Vier digitale muzieklessen

Lessen bij Kies je instrument

Uitgave van Prinses Christina Concours 2012

Vier digitale muzieklessen Voor de derde keer biedt het Prinses Christina Concours lesmateriaal aan bij het magazine Kies je instrument. Nieuw dit jaar is dat de lessen digitaal zijn.

UIT GA VE VAN PR INS ES CH RIS TIN A CO NC OU RS 20 12

IN DIT NUMMER

De beschrijving van de lessen vindt u hieronder. De digitale lessen en het werkblad vindt u via www.kiesjeinstrument.nl. De doelen van de lessen zijn heel divers. Zo maken de leerlingen muziek, luisteren ze naar muziek, maken ze kennis met muziek uit andere culturen en herkennen ze sfeer en betekenis van muziek. De drie kerndoelen van basisonderwijs Muziek komen aan bod:

Zingen in een kinderkoor

‘Als ik zing, word ik vanzelf blij’

Alles over muziek in de Efteling

Wat maakt muziek bij jou los?

• Kerndoel 54 De leerlingen leren beelden, muziek, taal, spel en beweging te gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om ermee te communiceren. • Kerndoel 55 De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. • Kerndoel 56 De leerlingen verwerven enige kennis over – en krijgen waardering voor – aspecten van cultureel erfgoed.

Elenore en haar fagot

‘Het lijkt wel of deze gitaar voor mij gemaakt is’ WIL LEM OVE R ZIJN GIT AAR

WWW.KIESJEINS

TRUMENT.NL

‘Ik vind het mooi als ee n instrument laag klinkt’

Concours op YouTube: maak een filmpje en doe mee! Zie pagina 16

Het pakket bestaat uit vier lessen. Ze zijn ontwikkeld voor groep 4 en 5, maar kunnen ook gegeven worden aan hogere groepen. Alle lessen hebben dezelfde opbouw. In een kader vindt u doelen, benodigdheden, voorbereiding en achtergrondinformatie. Aan het eind van iedere les staan suggesties om de les uit te breiden. De handleiding is zo geschreven dat elke basisschoolleerkracht ermee aan de slag kan. U kunt de beschrijving letterlijk volgen. Wat u tegen de klas zegt, staat schuin gedrukt. De antwoorden op de vragen zijn rood. Het heeft de voorkeur om de lessen te geven op een digitaal schoolbord. Als dit niet mogelijk is, biedt de computer een goed alternatief.

Wilt u de digitale les beeldvullend bekijken, of heeft u problemen met de afbeeldingsgrootte van de digitale les, druk dan op F11.

HANDLEIDING Samen zingen, samen spelen

deel 1

les 1

Samen zingen, samen spelen Haydi kalk 2x Iste sabah oldu 2x Gün dog˘ du 2x In het Russisch: Ja nje znajoe 2x Nitsjewo 2x Nitsjewo nje znajoe 2x Charasjo 2x

Klik in het menu van de digitale les via www.kiesjeinstrument.nl op les 1: Samen zingen, samen spelen. Klik vervolgens op de rode balk boven in beeld. U ziet het artikel over het Scala kinderkoor uit het magazine Kies je instrument. Lees dit artikel op blz. 8-9. ZINGEN

Van zingen word je vrolijk!

Chantal (9), groep 6

‘Eigenlijk zing ik al mijn hele leven. Toen ik klein was, trad ik soms op voor mijn familie. Nu zing ik thuis nog steeds veel. Voor een optreden oefen ik de liedjes zodat ik ze extra goed ken. En ik zing vaak mee met liedjes van Victoria Justice. Soms alleen en soms met mijn beste vriendin Kaylee. Zij zit ook bij het koor en op maandag kletsen we altijd even over welke liedjes we tijdens de repetitie gaan zingen. Ik houd van zingen omdat je er een goed gevoel van krijgt. Als je verdrietig bent en je zingt een liedje, dan word je weer vrolijk.’

In het Scala kinderkoor zingen 40 kinderen uit groep 5 tot en met 8 van brede school Het Scala uit Amersfoort. Iedere maandagmiddag is er repetitie en twee keer per jaar treedt het koor op. Nordin (9), groep 5

‘Zingen vind ik gewoon leuk. De leukste liedjes die we bij het koor zingen, zijn die van de musical Minoes. Die liedjes hebben grappige teksten en soms moeten we een paar woorden heel hard roepen. Er zijn ook moeilijke liedjes. Het is vooral lastig om een toon lang aan te houden. Volgende week heb ik mijn eerste optreden. Ik ben wel een klein beetje zenuwachtig, want ik vind het spannend dat er zoveel mensen komen kijken. Maar we zijn met een grote groep, dus ik ga gewoon een beetje achteraan staan.’

8 • PRINSES CHRISTINA CONCOURS

Ikram (11), groep 7

Toen ik in groep 5 zat, ben ik gelijk bij het koor gegaan. De liedjes van Kinderen voor Kinderen vind ik het leukst om met het koor te zingen en Boem Boem Klap is mijn lievelingslied. Bij sommige liedjes zingen we in verschillende groepjes. Dat is moeilijk, maar als je goed luistert naar elkaar, dan lukt het wel. Optreden is spannend, vooral toen we vorig jaar met Karin Bloemen mochten zingen. Dan kijk ik niet naar het publiek, maar alleen naar de meester. En als ik eenmaal aan het zingen ben, vergeet ik alle mensen die kijken.’

F O T O G R A F I E : P E T E R VA N M U L K E N

Hermon (9), groep 5

‘Zingen is leuk, vooral als veel mensen kijken. Daarom zing ik thuis de liedjes die ik bij het koor leer voor mijn familie. Maar ik luister ook goed naar liedjes van artiesten, zodat ik ze mee kan zingen. Samen zingen vind ik het leukste. Als je dan iets fout zingt, hoort niemand het, want de rest zingt gewoon verder. Later zou ik wel zanger willen worden, zoals Michael Jackson, Yes R of Bruno Mars. Dan moet je ook je eigen liedjes bedenken, maar dat is niet moeilijk. Je kunt gewoon zingen over alles wat je doet.’

TV-OPTREDEN

Vorig jaar mochten de kinderen op tv optreden met Karin Bloemen. Dat was bijzonder, maar het allerbelangrijkste bij dit koor is dat iedereen plezier heeft door samen muziek te maken.

WWW.KIESJEINSTRUMENT.NL • 9

Het Scala is een kinderkoor van een basisschool. Op deze school zitten kinderen uit tien verschillende landen. Zitten er in onze klas ook kinderen uit andere landen? In alle landen van de wereld wordt gezongen. Je ziet hier zes landen. Weten jullie welke landen dit zijn? Vlnr: Spanje, Turkije, Rusland, Engeland, Duitsland, Frankrijk. Sommige liedjes zingen ze in meerdere landen. Herkennen jullie dit liedje? Klik op het filmpje. De tekst verschijnt in beeld, zodat de kinderen eventueel mee kunnen zingen. Vader Jacob wordt in heel veel landen gezongen. Welke taal was dit, denken jullie? (Engels) Klik op het juiste land onder in beeld. Klik op volgende.

Doelen: • Kinderen leren om een liedje ritmisch te begeleiden • Kinderen zingen en spelen met elkaar • Kinderen maken kennis met muziek uit andere culturen

deel 2

Jullie horen zo Vader Jacob in alle andere talen van de landen op het digibord. Probeer te ontdekken in welke taal er gezongen wordt. Klik op het volgende filmpje. Na ieder fragment het filmpje naar het juiste land slepen. Filmpje 1: Engels, filmpje 2: Duits, filmpje 3: Spaans, filmpje 4: Frans, filmpje 5: Turks, filmpje 6: Russisch. Engels: Are you sleeping 2x Brother John 2x Morning bells are ringing 2x Ding ding dong 2x Duits: Bruder Jakob 2x Schläfst du noch? 2x Hörst du nicht die Glocken? 2x Ding dang dong 2x

Klik op volgende. Klik vervolgens op de rode balk boven in beeld.U ziet het artikel over Derrick in het magazine Kies je instrument. Lees dit artikel op blz. 11. MIJN INSTRUMENT

Derrick vertelt dat hij graag zingt. Hij heeft het over Surinaamse kerkliedjes die zo lekker swingen. Bennie Briljant kent ook een Surinaams liedje: Lessiboy. Dat gaan jullie ook leren. Klik op filmpje. De lesbrief met de beschrijving van de les vindt u via www.kiesjeinstrument.nl. Daar staan nog drie lessen waarin kinderen leren om ritmisch muziek te maken. Slagwerk

Beweeg jij graag op muziek? Dan moet je slagwerk spelen! Slagwerkers slaan op alle soorten trommels. Je kunt ook op een marimba spelen. Die heeft bijna net zoveel tonen als een piano.

Derrick , 7 jaar

Waarom heb je voor dit instrument gekozen? Mijn oudste broer drumde vroeger en we hadden thuis nog een drumstel staan. Al toen ik drie was, ging ik daar soms op spelen. Ik kon nog niet goed bij de pedalen, maar ik vond het wel heel erg leuk en bijzonder om te doen. Daarom mocht ik toen ik vier was al op drumles. Nu ga ik twee keer per week naar les. De ene keer oefenen we techniek. De andere keer gaan we jammen en doen we drumoefeningen op liedjes.

slagwerk

Spaans: Martinillo 2x ¿Dónde estás? 2x Toca la campana 2x Din don dan 2x Frans: Frère Jacques 2x Dormez-vous? 2x Sonnez les matines 2x Ding ding dong 2x Turks: Tembel çocuk 2x

Nodig: • Digitale les Samen zingen, samen spelen • Digitaal schoolbord of computer • Artikel het Scala kinderkoor (blz. 8-9 magazine Kies je instrument) • Artikel Derrick (blz. 11 magazine Kies je instrument) • Slagwerkinstrumenten (bijvoorbeeld handtrom, rasp, tamboerijn, sambaballen)

Wat vind je het leukst om te spelen? Ik vind het leuk om mee te drummen met liedjes, zoals Beat It van Michael Jackson. Mijn meester schrijft op hoe ik dat moet spelen. In de les en thuis oefen ik daar dan op. En op drumles speel ik met het liedje mee. Soms vind ik het best moeilijk om een nieuw liedje te leren. Maar toen ik laatst heel lang had geoefend, kon ik het ineens. Dat vond ik heel erg fijn.

Speel je nog een ander instrument? Op zaterdag heb ik ook les in marimba en djembé. De marimba is wel speciaal, omdat je er ook echt een liedje mee kunt spelen. Het doet een beetje denken aan piano. Dat vind ik heel leuk, maar drummen doe ik toch het liefst. Speel je weleens samen? Een van mijn broers speelt piano. En soms spelen we samen. Een liedje van Coldplay, bijvoorbeeld. Hij speelt op de piano en ik drum mee. En ik heb mijn broer weleens begeleid bij een voorspeelavond, toen speelden we Chameleon van Herbie Hancock. Maar ik hou ook van zingen en op zondag in de kerk zing ik ook altijd graag met het koor. Vooral Surinaamse liedjes en ritmes vind ik leuk, want die swingen vaak!

Wil je horen hoe slagwerk klinkt? Ga naar www.kiesjeinstrument.nl/slagwerk

FOTOGRAFIE: ANKE LEUNISSEN

11 Derrick.indd 11

WWW.KIESJEINSTRUMENT.NL • 11

16-02-12 10:41

Suggesties: De kinderen kunnen Lessiboy van Bennie Briljant thuis ook opzoeken via www.benniebriljant.nl/lessieboy-thuisversie.

Voorbereiding voor de leerkracht: • Instrumenten klaarzetten • Bekijken digitale les Samen zingen, samen spelen • Bekijken handleiding les Bennie Briljant op www.benniebriljant.nl Les: Deze les bestaat uit twee delen. Deel 1 gaat over Vader Jacob, in deel 2 leren de kinderen een Surinaams lied.

HANDLEIDING Gitaar centraal

les 2

Gitaar centraal

Klik in het menu op les 2: Gitaar Centraal. Klik vervolgens op de groene balk boven in beeld. U ziet het interview met Willem uit willem, 9 jaar het magazine Kies je instrument. Lees dit artikel op blz. 7.

Akoestisch betekent dat de gitaar direct geluid maakt als je erop speelt. Dat komt door de klankkast, dat is de holle ruimte onder de snaren. Een elektrische gitaar heeft geen klankkast en is eigenlijk een soort plank met snaren. Je hoort de elektrische gitaar pas als je hem aansluit op een versterker. Als er op school een akoestische gitaar is, kunt u de werking van de klankkast demonstreren door in de klankkast te praten. Het geluid wordt versterkt.

Suggestie: Kunt u zelf een beetje gitaar spelen? Met een paar akkoorden kunt u al veel liedjes begeleiden. Voor de klas is het erg leuk om mee te zingen.

MIJN INSTRUMENT

Waarom heb je voor dit instrument gekozen? Ik vind gitaar een leuk en interessant instrument. Het is ook heel handig als je later rockstar in een band wilt worden! Gitaar spelen is best moeilijk, maar het gaat mij goed af. Ik vind het wel makkelijk. Maar ik denk dat dat komt omdat ik het zo leuk vind.

Op wat voor gitaar speel je? Ik speel op een slaggitaar. Samen met mijn ouders ben ik naar een muziekwinkel geweest. Ik heb daar op drie gitaren gespeeld en met de laatste voelde ik echt een band. Het lijkt wel of deze gitaar speciaal voor mij is gemaakt! Hoe vaak oefen je? Gitaar is een belangrijk deel van mijn leven. Ik speel iedere dag minstens een keer, meestal een half uurtje. En iedere week heb ik les bij iemand thuis. Bij ons thuis wordt er veel muziek gemaakt. Mijn moeder speelt ook gitaar, mijn broer speelt drums en saxofoon, mijn zus speelt harp en mijn vader kan heel veel instrumenten bespelen. Muziek zit echt in ons bloed en is onze grote hobby. Er klinkt bij ons huis altijd wel muziek.

(of een kind) de foto naar de bijpassende gitaar. Doe hetzelfde met fragment 2, 3, 4 en 5. Filmpje 1 = Spaanse Flamencomuziek, filmpje 2 = Popband, filmpje 3 = Zigeunermuziek, filmpje 4 = Solo zang, filmpje 5 = Klassieke muziek. U kunt dit klassikaal doen of de kinderen op een vel papier 1 tot en met 5 (van de filmpjes) laten schrijven en na ieder fragment daar­achter de juiste muziekstijl laten schrijven.

gitaar

Welke muziek speel je het liefst? Met mijn gitaar kun je klassiek spelen, maar ook rocken. Ik speel dus veel verschillende soorten muziek. Bij mijn lesboeken zit ook een cd. Daarop wordt een liedje eerst voorgespeeld en daarna kun je mee gaan spelen. Vooral Ik neem je mee van Gers Pardoel vind ik heel leuk. Heb je al plannen voor later? Als ik op de middelbare school zit, wil ik een garageband opzetten. Dat lijkt me heel erg leuk. En dan wil ik het liefst rock-‘n-roll spelen! Wil je horen hoe een gitaar klinkt? Ga naar www.kiesjeinstrument.nl/gitaar

De gitaar

Je kunt heel mooi tokkelen op een gitaar. Of de snaren allemaal tegelijk aanslaan. Dat maakt veel geluid en je kunt erbij swingen. Ook kun je tegelijk zingen als je gitaar speelt.

FOTOGRAFIE: ANKE LEUNISSEN

07 Willem.indd 7

WWW.KIESJEINSTRUMENT.NL • 7 16-02-12 10:33

We gaan zo kijken naar een filmpje over Mathilde, zij speelt gitaar. Kijk­ opdracht: Mathilde heeft twee gitaren, ze vertelt daarover. Luister goed welke gitaren ze heeft. Kijk ook of je kunt zien hoeveel snaren de gitaren van Mathilde hebben. Klik op het filmpje om het fragment te starten. Klik daarna op volgende.

Bespreek na het kijken de antwoorden: Mathilde heeft een akoestische en een elektrische gitaar. De gitaren van Mathilde hebben ieder 6 snaren (tip: zet het fragment eventueel even op pauze en tel de stemschroeven).

Doelen: •K  inderen maken kennis met verschillende gitaren •K  inderen beluisteren deze gitaren •K  inderen luisteren naar diverse muziekstijlen

Met een gitaar kun je heel veel verschillende soorten muziek maken. Je kunt klassieke muziek spelen, je kunt jezelf en anderen begeleiden terwijl je zingt, je kunt in een popband spelen, je kunt met andere gitaren samenspelen, je kunt een dans begeleiden en ga zo maar door. Klik op volgende. Er verschijnen vijf foto’s in beeld en vijf tekstblokken met verschillende muziekstijlen. Wat zie je op de foto’s? 1 Man met klassieke gitaar (Sambasalad), 2 Zanger met gitaar en apen eromheen (Bruno Mars), 3 Gitaar, 4 Man met gitaar (Basily Boys), 5 Zangeres (Joan Baez). Onder de foto’s zie je vijf tekstblokken met muziekstijlen. Spaanse Flamenco­ muziek, Popband, Zigeunermuziek (Gipsy Rock), Solo zang (folk music) en Klassieke muziek. Zoek bij ieder filmpje de juiste muziekstijl. Klik op filmpje 1 om het eerste fragment te starten. Na het beluisteren sleept u

Nodig: • Digitale les Gitaar centraal • Digitaal schoolbord of computer • Artikel Willem (blz. 7 magazine Kies je instrument)

Voorbereiding voor de leerkracht: • Bekijken digitale les Gitaar centraal • Eventueel gitaar klaarzetten als deze in school aanwezig is • Eventueel papier klaarleggen wanneer kinderen eerst individueel de juiste foto’s bij de gitaren zoeken

HANDLEIDING Jazz in de klas

les 3

Jazz in de klas We gaan zo luisteren naar ‘Op reis’ van Jazz4Kids. Alle vier de instrumenten komen in het liedje voor. Probeer te ontdekken in welke volgorde je de instrumenten hoort. Vanaf het instrument dat je als eerste hoort, trek je een lijn naar het eerste vakje op de tijdsbalk, van het tweede instrument naar het tweede vakje en zo verder. Klik in het menu op les 3: Jazz in de klas. Klik vervolgens op de blauwe balk boven in beeld. U ziet het verhaal over Jazz4kids uit het magazine Kies je instrument. Lees dit artikel op bladzijde 18-19.

1: Contrabas 2: Drumstel 3: Elektrische gitaar 4: Saxofoon Als het liedje afgelopen is, bespreekt u de antwoorden. Op het digitale schoolbord sleept u of een kind de plaatjes in de juiste volgorde op de stippen.

Klik op volgende. We gaan nu een jazzliedje leren. Luister maar en kijk of je snapt waarover het gaat. Klik op hele liedje, de tekst verschijnt in beeld.

Rektime

PORTRET

JAZZ

IN DE KLAS

Jazz is muziek waarbij je vanzelf gaat swingen. En het is muziek waarbij je een verhaal kunt vertellen. SUZAN OVERMEER komt met Jazz4Kids langs op scholen. Ze gaat met de klas jazzmuziek spelen en laat iedereen swingen op haar zelf geschreven liedjes! Omdat Suzan zo van jazz houdt, geeft ze daarover les in de klas. Ze zingt, speelt saxofoon én gitaar, en schrijft liedjes! Ook heeft ze een band, waarmee ze swingende optredens geeft. Waarom is voor jou jazz zo bijzonder? ‘Jazz vind ik heerlijke muziek. Het klinkt swingend. En ik vind het heel bijzonder dat

je als speler heel veel vrijheid hebt. Je kunt een liedje net zo spelen als je zelf wilt. Je kunt het droevig spelen, met lange noten. Of heel snel, als je blij bent. En daardoor kun je een liedje helemaal van jezelf maken! Bij klassieke muziek noem je vaak de naam van de componist. Je zegt bijvoorbeeld: een etude van Bach. Maar bij jazz heb je het juist over de speler.

Bijvoorbeeld: Summertime door Ella Fitzgerald, een bekende jazz-zangeres. En niet Summertime van Gershwin, de componist van het liedje.’ Welke instrumenten speel je zelf? ’Ik speel al mijn hele leven saxofoon. Een saxofoon komt erg vaak voor in jazzmuziek. Dus toen ik les had, leerde ik al snel jazz spelen. Maar ik speel ook gitaar en ik zing. Als ik in een klas met kinderen muziek ga maken, neem ik allerlei instrumenten mee waar ze op kunnen spelen.’ Er zijn verschillende soorten jazzmuziek. Laat je die in de klas ook horen? ‘Ik probeer allerlei soorten jazzmuziek voorbij te laten komen. Swing zit bij mij bijna

18 • PRINSES CHRISTINA CONCOURS

overal in. Het klinkt lekker springerig en je wilt er vanzelf door gaan dansen. In bigbands (dat zijn grote jazzorkesten) wordt ook vaak Swing gespeeld. Bebop is jazz die meestal wat zenuwachtig klinkt. Het is sneller en ingewikkelder. Latin klinkt juist heel recht. Het is muziek waarbij je vanzelf denkt aan de zomerzon en met een grote zonnebril, lekker op vakantie. New Orleans laat ik in de klas horen in een vraagen antwoordliedje. En dan is er natuurlijk ook Blues! Dat is

Lauri, 9 jaar ‘Vorig jaar gaf Jazz4Kids een concert bij ons op school. Ze speelden op saxofoon, gitaar, contrabas en drums. Het was een mini-musical over

een fijne vorm van jazz, omdat het zo lekker klinkt en prettig is om te zingen.’ Hoe ga jij met kinderen jazz spelen in de klas? ‘Ik laat zien hoe leuk het is om jazzmuzikant te zijn. Wat je daarvoor moet doen? Zelf muziek verzinnen! Dat noemen we “improviseren”. Eerst zegt ieder kind zijn naam en doet er een zelf verzonnen beweging bij. Dan gaan we liedjes zingen. Een kind gaat daarop improviseren.

een reis door allerlei landen. Suzan zong de liedjes. Bij het ene land hoorde een vrolijk liedje, bij het andere land een spannend liedje. Bij de liedjes kon iedereen steeds

FOTOGRAFIE: ARJAN SCHUITMAN, ROB OVERMEER

De klas doet het dan na. En natuurlijk gebruiken we ook instrumenten! Trommel, triangel, soms ook een keyboard. Het is leuk om de instrumenten een gesprekje te laten voeren. Dat kun je heel makkelijk doen door naar elkaar te luisteren en om de beurt iets te spelen. Jazzmuziek moet je voelen in je hele lichaam. En van beweegliedjes ga je vanzelf swingen!’

Klik op volgende. Jazzmuziek kun je ook op andere instrumenten spelen, bijvoorbeeld op een trompet. Kijk maar eens naar Sem. Klik op het filmpje.

Meer weten? Kijk op de website van www.jazz4kids.nl

meedoen door op de muziek te bewegen of te dansen of mee te klappen. Sommige kinderen mochten op het podium komen. Ik ook. Op een handtrommel mocht ik een ritme spelen. Dat

deed iedereen dan na. Ik vind jazzmuziek heel leuk. Maar ik houd ook van andere, drukke liedjes. Ik speel nog geen instrument, maar misschien ga ik later op pianoles.’

WWW.KIESJEINSTRUMENT.NL • 19

Welke instrumenten worden vaak gebruikt in jazzmuziek? Contrabas, drum­ stel, elektrische gitaar, saxofoon. U hoeft de term jazz verder niet uit te leggen, we laten de kinderen horen wat het is. Klik op volgende. In beeld ziet u de vier instrumenten. U deelt het werkblad uit. Hierop staat deze afbeelding. WERKBLAD Jazz in de klas

Ik hou niet zo van joggen, Dat is me te gehaast. Ik kan niets met een voetbal, Ik schop er vierkant naast. Van rekken word ik nooit moe En dat is wat ik graag doe. Dus…………….

LES 3

Refrein

JAZZ IN DE KLAS Luister goed naar het fragment ‘Op reis’. Er komt telkens een instrument bij. Klaar? Zet de instrumenten in de juiste volgorde.

