Verslag van de Kenia reis van donderdag 22 augustus 2013 tot en met maandag 2 september 2013.
Donderdag 22 augustus 2013. Om 7.30 uur reed er een busje voor om ons op te komen halen. Om 7.50 uur was de groep compleet en vertokken we bij de pastorie vandaan richting Schiphol. Tonnie ging op eigen gelegenheid. Om 8.45 uur waren we verzameld op Schiphol inclusief Peter Trommel en Margreet Siebel van Tear klaar voor het inchecken. Bij de inname van de bagage komt er veel automatisering aan te pas met streepjescodes en al. Dan duurt het nog tot ongeveer 11.00 uur voordat we aan boord van het vliegtuig gaan. We zitten achter in het vliegtuig bij elkaar. Om 11.45 uur stijgen we op en met een minuut of 15 hebben we een snelheid van 900 km per uur en vliegen we op een hoogte van 10 kilometer en is het buiten 45 graden onder nul. Het is redelijk helder dus Duitsland, de Alpen en de Middellandse Zee zijn goed zichtbaar. De Sahara is een grote zandvlakte. We vliegen hier 2.000 km lang overheen. De verzorging aan boord is erg goed. Dit voelt wel dubbel omdat we op zo’n wonderlijke manier boven de aarde vliegen en aan niets gebrek hebben, terwijl we mensen gaan bezoeken die het veel minder hebben dan wij. Zo hoog in de lucht en dit overdenkend blijf ik liever met beide benen op de grond staan maar dit is me vandaag niet gelukt. Ach, soms moet je je grenzen verleggen. Om 18.00 uur (Keniase tijd (het is daar 1 uur later)) wordt het al snel donker. Om 20.15 uur landen we in Nairobi waarbij we niet veel meer zien dan lichtjes. 6.800 kilometer verwijderd van Wilnis. Van de omgeving is niets te zien omdat het donker is. Het voelt zomers aan en het is ongeveer 20 graden. We mogen het vliegtuig verlaten via de nooduitgang. Dit komt wellicht doordat de ontvangst wat anders is doordat een paar dagen daarvoor de ontvangsthal is afgebrand. Met een bus van de luchthaven worden we naar een grote witte tent gebracht waar ze ons een visum verkopen. De rij wachtende mensen valt mee. In de volgende tent staat onze bagage, niet op een band maar gewoon in rijen opgesteld waar iedereen tussendoor kan lopen om zijn eigen bagage uit te zoeken. Dit gaat redelijk snel. We hadden wat extra bagage meegenomen om uit te delen: kleding / schoolspullen / voetbalschoenen en voetbalkleding. Joël & Magdaline staan ons op te wachten en de begroeting is hartelijk met blijdschap over het weerzien. Met een ouderwetse rode bus, waarbij we de bagage door een raampje aan de achterzijde inladen, worden we naar het guesthouse gebracht. Dit is ongeveer ½ uur rijden. Het guesthouse hoort bij de Anglicaanse kerk. Na het inchecken bij het guesthouse wordt ons nog een maaltijd aangeboden. Pieter gaat voor in gebed en dankt voor de voorspoedige reis en het eten. In de tuin houden we de dagsluiting over de wonderbaarlijke spijziging. Als je denkt dat je niets hebt, kijk dan wat je wel hebt en kan delen, breng dit in gebed bij God en verwacht dat God het kan vermenigvuldigen. Om 24.00 uur gingen we naar bed. De kamers zijn ruim en we slapen onder een klamboe.
Vrijdag 23 augustus 2013. Om 8.15 uur hebben we ontbijt, nou ja ontbijt: gebakken ei / worstjes / soort cornflakes / gebakken / brood(speciaal voor ons) aardappelen en ( vaak) een soort pannenkoek. Ook is er vaak rijst bij de maaltijd. De eieren worden gebakken in de eetzaal als je dit wilt. Na het eten vertrekken we naar de bank om geld te pinnen. We hebben de komende 11 dagen 2 busjes tot onze beschikking met chauffeurs ( Meckenzie en Ben: vriendelijke mensen). Opvallend is de bewaking bij de bank. De busjes worden van onderen gescand. Helaas de geldautomaat wordt op dit moment bijgevuld dus krijgen we geen geld. We lopen om de hoek naar een andere, maar deze blijkt onze pasjes niet te accepteren alleen die van Peter Trommel. Hij neemt geld op om met ons te wisselen. Na een rit van een minuut of 20 “arriveren “ we in de sloppenwijk. Je ziet het gaandeweg minder worden op de straat en de kwaliteit van “huizen” neemt af. Waar ik het totaal niet verwacht slaan we links af van de asfalt weg af een pad in. Nou ja een pad? Ik wil het zo niet noemen want het is een hobbelig geheel met aan weerskanten krotjes en kraampjes met daarnaast ook nog een greppel voor de afwatering van, van alles en nog wat, want het pad loopt naar beneden de Valley in. Langs de kant van de “weg” zie je werkelijk van alles: mensen die geiten houden / verkoop van groenten en fruit / verkoop kleding / verkoop ( slachten) van vlees. Ook wordt er hier en daar vlees gerookt / geroosterd oid maar ook koek / brood oid gebakken. En dit alles in en voor de krotjes en kraampjes. Na ongeveer 500 meter “rijden” bereiken we Wilma ( Wilnis Mathare instituut of VTC) en een paar gebouwtjes verder de Redeemed Gospel Church (RGC). Wij rijden met de busjes de sloppenwijk in omdat lopen vanaf de asfaltweg te gevaarlijk is voor vreemden. Het terrein van de RGC is afgeschermd met een hek vanwege de veiligheid. We worden rondgeleid bij de RCG en zien daarbij het kantoortje van Joël, de zaal waar wekelijks kerk wordt gehouden, de gaarkeuken de lokalen waar zondagschool wordt gegeven en
natuurlijk ook de wc’s. Vooral de gaarkeuken en de wc’s zijn van dusdanige inrichting dat we ons dat in Nederland niet voor kunnen stellen. Op het kantoortje van Joël moeten we allen het gastenboek tekenen. We lopen naar Wilma wat maar een 50 meter is. Onderweg proberen veel kleine kinderen je aan te klampen met “How are you?” om maar contact te krijgen en willen je allemaal aanraken omdat je blank bent. We krijgen ook een rondleiding door het gebouw Wilma. Wilma heeft op de begane grond: ruimte voor een kantoor of ook lesgeven / leslokaal voor naailessen / wc’s / gezamenlijke ruimte voor ontmoeting / binnenplaats voor het parkeren van auto’s. Op de 1e floor: een eenvoudige doch ruime keuken / lokaal voor computerlessen / lokaal voor kapsterslessen ( de lessen voor kapster zouden wij wat meer zoeken in de richting van een schoonheidssalon waarbij wel veel aan het haar wordt gedaan). Er is zo gebouwd dat er een derde verdieping op kan welke nu nog als een soort opslag gebruikt wordt in de open lucht. De lessen zijn een maand geleden gestart. Nu zijn er: 38 leerlingen voor de computerlessen / 26 leerlingen voor de naailessen en … leerlingen voor de kapsters opleiding. In het computerlokaal is er maar plaats voor 16 leerlingen tegelijk. Een deel van het lokaal is nog niet ingericht maar daar willen ze een inrichting maken voor de theorielessen. Bij de naailessen is er een klas met 16 jonge moeders. De kinderen komen dan ook mee naar de lessen. Bij de naailessen hebben we gezien hoe cursisten eerst proberen te naaien met een papieren voorbeeld. Er is een buitenlandse organisatie die voor het eerste half jaar de opleidingskosten sponsort voor de kinderen die nu les krijgen in Wilma. Zo maakt het VTC een zeer goede start. Na het welkomstwoord van Pastor Daniël worden we naar voren geroepen om ons voor te stellen. Nico spreekt namens ons en haalt daarbij Psalm 127:1 aan waarin gesproken wordt dat als de Heere het huis niet bouw, tevergeefs zwoegen de bouwers daaraan. Tevens heeft Nico iets verteld over hoe het trainingscentrum tot stand is gekomen ( van gedachten tot realisatie) en daarbij dat dit gebouw niet het werk is van Wilnis of van Mathare maar van de Heere God. Nico beëindigd zijn toespraak met de bedewens dat een ieder die in dit gebouw werkt of les krijgt de vrede van God toe die alle begrip te boven gaat en uw harten en gedachten zal bewaken. Rev. Joël Gitahi geeft in zijn toespraak o.a. aan dat God iets wonderlijks heeft gedaan door in een jaar tijd een plaats ( waar nu Wilma staat) te veranderen van een plaats waar erge dingen gebeuren in een plaats