Verslag RBL + Schooljaar

Verslag RBL+ Schooljaar 2004-2005

Oktober 2005 Het Verslag RBL+ schooljaar 2004-2005 is opgesteld door het RBL+ i.s.m. Hans Lanser. Dit verslag is tevens te vinden op onze website: www.rblplus.nl Voor vragen kunt u contact opnemen met: Regionaal Bureau Leerplicht + Maria Montessorilaan 5a 3312 KJ Dordrecht telefoonnummer 078-639 80 90 faxnummer 078-614 82 02 e-mail [email protected] website www.rblplus.nl

Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag 2004-2005 van het Regionaal Bureau Leerplicht Plus (RBL+). Het is het eerste jaarverslag dat door het bureau is opgesteld. In augustus 2004 is het RBL+ opgericht en hebben de gemeenten in de Drechtsteden en de gemeenten Gorinchem, Leerdam en Hardinxveld-Giessendam hun taken op het gebied van de Leerplichtwet en de RMC-wet aan het bureau overgedragen. Er is het afgelopen jaar veel werk verzet om tot integratie van de taken te komen, met name door de medewerkers. Het jaarverslag is een teken van de nieuwe start. Het dient het beleid in de regio te ondersteunen. De cijferoverzichten in dit eerste jaarverslag zijn nu nog beknopt. De samenvoeging van de administraties van verschillende gemeenten zorgt ervoor dat nog niet voor alle items de gegevens eenduidig beschikbaar en vergelijkbaar zijn. Volgend jaar zal een uitgebreider beeld geboden kunnen worden en zal ook een vergelijking gemaakt kunnen worden met het voorafgaande schooljaar. Het is te danken aan de inspanning van alle medewerkers dat het jaarverslag in zijn nieuwe opzet er is. Hun ervaringen en die van de gebruikers zullen de basis zijn van de verdere ontwikkeling van het jaarverslag. Ik nodig een ieder uit om het verslag te gebruiken en ons van feedback te voorzien.

Carry Roozemond Directeur RBL+ Dordrecht, 24 oktober 2005

2

Inhoudsopgave VOORWOORD.........................................................................................................................2 INHOUDSOPGAVE..................................................................................................................3 1. INLEIDING ...........................................................................................................................4 2. BELEID.................................................................................................................................5 2.1 REGIONALE OPDRACHT EN AANPAK ................................................................................................... 5 2.2 DOELSTELLINGEN 2005 ................................................................................................................... 6 2.3 ORGANISATIE RBL+ ......................................................................................................................... 6

3. LEERPLICHT: VOORKOMEN EN BESTRIJDEN VAN VERZUIM.......................................8 3.1 VERZUIM ......................................................................................................................................... 8 3.2 PREVENTIE ...................................................................................................................................... 9 3.3 ZORG ............................................................................................................................................ 10 3.4 HANDHAVING ................................................................................................................................. 11

4. RMC-FUNCTIE ..................................................................................................................13 5. SAMENWERKING .............................................................................................................14 5.1 SPIN IN HET WEB ............................................................................................................................ 14 5.2 REGIOGEMEENTEN ........................................................................................................................ 14 5.3 SCHOLEN ...................................................................................................................................... 15 5.4 ORGANISATIES .............................................................................................................................. 15 5.5 OVERLEGGEN ................................................................................................................................ 15 5.6 PROJECTEN................................................................................................................................... 16 5.7 BUREAU ........................................................................................................................................ 16

6. CONCLUSIES EN VOORNEMENS ...................................................................................18 BIJLAGE 1 LEERPLICHTWET EN RMC-FUNCTIE ..............................................................19 BIJLAGE 2 LIJST VAN AFKORTINGEN................................................................................20

3

1. Inleiding In 2004 is het Regionaal Bureau Leerplicht Plus (RBL+) opgericht. Het bureau verzorgt de uitvoering van de Leerplichtwet voor de gemeenten Dordrecht, Papendrecht, Zwijndrecht, Hendrik Ido Ambacht, Sliedrecht, Alblasserdam, Leerdam, Gorinchem en HardinxveldGiessendam. Het RBL+ combineert deze taak met de uitvoering van de RMC-wet voor de regio Zuid-Holland Zuid. De RMC-wet stelt regels inzake de regionale meld- en coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten. De oprichting van het RBL+ is een concrete stap om het sociaal beleid in de regio te verbeteren. Het maakt een uniforme aanpak mogelijk en biedt één loket voor de scholen voor basis-, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Bovendien vormt het regionale bureau een stevige gesprekspartner voor andere regionale instellingen. Naast deze beleidsmatige redenen zijn bedrijfsmatige argumenten van belang. De omvang van de leerplichtfunctie is in de meeste gemeenten gering. De functie is daardoor kwetsbaar. Tevens ontbreekt de mogelijkheid om te professionaliseren en efficiënter te werken. Het RBL+ heeft het afgelopen jaar veel tijd en aandacht besteed aan het fusieproces en de opbouw van een nieuwe organisatie. Ondertussen is de uitvoering van de leerplicht en RMCtaken doorgegaan. Dit jaarverslag is het eerste dat door het RBL+ wordt gemaakt. Het is in twee opzichten nieuw. Het jaarverslag is regionaal van opzet. De cijfers hebben betrekking op de verschillende gemeenten in de regio. Het jaarverslag heeft daarnaast het karakter van beleidsinstrument. De cijfers worden gepresenteerd ten behoeve van de beoordeling en eventuele bijstelling van het beleid. De startfase brengt aanloopproblemen met zich mee. In het kader van dit jaarverslag dient met name gewezen te worden op de problemen bij het tot stand brengen van één administratief systeem. De verschillende administraties van gemeenten moesten worden geïntegreerd. Gegevens bleken evenwel niet allemaal op dezelfde wijze te zijn verzameld en gecategoriseerd. Bij de conversie deden zich storingen voor en het nieuw ingevoerde systeem leverde problemen op. Inmiddels zijn wel alle gegevens ingevoerd en zijn tellingen en selecties mogelijk. De kwaliteit van de gegevens en de vergelijkbaarheid voldoen echter nog niet aan de eisen die het RBL+ hieraan stelt. De verbetering van de informatievoorziening is dan ook een speerpunt.

