gastouderWijs november 2015
Jaargang 2
nr. 4
Tijdschrift voor ouders/verzorgers en gastouders
n Maak een eigen pedagogisch werkplan’ n “Papa moet naar het ziekenhuis. Maar wie denkt er aan mij?” n Wetjes, weetjes en tips... n In het land…Uit het land n Waarom huilen kinderen bij het afscheid? n Zo wordt tandenpoetsen leuk! n Knutselen in de herfst
Entree Vol verwachting werd er uitgekeken naar Prinsjesdag. Nieuwsgierig naar de kabinetsplannen voor de kinderopvang in 2016 . We zijn heel blij dat het kabinet het belang ziet van kwalitatief goede kinderopvang. Verder bezuinigen draagt hier niet aan bij. Na een periode van bezuinigen komt er komend jaar € 290 miljoen extra voor de kinderopvangtoeslag en € 60 miljoen voor peuterspeelzalen. Deze laatste zijn echter niet geoormerkt. Het kabinetsplan is een goede impuls voor het noodzakelijke herstel van onze sector. Wat is dan kwalitatief goede kinderopvang? In de gastouderopvang betekent dat onder andere dat gastouders werken aan de vier pedagogische basisdoelen: de emotionele veiligheid, sociale vaardigheden, cognitieve ontwikkeling en de normen en waarden. Hoe een gastouder dat doet beschrijft ze in haar eigen pedagogisch werkplan. Met dit plan laat een gastouder zien wat ouders van haar kunnen verwachten. De consulenten, die intensief contact hebben met de gastouders, ondersteunen de gastouders bij het maken van een eigen werkplan. Ook dat is kwalitatief goede kinderopvang. Medewerkers die altijd klaar staan om
vragen te beantwoorden en inspelen op de behoefte van de gastouders om zich verder te ontwikkelen. Bijvoorbeeld een workshop kindergebaren of een thema-avond ontwikkelen en opvoeden. Maar ook praktische zaken zoals het vervoer van kinderen. Creatief meedenken, een ‘wandelbus’ van het kinderdagverblijf die stil staat en een gastouder met meerdere kinderen die ook kinderen uit school moet halen. Waarom dan niet de ‘wandelbus’ uitlenen aan de gastouder? Wij nemen allemaal ons petje af voor de mensen die ook in deze moeilijke tijd vol enthousiasme altijd klaar staan en meedenken, en daarmee de kwaliteit van onze kinderopvang overeind weten te houden. Hoe wij de pedagogische kwaliteit hoog houden, leest u in de verschillende artikelen in deze nieuwe gastouderWijs.
Anja Hol voorzitter Raad van Bestuur Kinderopvang Humanitas
Colofon: 2
gastouderWijs Het tijdschrift voor ouders en gastouders van Gastouderopvang Humanitas, over de opvoeding en ontwikkeling van kinderen. Ontmoetingsplaats voor ideeën, theorie en praktijk.
Redactie Redactieadres
Jaargang 2, nr. 4 november 2015 Foto voorpagina: bij gastouder Connie de Lange
[email protected] Lay-out en vormgeving: MarkDesign, Hoofddorp Foto’s: Kinderopvang Humanitas
Inge Blondel. Kinderopvang Humanitas t.a.v. Inge Blondel Postbus 591, 6400 AN Heerlen Tel: 045 – 561 53 53
Bied jij de veilige, gezonde en prikkelende omgeving die kinderen nodig hebben om zich optimaal te ontwikkelen?
