veur t Grunneger pladdelaand

Winter 2012

Bedrijvigheid: Groet’n oet Nieuwolda • Verbouwingsplannen dorpshuizen en btw EPA dorpshuizen Westerkwartier • Economische ontwikkeling; oog voor kansen en elkaar Kort nijs • Ivoren Toren

NIJSBL AD veur t Grunneger pladdelaand

Smid Cor Ubels uit Bedum / Atsje Straatsma, www.atsjestraatsma.nl

van de bestuurstafel Deze kersteditie van ons Nijsblad staat in het teken van economie en bedrijvigheid. Het platteland bruist net zozeer van bedrijvigheid als de stad. Graag wil ik u vertellen over een project dat beide werelden met elkaar verbindt. Sinds 2010 wordt het oude Gasfabriekterrein in de stad Groningen bewoond door tijdelijke gebruikers. Het terrein stond jaren leeg omdat de geplande woningbouw tot stilstand is gekomen. Maar nu wordt het voorheen ontoegankelijke gebied doorkruist door een druk fietspad en inwoners kunnen er komen en om zich heen kijken. Onder de noemer Open Lab Ebbinge vindt men er een tijdelijk stadsstrand, een speelweide, een manifestatieterrein en de eerste legale graffitiplek in de stad. Studenten wonen er in container-units en er wordt in eveneens demontabel vastgoed ruimte geboden aan creatief ondernemerschap waaronder een kinderdagverblijf, een kookstudio en een expositieruimte. Heel mooi is het succes van de Ommelandermarkt. Op initiatief van de gemeente en Provincie werden boeren benaderd een ‘platform Stadsvoedsel’ te vormen. Resultaat daarvan is onder andere deze markt waar zo’n 30 ondernemers iedere tweede zaterdag van de maand producten verkopen uit de regio rondom de stad Groningen. Boter, kaas en eieren maar ook kleding gemaakt van hennep. Je krijgt er waar voor je geld want de boeren en de agrarische natuurverenigingen vertellen ook het verhaal achter het product. Hoe is die jam

gemaakt? Waar is die vis gevangen? De consument in de stad koopt op de Ommelandermarkt gezond en lokaal voedsel en leert tegelijk hoe het voedsel geproduceerd wordt. Alle waar op de Ommelandermarkt is bovendien duurzaam. De producten worden in een straal van 50 kilometer rondom de stad geproduceerd. Dat betekent minder kilometers rijden en dus minder CO2-uitstoot. Voor de kinderen is er een speciaal programma met ponyritten, schminken en muziek. De reacties van zowel bezoekers als deelnemers zijn erg positief. Bezoekers vragen of de markt niet vaker gehouden kan worden. In november en december wordt het evenement alvast voortgezet als overdekte markt in het loodsgebouw. En het ligt in de lijn der verwachting dat de Ommelandermarkt ook in 2013 weer georganiseerd zal worden. Het tijdelijk gebruik van een braakliggend terrein met gebruikers zoals de Ommelandermarkt, zou ook in andere regio’s in Groningen en daarbuiten kunnen plaatsvinden. Open Lab Ebbinge is een prachtig voorbeeld van hoe een herbestemmingsvraagstuk op creatieve wijze aangepakt kan worden door over grenzen heen te kijken. Kijkt u vooral eens op de website www.openlabebbinge.nl of nog liever op het terrein zelf! Namens Groninger Dorpen wens ik u veel plezier op de eigen Kerstmarkt in uw dorp en hele fijne feestdagen!

inhoudsopgave 2) Van de bestuurstafel Een voorwoord van onze secretaris Gerrit Schuurhuis. Open Lab Ebbinge in de stad Groningen is een mooi voorbeeld hoe een braakliggend terrein tijdelijk een andere invulling kan krijgen. Op het oude Gasfabriekterrein vindt men onder meer een stadsstrand, een speelweide, een manifestatieterrein en de eerste legale graffitiplek in de stad. De Ommelandermarkt verbindt stad en platteland en blijkt een groot succes.

4 - 5) Economie. Oog voor kansen en elkaar Economie. Oog voor kansen en elkaar. Over de wisselwerking tussen economie, werkgelegenheid en het woonklimaat van het platteland en de Groninger dorpen. Er zijn volop kansen, maar er bestaan ook zorgen onder bewoners. In dit artikel informatie over o.a. het proces Noordervisie 2040 en de mogelijkheid voor inbreng van bewoners.

6) Groningers aan zet! / Nieuws uit Centraal Wat kun je doen om bewoners en overheden dichter bij elkaar te brengen? Twee initiatieven van betrokkenen op dit raakvlak. Dit najaar vinden in de regio Centraal, vanuit het project Sterke Dorpen, bijeenkomsten rond ondernemen plaats. Voor ondernemers in de gemeente Slochteren, en voor ondernemende vrouwen in de regio.

7) Informatie voor dorpshuizen - Bij een verbouwing of herinrichting van het horecagedeelte van uw dorpshuis kan het interessant zijn om vrijwillig btw-plichtig te worden. Dit omdat u de btw over deze investeringen mogelijk terug kunt vragen. - 17 dorpshuizen in het Westerkwartier komen binnenkort, in ruil voor een kleine eigen bijdrage, in het bezit van een Energie Prestatie Advies(EPA).

