Vijf tips om meer actieve en betrokken ouders in het onderwijs te krijgen

READER NU OP SCHOOL ESF EQUAL Project EDUMO = EDUFA

Nu op School Het is een bekend probleem: allochtone ouders zijn vaak weinig actief op de school van hun kinderen. Om daar aan te werken is het van belang dat ouders intensiever worden betrokken bij de school van hun kinderen. Het is heel belangrijk dat ouders participeren in de school. Daar is veel behoefte aan. Zowel de ouders als de scholen hebben veel baat bij een betere samenwerking. Een voorbeeld is om ouders uit te leggen wat de cito-score inhoudt. Op die manier ga je tegen dat allochtone leerlingen standaard naar het vmbo gestuurd worden. Ook moet ervoor gezorgd worden dat de ouders meer participeren in de ouderraden. De ouders krijgen vergadertechnieken aangeleerd en gaan met elkaar in discussie. Vijf tips om meer actieve en betrokken ouders in het onderwijs te krijgen Tip 1 Ouders erop wijzen dat het voor de ontwikkeling van het kind onmisbaar is dat zij thuis en op school een actieve rol vervullen in de schoolcarrière van het kind. Ouders moeten met de school meedenken om het bereik onder ouders te vergroten. Tip 2 Het is van groot belang dat ouders al in een vroege fase informatie krijgen over de mogelijkheden om hun kind in zijn ontwikkeling te stimuleren en over voorschoolse educatie. Consultatiebureaus hebben contact met de ouders van kinderen jonger dan vier en zouden hier een actieve en prominente rol in moeten spelen. Tip 3 Een leerkracht kan de ontwikkeling van het kind beter begeleiden als hij zich ook oriënteert op de sociale omgeving van het kind. Leerkrachten zouden dan ook tijd moeten krijgen voor huisbezoeken. Tip 4 Leerkrachten én ouders hebben beide een belangrijke rol in de ontwikkeling van het kind. Individuele contacten tussen de leerkracht en ouders zijn belangrijk om hierover informatie uit te wisselen. Daarom is het nodig meer tijd uit te trekken voor rapportbesprekingen. Deze gesprekken zouden de vorm moeten krijgen van een dialoog. Tip 5 Ouders willen hun kind ondersteunen in hun schoolloopbaan. Ook de school vindt dat ouders thuis meer ondersteuning moeten bieden. Het is daarom belangrijk dat scholen tijdens de rapportbesprekingen ouders meer concrete informatie geven over hoe zij hun kind kunnen ondersteunen bij zijn/haar leerproces.

EDUMO=EDUFA wordt mede mogelijk gemaakt door bijdragen van het Europees Sociaal Fonds

1


Belang betrokkenheid Scholen ondervinden regelmatig problemen met betrekking tot ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie. Er wordt nogal eens opgemerkt dat contacten tussen allochtone ouders en de school moeizaam verlopen en dat ouderavonden slecht worden bezocht. Voor scholen is contact met ouders belangrijk om goed te kunnen functioneren. Voor ouders en leerlingen is betrokkenheid van de ouders belangrijk omdat het doorgaans leidt tot betere prestaties van de leerlingen. Die betrokkenheid wordt extra belangrijk wanneer er sprake is van problematisch gedrag onder leerlingen en de opvoedingstaak van docenten wel erg groot dreigt te worden. Om contacten tussen ouders en de school te verbeteren is het van belang om elkaars verwachtingen te kennen wat betreft die betrokkenheid.

Verwachtingen Uit praktijkgericht onderzoek is naar voren gekomen dat veel allochtone ouders niet goed of niet voldoende weten wat de school van hen verwacht. Dit heeft vooral te maken met de, voor hen, onbekende normen en waarden die de school hanteert. Zij verwachten met name op de hoogte gehouden te worden van de leerprestaties en het gedrag van hun kinderen. Mentoren en teamleiders daarentegen hebben veel verwachtingen van de ouders. Ze verwachten vooral dat ouders samen met de school zorg dragen voor het onderwijs en de opvoeding van de leerlingen, dat ze betrokken zijn bij het onderwijs, zowel thuis als op school. Dat uit zich o.a. in het ondersteunen van en toezicht houden op hun kinderen, bij het op orde brengen van hun ‘schoolspullen’, bij het maken van huiswerk, door het luisteren naar hun kinderen en aandacht hebben voor wat hun kinderen meemaken op school, door daar samen over in gesprek gaan, etc. Bij de verwachtingen die docenten hebben van ouders komt het bijbrengen van basale sociale vaardigheden, door de ouders aan hun kinderen, als prioriteit naar voren. Onbekende of onuitgesproken verwachtingen, ook die van onderwijzend personeel en ouders, komen een relatie meestal niet ten goede. Terwijl ouders en docenten elkaar zo hard nodig hebben om de leerlingen te ondersteunen in hun persoonlijke ontwikkeling. Een regelmatig en goed contact tussen ouders en school bevordert een goede afstemming van verwachtingen die men van elkaar heeft.

Problemen in de praktijk Contact onderhouden en samenwerken verloopt in de praktijk niet altijd zo soepel en positief als nodig is. Taalverschil en cultuurverschillen kunnen obstakels zijn bij het onderhouden van contact tussen allochtone ouders en de school. Allochtone en Nederlandse mensen kunnen in hun contact zich beiden onzeker voelen. Dat kan liggen aan het taalverschil, maar ook aan het feit dat ze onbekend zijn met de normen en waarden van elkaar, die ieder voor zich belangrijk vindt.


2


Twee voorbeelden van cultuurverschillen: - Mensen kunnen heel verschillend met het begrip tijd omgaan, in de ene cultuur is ‘op tijd komen’ min of meer een verplichting, terwijl in een andere cultuur een veel flexibeler visie ten aanzien van tijd bestaat. Het niet nakomen van afspraken (bijvoorbeeld bij de ‘tienminuten gesprekken’ op school) kan gemakkelijk tot irritatie leiden. - Onderwerpen die in de ene cultuur normaal in het openbaar bespreekbaar zijn, kunnen in een andere cultuur niet of nauwelijks bespreekbaar zijn. Het openlijk bespreken van taboeonderwerpen, zoals het benoemen van fouten of tekortkomingen, kan gezichtsverlies betekenen voor een allochtone ouder, dat heeft alles te maken met schaamtegevoelens.

Schoolmaatschappelijk werk De schoolmaatschappelijk werker heeft, wat betreft de relatie school/ouders, een signalerende functie en werkt er naar toe dat ouders, leerling en de school gezamenlijk een bijdrage leveren aan het aanpakken van eventuele problemen. Hij/zij slaat als het ware een brug tussen verschillende partijen. Een betere afstemming van wat allochtone ouders en de school van elkaar verwachten kan dus onder andere bereikt worden door de inzet van het schoolmaatschappelijk werk. Het schoolmaatschappelijk werk kan teamleden van scholen ondersteunen en deskundiger maken en eigen specifieke deskundigheid inbrengen. Dat kan in de praktijk o.a. mogelijk gemaakt worden door: -

Inbreng van kennis van de sociale kaart en hulpverlenings(on)mogelijkheden. Inbreng van specifieke deskundigheid over het communiceren met ouders. Bemiddeling tussen leerlingen, ouders en school. Suggesties doen voor en samenwerken met school en andere partijen bij het opzetten en uitvoeren van preventieactiviteiten(zoals sociale vaardigheidstrainingen) Deskundiger maken van onderwijsgevenden in het signaleren van psychosociale problemen bij hun leerlingen. Deskundiger maken van onderwijsgevenden in het omgaan met die leerlingen in de klassensituatie. Consultatie en coaching van onderwijzend personeel op gespreksvoering met ouders. Adviseren van de school en samenwerkingsverbanden met betrekking tot schoolklimaat en zorgbeleid, waar die lacunes vertonen of het functioneren van leerlingen negatief beïnvloeden.1

“Met een hand kun je niet klappen” Wil men op de school investeren in het verbeteren van contacten en ouderbetrokkenheid versterken dan is het belangrijk zich bewust te zijn van de eigen cultuur en leefwereld en van die van de ander. Cultuur zit diep geworteld in een persoon en beïnvloed iemand vanaf zijn jeugdjaren. Het leren denken in overeenkomsten tussen twee culturen (i.p.v. het benadrukken van verschillen) is een goed uitgangspunt om elkaar beter te leren verstaan. Oog hebben voor overeenkomsten betekent niet verschillen ‘wegpoetsen’, maar er aandacht voor hebben.


3


Het is onmogelijk je helemaal aan te passen aan de cultuur van een ander, het is wel mogelijk om te komen tot een aanpassing van een aantal normen en waarden die van belang zijn om tot een betere afstemming van verwachtingen en daarmee tot een betere samenwerking te kunnen komen. Samenwerking is belangrijk voor een geslaagd partnerschap tussen allochtone ouders en de school. Als ouders en docenten/mentoren zich meer inleven in de ander, zich zelf meer bewust zijn van die ander, meer kennis opdoen van de ander, bereidheid hebben iets te willen geven en iets te willen nemen, dan is de kans groot dat ze hun verwachtingen beter op elkaar kunnen afstemmen. Dan kunnen ze, als school én ouders, een positieve bijdrage leveren aan een goede persoonlijke ontwikkeling van allochtone jongeren. Aanbevelingen voor allochtone ouders en de school om elkaar beter te leren verstaan 1. Een regelmatig en goed contact tussen ouders en school bevordert een goede afstemming van verwachtingen die men van elkaar heeft wat betreft de opvoeding en het onderwijs van de leerlingen, hiervoor is bereidwilligheid nodig. 2. Dé Nederlander bestaat niet, dé allochtoon ook niet. Het is een gevaar om bij het benoemen van kenmerken van een andere cultuur, deze per definitie voor iedereen geldend te beschouwen. Het is belangrijk om ieder mens als individu te benaderen. 3. Om de school en het onderwijs van kinderen voldoende te begrijpen en om contact met de school te verbeteren is het goed beheersen van de Nederlandse taal (door allochtone ouders) een prioriteit. 4. Ook al spreken allochtone ouders goed Nederlands, het blijft voor hen de tweede taal. In een gesprek met ouders voor wie Nederlands de tweede taal is en die uit een traditionele cultuur afkomstig zijn, is het verstandig geduldig te zijn, alert te zijn op het non-verbale aspect (ook letten op eigen non-verbale signalen), concreet en helder te zijn, rekening te houden met zaken rondom geloof en traditie, vakjargon te vermijden. 5. Informatieavonden organiseren voor allochtone ouders vanuit school, waarbij duidelijke informatie wordt gegeven over: - verwachtingen die de school heeft van ouders 6. normen en waarden die de school hanteert. (Het is aan te raden om ouders mondeling en persoonlijk uit te nodigen bij informatieavonden en andere gelegenheden waarbij ouders worden verwacht. 7. Allochtone ouders hebben geen idee wat de school van hen verwacht. Als de school allochtone ouders wil bereiken, zou men ook een allochtone contactpersoon in kunnen zetten. Iemand die het Nederlands goed beheerst, iemand die veel kennis heeft van zowel de allochtone- als de Nederlandse cultuur, iemand die men in vertrouwen kan nemen en daardoor kan bemiddelen tussen ouders en de school. Deze persoon kan ingezet worden bij informatieavonden, gespreksgroepen, etc. 8. Huisbezoeken door mentoren, met als doel de context van het gezin beter te begrijpen. 9. Bij problemen ouders snel op de hoogte brengen en geduldig proberen naar een gezamenlijke oplossing van dat probleem te zoeken, schakel zo nodig het schoolmaatschappelijk werk in voor advisering of verdere hulp. 10. Het is goed om het schoolmaatschappelijk werk te betrekken bij: - gespreksavonden (leiding en/of coaching) - problemen en misverstanden (advies en hulp) 11. Schakel ouders meer in bij allerlei praktische zaken (bijvoorbeeld bij praktische lessen als koken, kunstzinnige vorming, muziek,etc.) 12. Organiseer in samenwerking met ouders van alle nationaliteiten multiculturele activiteiten (met aandacht voor muziek, kleding, culinaire kwaliteiten, etc.)


4


Ouders en leerkrachten vinden 10-minutengesprekken vaak moeilijk. Voor de leerlingen zijn deze gesprekken echter van groot belang. Als ouders en leraren zich als partner weten op te stellen, dan maken ze voor een leerling de weg vrij om optimaal te leren. Wat kunnen ouders doen om het 10-minutengesprek beter te laten verlopen? Daarbij ontvangen de deelnemers veel bruikbare informatie en worden vaardigheden besproken die noodzakelijk zijn voor het voeren van een effectief tien minutengesprek. Zowel ouders als de leerkracht moeten na afloop een goed gevoel aan het gesprek overhouden. Tijdens de bijeenkomsten wordt ingegaan op de relatie tussen ouders en leerkrachten. Daarbij wordt uitgegaan van het bestaan van een dynamische driehoek tussen ouder, leerkracht en kind. De factoren die daarop van invloed zijn worden besproken: loyaliteit, de balans van geven en ontvangen, erkennen, verwerpen en negeren. Vervolgens wordt uitgebreid ingegaan op de 10-minutengesprekken zelf en de vragen die daarover bij ouders leven: • • • • • • •

Waar praat je over als het gewoon goed gaat op school? Moet je je kind meenemen naar een ouderavond? Wat doe je als je het niet eens bent met bepaalde schoolregels? Hoe ga je constructief om met scherpe kritiek van de leerkracht op jou of op je kind? Hoe ga je als gescheiden ouders om met het 10minutengesprek? Hoe stel je pedagogische vragen aan een leerkracht? Hoe ga je om met afspraken na het 10minutengesprek?

