Verslag macronachtvlinders. Vlinder- en Libellen Werkgroep Hoekschewaards Landschap

2012 -2012 2014 2014 Verslag Verslag macronachtvlinders macronachtvlinders

Vlinder- en Libellen Werkgroep Hoekschewaards Landschap

Inhoud Inleiding ....................................................................................................................................................... 2 Opzet van het verslag .................................................................................................................................. 2 Waarnemers ................................................................................................................................................ 2 Locaties nachtinventarisaties ...................................................................................................................... 3 Bijzonderheden ........................................................................................................................................... 4 Waarnemingen in 2012 - 2014 .................................................................................................................... 7 Alle waargenomen soorten in de Hoeksche Waard .................................................................................. 16

1

Inleiding Met de verschijning van de uitgave “Nachtvlinders – Veldgids met alle in Nederland en België voorkomende soorten” (2006) is de fascinerende wereld van de macronachtvlinders toegankelijker geworden. Ook in de Hoeksche Waard wordt er actiever naar nachtvlinders gekeken. Aanleiding om (voor de eerste keer) een verslag uit te brengen met alle waarnemingen van de afgelopen jaren. Dit verslag toont slechts een glimp van het macronachtvlinderleven in de Hoeksche Waard want er wordt geen structurele monitoring van macronachtvlinders uitgevoerd (wekelijkse inventarisaties op dezelfde locatie). Alleen als er rupsen worden aangetroffen is daarom met zekerheid vast te stellen dat er een populatie aanwezig is. Er valt dus nog heel veel te ontdekken en we hopen dat dit verslag de inspiratie geeft om hier enthousiast mee verder te gaan.

Opzet van het verslag Het verslag geeft een overzicht van de waarnemingen van macronachtvlinders in de Hoeksche Waard in de periode van 2012 – 2014. Voor elke macronachtvlinderfamilie is een tabel opgenomen. Hierin wordt per soort vermeld hoeveel exemplaren er zijn gezien en in hoeveel kilometerhokken de soort is aangetroffen. De vindplaats is meestal de locatie van een nachtinventarisatie, maar het kan ook een locatie in het veld zijn (vooral bij dagactieve nachtvlinders en rupsen). Het aantal kilometerhokken geeft een indicatie van het voorkomen van de soort in de Hoeksche Waard maar het zegt nog niets over de aanwezigheid van een populatie, tenzij het om een rups gaat. Mannetjes kunnen immers grote afstanden afleggen op zoek naar vrouwtjes. Het laatste hoofdstuk geeft een volledig overzicht van alle macronachtvlinders die in de waarnemingendatabase van onze werkgroep zijn opgenomen, met vermelding van het eerste jaar en het laatste jaar van waarneming. In alle tabellen wordt de indeling gehanteerd zoals in de Voorlopige Rode Lijst Macronachtvlinders in de uitgave “Nachtvlinders belicht” (door De Vlinderstichting en Werkgroep Vlinderfaunistiek, 2013). De nachtvlinders worden met hun Nederlandse naam vermeld (conform de Veldgids Nachtvlinders).

Waarnemers In de Hoeksche Waard zijn diverse waarnemers actief, hun activiteiten bestaan uit: • • •

Lakenopstelling en smeren in natuurgebieden op vrijdagavond rond Nieuwe maan in de maanden april –oktober Lakenopstelling en/of lichtval in diverse tuinen, afhankelijk van de weersomstandigheden. Dagactieve soorten noteren bij de inventarisatie van dagvlinders.

Leden Werkgroep Vlinders en Libellen Onderstaande leden van de werkgroep houden zich bezig met macronachtvlinders: Kees van den Berg (KvdB), Katja Hora (KH), Marjan Reitsema, Marianne Bianchi, Wilma Kapoen (WK), Ton Schilperoord (TS), Peter Boelaars, Rita van den Bos (RvdB), Janus Verkerk (JV), Henk Bunjes (HB), Marion Zondervan (MZ). (indien actief met nachtinventarisaties: met vermelding van waarnemerscode)

2

Overige waarnemers Hieronder een zo volledig mogelijke lijst van personen waarvan in de periode 2012-2014 waarnemingen werden verkregen en gebruikt in dit rapport. Ze leveren een bijzonder waardevolle bijdrage aan ons onderzoek. Alle waarnemers hartelijk dank! Tim Adriaens, Truus van Belle, Han Benard, Martin Benard, Joop v.d. Berg, Jannie Dam, Frank van Gessele, Dick van Houwelingen (DvH), Menno Korbijn (MK), Len Korevaar, Esther Linnartz, Reitze v.d. Meulen, Martin Mollet, Cees van Oostende, Gerard Ouweneel, G. Richters, Peter Rooij (PR), Ben/Riet Sonneveld, H.M. Timmer, Bob Wiggers. (indien actief met nachtinventarisaties: met vermelding van waarnemerscode)

Externe waarnemingen Onze waarnemingendatabase met macronachtvlinders bevat vrijwel uitsluitend waarnemingen die rechtstreeks van de diverse waarnemers zijn ontvangen. De site Waarneming.nl wordt slechts incidenteel als bron gebruikt.

Locaties nachtinventarisaties De Vlinder- en Libellenwerkgroep houdt nachtinventarisaties in diverse natuurterreinen in de Hoeksche Waard, hierbij wordt er gebruik gemaakt van een laken-opstelling met lamp en van smeer. Ook wordt er jaarlijks door Natuurmonumenten een nachtinventarisatie gehouden op Tiengemeten. De tabel toont een overzicht van de locaties, met vermelding van de inventarisatiedatum.

Plaats Oud-Beijerland Oud-Beijerland Oud-Beijerland Oud-Beijerland Numansdorp Piershil Zuid-Beijerland

Terrein BC Klein Profijt BC Klein Profijt BC Klein Profijt BC Klein Profijt BC NLC Heemtuin Borrekeen

2014 28 mrt 27 juni 26 sep

’s-Gravendeel ’s-Gravendeel Maasdam Tiengemeten

Het Groene Veld Trekdambos Boomgaard Gatsedijk nabij BC (door PR)

25 juli

25 apr 30 mei

22 aug 30 aug

2013 12 apr 22 juni 6 sep 4 okt 5 juli 7 juni

2012 20 apr 20 juli 14 sep 12 okt 22 juni 17 aug 15 juni

10 mei 12 juli

18 mei

31 aug

1 sep

Ook in een aantal tuinen worden nachtvlinders geïnventariseerd, met behulp van een lakenopstelling met lamp, een lichtval en/of smeer. De tabel toont een overzicht van de locaties.