Gerrit Schuurhuis, secretaris

8) Groet’n oet ‘Trefpunt’ in Nieuwolda Nieuwolda is blij met het beheerdersechtpaar van Dorpshuis ’t Trefpunt. Henk en Ineke Stol zetten zich met hart en ziel voor de zaak in. Het bestuur van de stichting investeerde recent fors in het gebouw maar de sluiting van de bibliotheek zal voor een forse daling van de inkomsten zorgen. Een gesprek met beheerder Henk Stol en Carlie Mulder, penningmeester van Stichting Dorpshuis ’t Trefpunt.

9) Zorg: met elkaar, voor ons allemaal! Tocht om de Noord

Ommelandermarkt op het Open Lab Ebbinge

Over het belang van reanimatienetwerken, de zogenaamde 6-Minutenzones, óveral in onze provincie. Samen met Stichting Groningen Hartveilig heeft Groninger Dorpen praktische informatie op een rijtje gezet. 2012 is niet voor niets het Jaar van de Coöperatie. In het kort twee voorbeelden van zorgcoöperaties als lokale zorgaanbieder en werk­ gever in één.

de vereniging groninger dorpen De stem van het Groninger Platteland De vereniging Groninger Dorpen zet zich in voor een leefbaar platteland en behartigt de belangen van de bewoners van de Groninger dorpen. De vereniging doet dit met oog voor diversiteit, oor voor de geluiden uit de dorpen zelf en een brede visie op een leefbaar en vitaal landelijk gebied. De kerntaken van de vereniging zijn informatieverstrekking en voorlichting, ondersteuning van individuele leden, belangenbehartiging en onderzoek. Haar achterban bestaat uit organisaties van dorpsbelangen, dorpshuisbesturen en besturen van wijk- en buurtcentra.

2

10) Nijs ient kört

11) Van de redactie

Met onder meer: aanbod leden 2013, Sterke verhalen van Groninger dorpen, feest bij dorpshuizen, VAB’s.

Met de agenda, colofon en contactgegevens.

12) Ivoren Toren De column van Dirk Strijker.

3

Cottage Industries

Benzinestation, Bellingwolde

Blijham

Economische ontwikkeling oog voor kansen en elkaar Hoe vat je in één zin de wisselwerking tussen economie, werkgelegenheid en het woonklimaat van het platteland en de Groninger dorpen samen? Best lastig. Maar dat het er is, is zeker. De economische ontwikkeling in onze provincie staat niet stil. Er zijn volop kansen, maar er bestaan ook zorgen onder bewoners o.a. over de gezondheidseffecten van industrie. Enkele processen en informatie waar u wellicht uw voordeel mee kunt doen! Noordervisie 2040 Afgelopen september startte de samenwerking van de Provincies Groningen, Drenthe en Fryslân om tot een nieuwe gezamenlijke ruimtelijk-economische visie op Noord-Nederland te komen: Noordervisie 2040. Om onder andere Noord-Nederland beter te kunnen positioneren, om betere aansluiting te krijgen op landelijke en Europese agenda’s en bijbehorende subsidiemogelijkheden. Vanuit oogpunt van efficiëntie is het bijna logisch dat meerdere (af)lopende beleidsdocumenten en programma’s worden meegenomen. Zo loopt bijvoorbeeld de bestaande Strategische Agenda voor Noord-Nederland 2007-2013 af. Noordervisie 2040 bestaat uit een nieuwe uitvoeringsagenda voor de periode 2013-2020. Met een doorkijk naar 2040. Tot en met januari worden inzichten en informatie verzameld, daarna werken de provincies verder aan de visie die in juni 2013 aangeboden moet worden aan de Provinciale Staten. Inbreng bewoners In de eerste fase tot en met januari is volop ruimte voor inbreng van bewoners en deskundigen.

4

Misschien heeft u zelf meegedaan aan de uitgezette prijsvraag? 2 november vond in ieder geval al het Noorderstorm 2040-evenement plaats in Drachten, onder andere met de prijsuitreiking. Een indruk van de bijeenkomst vindt u op de website. Interessant voor u en ons is dat in december en januari diverse Noorderlabs worden georganiseerd, aan de hand van een thema. Op het laatste Noorderlab zal alle input zover worden getrechterd en een begin worden gemaakt met de Uitvoeringsagenda. Ook worden dan de gidsprincipes (denkrichtingen) en de contouren van de visie besproken. Aanwezig bij Noorderstorm 2040 was ook Jan Hut, ondernemer en bestuurslid van Groninger Dorpen. Eén constatering in het bijzonder heeft hem verrast. Dat Groninger gedeputeerde William Moorlag aangaf dat de omwenteling in het Westerkwartier, van een arm gebied met veenarbeiders en keuterboertjes naar een gebied vol met zelfstandigen en kleine ondernemingen, volledig gemist is door de overheid en zich zonder enige bemoeienis van de overheid heeft voltrokken. Is er een betere illustratie denkbaar van de kracht van een gebied en de rol van overheden en beleid in het geheel van ontwikkelingen?

