Verzoekschrift over het behoud van leeftijdsbijslagen in het hervormde Vlaamse gezinsbijslagstelsel Hoorzitting met Frans Schotte algemeen voorzitter Gezinsbond Yves Coemans, studiedienst Vlaams Parlement, Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin woensdag 20 april 2016
Kinderbijslagen als Vlaamse bevoegdheid
• doel regionalisering → V E R B E T E R E N • vooruitzicht → T E L E U R S T E L L E N D • geen adequate bijdragen voor kinderen • geen volwaardig element van de Vlaamse Sociale Bescherming • geen versterking, maar pasmunt voor bezuinigingen
Relatief aandeel kinderbijslagen in totale uitgaven Sociale Zekerheid Werknemers (in %) (1970-2013)
Relatief aandeel KB in totale uitgaven SZ tussen 1975 en 2013 meer dan gehalveerd (- 56,84 %) Kinderbijslagen werden federaal gedurende 38 jaar stiefmoederlijk behandeld!
Vlaamse kinderbijslagen vanaf 1 juli 2014
• federale kinderbijslagen decennia stiefmoederlijk behandeld • Vlaamse politici niet bevoegd, maar beloofden: “wat Vlaanderen zelf doet, doet het beter!”
Gezinsbond – jarenlang voorstander overheveling bevoegdheid naar Gemeenschappen
– werkte blauwdruk uit van een nieuw eenvoudig, doeltreffend en beter minimumkostendekkend Vlaams kinderbijslagstelsel
Geen woorden, maar daden! “kinderen zijn belangrijk” “kinderen zijn onze toekomst” “opvoeding en opleiding zijn essentieel” NU is het moment om deze mooie woorden van tientallen ministers en vele politici om te zetten in daden! VERSTERK HET KINDERBIJSLAGSTELSEL, BOUW LEEFTIJDSBIJSLAGEN IN!
Blauwdruk nieuw Vlaams en Brussels kinderbijslagstelsel kostprijs = 1,2 miljard euro extra investering in gezinnen met kinderen
1.
2.
3.
gelijke basiskinderbijslag voor elk kind
– 158 euro per maand
substantieel hogere leeftijdsbijslagen
– 46 euro per maand op 6 jaar – 46 euro extra per maand op 12 jaar – 50 euro extra per maand op 18 jaar
totale kinderbijslag = 50% van minimumkost – – – –
0 t.e.m. 5 jaar 6 t.e.m. 11 jaar 12 t.e.m. 17 jaar 18 t.e.m. 24 jaar
158 euro 204 euro 250 euro 300 euro
Blauwdruk nieuw Vlaams en Brussels kinderbijslagstelsel kostprijs = 1,2 miljard euro extra investering in gezinnen met kinderen
4.
onmiddellijk welvaartsvaste bedragen
5.
op termijn substantieel hogere kinderbijslagen
6.
7.
– minimum kostendekkende kinderbijslagen
compensatietoeslag voor gezinnen met 4 of meer kinderen
– 50 euro per maand voor elk kind – substantieel hogere leeftijdsbijslagen compenseren deels
KIA-toeslag (Kind In Armoede)
– gezinsinkomen < armoederisicodrempel – 2.500 euro + 500 euro per kind vanaf 3de kind – 46 euro per maand voor elk kind van gezin
Vlaamse kinderbijslagen evaluatie Vlaams regeerakkoord: positieve elementen •
vereenvoudiging systeem: rangorderegeling afschaffen
•
elk kind is gelijk, dus gelijke basiskinderbijslag – OK, MAAR ONBEKENDE FACTOR = niveau van gelijke basiskinderbijslag!
•
voldoende overgangstijd voor naadloze overgang, gezinnen zo maximaal mogelijk vrijwaren van negatieve effecten – OK, MAAR ONBEKENDE FACTOR = duur van overgangstijd!
•
sociale toeslag voor kinderen die opgroeien in een gezin met een laag inkomen, gemoduleerd naar gezinsgrootte – OK, MAAR ONZEKERE FACTOR = grootte van de toeslag!
•
behoud geboorte- en adoptiepremie
•
overname uitbetaling door FAMIFED (uiterlijk tegen 31 december 2019) – OK, MAAR ONZEKERE FACTOR = garantie op continuïteit betaling!
Vlaamse kinderbijslagen evaluatie Vlaams regeerakkoord: negatief element
vereenvoudiging huidige systeem: leeftijdsbijslag afschaffen = ONTOELAATBAAR kinderen kosten meer naarmate ze ouder worden!
Wat een kind kost, en hoe dat stijgt met de leeftijd basiskosten netto maandinkomen leeftijdsklasse
2.172,66
(01-04-2016)
minimumkost (gemiddeld)
1.500 2.172,66
3.000
4.500
werkelijke kost van een enig kind (gemiddeld per leeftijdsklasse)
0 t.e.m 5 jaar
322,43
193,83
280,75
387,67
581,51
6 t.e.m 11 jaar
416,72
241,40
349,65
482,80
724,20
12 t.e.m 17 jaar
511,01
285,62
413,70
571,24
856,86
18 t.e.m 24 jaar
613,12
330,14
478,19
660,27
990,41
gemiddeld
471,71
267,57
387,56
535,14
802,71
Gezinsbond en CSB Minimumkost kinderen (incl. studiekosten) Minimumkost kinderen (in euro per maand) Leeftijdscategorie
Gezinsbond
(01/04/16) (incl., studiekosten) (excl. Kinderopvang)
Referentiebudgetten CSB (01/04/2016) Werkloze ouders
(geen kinderopvang)
Tweeverdieners
(2x minimumloon) (incl. kinderopvang)
0 t.e.m. 5 jaar
347,94
330,20
576,53
6 t.e.m. 11 jaar
449,83
443.08
582,33
12 t.e.m.17 jaar
612,70
598,16
598,16
Pendelstudent HO
885,75
686,77
686,77
1.225,67
1.104,54
1.104,54
Kotstudent HO
Dekkingsgraad kinderbijslag in minimumkost (in %) daalt met de leeftijd Vandaag
1ste kind
2de kind
3de kind e.v.
0 t.e.m. 5 jaar
28,00
51,81
77,35
6 t.e.m. 11 jaar
25,44
47,61
67,38
12 t.e.m. 17 jaar
22,35
42,07
58,18
18+
19,23
37,18
50,62
Morgen?
125 euro
140 euro
150 euro
0 t.e.m. 5 jaar
38,77
43,42
46,52
6 t.e.m. 11 jaar
30,00
33,60
36,00
12 t.e.m. 17 jaar
24,46
27,40
29,35
18+
20,39
22,83
24,47
Kinderen kosten méér, maar gezinsinkomen stijgt niet altijd mee
• kinderen kosten meer naarmate ze ouder worden • inkomen ouders stijgt niet altijd als kinderen ouder worden • deeltijds werk bij moeders neemt toe naarmate meer kinderen (en dus ook oudere kinderen) in het gezin Aantal kinderen in gezin
0 Deeltijds werk (in %)
1 24,8
2 39,4
3 of meer 45,6
51,6
Gelijke kinderbijslag maakt verlies van huidige leeftijdsbijslagen niet goed
Gelijke kinderbijslag van (120, 125, 150, 160,84 of 170 euro)? i.p.v.
Rang kind
1ste rang WINST
2de rang VERLIES
3de rang VERLIES
0 t.e.m. 5 jaar
90,28
167,05
249,41
6 t.e.m. 11 jaar
106,01
198,41
280,77
12 t.e.m. 17 jaar
114,23
214,97
297,33
18 t.e.m. 24 jaar
117,88
227,98
310,34
Gevreesde gevolgen: verder studeren nog haalbaar?
• studiekosten komen bovenop minimumkosten! – secundair onderwijs:
• 1.043,01 à 1.620,26 euro/jaar
– hoger onderwijs:
• thuiswonenden: 2.362,34 à 3.271,54 euro/jaar • kotstudenten: 6.441,42 à 7.350,65 euro
– slechts minderheid krijgt school- of studietoelage (inkomensgekoppeld) • leerlingen secundair onderwijs: 32,15 % • studenten hoger onderwijs: 17,35 %
Kunnen kinderen binnenkort nog wel verder studeren?
Gevreesde gevolgen: realiseren kinderwens te duur?
• kinderopvangkosten komen bovenop minimumkosten! – niet alle gezinnen maken gebruik van betaalde kinderopvang – selectieve maatregelen om kinderopvang betaalbaar te houden • inkomenstarief i.f.v. belastbaar gezinsinkomen
– tarief van 5,02 (uitzonderlijk 1,57 of 3,01) à 27,72 euro/dag
• belastingvermindering van 45 % (+APB) in Personenbelastingen
• kinderen opvoeden zal duurder worden – kinderwens wordt nu al niet gerealiseerd, hoge opvoedingskost speelt een belangrijke rol – totale vruchtbaarheidscijfer neemt nu al verder af tot 1,71. Om een generatie te hernieuwen: 2,1 nodig.
Kinderbijslag is noodzakelijk, koopkracht is noodzakelijk!
• voor de gezinnen: – kinderbijslag ≠ extraatje voor gezinnen – kinderbijslag = fundamenteel deel van koopkracht (9 %) Gemiddeld Vlaams gezin: 312,64 euro kinderbijslag (2 kinderen: 12-17 jaar en 6-11 jaar) 3.500 euro netto gezinsinkomen
• voor economie en overheid: – kinderbijslag vloeit rechtstreeks terug naar economie: → extra consumptie: zorgt voor tewerkstelling → extra inkomsten voor de overheid via btw
Waaraan besteden gezinnen hun kinderbijslag?
Uitgaven
% gezinnen
Algemene huishoudkosten
75,58
Schoolkosten
62,88
Medische kosten
45,02
Zakgeld
24,46
Kinderopvang
14,64
Bron: onderzoek Famifed 2016 (meerdere antwoorden mogelijk) Kinderbijslag wordt wel degelijk besteed aan de kinderen
Hoeveel gezinnen zullen verliezen? Gezinnen met kinderen in Vlaanderen Aantal kinderen
Vlaanderen 2014
1 kind
412.482
46,13%
2 kinderen
348.367
38,96%
3 kinderen
101.873
11,39%
31.399
3,51%
894.121
99,99%
4 of meer kinderen TOTAAL
Hoeveel gezinnen zullen verliezen? • afschaffen leeftijdsbijslagen • gelijke basiskinderbijslag Gelijke basiskinderbijslag (in euro/maand)
Verliezers = gezinnen met aantal kinderen
% van Vlaamse gezinnen met kinderen
% van Vlaamse kinderen
125,00 2 of meer
53,87
73,43
150,00 2 waarvan 1 > 12 jaar
33,96
50,49
160,84 2 waarvan 1 > 18 of 2 > 12 jaar
32,14
48,40
170,00 3 of meer
14,91
28,54
Stijging voor kleine gezinnen niet realiseren ten koste van grotere gezinnen!
Met behoud leeftijdsbijslag verliezen minder gezinnen • Huidige leeftijdsbijslagen en schoolpremie (jaarlijkse bijslag) behouden • Gelijke basiskinderbijslag Gelijke basiskinderbijslag
Verliezers = gezinnen met aantal kinderen
(in euro/maand)
125,00 2 of meer
% van Vlaamse % van Vlaamse gezinnen met kinderen kinderen 53,87
73,43
150,00 3 of meer
14,91
28,54
160,84 3 of meer
14,91
28,54
170,00 4 of meer
3,51
8,86
(maar verlies lager)
Leeftijdsbijslagen temperen enigszins verlies door afschaffing rangregeling
Budgettaire impact
• Huidig Vlaams kinderbijslagbudget = 3,45 miljard euro • Afschaffing leeftijdsbijslagen = 464 miljoen euro besparing
• Gelijke basiskinderbijslag (t.a.v. huidig budget na afschaffing leeftijdsbijslagen) – 125 euro = 183 miljoen bijkomende besparing → Totale besparing = 647 miljoen euro
– 150 euro = 283 miljoen extra investering → Totale besparing = 181 miljoen euro
– 160,84 euro = budgetneutraal t.a.v. huidige kinderbijslagbudget – 170 euro = 655 miljoen extra investering → Totale extra investering = 191 miljoen euro
bij gelijke basiskinderbijslag van 160,84 euro: hoe grote gezinnen compenseren?
• Gezinsbond vraagt maximale overgangsperiode • met verworven rechten voor verliezende gezinnen compensatie van grote gezinnen Leeftijdsbijslag
Gelijke basiskinderbijslag
Welke gezinnen
(in euro/maand)
Budget voor compensatie (in mio euro)
Afgeschaft
160,84
3 of meer kinderen
328,9
Afgeschaft
170,00
3 of meer kinderen
230,4
Behouden (= 464 mio euro)
160,84
4 of meer kinderen
57,3
Totale impact op gezinnen is groot! Zonder bijkomende investeringen betalen vooral grote gezinnen en gezinnen met oudere kinderen het gelag! geen budget = geen hervorming kinderbijslagen!
Wat vraagt de Gezinsbond nu concreet?
