LOWI Advies 2014, nr. 12 Advies van het LOWI van 11 december 2014 ten aanzien van de klacht van Klager/Verzoeker bij het LOWI ingebracht op … 2014 en gericht tegen het voorgenomen besluit van het Bestuur … van … 2014 inzake een klacht wegens vermoede schending van wetenschappelijke integriteit door Beklaagde … .
1. De klacht Op … 2014 diende Verzoeker bij het LOWI een verzoek in bij het LOWI om een herbeoordeling te geven van het voorgenomen besluit van … 2014 van het Bestuur en een oordeel te geven over de gevolgde procedure inzake de melding die door het Afdelingshoofd bij de Decaan was gedaan. … . Deze melding was gebaseerd op opmerkelijke bevindingen in de gepubliceerde en ongepubliceerde data van Beklaagde, die Verzoeker … had gedaan en ter kennis had gebracht van het Afdelingshoofd. Naar aanleiding van de melding van het Afdelingshoofd … , stelde de Decaan … namens het Bestuur een ad hoc commissie Wetenschappelijke Integriteit in (hierna CWI) … en werd het Afdelingshoofd als Klager aanvaard in .. een klacht jegens Beklaagde wegens vermoede schending van wetenschappelijke integriteit, in het bijzonder wegens wetenschappelijk wangedrag bestaande uit onregelmatigheden in het onderzoek van Beklaagde… . Het Bestuur is in het voorgenomen besluit van … 2014 op advies van de CWI van oordeel dat er sprake was van onregelmatigheden in gepubliceerde data van Beklaagde en in data die nog niet voor publicatie bestemd waren”; dat echter niet duidelijk was geworden wat er precies gebeurd is en wie verantwoordelijk was voor deze onregelmatigheden, behoudens één geval, waarin Beklaagde heeft toegegeven dat hij daarvoor verantwoordelijk was… . Verzoeker is het niet eens met dit oordeel van het Bestuur en met de gevolgde procedure: -
allereerst heeft de afhandeling van de melding in een naar de mening van Verzoeker (te) lang tijdsbestek, … , plaatsgevonden, waarvan de redenen niet duidelijk zijn geworden; daarnaast heeft de CWI zich ten aanzien van de bewijslast slechts gebaseerd op enkele expliciete voorbeelden … waar wetenschappelijk wangedrag van Beklaagde uit blijkt”. De CWI heeft destijds niet aangegeven dat ze zich enkel op deze selectie … zou baseren; vervolgens was er naar de mening van Verzoeker op het moment dat de melding plaatsvond al meer bewijsmateriaal beschikbaar, dat wel opgenomen was in het dossier, maar niet nader is bekeken; gebleken was, naar de mening van Verzoeker, dat de harde schijf van de computer … van Beklaagde ten tijde van het dienstverband van Beklaagde nog … te traceren was. Op de harde schijf staat duidelijk bewijs dat ook in oudere publicaties van Beklaagde gefraudeerd is met de presentatie van data……). De CWI heeft dit belastend materiaal niet mee willen nemen in de behandeling van de melding.
De bezwaren van Verzoeker tegen het oordeel van de CWI en het daarop gebaseerde voorgenomen besluit van het Bestuur komen, kort samengevat, er op neer op dat met het bestaande en nieuwe 1
bewijsmateriaal duidelijk aan te tonen valt dat Beklaagde verantwoordelijk is voor manipulaties van gepubliceerde data…. Verzoeker vraagt het LOWI een oordeel te geven over de procedure en de te trage afhandeling van de melding; daarnaast of het bewijsmateriaal opnieuw beoordeeld kan worden en het voorgenomen besluit kan worden herzien. 2. De procedure In zijn vergadering van … 2014 heeft het LOWI besloten om het verzoek van Verzoeker als klacht in behandeling te nemen. Op … 2014 wordt het Bestuur hiervan op de hoogte gesteld en in de gelegenheid gesteld om een verweerschrift in te dienen. Dit verweerschrift wordt op … 2014 aan het LOWI gestuurd. In dit verweerschrift is het Bestuur onder andere van oordeel dat de klacht van Verzoeker door het LOWI niet-ontvankelijk dient te worden verklaard, omdat Verzoeker noch klager nog beklaagde is, zoals bedoeld in artikel 3 lid 1 van de Werkwijze van het LOWI (zie hierna onder paragraaf 3). Verzoeker wordt eveneens op … 2014 door het LOWI op de hoogte gesteld van het in behandeling nemen van het verzoek en wordt verzocht om de klacht toe te lichten en nadere informatie te verschaffen. Per email van … 2014 geeft Verzoeker een korte reactie. Op … 2014 wordt Beklaagde op de hoogte gesteld van de klacht en in de gelegenheid gesteld om zich in de procedure te voegen; indien Beklaagde daar gebruik van wil maken is Beklaagde tevens in de gelegenheid gesteld om een verweerschrift in te dienen. Op … 2014 ontvangt het LOWI een reactie van Beklaagde, waarin wordt te kennen gegeven dat Beklaagde zich als Derde belanghebbende wil voegen in deze procedure (hierna Beklaagde/Derde belanghebbende). Op … 2014 ontvangt het LOWI een verweerschrift van Beklaagde/Derde belanghebbende. In zijn vergadering van … 2014 heeft het LOWI besloten om een hoorzitting te houden waarin partijen in de gelegenheid worden gesteld om in hoor en wederhoor hun standpunten nader toe te lichten. Eveneens wordt in deze vergadering van … 2014 besloten informatieve gesprekken te houden met het Afdelingshoofd en de medewerker, die met Verzoeker in … de melding aan het Afdelingshoofd … heeft gedaan. Deze gesprekken vinden plaats op … 2014. Een verslag van deze informatieve gesprekken wordt