Leeswijzer In hoofdstuk 2 beschrijven we het beleid van het RBL+. Hoofdstuk 3 bevat informatie over verzuim en over de activiteiten die in het kader van de leerplicht zijn uigevoerd.. In hoofdstuk 4 gaan we in op de RMC-functie. Hoofdstuk 5 geeft de samenwerkingsverbanden en de werkwijze van het RBL+ weer. In hoofdstuk 6 staan de belangrijkste conclusies en voornemens vermeld. In bijlage 1 is een beschrijving van de wettelijke taken opgenomen en in bijlage 2 een lijst van afkortingen.

4

2. Beleid 2.1 Regionale opdracht en aanpak Het RBL+ wil actief een bijdrage leveren aan een ononderbroken schoolloopbaan voor iedere jongere in de regio gericht op het halen van een passende startkwalificatie. Het RBL+ doet dit door de bestrijding van ongewenst schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten binnen de doelgroep van 5 tot en met 22 jarigen. Het motto van het RBL+ is : “RBL+ maakt werk van leren.” De bestrijding van ongewenst schoolverzuim vloeit voort uit de taak van het RBL+ om de Leerplichtwet uit te voeren. De gemeenten in de regio hebben deze taak aan het bureau opgedragen. Daarnaast is het bureau belast met de regionale meld- en coördinatiefunctie (RMC-functie) voortijdig schoolverlaten. Deze functie heeft als oogmerk jongeren minimaal een diploma op HAVO of MBO2 niveau te laten behalen. Het maatschappelijk belang van deze taken is groot. Onderwijs biedt mensen de gelegenheid hun talenten te ontwikkelen en zich te ontplooien. Het beschikken over startkwalificaties vergroot de kans op betaalde arbeid en is een middel in de strijd tegen jeugdwerkloosheid. Bovendien is het voor de economische ontwikkeling van belang te kunnen beschikken over een potentieel van goed opgeleide mensen. De koppeling van beide taken levert voordelen op. Ongeoorloofd verzuim kan, wanneer het vaker optreedt, een risico inhouden van voortijdig schoolverlaten. Het handhaven van de Leerplichtwet is dan ook een preventieve vorm van bestrijding van voortijdig schoolverlaten en is daarmee minstens zo belangrijk als de meldplicht voor voortijdig schoolverlaten. Het RBL+ wil: • gemeentelijk knelpunten signaleren en oplossen; • de efficiency vergroten; • de kwaliteit verhogen; • een regionale aanpak realiseren; • een stevige gesprekspartner voor scholen en instellingen worden; • beter inspelen op nieuwe taken en ontwikkelingen. In aanvulling op de activiteiten van partijen in de regio treedt het RBL+ op als specialistisch informatiepunt voor: • regio en gemeenten; • scholen en andere instellingen in de regio; • ouders en leerlingen. Het RBL+ wil dit doen door: • informatie te verzamelen en te verstrekken (centrale melding en registratie); • rapportages te maken voor gemeenten en partijen in de regio; • afstemming en samenwerking in de regio te stimuleren en te ondersteunen; • de opgebouwde lokale expertise en contacten uit te bouwen; • het regionale en lokale onderwijs- en jeugdbeleid op elkaar af te stemmen. In de praktijk blijkt dat activiteiten het meest effectief zijn als de jongere die ervaart als persoonlijk en kleinschalig. Dit betekent een op de jongere toegesneden intake, maatwerk in de uitvoering en persoonlijk casemanagement. Nu het beleid wordt geregionaliseerd, is het

5

de uitdaging om een fijnmazige aanpak te combineren met de voordelen van een grotere bestuurlijke schaal. Wat betreft de aanpak gaat het RBL+ uit van de volgende waarden: • de jongere wordt gezien als individu; • de nadruk ligt op rol en eigen verantwoordelijkheid van de jongere; • een positieve en respectvolle benadering; • de beoordeling van beslissingen op de mate waarin die bijdragen aan het gewenste doel; • een duidelijk gestructureerde en niet vrijblijvende aanpak.

