UROLOGIE
Laparoscopische verwijdering van de prostaat BEHANDELING
Laparoscopische verwijdering van de prostaat Uw uroloog heeft u verteld dat u prostaatkanker hebt en dat daardoor uw prostaat moet worden verwijderd. Dit gaat hij/zij doen met een kijkoperatie (laparoscopische ingreep). In deze informatiefolder kunt u thuis alles nog eens rustig doorlezen. We hebben geprobeerd voor u alle belangrijke informatie zo goed mogelijk op een rijtje te zetten.
De prostaat De prostaat is een klein orgaan dat rondom het bovenste deel van de plasbuis zit, vlak onder de urineblaas. Het is een klier, dat wil zeggen: een orgaan dat een bepaald vocht aanmaakt en uitscheidt. Het vocht dat door de prostaat wordt aangemaakt, helpt de zaadcellen in leven te houden en komt bij de zaadlozing met de zaadcellen naar buiten. Sperma bestaat dus uit prostaatvloeistof waarin zaadcellen zitten. De prostaat is daardoor van belang voor de vruchtbaarheid. De prostaat is niet van belang bij het beleven van de seksualiteit.
Voor meer informatie verwijzen wij u ook naar de folder ‘informatie rond uw operatie’, die u van de anesthesist hebt gekregen.
Opnamedag U meldt zich op de afgesproken tijd en plaats in het ziekenhuis. Een ziekenhuismedewerker wijst u de weg naar de verpleegafdeling. Vervolgens informeert een afdelingsverpleegkundige u tijdens het opnamegesprek over de gang van zaken rond de operatie en het verblijf op de afdeling. Als u vragen hebt, kunt u die stellen. Ook krijgt u een folder met afdelingsinformatie en een bezoekerskaart. Daarnaast komt de uroloog of arts-assistent nog bij u langs.
De verwijdering van de prostaat Er is bij u prostaatkanker vastgesteld. Gelukkig zijn er geen aanwijzingen gevonden voor uitzaaiingen. Uw behandelend uroloog heeft met u besproken dat prostaatkanker een reden is om uw prostaat te verwijderen.
1
Alleen zonder daarvoor een grote snee/ wond in de buik te hoeven maken.
U kunt aan hem/haar eventuele medische vragen stellen. Als de arts nog aanvullend onderzoek (bijvoorbeeld bloedonderzoek) heeft afgesproken dan gebeurt dat op deze dag.
Aan het begin van een kijkoperatie blaast de uroloog uw buik op met koolzuurgas (CO2). Hierdoor ontstaat meer ruimte in de buik en tussen de verschillende organen waardoor de uroloog veilig kan opereren. Koolzuurgas is onschadelijk. Daarna brengt de uroloog een aantal buisjes in in uw buik, meestal 5, die 0,5 of 1 centimeter dik zijn. Door één van de buisjes wordt een camera ingebracht, zodat de uroloog op een televisiescherm binnen in de buik kan kijken. Door de andere buisjes worden instrumenten ingebracht waarmee wordt geopereerd. Het opereren zelf gebeurt dus ook helemaal via het televisiescherm en vandaar de naam kijkoperatie. Om de prostaat te verwijderen is het soms nodig één van de sneetjes iets groter te maken. Nadat de prostaat is verwijderd maakt de uroloog een nieuwe verbinding tussen de blaas en plasbuis.
Als voorbereiding op de operatie mag u vanaf 24.00 uur niet meer eten. U mag nog wel heldere vloeibare dranken gebruiken (water, thee met of zonder suiker, bouillon, appelsap, druivensap en limonadesiroop). Als u ’s ochtends wordt geopereerd moet u vanaf 06.00 uur ’s ochtends nuchter blijven. Wordt u ’s middags geopereerd dan moet u vanaf 10.00 uur ’s ochtends nuchter blijven. Nuchter blijven betekent dat u vanaf het genoemde tijdstip ook niet meer mag drinken. Ook roken raden wij af. Voordat u gaat slapen krijgt u nog een injectie tegen trombose (bloedpropje).