voorgelegd aan betrokkenen en na goedkeuring van het verslag toegezonden aan partijen. Op … 2014 vindt een hoorzitting plaats, waarbij Verzoeker en een vertegenwoordiging van het Bestuur, …, aanwezig zijn. Beklaagde/Derde belanghebbende is voor deze hoorzitting uitgenodigd, maar kon niet aanwezig zijn. Naar aanleiding van de hoorzitting heeft het LOWI bij brief en e-mail d.d. … 2014 schriftelijke vragen aan Beklaagde/Derde belanghebbende geformuleerd met het verzoek om deze vragen te beantwoorden en hier schriftelijk op te reageren. Bij e-mail d.d. … 2014 heeft het LOWI deze schriftelijke reactie van Beklaagde/Derde belanghebbende d.d. … 2014 ontvangen. Verzoeker reageerde op deze reactie bij e-mail d.d. … 2014. Het Afdelingshoofd reageerde … bij e-mail/brief d.d. … 2014. Het Bestuur reageerde bij brief op … 2014. Tijdens de hoorzitting werd van de zijde van Verzoeker naar voren gebracht, dat de harde schijf van de computer van Beklaagde gegevens zou bevatten, die … aanvullend en afdoende bewijs zouden kunnen leveren voor de beweringen van Verzoeker dat de bewuste data van het betwiste onderzoek … van Beklaagde zouden zijn gemanipuleerd. Naar de mening van Verzoeker was reeds tijdens het onderzoek 2
van de CWI bekend dat deze data bestonden en beschikbaar waren… , maar ze waren indertijd niet door de CWI onderzocht. Verzoeker bood aan om deze data, die in kopie beschikbaar waren gekomen op een USB-stick, … aan het LOWI en aan partijen te tonen. Op voorstel van de voorzitter van het LOWI wordt niet tijdens de hoorzitting van … 2014 aan Verzoeker de gelegenheid geboden om “bewijs te leveren”, maar wordt voor de bespreking en bestudering van dit specifieke bewijsmateriaal een verlengde hoorzitting voorgesteld. Dit om het Bestuur ruimschoots in de gelegenheid te stellen om voldoende specialistische kennis aan te wenden om de USB-stick te inspecteren, en/of deze … specialist te raadplegen en naar de verlengde hoorzitting mee te nemen. Aanwezige partijen gingen met dit voorstel akkoord. Deze verlengde hoorzitting vindt plaats op … 2014 in aanwezigheid van vertegenwoordigers van het LOWI (twee ter zake deskundige leden en notuliste), Verzoeker en een vertegenwoordiging van het Bestuur,… . Van deze verlengde hoorzitting is een verslag opgesteld en aan aanwezige partijen ter goedkeuring voorgelegd. Het goedgekeurde verslag is – tezamen met het verslag van de hoorzitting van … 2014, en de reacties van Verzoeker, … en het Bestuur op … antwoorden op de LOWI vragen – bij e-mail van … 2014 aan Beklaagde/Derde belanghebbende opgestuurd met het verzoek om hierop eventueel te reageren. Op … 2014 stuurt Beklaagde/Derde belanghebbende een reactie op naar het LOWI. Hiermee is de wisseling van stukken voltooid. Het LOWI sluit hierop het onderzoek. In zijn vergadering van … 2014 heeft het LOWI zijn advies aan het Bestuur opgesteld. 3. Is de klacht van Verzoeker ontvankelijk? 3.1 Alvorens inhoudelijk in te gaan op de klacht van Verzoeker ziet het LOWI zich allereerst voor de procedurele vraag gesteld of Verzoeker, nu die niet als klager noch beklaagde is opgetreden in de behandeling van de primaire klacht, niettemin … ontvankelijk is met een klacht bij het LOWI. Het Bestuur betwist de ontvankelijkheid in zijn verweerschrift van … 2014 met verwijzing naar artikel 3.lid 1 van de Werkwijze van het LOWI. Dit artikel luidt: “Partijen voor het LOWI zijn het bestuur van de Instelling en degenen die het (voorlopig) besluit van het Bestuur van de Instelling als Klager bij het LOWI door het LOWI wil toetsen. Klager bij het LOWI kan de oorspronkelijke Klager zijn en/of de oorspronkelijke Beklaagde zijn die partij waren bij het onderzoek c.q. (voorgenomen) besluit van bestuur van de Instelling in eerste instantie.” In de hoorzitting op … 2014 heeft het Bestuur zijn standpunt herhaald en, na ondervraging van het LOWI over de feitelijke gang van zaken bij de totstandkoming van de klacht in eerste instantie, gehandhaafd. Het Bestuur gaat in zijn verweerschrift uit van het Afdelingshoofd … als formele klager in eerste instantie en Beklaagde/Derde belanghebbende als formeel beklaagde in eerste instantie. Beiden hebben in het besluit van het Bestuur geen aanleiding gezien om de kwestie voor te leggen aan het LOWI .... .. Het Bestuur vervolgt: Verzoeker, die een afschrift heeft ontvangen van de brief van het Bestuur aan het Afdelingshoofd… omdat Verzoeker meegewerkt heeft aan het onderzoek van de Onderzoekcommissie… 3