Plaats Oud-Beijerland Oud-Beijerland Oud-Beijerland Westmaas Nieuw-Beijerland Strijen Strijen

Terrein Tuin KvbB Tuin RvdB Tuin HB Tuin WK Tuin MZ Tuin MK Tuin JV

2014 x x x x x x

2013 x x x x x x

2012 x x x x x x

3

Locaties nachtvlinderinventarisatie in 2012-2014

Alle vindplaatsen nachtvlinders in 2012-2014

Waargenomen aantallen Jaar

Aantal soorten

Aantal exemplaren

2012 2013 2014

159 171 161

1676 2952 2277

Aantal rupsen (van het aantal exemplaren) 168 470 484

Cumulatief 2012-2014

238

6905

1122

Bijzonderheden Tot en met 2014 zijn er in de Hoeksche Waard in totaal 365 soorten macronachtvlinders waargenomen (er zijn ongeveer 860 soorten in Nederland).

In 2014 voor de 1e keer waargenomen in de Hoeksche Waard Zwart weeskind

De vlinder werd gezien rustend op een muur (in tuin HB). Het Zwart weeskind is één van de grootste uilen in Nederland. Tot voor kort kwam de soort alleen voor in Zuid-Limburg, maar zwervers kunnen overal in Nederland worden aangetroffen. Het leefgebied bestaat uit bossen en struwelen langs rivieroevers of moerassen. foto: HB

4

Schaduwsnuituil De vlinder kwam op het laken bij natuurbezoekerscentrum Klein Profijt in OudBeijerland, tijdens de Nationale Nachtvlinder Nacht. De Schaduwsnuituil komt verspreid over het hele land voor. Het leefgebied bestaat uit (braam)struwelen, bossen en parken. Determinatie is lastig omdat de soort veel lijkt op de Boogsnuituil. foto: KvdB

Zwart beertje

De vlinder kwam op het laken bij een nachtinventarisatie (in tuin KvdB). Het Zwart beertje komt verspreid over het hele land voor. Hij leeft in loofbossen, naaldbossen en beboste heiden; ook in stedelijke omgeving.

foto: HB

Andere bijzondere waarnemingen in 2014 Witvlekbosrankspanner De Witvlekbosrankspanner wordt vaak in het uiterste zuiden van Limburg gezien, in de rest van het land wordt de soort slechts af en toe waargenomen. De soort leeft vooral in bossen en struwelen, de waardplant is bosrank. Er zaten 6 exemplaren op het laken in het Groene Veld (tijdens een nachtinventarisatie van de werkgroep). In dit terrein groeit bosrank. foto: HB

5

Doodshoofdvlinder Dit is een grote vlinder uit de pijlstaartfamilie, het is een trekvlinder uit Zuid-Europa die incidenteel overal in het land kan worden waargenomen. Kenmerkend is de op een doodshoofd lijkende tekening op het borststuk. Bij verstoring maakt de vlinder een hoorbaar piepend geluid. Daaraan werd de vlinder ook herkend, toen deze in 2014 werd aangetroffen in een paardenwei langs de Oudendijk in Strijen. Hij werd opgeraapt van de grond en begon heel hard te piepen toen hij in de hand zat. Een bijzondere ervaring voor de waarnemer! foto: HB

Sint-Jansvlinder In 2010 werd deze vlinder voor de 1e keer waargenomen in een bloemrijke akker van Plan Argusvlinder. In 2014 werden er honderden vlinders aangetroffen, in een ander terreintje van Plan Argusvlinder dat direct grenst aan het HSLtracé en daardoor lastig bereikbaar is. Waarschijnlijk is dit terreintje de kraamkamer van deze soort in de Hoeksche Waard. Een prachtig gezicht om zoveel vlinders bijeen te zien! foto: HB

Een mooi resultaat van het natuurlijke terreinbeheer dat door HWL wordt uitgevoerd (gefaseerd maaien en het maaisel afvoeren).

Grote beer In 2014 werden er 23 rupsen van de Grote beer gezien, verspreid over de Hoeksche Waard. De sterk behaarde rupsen worden vaak gezien terwijl ze met grote snelheid een weg of pad oversteken, op zoek naar een geschikt plekje om zich te verpoppen. Maar je kunt ze ook tegenkomen terwijl ze zitten te zonnen of te foerageren. Ze leven in open gebieden, zoals vochtige graslanden en rivieroevers, maar ook in parken en tuinen. foto: HB

6

Waarnemingen in 2012 - 2014 Aantal waargenomen soorten per familie

2014

2013

2012

Wortelboorders Houtboorders Wespvlinders Slakrupsen Bloeddrupjes Venstervlekjes Eenstaartjes Spinners Herfstspinners Berkenspinners Nachtpauwogen Pijlstaarten Spanners Tandvlinders Spinneruilen Visstaartjes Uilen

3 1 4 1 6 54 6 19 1 66

2 2 1 3 1 6 56 6 16 3 75

2 1 1 2 5 49 4 18 2 75

Totaal aantal soorten

161

171

159

Wortelboorders In Nederland komen 5 soorten voor, hiervan zijn 3 soorten gezien in de Hoeksche Waard. Ze komen goed op licht en leven onder meer in (ruige) graslanden en wegbermen. De rupsen leven onder de grond en verpoppen zich daar ook. Wortelboorders

2014 exemplaren

Oranje wortelboorder Slawortelboorder Hopwortelboorder

8 4 1

2013 kmhok

5 3 1

exemplaren

9 3 -

2012 kmhok

4 2 -

exemplaren

10 2 -

kmhok

3 2 -

Houtboorders In Nederland komen 3 soorten voor, deze worden allemaal gezien in de Hoeksche Waard. Vrijwilligers van de HWL-knotploegen treffen de Wilgenhoutrups regelmatig in het rupsenstadium aan in afgezaagde wilgentakken (helaas kan de rups de levenscyclus dan niet meer vervolmaken). Houtboorders

