Verslag Tuinenreis Zuid West Ierland Vrijdag 6 juni 2014 Vanaf Schiphol met Airlingus, met een kleine vertraging, vertrokken naar Cork. Onze min of meer vaste reisleidster Hermine Wijhe-Ruys begeleidt ons weer. Het belooft in Nederland een stralende warme dag te worden, maximaal 32 graden Celsius. In Ierland, 90 procent kans op regen wind en maximaal 12 graden. Als de landing wordt ingezet moeten we door een dik wolkenpakket. Een stevige regenbui beneemt het zicht op het onderliggende land. Eenmaal geland moeten we door de regen naar de gate, welkom in Ierland. We hebben vrij snel onze bagage en de Galvins Bus staat voor ons klaar voor de aankomsthal. Het waait stevig en de regen striemt langs de ramen. We vertrekken naar Shanagarry om daar de Ballymaloe Cookery School gardens1 te bezoeken. We worden ontvangen in een ontvangstruimte, omdat de rondleidster ons niet in de regen wil laten staan tijdens haar introductie. Daarna de tuin in en wonderlijk genoeg is het behoorlijk droog geworden. De tuin druppelt nog stevig na, maar de regen houdt op. Deze tuin hoort bij een koksschool. De aangelegde groente- en kruidentuinen zijn er ten behoeve van de opleiding. Achter het huis ligt een tuin met diverse fruitbomen, die daar staan om de aanstaande koks het verschil tussen de diverse fruitbomen te leren kennen. We lopen door naar de tuin en komen een stel eendenkuikens tegen, iedereen gelijk vertederd. De groentetuin is ruim opgezet en met oog voor detail aangeplant. Zo staat er rode melde om te harmoniëren met de roodbladige hazelaar aan de ander kant van de tuin. Ze leggen hier smeerwortel onder de planten om te mulchen en de grond niet te laten uitdrogen. De groentetuin wordt beschermd door twee vogelverschrikkers van wilgentenen, ideetje voor thuis? De kruidentuin is omzoomd met buxusheggen, onder deze weersomstandigheden net iets te hoog, want we worden nat tot onze knieën. Wel prachtig aangelegd. Het is soms even zoeken naar de Nederlandse naam bij een kruid maar met elkaar komen we er wel uit. Het schelpenhuisje is niet naar ieders smaak, maar we zijn het erover eens, dat het een bijzonder karwei is geweest om al die schelpen en schelpjes te rangschikken en in het stucwerk te verwerken. Achter het schelpenhuisje kronkelt een wilgentenen slang door het landschap. Het is zo 13.15 uur en we moeten weg want we hebben een lunchafspraak. Met moeite rukken we ons los. Deze tuin verdient meer aandacht; nog een keer terugkomen dus. Terug in de bus begint het buiten weer te regenen toch is het leuk om naar het landschap te kijken. Mooie glooiingen gelardeerd met huizen. Bij de Whiskystokerij van Jameson2 stoppen we voor de lunch. Gezeten aan lange tafels krijgen we een salade met zalm geserveerd 1 2
http://www.cookingisfun.ie/gardens/our-gardens http://www.jamesonwhiskey.com/us/tours/jamesonexperience
met vers gebakken brood erg lekker. Buiten regent het nu zo hard, dat er mensen zijn die een regenjas in de stokerijwinkel kopen. De chauffeur begeleidt mensen met de paraplu naar de bus. Hermine zegt in de bus, dat de regen stopt als wij weer uitstappen bij de volgende tuin, en het is nog waar ook. De bus stop bij de zijweg van Cedar lodge3, waar de bus niet in kan. We lopen het laatste stuk en het is droog. De eigenaars Mw. en Dhr. Neil Williams waren eigenaar van een tuincentrum en na hun pensioen hebben ze deze tuin samen aangelegd rond hun huis. Een bijzonder mooie tuin, die door de rondingen telkens weer nieuwe doorkijkjes biedt. De borders staan vol bijzondere planten, waarvan de meeste helaas niet bij ons kunnen groeien. Het zijn beide zeer aardige mensen, inmiddels behoorlijk op leeftijd, trots op hun tuin en bereid er over te vertellen. Soms is de naam van een plant niet meer direct paraat aanwezig, maar gelukkig heeft mevrouw Williams uitgebreide plantlijsten en kan ze het zo nakijken. Zeer bijzonder was de Cyno Caly Calycanthus? Prachtige bloem die naar chocolade zou moeten ruiken, nu echter even niet. Tot slot van deze dag rijden we naar ons hotel, het Midleton Park Hotel4. Zaterdag 7 juni 2014 Na een uitgebreid Engels ontbijt rijden we naar Beechwood5. In de tuin worden we enthousiast ontvangen door Ned Kirby, een politieagent in ruste, nou ja in ruste met zo’n tuin ben je altijd aan het werk. We beginnen voor het huis, waar een bonte vlier staat te bloeien, daarna om het huis heen naar beneden begeleid door borders met vaste planten. Er staan mooie distels, de Madrileense geranium, Echiums, enfin te veel om op te noemen en je kijkt je ogen uit. In een groot perk met berkenbomen staat een plant die een kruising lijkt tussen heermoes en bamboe. Dit is een plant uit Zuid Afrika, die in Ierland ook winterhard is (bij ons helaas niet). Via een trappetje in een hoek van de tuin heb je een prachtig uitzicht over de omgeving. Aan het eind van de tuin ligt een vijver, die bewoond wordt door goudvissen. Door de (te) weelderige beplanting er omheen wordt het zicht op de vijver verhinderd en dat is wel een beetje jammer. Je kan om de tuin heen lopen en dan via de andere kant weer omhoog naar het huis. Dit geeft weer een totaal ander beeld op de tuin. Het is een geweldige tuin en zeer gastvrije mensen. Mevrouw Liz Kirby loopt rond met Christopher Loyd’s boek Garden Flowers, de moeite van het aanschaffen waard, want je kan er veel in terug vinden. 3
http://www.ireland-guide.com/gardens/cedar-lodge.6634.html http://www.midletonpark.com 5 http://www.beechwoodgarden.com 4
Daarna gaan we door naar Hillside gardens6. We worden onder aan de weg afgezet en lopen omhoog. Voor sommige van ons een hele klim, maar we komen allemaal boven. De eigenaresse Mary Byrne ontvangt ons met een introductie over haar tuin. Aan de voorkant zijn pas diverse grote bomen omgezaagd, omdat ze gevaarlijk werden. Dat geeft weer een veel licht en ruimte in haar tuin, maar laat ook het geluid van de autoweg door. Voor het huis staat een grote Cercis, Judasboom, die bloeit voordat het blad aan de boom komt. Nu staat de boom vol in blad en heeft nog hier en daar wat bloemen. Je kan jezelf echter voorstellen, dat het er prachtig heeft uitgezien. Ook loop je hier om het huis naar de achtertuin, maar hier loop je behoorlijk omhoog. Dan loop je door de tuin langs de helling naar beneden. Er zijn mooie borders, een waterloopje met vijvers. Deze tuin laat je ronddwalen. Natuurlijk ook hier weer de discussie, wat is dat? Nou volgens mij..., Nee joh dat is...... We krijgen op het terras een lunch geserveerd, sandwiches met eiersalade, sla en rozijnencake. Koffie en thee in overvloed. Na een aangename pauze lopen we door het woodland weer naar beneden. Onderweg zien we o.a. een sneeuwklokjesboom en een prachtige rode Cornus. Beneden aangekomen stappen we in de bus naar Glounthaune We gaan naar een kleine tuin met de naam Coosheen7. De eigenaresse, Hester Forde, is naar een priesterwijding en is nog niet thuis als wij aankomen. Wij bekijken alvast op eigen houtje de voortuin. Hierin staan enkele prachtige orchideeën en bonte Podophyllum (voetblad). Deze bloeien erg mooi, maar onder het blad en daarom zie je de bloemen niet meteen. Als Hester Forde thuiskomt houdt ze haar verhaal in haar chique jurk. Naast het huis staan prachtige oude terracotta potten met daarin “woodland planten” die niet in de volle grond mogen, Ook hier orchideeën en ook schattige kleine hosta’s (borrelhapjes voor de slakken). In de achtertuin staat bijzondere Japanse anemonen, orchideeën, enz. De tuin is niet erg groot en op een gegeven moment is iedereen uitgekeken. Ik vraag Hermine de bus te bellen, maar we kunnen niet te vroeg bij de volgende tuin aankomen; dus wacht iedereen geduldig tot de bus komt.