De problematiek en kansen rond bedrijvigheid op het platteland in krimpregio’s worden helder beschreven in onderzoek in de gemeenten De Marne en Dongeradeel1. De vestiging van Cottage Industries stond centraal; dit zijn bedrijven met minder dan tien werknemers die vooral opereren via nieuwe digitale netwerken en met een bovenregionale afzet. Doordat ze niet plaatsgebonden zijn, kunnen ze wonen en werken prima combineren in het daarvoor uitermate geschikte landelijk gebied. Een groep waarvan verwacht kan worden dat ze beweging meenemen. Hoe behoud je of trek je deze belangrijke groep bedrijven aan? De KvK Noord-Nederland heeft 10 goede aanbevelingen2 opgesteld om vestiging te bevorderen, gebaseerd op dit onderzoek. Aanbevelingen die gemeenten, ondernemers(clubs en –netwerken) en dorpen prima met elkaar, al dan niet onder begeleiding van bijvoorbeeld de KvK, kunnen oppakken. NB: lees bij Nijs ient Kört over VAB’s. Over ontwikkelingen rond ICTinfrastructuur schreven we al eerder.

Organisaties zoals de Kamer van Koophandel NoordNederland, MKB Noord en VNO-NCW Noord zetten zich in voor het versterken van het vestigingsklimaat voor bedrijven, voor ondersteuning van ondernemers en werkgevers bij het verbeteren van ondernemerschap en innovatiekracht. Groninger plattelandshuizen gelden inmiddels ook als broedplaats van – soms ook grensoverschrijdende – contacten, ideeën, samenwerking met/voor o.a. ondernemers. Gezien ook de aankomende nieuwe periodes voor LEADER en het Programma Landelijk Gebied (PLG), lijkt het nuttig de werelden van plattelandsontwikkeling, leefbaarheid in dorpen, ondernemers-werkgevers, topsectoren en ruimtelijk-economische ontwikkeling bij elkaar te brengen. De Noorderlabs als uitgelezen ontmoetingsplek?! Groninger Dorpen blijft het proces rond Noordervisie 2040 volgen. Wanneer leden of anderen met ons van gedachten willen wisselen hierover of over concrete plannen en vragen in eigen dorp, neem dan gerust contact met ons op. Misschien is er ook wel interesse in een eigen Lab?

Eerst elkaar weten te vinden Er is nog veel te winnen voor dorpen en ondernemers door zichtbaarder te maken wat lokale bedrijven en ZZP’ers het eigen dorp en de rest van de wereld te bieden hebben. Positieve verbazing gegarandeerd! Misschien wel met een onverwacht vervolg, bijvoorbeeld in samenwerking. Concepten als Development Trusts, Community Businesses en dorpscoöperaties kunnen ook een impuls aan lokale economie geven. Dit waren enkele van de onderwerpen op de conferentie 100% Ondernemend, georganiseerd door STAMM CMO afgelopen september in Winschoten. Ook interessant om zo bijvoorbeeld voorzieningen in stand te houden. Op de bijbehorende website is nog informatie beschikbaar.

Economisch verleden Er is veel belangstelling voor de (mkb)geschiedenis van dorpen. Beschikt u over bedrijfsarchieven van bijv. mkb of bent u benieuwd naar archieven in uw omgeving? Via het project WiGeDok proberen RHC Groninger Archieven, Wirtschaftsarchiv NordWest-Niedersachsen en het Niedersächsisches Landesarchiv – Staatsarchiv Aurich het sociaal-economisch erfgoed van Groningen en Ostfriesland toegankelijk te maken en veilig te stellen voor de toekomst. www.wigedok.eu

1. Cottage Industries: grensverleggend ondernemen voor een economisch vitaal en leefbaar platteland (E&E Advies, Groningen, maart 2012; in opdracht van Kamer van Koophandel Noord-Nederland). Te downloaden via www.kvk.nl. 2. www.kvk.nl; zoek op Tien stappen voor vestiging Cottage Industries.

Websites: www.kvk.nl/lokale-informatie/noord-nederland www.mkb.nl www.vno-ncwnoord.nl www.stamm.nl/actueel/conferentie100procentondernemend www.noordervisie2040.nl www.groningerdorpen.nl, wegwijs in Groningen, met overzicht PLG en LEADER www.ondernemendevrouwengroningen.nl Websites als www.economie.groningen.nl en www.kansinoostgroningen.nl, maar ook zeker dorpswebsites, zijn erg belangrijk om enthousiasme bij buitenstaanders op te wekken.

5

Groningers aan zet! uitgelicht

In ons vorige Nijsblad besteedden we al aandacht aan het proces om bewoners en overheden dichter bij elkaar te brengen. Groningers aan zet! Twee interessante en inspirerende ontwikkelingen, provinciaal en regionaal: Smeerolie tussen bewoners en gemeenten Op 6 november was een tiental dorpencontactambtenaren uit de gehele provincie te gast bij Groninger Dorpen en Vereniging Groninger Gemeenten (VGG), voor een eerste kennismaking en het onderling uitwisselen van ervaringen die zij hebben met bewonersorganisatie en –initiatieven. Groninger Dorpen heeft aangegeven welke ondersteuningsmogelijkheden zij daarbij kan bieden. De film van “Groningers aan Zet” is nogmaals vertoond en lokte veel reacties uit. Het werd een plezierige en zeer nuttige bijeenkomst die een vervolg krijgt in het voorjaar. Ook dan weer in samenwerking met de VGG en met aanwezigheid van de Provincie. We hopen dat er dan nog meer gemeentes aanschuiven. Concrete aandachtspunten zijn o.a. participatie versus continuïteit onder bewoners(organisaties) in dorpen, financiering van bewonersinitiatieven, cultuuromslag bij gemeenten, omgang met dorpsvisies.

teveel te willen bepalen? En vervolgens: hoe kunnen we dat bereiken? Als opstap voor de werkgroep is inmiddels een inventarisatie gemaakt van voorbeeldprojecten waarbij burgers een belangrijke rol speelden. Hieruit zijn ook weer verschillende aandachtspunten naar voren gekomen. De projectgroep werkt aan een plan van aanpak. Gedacht wordt aan verdiepende bijeenkomsten rond dit thema, voor afzonderlijk ambtenaren en bewoners. Ook staat een Dorpendag op het programma waar inwoners van de dorpen inspiratie op kunnen doen voor hun ideeën.