waar nu zeer goede dingen gebeuren. Wij denken vaak aan ons zelf ( honger / gevoel / eer ) maar als je aan de ander gaat denken is dit van God aldus rev. Joël Gitahi. Ook geeft hij aan dat er meer behoefte is aan opleidingen. Ze hebben blijkbaar plannen genoeg om nog meer kinderen te helpen. Ze denken daarbij aan metaalbewerkingsopleidingen ed ( The sky is the limit!). Rev. Joël Gitahi : “het mag niet meer gebeuren dat kinderen uitvallen van school en daardoor langzamerhand afglijden naar het verderf. Ik wil geen jongens begraven van 28 / 29 jaar oud die bezweken zijn aan drugs en/of vecht / moord partijen. Ik wil dat zij een toekomst hebben en vader en grootvader kunnen worden”. Het komt namelijk voor dat er in een gezin een oma is van 26 jaar oud die dus dan deels of geheel voor het gezin zorgt. Het mag voor zich spreken dat het onderwijs niveau van dit soort mensen erg laag is. In zijn toespraak geeft hij ook een kort getuigenis van zijn leven. Wilma is geen werk van Wilnis of van Mathare maar is het werk van God. Bij deze bijeenkomst waren ook leden van de “kerkenraad” aanwezig en ook een afvaardiging van de burgerlijke gemeente ( een moslim vrouw) inzake de vergunningen ed. Er was eigenlijk constant muziek ( keyboard, gitaar en zang). Vaak op de achtergrond en soms ook als onderdeel van de opening. Kostelijk is de bewegelijkheid van de Afrikaanse mannen ( van de “kerkenraad” ) te zien. Na de officiële opening waarbij ds Veerman eerst het lint heeft doorgeknipt en daarna de plaquette onthuld heeft, wordt de taart aangesneden die voor deze gelegenheid is gemaakt. De taart wordt aangesneden door, rev. Joël Gitahi, ds Veerman, Nico en Peter Trommel. Bij het aansnijden wordt er tegelijk gezegd / gezongen: in de naam of de Father and the Son and the Holy Spirit. Iedere aanwezige krijgt een stukje taart. Na de opening hebben we gezamenlijk de maaltijd in de gemeenschappelijke ruimte in Wilma. Na de maaltijd verdelen we de groep in drieën en gaan onder begeleiding van een social worker ( iemand die ook werkt bij de kerk in het kader van de verschillende hulpprogramma’s veelal gericht op de HIV problematiek) de “wijk “in. Ieder groepje heeft ook iemand die goed Engels kan om te vertalen. Samen met 3 anderen uit onze groep ben ik op bezoek geweest bij een “gezin” in een ( wat wij dan noemen ) krotje. Het is niet meer dan een bouwsel van palen en planken en golfplaten. Het “huisje” is geschat 3 bij 3 meter met een bed wat wij geen bed zouden noemen. Een tafel is niets meer dan een brede balk met daaronder een paar boomstammen. Er staat een oude bank in waar de vering al lang uit is. Een eigenlijke deur is er niet. Een wc is er ook niet, dit moeten ze doen in de openbare toiletten
in de wijk waar ze ook nog voor moeten betalen. Ook kan je gebruik maken van een vliegend toilet. Dit gaat als volgt: je doet je behoefte in je handen of een plasticje en nadien gooi je het zo ver mogelijk weg. Een douche is er evenmin. In dit huis leeft een gezin met 3 generaties. De kinderen gaan niet naar school. Niet omdat de school zo duur is maar ze moeten verplicht een uniform aan dat niet te betalen is. Dit gezin blijft in leven door halzen van de kip ( haan) te bereiden met een soort aardappel. Dit wordt buiten in de straat bereid. Kan je je voorstellen hoe dit er uit ziet in een straatje (pad) van ongeveer 2 meter breed met daar in ook nog een soort greppel waar het afval en regenwater in afgevoerd wordt? Dit is echte armoede. Je verlaat deze mensen met een gevoel wat niet te beschrijven is. Op deze avond hebben we alle kleding en andere spullen die we extra hebben meegenomen verzameld en wat geordend om dit zaterdag aan Joël & Magdaline te overhandigen. Geschat is dit bij elkaar 125 kg. Opvallende zaken deze dag: - Bij de kerk is geen hiërarchie maar er is er wel één die de leiding heeft nl. Joël. Hij heeft een natuurlijk gezag waar ieder respect voor heeft maar zelf is hij nederig / dienend. - Vraag: waar haal ik het lef vandaan om op deze manier ( als toerist) hun armoede te komen bekijken ( comfortabel in een busje door de sloppenwijk). - Bij de opening van Wilma viel op dat iedereen aanpakt: de zangeres ( Carolyn) zingt deels bij de opening en even later helpt ze mee met het serveren van de maaltijd.
Zaterdag 24 augustus 2013. Na het ontbijt komen Joël & Magdaline naar het guesthouse om de kleding en schoolspullen mee te nemen. We vertrekken naar the Elephant Orphanage. Dit is ongeveer 40 minuten rijden. Opvallend is wel dat Joël & Magdaline daar nog nooit geweest zijn. Onderweg proberen we in een winkelcentrum wat geld te pinnen. Dit lukt hier wel behalve onze Pieter. Heeft Jannette zijn pasje soms geblokkeerd?. Ook bij het winkelcentrum is er beveiliging. Veel mensen lopen ook hier met een mobile telefoon. Het winkelcentrum heeft veel weg van een westers centrum. Op de weg wordt links gereden. Het verkeer kan je bestempelen als een chaos: iedereen rijdt lijkt het wel door elkaar of er nou verkeerslichten staan of niet en toeteren is geen uitzondering. Ook is het erg stoffig en de uitlaatgassen van de auto’s zijn zo te zien ook niet erg fris. Er zitten forse drempels in de weg: dit zijn min of meer heuvels van denk ik wel 30 cm hoog waar je echt wel voor af wil remmen. Verkeersborden zie je er nauwelijks. Straatnamen zijn er wel in de stad. Er rijden heel veel Toyota’s omdat dit een merk is hier met weinig elektronica en dus makkelijk te repareren is. In het verkeer zie je ook soms teksten op auto’s of bussen staan waaruit blijkt dat het geloof veel meer verweven is in het dagelijks leven als bij ons. Dergelijke teksten kom je ook soms op gebouwen tegen. Langs de weg naar the Elephant Orphanage telen mensen planten in een soort tuinderij om deze te kunnen verkopen. Het landschap is heuvelachtig en vlg. Joël te droog om er landbouw te bedrijven. Bij Elephant Orphanage is ook bewaking. Opvallend is dat de ingang afgesloten wordt met een gewone ketting waarbij wij een elektronisch poortje zouden verwachten. The Elephant Orphanage is eigenlijk een soort reservaat waar men wees olifantjes opvangt. De dieren worden gevoed met speciaal samengestelde melk. Dit gebeurt dmv een fles ( geschatte inhoud een liter of 4). Ook hebben ze allen een eigen naam. De bezoekers van the Elephant Orphanage zijn geschat 90% blank en hebben veel camera’s. Op de terugweg hebben we gegeten bij de KFC. Dit is een soort Mc Donalds maar dan in Kenia maar dan ook meer westerse prijzen ( 650 KES) voor een frietje met en drinken. Omgerekend is dit ongeveer € 5. Terug in de guesthouse trekken we allen onze sportieve “houding” aan. De weg naar het voetbalveld is door één van de chauffeurs niet te vinden. Het is een veld op een terrein van een ziekenhuis wat het meest te vergelijken is met een kliniek voor geestelijke gezondheidszorg. Vlg. Joël zaten hier ook mensen opgesloten omdat ze een gevaar voor de omgeving en hun zelf zijn. Het terrein grenst met een muur er tussen aan een sloppenwijk. Verschillende leden van de kerk zijn aanwezig waar onder veel kinderen. Dit zijn veelal kinderen uit de adoptie programma’s die door het samenwerken ( samenspelen) normale omgangsvormen leren. Ook worden de kinderen geobserveerd om hen zo goed mogelijke te begeleiden. De voetbalschoenen en de shirtjes worden gepast. Bengson neemt de leiding en begint met een soort kennismakingspel: iedereen doet mee: jong, oud, groot, klein. We moeten door elkaar lopen en op het teken van de leider moeten we groepjes vormen. Dit bindt letterlijk