6 7
http://www.hillsidegardens.ie/main.html http://www.ringofcork.ie/listings/coosheen-garden
De bus brengt ons naar Lakemount Garden8, gerund door Brian Cross die kunstlessen geeft en ca. 3,5 dag per week met zijn tuin bezig is. Zijn vrouw Rose heeft een eigen gedeelte, waar hij geen werk mag doen, haar tuin met bollen en vaste planten. Hij is meer van de bomen en struiken, hoewel daaronder ook nog genoeg te beleven valt. Er staan prachtige Camelia’s, die ook nu nog bloeien, Rhododendrons deels uitgebloeid, witte Camassia, Kalma Latifolia (Lepelboom) in diverse kleuren, wit, roze en rood, Hortensia’s, Monniskap enz. teveel om op te noemen. De door mij zo geliefde Romneya coulteri staan in het perk naast het parkeerterrein en uitgezaaid op het parkeerterrein. Ook Hermine haalt eens diep adem. Voor deze plant doen wij veel moeite om hem in de tuin te krijgen en te houden, en hier… Planten hebben soms echt een eigen willetje, of wij zijn eigenwijs, dat kan ook. Om 16.00 uur krijgen we hier thee en koffie en koekjes in de schuur. Daarna lopen we de tuin nog eens door. Het is er behoorlijk winderig en opvallend kouder dan bij Hillside. Als we weer in de bus stappen is het bewolkt, maar het regent nog steeds niet; dus we hebben weer geboft. Zondag 8 juni 2014 Goed gevoed en gelaafd gaan we weer op pad. Dit keer bezoeken we Blarney Castle9. In de bus verteld Hermine wat over de geschiedenis en over de Blarneystone. Deze zit hoog in het kasteel ingemetseld en als je onderste boven, voor de zekerheid vragen of iemand je enkels vasthoudt, langs de muur naar beneden gaat hangen kan je de steen kussen. Als je dit lukt zou je zeer welbespraakt worden. Hermine zegt er gelijk achteraan dat we dit dus niet gaan doen. Om echt alle animo weg te nemen vertelt ze er ook nog bij dat deze steen vroeger onderdeel van het toilet uitmaakte. Zo, dat zal je toch alle lust ontnemen. Maar Hermine, als je goed in de bus geluisterd had zou je weten dat we allemaal goed van de tongriem gesneden zijn. Wij hebben die steen helemaal niet nodig. Bij Blarney Castle worden we ontvangen door tuinman Anthony, de hoofdtuinman is naar een congres. Anthony zal ons door (of om?) de tuin leiden en dat heeft hij vol enthousiasme en vuur gedaan. Deze man houdt van 8 9
http://www.lakemountgarden.com/index.html http://www.blarneycastle.ie
deze tuin. Wij vallen van de ene verbazing in de andere. Hij vertelt van de Rhododendrons en hoe het nieuwe bed schuin op een helling naar beneden is aangeplant. Vervolgens komen we langs een beekje met oevers vol met Gunnera’s. Hij vertelt dat ook Gunera’s hier verwilderden en dat er eilandjes voor de kust zijn, waar studenten worden ingehuurd de Gunnera’s met gif in te spuiten, omdat ze niet in de hand te houden zijn. We lopen langs een groep zeer oude Taxussen en verderop is er forse kaalslag. Helaas heeft de storm van afgelopen herfst hier een aantal zeer oude bomen geveld. Anthony denkt dat ze er zelf debet aan zijn geweest door hier 7 bomen te rooien, waardoor de wind vat op de overige bomen heeft gekregen. Mensen die hier vorig jaar ook zijn geweest zijn ontsteld. Er moeten echt prachtige bomen hebben gestaan, helaas. We passeren een wilgentunnel die hier pas 1 jaar staat, maar nu al echt een tunnel vormt. Via een trap tussen de rotsen door klimmen we naar een hoger gedeelte van de tuin. We komen hier weer