1.
maximale overgangsregeling voor bestaande gezinnen – – –
met behoud van leeftijdsbijslagen en rangregeling minstens met regelmatige indexatie (bij spilindexoverschrijding) Welvaartsvast
2.
gelijke kinderbijslag van minstens 150 euro voor elk nieuw geboren kind in nieuwe gezinnen, die vandaag nog geen kinderbijslag krijgen
3.
engagement van Vlaamse regering om ook in nieuw kinderbijslagstelsel een leeftijdsbijslag te voorzien op 6 jaar (d.w.z. 6 jaar tijd om nodige middelen te zoeken)
De Gezinsbond staat niet alleen met zijn vraag: Bondgenoten in strijd voor behoud leeftijdsbijslagen
• SERV in zijn akkoord van 16 maart 2015:
“Vanuit het principe ‘ieder kind is gelijk’, moet in iedere leeftijdsklasse de relatieve ondersteuning van het gezin en het kind, rekeninghoudend met de behoeften, gelijk zijn. De SERV pleit vanuit deze visie voor het behoud van het principe van een leeftijdsgebonden kostendekking door de kinderbijslag én voor de hervorming van de huidige leeftijdsbijslagen zodat ze beter aansluiten bij de leeftijdsgebonden kosten voor de opvoeding en ondersteuning van kinderen”
• professor dr. Bea Cantillon en dr. Bérénice Storms (CSB UA): “Referentiebudgetten tonen aan dat een kind van 12 jaar minstens een derde méér kost dan een kind van 2 jaar”
De Gezinsbond staat niet alleen met zijn vraag: Bondgenoten in strijd voor behoud leeftijdsbijslagen
• Netwerk tegen Armoede
“Ook de leeftijdsbijslag staat niet in verhouding tot de grotere kosten die er zijn wanneer kinderen opgroeien”
• Decenniumdoelen
“De kinderbijslag moet verhogen omwille van de leeftijd van het kind, de zorg nood van het kind en omwille van de gezinsgrootte”
• Christelijke Mutualiteit (CM) • Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen
De Gezinsbond staat niet alleen met zijn vraag: Bondgenoten in strijd voor behoud leeftijdsbijslagen
• Beweging.net • ACV
“We vragen een bijkomende toeslag bovenop de basisbijslag. Die toeslag wijzigt op basis van de leeftijd van de kinderen en de gezinsgrootte als de optelsom per kind onder een zeker niveau zakt”
• ABVV
“De afschaffing van de leeftijdsbijslagen is geen goed idee, vermits de reële kosten stijgen met de leeftijd (en niet met de rang)”
• ACLVB
“Ten tweede worden ook nog eens de leeftijdsbijslagen en de toeslagen voor wie meer kinderen heeft afgeschaft. De beloofde winst van de regering is dus alleen voor wie niet meer dan één kind heeft. Wie twee kinderen heeft verliest sowieso door het verdwijnen van de toeslagen.”
De Gezinsbond staat niet alleen met zijn vraag: Bondgenoten in strijd voor behoud leeftijdsbijslagen
• Nederlandstalige Vrouwenraad • Sp.a (Freya Van den Bossche)
“We zullen blijven ijveren voor leeftijdsbijslagen. De kinderbijslag moet de werkelijke kost van de opvoeding reflecteren. Vermits de opvoeding van een ouder kind meer kost, moet ook het kindergeld omhoog voor oudere kinderen”
• Kinderrechtencommissariaat (Advies 14 april 2016)
“In grote lijnen stijgen de kosten van kinderen naargelang de leeftijdsgroep. We vragen ook de impact van de geplande afschaffing van de leeftijdsbijslagen na te gaan. Op basis van deze toetsen moet men het beleid als nodig bijsturen. Als de Vlaamse regering bij haar beslissing blijft, moet ze voldoende garanties bieden dat de kinderarmoede niet stijgt en waar nodig compenseren. Bij onvoldoende garanties, vragen we dat de Vlaamse regering om de afschaffing van de leeftijdsbijslagen te heroverwegen”
De Gezinsbond staat niet alleen met zijn vraag: Bondgenoten in strijd voor behoud leeftijdsbijslagen
• Nationale gezinsenquête kinderbijslagfonds Partena (2014)
“Maar liefst 78,5% van de bevraagde gezinnen vindt dat de kinderbijslag moet verschillen volgens de leeftijd of studieniveau van het kind”
• Bevraging kinderbijslagfonds Xerius (2015)
“Maar liefst 96% van de bevraagde gezinnen vindt dat het bedrag van de kinderbijslag moet verhogen met de leeftijd van het kind. Oudere kinderen brengen meer kosten met zich mee. Vooral studiekosten zoals het inschrijvingsgeld en de schoolbenodigdheden worden op dit vlak vaak genoemd. De kosten van onderhoud en studiekosten nemen toe met de leeftijd van het kind. Hoe ouder het kind wordt, hoe hoger de kosten.”
• Petitie van de Gezinsbond
De Gezinsbond verzamelde bijna 28.000 handtekeningen en ontving talloze steunbetuigingen.