en figuurlijk mensen aan elkaar ( mingel , mingel ). Het 2e spelletje is een soort snoepje happen door eerst een afstand af te leggen ( zo snel mogelijk) maar voordat je het snoepje in de bak met meel hapt moet je je gezicht eerst in een bak met water dopen ( hilarisch). Bij dit spelletje worden we in groepjes ( the simba’s / the Stars / We are the Boss) geplaatst, waarbij er één de leider is die moet gaan horen wat de bedoeling is en dit doorgeven aan het groepje. De leider is dus verantwoordelijk voor de overdracht van de spelregels ( verantwoordelijkheid leren). Daarna wordt er een potje gevoetbald waarbij de sportiviteit meer telt dan de doelpunten. Vanwege de conditie worden er wel spelers gewisseld. Na de wedstrijd worden de gele en de witte shirtjes op de foto gezet waarbij er voor een ieder ook drinken is. Opvallend is wel dat iedereen bij deze middag betrokken wordt: groot en klein. Ben je te klein om te voetballen dan is er wel een andere die wat met je doet. Bij het voetballen, blijken de Keniase spelers net zo bewegelijk en uitbundig als in de kerk. Juichen en bewegen, het kan niet hard genoeg. Dit is dus een onderdeel van hun cultuur. Als slot doet Joël een gebed aan het einde van de sportieve middag op het veld. Hij dankt voor de fijne middag en dat er geen ongelukken gebeurd zijn. Hieraan zie je dat het geloof veel meer verweven is met het dagelijks leven. Om 17.30 uur zijn we terug in het guesthouse en we nemen even pauze. Na de maaltijd sluiten we de dag af op “onze” stek in de garden. We bespreken ook de inbreng van ons in de kerkdienst van morgen. Opvallende zaken van deze dag: - Het leven in de slumps lijkt wel dubbel: o Bv Carolyn is 23 jaar en heeft een dochter van ongeveer 7. Carolyn woont in de slump. Ze vertelde dat ze goed is in voetballen en zingen. Ze heeft voor zichzelf besloten om de kant van het zingen te kiezen. Vlg. Josef heeft ze een erg goede stem om te zingen en heeft talent om in een soort songfestival hoge ogen te gooien. Dit zou betekenen dat ze hiermee dan veel geld zou kunnen verdienen ( 5 miljoen KES). Ze gaat daar niet aan meedoen omdat ze dan wereldse liederen moet gaan zingen. o Het mobiel gebruik is er ook. - De aanhankelijkheid van de kinderen deze middag. - De betrokkenheid van jong en oud bij sport en spel deze middag. - Het gebed na afloop van Joël op het veld. - George vraagt tussen neus en lippen door op de sportmiddag aan een van ons: wat zou je deze kinderen mee willen geven. - Een jongetje van 11 jaar antwoordt op de vraag wat hij denkt te doen als hij 20 jaar is, als antwoordt geeft hij dan dat hij dan journalist wil zijn. Deze kinderen hebben blijkbaar wel dromen. - De kinderen zijn allemaal 2 a 3 jaar ouder dan door ons geschat.
Zondag 25 augustus 2013. We worden om 9.00 uur verwacht in de kerk. We worden weer bijzonder welkom geheten. Er is dan eerst een uur gezamenlijk Bijbelstudie. Dit wordt begeleid door iemand die daarvoor speciaal getraind is of een ouderling of een pastor. Het lijkt wel of dit een vrije inloop is. Tijdens de Bijbelstudie sluiten er nog diverse mensen aan. Om 10.00 uur volgt de samenkomst waarin “Mijn Jezus ik hou van U” in het Swahili’s gezongen wordt. Swahili is één van de 60 talen ( dialecten) die in Kenia gesproken wordt. Wonderlijk toch de gevolgen van de torenbouw van Babel. Er volgt een tijd ( ongeveer 2 uur) van zang en (een vorm) van dans. Dit kan je wellicht bestempelen als dat bij ons de kerkklokken luiden want er staat ook een geluidsbox buiten. Het volume is wel van dusdanige aard dat elkaar normaal verstaan niet meer mogelijk is. Zangers en personen die wat zeggen wisselen elkaar af. Het plaatselijk koor heeft ook een rol in de samenkomst door het zingen van enkele liederen. Ook dit volume is groot. De “kerkenraad” zit op de voorste rij op aparte stoelen. Ook worden er mededelingen gedaan over de activiteiten in de week zoals de Wednesday services, youth department en wedding bans. Een ieder die nieuw is wordt apart verwelkomd. Zo ook de Hollandse “bloemen”. Zelfs Meckenzie en Ben waren aanwezig. Bij het voorstellen in de samenkomst vertellen we iets over ons zelf. We hadden afgesproken om 2 liederen te zingen: “Juich voor de Heer” en “Create in me a clean heart”. Dit laatste lied hebben we rustig gezongen omdat het een gebed is. De tekst van het 2e lied konden ze ook en het verscheen voor de aanwezigen op de beamer. Een lichte vorm van ontroeringen kwam bij mij boven toe voor de 2e keer het lied gezonden werd en de gemeente zong staande mee.
Ds Veerman leest psalm 121 en geeft een korte meditatie daarover. De vader trekt met zijn kind langs een ravijn. En de vader geeft zijn zoon de opdracht hem goed vast te houden. De jongen zegt dat hij niet durft en hij ziet het ravijn en zegt tegen zijn vader: Ik kan je niet vast houden. Waarop de vader zegt vertrouw maar op mij want ik hou je vast. Peter de Leeuw overhandigt het cadeau namens de gemeente van Wilnis en verwijst daarbij naar Jeremia 29 vers 7. Hierbij vraagt hij om een opdracht uit te voeren. Telkens als je dit cadeau ziet, bid dan voor de gemeente van Wilnis. Pastor Daniël neemt het cadeau in ontvangst. Nadien houdt rev. Joël Gitahi nog een preek maar wel korter als gewoonlijk; “Praise de Lord tot 3 keer toe, maar het is niet alleen goed om de Heer te prijzen maar het is ook soms goed om te benoemen waarom hij zo goed is. God is heilig, hoe kunnen we dicht bij hem blijven want wij zijn ook heilig. Elk schepsel moet leven bij de regels die God ons gegeven heeft. Het is niet makkelijk zijn wet te houden, alleen door het bloed van Christus is dat mogelijk. God wil alle zonden van alle generaties vergeven uit genade, dit is gratis. Zo zullen wij ook anderen vergeven als we Hem volgen. Romeinen 5 vers 1-3: vrede met God dus geen angst. We struikelen elke dag. Dat gaan we zien door Jezus Christus. Ik geloofde in Jezus en hij veranderde mij. De heilige God wil in je wonen. Het probleem van deze tijd is dat mensen de problemen niet bij God brengen, maar God spreekt tot ons in ons hart ( niet met behulp van een mobieltje). Mensen brengen niet alles bij God maar dragen dit zelf mee in hun eigen zwakheid. Breng het bij God en de vrede van God zal in je zijn die je verstand te boven gaat”. Opvallende zaken uit de samenkomst: - Er is veel zang en beweging. Veel mensen hebben een verschillende taak. - In de Bijbelstudie groepjes zaten veel jonge mensen. Deze groep werd gedurende het uur steeds groter. In de groep werd alles vertaald in het Engels en de leider bedankte je iedere keer als je wat inbracht. - De hele samenkomst wordt vertaald vanuit het Swahili’s in het Engels of andersom. - Wij zijn “pas” om ongeveer 12.00 uur naar voren geroepen. Wellicht houden ze hun eigen volgorde van de samenkomst aan. - Vlg. Magdaline komen 98% van de kerkbezoekers ( the motherchurch) uit de sloppenwijk. Totaal schat ze het aantal kerkbezoekers op een 300 bezoekers. Het komt regelmatig voor dat de kerk vol is en daardoor mensen terug naar huis gaan. Na de samenkomst hebben we de maaltijd gebruik in Wilma samen met een aantal van de “kerkenraad”. Na thuiskomst hebben we onder leiding van Peter Trommel een wandeling gemaakt door het park ( let op de gauwdiefjes; dit zijn kinderen die in hun snelheid op sieraden uit zijn). Na de maaltijd van 19.30 uur hebben we de avondsluiting in het guesthouse gehouden. We mogen pas na 21.00 uur in de eetzaal zingen. Opvallende zaken van deze dag: - nav de Bijbelstudie van deze morgen uit 2 Koningen 4 vers 1-7: de vrouw vraagt Elisa (God) om hulp en Elisa geeft de opdracht om kruiken te verzamelen van de buren (gebruiken wat je hebt) en met water te vullen, zodat God dit kan zegenen en dit vervolgens in olie veranderd: wat hebben wij om te delen wat God kan vermenigvuldigen? - Veel van de mensen die een taak in de hulpprogramma’s of in de kerk hebben komen uit de sloppenwijken en zetten zich nu in voor de sloppenwijken.