2014 exemplaren

Wilgenhoutrups Gestippelde houtvlinder

-

2013

2012

kmhok

exemplaren

kmhok

-

1 + 1 rups 1

2 1

exemplaren

2 rups

-

kmhok

2 -

7

Wespvlinders In Nederland komen 13 soorten voor, er zijn 4 soorten gezien in de Hoeksche Waard. De vlinders zijn dagactief, maar omdat ze veel op wespen lijken worden ze in de vlucht gemakkelijk over het hoofd gezien. Ze komen niet op licht of smeer, maar ze kunnen wel gelokt worden met geurstoffen. Op die manier is het Henk Bunjes in 2010 gelukt om met behulp van feromonen (verstrekt door de Vlinderstichting) een aantal soorten opnieuw in de Hoeksche Waard te lokaliseren. Wespvlinders Geen waarnemingen

2014

2013

2012

exemplaren

km-hok

exemplaren

km-hok

exemplaren

-

-

-

-

-

kmhok

-

Slakrupsen In Nederland komen 2 soorten voor, geen van beide is ooit gezien in de Hoeksche Waard. Ze leven in bosachtige gebieden op zandgrond en in beuken- en eikenbossen. Slakrupsen

2014 exemplaren

Geen waarnemingen

2013 kmhok

-

2012 kmhok

exemplaren

-

-

exemplaren

-

kmhok

-

-

Bloeddrupjes Er komen in Nederland 6 soorten voor. In 2010 werd er voor de 1e keer een vlinder uit deze familie in de Hoeksche Waard gezien toen de Sint-Jansvlinder werd waargenomen in een terreintje van Plan Argusvlinder. Bloeddrupjes

2014 exemplaren

Sint-Jansvlinder

583+101rups

2013 kmhok

12

2012

exemplaren

kmhok

exemplaren

kmhok

152

3

-

-

Venstervlekjes Er komt 1 soort voor in Nederland, deze is zeldzaam met slechts enkele vindplaatsen in Zuid-Limburg. Venstervlekjes

2014 exemplaren

Geen waarnemingen

-

2013 kmhok

-

exemplaren

-

2012 kmhok

-

exemplaren

-

kmhok

-

8

Eenstaartjes Deze familie bestaat uit twee onderfamilies. De onderfamilie van de Eenstaartjes kent 7 soorten in Nederland, hiervan zijn 3 soorten gezien in de Hoeksche Waard. De onderfamilie van de Uilspinners kent 9 soorten in Nederland, hiervan zijn 4 soorten gezien in de Hoeksche Waard. Eenstaartjes

2014 exemplaren

Berkeneenstaart Braamvlinder Vuursteenvlinder Peppel-orvlinder Tweestip-orvlinder

3 1 2 2 -

2013 kmhok

1 1 1 1 -

exemplaren

3 4 1 -

2012 kmhok

2 2 1 -

exemplaren

kmhok

1

1

Spinners In Nederland komen 16 soorten voor, er zijn 4 soorten gezien in de Hoeksche Waard. De rups van de Rietvink heeft een kenmerkend en fotogeniek voorkomen. Spinners Zwarte herfstspinner Rietvink

2014

2013

exemplaren

kmhok

4 + 5 rups

7

exemplaren

2 rups

2012 kmhok

exemplaren

kmhok

2

1 1 + 1 rups

1 2

Herfstspinners Er komt 1 soort voor in Nederland, deze is zeldzaam met slechts enkele vindplaatsen op de Veluwe. Herfstspinners

2014 exemplaren

Geen waarnemingen

-

2013 kmhok

-

exemplaren

-

2012 kmhok

-

exemplaren

-

kmhok

-

Berkenspinners Er komt 1 soort voor in Nederland, deze is vrij zeldzaam en vliegt in berkenbossen op de zandgronden. Berkenspinners

2014 exemplaren

Geen waarnemingen

-

2013 kmhok

-

exemplaren

-

2012 kmhok

-

exemplaren

-

kmhok

-

9

Nachtpauwogen In Nederland komen 3 soorten voor, helaas is de Nachtpauwoog nog nooit aangetroffen in de Hoeksche Waard. We blijven er naar uit kijken ….. Nachtpauwogen

2014 exemplaren

Geen waarnemingen

-

2013 kmhok

-

exemplaren

-

2012 kmhok

-

exemplaren

kmhok

-

-

Pijlstaarten In Nederland komen 18 soorten voor, er zijn 9 soorten gezien in de Hoeksche Waard. Ze komen goed op licht, waardoor er elk jaar wel een paar soorten van deze prachtige vlinders worden waargenomen. De Walstropijlstaart vertoont zich slechts sporadisch in de Hoeksche Waard, de enige waarnemingen waren in 1995 en 1996. Pijlstaarten

2014 exemplaren

Lindepijlstaart Pauwoogpijlstaart Populierenpijlstaart Doodshoofdvlinder Ligusterpijlstaart Kolibrievlinder Groot avondrood

1 rups

2 5 1 40 2

2013 kmhok

1 2 1 1 39 2

exemplaren

1 2 6 1 rups

12 6 + 1 rups

2012 kmhok

1 2 4 1 6 4

exemplaren

1 5 1 4 1

kmhok

1 2 1 4 1

Spanners In Nederland komen ongeveer 300 soorten voor, er zijn 116 soorten gezien in de Hoeksche Waard. Van alle soorten macronachtvlinders lijken de spanners het meest op dagvlinders. Een aantal vlinders van deze familie kan ook makkelijk overdag worden aangetroffen, bijvoorbeeld omdat ze overdag vliegen of omdat ze makkelijk worden opgejaagd uit de vegetatie. Deze soorten worden uiteraard vaker gezien en scoren dus ook hoge aantallen in de tabel. Spanners

2014 exemplaren

Bonte bessenvlinder Aangebrande spanner Gele kustspanner Tweevlekspanner Witte schaduwspanner Peper-en-zoutvlinder Taxusspikkelspanner Variabele spikkelspanner Grote spikkelspanner Ringspikkelspanner Gewone spikkelspanner Witte grijsbandspanner