Soms heeft het kind specifieke problemen, bijvoorbeeld: faalangst, ADHD, dyslexie, hoogbegaafdheid of het wordt gepest op school. Het boek bespreekt wat ouders in die gevallen van de begeleiding op school kunnen verwachten en wat ze zelf kunnen doen. Omschrijving: Voor kinderen is het belangrijk dat ouders en school elkaar waarderen en steunen. Dat geeft een veilig gevoel waarbinnen ze zich goed kunnen ontwikkelen. Ouders en school zijn immers partners. Hoe beter de verstandhouding, hoe meer je samen kunt bereiken. Meestal verloopt deze samenwerking naar beider tevredenheid, maar soms hebben ouders vragen of klachten en willen deze met school bespreken. Hoe je als ouders bij kunt dragen aan een goede communicatie met school en hoe je kind daarvan profiteert is een belangrijk uitgangspunt. Tijdens de bijeenkomst worden praktische tips gegeven, bijvoorbeeld hoe je je kunt voorbereiden op een 10-minutengesprek, hoe te reageren bij een slecht nieuws-gesprek en wat je bij problemen of klachten het beste kunt doen. Bijeenkomst voor ouders en leerlingen met informatie over het Nederlandse onderwijssysteem en manieren waarop ouders meer betrokken kunnen raken bij de schoolloopbaan van hun kinderen. Omschrijving: Vaak weten allochtone ouders niet hoe zij meer betrokken kunnen raken bij onderwijsaangelegenheden en bij de schoolloopbaan van hun kinderen. De onbekendheid met het Nederlandse onderwijs en taalproblemen spelen hierbij een grote rol. Deze bijeenkomst speelt in op deze informatiebehoefte en de behoefte aan meer betrokkenheid van ouders. Daarbij is intervisie van ouders én leerlingen het sleutelwoord. Zowel ouders als leerlingen krijgen voorlichting op thema''s aangeboden, waarbij tevens veel ruimte is voor discussie, het


5


uitwisselen van ervaringen, het stimuleren van bepaalde vaardigheden en het vergroten van kennis. Bijeenkomsten voor ouders gaan over de ouderparticipatie en medezeggenschap van ouders, huiswerk & vrije tijd, schoolkeuze basis- en voortgezet onderwijs, het onderwijssysteem in Nederland en het land van herkomst, taal ontwikkeling meertaligheid, opvoeding tussen twee culturen en communicatie. De leerlingen krijgen naast huiswerkbegeleiding bijeenkomsten over het ontwikkelen van vaardigheden, communicatie, de school en ouderbetrokkenheid, huiswerk & vrije tijd, school- en beroepskeuze na het voortgezet onderwijs, de schoolcultuur en de schoolpleincultuur en taal problemen.


6


Praktijksimulatie Passend Onderwijs De praktijksimulatie wordt methodisch ingezet op een studiedag met het schoolteam. De ambitie op schoolniveau ligt in het stimuleren van de leer- en ontwikkelingsmogelijkheden van elke leerling. Doel van de praktijksimulatie op schoolniveau: Zicht krijgen op: Voorafgaand aan de studiedag wordt de unieke situatie van de kinderen van de deelnemers middels een intakegesprek in beeld gebracht. Actueel zorgprofiel binnen de school (hoe kunnen we nu omgaan met leerlingen met speciale onderwijsvragen) Plan van Aanpak voor de ontwikkeling van nieuwe expertise in het omgaan met leerlingen met een andere afkomst, andere cultuur, andere taal, normen en waarden)

Inhoud: Het individuele zorgprofiel: de deelnemers krijgen inzicht in het zorgprofiel van het schoolteam en alle docenten, door een interactief participatieprogramma te starten waarbij de deelnemers en de schoolleiding rollenspellen zullen uitvoeren. Zicht krijgen op aanwezige kennis en kunde bij het schoolteam en deze overbrengen op de deelnemers met de focus op het verkrijgen van inzicht.