Operatiedag Kort voor de operatie krijgt u een operatiepak aan. U krijgt een Paracetamolzetpil en een pleister opgeplakt. De pleister bevat medicijnen die de spieren van de blaas laten ontspannen. Ze zijn bedoeld voor de eerste dagen na de operatie. Hierna rijdt een verpleegkundige u in het bed naar de operatieafdeling. Van de anesthesist krijgt u een infuus (een dun plastic slangetje in een bloedvat) waardoor de narcose en eventuele medicijnen worden toegediend.
Afhankelijk van de hoogte van het PSA (bloedbepaling) en de soort kwaadaardigheid die bij u is gevonden, kan het nodig zijn om tijdens de operatie ook lymfeklieren te verwijderen en te onderzoeken. Dit onderzoek gebeurt terwijl u onder narcose bent. Als er uitzaaiingen in de lymfeklieren worden gevonden, dan stopt de uroloog met de operatie. De uroloog zal dan de noodzakelijke behandeling met u bespreken. De kans hierop is overigens zeer klein.
De kijkoperatie (laparoscopie) Aan het einde van de ingreep wordt eerst al het koolzuurgas verwijderd en daarna sluit de uroloog de wondjes. Meestal krijgt u voor enkele dagen een wonddrain (slangetje
Bij een kijkoperatie wordt in principe hetzelfde gedaan als bij een ‘open’ operatie, dus het wegnemen van een ziek orgaan of het herstellen van een probleem. 2
Het belangrijkst is dat de operatie goed en veilig gebeurt met zo weinig mogelijk risico’s. Wanneer de uroloog er niet 100% zeker van is dat de kijkoperatie de beste methode is, zal hij/zij toch een ‘open’ operatie doen.
in de buik) om het wondvocht af te laten lopen.
Voordelen van een kijkoperatie Een kijkoperatie heeft verschillende grote voordelen. • De arts kan tijdens de operatie veel beter alle details van het lichaam zien omdat alles door de camera wordt vergroot. Hierdoor kan de operatie nauwkeuriger worden uitgevoerd, waardoor er minder bloedverlies is en het uiteindelijke resultaat beter zal zijn. • De patiënt heeft tijdens de operatie minder narcosemiddelen nodig, ook al duurt de operatie soms langer. • Het herstel na een kijkoperatie gaat in het algemeen sneller en hierdoor is het ziekenhuisverblijf korter. Dit komt voornamelijk door de kleinere wondjes, waardoor er ook minder pijnklachten zijn. • Eenmaal thuis verloopt het herstel in het algemeen sneller. • Daarnaast is er nog een cosmetisch aspect; de wondjes - en dus de littekens - zijn kleiner dan bij een ‘open’ operatie.
Na de operatie U wordt na de operatie wakker op de uitslaapkamer van de operatieafdeling. Wanneer u voldoende wakker bent en uw toestand stabiel is, halen afdelingsverpleegkundigen u op en brengen u weer terug naar uw kamer. Uw contactpersoon wordt dan gebeld en hij/zij hoort hoe uw toestand op dat moment is. De verpleegkundige komt regelmatig bij u kijken. Als u pijn hebt of misselijk bent zeg dit dan tegen de verpleegkundige, dan kunt u hier iets voor krijgen. De dag na de operatie mag u met hulp van de verpleegkundige alweer uit bed. Na de operatie zult u naast een eventuele wonddrain (zie paragraaf kijkoperatie) ook een blaaskatheter hebben. Dit is een slangetje dat in uw penis zit en naar uw blaas loopt en zo de urine uit de blaas afvoert. Omdat er een nieuwe aansluiting is gemaakt tussen de blaas en de plasbuis moet de katheter 10 dagen blijven zitten. Meestal kunt u 3 à 4 dagen na de operatie naar huis. Eén week later wordt u heropgenomen om de katheter te laten verwijderen. Wanneer het plassen na het verwijderen van de katheter goed lukt mag u dezelfde of de volgende dag weer naar huis.De wonddrain wordt dagelijks door de (arts-assistent) uroloog bekeken. Hij/zij besluit of de drain eruit mag.