1

Refrein: Ik rek mijn armen en ik strek mijn rug ik buig naar voren en ik rek weer terug op mijn tenen, knieën heen en weer mijn handen even zwaaien en dan alles nog een keer 2x

2

3

Als ik met school ga zwemmen, Vind ik het veel te nat. En in de winter schaatsen, Ik lig steeds op mijn gat. Van rekken word ik nooit moe En dat is wat ik graag doe. Dus……………

4

Refrein

Doelen: • Kinderen maken kennis met jazzmuziek • Kinderen kunnen het verschil tussen refrein en couplet herkennen • Kinderen leren vijf instrumenten kennen en herkennen de muziek die met deze instrumenten gemaakt wordt

Nodig: • Digitale les Jazz in de klas • Digitaal schoolbord of computer • Artikel Jazz4kids (blz. 18-19 magazine Kies je instrument) • Werkblad • Eventueel instrumenten om Rektime te begeleiden, zoals voor het refrein: rasp, woodblock, samba­ ballen, belletjes; voor het couplet: bekken, triangel, trom

Voorbereiding voor de leerkracht: • Bekijken digitale les Jazz in de klas (www.kiesjeinstrument.nl) • Werkbladen kopiëren Achtergrondinformatie: Deze les is gebaseerd op les­materiaal van Jazz4kids; Jazz in de klas.

HANDLEIDING Jazz in de klas

les 3

Het gaat over iemand die wel van rekken houdt maar verder niet zo sportief is. Welke sporten doen jullie? Laat de kinderen de sporten uitbeelden zonder te praten. Laat het lied nog een paar keer horen. Eerst zingen de kinderen alleen het refrein mee, later ook het eerste couplet. Afhankelijk van het niveau van uw groep kunt u ook het tweede couplet aanleren of dit bewaren tot een volgende les. Als de kinderen de tekst (grotendeels) kennen, kunt u er bewegingen bij laten doen. Het refrein van het lied zit vol bewe­ gingen. De meeste lijken precies vast te liggen (ik rek mijn armen), maar hoe doe je dat? Welke kant rek je op? Laat het refrein horen door te klikken op de button refrein. Vraag de kinderen om bewegingen te verzinnen bij de tekst. De tekst staat in beeld. Laat leuke bewegingen die kinderen verzinnen nadoen door de rest van de klas. Het verschil tussen het couplet en het refrein is groot. Vraag de kinderen de verschillen te benoemen. • Het refrein is snel (actief rekken) en het couplet is langzaam (lui) • Het refrein is in vierkwartsmaat (1,2,3,4), dit is loopmuziek. Het couplet is in driekwartsmaat (1,2,3), ofwel wiegmuziek • De tekst van het refrein is steeds hetzelfde, die van het couplet is twee keer anders • Het refrein wordt twee keer herhaald, het couplet niet

De kinderen kunnen dit lied ook begeleiden met instrumenten. Instrumenten die geschikt zijn om het snelle refrein te begeleiden, zijn bijvoorbeeld rasp, woodblock, sambaballen of belletjes; instrumenten die licht en snel kunnen klinken. Het langzame couplet kunnen de kinderen bijvoorbeeld begeleiden met bekken, triangel of trom. Let er bij het meespelen op dat kinderen in het refrein ‘loopmuziek’ spelen en in het couplet ‘wiegmuziek’. Zorg dat de muziek en de zang duidelijk hoorbaar blijven.

Suggesties: Meer jazzliedjes vindt u in het boek Jazz in de klas van Jazz4kids. Via www.benniebriljant.nl/fordschoolversie kunt u de kinderen het jazzlied Ford aanleren.

HANDLEIDING Muziek uit de Efteling

les 4

Muziek uit de Efteling

Klik in het menu op les 4, Muziek uit de Efteling. Klik vervolgens op de gele balk boven in beeld. U ziet het verhaal Muziek waar je blij van wordt uit het magazine Kies je instrument. Lees dit artikel op blz. 14-15. VROLIJKE NOTEN

Muziek waar je blij van wordt Je hoort een muziekje en kunt opeens wel huilen, zó mooi vind je het. Van andere muziek krijg je misschien wel zin om te dansen. Of je wordt juist een beetje verdrietig. Hoe komt dat eigenlijk? Muziek kan je blij maken of verdrietig. Van sommige muziek word je heel druk en van andere muziek juist rustig. Muziek kan ervoor zorgen dat je je ineens anders voelt. En dat kan heel fijn zijn. Want als je een boze bui hebt, kun je vrolijk worden van een leuk liedje. En als je je verdrietig

Probeer het maar eens uit. Zet de tv aan voor een tekenfilm en zet het geluid uit. Wat blijft er over?

Herinneringen

voelt, is het soms fijn om treurige muziek te horen die bij je stemming past. Of misschien wil je dan juist liever naar muziek luisteren waar je weer blij van wordt.

Zacht of hard, snel of langzaam

Muziek roept een stemming bij je op. Dat komt door hoe hard of hoe zacht de muziek klinkt. Hoe snel of langzaam. En door welke instrumenten gebruikt worden: een viool kan heel lief klinken, een pauk klinkt vaak spannend en een trompet kan heel statig zijn. Maar ook de toonsoort is belangrijk. De

toonsoort heeft te maken met de noten die in het muziekstuk worden gebruikt. Muziek die in majeur is geschreven, is vaak vrolijk. En muziek in mineur klinkt meestal droevig, zeker als het ook nog eens langzaam wordt gespeeld.

Muziek in de Efteling In de Efteling hebben de meeste attracties hun eigen muziek. Die muziek is gekozen zodat die goed bij de attractie past. Bij

Filmmuziek

Bij films is muziek heel belangrijk. Een spannende film kan nóg spannender worden met de juiste muziek. Ook word je door de muziek in een film vanzelf al in een bepaalde stemming gebracht. Als je bij een film geen muziek zou horen, is die veel minder leuk!

Dieren en muziek Ook veel dieren komen in een andere stemming door muziek. Ze worden er rustig door of juist heel druk. Koeien geven bijvoorbeeld meer melk als ze rustige muziek hebben gehoord. En kippen leggen

Je merkt misschien ook dat muziek heel veel herinneringen oproept. Je weet ineens weer wanneer je de muziek eerder hebt gehoord, waar je toen was en wat je toen deed. Sommige liedjes zullen je altijd ergens aan terug doen denken. Bijvoorbeeld aan een voorstelling op school. Aan een begrafenis. Of aan een bezoek aan de Efteling!

meer eieren bij rustige muziek. Als je zelf een instrument speelt, probeer dan eens wat je huisdier ervan vindt: gaat hij rustig naar je luisteren of loopt hij juist weg?

Droomvlucht hoor je in het begin vooral deftige, lange tonen van blaasinstrumenten. De muziek heeft een fijne, rustige melodie, waar je vanzelf bij wegdroomt. De klanken van de harp maken het lieflijk en passen precies bij de elfjes die schommelen in de bomen. Daarna wordt de muziek wat spannender en sneller want je gaat op bezoek bij de FOTOGRAFIE: EFTELING

blubbertrollen. En ook dat past precies bij de attractie! Bij het Spookslot hoor je echt spannende, klassieke muziek: Danse macabre van Saint-Saëns. Alleen al door de muziek krijg je rillingen over je rug! En dan zie je ook nog geesten en een kist die langzaam opengaat…. Brrr, spannend! Bij de Paddestoelen klinkt er ook klassieke muziek: je hoort een klavecimbel waarop een stukje van Bach wordt gespeeld. En bij De Rode Schoentjes wil je vanzelf meedansen! Dat komt door de balletmuziek die daar wordt gespeeld. Het is pianomuziek, waarbij je door het ritme precies voelt wanneer je je voeten moet neerzetten. In Fata Morgana hoor je muziek met oosterse invloeden. Die klinkt heel geheimzinnig en past

heel goed bij de sprookjeswereld uit duizend-en-een-nacht, waar je langs vaart in een bootje: de jungle, de stad, de gevangenis en het paleis waar de sultan woont. In Villa Volta hoor je natuurlijk enge muziek, want die past als enige bij het verhaal van de gemene hoofdman van een gevaarlijke roversbende.

ACTIE! Wil je kans maken op WIN 5x een van de 5 cd’s Wonderlijke Efteling Muziek? Ga naar www.kiesjeinstrument.nl/win

WWW.KIESJEINSTRUMENT.NL • 15

Van muziek kun je blij worden of juist verdrietig, of bang. Muziek roept emoties op. Wie heeft er weleens moeten huilen van muziek? En wie werd weleens heel blij van een lied? Heb je ook muziek waar je een speciale herinnering bij hebt?

Doelen: • Kinderen herkennen sfeer en betekenis van muziek Nodig: • Digitale les Muziek uit de Efteling • Digitaal schoolbord of computer • Artikel Muziek waar je blij van wordt (blz. 14-15 magazine Kies je instrument)

Misschien ben je al eens in de Efteling geweest, misschien niet, dat maakt voor deze les niet uit. In de Efteling speelt muziek een grote rol. Bij elke attractie klinkt muziek. (Leg het begrip attractie eventueel uit.) Vaak is het al jaren dezelfde muziek. De muziek bij ‘De rode schoentjes’ bijvoorbeeld, wordt al gebruikt sinds 1953. Hoe lang is dat? Het is in de tussentijd wel opnieuw opgenomen. Bij elke nieuwe attractie wordt naar bijpassende muziek gezocht. Soms is het bestaande muziek, soms wordt die muziek speciaal geschreven voor de Efteling. Je gaat luisteren naar vijf stukjes muziek. Ieder muziekstuk hoort bij een attractie van de Efteling. De vraag is: waar denk je dat de muziek bij hoort? Hoe kun je nou weten welke muziek waarbij hoort als je de muziek niet kent en de attractie niet?

Lees bij iedere attractie het verhaal voor. Fata morgana Fata morgana betekent: luchtspiegeling, iets dat er eigenlijk niet is. In een boot vaar je door een Oosterse wereld en kom je uit in een verboden stad. Er zijn vliegende tapijten en buikdanseressen. Er is een markt en een paleis. Welke muziek denk je dat hierbij hoort? De rode schoentjes Het arme meisje Karen mag van een rijke dame rode schoentjes kopen. Maar het moeten wel nette schoenen zijn. Het meisje luistert niet en ze koopt dansschoenen. Deze schoenen willen altijd dansen, ook als Karen zelf niet wil. Ze kan nooit meer stoppen met dansen. Welke muziek hoort hierbij, denk je?