Oost-Groningen In Oost-Groningen is met enthousiasme de werkgroep Nieuw Burgerschap gestart. De werkgroep bestaat uit vertegenwoordigers van de Oost-Groningse gemeenten, Rzijn, Woningcorporatie Acantus, CMO Groningen en Groninger Dorpen. De centrale vraag voor de werkgroep is: hoe kunnen we als lokale overheid voorwaardescheppend optreden zonder

Kantoor Ten Boer van Groninger Dorpen en VGG

Dorpshuizen:

verbouwingsplannen en de btw Veel dorpshuizen maken gebruik van de kantineregeling: de levering van eten en drinken is vrijgesteld van btw betalen als de ontvangsten (inclusief btw) hiervan niet meer bedragen dan € 68.067,- per jaar. Niet alle dorpshuizen komen voor deze vrijstelling in aanmerking. Een pachter van een dorpshuis bijvoorbeeld mag er als commerciële partij geen gebruik van maken. U vindt alle aanvullende voorwaarden op de website van de belastingdienst.

Voor de belastingdienst moet u zelf in de btw-aangifte een schatting maken hoe groot het belaste deel van de activiteiten is en hoe groot het deel waarover u btw-vrijstelling claimt. De fiscus kan dit uiteraard komen controleren. Advies bij het maken van een schatting van het horecagedeelte van uw accommodatie: zorg dat de schatting reëel is en ook niet het ene jaar zus en het andere jaar zo. De belastingdienst verwacht consequent gedrag.

Mag u wél gebruik maken van de kantineregeling, dan betekent dit dat u geen btw betaalt over uw horecaopbrengst (normaal gesproken belastbare omzet) maar dat u ook geen btw kunt terugvragen over uw inkopen en onkosten. Wanneer er een grote verbouwing in uw dorpshuis op stapel staat, is het daarom mogelijk interessant om de belastingdienst te verzoeken vrijwillig de btw in te gaan.

Er zitten ook nadelen aan het vrijwillig btw-plichtig worden. Uiteraard zult u btw over uw horeca-opbrengst moeten gaan betalen. De administratie wordt een stuk ingewikkelder. Alle btw-inkomsten (verdeeld over een hoog en een laag tarief) moeten geadministreerd worden en periodiek (per maand, kwartaal of per jaar) zal u btw-aangifte moeten doen. Heeft u er eenmaal voor gekozen dan zit u er ook een aantal jaren aan vast.

Het voordeel hiervan is dat de btw over alle kosten die het dorpshuis maakt om belastbare omzet te realiseren, teruggevraagd kan worden. Denk hierbij aan btw die is betaald over drank, voedsel, energie en schoonmaakmiddelen. Maar ook de btw over investeringen kan worden teruggevraagd. Tenminste, voor zover deze investeringen toegeschreven kunnen worden aan het horecagedeelte van het dorpshuis. Hierbij kunt u denken aan nieuw meubilair of ventilatieapparatuur voor de bar, een uitbreiding van de barruimte of het renoveren van de toiletten. Voorbeelden van ruimten die niet aan de horeca zijn toe te schrijven, zijn een gymzaal of een vergaderzaal; zalen die geen belastbare omzet genereren. En waarop derhalve geen btw teruggevraagd kan worden.

Of de voordelen of de nadelen zwaarder wegen is aan ieder dorpshuisbestuur zelf om te bepalen. Als de btwadministratie een groot probleem vormt en er bijna geen investeringen zijn, dan is btw-plichtig worden niet zinvol. Maar voor wie de administratie geen probleem vindt (deze kan ook uitbesteed worden), is btw-plichtig worden het overwegen waard. Als dat tenminste het beoogde voordeel oplevert. Zoals mogelijk bij een verbouwing of herinrichting van het horecagedeelte van uw dorpshuis.

Dörpsstee Noordhorn

’t Schienvat Kantens

Het is en blijft maatwerk. Wilt u hier mee aan de gang, laat u zich dan adviseren door een specialist.

Nieuws uit Centraal In het kader van het Project Sterke Dorpen in de regio Centraal, organiseert Groninger Dorpen dit jaar nog twee ondernemerscafés: Ondernemerscafé Slochteren Voor ondernemers is het van groot belang veel contacten te onderhouden met andere ondernemers. Alleen samen kun je de regio economisch versterken. Door uitwisseling en samenwerking blijft een bedrijf in ontwikkeling. Zelfs binnen dorpen weten ondernemers elkaar nauwelijks te vinden. Dat bleek bijvoorbeeld ook uit de dorpsvisie van het dorp Slochteren. Vanuit het project Sterke Dorpen wordt de organisatie van het Ondernemerscafé Slochteren ondersteund. Dit Ondernemerscafé is deels bedoeld ter promotie van een nieuw gemeentebreed Slochter Ondernemersplatform. Inmiddels blijkt voldoende draagvlak voor dit platform te bestaan onder de ondernemersverenigingen in de gemeente Slochteren. Ook de Gemeente Slochteren ziet veel voordelen in een dergelijk platform. Naast de ontmoetingsfunctie tussen ondernemers kan het platform fungeren als aanspreekpunt voor de gemeente.

