Vijf seculaire duurzaamheidstrends

Oktober 2009

Vijf seculaire duurzaamheidstrends

Inhoud

Trend 1: waterschaarste ............................................................................................................................... 2 Trend 2: wijzigende demografie in de groeimarkten..................................................................................... 3 Trend 3: meer aandacht voor het bestuur van de onderneming.................................................................... 4 Trend 4: klimaatverandering ........................................................................................................................ 5 Trend 5: tekort aan menselijk kapitaal in een nog complexere wereldeconomie............................................ 5

© Dexia Asset Management –- Zie disclaimer op het einde van het document – Redactiedatum: 30 oktober 2009


De wereld verandert buitengewoon snel. Uit deze veranderingen vloeien uitdagingen voort met betrekking tot de manier waarop we zaken doen, en de middelen die bedrijven inzetten om hun producten op de markt te brengen en te communiceren met hun belangrijkste stakeholders, waaronder hun werknemers, klanten en het milieu. Diezelfde uitdagingen zorgen eveneens voor nieuwe markten en opwindende nieuwe opportuniteiten. Het intern duurzaamheidsteam van Dexia Asset Management identificeerde vijf grote duurzaamheidsuitdagingen die de komende jaren de economische, de sociale en de zakelijke omgeving zullen bepalen.

Trend 1: waterschaarste Ondanks het feit dat ongeveer 70 % van het aardoppervlak bedekt is met oceanen, worden een toenemend aantal mensen geconfronteerd met waterschaarste. Zoals de Wereldgezondheidsorganisatie1 benadrukt, is water een essentiële bron van leven en een goede volksgezondheid. Een op drie mensen ter wereld heeft vandaag echter te maken met een tekort aan water om in de dagelijkse behoeften te kunnen voorzien. Volgens schattingen van de Unesco2 heeft de wereld ongeveer 1 400 miljoen kubieke kilometer water, waarvan 97,5 % zoutwater en slechts 2,5 % zoetwater dat geschikt is voor menselijke consumptie. Het probleem is dat meer dan tweederde van dat zoetwater ingekapseld zit in poolijskappen en gletsjers. Het gevolg? Een schamele 0,26 % van al het zoetwater op aarde, zowat 900 000 kubieke kilometer, is beschikbaar om van te drinken, voor de productie, de landbouw en voor persoonlijk gebruik. Het waterprobleem is dus een fenomeen van wereldwijde omvang, want nog niet zo lang geleden, in 2002, hadden meer dan 1,1 miljard mensen geen toegang tot zuiver water. China, een van de snelst groeiende landen ter wereld, bezit slechts 7 % van de wereldwijde zoetwaterreserves, terwijl het land een bevolking heeft van meer dan 1,3 miljard (22 % van de wereldbevolking) mensen. 80 % van alle rivieren in China is zo vervuild dat alle vissen gestorven zijn. Als de huidige trends zich doorzetten, zal volgens de VN3 tegen 2030 zowat de helft van de wereldbevolking leven in een gebied met een acuut watertekort. Kortom, om het met de woorden van de Financial Times te zeggen: “In de moderne geschiedenis is water nog nooit zo schaars geweest”.

De drijvende factoren van deze waterschaarste zijn bevolkingsaangroei, industrialisatie, consumptiegedrag en klimaatverandering. Men voorspelt dat de huidige wereldbevolking van 6,6 miljard tegen 2050 met 2,5 miljard zal stijgen, met de grootste groei in de in ontwikkeling zijnde landen. Veel van die landen liggen in regio’s waar water nu al schaars is. Verder gaan in groeimarkten, zoals 1

World Health Organisation, 10 facts about water scarcity. http://www.who.int/features/factfiles/water/en/index.html http://www.unesco.org/water/ 3 http://www.reuters.com/article/latestCrisis/idUSN12399772 2

© Dexia Asset Management – Zie disclaimer op het einde van het document – Redactiedatum: 30 oktober 2009

2/6


India en China, enorme hoeveelheden bruikbaar water verloren door industrialisatie en een explosie in het gebruik van waterverontreinigende chemicaliën. Bovendien slorpen technologische toepassingen, van elektriciteitsproductie over halfgeleiders tot farmaceutica, steeds grotere hoeveelheden ”blauw goud” op. De derde reden – veranderend consumptiegedrag – is misschien een verrassing. Maar denk hier eens aan: dagelijks verbruiken Europeanen tot 25 keer meer water dan hun tegenhangers in de in ontwikkeling zijnde wereld. Omdat mensen rijker worden, veranderen ook hun eetgewoonten, met een toenemende vraag naar proteïnen (vlees). Maar voor een kilo rundvlees wordt ongeveer 13 000 liter water gebruikt om de gewassen te telen om het vee te kunnen voederen … waardoor landbouw 70 % van de wereldwijde waterbehoeften voor zijn rekening neemt. Tot slot speelt ook de klimaatverandering een rol. Weerpatronen worden steeds moeilijker te voorspellen. Hierdoor wordt het pad geëffend voor vernietigende gebeurtenissen zoals El Niño of het toenemend aantal moessons in Azië, ten nadele van een gematigde regenval. Vanuit zakelijk standpunt bieden de wateruitdagingen enorme bedrijfsopportuniteiten voor bedrijven die actief zijn in waterzuivering en waterbeheerdiensten (nutsbedrijven). Ook waterinfrastructuurbouwers (rioleringen, pompen, kleppen) zullen profiteren. Aan proceszijde zullen waterintensieve sectoren, zoals de metaalindustrie en mijnbouw, de chemische industrie en de houtverwerkende nijverheid, hun bedrijfsmodellen moeten aanpassen. Dit geldt eveneens voor consumenten van extrazuiver water zoals de halfgeleidersector. Bedrijven die in hun proces rekening houden met de waterschaarste, zullen de concurrentie een stap voor zijn.

Trend 2: wijzigende demografie in de groeimarkten De volgende decennia zal de demografische concentratie niet in Europa of in Noord-Amerika liggen, maar in Azië. In de loop van de volgende eeuw wordt verwacht dat het aandeel van de Europese bevolking in de wereldbevolking zal zakken van 20 % naar 5 %. Azië wordt de leider: India en China zullen tegen 2030 ongeveer evenveel inwoners tellen, waardoor Chindia goed is voor 35 % van de wereldbevolking. In Afrika wordt een explosieve bevolkingsgroei verwacht, met een verdubbeling van het inwonersaantal in vergelijking met 1950. Binnen 12 jaar of zo zullen de Indiase en de Chinese economie samen goed zijn voor ongeveer 60 % in vergelijking met de Amerikaanse economie4. Verwacht wordt dat Afrika in 2030 ongeveer 18 % zal uitmaken van de wereldbevolking. Andere snel groeiende bevolkingen concentreren zich voornamelijk in andere Aziatische landen: Vietnam, Korea, Indonesië, Pakistan, enz. Naast groei- en ontwikkelingslanden, twee drijvende factoren die we zonet hebben besproken, is er een derde krachtige drijvende factor: verstedelijking. Volgens cijfers gepubliceerd door de VN en CLSA Asia Pacific5, had Azië-Pacific exclusief Japan in 1970 een verstedelijkingsgraad van 20 %. Tegen 2000 was deze gestegen tot 34 %. Tegen 2015 en 2030 wordt verwacht dat de verstedelijkingsgraad respectievelijk tot 43 en 52 % zal stijgen. De verstedelijkingsgraad in Latijns-Amerika, een andere regio die aan een zeer snel tempo verstedelijkt, is ook erg veelbetekenend: in 2000 woonde al 75 % van de bevolking in steden. Naar verwachting stijgt dit cijfer tegen 2015 en 2030 respectievelijk tot 81 en 84 %. Dit betekent meestal hogere inkomens, meer onderwijsmogelijkheden en een meer gespreid bestedingspatroon. Het zal ook een invloed hebben op eetpatronen, sociale cohesie, de verdere opkomst van een diensteneconomie, en een stijging van de energievraag. Vanuit zakelijk standpunt wordt verwacht dat de veranderende demografische patronen uiteenlopende gevolgen zullen hebben. Met betrekking tot productiecentra zal bijvoorbeeld de nabijheid van klanten (van, bijvoorbeeld, de cementindustrie) belangrijk zijn. Ook leidt een goedkope productie tot innovatie- en delokalisatiestrategieën. Hiervoor moeten bedrijven natuurlijk hun sociale en milieu-uitdagingen correct beheren. Een ander gevolg zal de verandering in consumentenbasis en -profiel zijn: er zullen nieuwe marktopportuniteiten opkomen, bijv. microkrediet en bestaande producten zullen worden ”aangepast” om te voldoen aan de vereisten van nieuwe consumenten. Een voorbeeld hiervan zijn de bijzonder goedkope instapgsm’s aangeboden door Motorola en Nokia, of nog producten voor gezinnen. Procter & Gamble biedt bijvoorbeeld producten aan die zijn aangepast aan de behoeften en de levensomstandigheden van mensen in groeimarkten. P&G heeft zelfs laboratoria die proberen om vochtigheid en temperatuur in landen zoals China en Mexico na te bootsen. Onderzoekers verblijven tijdelijk bij mensen thuis om te begrijpen hoe ze eigenlijk leven6. Tot slot zullen, omwille van de snelle verstedelijking, grote infrastructuurinvesteringen noodzakelijk zijn in de groeieconomieën. 4

