrij voor elkaar , open naar het leven, dienstbaar aan U Amen Gebed om ontferming Heer onze God , Wij bereiden ons voor op Kerstfeest, Jezus Uw Zoon onder ons , geboren onder ons , licht in ons duister. Wij bereiden ons voor op feestelijke dagen Tegelijk noemen we hier de pijn , de moedeloosheid , de wanhoop van mensen die zo door het leven zijn moe gebeukt door angst, terreur, verdriet, tegenslag, dat de vreugde van het evangelie van het kind in de kribbe afketst op een muur. Mensen raken hun vertrouwen kwijt . Wij bidden Heer ontferm U Zondagsgebed Eeuwige , van wie de aarde is en al wat er leeft, open ons hart om de tekenen te verstaan waarin Gij ons uw bedoelingen kenbaar maakt. Laat ons zien in dit uur hoe wij daaruit hoop kunnen putten bij al wat ons overkomt, omdat Gij met ons zijt , deze dag en alle dagen die komen Amen Voorbeden Dank u wel God, dat U ons een bodem heeft gegeven waarop ons leven , onze toekomstverwachting mag rusten , de belofte van de nieuwe hemel en de nieuwe aarde. Wij bidden dat wij die belofte kunnen opnemen in onze levensstijl , als inspiratiebron om te blijven bouwen , te blijven geloven dat het op uw manier kan: leven , leven in vrede, leve n in gerechtigheid , leven als verzoende mensen , leven om mensen te laten uitgroeien zoals U ze bedoeld hebt , goede mensen . Zingend bidden wij : Wij bidden voor hen die deze inspiratiebron zijn kwijt geraakt , voor hen die geen vertrouwen meer hebben in de toekomst , verbitterd door de werkelijkheid van het heden , de smerigheid van de oorlogen, de terreur , de ontluistering van het verraad , de schaamte over vernederingen. U bent ook God voor hen , U kent hen, staat naast hen, als een kind in de kribbe , zo bent U God voor ons. Zingend bidden wij : Wij bidden voor hen die van het ene moment op het andere vanuit een glorieus leven terecht zijn gekomen in de ontluistering van een ernstige ziekte , voor hun dierbaren die het moeten aanzien , verdrietig , proberend er te zijn. Wij bidden voor hen dat zij nabijheid en warmte bij elkaar ervaren. Zingend bidden wij
Wij bidden voor hen die psychisch ziekzijn , voor hen die depressief zijn, voor hen die het leven niet meer aan kunnen en eruit willen vluchten. Wij bidden voor hen die met hen verbonden zijn, partner, kind, vader, moeder, vriend, vriendin . Soms gaat het goed, God , maar soms ook niet, dan volgt geen genezing, integendeel. O God , laat het waar zijn dat U alle tranen van hun ogen afwist, ze hebben genoeg gehuild in het leven Zingend bidden wij Stil bidden wij wat er leeft in ons hart……….. Onze Vader Wegzending en zegen De vrede van God, die alle verstand te boven gaat, zal uw harten en uw zinnen bewaren in Jezus Christus, onze Heer . Amen