6

Ondernemende vrouwen Ben of ken jij een ondernemende vrouw? Ben jij boerin, grafisch ontwerper of run je een Bed & Breakfast in deze regio? In december heb je de kans andere ondernemende vrouwen bij jou in de buurt te ontmoeten. Groninger Dorpen organiseert dan een gezellige en informele avond om ondernemende vrouwen in de regio met elkaar in contact te brengen. Ook voor starters en ondernemers in spe. Datum en programma worden o.a. via de LinkedIn-groep Vrouwennetwerk Vitaal Centraal Groningen bekend gemaakt. Dit netwerk is een aantal jaar geleden gestart met een spetterende bijeenkomst en is vooral verder gegaan als digitaal platform op LinkedIn. Nu faciliteert Groninger Dorpen vanuit Sterke Dorpen weer een fysieke ontmoeting!

Oude Dorpscentrum Usquert

Dorpshuis Tonegido Hellum

EPA voor dorpshuizen in het Westerkwartier! In ruil voor een kleine eigen bijdrage komen 17 dorpshuizen in het Westerkwartier binnenkort in het bezit van een Energie Prestatie Advies(EPA). Zo’n EPA geeft aan welke maatregelen je zou kunnen treffen om energie te besparen. Met een aanvullend thermografisch onderzoek worden de plekken in het gebouw opgezocht waar warmteverlies optreedt. Dit project is een initiatief van Groninger Dorpen en wordt financieel ondersteund door Woningcorporatie Wold & Waard en het Loket leve(n)de dorpen. Tijdens een dorpenoverleg in december zal het eerste advies uitgereikt worden aan Dorpshuis De Vrijborg te Nuis. De vrijwilligers daar hebben met hun duurzaamheidsplannen het project in gang gezet. In januari en februari volgen de dorpshuizen van: Niebert, De Wilp, Noordwijk, Oostwold, Leek, Zevenhuizen, Lettelbert, Sebaldeburen, Niekerk, Niezijl, Noordhorn, Pieterzijl, Aduard, Kommerzijl, Oldehove en Niehove.

7

In elke aflevering van dit Nijsblad wordt een dorp of dorpshuis in onze provincie nader bekeken. Deze keer kijken we naar dorpshuis ’t Trefpunt in Nieuwolda.

Groet’n oet Nieuwolda

Carlie Mulder en Henk Stol

Nieuwolda in de gemeente Oldambt telt zo’n 1200 inwoners. Op de torenspits van de kerk staat een zeemeermin; een verwijzing naar het land dat vanaf de 16e eeuw op de Dollard is teruggewonnen. Nieuwolda heeft diverse winkels, cafés, een haven, basisschool en een bruisend dorpshuis. Sinds 2010 wordt ’t Trefpunt gepacht door Henk en Ineke Stol. In de zaal waar een grieperige Ineke ’s avonds de griepprik zal halen, praten we met Henk Stol en Carlie Mulder, penningmeester van Stichting Dorpshuis ’t Trefpunt. Carlie: “Dit gebouw was vroeger van de kerk. De stichting mocht het voor een symbolisch bedrag overnemen onder voorwaarde dat alle verenigingen hier terecht zouden kunnen. Het was niet altijd makkelijk om een goede pachter te vinden. Maar met Henk en Ineke zijn we heel tevreden. Iedereen loopt met ze weg”. Henk, van beroep banketbakker, kreeg het vak met de paplepel ingegoten. Zijn vader had vroeger een bakkerij en later een snackbar. Zelf reed Henk op een SRVwagen en had hij twee cafetaria’s in Amsterdam. Drie jaar geleden kwamen Henk en Ineke van Zeewolde in Flevoland naar Nieuwolda. Import dus, maar voor de volle 100% geaccepteerd. Een grote hoeveelheid verenigingen maakt gebruik van ’t Trefpunt. Veel sportverenigingen, want de sporthal zit aan het dorpshuis vast. Carlie: “Wanneer de sporters van de kleedkamer naar de sporthal lopen, komen ze automatisch langs de bar. Er wordt hier dus heel wat nageborreld”. Henk: “Maar er gebeurt hier nog veel meer. Dit is geen kroeg maar een gezellige plek waar iedereen terecht kan. Het is leuk om te zien dat al die verschillende mensen elkaar in ’t Trefpunt ontmoeten”.