11 6 2 1 4 1 14 1 1 2

2013 kmhok

4 4 2 1 1 1 13 1 1 2

exemplaren

5 2 1 19 1 2 6 2

2012 kmhok

4 2 1 5 1 2 2 1

exemplaren

3 24 1 7 1 1 1

kmhok

2 2 1 5 1 1 1 10

Spanners

2014 exemplaren

Bruine grijsbandspanner Appeltak Gerande spanner Gepluimde spanner Iepentakvlinder Geelschouderspanner Herculesje Hagedoornvlinder Puntige zoomspanner Kortzuiger Donker klaverblaadje Klaverspanner Vliervlinder Zomervlinder Kleine zomervlinder Leverkleurige spanner Wortelhoutspanner Bessentakvlinder Gele agaatspanner Schimmelspanner Oranje bruinbandspanner Blauwrandspanner Schijn-sparspanner Kleine groenbandspanner Hoornbloemdwergspanner Bijvoetdwergspanner Zwartvlekdwergspanner Streepjesdwergspanner Egale dwergspanner Hopdwergspanner Gewone dwergspanner Zwartkamdwergspanner V-dwergspanner Groene dwergspanner Variabele spanner Witvlekbosrankspanner Kleine wintervlinder Hennepnetelspanner Silenespanner Kleine blokspanner Groene blokspanner Bruinbandspanner Moeraswalstrospanner Zwartbandspanner Springzaadbandspanner Bruine vierbandspanner Vierbandspanner

4 9 37 1 1 2 9 2 4 4 2 1 1 2 1 1 4 2 1 1 14 1 2 6 1 6 1 13 2 5 -

2013 kmhok

3 5 9 1 1 2 8 2 2 3 1 1 1 2 1 1 3 2 1 1 9 1 1 1 1 3 1 11 1 4 -

exemplaren

40 8 32 1 1 1 2 17 5 3 2 3 3 14 3 5 6 6 3 1 10 6 1 3 1 2 7 2 3 7 2 2 1 1 14 2 12 8

2012 kmhok

7 4 8 1 1 1 2 8 4 3 2 2 1 3 1 2 2 3 2 1 4 2 1 2 1 2 4 2 2 1 1 2 1 1 5 1 4 4

exemplaren

28 4 4 1 10 1 2 2 3 1 1 1 2 2 2 1 10 11 3 1 1 1 3 1 5 7 1 1 2 2 10 4 11

kmhok

8 4 3 1 5 1 2 1 2 1 1 1 2 1 2 1 2 1 2 1 1 1 3 1 2 3 1 1 1 1 4 3 4 11

Spanners

2014 exemplaren

Koolbandspanner Geoogde bandspanner Grote vierbandspanner Gewone bandspanner Bosbandspanner Gestreepte goudspanner Paardenbloemspanner Satijnstipspanner Vlekstipspanner Schildstipspanner Grijze stipspanner Prachtstipspanner Bosspanner Lieveling

2 20 3 53 1 4 6 1 5 5 14 2 4 11

2013 kmhok

2 8 1 18 1 3 3 1 5 2 7 2 1 10

exemplaren

12 8 99 1 14 5 1 25 4 13

2012 kmhok

4 3 10 1 7 2 1 7 3 4

exemplaren

9 9 91 2 1 1 1 1 1

kmhok

4 2 8 -4 2 1 1 1 1 1

Tandvlinders In Nederland komen 31 soorten voor, er zijn 15 soorten gezien in de Hoeksche Waard. De eikenprocessierups behoort tot deze familie. Als mensen in contact komen met de haren van de rups, dan kan dit ernstige huidirritaties veroorzaken. Als de rupsennesten zich in een wandelgebied bevinden dan is bestrijding helaas onvermijdelijk. Tandvlinders

2014 exemplaren

Eikenprocessierups

2 + 200 rups

2013 kmhok

3

exemplaren

1 + 100 rups

2012 kmhok

2

exemplaren

3 + 180

kmhok

3

rups

Bruine wapendrager Kameeltje Brandvlerkvlinder Snuitvlinder Hermelijnvlinder Kleine hermelijnvlinder Wapendrager

1 8 2 1 1

1 3 2 1 1

1 6 10 1 rups

1 -

1 2 6 1 1 -

2 6 1

2 5 1

Spinneruilen De familie van de spinneruilen is ontstaan na een ingrijpende taxonomische herindeling in 2011. Deze nieuwe familie bestaat uit de onderfamilies van de beervlinders en de donsvlinders, aangevuld met enkele soorten die binnen de familie van de uilen altijd al een uitzonderingspositie innamen. Dit zijn de snuituilen (die in rust meer op een spanner lijken dan op een uil) en hele diverse soorten zoals het Rood weeskind, het Roesje, de Paddenstoelenuil, het Stro-uiltje en de Mi-vlinder. In de Hoeksche Waard zijn 33 soorten gezien van de familie spinneruilen (83 soorten aanwezig in Nederland), waarvan 14 soorten uit de onderfamilie van de beervlinders (met 35 soorten aanwezig in Nederland) en 6 soorten uit de onderfamilie van de donsvlinders (met 12 soorten aanwezig in Nederland).