heeft dat wel gedaan “(in casu: een klacht ingediend bij het LOWI)“. Overigens is Verzoeker gedurende het onderzoek via de mail en via een aantal gesprekken met het Bestuur, … op de hoogte gehouden van het verloop van de procedure. Ook het besluit van het Bestuur is vooraf aan Verzoeker toegelicht. Het LOWI leidt uit beide passages in het verweerschrift en aan de toelichting hierop in de hoorzitting af dat vastgesteld kan worden dat gedurende de gehele procedure in eerste instantie Verzoeker zowel op de hoogte is gehouden van de procedure alsook een afschrift heeft ontvangen van de brief aan klager in eerste instantie, i.e. het Afdelingshoofd… . Vanwege de vertrouwelijkheidseis worden normaliter in een procedure geen mededelingen gedaan aan derden, niet zijnde klagers of beklaagden; evenmin wordt een afschrift van het besluit van het Bestuur inzake de klacht toegestuurd aan derden of buitenstaanders. Uitzondering hierop vormen eventuele derden belanghebbenden, die zich op eigen verzoek of op verzoek van de CWI of het Bestuur, hebben kunnen voegen in een procedure, vanwege duidelijke belangen die zij kunnen hebben bij (de uitkomst) van deze procedure. Hoewel ten tijde van het onderzoek van de CWI in de Klachtenregeling van de Instelling … niet duidelijk was opgenomen wie wel en wie niet als belanghebbende in aanmerking zou kunnen komen voor een dergelijke voeging als belanghebbende, acht het LOWI zeer duidelijke aanwijzingen aanwezig dat Verzoeker in feite gedurende de gehele onderzoekprocedure, tot en met het besluit van het Bestuur, de facto als zodanig is behandeld, ook al werd het niet zo genoemd. Aan derden/belanghebbende komt eveneens het recht toe om zich tot het LOWI te wenden voor een oordeel over de procedure en het besluit van het Bestuur (second opinion). Buiten twijfel staat dat Verzoeker Belanghebbende is in de zin van art. 1 Reglement LOWI. Aan een Belanghebbende die zich niet kan verenigen met het (voorgenomen) besluit van het Bestuur komt op grond van artikel 6.1 Reglement LOWI het recht toe bij het LOWI een klacht over dit besluit in te dienen. 3.2 Het LOWI brengt ter ondersteuning van zijn oordeel ten aanzien van de ontvankelijkheid van de klacht nog de volgende overwegingen naar voren: (a) Onbetwist en onbetwistbaar is het feit dat Verzoeker op … als eerste en enige de melding heeft gedaan van mogelijke onregelmatigheden in het onderzoek van Beklaagde. De melding werd ondersteund door een vervolgens door Verzoeker opgesteld uitvoerig rapport. Op grond hiervan zou Verzoeker ook als “oorspronkelijke” klager kunnen zijn opgetreden of aangewezen. Nadat de melding is geschied aan het Afdelingshoofd … en vervolgens bij de Decaan … en Bestuur terecht is gekomen, is het daarna onduidelijk geworden om welke redenen Verzoeker niet meer als klager in eerste instantie is behandeld. Op de vraag van het LOWI waarom Verzoeker toen niet zelf als klager is opgetreden, werd door Verzoeker geantwoord dat “het mij nooit duidelijk is geweest dat ik niet officieel als klager ben aangemerkt in deze zaak. Ik heb de misstanden voor het eerst opgemerkt, heb er … verder naar gekeken en heb het Afdelingshoofd … hier van op de hoogte gesteld. Zonder aandringen van … en mij zou het Afdelingshoofd … zelf verder waarschijnlijk weinig stappen hebben ondernomen. Voordat wij echter stappen wilden ondernemen, hebben wij de keus bij hem neergelegd om het gezamenlijk te doen. Blijkbaar heeft dit er uiteindelijk in geresulteerd dat het Afdelingshoofd … door het Bestuur… als enige klager is bestempeld”. Tijdens de hoorzitting is dit standpunt door Verzoeker herhaald, waarbij de nadruk werd gelegd bij de keuze die door Verzoeker en een medewerker… samen aan het 4
Afdelingshoofd … was voorgelegd: of een gezamenlijke klacht indienen of anders zouden Verzoeker en de medewerker… doorgaan en een klacht indienen. Verzoeker verkeerde derhalve in de veronderstelling dat de klacht mede namens Verzoeker als een gezamenlijke klacht door het Afdelingshoofd … was ingediend bij het Bestuur. Naar de mening van Verzoeker hoefde ze … ook niet anders te denken, omdat Verzoeker vervolgens met de medewerker… het dossier heeft samengesteld en aan het Afdelingshoofd … heeft aangeleverd; dat dossier werd aan de CWI gestuurd. Achteraf bleek Verzoeker door het Bestuur niet als Klager te zijn aangemerkt. Het Bestuur, tijdens de hoorzitting op dit punt ondervraagd, beschouwde Verzoeker niet als klager, maar meer als “gelaedeerde” en als slachtoffer, … . (b) Het is onduidelijk gebleven waarom de klacht in eerste instantie niet gezamenlijk door Verzoeker en Afdelingshoofd … is ingediend bij Decaan … en Bestuur. De zwakke positie van iemand… , die een risico loopt indien hij een boven hem gestelde… onderzoeker van onregelmatigheden beticht, zou daarvoor een verklaring kunnen bieden: uit bescherming van zijn positie… als “gelaedeerde” of als “slachtoffer” wordt een klacht dan overgenomen door het Afdelingshoofd… . Maar nu het Afdelingshoofd … als coauteur van betwiste artikelen en als voornaamste beslisser om de in twijfel gebrachte onderzoekdata van Beklaagde toch … in te dienen, ziet het LOWI deze beschermingsfunctie … niet. Het Afdelingshoofd … heeft als betrokken coauteur zelf belang bij de mogelijke uitkomsten van de klacht en van het CWIonderzoek. Bovendien is eveneens onbetwist gebleven dat Verzoeker het Afdelingshoofd … enkele malen heeft aangespoord en aangemaand om enige spoed te betrachten bij de afhandeling van deze klacht. Dit laatste duidt niet zo zeer op bescherming, maar kan ook worden uitgelegd als afscherming van onwelgevallige informatie. Onder deze omstandigheden acht het LOWI de aanwijzing van het Afdelingshoofd … als enige en uitsluitende klager in eerste instantie onredelijk en onbillijk tegenover de oorspronkelijke aanbrenger van de klacht, die vervolgens niet meer als officiële partij is opgenomen in de