8

Dorpshuis ’t Trefpunt Nieuwolda

Carlie: “Er komen ook nog altijd nieuwe activiteiten bij! Onlangs zijn we begonnen met dansles voor de jeugd”. Henk: “En Ineke heeft de kinderen die komen gymmen allemaal goedemorgen leren zeggen. Het contact met de jongeren is harstikke goed. Ze zijn hier van harte welkom maar ik spreek ze ook aan als ze rotzooi schoppen”. Het runnen van een dorpshuis is bepaald geen vetpot. Henk: “We redden het door ons met hart en ziel voor de zaak in te zetten. We zijn bovendien een snackbar en een ijssalon begonnen. Dat bleek een gouden greep”. Het stichtingsbestuur heeft op haar beurt de nodige verbeteringen aan het gebouw aangebracht. Carlie: “De gemeente droeg daar 0,0 aan bij. Daarom is het ook zo zuur dat door bezuinigingen de bibliotheek gaat sluiten. Allereerst omdat de kinderen in Oost-Groningen zo slecht lezen. Maar het scheelt ons ook een derde van ons inkomen. Waar moeten wij straks het onderhoud van betalen? Het zou leuk zijn als de gemeente ons eens een handje zou helpen. Want het is best wel bijzonder wat hier gebeurt. ’t Trefpunt is enorm belangrijk voor het sociale leven in Nieuwolda. Het is toch verschrikkelijk dat er miljoenen besteed worden aan een cultuurhuis in Winschoten en tegelijkertijd bibliotheken worden gesloten?” Toch zien beiden de toekomst met vertrouwen tegemoet. Henk: “Met die nieuwe vaarverbinding die straks door Nieuwolda loopt, zit ons terras straks elke dag vol!” De dichtstbijzijnde Groningen Loopt! routes zijn O1 en O2.

Reanimatienetwerken in dorpen Maar weinig mensen overleven een hartstilstand als ze die buiten het ziekenhuis krijgen. Reanimatie binnen 6 minuten vergroot de overlevingskans aanzienlijk. Na 10 minuten is de overlevingskans nihil. Met in het achterhoofd onder andere de wetenschap dat onze provincie plekken kent waar een ambulance een gemiddelde aanrijtijd van 10-15 minuten heeft, is het een collectieve verantwoordelijkheid om - juist ook daar - manieren te vinden om de overlevingskans te vergroten. Een oplossing ligt (uiteindelijk) in volledige dekking van de provincie met 6-Minutenzones: zones waarbinnen vrijwillige hulpverleners binnen zes minuten ter plekke zijn om reanimatie te starten; in afwachting van ambulance en ondersteund door een AED - Automatische Externe Defibrillator. Een goed alarmeringssysteem is essentieel. Een lokaal systeem volstaat deels. Een veel groter bereik, en betere coördinatie, gaat uit van het alarmeringssysteem HartslagNu - voorheen AED-Locator. Bij een melding via 112 zet de Centrale meldkamer in Drachten via sms’jes een selectie van - in dit systeem geregistreerde - vrijwillige hulpverleners en AED’s in. Samen met de Stichting Groningen Hartveilig organiseerden we afgelopen oktober een ledenvoorlichting in Foxhol. Deze stichting spant zich in voor substantiële verbetering van de overlevingskans bij hartstilstand in onze provincie en geeft daaraan een enorme impuls sinds haar oprichting afgelopen voorjaar. Onder andere via voorlichting, cursusaanbod, het verbeteren van randvoorwaarden zoals rond te maken kosten, de rol van zorgverzekeraars, de kwaliteit van mobiele netwerken, afstemming met de Hartstichting etc.

Verschillende partijen kunnen iets betekenen. In Meedhuizen heeft één bewoner deze zomer de aanzet gegeven voor een - inmiddels bijna functioneel - reanimatienetwerk voor dorp en buitengebied, door o.a. het belang constant en naar allerlei partijen uit te dragen. Gemeenten kunnen bijvoorbeeld subsidie verstrekken maar ook een Reanimatie-estafette organiseren om mensen te leren reanimeren, zoals in de Gemeente Veendam.

Groninger Dorpen en Stichting Groningen Hartveilig (GHV) hebben praktische aandachtspunten vanuit de ledenavond op een rijtje gezet. Dit overzicht is op te vragen via het kantoor van Groninger Dorpen. Inhoud: aandachtspunten en tips over o.a. type AED en onderhoud, financiering kosten, aansprakelijkheid, beschikbaar promotiemateriaal/-teksten. Een AED aanschaffen? Meld belangstelling bij GHV, wellicht is korting mogelijk. Doen: ook AED’s en hulpverleners in overheids- en bedrijfsgebouwen aanmelden bij HartslagNu.nl. Meer informatie: www.groningenhartveilig.nl www.hartslagnu.nl www.zesminutenzone.nl http://dorpsbelangenmeedhuizen.nl

Zorgcoöperatie: lokale zorgaanbieder en werkgever in één 2012 is het jaar van de coöperatie. Een onafhankelijke onderneming in eigendom van en bestuurd door degenen die er gebruik van maken. Dit in verenigingsverband waarbij het gaat om goede economische condities voor de leden op de langere termijn. Winst is geen doel, maar een middel (bron: NCR). Netwerk Platteland organiseerde onlangs twee noordelijke bijeenkomsten over dorpscoöperaties. O.a. twee Groningse coöperaties dienden als voorbeeld. In het Brabantse heeft men goede ervaringen met zorgcoöperaties op het platteland. Als tegenhanger van grote zorgaanbieders die nog veelal gericht zijn op kostenbesparing door concentratie van voorzieningen in grote kernen.

In Laarbeek Coöperatie Tot Uw Dienst uit de gemeente Laarbeek is een zorgcoöperatie waar klanten lokale zorg kunnen inkopen. Het professionele en vrijwillige zorgnetwerk zijn nauw met elkaar verbonden. De vrijwillige zorgadviseurs vormen de oren en ogen in het veld. Een groep professionals uit de

eigen regio levert professionele zorg tegen door de coöperatie gehanteerde tarieven. Klanten worden lid tegen een kleine vergoeding. De opbrengsten uit gezamenlijke inkoop komen ten goede aan de leden. Mensen die op zoek zijn naar werk of nog vrijwillige uren ter beschikking hebben, kunnen zich via de website melden voor huishoudelijk werk, verzorging, verpleging of ondersteunende begeleiding.