Maak een eigen pedagogisch werkplan (Bron: Nederlands Jeugd Instituut)
Ieder erkend gastouderbureau is verplicht om een pedagogisch beleid te formuleren. Hierin staat onder andere de visie op hoe er gewerkt wordt aan de vier basisdoelen uit de Wet kinderopvang. Een gastouder heeft kennis van en handelt overeenkomstig het pedagogisch beleid van het gastouderbureau waarbij zij aangesloten is. Het pedagogisch beleid van Gastouderopvang Humanitas is onlangs herzien en aangepast conform de huidige wet- en regelgeving. In het nieuwe toezicht worden de eisen verscherpt. Er komt meer aandacht voor de pedagogische kwaliteit en de actievere rol van het gastouderbureau ten aanzien van de kwaliteit van de opvang bij de gastouder. Daarom biedt Gastouderopvang Humanitas een leidraad voor gastouders om een eigen pedagogisch werkplan te maken. Zo wordt het pedagogisch beleid verbonden met de dagelijkse praktijk van alle gastouderopvang die via Gastouderopvang Humanitas wordt aangeboden. In een pedagogisch werkplan bepaalt iedere gastouder zelf (binnen de uitgangspunten en eisen van het gastouderbureau) hoe zij haar werk uitvoert. De pedagogische kwaliteit van de daadwerkelijke opvang wordt namelijk bepaald door de aanpak van de gastouder. Bijvoorbeeld hoe is de omgeving ingericht? Welk aanbod aan speelgoed en activiteiten is er? Hoe worden kinderen begeleid in hun ontwikkeling en in hun onderlinge interacties? De gastouders kennen de vier pedagogische basisdoelen en de manier waarop daaraan gewerkt kan worden. Toch zijn er maar weinig gastouders die hun werkwijze en ideeën op papier hebben gezet. Met een eigen pedagogisch werkplan maakt een
gastouder zichtbaar wat haar aanpak is, dat ze serieus nadenkt over goede kinderopvang, dat haar opvang voldoet aan wat er in de Wet kinderopvang staat, en bovenal dat gastouderopvang een waardevolle en belangrijke vorm van kinderopvang is. Het schrijven van zo’n plan dwingt je om te reflecteren; hoe wil ik omgaan met de kinderen en hoe wil ik dat zij met elkaar omgaan? Een gastouder denkt daardoor bewuster na over hoe zij zich gedraagt, waar zij staat, wat zij belangrijk vindt. En ouders die het plan lezen weten zo ook meteen wat ze van de gastouder kunnen verwachten. Door het bieden van een leidraad helpt Gastouderopvang Humanitas haar gastouders bij het maken van een eigen pedagogisch werkplan. Tijdens themabijeenkomsten en individuele huisbezoeken aan de gastouder wordt er aandacht besteed aan het maken van een eigen persoonlijk pedagogisch werkplan.
3
Door Miriam Smit-Vuijk, auteur van beide boeken. Miriam maakt zelf al 4,5 jaar naar alle tevredenheid gebruik van een gastouder die bij Gastouderopvang Humanitas is aangesloten.
“Papa moet naar het ziekenhuis. Maar wie denkt er aan mij?” Als een van de ouders voor een paar dagen of langer in het ziekenhuis moet worden opgenomen, breekt een spannende periode aan. Niet alleen voor de patiënt, maar ook voor het gezin. Er mist ineens een belangrijk iemand in huis. Ook heel jonge kinderen voelen deze spanning haarfijn aan. Waar is papa/mama eigenlijk? Waarom moet hij/zij naar het ziekenhuis? Wanneer komt hij/zij weer thuis? Elke situatie is anders en elk kind heeft andere vragen. Unieke, persoonlijke prentenboeken ‘Papa gaat naar het ziekenhuis’ en ‘Mama gaat naar het ziekenhuis’ zijn de eerste prentenboeken die dit onderwerp behandelen. Ze bieden ouders een basis om hun eigen verhaal te vertellen aan jonge kinderen (2-6 jaar). Voor de operatie van mijn man in het AMC wilde ik mijn kinderen zo goed mogelijk uitleggen waar papa naar toe ging. Hoe onwaarschijnlijk het ook klinkt, ik kon geen enkel boek vinden dat mij hierbij