Ik ga helpen: Ik vertel in het kort waar de attractie over gaat, welk verhaal erbij hoort. Als je gaat luisteren, kun je je afvragen: is de muziek spannend of rustig? Klinkt het hard of zacht? Is het hoog of laag? Klinken er veel of weinig instrumenten? Wordt er gezongen? Klinkt het blij of boos? Als je een paar antwoorden weet,

van Pezold in 1725 in zijn derde verzamelboekje, het Notenbüchlein voor zijn tweede vrouw (en nichtje), Anna Maria. Sommige mensen zeggen nu dat Bach het gecomponeerd heeft, maar eigenlijk was het dus Pezold.

Achtergrondinformatie: Meer informatie over de fragmenten:

Spookslot Een viool begint te spelen. Dwarsfluiten en een harp antwoorden. Een cello speelt een melodie, terwijl de violen tokkelend begeleiden. Daarna wordt het wat harder. De triangel is goed te horen. Later speelt een viool een melodie die beantwoord wordt door een xylofoon die klinkt alsof er op botjes gespeeld wordt.

Paddenstoelen De muziek is door Christian Pezold geschreven voor klavecimbel, een voorloper van de piano. Rond 1720 schreef en verzamelde Johann Sebastian Bach enkele oefenstukjes voor klavecimbel. Hij gebruikte de melodie

De rode schoentjes De muziek van de rode schoentjes is echte dansmuziek. Je kunt bijna niet stilzitten. Deze muziek zou bijvoorbeeld kunnen klinken tijdens een balletles. Het wordt gespeeld op een piano.

Voorbereiding voor de leerkracht: • Bekijken digitale les Muziek uit de Efteling

kun je bedenken bij welke attractie de muziek hoort.

Fata morgana De muziek doet je denken aan slangen­bezweerders in verre Oosterse landen. De violen spelen een melodie die Egyptisch klinkt. Het klinkt allemaal behoorlijk mysterieus en een beetje spannend. Dat komt doordat de muziek soms ineens wat harder klinkt en door de trommels. De tamboerijn lijkt gespeeld te worden door iemand die buikdanst. Carnaval festival Je hoort in het begin koperblazers en slagwerk. Je krijgt direct zin om mee te gaan dansen of zelfs de polonaise te lopen! De muziek is steeds ongeveer even hard of zacht. Het klinkt vrolijk. Al bij de eerste tonen weet je dat dit hoort bij een vrolijke attractie. Tijdens de rit hoor je Taaa-ta-ta, Taaa-ta-ta, ta-tadaaah. Het is bedacht door Toon Hermans.

HANDLEIDING Muziek uit de Efteling Carnaval festival In deze attractie maak je een wereldreis door vijftien verschillende landen. Bijna alle poppen die je onderweg tegenkomt, hebben een rode neus. Je viert feest met de bewoners. Hoort hier vrolijke muziek bij of verdrietige? Als je het wijsje neuriet, denkt vrijwel iedereen die het hoort meteen aan de Efteling.

de gekleurde stip naar de attractie waar de muziek bij hoort. Doe dat ook met de andere fragmenten. Klik op ‘klaar’ om te zien of het goed of fout is. Informatie over de attracties is te zien door op de attractie te gaan staan. Herkende je muziek van attracties? Welke attractie lijkt je het leukst? En welke muziek vond je het mooist? Waarom?

Paddenstoelen Verspreid door het sprookjesbos staan paddenstoelen. Die staan daar al 60 jaar. En al die tijd klinkt dezelfde muziek uit de paddenstoelen. Door de muziek wandel je op je gemak van het ene sprookje naar het andere. Je danst bijna. Welke muziek denk je dat hierbij hoort?

Suggesties: Als kinderen een speciale herinnering aan bepaalde muziek hebben, kunt u de muziek mee naar school laten nemen of het fragment op internet op (laten) zoeken. Om te ontdekken hoe belangrijk muziek is: laat de kinderen eens kijken naar een tekenfilm zonder geluid. Op internet is heel veel te vinden over de Efteling, de verhalen bij de attracties en de muziek. Dit jaar is er zelfs een carnavalsliedje gemaakt met de muziek van Carnaval festival. (www.youtube.com/ watch?v=3QjP3gWa0no)

Spookslot Je wandelt door het spookslot. Het is hier donker en kil en er gebeuren allerlei spannende dingen. ’s Nachts komen de doden tot leven. Er wordt een eng verhaal verteld over een dode. In het spookslot klinkt muziek. Je hoort zelfs de botjes van de dode muziek maken… Hoe denk je dat deze muziek klinkt? Vrolijk of spannend? Zal het hard zijn of zacht? Klik op een van de gekleurde stippen om een muziekfragment te starten. Bij welke attractie hoort deze muziek? Sleep na het luisteren van het fragment

les 4