In Hoogeloon Oud worden in eigen dorp moet mogelijk gemaakt kunnen worden, vonden de oprichters van de zorgcoöperatie uit Hoogeloon. Om de ouderen in het dorp te kunnen houden moet zorg kleinschaliger worden. Inmiddels is er een eetgroep, dagverzorging, thuiszorg met personeel uit het dorp en worden er 19 servicewoningen gebouwd. De coöperatie verzorgt verder tuinonderhoud en leent scootmobiels uit. Werknemers hebben plezier in hun werk. Er is een wachtlijst voor personeel!

9

AGENDA

kijk voor meer informatie op www.groningerdorpen.nl

12 december: Dorpenoverleg Westerkwartier 25 jaar Meuln St. Annen

Leerlingen Hanzehogeschool

Start sloop Dorpscentrum Usquert

13 december: Breed Overleg Sterke Dorpen Centraal

Hoofdweg, Vriescheloo

N ij s ient K ö r t G r o ninger Dorpen 2013 1 november kwam een aantal (interim)voorzitters van dorpsbelangen en dorps-/buurthuizen bijeen bij Groninger Dorpen, voor haar eerste Voorzittersoverleg. Veel verschillende zaken waar zij tegenaan lopen, rond de voorzittersfunctie of als organisatie, kwamen aan de orde. In vervolg hierop zal Groninger Dorpen volgend jaar haar leden uitnodigen voor een serie bijeenkomsten over uitdagingen rond zelfsturing en de positie en organisatie van onze leden daarbij. Daarnaast zullen we, vergelijkbaar aan het voorzittersoverleg, bijeenkomsten voor uitwisseling rond andere bestuursfuncties organiseren. D o rpsh uizen in beweging ! Feest bij diverse dorpshuizen deze herfst. Op zaterdag 3 november vierde de Meuln in St. Annen haar 25-jarig bestaan. Burgemeester Van de Nadort en wethouder Stoel van Ten Boer behoorden ’s middags tot de vele gasten. Eind jaren 80 werd de Meuln omgebouwd tot dorpshuis. Recent werd er weer hard door de vrijwilligers aan het gebouw gewerkt. Zo werd het dak gerepareerd, de goten vervangen en een terras aangelegd met prachtig uitzicht over de velden. Achter het dorpshuis van Roodeschool werd op zaterdag 13 oktober het eerste multifunctionele buitenveld met een kunststofvloer van Nederland geopend. Resultaat van een samenwerking tussen dorp, jongerenwerk en gemeente. En op woensdagmiddag 10 oktober werd begonnen met de sloop van het oude dorpscentrum in Usquert. Op dezelfde plek moet een nieuw multifunctioneel centrum verrijzen waar het verenigingsleven en verschillende maatschappelijke functies onderdak zullen vinden. Bedri j fshu isvesting in VAB’ s Op initiatief van de KNHM, afdeling Drenthe, is in de Gemeente De Wolden het samenwerkingsproject Bedrijfshuisvesting op het platteland gestart, uitgevoerd door Stichting DBF. Doel van het project was bestemmingen te vinden voor boerderijen die geen agrarische functie meer hebben, de VAB’s (Vrijkomende Agrarische Bebouwing). In De Wolden is tegelijk met dit project nieuw beleid ontwikkeld rond VAB’s. Dit beleid is toepasbaar in andere gemeenten. Het project heeft diverse praktische tips en aanbevelingen opgeleverd. In De Wolden bleek de nieuwe aanpak al succesvol. Meer informatie/folder via Stichting DBF (0566-602571, www.stichtingdbf.nl).

S terke verhalen van Gr oninger d orpen Elk dorp heeft zijn kwaliteiten. Mooie plekken, bijzondere mensen, verenigingen die een verschil maken, saamhorigheidsgevoel. In sterke verhalen verwoorden mensen dat dorpse DNA. Studenten van de Hanzehogeschool onderzochten het afgelopen jaar die kracht van dorpen door een waarderingsonderzoek en tekenden sterke verhalen op in Lellens, Westeremden, Leermens en Boerakker. Nu gebeurt dat voor Losdorp en Schouwerzijl en in ’t Zandt maken studenten een dorpsfilm. Ervaren docenten zorgen voor begeleiding. Voor 2013 worden nieuwe (kleine) dorpen met lef en een verhaal gezocht. Als u belangstelling heeft, kunt u mailen of bellen met Joost Eskes, projectleider Sterke Verhalen, [email protected]/050-5952947. S pook nota’s Ook onze leden ontvangen helaas soms nota’s voor niet geleverde diensten of verzonnen contracten. U kunt deze zogenaamde spooknota’s melden bij het Steunpunt Acquisitiefraude via www.fraudemeldpunt.nl. Op de website vindt u tips om acquisitiefraude te herkennen en een overzicht van spooknota’s en de bedrijven die ze versturen. www. duu rzameinitiatieven .nl Een website met informatie over andere lokale duurzame energie-initiatieven in het Noorden en met het digitale handboek met handvatten voor het opzetten van een lokale duurzame-energiecoöperatie. Dit is het eindresultaat van het project Lokale Energie Voorwaarts, in het kader van Leren voor Duurzame Ontwikkeling (LvDO) mede mogelijk gemaakt door de Provincies Groningen en Fryslân. Ook met contactinformatie.