Why invest in Asia? A dozen good reasons. CLSA Asia Pacific Markets: 2009. Ibidem 6 Laboratories of Innovation: Leveraging Emerging Markets for Commercial Success. http://www.deloitte.com/dtt/cda/doc/content/Innovation%20in%20Emerging%20Markets_ExecutiveSummary_Final_2006(4).pdf 5


3/6


Trend 3: meer aandacht voor het bestuur van de onderneming De financiële crisis waar we momenteel in zitten, kan, in grote mate, worden toegeschreven aan mislukkingen en zwaktes in de organisatie van het ondernemingsbestuur. Zowel in financiële als in niet-financiële bedrijven was de vergoeding van het bestuur, door het belonen van bovenmatig ingenomen risico’s, niet gekoppeld aan de langetermijnperformance en was deze bijgevolg niet aangepast aan de belangen van langetermijninvesteerders en andere stakeholders. Andere gevallen van een niet zo ideaal ondernemingsbestuur die werden vastgesteld, omvatten een verkeerd risicobeheer en mogelijke zwaktes in samenstelling en kwaliteit van het bestuur. Naast de financiële crisis plaatste de toenemende publieke en regulerende druk (bijv. Code Lippens voor naamloze vennootschappen in België, Code Tabaksblat in Nederland) een degelijk ondernemingsbestuur in de spotlights. De doelen van een stevig en sterk ondernemingsbestuur met een degelijke vergoeding, een degelijke samenstelling, naleving van de boekhoudkundige normen en een degelijk risicobeheer zijn duidelijk: de vrijwaring en verbetering van de langetermijnwaarde van bedrijven, en hogere normen inzake aansprakelijkheid, verantwoordelijkheid en transparantie. Investeerders met stemrecht op algemene vergaderingen en activabeheerders die hun verantwoordelijkheid opnemen via proxy voting namens hun cliënten zijn een topprioriteit. Dexia Asset Management (Dexia AM) legt veel nadruk op het ondernemingsbestuur toegepast door bedrijven waarin het namens zijn klanten investeert. In 2008 nam Dexia AM deel aan meer dan 100 algemene vergaderingen voor zijn open fondsen en stemde het op meer dan 1 100 resoluties. Controversiële kwesties draaiden rond drie ruime thema’s: aansprakelijkheid, verantwoordelijkheid en onafhankelijk van het bestuur, vergoedingen en problemen met het aandelenkapitaal. Met betrekking tot de zakelijke uitdagingen, worden alle sectoren duidelijk beïnvloed door de gerechtvaardigde vraag naar langetermijninvesteerders voor een beter ondernemingsbestuur. Het is in hun eigen belang: hierdoor kunnen optimale bedrijfsstrategische beslissingen worden genomen en zal de kapitaaltoegang op de markten worden vergemakkelijkt.

Bron: Heidrick and Struggels, verslag 2009


4/6


Trend 4: klimaatverandering Het wetenschappelijke bewijs is nu overweldigend: de klimaatverandering, die zeer ernstige wereldwijde risico’s inhoudt, vereist een dringende wereldwijde reactie. Het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) verklaarde dat “de CO2-emissies tegen 2020

minstens 50 % (80 % voor ontwikkelde landen) moeten worden verlaagd ten opzichte van hun niveaus in 1990 om een opwarming van meer dan 2° C tegen te gaan.”

De economische gevolgen van de klimaatverandering zijn duidelijk: overstromingen, stormen, hittegolven, droogte en natuurrampen. Verzekeringsfirma’s verhoogden al de premies voor heel wat verzekeringspolissen. De Stern Review on the Economics of Climate Change7, een verslag van 700 pagina’s dat de invloed van de globale opwarming op de wereldeconomie bespreekt, berekende dat, zonder verbetering, de klimaatverandering het wereldwijde bbp tot 5 % kan verlagen – het equivalent van een wereldwijde depressie! De beroemde milieu-expert, Geoffrey Heal, verklaarde dat de kosten voor het beperken van de globale opwarming tot 2 °C ongeveer 3 % van het wereldwijde bbp zullen bedragen. We moeten nu tot actie overgaan en de wereldwijde economie decarboniseren. Naast wetenschappelijk bewijs wordt het regulerend kader in vele landen (bijvoorbeeld, de American Energy and Security Act8) strenger om de klimaatverandering een halt toe te roepen. Andere drijvende factoren zijn de duurzaam hogere prijzen voor fossiele brandstoffen en de opkomst van concurrerende alternatieve energietechnologieën. De klimaatverandering heeft uiteraard bedrijfsimplicaties. Energieleveranciers moeten de relatieve aantrekkelijkheid van hun productmix (steenkool, olie, gas, alternatieve energie) heroverwegen. Energiegebruikers, zoals vastgoed-, transport- en energieintensieve productiesectoren, zullen hun energiegebruik moeten matigen en minder CO2-intensief moeten maken door een koolstofneutraal energiebeleid uit te werken. 70 % van alle CO2-emissies in de industriële sector is afkomstig van drie sectoren: staal, cement en chemie. Regionale verschillen zijn ook belangrijk: Europese en Japanse productietechnieken zijn het schoonst, terwijl de productie in China en India veel meer vervuilt. Zelfs de beste productieprocessen bieden nog ruimte voor een vermindering van 10 tot 40 %9. Energie-efficiënte zaken zoals meetinstrumenten en isolatieproducten zullen belangrijker worden en hun klantenbasis uitbreiden, terwijl het consumentbewustzijn, mogelijk ondersteund door een stimulans van de overheid, toeneemt. Tot slot zullen sectoren zoals landbouw zich ook aan deze nieuwe realiteit moeten aanpassen. Voor de goede orde: landbouw en bosbouw nemen een derde van de CO2-emissies voor hun rekening door ontbossing, de verbranding van bossen en velden en 10 andere landbouwmethodes . De sector is bijgevolg een ”verborgen” uitstoter met een even grote verantwoordelijkheid.

Trend 5: tekort aan menselijk kapitaal in een nog complexere wereldeconomie Ondanks de economische crisis, waardoor we overal ter wereld vele jobs verloren zagen gaan, blijft er in vele economische sectoren op lange termijn een tekort aan geschoold personeel. Zo is de pensionering van heel wat ervaren, goed betaalde professionals in de olie- & gassector bijvoorbeeld een trend geworden. Het is moeilijk om dergelijke ervaring in belangrijke functies te vervangen. De gemiddelde leeftijd van werknemers in de olie-industrie in OESO-landen neemt gestaag toe (de middenleeftijd van bijna de helft van de professionals in de huidige olie-industrie is 47, een van de hoogste leeftijden in om het even welke industrie). En er zijn gewoon onvoldoende jonge professionals om hen te vervangen. Volgens een onderzoek in 2004, uitgevoerd door het American Petroleum Institute (API), zal er tegen 2009 een tekort van 38 % aan ingenieurs en geowetenschappers zijn en een tekort van 28 % aan logistieke medewerkers en elektriciens11. Een andere drijvende factor is dat trouw aan een specifieke organisatie niet meer vanzelfsprekend is, bijv. het jobverloop stijgt. De globalisering van de economie is een andere drijvende factor. Deze verhoogt de mobiliteit van werknemers tussen landen en zelfs continenten. Bovendien veroudert het personeel erg snel. Tegen 2050 zal meer dan een derde van de Europese bevolking ouder zijn dan 60! Dit zal bedrijven confronteren met een aantal belangrijke uitdagingen. De strijd voor deskundige professionals zal intenser worden. Dit betekent dat bedrijven over de grenzen heen op zoek moeten naar deze mensen, wat de lonen en de voordelen omhoog drijft. Bijkomend zal er meer aandacht moeten komen voor interculturele gevoeligheden. Tot slot zullen bedrijven en werknemers moeten omgaan met herstructureringen, delokalisaties en een verhoogde offshoring. 7