klachtprocedure. Het ware procedureel beter geweest als zowel Verzoeker en Afdelingshoofd … gezamenlijk als klager in eerste instantie zouden zijn aangewezen of nog beter: als Verzoeker met een ander … als klager waren aangewezen. Vanwege het ad hoc karakter van deze procedure, valt het voor het LOWI te begrijpen dat een en ander niet ideaal is verlopen, maar daar staat dan tegenover dat de tekst van artikel 3.1. van de Werkwijze van het LOWI over wie de “oorspronkelijke” klager is, in dit bijzondere geval niet uitsluitend op puur formele grond mag worden uitgelegd. (c) Verzoeker had als … een aanzienlijk belang bij absolute betrouwbaarheid en integriteit van gezamenlijk verricht onderzoek. Dit persoonlijke belang is ook erkend doordat Verzoeker betrokken is geweest en gebleven bij het onderzoek van de CWI. Bovendien heeft er een gesprek plaatsgevonden tussen Verzoeker en de voorzitter van de CWI, … , over de door de vermoede onregelmatigheden in het onderzoek vertraagde voortgang van zijn onderzoek… . Onder deze omstandigheden had de CWI Verzoeker kunnen en, naar de mening van het LOWI, ook móeten toelaten tot de procedure en minimaal moeten uitnodigen zich te voegen als Derde belanghebbende. 3.3 De conclusie van het LOWI ten aanzien van de ontvankelijkheid van Verzoeker uit voorgaande overwegingen is dat Verzoeker de facto door het Bestuur als Derde belanghebbende is erkend en als 5
zodanig heeft gefunctioneerd. Doorslaggevend hierbij acht het LOWI het feit dat een afschrift van het besluit van het Bestuur van … 2014 aan Verzoeker is toegestuurd, hetgeen normaliter niet geschiedt, omdat buitenstaanders geen kennis kunnen en mogen nemen van dergelijke besluiten inzake integriteit. Daarnaast acht het LOWI de aanwijzing of het aanmerken van het Afdelingshoofd … als enige en uitsluitende klager in eerste instantie te snel en te lichtvaardig genomen, nu het Afdelingshoofd … als coauteur persoonlijk belang heeft gehad bij de uitkomst van het onderzoek van de CWI. Daarnaast verkeerde Verzoeker in de veronderstelling dat de klacht als een gezamenlijke klacht was ingediend. Naar het oordeel van het LOWI mocht Verzoeker daarop vertrouwen. Gezien deze omstandigheden oordeelt het LOWI het in strijd met de redelijkheid en billijkheid om Verzoeker als een Derde belanghebbende niet toe te laten tot de klachtprocedure bij het LOWI. De klacht van Verzoeker wordt door het LOWI ontvankelijk verklaard, niet als formele Klager in eerste instantie, maar als de facto door het Bestuur als Derde belanghebbende behandeld en derhalve terecht ook als zodanig te erkennen partij in deze klachtprocedure in eerste instantie en in tweede instantie bij het LOWI. 4. Standpunten van partijen 4.1 Het standpunt van Verzoeker Verzoeker stelt zich op het standpunt dat er sprake is van manipulatie van onderzoekgegevens in gepubliceerde artikelen, waarin door Beklaagde met coauteurs verslag wordt gedaan van het in de Instelling … verricht onderzoek van Beklaagde. Het betreft de volgende wetenschappelijke artikelen: … Daarnaast heeft vermeende manipulatie van onderzoekdata plaatsgevonden in niet gepubliceerde vorm bij het onderzoek van … studies… , waarbij Beklaagde in een manuscript … een figuur heeft aangeleverd, waarvoor geen experimenteel bewijs kon worden geleverd. Deze figuur moet gefabriceerd zijn, aldus Verzoeker. Ook andere figuren (…) in dit onderzoek konden, naar de mening van Verzoeker, niet berusten op of kwamen niet overeen met experimenten… . Nadat op … Beklaagde in een PowerPoint presentatie deze beide figuren toonde, is Beklaagde … geconfronteerd geweest met het vermoeden dat deze figuren niet overeen kwamen met de onderliggende data. Niettemin zijn de figuren toch getoond in een conferentie … . Alle vermeende datamanipulaties hebben betrekking op de door Beklaagde ontwikkelde … techniek die in het betwiste artikel uit … wordt beschreven. Op verzoek van het Afdelingshoofd … heeft Verzoeker daarna met … een dossier samengesteld, waarin uitvoerig melding wordt gemaakt van een groot aantal onzorgvuldigheden, fouten en manipulaties in de reeks van experimenten die ten grondslag liggen aan de gepubliceerde artikelen en ook de ongepubliceerde bevindingen. De klacht van Verzoeker is drieledig: De validatie van de techniek… is twijfelachtig. De experimenten worden in de publicatie … aantoonbaar anders en onjuist weergegeven. Er is gefraudeerd met de presentatie van data. De bewijslast hiervan staat op de harde schijf van Beklaagde en deze nieuwe bewijslast – die bekend werd enkele maanden 6
nadat het dossier … was samengesteld – is niet meegenomen in het onderzoek van de CWI. De CWI heeft zich beperkt tot de artikelen uit… . In het besluit van het Bestuur van … 2014 wordt evenmin de publicatie van Beklaagde uit … genoemd. In het besluit van het Bestuur wordt het advies van de CWI overgenomen, waarin staat dat, hoewel er onregelmatigheden in het betwiste onderzoek aan het licht zijn gekomen, het niet meer te achterhalen is wie daarvoor verantwoordelijk kan worden gesteld. Het is voor de CWI onduidelijk gebleven wie wat en waar precies heeft gewerkt aan de totstandkoming van de data. Naar de mening van Verzoeker is het echter duidelijk aantoonbaar dat Beklaagde verantwoordelijk is voor de manipulaties van de gepubliceerde data. Beklaagde heeft aan alle betwiste publicaties meegedaan en op de harde schijf van Beklaagde is het bewijs van manipulaties te vinden. De CWI had deze gegevens moeten onderzoeken en had zich niet mogen beperken tot de gegevens zoals die in het dossier van … zijn te vinden. Ten derde heeft het onderzoek bijna …. jaar geduurd en dat is te lang naar de mening van Verzoeker. 4.2