Maandag 26 augustus 2013. Vertrek om 8.00 uur naar Huruma. Dit is de 2e krottenwijk in de Valley. De Valley bestaat uit Mathare ( is de oudste wijk), Huruma en Korogocho. In Korogocho leven geschat 200.000 mensen. In de 3 sloppenwijken leven geschat 800.000 mensen. Aan de rand van de sloppenwijk Huruma staat de RGC kerk en het kantoor van Magdaline. We zijn ook op het kantoor van Jozef geweest waar Stefan Strubbe een aantal maanden gewerkt heeft. Jozef heeft de leiding over een 300 Compassion adoptiekinderen. Stefan heeft zich ingezet om de voortgang van de kinderen beter in kaart te brengen en te houden. In het kantoor zitten verschillende ruimten voor trainingen e.d. Dit kantoorgebouw ziet er degelijk uit maar niet modern. De kerk die bij deze wijk hoort is wel erg groot. Er zijn geschat 2.000 plaatsen en er worden 2 diensten per zondag gehouden. In deze kerk komen veel mensen van buiten de sloppenwijk. Hierna zijn we richting Korogocho vertrokken. De health kliniek en de kerk en het onderkomen voor de hulp aan de jonge gezinnen ligt buiten de sloppenwijk. Een aantal jaren geleden zijn deze verhuisd uit de wijk omdat dit qua veiligheid te gevaarlijk was. Korogocho is een onveilige wijk. Op de vraag
waarom er dan mensen gaan wonen is het antwoord: je kunt er voor 10 KES per dag eten ( dit is omgerekend ongeveer € 0,09). Deze lage prijs is het gevolg van veel criminaliteit. We hebben uitleg gekregen over het programma waarbij hulp geboden wordt aan jonge gezinnen. Dit gaat vaak om jonge moeders die hier niet goed weg mee weten. Het is een soort consultatiebureau. Ook wordt er aandacht gegeven aan de kinderen dat zij sociaal ook goed ontwikkelen om zo beter te kunnen functioneren in de maatschappij. Ook worden er huisbezoeken gebracht aan kinderen en ouders als dit nodig is. In dit centrum werken: een zuster, financiële man, iemand die zich bezig houd met bevallingen ( voor de bevalling tot 2 jaar daarna) en een social worker. Het health centrum is te vergelijken met een polikliniek bij ons. Er worden eenvoudige testen gedaan als HIV, Malaria en TBC. Ook wordt er voorlichting gegeven over medicijn gebruik. Medicijnen zijn in een gewoon ziekenhuis soms ook niet te krijgen. De regering stelt de medicijnen voor de HIV wel gratis beschikbaar. Het laboratorium is super eenvoudig en voldoet echt niet aan de eisen die wij er aan zouden stellen. Ook kunnen vrouwen in de health centrum bevallen. Dit wordt gestimuleerd. Als de vrouwen bevallen zijn, gaan ze meestal dezelfde dag weer naar huis. Er zijn ongeveer 14 bevallingen per week waarvan 2 tot 3 met complicaties. Wel gebeurt het dat mensen hier komen voor een behandeling en dat deze niet gegeven kan worden zodat ze naar een ziekenhuis moeten. Mensen die dat niet kunnen betalen gaan dan wel eens terug de wijk in en dan zullen ze daar sterven. Ook kan in een aantal gevallen de social worker bv bij bevallingen financieel wel wat regelen als een patiënt toch naar het ziekenhuis moet en hij/zij kan het niet betalen. In het health centrum werken 3 zusters en het centrum is 24 uur per dag bereikbaar. Tevens zijn we naar een centrum geweest waar we een verhaal kregen dat mensen een eigen bedrijf op kunnen starten. Dit ook met de hulp van de RGC. Deze mensen komen ook uit de sloppenwijk. In een gebouw waren er lokalen waar ook computerles, naailes en kapperslessen werden gegeven. Tevens is er de mogelijkheid om een micro krediet te ontvangen. Zo was er een oma die door middel van een micro krediet een eigen bedrijf is gestart in het maken van zeep. Zo kan ze haar 4 kleinkinderen naar school laten gaan wat anders niet mogelijk was. Een andere bezoeker had een micro krediet ontvangen voor de opstart van een beletteringsbedrijf. Zo zijn er inmiddels 28 groepen die uit 2 of meer personen bestaan die een eigen bedrijf gestart zijn. Met elkaar kunnen ze ook een geld bedrag bij elkaar leggen om een bedrijf te starten. De begeleiding gebeurt door de RGC. Deze middag hebben we gegeten in een wegrestaurant met wat westerse prijzen. Nadien een bezoek gebracht aan de HIV support groep van Mathare. Dit is een groep mensen met HIV die elkaar ondersteunen. Op HIV rust namelijk nog een fors taboe vooral onder mannen. Bij deze support groep wordt er over medicijn gebruik gesproken en over hoe om te gaan met werk (als het bekend is dat je HIV hebt, heb je meestal geen werk) en over relaties. Wat kan wel en wat niet. Ook werkt deze ( praat) groep als een stimulans voor degene die in de put zitten. Als je HIV hebt dan wordt je ziek als je geen medicijnen gebruikt en kom je meestal in een neergaande spiraal terecht. De praatgroepen werken hier stimulerend op. Opvallend is wel dat de mensen die dit begeleiden vaak ook patiënt zijn. Deze groepen maken ook spullen om te verkopen. Er is ook nog een klein interview afgenomen wat gebruikt wordt door Tear. Dit betrof een oma van 37 jaar oud die al 10 jaar met de support groep meedraait. Toe ze bij de groep aansloot was ze qua gezondheid veel minder en zag ze er ook veel ouder uit. Joël zegt nog dat ze mogelijk morgen komen boren voor de waterput/pomp. Het boren zal een dag of 3-4 in beslag nemen en zal naar schatting 130 meter diep gaan. Op de terugweg is het verkeer weer een chaos. Als je in de file komt dan lopen er langs de file mensen spullen te verkopen. Tevens is er in de stad een opstootje: de politie ontruimt een straat waar mogelijk illegaal mensen op de stoep hun koopwaar aan de man proberen te brengen. Avondsluiting houden we na de maaltijd.
Dinsdag 27 augustus 2013. Om 8.30 uur checken we uit bij het guesthouse in Nairobi. De kamers moeten leeg maar de koffers mogen we in de hal van de receptie laten staan zodat ze niet mee hoeven naar Narok. Het is verstandig om wat kleding en toiletspullen met te nemen in je handbagage. ’s Morgens hebben we een bezoek gebracht aan het Kenia’s nationaal museum. Bij het museum weer veel beveiliging. In het museum krijgen we een gids die ons rond leidt. Ze is zelf stagiair en vertelt alles in het Engels. Ze vertelt ons over de geschiedenis van Kenia. Ook vertelt ze over de vele dieren die er in Kenia voorkomen. Zo zijn er wel 1.000 soorten vogels en 700 soorten vlinders in Kenia. Er zijn ongeveer 700
vogels opgezet in dit museum. Ook wordt er wat verteld over de evolutie van aap en mens. Zij gelooft er zelf ook niet in verteld ze als Peter Trommel ernaar vraagt, maar ze moet het wellicht vertellen. De slangen, padden en de krokodillen hebben we ook gezien. Om 12.00 uur vertrokken naar het guesthouse voor een maaltijd. Peter stelt voor om bij de “buren” te gaan eten. Dit is een tuin welke bij het guesthouse hoort en waar je onder de parasol wat eten kan. Het lijkt wel een Mc drive. Bij het ene loket moet je je bestelling doorgeven en afrekenen en bij het volgende krijg je je bestelde maaltijd. Al gauw blijkt dat de groente ( vegetables) / kip, burgers en Samoza’s op zijn. Ook is er geen cola meer. Wat wil je ook na zo’n invasie van Hollanders. Nou ja dan maar wat anders eten ( Mandasie), we komen zeker niets tekort. Opvallend is ook dat er een chronische behoefte is aan alcohol bij Hollanders net voor het eten (om onze handen te desinfecteren). Met onze gezondheid gaat het tot nu toe goed. Wel hoor je hier en daar dat het in de maagdarm streek wel wat onrustig is en een enkeling heeft ook tijdelijk wat last van een te snelle stoelgang. Dit geeft echter voor het programma geen problemen. Na het eten voegen Joël & Madaline zich bij de groep en we vertrekken naar Narok. Dit is zo’n 160 kilometer ten westen van Nairobi. De wegen zijn slecht in vergelijking met Holland. Er zitten soms zo maar een paar gaten in de weg waar de chauffeurs dan voor afremmen. De busjes hebben wel wat te houden zo. Bij de Grand Valley stoppen we even omdat dit een mooi uitzichts punt is. Helaas is het wat mistig. Het landschap onderweg is wel mooi maar droog. Dichter naar Narok komen er meer en meer graanvelden voor. Het kan zo maar gebeuren dat er een kudde schapen of geiten de weg oversteekt of langs de kant van de weg aan het grazen is. Ook lopen er kuddes schapen / geiten of koeien op de graanvelden die geoogst zijn. Dit om de achtergebleven gewasresten op te eten. Altijd loopt hier een Masai herder bij ( iemand die met de kudde meetrekt). Onderweg zien we ook hier en daar nederzettinkjes, wij noemen dit vlekken. Om 17.30 uur arriveren we in Narok. De chauffeurs weten niet precies waar het guesthouse ( ook van de anglicaanse kerk) staat. Na wat navraag komen we op het terrein van het guesthouse. We worden verwelkomd door Winni en Werrie. Dit zijn wellicht de mensen die de leiding hebben over het guesthouse. Het ziet er erg primitief uit. Er zijn 10 kamers. Op 2 gasten na zijn alle kamers bezet door ons. Nou ja, kamers. Het is een soort barak met 10 hokjes waarvan de afscheidingen van hardboord zijn en dunne planken. Er zit wel een deur in die ook nog op slot kan. De heren moeten naar buiten voor de WC. Ook zijn er nog 2 douches bij de heren en de dames. De inrichting is sober: 2 bedden en een kapstok voor je kleren. Tevens staat er een kastje (60 x 100 cm) met 3 plankjes zonder deurtjes. Het is erg gehorig, zeker ’s nachts. In de kerk die ook op het terrein staat hebben we enkele liederen gezonden ( op toonhoogte). Het eten is goed. Dit is ongeveer het zelfde als in Nairobi. Ook nu wassen we eerst onze handen: er is iemand van het personeel die een teil heeft en een grote schenkkan met water waaronder je je handen mag wassen. Er is ook zeep uit een pompje. Handen afdrogen doe je met een servet. Na het eten hebben we de dagsluiting. Deze is in het Engels omdat Joël & Magdaline er nu ook bij zijn. Margreet verzorgt deze. Terwijl we hiermee bezig zijn valt de stroom uit en het is aarde donker. Peter Trommel is hier op voorbereid en heeft een zaklamp bij zich. Er worden meteen kaarsjes gebracht die een andere sfeer brengen bij de avondsluiting. Toepasselijk is ook dat er net gelezen is over het scheppingsverhaal met “God schiep het licht” en er was licht en er was duisternis. Zingen bij kaarslicht gaat ook. Na enkele minuten gaat het licht weer aan. We besluiten om vroeg naar bed te gaan omdat we van plan zijn om morgenochtend op 5.30 uur te vertrekken. We geven elkaar ook het advies om voorbereid naar de wc te gaan mocht er geen stroom zijn. Er was er zelfs één die met Gps naar de wc wilde gaan. Bij het naar bed gaan was dit inderdaad het geval dat er iemand voor de wc stond en het licht viel uit: dan maar met de zaklamp bijlichten!
Woensdag 28 augustus 2013 We vertrokken vanuit Narok naar de Masai Mara om 5.30 uur. Dit zou nog een kleine 100 kilometer zijn tot de ingang van het park. Als we vertrekken is het nog donker en het rijden is daardoor wat enger. Eén van de dingen die anders was dan verwacht, was dat Nico verwachtte op zijn kamer wel een spiegel aan te treffen, maar helaas. De bediening is echter geweldig. Om 5.00 uur staat er wel eten klaar ( pannenkoeken, ei en worst) en voor een ieder is er een lunch pakket klaargemaakt. De weg naar de Masia Mara is voor een deel verhard maar voor het grootste deel onverhard en daarmee erg hobbelig. We zullen maar denken; schudden voor gebruik. Na ruim een uur wordt het lichter. Rond de klok van 8.00 uur arriveren we bij de gate ( de ingang van het park). Hier is ook gelegenheid om naar de wc te gaan. Als we uitstappen zijn er direct een aantal Masai vrouwen die hun gemaakte
koopwaar aan de man proberen te brengen. Dit gebeurt op een opdringerige manier. Of je betaalt in schillingen of in dollars maakt hun niet uit. Als je iets belangstelling toont dan vragen ze wat je er voor over hebt. Sommigen van ons kunnen de verleiding niet weerstaan om toch wat te kopen. We zijn het park doorgetrokken waarbij de chauffeurs soms wel hard reden ( Parijs – Dakar). Het blijkt dat de chauffeurs het terrein goed kennen. Ook houden ze elkaar wellicht op de hoogte wat er te zien is. Er reden nog veel meer busjes met toeristen. We hebben veel wilde beesten gezien: buffels / apen / giraffen / zebra’s / olifanten / gnoes / leeuwen / cheeta’s / krokodillen / waterbuffels / impala’s / topi’s / jakhalzen / nijlpaarden / struisvogels / antilopen / hyena’s / wilde zwijnen / haviken. De leeuwen en de cheeta’s lieten zich niet zo goed zien. Ook zien we onderweg zo her en der kadavers liggen die verorberd zijn door de wilde dieren en de vogels. De leeuwen zijn lui dus zijn ze daardoor moeilijk te vinden. De zebra’s en de gnoes waren er in overvloed. Sommige hellingen leken wel bezaaid met mieren zoveel gnoes waren er. Dit was wel de goede periode voor de trek van de zebra’s en de gnoes. Ze gaan namelijk van Kenia naar Tanzania in september / oktober. Het park loopt namelijk over van Kenia in Tanzania. We hebben ongeveer 100 kilometer gereden in het park en geschat hebben we 1/3 van het Keniase gedeelte gezien. Peter Trommel schatte dat we van het hele reservaat maar een 5% gezien hadden. Met de middag hebben we de lunch gebruikt onder een boom en ook van de vrije wc gebruik gemaakt. Om 15.30 uur waren we weer bij de gate met de dames die het weer probeerden om hun waar weer aan de man te brengen. Dan zet Meckenzie het op een spurt richting Narok wat de nodige stofwolken oplevert. Op de reis terug worden we aangehouden door wellicht de politie of wat daar op leek voor de controle of we in het park overnacht hebben. Wellicht wilden ze een “extraatje”. Toen Magdaline zich er mee ging bemoeien was het snel bekeken. In het voorste busje wordt besloten dat de mensen in het achterste busje eerst mogen douchen bij terugkomst in Narok omdat zij constant in het stof gereden hebben. Dit is echter niet nodig omdat de douche in Narok het geheel niet doet. Het water is op. Pieter geeft aan dat hij zich stoffig voelt en dat het gevaar aanwezig is dat dominees stoffig worden na verloop van tijd maar dat hij dat niet wil. Er staan al teiltjes met water klaar en er is ook al een grote pan met water gewarmd op een houtvuurtje. Wassen na zo’n stoffige rit is wel lekker maar dit moet wel primitief gebeuren. Dit lukt ook wel maar het is wel hilarisch. Na een ruim een uur wordt er water gebracht met een tankwagen en kan er wel gedoucht worden. Tijdens de maaltijd proberen we zo veel mogelijk in het Engels te praten omdat Joël & Magdaline er bij zijn. Het eten bestaat uit spaghetti / boontjes / worteltjes / kippenpootjes / en salade. Na de maaltijd doet Pieter de avondsluiting in het Engels over psalm 19. Hierbij zingen we enkele liederen en daarna zitten we nog gezellig wat na te praten. Opvallende zaken van deze dag: - De grootheid van Gods schepping hebben we vandaag gezien in de natuur. - Wat we vandaag gezien hebben: hier komt geen mensenhand aan te pas. In onze maatschappij zien we dit vaak wel dat wij als mensen er nog wel wat aan willen doen of aan toevoegen. - Het is niet klein te krijgen dat God de schepping goed gemaakt heeft en dat er in de dierenwereld toch dood en verderf onder elkaar bestaat.
Donderdag 29 augustus 2013. Zoals afgesproken konden we deze morgen uitslapen. We zouden om 8.30 uur ontbijten. Iedereen was al eerder wakker ondanks dat we geen haan ( wekker van Tonnie) meer bij ons hadden. Het is namelijk erg gehorig in het gebouw waar we sliepen en op het terrein van het guesthouse liepen ook een paar honden. Deze sloegen wel eens aan als ze gedurende de nacht andere honden in de buurt hoorden. Tevens waren er al mensen eerder op als wij. Op deze morgen hadden er een paar last van een te hoge frequentie wc bezoek. De maaltijd was eenvoudig doch goed en voldoende van hoeveelheid. Ook hier waren weer eieren en worstjes en zelfs warme pannenkoeken en gewoon brood ( wat voor Kenia wel bijzonder is). Ook was er weer koffie en thee. Thee drinken ze met water en melk. De bediening was wederom uitstekend, omdat er voor iedereen weer een lunchpakketje was klaargemaakt: kleine Mandasie’s , een dubbele boterham, een banaan en een flesje drinken. Bij het afscheid nemen van het personeel wordt er zoals gebruikelijk gebeden voor de reis. Joël doet dit. Dat de reis niet altijd voorspoedig verloopt, hebben we deze morgen ook gezien: er is op de weg van Narok naar Nairobi een bus verongelukt in de afgelopen nacht. Er zijn 41 mensen bij verongelukt horen we via het nieuws. Zo komt het toch wel weer dicht bij dat we bewaard moeten worden bij alles wat we doen. Er werd op de terugweg ook rustiger gereden.
Onderweg hebben we nog een plasstop gehouden bij een tankstation (je moest echt wel nodig moeten om hier gebruik van te maken) en bij de Grand Valley hebben we de lunch gebruikt. Het uitzicht is nu ook niet optimaal omdat het wederom niet helder is. We rijden via een andere weg Nairobi in, waar we ook de luxere kant van de stad zien. Bij aankomst bij “ons” guesthouse nemen we afscheid van Joël & Magdaline. We moeten gewoon weer inchecken bij het guesthouse. Na een intermezzo van een douche of een slapie zijn we te voet vertrokken naar de stad. Eerst zijn we naar het postkantoor geweest. Ook hier weer beveiliging. Voor degenen die het nodig vonden hebben we weer geld gepind. Het is opvallend dat Pieter nu wel geld uit de automaat kan krijgen. Zou het zijn dat de kerkrentmeesters nu pas geld over hebben gemaakt? We zijn ook enkele winkels in geweest voor souvenirs. Ook een soort Bazaar waar allerlei winkeltjes waren met allerhande souvenirs en huishoudelijk spul. De verkopers zijn ook hier erg opdringerig. Peter de Leeuw is op zoek naar een stropdas die hem blijvend aan Kenia doet denken. Ten slotte hebben we als oud Hollands gebruik een terrasje gepakt. Zoals het ons betaamt, hebben we een aantal tafeltjes en stoelen bij elkaar geschoven om 1 grote kring te maken. En een Kenia’s biertje smaakt ook best. Peter Trommel en anderen willen graag ook wat eten, dus worden er 7 Samoza’s besteld. Op het terrasje was nog veel meer te krijgen: hele bbg’s. Om 19.30 uur eten we en na het eten houden we de dagsluiting. Nico houdt deze over vergeven en vergeten. We bespreken nog even het programma van zaterdag met elkaar, want er is wat gewijzigd. Het programma was als volgt: Zaterdag de Maasai markt ‘s morgens en ’s middags eten bij Joël & Magdaline. Omdat Joël & Magdaline onverwachts uitgenodigd zijn op een bruiloft zaterdag gaan we vrijdagmiddag bij hen eten. We besluiten om dan zaterdag middag de reis te evalueren: wat doet het ons en wat moeten we ermee. Vooraf was al bekend dat Margreet eerder naar huis zou gaan omdat ze een bruiloft heeft van haar ouders op zaterdag. Vrijdag morgen zou ze terugvliegen naar Nederland, dus nemen we afscheid van Margreet deze avond. Bij het afscheid hebben we Margreet toegezonden: “De Heere zegent jouw”. Opvallende zaken algemeen: - Op straat wordt je onverwachts aangeklapt door een bedelend meisje. - Het verkeer is weer een chaos. - Als er een auto / vrachtauto op de weg pech heeft dan leggen ze een aantal takken een eind voor de auto neer zodat het achterop komende verkeer gewaarschuwd wordt. - Langs de grote weg is er een goot gemaakt welke bestraat is waarin het water wordt afgevoerd. Dit lijkt er op dat als het regent het wel eens fors kan regenen.
Vrijdag 30 augustus 2013. We hebben besloten om Margreet weg te brengen naar het vliegveld anders moet ze alleen zo vroeg. Om 4.30 uur dus opstaan. Ben de vaste chauffeur is er al. Ook is er nu al wat ontbijt: brood en thee/koffie. Op de weg is het rustig, wel zijn er al winkels open en er lopen al mensen op straat wellicht op weg naar hun werk. Ook zijn er al fietsers op de weg om 5.00 uur( zonder licht: echt gevaarlijk dus). Het is een klein ½ uur rijden. Margreet afgezet en afscheid genomen. Nadat Margreet de gate door is en haar boardingpass heeft is ze voor ons onzichtbaar. Ben is inmiddels doorgereden omdat hij niet mocht blijven staan waar hij er ons heeft uitgezet. Ben is dus voor ons spoorloos. We lopen eerst één kant op en dan de kant op waarheen hij gereden is. Na een minuut of 10 komt Ben ons tegemoet lopen. Hij heeft het busje geparkeerd op de parkeerplaats waar wij aankwamen op donderdag 22 augustus. We rijden terug en we liggen om 6.20 uur weer op bed. We vertrekken vandaag naar Huruma. Mathare was 10 jaar geleden net zo’n onveilige wijk als Korogocho. In Korogocho kan je namelijk niet veilig over straat gaan zonder beveiliging. Mathare is mede door de RGC veranderd en veiliger geworden. Het lijkt wel of er een soort gedragsverandering in Mathare heeft plaats gevonden de laatste 10 jaar. Josef begeleidt ongeveer 300 kinderen van Compassion. Zij leven in de sloppenwijken. De kinderen zijn een jaar of 7. De begeleiding is ongeveer 2 jaar waarin er geprobeerd wordt om hun droom en talenten boven water te krijgen. Het programma is gericht op de armste van de armste. Om deze te selecteren hebben ze een aparte methode ontwikkeld. Ook hebben we gesproken met Virgina en Josefien. Dit zijn social workers op het gebeid van HIV. Als zij zich voorstellen dan beginnen ze met: I am Virgina, I am born again. Josefien werkt over 3 wijken en begeleidt ongeveer 50 personen die ieder een HIV support groep begeleiden van ongeveer 20 personen. De meesten van deze 50 personen hebben ook HIV, maar hebben dit door goed medicijn gebruik onder controle. Als mensen
dmv medicijn gebruik en goede voeding er goed mee om kunnen gaan komen ze niet meer altijd naar de support groep maar ondersteunen anderen of worden zelf social worker. Josefien probeert echt het goede in mensen naar boven te halen. Op het hebben van HIV rust nog een taboe, het wordt wel minder gelukkig. Als je HIV hebt en je gaat naar de support groep dan kan je naar de buitenwereld aangeven dat je naar de kerk gaat en hoef je niet te vertellen dat je HIV hebt. Dit verlaagt de drempel. In de support groepen zijn weinig mannen omdat dit een extra schande is al je als man toegeeft dat je HIV hebt. Van alle HIV patiënten in Kenia leeft 70% in de sloppenwijken. Ook wordt er voorlichting gegeven aan kinderen van HIV patiënten. Totaal gaat dit om een 2.000 kinderen. Helaas heeft de sponsor van de aids testen aan gegeven dat zij geen geld meer beschikbaar stellen voor deze testen. Nadien hebben we een bezoek gebracht aan een HIV patiënte in de slump. Deze mevrouw was een tijdje geleden nog bedlegering door de HIV totdat ze in contact kwam met de support groep. Ze woont in een flat (zouden wij zeggen). Dit gebouw bestaat uit een aantal verdiepingen waar zeg maar aparte hokjes (kamertjes ) zijn gemaakt. De gangen en balustrades zien er niet uit. Er is 1 wc ( gat in de vloer) op een verdieping en er is wel een waterleiding maar er is alleen water te krijgen op de begane grond en de 1e verdieping. Ze leeft in dit kamertje van geschat 3x3 meter. Hierin staan een bed en een bank ( met kussens zonder vering) en een klein hoekje met potten en pannen ( dit is de keuken). Ook is er een soort petroliestelletje om te koken. De elektriciteits bedrading is van zeer slechte staat. Brandgevaar ligt hier dan ook erg voor de hand. Ze leeft hier met 5 kinderen: 1 van haar zelf en 4 van haar broer en zus die overleden zijn. Ze heeft geen vast werk. Als ze werk heeft, dan verdient ze ongeveer € 1,5 per dag. Ze werkt dan bij de rijkeren in Nairobi in de schoonmaak / was. Ze moet ongeveer € 30 per maand aan huur betalen. Kan ze de huur niet betalen dan doet de huisbaas (Landlord) haar huis op slot en dan moet ze met haar kinderen elders onderdak zien te krijgen. 4 van de kinderen gaan naar school maar de school voor haar dochter van 16 kan ze niet betalen. Ze woont hier vanaf 1998. Ze ziet er qua gezondheid slecht uit, maar gebruikt ook pas sinds een paar maanden medicijnen. Bij terugkomst bij de kerk in Huruma hebben we “deelgenomen “ aan een support groep. Hier hebben we enkele verhalen van de HIV social workers gehoord waaruit duidelijk een positief effect van de support groep naar voren kwam. Als voorbeeld: een man die al 25 jaar HIV had en er goed uit zag en nu zelfs dokter genoemd werd om anderen te ondersteunen. Tijdens deze bijeenkomst bidt één van de aanwezigen ook met de groep. Magdaline was deze morgen niet bij ons en daardoor verliep het programma meer op de Afrikaanse tijden dan anders. ’s Middag zijn we bij Joël & Magdaline geweest. De afspraak was dat we daar zouden eten. De ontvangst is erg hartelijk. Ook de leden van de “kerkenraad” waren aanwezig ( George / Josef / Aron / Daniël en de echtgenoten). Ook de zonen van Joël & Magdaline waren thuis: Victor is de oudste en is zanger. Michel is de jongste en is journalist. Ze gaan wel naar de kerk maar niet naar de RGC ( motherchurch) omdat ze niet in de sloppenwijk zijn opgegroeid. De dochter (Rachel) woont in Amerika en is verpleegster. Tevens woont de moeder van Magdaline ook bij haar in huis. Het huis van Joël & Magdaline staat in een wat sobere wijk, niet in de sloppenwijk. Toen Joël 11 jaar was, is hij met zijn moeder en zijn broertjes en zusjes in de sloppenwijk gaan wonen. Joël was de 3e van de 16 kinderen die zijn moeder had. Hij moest regelmatig “optreden” om zijn zusjes te beschermen. Magdaline is geboren in de sloppenwijk. Joël is 13 jaar geleden pas Pastor geworden. Voor die tijd was hij constructeur. In die tijd heeft hij zijn eigen huis gebouwd. Hier heeft hij 5 jaar over gedaan. Hij vertelde: als ze weer geld gespaard hadden dan gingen ze weer verder met bouwen. Was er geen geld dan lag de bouw stil. Het is voor hun begrippen een groot huis. Wel is er weinig tuin bij. Het huis is ook wel ommuurd en op de muur is een beveiliging aangebracht door glasscherven op de bovenkant van de muur te plaatsen. Magdaline werkt al meer dan 10 jaar als Director van de hulpprogramma’s van de RGC. Joël heeft nu geen salaris. Magdaline heeft daarentegen wel een salaris. De maaltijd is overvloedig. Er hebben 4 vrouwen aan gewerkt vanaf 8.00 uur ‘s morgens. Er is een soort soep, rijst in 2 soorten aardappels en salade en veel fruit. Tevens heeft Joël één van de geiten van de moeder van Magdaline geslacht. Dit was het voorstel van haar. Normaal slachten ze een geit met kerst maar voor deze gelegenheid wilden ze het ook doen. De geit wordt ter plekken ( buiten in de tuin) geroosterd. We moeten allen een stukje geit proeven. Eigenlijk kan je dit niet afslaan omdat het bij hen een lekkernij is. Toch zijn er enkele die toch de voorkeur geven aan een ander stukje vlees. Ook blijkt later dat de darmen van de geit ook geroosterd en opgegeten worden. Opvallend is dat er geheel geen alcohol geschonken werd. Dit is “not done” als Christen in Kenia evenals roken. Aan het
einde van de maaltijd dankt Pieter voor de maaltijd en de ontvangst en vraagt een zegen over dit huis. Je begrijpt het al, ’s avonds hebben we vrij laat gegeten in het guesthouse.
Zaterdag 31 augustus 2013. Na het eten vertrekken we naar de Maasai markt wat een aparte attractie is hier. We hebben vandaag een andere chauffeur ( Ibrahim) omdat het busje van Meckenzie kapot is. De koppeling heeft pijn in zijn buik. Om even voor 10 uur arriveren we op een beveiligde parkeerplaats waar Peter Trommel nog wat “extra” parkeergeld moest betalen. Sommigen pinnen nog wat geld om er zeker van te zijn dat ze slagen. Peter Trommel heeft ons gewaarschuwd voor zakkenrollers ed en mensen die je proberen mee te nemen over de markt en van alles aanprijzen. Ook moet je fors afdingen en je niet belachelijk voelen als je 1/3 van de prijs biedt die ze vragen. Tevens moet je er op letten dat de handelaren elkaar kennen dus denk niet dat je er één tussen kan nemen. Ook hier zijn de handelaren erg opdringerig. Je hoeft maar te wijzen of te knikken naar een artikel en ze hebben het al onder je neus gedrukt. Wil je niet, dan vragen ze gewoon wat je er voor over hebt. Maak ze in ieder geval niet boos. Een andere tactiek is: how are you? / what is your name?, you are my friend, which country?: om maar contact te krijgen. Dames worden vaak aangesproken omdat het aanbod armbanden en kettingen erg groot is. Door Matty worden nog wat spullen gekocht welke we in Wilnis weer proberen te verkopen. Ook wordt er hier en daar een beroep gedaan op de particuliere bank (Dirk Bos). Het verhaal van de aankoop van een shirt: je bekijkt van een afstand welke je wel aanstaat. Na wat heen en weer lopen ga je op de shirts af en doe je net of je nog niet weet welke je wilt kopen. Dan pak je die je wilt hebben. De maat blijkt te klein, ze pakken meteen een andere in een grotere maat welke wel past. Ik ben er niet tevreden over en sta te twijfelen. De verkoper geeft aan dat er geen grotere maat is. Ik ben niet tevreden en loop weg. Dan opeens gaat hij me voor naar een andere kraam. Hier blijken ze wel grotere te hebben. Ik pak een shirt welke me wel aan staat. What price: Hij geeft op een papiertje aan dat in de luxe winkelcentra deze verkocht worden voor 4.500 KES., maar hij verkoopt hem voor 3.500 KES. Hij vraagt aan mij wat ik bied en moet dit op een papiertje schrijven. Ik schrijf 1.200 KES. Hij is niet tevreden en schrijft 3.250 KES. Ik schrijf 1.250 KES. Hij zegt in het Engels: als we zo moeten onderhandelen, duurt het wel 3 uur. “You kill me”. Uiteindelijk komen we tot 1.800 KES en we hebben een deal. Dit wordt bezegeld met een gebaar met de schouders tegen elkaar. We hadden afgesproken dat we om 12.00 uur weer bij de uitgang zouden zijn. Nico is er dan niet: Hij heeft de smaak pas na een uur te pakken. Hij denkt wellicht niet groot maar in olifant. Ook hier lopen jonge vrouwen met kinderen bij zich te bedelen. Terug bij het guesthouse hebben we een probleem: de maaltijd in het guesthouse is niet besteld en de eetgelegenheid naast het guesthouse is gesloten. We besluiten naar de stad te gaan waar we de geld voorraden weer proberen aan te zuiveren uit de muur en dat we dan ook wat eten in een soort Burger King. Ook lopen we even door de supermarkt. De één om wat te kopen de ander om prijzen te vergelijken: 6 eieren: 90 KES, 3 liter melk 330 KES, een wasmachine 55000 KES,½ kilo druiven 350 KES, 1 kg boontjes 139 KES ( 100 KES is op dit moment omgerekend € 0,86). In de namiddag beginnen we aan de evaluatie: tijdens deze sessie breekt er een bui los die wel even aanhoudt. We vluchten het appartement van de familie Bos in. In deze evaluatie kwam naar voren: wat heb je van deze reis geleerd, wat gaan we naar de gemeente communiceren, wat voor gevolgen heeft dit voor de relatie met de kerk hier. We zouden hiervoor 2 uur nemen maar dit werd ruim 2,5 uur, echt Afrika. Om 20.00 uur hebben we gegeten in “onze” eetzaal. Probleem was dat door de regen een deel van de eetzaal blank stond. Dit werd opgevangen door de tafeltjes op een andere plek te zetten en er werden emmers en teilen onder de drup gezet. Aansluitend hielden we de avondsluiting. Nadien heeft Peter Trommel nog geld ingezameld voor de afrekening van het guesthouse en de fooien van de chauffeurs. Op de afrekening stonden wel heel aparte namen als Stubbe Nilo en Verema Piejek. Zijn deze mensen incognito? Dit ging echt op z’n Afrikaans( lange tijd).
Zondag 1 september 2013. Bij het ontbijt zijn geen gebakken eieren, wellicht door de lekkage. Peter vraagt om gebakken eieren en deze worden later gebakken en al gebracht. Als we bij de kerk aankomen zijn de pijpen voor de waterpomp gebracht afgelopen week. Geschat is er een 150 meter pijp opgeslagen op het terrein van
de kerk. Joël wil weten hoe diep ze moeten boren omdat hoe dieper ze boren des te duurder is het boren. De ontvangst is als gewoonlijk erg hartelijk. We krijgen eerst een rondleiding langs de verschillende zondagschoolklassen. Ze hebben totaal wel 4 klassen tot 16 jaar. Ook bij de jongeren blijkt weer dat sommigen er jonger uitzien dan dat ze werkelijk zijn. De oudste klas is nog niet compleet omdat ook hier de jongeren op het laatste moment komen. Tot 10.00 uur wordt er voor in de kerk een samenvatting gegeven van de Bijbelstudies van de afgelopen weken. De kerk zit dan nog lang niet vol en het druppelt langzaam binnen. Na 10.00 uur komt er ook een groep van Compassion uit Canada binnen. Deze hebben zich gemeld bij Joël om de dienst bij te mogen wonen. Naderhand blijkt dat er gemeenteleden niet meer in de kerk konden omdat deze vol was en daarom weer naar huis zijn gegaan. Zoals gebruikelijk worden er enkele liederen gezongen. Dit lijkt wat gedempter als vorige week of gaan we al aan het volume wennen? Het zingen en de voordrachten lopen weer wat door elkaar zoals de opmerking: “I look good, but you look better”. Dit zingen lijkt hetzelfde effect te hebben als onze kerkklokken voor de dienst. De groep van Compassion ( 28 stuks) zingen ook een lied maar zijn net zo bewegelijk als wij. Wij zingen het lied: “omdat hij leeft” 1 x in het Nederland en 1x in het Engels ( nr. 188). Bij de preek van Ds Veerman fungeert Nico als een soort ouderling van dienst en drukt hem de hand voor de preek. Ds Veerman verteld van deze morgen: Hij bad: Heere Ik kan niet in het Engels preken waarop hij antwoord kreeg: Kan je het in het Nederlands dan wel zonder mij. Ik zal je dus ook nu de woorden geven. De preek gaat over de goede herder en de schaapskooi. Ga door de deur ( Jezus Christus) in tot de schaapskooi want daar ben je veilig. Bij het afscheid wordt Nico naar voren gehaald. Nico geeft aan dat hij in zijn hart gevoelt dat God hier werkt. Hij vraagt de gemeente te blijven bidden voor Wilnis. Terwijl Nico dit zegt speelt de muzikant zachtjes op de achtergrond de wijs van psalm 134 ( prachtig). We zingen als groep psalm 134 de verzen 1,2 en 3 ) in het Engels. De Canadezen zingen mee en Ds Veerman geeft de zegen mee bij het zingen van het 3e vers. Ten laatste neemt rev. Joël Gitahi het woord en bedankt ons. Hij geeft aan dat hij niet weet of we elkaar weer ontmoeten maar zegt: we ‘ll meet again in heaven en dan hebben we dezelfde taal, dezelfde kleur en dezelfde maat. Tevens hebben we geen elektriciteit nodig omdat: “Hij is het licht”. Tijdens de dienst viel namelijk 2x de elektriciteit uit zodat het aggregaat opgestart moest worden. Rev. Joël Gitahi zegt nog: in heaven: dit is een plaats zo mooi dat is niet te beschrijven met woorden. Nico beëindigt de dienst met dankgebed. Na de dienst drinken we wat met de Canadezen en we gaan te voet naar Wilma voor de maaltijd. Deze is weer overvloedig. Na de maaltijd bedankt Magdaline ons en geeft aan dat God, Peter Trommel op hun weg geplaatst heeft maar dat ze niet weet waarom. Magdaline deelt cadeautjes uit aan ons en we moeten allen wat zeggen. Ook de anderen van de taakgroep worden niet overgeslagen en Papa Koos en Mama Nel ook niet. Ook worden de dames bedeeld met een kledingstuk ( overweldigend). Op het kledingstuk staat bij een ieder een tekst bv: God zegent je en geeft je dagelijks brood. Als laatste zingen we het lied van verbondenheid met Joël op de gitaar. Tevens hebben we ook het lied “How great Thou art ( Oh, Heer mijn God wanneer ik in verwondering) gezongen. Joël sluit ook hier af met dankgebed. Dan wordt het handen schudden en afscheid nemen (ontroerend). Er wordt veel gezegd: we ‘ll meet again. Dan is het inmiddels 15.30 uur. We laten ook nog kleding achter die we deze week gedragen hebben. We hebben dit vrijdag in het guesthouse laten wassen. Pieter heeft zijn oude pak hier ook ingeleverd. Toen we bij het guesthouse aankwamen zat onze laatste reis met de busjes van Ben en Ibrahim er op en hebben afscheid van hen genomen (met fooi). Om 17.30 uur hebben we de dagsluiting omdat iedereen wellicht op tijd naar bed wil. Na de dagsluiting stelt Nico voor om op 13 oktober als Joël in Wilnis hoop te preken in de roeping gezamenlijk te eten met de reisgroep en gezinnen. We bedanken Peter Trommel voor de reis die hij geleid heeft. Zelf hadden we niet zoveel gezien en gehoord. Peter heeft ons het werk van God hier laten zien. Het weer in Nariobi is goed geweest. Het was over het algemeen licht bewolkt met weinig wind en de temperatuur lag over dag tussen de 19 en 27 graden. ’s Avonds en ’s nachts koelt het wel aardig af.
Maandag 2 september 2013. Het was vandaag vroeg opstaan omdat we de instructie van Peter gehad hebben dat we om 4.30 uur ontbijten en dat om 5.00 uur de bus vertrekt naar het vliegveld. De wekker stond dan ook bij
sommigen op 3.15 uur. We ontbeten om 4.30uur, maar helaas de eieren bakker was er niet. Ook was er mondjesmaat brood. Dit kwam wellicht doordat deze maaltijd niet bij de reis was inbegrepen. Peter vroeg om gebakken eieren en deze worden later nog wel gebracht. Pieter sloot de maaltijd gezamenlijk af en vroeg ook een zegen over de reis die we zouden gaan maken deze dag. Daarna was het tandenpoetsen en vertrekken. De bus was een grotere bus als we de afgelopen week gewend waren en de bagage werd weer door het achterraam ingeladen. Peter telde voor de laatste maal zijn medereisgenoten. Na een ½ uur bereikten we de luchthaven en het inchecken ging redelijk probleemloos. Bij het inleveren van de koffers bleek dat iemand te veel in de koffer had omdat er te veel vuile was in zat woog deze meer dan 23 kg. Ook gingen enkelen voor de grap op de band van de koffers staan om te kijken of ze aangekomen waren. Het invullen van een blauw formulier gaf wat meer problemen doordat een aantal van ons niet wist wat er gevraagd werd. Met elkaar kwamen we er wel weer uit. Frustrerend is het dat er wellicht na de pascontrole niets met deze formulieren gedaan wordt. Dan is het inmiddels 6.15 uur. Dan volgt het wachten. We zochten als echte Hollanders een koffie punt op maar daar was een lange rij voor. Dit kwam door de afgebrande aankomsthal zodat er wat geïmproviseerd moest worden. In de overvolle hal hebben we tot 8.15 uur gewacht waarna we in de boardingroom mochten. Na een klein half uurtje mochten we aan boord. Een lange zit begon. We zaten wel weer redelijk bij elkaar. We hebben gegeten en gedronken aan boord. Sommigen konden nog geen afscheid van de geit nemen en kozen als warme maaltijd lamsvlees. Enkelen van ons zo niet velen hebben gedurende de krap 8 uur vliegen wel iets of iets meer geslapen. Om 15.50 uur landden we op Schiphol. We zijn eerst weer eens naar een Hollandse wc geweest en na de pascontrole hebben we afscheid van Peter Trommel genomen op de min of meer Keniase manier. Bij het afhalen van de bagage waren er al enige Hollanders gesignaleerd die ons verwelkomden met spandoeken. Na de bagage band hebben we ook van elkaar afscheid genomen. Een bijzondere afsluiting van een bewogen reis.