12

De geel-zwart gestreepte rupsen van de Sint-Jacobsvlinder (onderfamilie van de beervlinders) worden in de zomer vaak massaal aangetroffen op Jacobskruiskruid. Spinneruilen

2014 exemplaren

Plakker Meriansborstel Witvlakvlinder Bastaardsatijnvlinder Zwart beertje Glad beertje Plat beertje Geel beertje Kleine beer Gele tijger Witte tijger Sneeuwbeer Grote beer Sint-jacobsvlinder Stippelsnuituil Lijnsnuituil Schaduwsnuituil Boogsnuituil Bruine snuituil Hopsnuituil Stro-uiltje Roesje Bruine daguil Mi-vlinder Rood weeskind Karmozijnrood weeskind

1 1 1 1 3 1 35 + 1 rups 7 2 1 + 23 rups 42+153 rups 2 2 1 18 3 32 16 11 -

2013 kmhok

1 1 1 1 2 1 8 2 1 8 26 2 2 1 11 1 13 2 9 -

exemplaren

3 1 1 14 + 1 rups 1 10 + 1 rups 3 8 rups

7 + 352 rups 2 2 34 1 21 5 7 -

2012 kmhok

2 1 1 3 1 6 1 3 11 1 2 8 1 11 5 5 -

exemplaren

1 2 1 1 1 6 + 1 rups 3 15 +82 rups 2 3 2 26 19 17 1 2 4 1

kmhok

1 1 1 4 1 4 1 9 2 3 1 10 8 3 1 2 3 1

Visstaartjes In Nederland komen 10 soorten voor, er zijn 4 soorten gezien in de Hoeksche Waard. Visstaartjes

2014 exemplaren

Vroeg visstaartje Variabele eikenuil Kleine groenuil

10

2013 kmhok

6

exemplaren

1 1 6

2012 kmhok

1 1 5

exemplaren

1 1

kmhok

1 1

13

Uilen Dit is de grootste familie binnen de macronachtvlinders in Nederland, er komen meer dan 350 soorten voor. Er zijn 165 soorten gezien in de Hoeksche Waard. Sommige soorten zijn zeer moeilijk te onderscheiden, waarbij er soms genitaliënonderzoek nodig is om de soort met zekerheid te determineren. Dit geldt met name voor de Piramidevlinder/Schijn-piramidevlinder, Halmrupsvlinder/Weidehalmuiltje en Open-breedbandhuismoeder/Kleine breedbandhuismoeder. Onze werkgroep doet dit soort onderzoek niet, daarom is voor de twijfelgevallen een tabelregel opgenomen met vermelding van beide soorten. Uilen

2014 exemplaren

Brandnetelkapje Donker brandnetelkapje Turkse uil Getekende gamma-uil Koperuil Gamma-uil

2013 kmhok

1 1 14 158

1 1 10 71

6 1 4 2 8 7

2 1 2 2 4 4

3 3 3 1 5 12 4 1 11 1 1 9 2 -

3 2 2 1 4 5 3 1 8 1 1 7 2 -

exemplaren

3 1 2 10 1108 + 1

2012 kmhok

exemplaren

kmhok

3 1 2 5 overal

5 1 31 304

4 1 6 overal

10 1 3 -

2 + 1 rups 4 17 25

2 2 3 1 3 1 3 3 3 3

1 1 1 11 10

3 1 2 1 1 1 1 3 6

2 6 8 2 2 24 2 2 3 3 -

2 3 4 2 2 5 1 1 2 1 -

1 1 1 5 2 13 29 45 3 3 9 2

1 -1 1 3 2 6 3 8 2 2 4 2

rups

Goudvenstertje Moerasgoudvenstertje Donkere marmeruil Zilverstreep Drietand Psi-uil Zuringuil Schilddrager Schedeldrager Kleine rietvink Dwerghuismoeder Piramidevlinder / Schijnpiramidevlinder Meidoornuil Donkergroene korstmosuil Groene korstmosuil Morpheusstofuil Huisuil Gewone stofuil Egale stofuil Zuidelijke stofuil Meldevlinder Zwart weeskind Agaatvlinder Levervlek Gele lis-boorder Goudgele boorder Aardappelstengelboorder Gewone grasuil Herfst-rietboorder Lisdoddeboorder

4 3 71 1 4 3

1 rups

14

Uilen

2014 exemplaren

Egale rietboorder Gestippelde rietboorder Witkraagrietboorder Vale duinrietboorder Egelskopboorder Moerasplantenboorder Kweekgrasuil Rietgrasuil Graswortelvlinder Bleke grasworteluil Moeras-grasuil Halmrupsvlinder Halmrupsvlinder/ Weidehalmuiltje Duinhalmuiltje Zandhalmuiltje Gelobd halmuiltje Donker halmuiltje Wilgenschorsvlinder Wilgengouduil Populierengouduil Zwartstipvlinder Bruine herfstuil Bosbesuil Zwartvlekwinteruil Heremietuil Tweekleurige heremietuil Hyena Maanuiltje Essengouduil Variabele voorjaarsuil Tweestreepvoorjaarsuil Kleine voorjaarsuil Populierenvoorjaarsuil Nunvlinder Gelijnde grasuil Dubbelstipvoorjaarsuil Spurrie-uil W-uil Variabele w-uil Groente-uil Perzikkruiduil Kooluil Gevorkte silene-uil Kompassla-uil Gewone silene-uil Bleke grasuil

2013 kmhok

exemplaren

2012 kmhok

exemplaren

kmhok

2 1 5 3 3 12 3

2 1 3 3 1 6 2

1 1 1 1 15 3 5 2 8

1 1 1 1 5 3 3 2 1

2 2 1 1 12 3 1 6 -

1 1 1 1 5 2 1 4 -

1 3 18 4 1 4 1 1 2 1 3 26 1 1 1

1 2 4 2 1 3 1 1 1 1 2 11 1 1 1 1 2

15 3 4 1 2 1 2 1 2 8 1 2 1 1 13 8 2 2 3

5 2 2 1 1 1 2 1 2 3 1 2 1 1 7 3 2 1 3

2 23 3 4 4 1 1 1 2 1 4 1 1 1 1 1 7 1 30 1 7 1 4

1 3 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 3 1 7 1 3 1 2

1 rups

2

15

Uilen

2014 exemplaren

Stompvleugelgrasuil Spitsvleugelgrasuil Witstipgrasuil Gekraagde grasuil Witte-l-uil Gestreepte rietuil Gewone worteluil Gewone velduil Geoogde worteluil Puta-uil Grote worteluil Houtspaander Haarbos Variabele breedvleugeluil Gewone breedvleugeluil Bruine grasuil Huismoeder Breedbandhuismoeder Volgeling Kleine huismoeder Kleine breedbandhuismoeder Open-breedbandhuismoeder Vierkantvlekuil Zwarte-c-uil Driehoekuil Splinterstreep