Het standpunt van het Bestuur
Allereerst benadrukt het Bestuur, zowel in het verweerschrift als tijdens de hoorzitting, dat wetenschappelijke integriteit in de Instelling … zeer ernstig wordt genomen en dat er alles aan gedaan is om de waarheid in deze klacht boven water te krijgen. Er is zorgvuldig onderzoek gedaan door de CWI, alle betrokkenen waaronder Beklaagde zijn gehoord, en het dossier … is ten tweeden male geheel en grondig bestudeerd, nadat twijfels over wie verantwoordelijk is geweest voor de vermeende manipulaties niet konden worden weggenomen. Het Bestuur erkent dat de procedure en het onderzoek lang heeft geduurd, maar heeft daarvoor goede redenen genoemd:… . Het Bestuur biedt excuus aan voor deze lange duur. Omdat de CWI zich heeft beperkt tot de betwiste artikelen uit … heeft het Bestuur geen oordeel gegeven over de oudere publicatie uit… . Daarvoor waren er ten tijde van het CWI –onderzoek geen gegevens beschikbaar om dit te onderzoeken. In enkele gevallen heeft Beklaagde in de hoorzitting van de CWI in … toegegeven dat er … onregelmatigheden zijn gepleegd, met name in het artikel… , maar dit betrof voornamelijk een verfraaiing van figuren en niet een manipulatie van gegevens. Dit werd door de CWI en het Bestuur niet als fraude aangemerkt. Het Bestuur blijft bij de opvatting van de CWI dat niet meer is te achterhalen wie verantwoordelijk kan worden gesteld voor de geconstateerde onregelmatigheden: er is geen bewijs wie verantwoordelijk is voor gemanipuleerde figuren in de onderzochte publicaties. Het is naar de door het Bestuur gedeelde mening van de CWI zo goed als onmogelijk om uit te zoeken wat er precies is gebeurd en wie precies op de hoogte waren, mede als gevolg van het feit dat het in dit vakgebied gebruikelijk is om figuren samen te stellen met resultaten uit diverse experimenten. Ten slotte heeft het Bestuur het standpunt van de CWI overgenomen dat zowel Beklaagde als het Afdelingshoofd … naar voren hebben gebracht dat veel resultaten door andere onderzoekers zijn gereproduceerd c.q. met andere experimenten zijn aangetoond. Coauteurs vooral van buitende 7
Instelling…, die veelal de regie hadden bij de totstandkoming van de artikelen, blijven achter de inhoud van deze artikelen staan. De CWI heeft het Bestuur geadviseerd geen verdere actie te ondernemen en het Bestuur heeft dit advies in zijn besluit van … 2014 overgenomen. 4.3
Het standpunt van Beklaagde
In het verweerschrift van … 2014 bestrijdt Beklaagde ten stelligste dat sprake is van datamanipulatie bij de betwiste artikelen. Beklaagde wijst op het grondige onderzoek van de CWI dat, op een enkele onregelmatigheid na, niets heeft aangetoond van manipulatie van gegevens. Er is geen enkel bewijs geleverd in dit onderzoek van enige schending van wetenschappelijke integriteit. Vanaf het begin van het onderzoek door de CWI heeft Beklaagde meegewerkt en alle onderzoekgegevens ter beschikking gesteld van de CWI. Daarnaast wijst Beklaagde speciaal op enkele misverstanden: ..... Beklaagde benadrukt nogmaals elke verdenking van fraude met onderzoekgegevens ten sterkste te weerspreken. Collega-onderzoekers in de wereld werken met Beklaagde samen en niemand van deze onderzoekers betwijfelt zijn integriteit. De integriteit van Beklaagde wordt duidelijk bevestigd door zijn publicaties, verkregen subsidies (grants) en door de samenwerking met vele vooraanstaande onderzoekers op dit vakgebied . Het verweerschrift wordt vergezeld met een groot aantal bijlagen waarin naar de mening van Beklaagde wordt aangetoond dat alle onderzoekgegevens op juiste wijze zijn verkregen en gepresenteerd. 5. Overwegingen van het LOWI 5.1
Algemeen
Het LOWI adviseert besturen van bij het LOWI aangesloten instellingen over door hen genomen (voorlopig) besluiten inzake schending van wetenschappelijke integriteit na een (ontvankelijke) klacht hierover bij het LOWI. Het LOWI baseert zijn oordeel over schending van wetenschappelijke integriteit primair op – doch niet uitsluitend – de normen van wetenschappelijke integriteit die zijn af te leiden uit de Nederlandse Gedragscode Wetenschapsbeoefening 2004 herzien in 2012 en 2014 (VSNU). Zie voor het beoordelingskader verder www.lowi.nl. Schending van deze normen leidt niet per definitie tot schending van wetenschappelijke integriteit. Er kan sprake zijn van (verwijtbaar) onzorgvuldig handelen zonder dat sprake is van schending van wetenschappelijke integriteit. Het LOWI is niet bevoegd om te oordelen over civielrechtelijke kwesties noch over wetenschappelijke controversen. Bij het laatste is sprake van een interpretatieverschil c.q. een verschil van mening over een wetenschappelijk oordeel. Deze dienen te worden bediscussieerd en beslecht in het daartoe geëigende forum van wetenschappelijke tijdschriften, bij voorkeur in het tijdschrift waarin het bekritiseerde artikel is verschenen. Het LOWI is uitgerust noch bevoegd om als arbiter op te treden in wetenschappelijke controversen. 5.2
