verwijdering adviezen van na een de prostaat
hernia-operatie
ZorgSaam
(radicale prostatectomie)
1
2
verwijdering van de prostaat (radicale prostatectomie) Inleiding In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een operatie waarbij de prostaat in het geheel wordt verwijderd (radicale prostatectomie). U wordt opgenomen op de afdeling B1/ Urologie in ons ziekenhuis. In deze folder vindt u informatie over de operatie. Heeft u na het lezen nog vragen, stel deze dan gerust aan de arts of verpleegkundige.
De prostaat
De prostaat is een klier ter grootte van een walnoot. Hij bevindt zich rondom de plasbuis onder de blaas. Tussen de blaas en de prostaat bevindt zich een sluitspier van de blaas, de tweede sluitspier zit onder de prostaat. De prostaatklier produceert vloeistof, het prostaatvocht. Het prostaatvocht komt samen met het zaad (dat in de zaadbal wordt gemaakt) tijdens een zaadlozing naar buiten (sperma), en houdt de zaadcellen in leven tijdens hun tocht naar de eicel.
3
Prostaatkanker
Een kwaadaardig gezwel ontstaat meestal aan de rand van de prostaat, soms in het prostaatweefsel rond de plasbuis. Het gezwel groeit doorgaans langzaam. Prostaatkanker komt voor bij 30 op de 100.000 mannen. De kans op het krijgen van prostaatkanker is afhankelijk van de leeftijd: hoe ouder iemand is, hoe groter de kans. Zo is bij een man van 50 jaar die kans ongeveer 15% en bij iemand van 100 jaar vrijwel 100%. Voor prostaatkanker bestaat een groot aantal behandelingsmogelijkheden. De uroloog heeft bij u een operatie voorgesteld waarbij de prostaat in het geheel wordt verwijderd. Hierbij worden ook de zaadblaasjes weggenomen, waardoor u onvruchtbaar wordt.
4
Voorbereiding
Het is van groot belang dat u, indien u bloedverdunnende medicijnengebruikt, dit vooraf bespreekt met de uroloog. In overleg met u bepaalt de anesthesist dan vanaf welk moment u, tijdelijk, met deze medicijnen moet stoppen. Voor, tijdens en na uw opname wordt u begeleidt door een urologische oncologie verpleegkundige. Dit geldt alleen wanneer er bij u kanker is geconstateerd. De urologische oncologieverpleegkundige is een verpleegkundige die na haar algemene opleiding zich verder gespecialiseerd heeft in het begeleiden en verzorgen van patiënten met urologische kanker.
Duur van het verblijf in het ziekenhuis
U moet rekenen op een verblijfsduur van 7 tot 10 dagen afhankelijk van het verloop en herstel.
POS ( pre operatief spreekuur)
Enkele weken voor de operatie heeft u een afspraak met het POS team . Deze bestaat uit een verpleegkundige waarbij een anamnese gesprek zal plaats vinden. Dit zijn algemene vragen die de verpleegkundige u zal stellen. Een apothekers assistent, ze neemt samen met u uw medicatie door. Daarna gaat u langs bij de anesthesist, die u vragen stelt over u de medicatie die u gebruikt. Er zal met u overlegd worden over de meest geschikte anesthesievorm(verdoving voor de operatie) en de pijnstilling daarna. De anesthesist spreekt ook met u af wat voor een slaapmiddel u de nacht voor de operatie kunt gebruiken. U beslist zelf of u hiervan gebruik maakt. Zonodig wordt u doorverwezen naar een andere specialist, bijvoorbeeld een internist of cardioloog om uw conditie verder te beoordelen Breng uw medicijnen en de gegevens van uw zorgverzekering mee.
5
De opname
Bij de opname (de dag van de operatie) wordt u opgevangen door een verpleegkundige, als u nog vragen heeft kunt u deze stellen. Verder wordt uw huid geschoren op de plaats van het operatiegebied. De apothekers assistent komt langs om de medicatie te controleren.