2.2 Doelstellingen 2005 Voor het RBL+ is 2005 het startjaar om de regionale aanpak van voortijdig schoolverlaten en handhaving van de leerplicht vorm te geven. In 2004 zijn organisatieonderdelen uit verschillende gemeenten ondergebracht bij het RBL+ .Het startjaar is gebruikt om die onderdelen te integreren en de taakuitvoering te stroomlijnen tot één, regionale aanpak. Daarnaast wordt dit jaar benut om RBL+ regionaal te positioneren en met partners afspraken te maken over aanpak en werkwijzen. De volgende doelen zijn voor het jaar 2005 gesteld. Positionering in het regionale netwerk Het RBL+ positioneert zich in de regio als de uitvoerder van de gemeentelijke taken op het gebied van de leerplicht en de RMC-functie. Het bureau kiest daarbij de rol van regisseur van processen. Het RBL+ onderhoudt relaties en creëert netwerken die het mogelijk maken dat relevante partijen snel aan tafel komen om vanuit hun rol een bijdrage te leveren aan de oplossing van verzuim en vroegtijdig schoolverlaten van jongeren. De landelijke dag van de leerplicht wordt gebruikt om het bureau te profileren bij scholen, leerlingen en ouders. Regionaal loket Het RBL+ richt een regionaal loket in voor melding van (dreigend) verzuim en voortijdig schoolverlaten door onderwijsinstellingen en andere partners in het werkgebied. Vanuit het RBL+ wordt trajectbegeleiding geboden aan alle voortijdig schoolverlaters. Dit loket heeft tevens als functie een snelle en adequate doorverwijzing van zaken naar relevante instellingen en partijen. Melding en registratie Het RBL+ zorgt voor een sluitende melding en registratie. Deze dienen zowel de dagelijkse taakuitvoering te ondersteunen als de beantwoording van vragen van regionale en landelijke organisaties naar specifieke gegevens. Het RBL+ stelt daartoe in samenwerking met de scholen een regionaal verzuimprotocol op en een protocol voor de melding van voortijdig schoolverlaters. Het RBL+ maakt gebruik van een geautomatiseerd registratiesysteem voor het opslaan en bewerken van gegevens.

2.3 Organisatie RBL+ Het RBL+ streeft ernaar om tot één geïntegreerde aanpak voor de regio te komen. De interne werkprocessen worden daarop afgestemd en aandacht wordt besteed aan teamvorming en de toerusting van het personeel voor zijn (nieuwe) regionale taken. De totale begroting voor het jaar 2005 bedraagt € 1.364.880.

6

Er werken bij het RBL+ 4 trajectbegeleiders, 11 leerplichtambtenaren, 6 medewerkers voor de administratie en registratie en een directeur. De formatie bestaat uit 18,34 fte. De werkzaamheden worden uitgevoerd vanuit twee locaties; het hoofdkantoor in Dordrecht en de nevenvestiging in Gorinchem. De inhoudelijke aansturing van het RBL+ vindt plaats door de commissie Sociaal Beleid van de Drechtsteden en door het portefeuillehoudersoverleg van de gemeenten Gorinchem, Leerdam en Hardinxveld-Giessendam. Het beheer van het RBL+ (P&O, huisvesting, financiën en automatisering) is ondergebracht bij de gemeente Dordrecht.

Organogram RBL+

Gemeenteraad Dordrecht

Regio Zuid-Holland Zuid

College van B&W

Bestuur Drechtsteden

Algemene directie

Portefeuille Bedrijven

PH-Overleg Gorinchem, Leerdam Hardinxveld-Giessendam

Commissie Sociaal Beleid Drechtsteden

Ambtelijk Overleg Onderwijs Drechtsteden

Regionaal Bureau Leerplicht+ Directeur (1 fte)

Leerplicht en Trajectbegeleiding Trajectbegeleider (3,5fte) Leerplichtambtenaar (9,8 fte)

Melding, registratie en administratie Med. Reg.+appl. (1,0 fte) Med. Reg+adm. (2,34 fte) Secr.adm.med. (0,7 fte)

7

3. Leerplicht: Voorkomen en bestrijden van verzuim 3.1 Verzuim Het woord “leerplicht” heeft voor velen een negatieve bijklank. Het doel is evenwel voor jongeren een recht op onderwijs te creëren en hen in staat te stellen de juiste startkwalificaties voor de arbeidsmarkt te verwerven. Daartoe wordt geprobeerd het ongeoorloofd schoolverzuim te voorkomen en te bestrijden. In het schooljaar 2004-2005 stonden in het werkgebied van RBL+ 52.620 leerplichtige leerlingen ingeschreven. Ruim dertigduizend jongeren volgden basisonderwijs en meer dan tweeëntwintigduizend volgden voortgezet onderwijs.

Tabel 1 Aantal leerplichtige jongeren per gemeente

Gemeente Alblasserdam Sliedrecht Hendrik Ido Ambacht Dordrecht Zwijndrecht/Heerjansdam Papendrecht Leerdam Gorinchem Hardinxveld-Giessendam Totaal

5-12jr. 1.827 2.103 2.203 10.638 4.015 2.883 1.941 2.973 1.770

12-17jr. 1.291 1.622 1.682 7.741 3.153 2.056 1.410 1.966 1.346

Totaal 3.118 3.725 3.885 18.379 7.168 4.939 3.351 4.939 3.116

30.353

22.267

52.620

In het schooljaar 2004-2005 zijn in de regio twee gevallen van absoluut verzuim geconstateerd. Absoluut verzuim wil zeggen dat jongeren bij geen enkele onderwijsinstelling staan ingeschreven. Er is sprake van relatief verzuim als een leerling die op een school staat ingeschreven verzuimt lessen te volgen. Dit verzuim wordt onderverdeeld in luxe verzuim en signaal verzuim. Luxe verzuim houdt in dat de leerling buiten de schoolvakanties op vakantie gaat. Signaal verzuim duidt op afwezigheid als gevolg van problemen in de situatie van de leerling. In het afgelopen jaar was 48 keer sprake van luxe verzuim en 206 keer sprake van signaal verzuim. In de gevallen dat geoorloofd verzuim wordt gemeld, is er van te voren toestemming gevraagd om gedurende enige tijd geen onderwijs te volgen. Er bestaan verschillen in verzuim tussen gemeenten. Deze kunnen hun oorzaak vinden in de verschillen in verzuimaanpak, maar ook in de specifieke omstandigheden van de negen gemeenten. Het RBL+ is bezig met het integreren van de werkwijzen tot één regionale benadering.

8

Tabel 2 Aantal verzuimgevallen naar soort en onderwijstype

Onderwijstype Basis SBO VO VSO BVE

geoorloofd luxe signaal totaal 6 9 0 15 0 8 0 8 123 31 157 311 0 0 34 34 3 0 15 18

Totaal

132

48

206

386

Het verzuim doet zich vooral voor in het voortgezet onderwijs. Dit geldt zowel voor het luxe als het signaal verzuim. In een aantal gemeenteraden in de regio is de afgelopen jaren aandacht gevraagd voor een verzuimprotocol. Een dergelijk protocol geeft eenduidige richtlijnen voor de handelwijze bij verzuim voor scholen, leerlingen en het RBL+. In het schooljaar 2004-2005 is begonnen met het opstellen van een regionaal verzuimprotocol. De verwachting is dat dit eind 2005 gereed is. Ondertussen heeft het RBL+ in het afgelopen schooljaar delen van het “Rotterdamse model” gehanteerd. Vrijstelling De Leerplichtwet (artikel 5 sub a) stelt dat jongeren die op lichamelijk of psychische gronden niet geschikt zijn om tot een school te worden toegelaten, niet hoeven te worden ingeschreven. Het aantal in het schooljaar 2004-2005 toegekende vrijstellingen is 21. Artikel 5 sub b van de Leerplichtwet bepaalt dat ouders een beroep kunnen doen op vrijstelling, wanneer zij bedenkingen hebben tegen de inrichting van het onderwijs op alle binnen een redelijke afstand gelegen scholen. In het verslagjaar is 1 keer een dergelijke vrijstelling verleend. Artikel 15 van de Leerplichtwet biedt de mogelijkheid om vrijstelling te verlenen wegens het volgen van ander onderwijs aan partieel leerplichtigen. Dit is in het verslagjaar 8 keer gebeurd. Tabel 3 Aantal vrijstellingen

Art. 5 sub a 21

Art.5 sub b

Art. 15 1

8

VAVO De Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB) bepaalt dat toelating tot het volwassenenonderwijs uitsluitend openstaat voor 18-jarigen of ouder. In speciale gevallen is dispensatie mogelijk. De bevoegdheid om ontheffing te verlenen ligt bij de gemeenten. In het schooljaar 2004-2005 is aan 29 jongeren deze zogeheten VAVO dispensatie verleend.

3.2 Preventie Eerst in de afzonderlijke gemeenten en nu bij het RBL+ ligt het accent op het voorkomen van verzuim. In het schooljaar 2004-2005 is dan ook veel aandacht besteed aan preventie.

9

De leerplichtambtenaren leggen bezoeken af aan de groepen 8 van het basisonderwijs om het belang van het volgen van onderwijs onder de aandacht van jongeren te brengen. Er wordt regelmatig overleg gepleegd met de onderwijsinstellingen. Ook wordt op scholen door de leerplichtmedewerkers frequent spreekuur gehouden. In het afgelopen jaar is nadrukkelijk geïnvesteerd in voorlichting aan de doelgroep. Er is foldermateriaal gemaakt in een voor jongeren aanspreekbare vorm en met eenvoudig taalgebruik. Daarnaast is door de eigen medewerkers een website ontwikkeld. Deze is sinds medio 2005 in gebruik. Het komend jaar zal de website verder worden uitgebouwd. Op 19 april 2005 heeft RBL+ meegedaan aan de landelijke dag voor de leerplicht. In de gemeenten in de regio hebben allerlei activiteiten plaatsgevonden om aandacht te vragen voor de leerplicht. Zo zijn in verschillende gemeenten op scholen groene ballonnen uitgedeeld aan leerlingen die op tijd aanwezig waren en rode kaarten aan hen die te laat kwamen. Ook is er in Dordrecht in samenwerking met bureau HALT gesproken met notoire telaatkomers. De lokale tv heeft hieraan aandacht besteed. In Hendrik Ido Ambacht, Dordrecht en Gorinchem zijn leerplichtambtenaren met de politie de straat opgegaan om jongeren aan te spreken op het moment dat zij op school zouden moeten zijn. De eerste reacties maakten duidelijk dat dit soort activiteiten als zinvol worden ervaren.

3.3 Zorg Verzuim duidt vaak op problemen in de situatie van een jongere. Het kan gaan om persoonlijke problemen, maar ook om omstandigheden thuis, op school of elders. Het is niet het doel om zoveel mogelijk processen-verbaal op te leggen, maar ervoor te zorgen dat jongeren in de gelegenheid zijn onderwijs te volgen. Het opmaken van een proces-verbaal is een laatste middel voor een leerplichtambtenaar. Eerst dient gestimuleerd te worden dat de leerling samen met onderwijsinstellingen en relevante instanties een oplossing zoekt. Het RBL+ neemt daartoe deel aan multidisciplinaire teams, zorgadviesteams en jeugdpreventieteams. De volgende tabel geeft van een aantal werkzaamheden weer hoeveel acties er door het RBL+ in het verslagjaar gepleegd zijn. Het merendeel daarvan heeft betrekking op preventie en zorg. De inhoud die achter de getallen schuil gaat is zeer divers. Ook de omvang en de intensiteit kunnen sterk verschillen. In het ene geval volstaat een kort telefoongesprek, in een ander geval zijn indringende gesprekken met leerling en ouders nodig en moet uitgebreid overleg gevoerd worden met zorginstellingen. Tabel 4 Acties uitgevoerd door het RBL+

Actie Telefoon school/ouders/instanties/leerlingen Waarschuwingen leerlingen/ouders Oproep kantoor MDT/Zorgloket/JPT Instellingen voor Jeugdzorg/kinderbescherming Checken gegevens bij Burgerzaken/SVB/Sociale dienst Mailcontacten met scholen Gesprekken op scholen Huisbezoek Correspondentie school/ouders

Aantal 2.479 194 507 401 481 518 1.138 378 381 900

10

Route 23 Een bijzonder initiatief in het kader van zorg is het project Route 23. Het doel van dit Dordtse project is het voorkomen van voortijdig schoolverlaten, het terugdringen van de jeugdwerkloosheid en het zelfstandig laten functioneren van jongeren op de arbeidsmarkt. In dit project werkt het RBL+ samen met het CWI, de Sociale Dienst, het Da Vinci College en het Bureau Jeugdzorg. Wekelijks vindt er overleg plaats om de aanpak met betrekking tot deelnemers te bespreken.

3.4 Handhaving In geval van ongeoorloofd verzuim kan een proces-verbaal worden gemaakt. De rechter kan vervolgens een straf opleggen. In het schooljaar 2004-2005 hadden 10 leerplichtambtenaren de bevoegdheid van buitengewoon opsporingsambtenaren. Zij konden zelfstandig processen verbaal opstellen. Indien nodig konden zij daarbij een beroep doen op de politie en in het geval van Gorinchem, Leerdam en Hardinxveld-Giessendam op de sociale recherche van de regionale sociale dienst. Tabel 5 Aantallen processen-verbaal naar verzuimsoort

Gemeente Totaal Absoluut Relatief Dordrecht 35 0 35 H.I. Ambacht 7 0 7 Zwijndrecht 7 0 7 Papendrecht 5 1 4 Sliedrecht 3 0 3 Alblasserdam 0 0 0 Leerdam 1 0 1 Gorinchem 4 0 4 Hardinxveld- Giessendam 1 0 1 Totaal

63

1

62

In het schooljaar 2004-2005 zijn 63 processen-verbaal voor ongeoorloofd verzuim opgemaakt ; 1 voor absoluut verzuim en 62 voor relatief verzuim, waarvan 49 voor signaal verzuim. Tabel 6 Aantallen pv's voor relatief verzuim uitgesplitst

Gemeente*

Primair onderwijs Voortgezet onderwijs Signaal Luxe Signaal Luxe Dordrecht 4 1 27 3 H.I. Ambacht 1 2 4 0 Zwijndrecht 0 0 6 1 Papendrecht 0 0 4 0 Sliedrecht 0 0 3 0 Alblasserdam 0 0 0 0 * De gegevens voor de overige gemeenten zijn niet uitgesplitst

De meeste processen-verbaal zijn opgemaakt in verband met verzuim in het voortgezet onderwijs.