Heeft de procedure (te) lang geduurd? 8
Het Bestuur geeft verschillende redenen aan waarom de procedure lang geduurd heeft:… . … . Het Bestuur erkent dat het wenselijker zou zijn geweest, indien het onderzoek door de CWI sneller was afgerond. Niettemin hebben de CWI en het Bestuur zorgvuldigheid van het onderzoek zwaarder laten wegen dan snelheid: na de hoorzitting met Beklaagde heeft de CWI nogmaals grondig het gehele aangeleverde dossier bestudeerd en beoordeeld. Voor het voorgenomen besluit van … 2014 is ook met Verzoeker nog uitvoerig gesproken. Hoewel het LOWI de mening van Verzoeker en het Bestuur deelt dat de procedure lang heeft geduurd, ziet het niettemin voldoende bijzondere omstandigheden waardoor er een aannemelijke verklaring kan worden gegeven voor het lange tijdbestek. Dit onderdeel van de klacht is ongegrond. 5.3. Ongepubliceerde data en … artikel (…) Het standpunt van Verzoeker, dat niet alleen in gepubliceerde artikelen van manipulatie van data sprake is, maar ook in enkele experimenten en de … data, waar (nog) niet over is gepubliceerd, leidt tot de vraag of wetenschappelijke integriteit geschonden wordt, wanneer niet of nog niet over deze vermeende twijfelachtige data is gepubliceerd. Hoewel het LOWI net als de CWI onregelmatigheden bij het doen van experimenteel onderzoek afkeurt en deze onregelmatigheden ziet als een belangrijk waarschuwend signaal dat er mogelijk iets mis is gegaan, kan niet zonder meer van schending van integriteit gesproken worden, als deze data niet zijn of worden gebruikt voor publicatie in wetenschappelijke tijdschriften. Dit deel van de klacht acht het LOWI ongegrond. Eveneens ongegrond acht het LOWI de klacht dat in … artikel uit … door Beklaagde een verfraaiing en verdraaiing is aangebracht in… . De CWI heeft dit opgemerkt en Beklaagde heeft tijdens de hoorzitting in … toegegeven dat hij in dit artikel in één geval, onder tijdsdruk, gemanipuleerde gegevens heeft gepresenteerd (hoewel dit in het latere verweerschrift bij het LOWI weer werd ontkend). Het LOWI acht deze enkelvoudige manipulatie verwijtbaar onzorgvuldig. Ware de vermeende schendingen van wetenschappelijke integriteit tot deze ene verfraaiing/verdraaiing beperkt gebleven, dan had het LOWI het oordeel van de CWI kunnen volgen dat hier geen sprake zou zijn geweest van ernstige fraude en derhalve niet van een schending van wetenschappelijke integriteit. Nu de vermeende manipulaties echter, naar de mening van Verzoeker, op ruimere schaal en ook in andere artikelen dan de … artikelen die door de CWI zijn onderzocht, had de CWI zich in haar onderzoek niet kunnen en mogen beperken tot de … artikelen uit… . De klacht van Verzoeker dat de CWI zich in haar onderzoek slechts heeft beperkt tot een selectie van onregelmatigheden in … bovengenoemde artikelen, en hierdoor een onjuist beeld heeft geschetst van de omvang van de manipulaties, is derhalve naar het oordeel van het LOWI terecht naar voren gebracht. Het LOWI acht dit klachtonderdeel gegrond. 5.4
Onregelmatigheden zoals opgemerkt in het dossier… .
Na bestudering van het door Verzoeker en … opgestelde rapport van … heeft het LOWI, mede op basis van de informatieve gesprekken met het Afdelingshoofd … op … 2014 en met … op … 2014, vastgesteld dat in dit rapport … melding wordt gemaakt van … onregelmatigheden in de door Verzoeker en … onder leiding van Beklaagde uitgevoerde … experimenten met …techniek. Deze anomalieën worden in het dossier … per figuur en per gepubliceerd artikel en ongepubliceerd experiment minutieus aangegeven . Dit zijn naar het oordeel van het LOWI verhoudingsgewijs zeer veel geconstateerde kleinere en grote onregelmatigheden en manipulaties, die betrekking hebben op het anders labelen van experimenten, 9
het ontbreken van controles, het tegengestelde presenteren van wat het experiment liet zien, het weglaten van onwelgevallige gegevens, s en …. Deze onregelmatigheden hadden betrekking op meer dan de twee door de CWI onderzochte wetenschappelijke artikelen. Het LOWI kan zich niet vinden in deze door de CWI aangebrachte beperking in de onderzochte onregelmatigheden en de beperking tot slechts … onderzochte artikelen. De CWI had deze gesignaleerde onregelmatigheden systematischer en uitvoeriger kunnen en, naar het oordeel van het LOWI, ook moeten bestuderen. Evenmin kan het LOWI zich vinden in de door de CWI overgenomen mededelingen van het Afdelingshoofd … en Beklaagde dat in latere experimenten van Beklaagde in experimenten van andere onderzoekers bevestigingen zijn gevonden van de door Beklaagde gepresenteerde bevindingen. Uitkomsten uit latere experimenten vormen noch een rechtvaardiging voor eventuele aangetroffen onregelmatigheden in eerder gedane experimenten noch een weerlegging van de eventuele manipulaties. De conclusie van de CWI, die door het bestuur in zijn besluit van … 2014 is overgenomen, namelijk dat er onweerlegbaar een groot aantal onregelmatigheden zijn aangetroffen in het desbetreffende onderzoek van Beklaagde, maar dat niet meer te achterhalen valt wie daarvoor verantwoordelijk gesteld kan worden, is daarom en in die zin naar het oordeel van het LOWI onbevredigend, omdat met deze opvatting een ieder die aan het onderzoek heeft meegewerkt blijvend kan worden verdacht verantwoordelijk te zijn voor de geconstateerde onregelmatigheden. Hier had nader onderzoek door de CWI moeten plaatsvinden en de CWI had zich niet mogen beperken tot alléén de bestudering van het papieren dossier van… . Tenminste hadden pogingen in het werk moeten worden gesteld door de CWI om de oorspronkelijke onderzoekdata van de verschillende experimenten op te vragen en te bestuderen. Het onderzoek door de CWI is derhalve, naar het oordeel van het LOWI, te beperkt gebleven, zowel naar de selectie van wetenschappelijke artikelen als naar het niet nader onderzoeken van de eventueel beschikbare (ruwe) onderzoekdata. Meer en grondiger onderzoek zou nodig zijn geweest en is thans nog steeds nodig. 5.5
Nader onderzoek door het LOWI naar de onregelmatigheden gesignaleerd in het dossier …
Om meer duidelijkheid te krijgen over de door Verzoeker en … gesignaleerde onregelmatigheden in het dossier…, stelde het LOWI een lijst van concrete schriftelijke vragen aan Beklaagde op. Deze vragen werden per brief en e-mail op … 2014 aan Beklaagde … gestuurd met een verzoek tot beantwoording (zie bijlage 1). Zijn antwoord hierop d.d. … 2014 werd bij e-mail van … 2014 door het LOWI ontvangen . Naar het oordeel van het LOWI wordt in de antwoorden van Beklaagde niet weerlegd dat het hier om een grote reeks van ernstige manipulaties gaat. Het LOWI is derhalve van oordeel dat hier diepgaander onderzoek noodzakelijk is. 5.6
Nader onderzoek naar onderzoekgegevens op de harde schijf van Beklaagde
Verzoeker beschikte, enkele maanden na het opstellen van het dossier… , over nieuwe gegevens, die naar de mening van Verzoeker, afkomstig waren van de harde schijf van de personal computer van Beklaagde. Verzoeker heeft het bestaan van deze gegevens afkomstig van de harde schijf ter kennis gebracht van de CWI, in elk geval vóór de datum van de hoorzitting van Beklaagde in… . Deze nieuwe informatie had betrekking op de onderzoekgegevens uit het door Beklaagde gepubliceerde artikel uit… . 10
Deze informatie vormde voor de CWI geen aanleiding om nader onderzoek te doen naar de gegevens op deze harde schijf. Nu Verzoeker tijdens de hoorzitting van het LOWI op … 2014 alsnog aanbood om de op een USB-stick opgeslagen relevante gegevens, afkomstig uit de harde schijf van Beklaagde, te tonen, vond het LOWI hierin wel aanleiding om deze “harde schijf-gegevens’ nader te onderzoeken. De ernst en omvang van de in het dossier … aangetroffen onregelmatigheden, vormden daartoe voor het LOWI de belangrijkste reden. In de verlengde hoorzitting van het LOWI op … 2014 is aan Verzoeker de gelegenheid geboden om de beschikbare gegevens van de harde schijf te tonen, in aanwezigheid van twee deskundige leden van het LOWI, de secretaris en notuliste van het LOWI, de voorzitter van het Bestuur en de voorzitter, secretaris en een gespecialiseerd lid van de CWI,… . Tijdens deze verlengde hoorzitting werden een aantal voorbeelden getoond en in detail toegelicht van ernstige datamanipulatie door Beklaagde. Uit de publicatie van … werd gewezen op het feit dat een belangrijk figuur is opgebouwd uit… . Ook bleek dat … steeds onder andere condities zijn verkregen dan het label bij de gepubliceerde figuur aangeeft; … . De in het artikel … getoonde figuur is niet gebaseerd op experimenten die bewijs leveren voor het getoonde. Welke percentage van de figuren zo tot stand zijn gekomen, is niet meer na te gaan. De publicatie van … toont vergelijkbare datamanipulatie: in ...dit artikel wordt … getoond die niet op de experimentele data berust. De bestanden op de USB-stick zijn door het LOWI ter verificatie naar de Instelling … gestuurd. Een nader onderzoek naar deze bestanden leek voor alle aanwezigen noodzakelijk. In de reactie op het verslag van de verlengde hoorzitting reageerde Beklaagde (… 2014), bestreed Beklaagde dat van manipulaties in de artikelen uit … sprake zou zijn. Hij herhaalde zijn eerder ingenomen standpunt dat de bevindingen uit … door later onderzoek in … zijn bevestigd en dat hij hierin gesteund wordt door medeauteurs en collega’s op dit vakgebied. Het LOWI ziet in deze reactie geen aanleiding om van een verder en diepgaander onderzoek naar de beschikbare gegevens op de harde schijf en eventuele andere gegevens uit de in de Instelling … verrichte experimenten, af te zien. 6. Oordeel van het LOWI 6.1 Het LOWI is van oordeel dat de klacht van Verzoeker, die door het Bestuur de facto als Derde belanghebbende is behandeld en erkend, ontvankelijk is bij het LOWI, ook al was Verzoeker niet klager in formele zin van artikel 3.1 van de LOWI werkwijze. 6.2 Het LOWI oordeelt de klacht van Verzoeker dat de procedure te lang heeft geduurd als niet gegrond. 6.2 het LOWI oordeelt dat de klacht van Verzoeker die betrekking heeft op niet in wetenschappelijke tijdschriften gepubliceerde en naar het vermoeden van Verzoeker gemanipuleerde onderzoekgegevens ongegrond. Nu niet kan worden uitgesloten dat deze gemanipuleerde data niet of niet meer zouden worden gepubliceerd kan volstaan worden met een intern onderzoek naar het ontstaan van deze manipulaties, ook al zijn die niet naar buiten gepresenteerd. 6.3 Nu het besluit van het Bestuur van … 2014 gebaseerd is op het advies van de CWI oordeelt het LOWI dat de klacht van Verzoeker dat de CWI door slechts een selectief deel van de in het dossier … 11