Nuchter blijven
Tot 24.00 uur kunt u normaal eten en drinken. Daarna moet u nuchter blijven. Dit betekent dat u niets meer mag eten. Wel mag u tot vier uur voor de operatie heldere vloeistoffen drinken (geen koffie of melkproducten). Ook is het verstandig vanaf 24.00 uur niet meer te roken.
Operatie Voorbereiding
Tijdens de operatie mag u geen sieraden, make-up, nagellak, gebid, contactlenzen of bril dragen. U krijgt een operatiejasje aan. Daarna krijgt u de premedicatie (als de anesthesist dit heeft afgesproken). Dit zijn medicijnen waarvan u wat slaperig wordt, zodat u rustig naar de operatiekamer gaat. De verpleegkundige brengt u naar de operatiekamer.
Ingreep
De prostaat, zaadblaasjes en omliggende lymfeklieren worden in hun geheel verwijderd. Een deel van het weggenomen weefsel wordt in het laboratorium verder onderzocht (pathalogisch anatomisch-onderzoek). De uitslag van dit onderzoek krijgt u zodra deze bekend is. Dit kan zijn tijdens uw verblijf in het ziekenhuis of tijdens uw poliafspraak na de operatie.
6
Kort na de operatie
Na de operatie ontwaakt u op de uitslaapkamer. Als u goed wakker bent, gaat u naar de intensive care voor een nachtje ter observatie. Daar wordt u regelmatig gecontroleerd op bloeddruk, temperatuur, bloedverlies en de vitale functies. Kort na de operatie heeft u: • Een infuus in de arm (voor het toedienen van vocht). • Eén of twee slangetjes in de buurt van de wond voor het afvoeren van wondvocht (wonddrains). • Een blaaskatheter in de plasbuis. Deze zorgt voor het gemakkelijk afvloeien van de urine. Als u na de operatie een sterke aandrang tot plassen krijgt, waarschuw dan de verpleegkundige. Het kan zijn dat de blaas reageert op de katheter of dat de katheter verstopt is. Bij verstopping kan er urinelekkage langs de katheter zijn. De urine kan er bloederig uitzien. Zonodig spoelt de verpleegkundige de blaaskatheter door of geeft u een medicijn tegen blaaskrampen. • Soms een zuurstofslangetje in de neus. • Een dun slangetje in de rug voor pijnbestrijding (epidurale katheter). • De dag van de operatie mag u in eerst instantie nog niet drinken of eten.
7
Terug op de verpleegafdeling
De verpleegkundige zal u de eerste dagen helpen bij de verzorging. Langzamerhand zult u steeds meer kunnen doen.
Eten en drinken
De eerste dag na de operatie mag u beginnen met drinken, dit wordt snel uitgebreid met voeding. Het is het belangrijk dat u goed drinkt, dat komt neer op 2 liter per dag. Daar wordt onder verstaan de dranken die u aangeboden krijgt zoals water, koffie, thee, vruchtensap, frisdranken maar ook soep, pudding of vla.
Beweging
Het is belangrijk dat u zo snel mogelijk weer in beweging komt, dit om complicaties te voorkomen. U krijgt ter voorkoming van trombose iedere avond een injectie. De fysiotherapie zal bij u langs komen voor oefeningen voor de ademhaling, beweging en het ontzien van de wond en voor de bekkenbodemspierenoefeningen.
Pijnstilling
De eerste dagen heeft u nog de epidurale pijnstilling (slangetje in de rug), deze zal worden afgebouwd en verwijderd. U kan dan indien nodig andere pijstilling krijgen. Meestal is dit paracetamol.
Wonddrain
De wonddrain wordt verwijderd op afspraak van de arts. Het verwijderen hiervan wordt meestal als pijnloos ervaren.
Katheter
De katheter zal meestal 7 dagen of langer blijven zitten, de arts zal afspreken wanneer deze verwijderd mag worden. Het zou ook zo kunnen zijn dat u met katheter naar huis zal gaan.
8
Mogelijke complicaties
Complicaties die mogelijk zijn na deze ingreep kunnen zijn: 1. Incontinentie Meteen na het verwijderen van de katheter kan het voor u nog moeilijk zijn de urine volledig op te houden. Dit wordt incontinentie genoemd. Het is niet te zeggen hoelang deze incontinentie zal duren. Het kan langdurig zijn. Meestal krijgt u na enige tijd toch weer de controle over de urine stroom terug. Door het doen van bekkenbodem-oefeningen onder leiding van een fysiotherapeut, kunnen de spieren en de zenuwen weer op sterkte komen. Het incontinentie materiaal is voor de operatie, poliklinisch door de urologische oncologie verpleegkundige geregeld. Het incontinentiemateriaal wordt bij u thuis afgeleverd. Ook krijgt u een machtiging mee voor de fysiotherapeut in verband met de bekkenbodemspieroefeningen. U start al voor de operatie met de oefeningen. Tijdens uw verblijf in het ziekenhuis en na uw ontslag blijft u bij de fysiotherapeut om de oefeningen te herhalen. Tijdelijk of blijvende incontinentie In 90% van de gevallen verdwijnt dit na verloop van tijd geleidelijk. Bij de overige 10% is de incontinentie blijvend. Als u na ongeveer zes maanden nog steeds regelmatig urine verliest, bespreek dit dan met uw behandelend arts. 2. Impotentie Het komt vaak voor dat mannen impotent worden als gevolg van deze operatie. Dit komt doordat de zenuwen die een erectie veroorzaken beschadigd kunnen raken tijdens de operatie. Dit is vaak niet te vermijden om het kwaadaardige gezwel in zijn geheel te kunnen verwijderen.
9
3. Wondcomplicaties Zoals bij iedere operatie kan een wondinfectie optreden. Deze kan over het algemeen gemakkelijk worden behandeld. 4. Bloedverlies Door deze ingreep zult u regelmatig wat bloed in de urine zien, dit is normaal. Bij extreem veel bloedverlies (donkerrood) wordt de arts gewaarschuwd.
Ontslag
Ongeveer vanaf de 7e -10e dag gaat u met ontslag. Er wordt een afspraak meegegeven voor uw poli bezoek gecombineerd met een afspraak bij de urologische oncologie verpleegkundige. De hechtingen worden meestal voordat u met ontslag gaat verwijderd. Als u bloedverdunners gebruikte, mag u deze nog niet starten. Dit wordt door de arts bij u volgende controle afgesproken.
10
Weer thuis
Algemeen De eerste zes weken na de operatie moet u het rustig aan doen. U mag wel autorijden, maar niet fietsen, niet zwaar tillen, geen zwaar huishoudelijk werk (zoals stofzuigen) verrichten en niet baden of zwemmen in openbare gelegenheden. Na zes weken kunt u deze activiteiten weer langzaam opbouwen. In het algemeen kunnen er na een operatie in combinatie met de narcose, vermoeidheidsklachten optreden. De ernst van de vermoeidheid verschilt per persoon. U moet er rekening mee houden dat het een half jaar kan duren voordat u de conditie terug heeft van voor de operatie. Als u pijn heeft, kunt u paracetamol nemen, maximaal viermaal per dag één á twee tabletten van 500 mg. Paracetamol is verkrijgbaar bij iedere apotheek en drogist. Het wordt niet vergoed door de zorgverzekeraars. U blijft onder controle bij de uroloog.
11
Contact opnemen
Waarschuw de arts als: • U aanhoudende pijn heeft die met paracetamol niet verdwijnt. • U koorts heeft boven 38 ºC. • U niet kunt plassen.uw urine erg bloederig is en dit met veel drinken niet verdwijnt.
Adviezen • • • •
12
Drink per dag 1,5 tot 2 liter vocht. Als u te weinig drinkt, heeftu meer kans op urineweginfecties, nierstenen en obstipatie (harde ontlasting). Streef ernaar om regelmatig het toilet te bezoeken om te plassen, ongeveer zes keer per dag. Let bij het plassen op dat u niet geforceerd plast, dus niet met de buik perst. Inspanning: Niet tillen, zware inspanningen, niet fietsen gedurende de eerste 6 weken. Bij pijn mag u maximaal 4 maal daags 2 paracetamol nemen.
Seksualiteit
De operatie kan gevolgen hebben voor uw seksueel functioneren. Omdat prostaat en zaadblaasjes verwijderd zijn, is het niet meer mogelijk een zaadlozing te krijgen. Het is nog wel mogelijk een orgasme te krijgen, omdat dit orgasme plaatsvindt zonder zaadlozing noemt men het ook wel een droog orgasme. Ook kan het voorkomen dat er tijdens de operatie zenuwen beschadigd worden, hierdoor kan een erectiestoornis optreden. Vanzelfsprekend probeert de uroloog de zenuwen zoveel als mogelijk te sparen. Ten behoeve van het verwijderen van het kwaadaardige gezwel, kan het zijn dat de zenuwen geheel of gedeeltelijk verwijderd moeten worden. Als u geestelijk en lichamelijk voldoende hersteld bent van de operatie en u voelt de behoefte om weer seksueel actief te zijn, dan kunt u het beste weer gaan uitproberen wat er lukt. U moet er wel rekening mee houden dat het in het begin misschien nog niet lukt om bijvoorbeeld een erectie te krijgen. Dit hoeft niet altijd aan de operatie te liggen, maar kan ook veroorzaakt worden door de spanning van de eerste keer en de gedachte: ‘werkt het allemaal nog wel?’. Laat u zich niet te snel ontmoedigen en bespreek uw verwachtingen en onzekerheden met uw partner. Dit onderwerp zal ook besproken worden bij uw arts/ verpleegkundige. Als u bent geopereerd in verband met prostaatkanker is dat een ingrijpende gebeurtenis voor uzelf en uw omgeving. Het is dan ook begrijpelijk dat u vragen heeft na de operatie. Bespreek deze met uw uroloog, bij wie u onder controle blijft.
13
Ook kunt u voor meer informatie terecht bij:
Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenverenigingen Churchillaan 11, 3527 GV Utrecht Tel: 030 – 291 60 91 Fax: 030 – 604 61 01 www.kankerpatient.nl www www.prostaat.nl Ook in het boek ‘Mannen, Vrouwen & Vrijen’, geschreven door Prof. dr. Koos Slob en Drs. Ineke Vink, staat veel nuttige informatie over seksualiteit en potentie. Het boek is verkrijgbaar in of via elke boekhandel (ISBN 9038904479)
Vragen?
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u tijdens kantooruren bellen met de polikliniek Urologie. Wij zijn graag bereid uw vragen te beantwoorden. Zorgsaam ziekenhuis: locatie De Honte, Terneuzen tel: 0115- 688340 locatie Antonius, Oostburg tel: 0117- 459373 locatie Luduina, Hulst tel: 0114- 373020
14
Rechten en plichten
Meer informatie over dit onderwerp kunt u lezen op onze website: www.zorgsaam.org Zie hiervoor de rubriek ‘rechten en plichten’. ZorgSaam houdt zich aan de Wet Bescherming Persoonsgegevens.
15
ZorgSaam Ziekenhuis Wielingenlaan 2 4535 PA Terneuzen Tel. (0115) 68 80 00 Fax (0115) 62 08 34 ZorgSaam Ziekenhuis Pastoor van Genklaan 6 4501 AJ Oostburg Tel. (0117) 45 90 00 Fax (0117) 45 40 15 ZorgSaam Ziekenhuis Lyceumstraat 20 4561 HV Hulst Tel. (0114) 37 30 00 Fax (0114) 31 27 90
16
ZorgSaam Ziekenhuis maakt deel uit van Stichting ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen. Meer informatie vindt u op onze website www.zorgsaam.org
137993.07.13