bij een groep zeer oude taxussen. Anthony denkt dat deze de oudste van het landgoed zijn. De wortels grijpen zich vast over de rotsen en vormen een zeer grillig patroon. Prachtig om te zien. Anthony toont ons hier ook de nieuw aangelegde Hosta collectie. Ze hebben diverse milieuvriendelijke slakkenbestrijders uitgeprobeerd maar helaas, niets hielp. Toch maar weer de ouderwetse korrels gebruikt om ergere schade te voorkomen. Ondertussen gaat de zoektocht naar milieuvriendelijker methoden door. We lopen door het arboretum - goed voor onze bomenkennis - naar de varentuin. Anthony laat hier vol trots de nieuw aangelegde waterval zien, sfeervol en goed voor de luchtvochtigheid. Hoewel dat volgens ons in Ierland geen probleem hoeft te zijn. We verlaten de boomvarens en lopen via de giftuin naar de uitgang. Het is alweer tijd voor de lunch die kunnen we op eigen gelegenheid gebruiken in het restaurant van de Woollen Mills. Wie tijd over heeft kan op souvenir jacht, een Ierse trui is nooit weg. Na de lunch gaan we op weg naar Muckross House10. Het is Pinksteren en ook de Ieren gaan op pad. Het is er dus gezellig druk, maar gelukkig niet te druk. Er staan koetsjes met paarden ervoor die je door het park kunnen rijden en zoals we zullen merken is dat geen overdaad. Deze tuin is eigenlijk een park en de tuinonderdelen liggen op een behoorlijk afstand uit elkaar. Helaas was het arboretum gesloten wegens gevaar van vallende takken. Met een stevige wandelpas waren de aparte onderdelen binnen de 10
http://www.muckross-house.ie
geplande tijd te bezoeken en per onderdeel had het zijn charme, maar het geheel mist door de omvang intimiteit, en dat is wat voor mij wat een tuin zijn karakter geeft. Enkele van ons hebben de rondleiding door het huis gemaakt, maar die duurde zolang dat zij de tuin niet hebben kunnen zien. Zij hebben wel kunnen genieten van de prachtige uitzichten, die het huis biedt op de tuin en de waterpartij. Zij zijn uitgebreid ingelicht over de werkzaamheden die verricht moesten worden voor het bezoek van koningin Victoria. De familie was 6 jaar van te voren op de hoogte gesteld van dit bezoek en hebben daarvoor het huis en de tuin opnieuw ingericht. Terug in de bus begint het te regenen, maar we zitten droog en genieten door de druppels van het landschap. We checken in in Kenmare Bay hotel11 en genieten van ons diner. Dat hadden we wel verdiend na deze dag vol indrukken. Maandag 9 juni 2014, De dag begint met een stevige busrit door een prachtig landschap. Hier zien we dan eindelijk in het wild die Rhododendron Ponticus, waar iedereen het over heeft, maar die we in zulke kleine hoeveelheden hebben gezien dat we er de plaag niet van inzagen. Nu in dit uitgestrekte ruige landschap kan je het je wel voorstellen dat deze plaag de inheemse flora verdringt en dat de boeren er last van hebben, want waar een rhodo staat kan geen schaap of koe grazen. Maar eerlijk gezegd vind ik het een fantastisch gezicht. Het landschap fleurt er echt van op. Ik weet het, ik weet het is flora vervalsing enz., maar toch. Het regent stevig onderweg maar volgens afspraak houdt het op als we uitstappen. We schepen in op een klein bootje dat al op ons ligt te wachten en steken over naar Garnish Island12. Voor het eilandje maken we een rondje om een rots om de zeehonden te bewonderen en te fotograferen. Die trekken zich nergens wat van