11

Halt Jongeren die vaak te laat komen op school kunnen op basis van een mini-proces-verbaal worden doorverwezen naar bureau Halt om een leerstraf te vervullen. In het schooljaar 2004-2005 werden 22 processen-verbaal opgemaakt. Leerstraffen De rechter in het arrondissement Dordrecht heeft in het schooljaar 2003-2004 voor het eerst Basta-leerstraffen opgelegd. Deze leerstraf is bedoeld voor jongeren van 12 tot 17 jaar die langdurig verzuimen van school. Basta biedt de jongeren een dagprogramma aan met daarin onder andere aandacht voor individuele en groepsactiviteiten en sociale vaardigheidstraining. Het programma bestaat uit een verplicht deel van drie weken en een vrijwillig (nazorg) traject van 10 weken. De uitvoering van Basta vindt plaats op de Meerpaal deel uitmakend van de stichting Trivium. In het schooljaar 2004-2005 hebben 9 leerlingen ( 5 leerlingen uit Dordrecht, 2 uit Sliedrecht en 2 uit Hendrik Ido Ambacht) een Basta-leerstraf opgelegd gekregen.

12

4. RMC-functie Het is belangrijk dat de handhaving van de Leerplichtwet en de RMC-functie met elkaar zijn verbonden in het RBL+. In een vroegtijdig stadium kan het voortijdig schoolverlaten worden aangepakt. De combinatie biedt het bureau ook de mogelijkheid om vanuit een stevige positie met partners tot afspraken over oplossingen te komen. Tevens doet het RBL+ op diverse terreinen binnen de afzonderlijke gemeenten ervaring op die elders in de regio kan worden ingezet. Zo wil het RBL+ de ervaringen met Route 23 op regionale schaal benutten. In dit verslag wordt volstaan met een overzicht van het voortijdig schoolverlaten van jongeren die vallen onder de partiële leerplicht. In een aparte effectrapportage zal het voortijdig schoolverlaten en de daarop gerichte activiteiten van het RBL+ worden beschreven. Deze effectrapportage zal voor 1 december 2005 gereed zijn.

Tabel 7 Voortijdig partieel leerplichtige schoolverlaters

Gemeente Alblasserdam Sliedrecht H.I. Ambacht Dordrecht Zwijndrecht/Heerjansdam Papendrecht Leerdam Gorinchem Hardinxveld-Giessendam Totaal

Aantal 0 3 5 32 0 16 4 15 3 78

13

5. Samenwerking 5.1 Spin in het web Het is de maatschappelijke en bestuurlijke opdracht aan het RBL+ om te zorgen dat jongeren gebruik maken van de kansen die het onderwijs biedt. Het instrumentarium bestaat primair uit registratie, overreding en inschakeling van verantwoordelijke partijen. Het gebruik van sancties is het uiterste middel. Het aantal betrokken partijen bij de problematiek van jongeren is enorm groot. Elk van hen heeft een specifieke invalshoek, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Er is geen sprake van een centrale regisseur en dit betekent dat het RBL+ bij het oplossen van verzuimproblemen met een veelheid van partijen aan tafel moet. Het bureau heeft daarbij de rol van een spin in een web.

Netwerk RBL+

JKO

Politie

Trivium

OM

Halt

Rechtbank

Basta

Verzuim/voortijdig schoolverlaten

Leerling

Vervolg leertraject

Raad voor de Kinderbescherming

RBL+ Onderwijsinstelling registratie

Jeugdzorg AMK

Schoolmaatschappelijk werk

5.2 Regiogemeenten De directeur van het RBL+ onderhoudt de contacten met de gemeenten in de regio. Zij heeft in dit kader drie maal per jaar overleg met de Commissie Sociaal Beleid van de Drechtsteden en maandelijks overleg met de coördinerend wethouder. Tevens voert zij drie keer per jaar overleg in het portefeuillehoudersoverleg van de gemeenten Gorinchem, Leerdam en

14

Hardinxveld-Giessendam. De wethouder van onderwijs van Gorinchem is coördinerend portefeuillehouder voor die subregio. De directeur heeft tweemaandelijks een gesprek met hem.

5.3 Scholen De medewerkers van het RBL+ onderhouden met de scholen in de regio intensief contact. Zij hebben regelmatig overleg met de directies en interne begeleiders/ zorgcoördinatoren van onderwijsinstellingen en nemen daarnaast deel aan de overleggen die in de afzonderlijke gemeenten plaatsvinden tussen de schooldirecties en vertegenwoordigers (van de afdelingen onderwijs) van de gemeenten

5.4 Organisaties Het RBL+ heeft bij het vinden van oplossingen met een groot aantal partners te maken. Per geval zal contact met relevante organisaties gezocht worden. Het bureau heeft in het schooljaar een begin gemaakt met het opzetten van een netwerk van structurele contacten om in specifieke gevallen de samenwerking efficiënter en gemakkelijker te laten verlopen. Van dit netwerk maken de volgende partijen deel uit: • Artsen • Bureau HALT • Bureau Jeugdzorg inclusief AMK • Buurt- en jongerenwerkers • Centrum Werk en Inkomen • CFI • GGD • GGZ/Grote Rivieren • Inspectie onderwijs • Jeugdpreventieteams • Jeugdzorgteams • Ministerie OCW • Sociale Verzekeringsbank

5.5 Overleggen Het RBL+ neemt deel aan een groot aantal overleggen. Doel van deze overleggen is in een zo vroeg mogelijk stadium mee te denken en te adviseren over een gerichte aanpak voor het terugdringen van het schoolverzuim en de schooluitval van jongeren. Kwaliteitskring Vertegenwoordigers van het Openbaar Ministerie, Raad voor de Kinderbescherming, Bureau Halt en het RBL+ overleggen maandelijks met elkaar in de “Kwaliteitskring”. Doel van dit overleg is de handhaving van de Leerplichtwet te verbeteren en afspraken te maken voor een eensluidende aanpak in de regio. Casusoverleg De leerplichtmedewerkers worden maandelijks in de gelegenheid gesteld om met medewerkers van het OM en de Raad voor de Kinderbescherming casussen te bespreken waarbij proces-verbaal opgemaakt kan worden. Deze afstemming zorgt voor een adequate en sluitende aanpak met het OM.

15

Wijkteamoverleg In de regio hebben de leerplichtmedewerkers regelmatig contact met de politie en nemen deel aan de wijkteamoverleggen waarin gesproken wordt over overlastgevende jongeren. Jeugdzorg In dit jaar is gestart met een maandelijks overleg met het Bureau Jeugdzorg, het Algemeen Meldpunt Kindermishandeling en de GGD over een tijdige en adequate aanpak van de problemen die door het RBL+ bij jongeren worden gesignaleerd.

5.6 Projecten Er zijn in de regio verschillende projecten gericht op jongeren waaraan het RBL+ actief deelneemt. Route 23 is al eerder in dit verslag genoemd. Daarnaast werkt het bureau samen met de Taskforce Jeugdwerkloosheid. Dit gebeurt met name in het kader van de preventie en aanpak van voortijdig schoolverlaten. Het RBL+ is in Gorinchem en omgeving een samenwerkingsverband aan gegaan met organisaties die zich inzetten om kinderen en jongeren tot 18 jaar, hun ouders/verzorgers, begeleiders en scholen te helpen met problemen op het gebied van jeugdzorg, geestelijke gezondheidszorg, welzijn en onderwijs. Onderdeel van deze samenwerking is de gezamenlijke huisvesting in het Jeugdzorgcentrum Gorinchem e.o. In het verslagjaar zijn daartoe voorbereidingen getroffen. Op 21 september 2005 is het centrum officieel geopend.

5.7 Bureau Het jaar 2005 staat voor het RBL+ intern in het teken van het ontwikkelen van een regionale aanpak. De werkwijzen van de medewerkers afkomstig uit verschillende gemeenten worden op elkaar afgestemd. Er is besloten tot de instelling van een systeem van contactpersonen voor voortgezet onderwijs en de samenstelling van kernteams rond thema’s. Dit systeem is op 1 oktober 2005, dus in het nieuwe schooljaar, ingevoerd. De kernteams zijn: • Preventie • Advies • Handhaving • Voorlichting • Beleid • Speciaal onderwijs • Buitenleerlingen In het voorbije jaar is gewerkt aan een regionaal verzuimprotocol en een protocol voor de RMC-functie. Deze worden naar verwachting in het najaar van 2005 vastgesteld. In samenwerking met het Openbaar Ministerie en andere partners uit de Kwaliteitskring werkt het RBL+ aan een Leidraad voor Handhaving en Justitiële Aanpak Verzuim. In het afgelopen jaar heeft een medewerker de opleiding tot BOA met succes afgerond. Tevens heeft een leerplichtambtenaar bij het LVLA de vakopleiding leerplichtambtenaar gevolgd en twee andere medewerkers de opleiding voor de leerplichtadministratie gevolgd. De gezamenlijke leerplichtambtenaren in Zuid- Holland Zuid hebben gewerkt aan een nieuwe ambtsinstructie, die in het komend verslagjaar zal worden vastgesteld. 16

Er is veel aandacht besteed aan het tot stand brengen van één registratie- en administratiesysteem voor de regio, inclusief de invoering van een nieuw softwarepakket. Ondanks alle tegenslagen en manco’s die nog met het systeem verbonden zijn, is de administratie met ingang van 1 augustus 2005 compleet gevuld.

17

6. Conclusies en voornemens Het RBL+ is begonnen de afzonderlijke werkwijzen van gemeenten te integreren tot één regionale aanpak. Dit heeft onder andere geleid tot regiobrede activiteiten en de voorbereiding van een regionaal verzuimprotocol. Het RBL+ gaat de komende periode op deze weg verder. Het voornemen is om het verzuimprotocol en de Leidraad voor Handhaving en Justitiële Aanpak Verzuim in het schooljaar 2005-2006 vast te stellen en te implementeren. Terwijl er werd gewerkt aan de totstandkoming van een regionale aanpak ging de dagelijkse taakuitvoering door. Dit heeft een extra druk op de organisatie gelegd. Er is veel aandacht aan de doelgroep besteed. Er is een breed scala van activiteiten uitgevoerd.