7 3 10 7 9 1 7 4 12 17 1 5 94 10 2 5 20 24 1

2013 kmhok

6 2 7 4 5 1 3 4 6 9 1 4 33 4 2 4 7 11 1

exemplaren

12 1 12 3 10 4 21 1 5 9 16 4 2 34 1 3 + 1 rups 1 4 56 40 5 1

2012 kmhok

3 1 4 3 2 2 8 1 2 6 6 2 1 10 1 2 1 3 1 5 3 1

exemplaren

8 2 2 5 2 1 4 11 15 9 34 63 12 1 4 39 98 1 1

kmhok

4 1 1 3 1 1 3 3 3 6 5 11 2 1 4 4 9 1 1

Alle waargenomen soorten in de Hoeksche Waard In de onderstaande tabellen zijn alle macronachtvlinders opgenomen die in de Hoeksche Waard zijn waargenomen. Voor elke waargenomen soort is het jaartal van de eerste waarneming en de laatste waarneming opgenomen, als indicatie van de aanwezigheid van de soort in de Hoeksche Waard. In deze tabel is ook de voorlopige Rode Lijst status vermeld (zoals opgenomen in de uitgave “Nachtvlinders belicht” - 2013). Bij het opstellen van de tabellen zijn we uiteraard afhankelijk van de gegevens die we krijgen van diverse waarnemers. Hun waardevolle bijdrage kan niet genoeg benadrukt worden! Bijzonder is de waarneming van een Doodshoofdvlinder uit 1905, voor zover bekend is dit de oudst gedocumenteerde waarneming van een macronachtvlinder in de Hoeksche Waard. Het betreft een opgeprikt exemplaar dat jarenlang in gebruik was bij de HWL-jeugdeducatie en daarna aan Henk Bunjes is overhandigd. Het is ons helaas niet bekend wie de oorspronkelijke eigenaar van dit exemplaar was, maar het bijbehorende etiket is verder nog duidelijk. De vroegste daaropvolgende waarnemingen dateren uit

16

de 70’er jaren van de vorige eeuw. Deze waarnemingen komen uit een schriftje dat Rook Liefaard heeft nagelaten aan Henk Bunjes.

Wortelboorders

Rode-lijst status

Oranje wortelboorder Slawortelboorder Hopwortelboorder

niet bedreigd kwetsbaar kwetsbaar

Houtboorders

Rode-lijst status

Wilgenhoutrups Gestippelde houtvlinder Rietluipaard

niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd

Wespvlinders

Rode-lijst status

Hoornaarvlinder Populierenwespvlinder Appelglasvlinder Wilgenwespvlinder

kwetsbaar bedreigd bedreigd niet bedreigd

Slakrupsen Geen waarnemingen

Rode-lijst status -

Bloeddrupjes

Rode-lijst status

Sint-jansvlinder

niet bedreigd

Venstervlekjes

Rode-lijst status

Geen waarnemingen

-

Eenstaartjes

Rode-lijst status

Beukeneenstaart Bruine eenstaart

kwetsbaar niet bedreigd

Jaar eerste waarneming 1988 1991 1999

Jaar laatste waarneming 2014 2014 2014

Jaar eerste waarneming 1993 2005 1995


Jaar eerste waarneming 1993 2009 1996 1995

Jaar laatste waarneming 2011 2010 2010 2010

Jaar eerste waarneming -

Jaar laatste waarneming -

Jaar eerste waarneming 2010

Jaar laatste waarneming 2014



Jaar eerste waarneming 1976 1976


Eenstaartjes

Rode-lijst status

Berkeneenstaart Braamvlinder Vuursteenvlinder Peppel-orvlinder Tweestip-orvlinder

niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd gevoelig kwetsbaar

Spinners

Rode-lijst status

Ringelrups Veelvraat Zwarte herfstspinner Rietvink

kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd

Herfstspinners Geen waarnemingen

Berkenspinners Geen waarnemingen

Nachtpauwogen Geen waarnemingen

Rode-lijst status -

Rode-lijst status -

Rode-lijst status -

Pijlstaarten

Rode-lijst status

Lindepijlstaart Pauwoogpijlstaart Populierenpijlstaart Windepijlstaart Doodshoofdvlinder Ligusterpijlstaart Kolibrievlinder Walstropijlstaart Groot avondrood

niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd trekvlinder trekvlinder niet bedreigd trekvlinder bedreigd niet bedreigd

Jaar eerste waarneming 2003 2004 1995 1976 2010

Jaar laatste waarneming 2014 2014 2014 2014 2012









Jaar eerste waarneming 1984 1984 1978 1984 1905 1976 1976 1995 1990

Jaar laatste waarneming 2014 2014 2014 2008 2014 2013 2014 1996 2014

18

Spanners

Rode-lijst status

Voorjaarsboomspanner Bonte bessenvlinder Porseleinvlinder Aangebrande spanner Gele kustspanner Tweevlekspanner Witte schaduwspanner Peper-en-zoutvlinder Grote wintervlinder Taxusspikkelspanner Geveerde spikkelspanner Variabele spikkelspanner Grote spikkelspanner Ringspikkelspanner Gewone spikkelspanner Dennenspanner Witte grijsbandspanner Bruine grijsbandspanner Appeltak Gerande spanner Gepluimde spanner Iepentakvlinder Geelschouderspanner Gehakkelde spanner Herculesje Lindeherculesje Hagedoornvlinder Puntige zoomspanner Kortzuiger Varenspanner Klaverblaadje Donker klaverblaadje Gerimpelde spanner Klaverspanner Vliervlinder Zomervlinder Tere zomervlinder Kleine zomervlinder Melkwitte zomervlinder Leverkleurige spanner Wortelhoutspanner Bessentakvlinder Gele agaatspanner Marmerspanner Schimmelspanner Oranje bruinbandspanner Blauwrandspanner Schijn-sparspanner

niet bedreigd gevoelig niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd gevoelig niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd bedreigd kwetsbaar bedreigd gevoelig bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd gevoelig bedreigd niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd gevoelig gevoelig kwetsbaar

Jaar eerste waarneming 1993 1976 1991 1996 2006 2007 2005 1984 2007 1986 2005 1997 2005 2003 1999 1995 1984 1995 1996 1981 1995 1999 2003 2004 2008 2004 1988 1976 1978 2006 1995 2000 2005 1994 1976 1984 2003 1982 2011 2007 1992 1995 1995 2003 1991 1979 2004 2007

Jaar laatste waarneming 1993 2014 2002 2014 2014 2014 2014 2014 2011 2014 2005 2014 2012 2013 2014 1995 2014 2014 2014 2014 2014 2013 2014 2004 2014 2008 2014 2013 2014 2007 2005 2014 2005 2014 2013 2012 2003 2014 2011 2012 2014 2013 2014 2011 2014 2014 2014 2013 19

Spanners

Rode-lijst status

Jeneverbesspanner Kleine groenbandspanner Hoornbloemdwergspanner Voorjaarsdwergspanner Schermbloemdwergspanner Guldenroededwergspanner Fijnspardwergspanner Smalvleugeldwergspanner Bijvoetdwergspanner Witvlakdwergspanner Grijze dwergspanner Zwartvlekdwergspanner Streepjesdwergspanner Egale dwergspanner Hopdwergspanner Gewone dwergspanner Zwartkamdwergspanner V-dwergspanner Groene dwergspanner Variabele spanner Groenbandspanner Malvabandspanner Kajehoutspanner Zuringspanner Witvlekbosrankspanner Herfstspanner Novemberspanner Kleine wintervlinder Hennepnetelspanner Donkere ogentroostspanner Silenespanner Sporkehoutspanner Wegedoornspanner Kleine blokspanner Groene blokspanner Late bremspanner Bruinbandspanner Moeraswalstrospanner Zwartbandspanner Springzaadbandspanner Bruine vierbandspanner Vierbandspanner Koolbandspanner Geoogde bandspanner Grote vierbandspanner Bonte bandspanner Gewone bandspanner Bosbandspanner

kwetsbaar niet bedreigd bedreigd niet bedreigd kwetsbaar kwetsbaar kwetsbaar kwetsbaar bedreigd kwetsbaar kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar gevoelig niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd gevoelig bedreigd kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd gevoelig kwetsbaar niet bedreigd bedreigd bedreigd niet bedreigd ernstig bedreigd kwetsbaar kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd gevoelig niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd bedreigd kwetsbaar niet bedreigd kwetsbaar



Spanners

Rode-lijst status

Walstrobandspanner Gestreepte goudspanner Berkenoogspanner Gestippelde oogspanner Schaduwstipspanner Dwergstipspanner Paardenbloemspanner Satijnstipspanner Randstipspanner Vlekstipspanner Schildstipspanner Geblokte stipspanner Grijze stipspanner Zwartstipspanner Purperen stipspanner Prachtstipspanner Bosspanner Roomkleurige stipspanner Witroze stipspanner Lieveling

ernstig bedreigd niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd bedreigd niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd bedreigd niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd

Tandvlinders

Rode-lijst status

Eikenprocessierups Bruine wapendrager Donkere wapendrager Kleine wapendrager Dromedaris Kameeltje Brandvlerkvlinder Snuitvlinder Kroonvogeltje Populierentandvlinder Hermelijnvlinder Witte hermelijnvlinder Kleine hermelijnvlinder Wilgenhermelijnvlinder Wapendrager

niet bedreigd niet bedreigd bedreigd bedreigd gevoelig gevoelig niet bedreigd gevoelig niet bedreigd kwetsbaar kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd bedreigd niet bedreigd

Jaar eerste waarneming 1995 1984 2001 2010 2007 2001 2001 2001 2003 1995 2006 2009 1984 1995 2006 1999 1995 1995 2000 1984

Jaar laatste waarneming 1996 2014 2005 2010 2007 2011 2014 2014 2010 2014 2014 2009 2014 1995 2010 2014 2014 2011 2000 2014

Jaar eerste waarneming 2005 1997 1997 1984 1979 1976 1979 1982 1995 1995 1984 2010 1995 2007 1970

Jaar laatste waarneming 2014 2014 1997 2009 2011 2014 2013 2014 2005 2001 2014 2010 2013 2010 2014

21

Spinneruilen

Rode-lijst status

Plakker Meriansborstel Witvlakvlinder Satijnvlinder Bastaardsatijnvlinder Donsvlinder Rondvleugelbeertje Vierstipbeertje Zwart beertje Viervlakvlinder Glad beertje Plat beertje Streepkokerbeertje Geel beertje Kleine beer Gele tijger Witte tijger Sneeuwbeer Grote beer Sint-jacobsvlinder Geel grasbeertje Stippelsnuituil Lijnsnuituil Schaduwsnuituil Boogsnuituil Bruine snuituil Hopsnuituil Stro-uiltje Roesje Gepijlde microuil Paddenstoeluil Bruine daguil Mi-vlinder Rood weeskind Karmozijnrood weeskind

niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar gevoelig gevoelig niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd trekvlinder niet bedreigd gevoelig niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar gevoelig niet bedreigd gevoelig niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd gevoelig niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd gevoelig niet bedreigd niet bedreigd

Visstaartjes

Rode-lijst status

Vroeg visstaartje Variabele eikenuil Grote groenuil Kleine groenuil

kwetsbaar niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd

Jaar eerste waarneming 1993 1995 1994 1984 1970 1984 2010 1995 2014 2002 1998 2005 2009 2010 1995 1982 1982 1994 1992 1993 2001 1995 1976 2014 1997 1981 2007 1999 1976 2001 2005 2011 2004 1991 1976

Jaar laatste waarneming 2014 2014 2014 1984 2013 2009 2010 1995 2014 2002 2014 2014 2009 2012 2014 2013 2014 2014 2014 2014 2001 2013 2014 2014 2014 2014 2014 2014 2014 2001 2006 2012 2012 2014 2012