aan. Als filmsterren laten ze zich van alle kanten op de foto zetten. Op het eilandje aangekomen nemen velen eerst een sanitaire stop en daarna volgt de klim omhoog. Al gauw beginnen mensen te wuiven en te krabben, MIDGES, een insectje van slechts 2 mm, maar bijten dat ie kan! Overal waar geen kleding zit bijt de midge. Maar ondanks dit ongemak ontzettend genoten van dit “Italiaanse” eiland voor de Ierse kust. De tuin is ontworpen door Harold Peto voor de eigenaar van het eiland Annan Bryce. De Ierse naam Ilnacullen betekent eiland van de hulst. Het eiland is 15 hectare groot en heeft een eigen vochtig microklimaat. De wind uit zee wordt gebroken door de oude pijnbomen. Het eiland is beplant met veel bijzondere Oosterse en Zuid Amerikaanse bomen en Rhododendrons. Zoals Anthony ons gister al vertelde: planten uit Chili doen het goed in Ierland. De tuin heeft een periode van verwaarlozing achter de rug, maar nu is het 11 12
http://www.kenmarebayhotel.com http://www.garnishisland.com
een nationaal park geworden en wordt er op diverse plekken gerestaureerd. Ik vind het fijn dat wij het nog hebben kunnen zien, terwijl er een soort ruwe schoonheid van uitstraalde. Nog geen aangeharkte tuin maar een eiland met een eigen karakter (en met midges). We schepen weer in en gaan terug naar de wal van het vaste land. Een stevige regenbui wuift ons uit. Het tij is gerezen de zeehonden zijn op jacht nu er weer water genoeg staat om de vis achterna te zitten. Na een korte rit worden we afgezet bij Helen’s bar, een knusse pub met kleine tafeltjes. We eten net niet met het bord op schoot, maar lekker en gezellig. Na de lunch van zalm, mosselen e.d. strekken we onze benen op de pier. De boot die D-day had overleefd, heeft het door de tand des tijd begeven en ligt er niet meer. Het zonnetje breekt door en we genieten van de zee. Maar we hebben nog meer te doen dus weer de bus in op weg naar Derreen Gardens13. We moeten een stukje terug, maar met zulke prachtige uitzichten is dat niet echt een probleem. Bij Derreen Gardens staan we wat verloren op de parkeerplaats. Na wat gezoek komt er een oudere mevrouw die zich gelijk verexcuseert. Haar man, Jack Ward, de hoofdtuinman is door ziekte helaas niet in staat ons rond te leiden. De drie andere tuinmannen zijn niet genoeg op de hoogte van de tuin om een rondleiding te geven. We krijgen een folder met een plattegrond, die ons over het terrein kan leiden. In het begin zijn we net padvinders, waar begint de (zoek)tocht? Is dit dan nr. 1? Enz. Enfin, op een gegeven moment lopen we op ons gemak over dit prachtige terrein. Laat die nummertjes maar zitten, gewoon lopen en genieten. We komen op het strand bij het boothuis en fantaseren over een vakantiehuisje op het eilandje voor de kust. Dwalen verder en komen een tuinman tegen die op wonderlijke wijze een boom probeert klein te zagen en tegelijker tijd te verbranden. Hij heeft het er druk mee maar of het efficiënt werken is? We lopen door een vallei met boomvarens (Dicksonia Antartica), zeer fotogeniek. Uit dit dal gekomen maken we kennis met de twee andere tuinmannen die met strimmers de varens te lijf gaan. Het groen vliegt door de lucht en wordt weer netjes aangeveegd en met stoffers en blik in een zak gedaan, zak op de auto, volgende varen verstrimmeren enz. Je handen gaan jeuken. En tegelijkertijd heb je begrip voor de mevrouw die zich wat negatief over deze tuinlieden uitliet. Haar man is op dit terrein geboren. Zijn vader was hier al hoofdtuinman en hij heeft hem opgevolgd. Zijn hart, zijn ziel, zijn leven ligt 13
http://www.discoverireland.ie/Arts-Culture-Heritage/derreen-gardens/48127
hier. Dat kan je van de drie nieuwe tuinmannen niet zeggen. Maar ook hier weer, door de verwildering straalt de tuin een natuurlijke schoonheid uit. We zetten de wandeling voort en genieten van prachtige oude bomen. Niet een tuin, zoals wij ons een tuin voorstellen, maar wat wil je met 60 hectare, dan wordt een tuin algauw een park. Ik loop naar het portiershuis om een boek te kopen. Het huis ligt verscholen tussen de Rhododendrons en heeft een schattig binnenplaatsje. Het ruikt er naar snijbonen en stoofvlees Ik voel me er gelijk thuis. De vrouw is aangenaam verrast, dat ik het boek wil kopen. Nogmaals excuses voor haar man. Hoe vonden we de tuin? Ik zeg dat ik heb genoten maar dat de tuin dringend behoefte heeft aan een grote portie T.L.C. (Tender Love and Care). Met een diepe zucht zegt ze, dat ze dat met mij eens is, maar ja haar man. Zorgen dringen dus ook door in een paradijs op aarde. ’s Avonds na het diner maken Teun en ik de enquête voor morgen in de bus. Dinsdag 10 juni 2014 Helaas de koek is alweer bijna op. Na het ontbijt worden de koffers en tassen bij en in de bus gezet, sleutels, ingeleverd en we vertrekken naar de laatste tuin van deze reis. Dit is Bantry House14, een klassiek huis met daarom heen de tuin. Helaas is het bezoek aan het huis er niet bij inbegrepen. Dat zou een andere beleving van de tuin hebben gegeven. Hoe kijk je vanuit het huis naar de tuin? De tuinen rondom het huis zijn keurig verzorgd. Buxushagen omzomen de perken, waarvan de grote vakken gevuld zijn met bloeiende planten. De hoofdattractie is de beroemde Stairway to heaven een lange trap naar boven. Boven gekomen heb je een prachtig uitzicht op het huis en de omringende tuinen. Helaas is de Stairway behoorlijk verwaarloosd. De terrassen bestaan uit gras. Je verwacht aan weerskanten borders met aan het einde een beeld. Dat is nu eenmaal de stijl van deze tuin, maar helaas alleen gras. Boven aangekomen van het uitzicht genoten en daarna langs het bospad naar beneden gelopen, op weg naar de ommuurde tuin. Een leuke boswandeling en dan de ommuurde tuin. De muur belooft wat, dit moet een grote tuin zijn. Helaas door het poortje gekomen, alleen maar gras. Ergens rechts achter doet iemand een poging tot een moestuin maar ook hier heeft gras de overhand. We lopen via de achterpoort de ommuurde tuin uit en staan tot onze enkels in de blubber. We glibberen en glijden naar het hoofdpad op naar de koffie. In een kamer van het huis is een koffiehoek in gericht 14
http://www.bantryhouse.com/bantryhouse
waar we kunnen genieten van een goede cappuccino, volgens vele de lekkerste van de hele reis. Helaas is het alweer tijd om naar het vliegveld af te reizen. In de bus gaat de enquête en de enveloppe, die als pet moet dienen rond. Uit de enquête komt dat de reiscommissie zich gaat richten op een tuinreis naar Dorset. Teun telt als penningmeester de “pet” en verdeeld het eerlijk in tweeën. Cisca had twee spaarpotjes gekocht waar het allemaal net in kon. Daarna bedankt zij Hermine en de buschauffeur voor de goede zorgen. Jammer de koek is op, nog 1 jaartje en dan....Dorset.