De verbetering van de informatievoorziening heeft een hoge prioriteit. In het afgelopen schooljaar is daar veel aandacht aan besteed. Ook al zijn er forse stappen gezet, er dient nog veel te gebeuren. Het komend jaar blijft dit een belangrijk aandachtspunt. De registratie en de bewerking van gegevens zal verder worden verbeterd door een eenduidige en systematische vastlegging. Tevens zal mede aan de hand van de ervaringen met dit jaarverslag in kaart gebracht worden aan welke informatie behoefte bestaat. Daar waar mogelijk zal bovendien aansluiting gezocht worden bij externe projecten, bij voorbeeld bij dat van de Informatie Beheer Groep om via onderwijsnummers de informatie uitwisseling te optimaliseren. Het RBL+ heeft actief meegewerkt aan een onderzoek naar ernstig verzuim in de Drechtsteden. De oorzaak van met name het langdurig verzuim is niet bekend. Hiernaar zal in de komende periode samen met andere instanties verder onderzoek worden gedaan. De RMC-functie wordt gecombineerd met taken op het gebied van de leerplicht. Het RBL+ streeft naar een verder gaande integratie om zo tijdig het voortijdig schoolverzuim te kunnen aanpakken.

18

Bijlage 1 Leerplichtwet en RMC-functie Leerplichtwet De Leerplichtwet 1969 bepaalt dat alle jongeren verplicht zijn onderwijs te volgen vanaf hun vijfde jaar tot en met het schooljaar waarin zij 17 jaar worden. Hierbij geldt dat: • een jongere volledig leerplichtig is tot het einde van het schooljaar waarin hij zestien jaar wordt, of totdat hij twaalf jaar volledig dagonderwijs heeft gevolgd. Hij moet vijf dagen per week onderwijs volgen. • de jongere daarna nog een schooljaar partieel leerplichtig is. Hij moet minimaal twee dagen per week onderwijs volgen. Indien een jongere niet voldoet aan de leerplicht is er sprake van verzuim. Er is sprake van absoluut verzuim wanneer een jongere in het geheel niet staat ingeschreven bij een onderwijsinstelling. In dit geval zijn de ouders strafbaar. Tegen hen kan proces-verbaal worden opgemaakt. Jongeren vanaf 12 jaar kunnen ook zelf gestraft worden voor de overtreding van de Leerplichtwet. Er is sprake van relatief verzuim als een leerling die op een school staat ingeschreven ongeoorloofd verzuimt lessen te volgen. Dit verzuim wordt onderverdeeld in luxe verzuim en signaal verzuim. Luxe verzuim houdt in dat de leerling buiten de schoolvakanties op vakantie gaat. Signaal verzuim duidt op afwezigheid als gevolg van problemen in de situatie van de leerling. Het gemeentebestuur heeft de taak om toe te zien op de naleving van de Leerplichtwet. Het gemeentebestuur rapporteert jaarlijks vóór 1 oktober aan de gemeenteraad over de omvang en afhandeling van de meldingen van schoolverzuim. De uitvoering van de handhavingstaak is opgedragen aan de leerplichtambtenaar. • Deze zorgt voor een leerplichtadministratie en controleert of ouders, leerlingen en schooldirecties zich houden aan de bepalingen van de Leerplichtwet. • De leerplichtambtenaar biedt hulp aan leerlingen, ouders en scholen bij het zoeken naar oplossingen bij schoolverzuim, voortijdig schoolverlaten. Ook behandelt de leerplichtambtenaar vragen voor vrijstelling van leerplicht en extra verlof op grond van bijzondere omstandigheden. • De leerplichtambtenaar heeft naast deze maatschappelijke zorgtaak, ook een mogelijkheid om proces-verbaal op te maken tegen ouders en jongeren. De officier van justitie bepaalt of een zaak voor de rechter wordt gebracht. De leerplichtambtenaar is alleen bevoegd om deze justitiële functie uit te voeren als hij in het bezit is van een bevoegdheid als “buitengewoon opsporingsambtenaar”. RMC-wet De RMC-wet (staatsblad 636, 2001)verplicht het bevoegd gezag van onderwijsinstellingen om jongeren die het onderwijs voortijdig verlaten te melden bij de leerplichtambtenaar. De gemeenten dienen in regionaal verband een Meld- en Coördinatiefunctie in te stellen. Deze draagt zorg voor: • registratie van jongeren tot 23 jaar die het onderwijs verlaten zonder startkwalificatie • stimuleren dat jongeren die het onderwijs voortijdig dreigen te verlaten alsnog in een of andere vorm van onderwijs te krijgen. Dit laatste gebeurt onder andere door mensen en instanties beter te laten samenwerken en door het bieden van individuele trajectbegeleiding. De RMC-functie is door de wetgever dicht bij de leerplicht georganiseerd. De teruggeleiding van niet meer leerplichtige jongeren naar het onderwijs is niet door sancties af te dwingen.

19

Bijlage 2 Lijst van afkortingen AMK BJZ BOA BVE CFI LVLA OM RMC ROC SO VAVO VO VSO

Algemeen Meldpunt Kindermishandeling Bureau Jeugdzorg Buitengewoon opsporingsambtenaar Beroeps- en volwasseneneducatie Centrale Financiële Instellingen van het ministerie van OCW Landelijke Vereniging voor Leerplichtambtenaren Openbaar Ministerie Regionale Meld- en Coördinatiefunctie Regionaal Opleidingscentrum Speciaal onderwijs Voortgezet Algemeen Volwassenenonderwijs Voortgezet onderwijs Voorgezet speciaal onderwijs

20