kon helpen. Omdat jaarlijks duizenden gezinnen in een vergelijkbare situatie komen, besloot ik zelf een boek te schrijven en uit te geven. Op basis van eigen ervaring en met hulp van professionele zorgverleners. Belevingsniveau allerkleinsten In Nederland vinden per jaar maar liefst 440.000 klinische opnames plaats bij mensen tussen de 20 en 45 jaar – een categorie waarvan een groot deel jonge kinderen heeft 1 . De prentenboeken maken het onderwerp bespreekbaar voor de allerkleinsten – vooraf, tijdens of na de ziekenhuisopname van een van de ouders. “Deze boeken voorzien echt in de behoefte van ouders met jonge kinderen. In eenvoudige taal wordt op belevingsniveau van heel jonge kinderen verteld wat er in een ziekenhuis gebeurt”, aldus Jacqueline Blase
4
1
Bron: CBS en Dutch Hospital Data
van der Meer – adviseur patiëntencommunicatie, Albert Schweitzer ziekenhuis. Wat vertel je je kind en hoe? Hoe vervelend een situatie ook is, het is als ouder belangrijk op een open en eerlijke manier met je kind te communiceren. Dan geef je kinderen ook de kans open en eerlijk over hun eigen gevoelens te zijn. Je hebt als ouders immers een voorbeeldrol. Soms kun je niet overal een antwoord op geven, maar dat geeft niet. Dat kun je gewoon aangeven. Oprechte belangstelling en een luisterend oor voor wat er in het kind omgaat is cruciaal. Geef ook bij de gastouder of de kinderopvang aan wat er aan de hand is. Zij kunnen er dan rekening mee houden en wat extra aandacht besteden aan het kind. Speciale website voor ouders De website www.naarhetziekenhuis.nl is bedoeld als platform voor ouders en bevat tips van zorgdeskundigen, handige links, ruimte om met elkaar ervaringen te delen en uiteraard meer informatie over het boek (recensies van professionals, een inkijkexemplaar en bestelmogelijkheid).
Wetjes, Weetjes en Tips. Wetjes, Weetjes Het kabinet heeft op Prinsjesdag de plannen voor de begroting 2016 formeel gepresenteerd. Belangrijk voor kinderopvang: het kabinet trekt in totaal 290 miljoen euro extra budget uit voor de kinderopvangtoeslag. Het kabinetsplan is een goede impuls voor het noodzakelijke herstel van de sector kinderopvang. Alle ouders met kinderopvangtoeslag profiteren vanaf 1 januari 2016 van de verhoging van de kinderopvangtoeslag. Voor zowel het eerste kind als voor het tweede en volgende kinderen wordt het toeslagpercentage voor alle ouders verhoogd met 5,8 procent. Hierbij zijn de allerhoogste toeslagpercentages gemaximeerd op respectievelijk 93 procent voor het eerste kind en 94 procent voor tweede en volgende kinderen. Per 1 januari 2016 gaat Kinderopvang Humanitas de tarievenstructuur voor de gastouderopvang wijzigen. De wijziging heeft te maken met de overstap naar een nieuw administratief verwerkingssysteem. Een ouder gaat vanaf januari 2016 met name voor het eerste en tweede kind aanzienlijk minder maandelijkse servicekosten betalen. Daarnaast komen de eenmalige wervingskosten te vervallen. De servicekosten vanaf 1 januari 2016; - voor 1 kind € 55,00 per maand - bij 2 kinderen € 50,00 per kind per maand - bij 3 kinderen € 43,33 per kind per maand - bij 4 kinderen € 35,00 per kind per maand
Tips Als ouders scheiden kan dit een enorme impact op het kind hebben. Het is belangrijk dat de ouders goed in contact blijven met elkaar. Tips uit de nieuwe richtlijn ‘Scheiding en problemen van jeugdigen’ kunnen hierbij helpen. www.richtlijnenjeugdhulp.nl/scheiding In de Week tegen Kindermishandeling (16 t/m 21 november) worden door het gehele land activiteiten georganiseerd, om iedereen erop te wijzen dat één persoon die in actie komt al genoeg is om het leven van een mishandeld kind te redden. Klik hier voor meer info over de Week tegen Kindermishandeling. In het kader van Safer Internet Day 2015 is er een speciale editie van Donald Duck verschenen: Digiduck - veilig internet Donald, Bolderbast, Goofy, Katrien en Kwik, Kwek en Kwak laten zien hoe zij omgaan met internet en geven tips over sociale media. Klik hier voor de Digiduck Wat gaan we doen in de herfstvakantie? Voor leuke ideeën kijk op http://www.dagjeweg.nl/herfstvakantie
5
In het land…Uit het land
Regio Midden-Ned
erland
Ontwikkelen en opvoeden... In de regio Midden-Nederland zijn pedagogische thema-avonden georganiseerd voor gastouders en ouders uit Utrecht en Heemstede. Arend Nijenhuis, van JISCA Opvoedadvies, was uitgenodigd als gastspreker voor deze avonden. Arend is een bevlogen verteller en ervaringsdeskundige in de kinderopvang. Hij besteedde aandacht aan verschillende ontwikkelingsgebieden, zoals sociaal-emotionele ontwikkeling, cognitieve ontwikkeling, motorische ontwikkeling, ontwikkeling van taal, fantasie, creativiteit en moreel. Arend gaf veel nuttige informatie aan de hand van voorbeelden en leuke anekdotes en een behoorlijke dosis humor! Ook werden ouders en gastouders in de gelegenheid gesteld aan de hand van stellingen actief deel te nemen. Het belang van complimenten geven aan kinderen, complimenten moeten echt zijn en geef je wanneer een kind zelf iets goed heeft gedaan. Verder werd nog aangegeven wat randvoorwaarden zijn voor het stimuleren van de verschillende ontwikkelingsgebieden. Bijvoorbeeld structuur; een dagpro-
gramma, vaste opvoeders, duidelijke communicatie en rituelen. En welke opvoedingsvaardigheden heb je hierbij nodig? Bijvoorbeeld kinderen een veilige en stimulerende omgeving bieden, hen laten leren door positieve ondersteuning, realistische verwachtingen hebben en goed voor jezelf zorgen. Avonden met veel informatie. Gastouders en ouders reageerden enthousiast; ‘fijn, duidelijke uitleg, herkenbaar, weer even de puntjes op de i en motiverend.’
Regio West-Gelderl
and
Een wagen vol geladen! Toos Vriesen uit Silvolde vangt als gastouder veel kinderen op. Omdat ze ook van en naar school gaat, is het vervoer soms lastig te organiseren. Hiervoor hebben Gastouderbureau Midden-Gelderland en Kinderopvang Humanitas een mooie oplossing gevonden. Via het uitleensysteem van de organisatie heeft Toos een prachtige wandelbus te leen gekregen waardoor ze met de kinderen op pad kan. Niet alleen van en naar school maar ook voor leuke uitjes in de omgeving. Voor de kinderen is het een feest om op deze manier vervoerd te worden! 6
In het land…Uit het land
Regio Zuid- Holland
Workshop kindergebaren Deze avond werd verzorgd door Frieda Verhage, Trainer & coach en KSW trainer, Partner Positief benaderen. Kindergebaren Spelend Wijs is een nieuw programma ter stimulering van de brede ontwikkeling van jonge kinderen tussen de 1,5 en 4 jaar. Aandacht voor de sociale vaardigheden zoals concentratie, leren beheersen en plannetjes maken, blijkt effectiever voor peuters dan je puur richten op letters en cijfers. Spelenderwijs leren kinderen hun eigen talenten en kwaliteiten ontdekken, initiatief te nemen, met elkaar te communiceren en samen te werken. Tijdens de avond hebben de gastouders verschillende gebaren geleerd zoals papa, mama, drinken eten etc. en hoe je deze gebaren kunt gebruiken. Er zijn verschillende activiteiten. Activiteiten met verhalen, liedjes en vertelspelletjes, deze activiteiten stimuleren tevens de spraak en de taal bij het kind. Aan het eind van de avond hebben de gastouders in groepjes via vertelplaten een verhaal verteld met de bijbehorende gebaren. We kijken terug op een leerzame, geslaagde avond!
Regio Limburg-Zuid
Dag van de gastouder...feest! Donderdag 17 september was het de dag van de gastouders en pedagogisch medewerkers. Allemaal professionals die deze waardering, eens per jaar, luid uitgesproken zeker verdienen! Om de gastouders in LimburgZuid extra in het zonnetje te zetten, waren ze uitgenodigd om op zaterdag 19 september samen met de gastkinderen en hun ouders te komen spelen in de speeltuin in Vaesrade. Het cadeautje van de organisatie, als teken van waardering, werd hier uitgereikt aan de gastouders. Dat maakte het extra feestelijk en zeer gewaardeerd door de gastouders! De gastouders, ouders en kinde-
ren hebben een heerlijke ochtend gehad. In de speeltuin waren alleen gastkinderen aanwezig. Ze konden lekker vrij spelen en de gastouders kregen de kans om op een informele manier met elkaar te praten en informatie te delen. Natuurlijk was dit onder genot van een kopje koffie en een lekker stukje vlaai. De sfeer was heerlijk ongedwongen en gezellig. Iedereen was aan het genieten. Wederom werd duidelijk dat gastouders, ouders en gastkindjes een bijzondere band hebben. De opvang staat heel dicht bij het gezin. De gastouders kenmerken zich door een enorme betrokkenheid en een grote flexibiliteit. We hebben met z’n allen genoten van deze ochtend samen!
7
Wat betekent het precies als kinderen huilen bij het afscheid? Hoe kun je als gastouder kinderen en ouders ondersteunen zodat brengen en halen in de opvang vlot verloopt?
Waarom huilen kinderen bij het afscheid? (bron: Kiddo jaargang 16 nr. 1)
Reageren op huilen is belangrijk voor de band die baby’s opbouwen met volwassenen, voor het vertrouwen in de wereld rondom, voor een goed gevoel over zichzelf. Kortom, voor alles wat met hechting te maken heeft. Maar wat als je goed reageert en het kind huilt nog steeds? Vraag je dan drie dingen af. 1. Is de start van de opvang goed gegaan? Zo niet, werk dan opnieuw aan de band met de ouders. Het wordt makkelijker wanneer ouders hun kind met een gerust hart aan jouw zorgen kunnen toevertrouwen. 2. Voelt een kind zich op een andere manier onveilig? Bijvoorbeeld door veranderingen thuis of in de opvang. Kijk naar de signalen van het kind en probeer de oorzaak weg te nemen. 3. Zit het kind in de zogenaamde eenkennigheidsfase? Huilen in de eenkennigheidsfase Vanaf acht maanden groeit het bewustzijn. Kinderen beleven dat iemand weg kan zijn. Tegelijk weten ze nog niet dat die persoon ergens anders blijft voortbestaan en terug zal komen. Op die leeftijd betekent weg echt helemaal weg, en dat is heel beangstigend.
8
Je kunt kinderen hierin ondersteunen door hun angsten te erkennen, door aan te geven dat je begrijpt dat ze verdriet hebben om mama/papa die weggaat. Maar dat die een dagje gaat werken, zij fijn kunnen spelen en papa/mama hen vanavond weer komt ophalen. Na het erkennen van het verdriet is het belangrijk om het kind uit die emotie te halen. Bijvoorbeeld door het kind op schoot nemen en samen een boekje te gaan lezen. Ook kunnen foto’s helpen.
Het zorgt dat het kind de ouders wel bij zich kan voelen. Ouders helpen bij het afscheid Net als bij de kinderen is het belangrijk dat je ook de ouders in hun gevoelens erkent. Het is namelijk niet makkelijk om je kind huilend bij je achter te laten. Tegelijk kun je hen houvast geven door uit te leggen wat er gebeurt als een kind net met de opvang start of in de eenkennigheidsfase zit. Vertel eerlijk of het huilen na één of tien minuten of zelfs na een halfuurtje overgaat. En geef naar ouders aan dat ze altijd mogen bellen om te horen hoe het gaat. Help de ouders bij het nemen van afscheid, zoek samen met hen naar hoe het afscheid voor het kind duidelijk kan zijn. Dat hoeft niet altijd kort en krachtig te zijn. Een ouder kan gerust een halfuurtje bij het kind blijven zitten en daarna nog steeds goed afscheid nemen. Meestal verloopt het afscheid prima als steeds dezelfde rituelen gebruikt worden. Bijvoorbeeld jasje uit, schoenen op z’n plek, even praten met de gastouder, het kind overhandigen, kusje en nog eens zwaaien aan het raam. Dat betekent dat je bij elk kind een routine hebt. Sommige kinderen willen bijvoorbeeld van de arm van de ouder naar de arm van de gastouder, en gaan pas na een tijdje spelen. Andere kinderen stappen binnen en willen van jou een ‘Hallo!’ horen en gaan van de hand van de ouder meteen naar hun favoriete hoekje. Het zijn handelingen die kunnen helpen. Maar de essentie zit in het vertrouwen dat ouders in de opvang stellen. Zij laten hun kind dan vanzelf voelen dat het zich mag toevertrouwen aan de gastouder. Het afscheid loopt dan meestal wel goed.
Zo wordt tandenpoetsen leuk! (bron: Kinderopvangtotaal) Kinderen moeten vanaf dat zij twee jaar oud zijn twee keer per dag hun tandenpoetsen, ‘s ochtends en ’s avonds. Thuis komt dat er niet altijd van. Hoe kun je in de gastouderopvang tandenpoetsen tot een feestje maken? En wat kun je nog meer doen met het thema? Een gastouder kan het thema tandenpoetsen al spelenderwijs oppakken. Ook kan tanden poetsen na de lunch standaard op het programma staan. Enkele leuke activiteiten met betrekking tot tandenpoetsen zijn; • Speel tandarts met de kinderen. Zet een tuinstoel neer en klap die naar achteren als tandartsstoel. Zorg voor een witte jas, een mondspiegeltje, een mondlapje en andere instrumenten. • Bezoek met de kinderen een tandarts in de buurt. Wat doet de tandarts eigenlijk? Hoe ligt de stoel? Hoe ruikt fluoride? De tandarts kan meteen aan de kinderen uitleggen waarom goed poetsen belangrijk is. • Knutselen: maak van een dubbelgevouwen doos een grote open mond met tanden die je open en dicht kunt klappen. Of teken op een groen en een rood blad een grote kies. Knip uit tijdschriften plaatjes van voedingsmiddelen en bepaal met elkaar of ze goed zijn voor je tanden. De goede voedingsmiddelen plakken de kinderen in de kies op het groene blad en de slechte op het rode blad. • Zing liedjes tijdens het tandenpoetsen: Op de toon van Vader Jacob: ‘Tanden poetsen, tanden poetsen
op en neer, op en neer. Onder en boven, onder en boven, nog een keer, nog een keer. En dat herhalen tot je op het einde zingt; Laatste keer, laatste keer.’ • Laat de kinderen tijdens het poetsen brullen als een leeuw om de leeuwentanden eens goed te kunnen bekijken. Zo kun je goed bij de kiesjes achterin. • Vertel een lekker vies verhaal: “Als je geen tanden poetst, eten bacteriën de restjes eten op. En die poepen en piesen daarna op je tanden”. Dat werkt natuurlijk pas als ze poep en pies vies vinden. • Poets met de kinderen mee. Goed voorbeeld doet volgen. Ook leuk: jij poetst de tanden van kinderen, dan mogen kinderen ook even jouw tanden poetsen.
9
Herfst lotto Het is alweer volop herfst, heerlijk om naar buiten te gaan en te zoeken naar natuurlijke spulletjes waarmee je iets kunt knutselen. Het wordt ’s avonds sneller donker en kan er minder lang buiten gespeeld worden. Wat als je nu een lotto spel maakt van je gevonden spulletjes zodat je ’s avond gezellig met papa, mama, broertje(s) en/of zusje(s) samen kunt spelen! Wat heb je nodig: ✔ grote stukken karton (voor iedere speler één); ✔ plaatjes of zelf gemaakt tekeningen van de herfst spulletjes die je hebt gevonden; ✔ lijm; ✔ gevonden herfst spulletjes; ✔ schoenendoos. Hoe maak je het: Neem een groot stuk karton en plak hierop zes of negen plaatjes, of eigen gemaakte tekeningen, van de herfst spulletjes die je gevonden hebt. Doe vervolgens de gevonden spulletjes in een schoenendoos. Laat de jongste speler beginnen. Vervolgens mag iedereen om de beurt zonder te kijken iets uit de schoenendoos halen. Degene die het geraapte materiaal op zijn/haar kaart heeft staan mag dit op zijn kaart leggen. Wie als eerste de kaart vol heeft is de winnaar!