Lukt het altijd via een kijkoperatie? Soms blijkt bij een kijkoperatie dat er toch een ‘open’ operatie nodig is. Hier kunnen verschillende redenen voor zijn. Een van de redenen kan zijn dat de uroloog niet goed het orgaan of de belangrijke bloedvaten kan zien. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat er veel verklevingen zijn door eerdere operaties, door overgewicht of doordat er een afwijkende ligging of bloedvoorziening van het orgaan is.
3
dit worden besproken. Tot 1,5 jaar na de operatie kan er nog herstel optreden. Het is belangrijk om te weten dat mensen die in het begin veel urine verliezen toch weer helemaal droog kunnen worden.
De verpleegkundige verwijdert de dag na de operatie uw infuus. U mag de dag na de operatie weer alles eten en drinken. De dag voordat u naar huis gaat leert de verpleegkundige u, hoe u thuis de katheter moet verzorgen. Hiervoor krijgt u ook materiaal mee.
Impotentie De zenuwbanen, die ervoor zorgen dat een man een erectie kan krijgen, liggen als kleine fijne zenuwvezeltjes om de prostaat. Om de zenuwbanen niet te beschadigen moet de uroloog dicht op de prostaat opereren. Dit kan alleen als de kans op doorgroei van de kanker door het prostaatkapsel zeer klein is. Ook is dit afhankelijk van eventuele verklevingen die de uroloog tegenkomt tijdens de operatie. De erecties komen vaak pas +/- 1 jaar na de operatie terug, maar het kan ook tot 2 jaar duren. Als u problemen houdt kunt u dit altijd bespreken met de uroloog en samen kijken naar een geschikte oplossing.
De prostaat wordt na de operatie altijd door de patholoog nagekeken onder de microscoop. De patholoog bekijkt hoe agressief en hoe uitgebreid de kanker was en of nabehandeling nodig is. De uitslag is ongeveer één week na de operatie bekend en wordt met u besproken tijdens de heropname.
Complicaties Bij elke ingreep, hoe klein ook, kunnen problemen optreden. Na een kijkoperatie kan net zoals na een ‘open’ operatie een nabloeding of een wondinfectie optreden. De kans hierop is klein. Kort na de ingreep kunt u, door prikkeling door het gebruikte koolzuurgas, schouderpijn krijgen. Dit verdwijnt vanzelf. Ook kan het (alleen bij hoge uitzondering) voorkomen dat er een beschadiging aan andere organen optreedt, zoals van de endeldarm. Deze complicatie kan in de meeste gevallen direct behandeld worden.
Tot slot Uw behandelend uroloog bespreekt met u de verdere gang van zaken na de operatie. Hebt u na het lezen van deze folder nog vragen, bespreekt u deze dan met uw behandelend uroloog of de arts-assistent. U kunt hiervoor contact opnemen met de poli Urologie. U vindt onze contactgegevens in het grijze adreskader achterin deze folder.
Incontinentie In de eerste periode na de operatie hebben veel mensen last van ongewild urineverlies (incontinentie). Het komt gelukkig ook voor dat mensen direct na het verwijderen van de katheter (vrijwel) droog zijn. Als u last heeft van incontinentie zal de fysiotherapeut ingeschakeld worden. Bij uw controlebezoek aan de uroloog na de operatie zal 4
Stichting Contactgroep Prostaatkanker (SCP) De SCP is er voor iedereen die informatie over prostaatkanker wil hebben of met lotgenoten in contact wil komen. Informatie of lotgenotencontact: 0800 - 999 22 22 (gratis); maandag-woensdag-vrijdag van 10.00 tot 12.30 uur, dinsdag-donderdag van 19.00 tot 21.00 uur. Secretariaat: 088 - 002 97 70 www.kankerpatient.nl/prostaatkanker E-mail voor informatie:
[email protected]
5
St. Antonius Ziekenhuis T 088 - 320 30 00 E
[email protected] www.antoniusziekenhuis.nl
Spoedeisende Hulp 088 - 320 33 00 Urologie 088 - 320 25 00
Locaties en bezoekadressen
Ziekenhuizen
Poliklinieken
St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn)
St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht
St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein
St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern
6
Meer weten? Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl
URO 25/05-’13
Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis
