Verslag over het jaar 2012. Het Nederlands Zouavenmuseum heeft als doel het opsporen, bewaren en rangschikken en tentoonstellen van objecten die betrekking hebben op de geschiedenis van de pauselijke zouaven. Het geven van informatie over deze objecten behoort eveneens tot haar taak.
Stichtingbestuur. Op 1 januari 2012 was de samenstelling van dit bestuur als volgt: Dhr. G.M.A.A. van der Heijde, voorzitter. Mevr. J. Leguijt, vice-voorzitter. Dhr. M.W.M. Braat, secretaris. Dhr. J.H.M. Steegmans, penningmeester.
Oudenbosch was van 1864-1870 het voornaamste verzamelpunt van de Nederlandse Zouaven bij hun vertrek en terugkeer.
Per 1 april 2012 is Dhr. M.J.J.G. Buijs toegetreden tot het bestuur als lid.
Het Zouavenmuseum werd opgericht door Broeder Christofoor van Langen ( 18931968), die ook het boek “Uit het Epos der Drieduizend” schreef. Hij was naast geschiedenisleraar ook geschiedschrijver van de Congregatie van de Broeders van St. Louis te Oudenbosch. Hij verzamelde uit persoonlijke belangstelling een grote collectie documenten van en herinneringsstukken aan de zouaven. In 1946 overleed de laatste Nederlandse zouaaf en aan Broeder Christofoor is toen het verzoek gericht zijn verzameling tentoon te stellen, zodat deze merkwaardige geschiedenis niet verloren zou gaan. Op voorwaarde dat de grote objecten, die waren ondergebracht bij het Bisschoppelijk Museum te Haarlem in Oudenbosch een plaats zouden vinden, heeft Broeder Christofoor gehoor gegeven aan dit verzoek. Het museum werd officieel geopend op 18 augustus 1947 en bestaat in het verslagjaar dus 65 jaar. Op 1 juni 1968 werd de collectie in bruikleen gegeven aan de gemeente Oudenbosch ( thans gemeente Halderberge), die beheer en bewaring op zich nam. Een tijdelijk onderkomen werd gevonden op het adres Pastoor Hellemonsstraat nummer 6. Op 1 mei 1975 werd het museum definitief heropend in het uit 1776 daterende voormalig raadhuis van Oudenbosch aan de Markt nummer 31. In 1995 werd het museum ondergebracht in een stichting.
Nederlands Zouavenmuseum
jaarverslag 2012
Het stichtingsbestuur kwam in het verslagjaar 2012 8 x in vergadering bijeen. Personeel. Op basis van detachering werkten in het museum: Mevr. M.C. Zonneveld-Kouters, conservator voor 10 uren per week. Mevr. M. van Peer-van Dongen, huishoudelijk medewerkster voor 4 uren per week. Vrijwilligers. Tijdens openstellingen en rondleidingen van groepen hebben wij gebruik kunnen maken van de diensten van een zevental vrijwilligers. Openingstijden. Het museum is geopend van 1 mei tot 1 oktober op de eerste en derde zondag van de maand en op dinsdag, woensdag en donderdag van 14.00 – 17.00 uur. De overige maanden is het museum geopend de eerste en derde zondag van de maand en iedere dinsdag eveneens van 14.00 – 17.00 uur. Extra openingstijden tijdens: Museumweekend op 14 en 15 april 2011, Open Monumentenweekend op 8 en 9 september 2012 en tijdens het bezoek van groepen die het gehele jaar door op afspraak welkom zijn.