naar voren gebrachte onregelmatigheden te onderzoeken, met name door zich te beperken tot de artikelen… , een belangrijk deel van het bewijsmateriaal ten aanzien van de beweerde datamanipulatie niet heeft onderzocht, gegrond. Het LOWI acht een nader en uitgebreider onderzoek noodzakelijk, zowel een uitbreiding naar het aantal onderzochte wetenschappelijke artikelen (…) en naar de daaraan ten grondslag liggende onderzoekgegevens, alsook een uitbreiding naar meer dan alleen het papieren dossier van … . 6.4 Het LOWI oordeelt dat de klacht van Verzoeker dat de CWI nieuw bewijsmateriaal, dat ten tijde van het CWI -onderzoek bekend is geworden en afkomstig bleek te zijn uit de harde schijf van de personal computer, die Beklaagde gebruikte ten tijde van zijn dienstverband bij de Instelling…, ten onrechte niet heeft betrokken bij het CWI-onderzoek, gegrond. Uit een eerste verkenning van deze gegevens tijdens de verlengde hoorzitting van het LOWI op … 2014, bleek dat van ernstige datamanipulaties in de gepubliceerde artikelen uit … sprake kan zijn. Het LOWI oordeelt dat nader en uitgebreider onderzoek naar deze uit de harde schijf afkomstige onderzoekgegevens noodzakelijk is, mede ter verificatie van het feit of deze gegevens inderdaad door Beklaagde zijn opgeslagen en gebruikt en daarna voor de betreffende wetenschappelijke artikelen zijn bewerkt. 7. Advies van het LOWI aan het Bestuur 7.1 Nu het besluit van het Bestuur van … 2014 gebaseerd was op het advies van de CWI en dit advies zich heeft beperkt tot een analyse en oordeel van slechts … betwiste wetenschappelijke artikelen uit…, kan een klacht van Verzoeker, waarin gewezen wordt op vermeende datamanipulaties in andere … artikelen (…), niet direct en zonder meer leiden tot een definitief besluit van het Bestuur naar aanleiding van deze klacht. Hiervoor dient immers het Bestuur zich eerst een oordeel te kunnen vormen over de beweerde manipulaties in de andere, niet door de CWI onderzochte artikelen. Het LOWI adviseert het Bestuur derhalve additioneel onderzoek te (laten) doen naar de overige, niet door CWI onderzochte wetenschappelijke artikelen en tegelijk naar de daaraan ten grondslag liggende onderzoekdata. Diepgaander onderzoek naar de onregelmatigheden, zoals gemeld in het dossier juli … is noodzakelijk. Met nadruk stelt het LOWI echter dat het additionele onderzoek zich niet uitsluitend dient te baseren op dit dossier. 7.2 Het LOWI adviseert het Bestuur in dit additionele onderzoek tevens de data, afkomstig van de harde schijf van de personal computer die Beklaagde gebruikte ten tijde van het dienstverband bij de Instelling…, te onderzoeken. Daarbij dient ook de verificatie aan de orde te komen van het feit dat deze gegevens inderdaad afkomstig zijn van Beklaagde en niet van anderen die eveneens toegang zouden kunnen hebben gehad tot deze pc. Nu een dergelijk onderzoek uitsluitend kan geschieden door de specialistische dienst van de Instelling … ziet het LOWI af van een eigen oordeel over de betrouwbaarheid van deze onderzoekdata. 7.3 Op basis van het dossier juli … en naar aanleiding van de op de verlengde hoorzitting van … getoonde datamanipulaties komt het LOWI in zijn eigen onderzoek tot het oordeel dat het aantal aangetroffen onregelmatigheden zodanig omvangrijk en ernstig is, dat het LOWI het Bestuur adviseert bij het nader uit te voeren additionele onderzoek ernstig rekening te houden met de mogelijkheid dat in 12
de gepubliceerde artikelen van Beklaagde sprake is van datamanipulatie en derhalve van een schending van wetenschappelijke integriteit. 7.4 Het LOWI adviseert het Bestuur pas een definitief besluit te nemen inzake de klacht van Verzoeker wegens schending van wetenschappelijke integriteit, nadat het bedoelde additionele onderzoek is verricht. 7.5 Het LOWI zal zijn advies aan het Bestuur conform de LOWI Werkwijze in geanonimiseerde vorm op de website van het LOWI bekend maken, in beginsel binnen drie weken na ontvangst van het definitieve besluit van het Bestuur van de Instelling, doch uiterlijk binnen 3 maanden na de datum van het LOWI-advies. Het LOWI adviseert het Bestuur alle betrokkenen nogmaals er van te doordringen dat gedurende de gehele klachtprocedure – ook en juist nu deze nog voortduurt – de eis van vertrouwelijkheid blijft gehandhaafd.
Namens het LOWI
Prof. mr. R. Fernhout, voorzitter
Mr. dr. E.G. van Arkel, secretaris
Een ieder heeft het recht om zich binnen een jaar na datum van dit advies tot de Nationale ombudsman te wenden met een verzoek een onderzoek in te stellen naar de wijze waarop het LOWI zich in de procedure van de totstandkoming van dit advies jegens hem of een ander heeft gedragen.
13