Verwacht in december: Bijeenkomst ondernemende vrouwen Centraal In verband met de feestdagen zijn wij gesloten van maandag 24 december t/m vrijdag 4 januari. Wij wensen u fijne feestdagen! Dieuwke Visser

COLOFON Redactie: Rogier Verhagen Maartje Kiep Pieter Knol Gilian Wijnalda

CONTACT Met (tekst)bijdragen van: Column: Dirk Strijker Pag. 7: Platform Dorpshuizen Noord Holland en Jaap Klip, penningmeester Groninger Dorpen

Foto’s: Pag. 1: Atsje Straatsma, www.atsjestraatsma.nl (Smid Cor Ubels te Bedum) Pag. 2: Mark Sekuur, www.primafocus.nl (Ommelandermarkt op het Open Lab Ebbinge) Pag. 3, 6): Dorothea Piek (Vitaal Centraal 2009) Pag. 12: Peter Russchen, www.russchen.org (winterlandschap) Overige foto’s: medewerkers Groninger Dorpen Vormgeving: Fenna Houwen (Fenatic)

Groninger Dorpen Postbus 23 9790 AA Ten Boer t 050 306 29 00 f 050 306 29 09 e [email protected] I www.groningerdorpen.nl, ook voor het aanmelden voor ons digitoal Nijsblad. Volg ons ook via Twitter: #groningerdorpen Bezoekadres Hendrik Westerstraat 24 9791 CT Ten Boer Redactie Voor het aanleveren van kopij, mail de redactie: [email protected]. De deadline voor aanlevering voor de eerstvolgende uitgave is 11 februari 2013.

Wandelnie u ws Stichting Wandelen Groningen, waar Groninger Dorpen o.a. het secretariaat van voert, presenteert zichzelf binnenkort via een breed te verspreiden informatiefolder. In gezamenlijkheid met de samenwerkingspartners worden momenteel belangrijke aandachtspunten opgepakt om wandelen in Groningen beter te organiseren en op de kaart te krijgen.

ISSN: 184-060X

>> In ons digitoal Nijsblad van november o.a. informatie over 380kV Noord-West. Groninger Dorpen wordt gesteund door de Provincie Groningen IJsbaan Tjuchem

10

11

Winterlandschap

ivoren TOREN Dirk Strijker Hoogleraar Plattelandsontwikkeling op de Mansholt-leerstoel aan de Rijksuniversiteit Groningen

Ziek Er is al jaren gedoe over het ziekenhuis in Winschoten en overigens ook over die in Delfzijl en Stadskanaal. Ik volg het op afstand, want mijn editie van het Dagblad van het Noorden besteedt er weinig aandacht aan, het is een andere regio. Er was ooit sprake van fusie van het ziekenhuis van Winschoten met dat van Stadskanaal, inmiddels is het een fusie van Delfzijl met Winschoten en er zou nieuwbouw komen in Zuidbroek, naast Van der Valk. Ik vond dat nogal een merkwaardige plek, in de middle of nowhere, tenzij de exploitatie van het ziekenhuis door Van der Valk zou gebeuren. Ze verkopen daar lekker eten en met hun kamers is ook niets mis. Maar Zuidbroek heeft geen goede verbindingen voor mensen zonder auto, en je kunt niet even uit het ziekenhuis de stad in om een bakkie te doen, dus een volstrekt foute keuze. Plotseling hoor ik dat het plan niet doorgaat en dat voor Scheemda is gekozen. Scheemda-West om precies te zijn. Ik ken Scheemda vooral vanwege het dorpsplein, waar ik met mijn auto altijd de weg kwijt raak, door de wel heel bijzondere inrichting met veel paaltjes en stoepen. Ik snap nu waarom dat plein zo raar is ingericht. Dat is om het verkeer van Scheemda-West naar Scheemda-Oost in goede banen te leiden. Ik heb geen verstand van ziekenhuizen, maar mij ontgaat waarom die nieuwbouw, die vast wel nodig zal zijn, niet gewoon in Winschoten kan. Ik ben een groot voorstander van voorzieningen op het platteland, maar

om nou een compleet ziekenhuis op het platteland te zetten, dat gaat wel weer erg ver. Niet gehinderd door enige kennis vermoed ik dat een of andere graaiende bestuurder er voordeel van heeft, maar dat zal wel slecht gedacht zijn. Want wat kan zo’n bestuurder nu winnen bij het verplaatsen van het ziekenhuis naar ScheemdaWest? Zo wat doorredenerend zie ik plotseling de logica. Het kabinet wil dat we gemeenten van minstens 100.000 inwoners krijgen. Het is een onzalig plan, maar je weet maar nooit. Groningen krijgt dan drie gemeenten: Stad, Veenkoloniën en Scheemda. Die laatste gemeente loopt van Grijpskerk, via Eemshaven, boven Stad langs, tot Nieuweschans. Scheemda-West kan dan mooi de hoofdplaats van die gemeente worden. Er moet eens goed gekeken worden wie de grondeigenaren zijn in Scheemda-West. Misschien heeft een of andere bestuurder verborgen bezittingen in Scheemda-West, die hij tot waarde hoopt te brengen door middel van het nieuwe gemeentehuis. Het bouwen van een nieuw ziekenhuis aldaar is dan dus slechts een strategische zet. Het gemeentehuis volgt later vanzelf. Met ziekenzorg heeft het allemaal weinig te maken.

Dirk Strijker U kunt reageren via [email protected]