http://www.hm-treasury.gov.uk/sternreview_index.htm http://en.wikipedia.org/wiki/American_Clean_Energy_and_Security_Act 9 Econoshock: hoe zes economische schokken uw leven fundamenteel zullen veranderen. Houtekiet/Geert Noels: 2008. 10 Ibidem. 11 Deloitte, The Talent Crisis in Upstream Oil & Gas, Strategies to Attract and Engage Generation Y, Deloitte Onderzoeksstudie, 2005 8


5/6


Vanuit zakelijk standpunt zullen deze onderwerpen de human resourcesafdelingen en het beheer van klantrelaties duidelijk beïnvloeden. Bovendien zien we een concrete bedrijfsopportuniteit voor grensoverschrijdende opleidingsgerelateerde diensten (taalvaardigheid, interculturele gevoeligheid en andere ”soft skills”-opleidingen). Verhoudingen van de beroepsbevolking per leeftijdsgroep; VK; 1975 tot 2025

Dit document heeft een louter informatief karakter. Het bevat geen aanbod tot aan- of verkoop van financiële instrumenten en houdt geen beleggingsadvies in. Het vormt evenmin de bevestiging van enige transactie tenzij uitdrukkelijk anders overeengekomen. De informatie in dit document is afkomstig van verschillende bronnen. Dexia Asset Management legt de grootst mogelijke zorg aan de dag bij het kiezen van zijn informatiebronnen en het doorgeven van de informatie. Fouten of weglatingen in deze bronnen of processen kunnen echter niet van tevoren worden uitgesloten. Dexia Asset Management kan niet aansprakelijk worden gesteld voor rechtstreekse of onrechtstreekse schade die voortvloeit uit het gebruik van dit document. De inhoud van dit document mag niet worden overgenomen zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Dexia Asset Management. De intellectuele eigendomsrechten van Dexia Asset Management moeten te allen tijde worden gerespecteerd. Opgelet: Als dit document melding maakt van resultaten behaald in het verleden van een financieel instrument, een financiële index of een beleggingsdienst, verwijst naar simulaties van zulke resultaten of gegevens bevat met betrekking tot toekomstige resultaten, is de cliënt zich ervan bewust dat de in het verleden behaalde resultaten en/of prognoses geen betrouwbare indicator vormen voor toekomstige resultaten. Meer nog, Dexia Asset Management preciseert dat: • indien het gaat om brutoresultaten, het resultaat kan worden beïnvloed door provisies, bijdragen en andere lasten. • indien het resultaat in een andere valuta luidt dan die van het land waar de cliënt verblijft, de vermelde winsten kunnen stijgen of dalen, afhankelijk van de valutaschommelingen. Indien dit document verwijst naar een bepaalde fiscale behandeling, is de belegger zich ervan bewust dat zulke informatie afhangt van de individuele omstandigheden van elke belegger en in de toekomst aan wijzigingen onderhevig kan zijn. Dit document bevat geen onderzoek op beleggingsgebied zoals gedefinieerd in artikel 24 §1 van de richtlijn 2006/73/EG van 10 augustus 2006 tot uitvoering van de richtlijn 2004/39/EG van het Europees Parlement en de Raad. Indien deze informatie een publicitaire mededeling is, wenst Dexia AM te verduidelijken dat deze niet werd opgesteld overeenkomstig de wettelijke voorschriften ter bevordering van de onafhankelijkheid van het onderzoek op beleggingsgebied en niet onderworpen is aan een verbod om te handelen reeds vóór de verspreiding van onderzoek op beleggingsgebied. Dexia AM nodigt de belegger uit om steeds het prospectus te raadplegen vooraleer in één van haar fondsen te beleggen. Het prospectus en andere informatiebronnen die betrekking hebben op fondsen zijn beschikbaar op www.dexia-am.com.


6/6

Vijf seculaire duurzaamheidstrends

Recommend Documents