Opbouw rollenspellen: Introductie op thema Passend onderwijs Simulatie ‘Schoolkind alweer overblijven’ Categoriseren van moeilijk hanteerbare leerlingen - Wat kan de school (aan)bieden? Verkenning van vragen: - Wat kunnen we nu? - Wat willen we kunnen? - Hoe komen we daar?


7


Resultaat: Creëren van draagvlak voor adaptief onderwijs en integratie Wat kan integratie voor school betekenen Waar liggen ontwikkelmogelijkheden Profilering en duidelijkheid naar ouders/aanvragers (de deelnemers) passend onderwijsaanbod Doel van de praktijksimulatie voor de deelnemers: De praktijksimulatie stelt de deelnemers in staat om optimale condities te creëren en een totaalbeeld van de mogelijkheden van hun kinderen in kaart te brengen. De door reflectie op schoolniveau verkregen resultaten leveren vervolgens wederzijds inzicht en zijn zij in staat om op een efficiente manier te participeren. Resultaat: Er is meer verbondenheid tussen personeel van de scholen en de deelnemers. Vanuit deze cohesie kan b.v. moeilijk hanteerbare kinderen op de juiste manier worden aangesproken en aangepakt worden. Goede afstemming: gericht naar andere partners, ouders, stakeholders (aanbod en expertise is in beeld); Er kan gericht en efficiënt scholing en expertise ingezet worden.

Praktijksimulatie allochtone jeugdigen bereiken Inleiding Allochtone jeugdigen en gezinssystemen die met opvoedingsproblemen of met psychosociale problemen te maken krijgen, blijken in het algemeen in een laat stadium ondersteuning te krijgen. Vaak gebeurt dat pas na een kinderbeschermingsmaatregel. Bovendien blijken zij slecht bekend te zijn met de school counselling, hebben er een negatief beeld van en hebben geen vertrouwen in het aanbod. Doel Het doel van de simulatie is om de deskundigheid van de docenten te vergroten en het beeld van de allochtone ouders te verbeteren, op een wijze die goed past bij de recente ontwikkelingen in het onderwijs.


8


De simulatie richt zich niet eenzijdig op het werken met allochtone cliënten maar leert om op een vraaggerichte wijze en met een cliëntgerichte benadering expliciet rekening te houden met de diversiteit aan cliënten. In de simulatie wordt geleerd mogelijke cultuurverschillen en communicatiestijlen te herkennen, het eigen referentiekader te verbreden, cultuurverschillen te overbruggen en zo te communiceren dat cliënt en docent elkaar goed begrijpen. Deelnemers leren door middel van praktijkgerichte opdrachten de problemen te vertalen in de ‘taal van de cliënt’ en dóór te vragen naar de betekenis van wat de cliënt zegt. De deelnemers die aan de simulatie hebben deelgenomen, kunnen het geleerde direct in de praktijk toepassen. Doelgroep (Allochtone) ouders (Allochtone) schoolkinderen

Inhoud De volgende onderdelen zullen in de training aan de orde komen: • • • • • • • • • • • • • • • •

De culturele diversiteit in de groep, De positie en achtergronden van de groep maatschappelijk kwetsbare allochtone jongeren, Introductie van het methodisch kader transculturele hulpverlening, Presentie-oefening: hoe kun je als professional in je eigen praktijk present zijn, Oefening vooronderstellingen van het onderwijsinstituut, Praktijksimulatie: presentie in de eerste contactlegging en opbouw van een vertrouwensrelatie, Simulatiespel voor interculturele communicatie, Een systeembenadering van interculturele communicatie: praktijktheoretische input met o.a.: systeembenadering, cultuurbegrip, etniciteit, ontmoeting en confrontatie, Introductie van een systematiek van aandachtspunten voor de interculturele gespreksvoering, Toepassing van collegiale intervisie, Praktijksimulatie op basis van eigen praktijkinbreng, De docent als coach: onderscheid tussen coachen, adviseren en instrueren, Het coachmodel: een systematiek om vraaggericht te werken en mensen te motiveren en te activeren (competentiegericht werken en bevordering cliëntenparticipatie), De kunst van het coachend vragen stellen, De mogelijkheden van vraaggericht werken, Evaluatie.


9

Vijf tips om meer actieve en betrokken ouders in het onderwijs te krijgen

Recommend Documents