22

Uilen

Rode-lijst status

Brandnetelkapje Donker brandnetelkapje Turkse uil Getekende gamma-uil Koperuil Gamma-uil Goudvenstertje Moerasgoudvenstertje Donkere marmeruil Zilverstreep Hazelaaruil Drietand Psi-uil Bont schaapje Schaapje Goudhaaruil Zuringuil Schilddrager Schedeldrager Kleine rietvink Dwerghuismoeder Grauwe monnik Kamillevlinder Piramidevlinder Schijn-piramidevlinder Boksbaardvlinder Meidoornuil Vlekdaguil Katoendaguil Oranje o-vlinder Donkergroene korstmosuil Groene korstmosuil Morpheusstofuil Huisuil Gewone stofuil Egale stofuil Zuidelijke stofuil Smalvleugelrietboorder Meldevlinder Zwart weeskind Geelvleugeluil Agaatvlinder Levervlek Gele lis-boorder Goudgele boorder Aardappelstengelboorder Groot-hoefbladboorder Geelbruine vlekuil

kwetsbaar niet bedreigd trekvlinder gevoelig niet bedreigd trekvlinder niet bedreigd bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar kwetsbaar kwetsbaar gevoelig kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd gevoelig bedreigd niet bedreigd niet bedreigd bedreigd niet bedreigd trekvlinder Trekvlinder kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar gevoelig niet bedreigd kwetsbaar kwetsbaar niet bedreigd gevoelig kwetsbaar



Uilen

Rode-lijst status

Gewone grasuil Herfst-rietboorder Lisdoddeboorder Egale rietboorder Gestippelde rietboorder Witkraagrietboorder Geelbruine rietboorder Zeggeboorder Vale duinrietboorder Egelskopboorder Moerasplantenboorder Grauwe grasuil Variabele grasuil Veldgrasuil Kweekgrasuil Rietgrasuil Graswortelvlinder Bleke grasworteluil Steenrode grasuil Moeras-grasuil Halmrupsvlinder Weidehalmuiltje Duinhalmuiltje Zandhalmuiltje Gelobd halmuiltje Donker halmuiltje Bont halmuiltje Oranjegeel halmuiltje Populierenuil Wilgenschorsvlinder Saffraangouduil Wilgengouduil Gewone gouduil Iepengouduil Populierengouduil Variabele herfstuil Roodachtige herfstuil Maansikkeluil Zwartstipvlinder Bruine herfstuil Bosbesuil Donkere winteruil Zwartvlekwinteruil Bruine essenuil Wachtervlinder Heremietuil Tweekleurige heremietuil Hyena

gevoelig niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd bedreigd niet bedreigd bedreigd kwetsbaar gevoelig gevoelig gevoelig bedreigd gevoelig kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd ernstig bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd bedreigd bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd gevoelig niet bedreigd bedreigd niet bedreigd bedreigd kwetsbaar niet bedreigd



Uilen

Rode-lijst status

Maanuiltje Essengouduil Zwarte witvleugeluil Adusta-uil Variabele voorjaarsuil Tweestreepvoorjaarsuil Kleine voorjaarsuil Populierenvoorjaarsuil Sierlijke voorjaarsuil Nunvlinder Dubbelstipvoorjaarsuil Gelijnde grasuil Bonte grasuil Spurrie-uil Brede w-uil W-uil Geoogde w-uil Variabele w-uil Groente-uil Moeras w-uil Perzikkruiduil Schaaruil Kooluil Gevorkte silene-uil Tweekleurige uil Kompassla-uil Gewone silene-uil Witband-silene-uil Tweestreepgrasuil Eenstreepgrasuil Bleke grasuil Stompvleugelgrasuil Spitsvleugelgrasuil Wortelstreepgrasuil Witstipgrasuil Gekraagde grasuil Witte-l-uil Komma-uil Gestreepte rietuil Gevlamde rietuil Blauwvleugeluil Rookkleurige worteluil Gewone worteluil Gewone velduil Geoogde worteluil Puta-uil Grote worteluil Houtspaander

kwetsbaar niet bedreigd gevoelig ernstig bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar gevoelig gevoelig kwetsbaar kwetsbaar bedreigd niet bedreigd niet bedreigd bedreigd niet bedreigd kwetsbaar gevoelig kwetsbaar kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd bedreigd niet bedreigd bedreigd niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar ernstig bedreigd niet bedreigd gevoelig niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar bedreigd trekvlinder bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd trekvlinder niet bedreigd



Uilen

Rode-lijst status

Haarbos Moerasbreedvleugeluil Bruine breedvleugeluil Variabele breedvleugeluil Gewone breedvleugeluil Rode vlekkenuil Bruine grasuil Huismoeder Breedbandhuismoeder Zwartpuntvolgeling Volgeling Kleine huismoeder Kleine breedbandhuismoeder Open-breedbandhuismoeder Kastanjebruine uil Vierkantvlekuil Zwarte-c-uil Trapeziumuil Driehoekuil Splinterstreep

niet bedreigd gevoelig kwetsbaar kwetsbaar gevoelig kwetsbaar kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd kwetsbaar niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd niet bedreigd gevoelig niet bedreigd niet bedreigd bedreigd niet bedreigd bedreigd

Jaar eerste waarneming 1976 1996 2001 2001 1995 2005 2004 1978 2004 1994 1976 1976 1994 1977 2001 1980 1976 2007 1994 1995

Jaar laatste waarneming 2014 1996 2001 2014 2014 2011 2013 2014 2013 2006 2014 2012 2014 2014 2001 2014 2014 2007 2013 2014

Bron: Waarnemingendatabase VLWG

26

Colofon Vereniging Hoekschewaards Landschap Werkgroep Vlinders en Libellen Verslag macronachtvlinders 2012-2014 januari 2015

samenstelling en tekst: Marion Zondervan gegevens uit VLWG-waarnemingendatabase: Henk Bunjes omslagfoto: Groot avondrood (foto MZ)

Bezoekerscentrum: Klein Profijt Open: di-vr 10-17 uur, za/zo 12-17 uur bezoekadres: Zalmpad 11 postbus 1080 3260 AB Oud-Beijerland tel.: 0186-621888 e-mail: [email protected] internet: www.hwl.nl

Nationaal Landschap Centrum (NLC) Open: di-zo 12-17 uur Veerweg 1c 3281 LX Numansdorp tel.: 0186-653512 e-mail: [email protected] internet: www.hwl.nl

27

Verslag macronachtvlinders. Vlinder- en Libellen Werkgroep Hoekschewaards Landschap

Recommend Documents