1
Cultuurmarktplaats Amadeus. Basisscholen uit gemeente Halderberge zullen gedurende 5 jaar in de gelegenheid worden gesteld Bezoekers. In 2012 is het aantal bezoekers met 226 gedaald tot 1949. 2009 2010 2011 2012 1957 2169 2175 1949 Onderverdeling: Volw. ind. Museumkaart Kinderen Vrienden Museumweekend Groepsbezoek Open Monumentendag
522 218 13 6 173 1025
468 303 22 6 81 1164 125
416 282 23 9 57 1220 168
456 284 16 2 56 1048 87
Tijdens het Museumweekend in april en de Open Monumentendagen in september waren er gratis rondleidingen in het museum. Het prachtige zomerweer tijdens de Open Monumentendagen en de kleinere schoolklassen zijn mede een oorzaak van het gedaalde aantal bezoekers. Door het sluiten van Hotel Tivoli in Oudenbosch, hebben wij dit jaar diverse groepen niet ontvangen. O.a. onze vaste bezoekers van Oad reisbureau. In het verslagjaar 2012 ontvingen wij 50 groepen met een gemiddelde groepsgrootte van 21 personen. De maximale groepsgrootte is 25 personen. De groepen waren afkomstig uit heel Nederland. De herkomst weer zéér divers, familiereünies, historische verenigingen, bedrijfsuitjes enz. In het kader van de actie “Museumschatjes”, georganiseerd door Provincie Brabant hebben twee groepen het museum bezocht. Door deelname aan het project “Over Gisteren”, dat is gestart in november 2008, is het aantal kinderen dat in groepsverband het museum bezoekt gestegen. “Over Gisteren” is een lesprogramma voor groep 1 en 2 van de basisscholen, opgezet door Stichting Erfgoed Brabant i.s.m. het Zouavenmuseum en begeleid door
Nederlands Zouavenmuseum
jaarverslag 2012
dit lesprogramma te volgen. Het programma start met een museumles van 90 minuten in het Nederlands Zouavenmuseum, gevolgd door een aantal lessen in de klas. In het kader van dit project hebben 14 groepen het museum bezocht. Entreegeld. In 2012 was het entreegeld als volgt: Personen tot 12 jaar € 1,50 Personen boven 12 jaar € 2,50 Museumkaart gratis Groepsbezoek € 2,00 Rondleiding € 5,00 Ansichtkaarten worden verkocht voor € 0,70 per stuk. Verder zijn verkrijgbaar de boeken “De vuist van de Paus” van Wim Zaal en “Voor Paus en Koning” van Drs. Petra van Essen. Inlichtingen. Ook in 2012 heeft het Zouavenmuseum weer kunnen voldoen aan talloze vragen over Nederlandse Zouaven. Nog steeds vinden bezoekers van het museum hier informatie waar zij niet van op de hoogte waren. Na een vaag bericht van een overgrootvader in het leger van de Paus is het ieder keer weer bijzonder dat men hier de geruchten kan staven met inschrijfformulieren, persoonsgegevens, zelfs foto’s en bidprentjes. Zaken die in verschillende families niet meer bekend zijn, maar die in het museum voor het publiek ter inzage liggen. De documenten zijn veelvuldig gekopieerd en van het fotomateriaal kan een afdruk worden gemaakt. Het is ook mogelijk een gescande afbeelding te ontvangen via e-mail. Medewerking is ook verleend bij het tot stand komen van artikelen en boekjes. De samenstellers hiervan hebben in bijna alle gevallen een presentexemplaar aan het
2
museum geschonken. Deze worden in het archief/bibliotheek bewaard. Aanwinsten. In het verslagjaar 2012 konden wij de volgende objecten aan de collectie toevoegen: Schenker : Dhr. Bart Beaard, Drunen. Kopie-foto van schilderij van zouaaf Adrianus Merkx. Foto van grafmonument zouaaf Verbeek Kopie-foto van zouaaf H. de Laat. Kopie bidprent van Joannes Baptist Melis. Kopie artikel over Zouavenbroederschap Drunen. Kopie artikel “Zoeaven uit Vlijmen en omstreken”. Schenker: Mevr. Y. Goedhart, Ossendrecht. Diploma Bene Merenti van zouaaf P. van Haasteren Toestemming tot het aannemen en dragen van de B.M. medaille. Relikwieëndoosje. Schenker: Mevrouw P.J. Bruschetto, Rotterdam. (uit nalatenschap) Schenking via Dhr. J. de Rooy, Alblasserdam. 1 foto van zouaaf P.J. Bruschetto, Rotterdam 1 medaille Mentana 1 medaille Bene Merenti met diploma en Ordre du Jour. Schenker: Stichting Oud Obdam,Hensbroek. Magazine nr. 20 met artikel over zouaven uit Obdam door P. Koenis. Schenker: Erven van Dhr. R.C.H. Anker te Amsterdam, vertegenwoordigd door diens executeur-testamentair Mr. W.F. Floor te Amsterdam. 1 Olieverfschilderij van een Franse Zouaaf door Louis Chantal. Schenker: Dhr. P.J. Bussen, Heiloo. Boekje - De geschiedenis van de parochie St. Nicolaas te Lutjebroek
Nederlands Zouavenmuseum
jaarverslag 2012
Boekje – Door God geplant, leesboek voor der kerkelijke geschiedenis in Nederland. Schenker: Dhr. J.P.M. Reurings, Wilnis. Medaille uitgegeven t.g.v. de Heiligverklaring van de Martelaren van Gorkum van zouaaf Martinus Reurings. Schenking via Jos Engelen Sittard, per email: Foto van schilderij van zouaaf L.H. Cremers, Tegelen. Foto van zouaaf Adriaan de Graaf, Oud-Gastel. Foto van zouaven Jan Darding, Adriaan de Graaf en onbekende zouaaf. Foto van bestuur (?) Lambertusvereniging te Reuver. Foto van toneelstuk opgevoerd door Mannenkoor Reuver. Kopie van bidprent en artikel n.a.v. het overlijden van zouaaf J.H. Schell. Kopie van tekstzijde van bidprent van Adriaan de Graaf, Oud-Gastel. Kopie van artikel verschenen n.a.v. het overlijden van Adriaan de Graaf. (2x) Kopie van Diploma Bene Merenti van Adriaan de Graaf, Oud-Gastel. Schenker: Dhr. K. Hauert, Duiven. Kopie brief geschreven door zouaaf Jan Borst. Schenker: A. Koenraadt, Standdaarbuiten. Prent “Beeld van Oudenbosch” van Joop van Rijsbergen. Schenker: bezoeker museum. Kopie-foto van zouaaf C.J. Dohmen. Kopie-foto van zouaaf H.H. Stultiëns en familie. Kopie-foto van zouaaf J. Kilb. Schenking via e-mail van J. Looijmans. Foto van oud-zouaaf Looijmans met zijn gezin. Schenker: Mevr. Hoedt-Heymans, Geervliet. Bidprent van Jacobus Martinus Heymans. Schenker : Dhr. J. Esveld, Zoetermeer.
3
Kopie militair paspoort van zouaaf “Souss Guiseppe.”
Schenker: Leo Ikelaar, Amsterdam. Ansichtkaart met afbeelding van Franse Zouaven. Schenker: Via Jos Engelen Sittard. Kopie foto van oud-zouaaf H. op de Laak, Venlo. Schenker: Maria McKenna Zonneveld, Australië. Kopie foto van zouaaf Frans van der Heijden, Zwammerdam. Schenker: Dhr. A.W. Jansman, Luttenberg. Kopie-foto van zouaaf Antonius Broekman, Raalte. Schenker: Dhr. G. Klinkhuis, Enschede Kopie foto en brieven van Zouaaf G. Hondebrink, Borne. via internet: Kopie foto van handboogschutterij Constantia met o.a. oud-zouaaf H. Valk. Registratie en conservering van de collectie. Alle in het museum aanwezige documenten en foto’s zijn geregistreerd, waar nodig gerestaureerd en ontzuurd en opgeborgen in zuurvrije dozen. Nieuwe aanwinsten worden onmiddellijk geregistreerd en via het zoeksysteem is het mogelijk na te gaan wat en waar er in het archief en museum wordt bewaard van de desbetreffende zouaaf of de desbetreffende episode in de geschiedenis. Alle registratiekaarten zijn ingevoerd in de computer en worden voorzien van een digitale afbeelding van het object. 11.253 Objecten/inventarisnummers zijn voorzien van een afbeelding en sinds september 2007 is het voor het publiek mogelijk het inventarisatieprogramma te raadplegen d.m.v. een informatiezuil in het museum. Het project om alle objecten te voorzien van een afbeelding duurt voort. Publiciteit.
Nederlands Zouavenmuseum
In 2012 zijn advertenties geplaatst, waarvan 1 voorzien van een redactioneel artikel in: Museummagazine Vitaal 50+ oplage 45000 verspreiding bij Tip, VVV en Musea. Uitgave april 2012. Bruisend Halderberge, uitgave april 2012 Museummagazine Erfgoed Brabant, uitgave maart 2012. Publiciteit voor het museum hebben wij gevraagd en/of gekregen in en n.a.v.:
Halderbergse bode n.a.v. museumweekend, april 2012. Halderbergse bode n.a.v. zomeropenstelling, mei 2012. Huis-aan-huis folder Monumentendag/cultuurmaand H’berge.verspreid in augustus 2012. BN de Stem n.a.v. korting op subsidie in september 2012. Halderbergse Bode n.a.v. bezoek Kardinaal Eijk, in oktober 2012. BN de Stem: “Deur staat op een kier voor Zouavenmuseum“, in november 2012. Halderbergse Bode: “Zouavenmuseum geopend in 2013”, in november 2012.
Het museum was tevens te bewonderen in een: Filmpje over Zouavenmuseum, uitgezonden via zuidwesttv, terug te zien via http://www.zuidwesttv.nl/tv/streek musea ,november 2012.
Filmpje over Oudenbosch en de zouaven, uitgezonden via RKK “Katholiek Nederland”. Terug te zien via: http://www.uitzendinggemist.nl/afle veringen/1309068#00:10:16 , november 2012.
Vrijwilliger Maarten Schapendonk heeft op verzoek twee lezingen verzorgd:
jaarverslag 2012
4
Voor Regionaal Archief WestBrabant op 7 februari 2012. Voor Historische Vereniging Dinteloord op 19 maart 2012.
En tijdens het hele zomerseizoen was er in de entree van het arboretum een vitrine ingericht over/van het Zouavenmuseum. Folders/ posters werden verspreid o.a. via de VVV-Roosendaal, VVV-Halderberge, Cultureel Centrum Van Gogh te Zundert, Uit-Punt te Etten-Leur, Hotel de Reiskoffer te Bosschenhoofd, Hotel Tivoli te Oudenbosch, Conferentie Centrum Bovendonk te Hoeven, Bosbad HoevenMolecaten Park te Hoeven, de Basiliek te Oudenbosch, Toeristisch Arrangementen Bureau Willemstad en de overige musea te Oudenbosch. Door VVV-Roosendaal en het TAB (Toeristisch Arrangementen Bureau) Willemstad worden dagtochten verzorgd naar Oudenbosch, waarbij een bezoek aan het Zouavenmuseum op het programma staat. Via verschillende websites wordt verwezen naar de site van het zouavenmuseum. Via de site van het Zouavenmuseum, www. zouavenmuseum.nl, komen ook regelmatig vragen om informatie. Ook worden er boeken besteld via deze site en geven belangstellenden zich op als Vriend van het museum. Op de ramen van het souterrain is een zgn. QR-code opgehangen, zodat bezoekers die in het bezit zijn van een smartphone met de juiste software direct de website kunnen raadplegen. Het gebouw. In 2012 is er behalve het gewone onderhoud, niets veranderd in het museum. De vriendenkring. Eind 2012 telde de Vriendenkring van het Zouavenmuseum 52 leden. Deze vrienden van het museum hebben tijdens het verslagjaar twee maal een
Nederlands Zouavenmuseum
jaarverslag 2012
nieuwsbrief ontvangen en het jaarverslag over 2011. Men kan zich aanmelden als Vriend van het Zouavenmuseum door in het museum een formulier in te vullen of via Internet. Voor een bijdrage van minimaal 15 euro per jaar wordt men lid van de Vriendenkring. Men ontvangt 2 x per jaar een nieuwsbrief en het jaarverslag en de toegang tot het museum voor een vriend en zijn/haar huisgenoot is gratis. Wat is er concreet gebeurd in 2012? Het nieuwe beleidsplan voor de periode van 2012-2018 is opgesteld. Een zouavenuniform en twee schilderijen zijn in bruikleen afgestaan aan Heemkunde kring Onsenoort in Drunen t.b.v. een tentoonstelling. Een zouavenuniform is in bruikleen afgestaan aan Koninklijk Tehuis voor Oud-Militairen en Museum te Bronbeek t.b.v. een tentoonstelling van januari t/m december 2013. Alle nieuwe objecten zijn toegevoegd aan het computersysteem. Alle objecten worden voorzien van een digitale afbeelding. ( 11.253 scans zijn toegevoegd) Twee medewerkers hebben het certificaat Bedrijfs Hulp Verlener (BHV) verlengd. M. Braat en M. Zonneveld nemen namens het Zouavenmuseum deel aan het Platform Veiligheidszorg Musea in West-Brabant. Een zelfanalyse voor het behoud van het predikaat “Geregistreerd museum” is digitaal ingevuld. Wat zijn de plannen voor 2013? Meer bezoekers de weg naar het museum wijzen! De positie van het Zouavenmuseum in Halderberge verstevigen. Continuering van het automatiseringsproject. Toevoegen van digitale afbeeldingen.
5
Certificaten BHVcontinueren. Deelname Platform Veiligheidszorg. Een publieksvriendelijk zoekprogramma voor de zuil in het museum verder ontwikkelen.
Medewerkers, bestuur en vrijwilligers zullen er alles aan doen om bovenstaande zaken te realiseren. Wij hopen dit jaar meer bezoekers te mogen ontvangen dan vorig jaar. Uit de positieve reacties van bezoekers
blijkt dat het Zouavenmuseum een unieke plaats inneemt en zeer gewaardeerd wordt. Vooral de dubbele functie van museum en archief maakt het voor de bezoekers dubbel en dwars waard een reis naar Oudenbosch te ondernemen. Oudenbosch, januari 2013. Marijke Zonneveld-Kouters.
Financieel Overzicht 2012.. Staat van Baten en Lasten Baten Entreegelden Verkoop boeken en documentatie Giften/donaties Donaties vrienden van het museum Subsidie gemeente Rente Totaal
3.533 1.261 282 974 21.572 478 28.100
Lasten Personeelskosten Huisvestingskosten Energiekosten Kantoorkosten Reservering t.b.v. collectie Afschrijvingen Algemene kosten Telefoon- en verzendkosten Toename/afname algemene reserve
Nederlands Zouavenmuseum
16.512 833 3.670 701 2.250 663 2.194 501 776 28.100
jaarverslag 2012
6
Nederlands Zouavenmuseum
jaarverslag 2012
7
