Verschillende soorten van dementie Door: Wim Dorst Geriatrisch verpleegkundige i.o
2013
Als je het niet meer weet.
Wanneer is er sprake van dementie? • Als er sprake is van meer dan één stoornis in de cognitieve functies en deze het functioneren thuis en/of op het werk verstoren.
Criteria • Stoornis in de taal: woordvind stoornissen of taal niet begrijpen. • Stoornis in het handelen: niet meer kunnen aankleden of wassen, de volgorde vergeten. • Stoornissen in het waarnemen: dingen zien die er niet zijn. • Stoornissen in het beoordelingsvermogen: zichzelf overschatten, vergeten dat het gas nog aan staat.
Diverse testen om tot een diagnose te komen.
Datum Getest door: MMSE Oriëntatie. 1. Welke dag is het vandaag en wat is de datum? (één punt voor jaar, seizoen, maand, datum, weekdag) 2. Kunt u mij vertellen waar u nu bent? (één punt voor land, provincie, ziekenhuis, afdeling)
Score ….. (0-5) stad,
Registratie. 3. Ik noem nu drie woorden. Wilt u die herhalen? (noem "boek, plant, molen", neem één seconde per woord, één punt per goed antwoord. Herhaal totdat patiënt de drie woorden weet) Aandacht. 4a. Wilt u van de 100 zeven aftrekken, dan weer zeven aftrekken, en zo doorgaan? (één punt per goed antwoord, niet verder doorgaan dan 65) of 4b. Wilt u het woord "WORST" van achteren naar voren spellen? (één punt per goede letter, max.. vijf pt) Geheugen. 5. Noemt u nogmaals de drie woorden van zojuist? Taal. 6. Wat is dit? En wat is dit? (wijs een potlood of pen en een horloge aan) 7. Wilt u de volgende zin herhalen: “Nu eens dit en dan weer dat” (één punt als complete zin goed is) 8. Wilt u dit papiertje pakken, het opvouwen en het op tafel leggen? (één punt voor iedere goede handeling) 9. Wilt u dit lezen en opvolgen? (kaartje met daarop in grote letters: "sluit uw ogen") 10. Wilt u voor mij een zin opschrijven? (één punt wanneer de zin een onderwerp en een lijdend voorwerp bevat, en betekenis heeft) Z.O.Z. 11. Wilt u deze figuur natekenen? (de binnenste figuur dient een zeshoek te zijn) Z.O.Z.
TOTAAL
.... (0-5) .... (0-3
.... (0-5)
.... (0-3) .... (0-2) .... (0-1) .... (0-3) .... (0-1) .... (0-1) .... (0-1)
.... (0-30)
Beoordeling: Een score van 22 of minder kan worden beschouwd als een vermindering van de cognitieve functies en is reden voor verder evalueren hiervan. Folstein MF, Folstein SE, McHugh PR. Mini Mental State. A practical method for grading the cognitive state of patients for the clinician. Journal of Psychiatric Research 1975; 12: 189-198.
Status: nr 1
Sluit de ogen
Schrijf hier een zin
Naamsticker Datum Getest door
KLOK TEKEN TEST Opdracht: Wilt u hieronder een klok tekenen. Wilt u de cijfers van de klok erin tekenen. Wilt u daarna de wijzers van de klok tekenen, het is tien minuten over elf.
Scores: Gesloten cirkel: Cijfers in correcte positie: Alle twaalf cijfers correct: Wijzers in correcte positie:
score 1 punt score 1 punt score 1 punt score 1 punt
Status: nr 5
Naamsticker patiënt
GERIATRIC DEPRESSION SCALE 15 Datum: Ingevuld door:
1pt 1. Bent u innerlijk tevreden met uw leven? Ja 2. Bent u met veel activiteiten en interesses opgehouden? Nee 3. Hebt u het gevoel dat uw leven leeg is ? Nee 4. Verveelt u zich vaak ? Nee 5. Hebt u meestal een goed humeur ? Ja 6. Bent u bang dat u iets naars zal overkomen ? Nee 7. Voelt u zich meestal wel gelukkig ? Ja 8. Voelt u zich vaak hopeloos ? Nee 9. Blijft u liever thuis dan uit te gaan en nieuwe dingen te doen ? Nee 10. Hebt u het gevoel dat u meer moeite heeft met geheugen dan anderen? Nee 11. Vindt u het fijn om te leven ? Ja 12. Voelt u zich nogal waardeloos op het ogenblik ? Nee 13. Voelt u zich energiek ? Ja 14. Hebt u het gevoel dat uw situatie hopeloos is ? Nee 15. Denkt u dat de meeste mensen het beter hebben dan u ? Nee
Nee Ja Ja Ja Nee Ja Nee Ja Ja Ja Nee Ja Nee Ja Ja
TOTAAL ---------------------Omslagpunt 6 punten Bron: Brink,T.L., J.A. Yesavage, P.H. Heersema,M Adey en T.L. Rose (1982), Screening tests for geriatric depression. Clinical Gerontologist, 1, 37-43.
cijfers • 1 op de 5 mensen krijgt een vorm van dementie, waarvan Alzheimer de meest voorkomende is. • 250.000 mensen hebben een vorm van dementie. • 12.000 mensen zijn jonger dan 65 jaar. • Prognose voor 2050 is dat ruim een half miljoen mensen een vorm van dementie hebben. • In 2040 zal de prognose voor Zeeland zijn dat ruim 42.000 inwoners een vorm van dementie hebben. mannen hebben 20% kans op dementie en vrouwen 30%, hoe ouder iemand word hoe groter de kans op een vorm van dementie.
De soorten dementie bij jonge mensen. <65 a 70 jaar
•32% ziekte van Alzheimer •20 % Fronto-temporale dementie •17 % vasculaire dementie
Soorten dementie bij ouderen mensen > 65 a 70
•68 % ziekte van Alzheimer •25 % Vasculaire dementie •10 % Lewy Body •7% overige vormen van dementie.
De hersenen
De grote hersenen • Hier liggen diverse functies o.a. de motoriek en sensoriek word hier deels aangestuurd. De grote hersenen werken nauw samen met de kleine hersenen.
De kleine hersenen
Werking kleine hersenen •Hier word de coördinatie van de motoriek geregeld , in nauwe samenwerking met de grote hersenen en de hersenstam.
De hersenstam
Werking hersenstam • Hier liggen ALLE functies die vitaal van belang zijn om het lichaam in stand te houden. • ademhaling • Bloedsomloop • Slaap en waak ritme Ook reflexen worden hier geregeld. • Slikken • Knipperen van de ogen • ademhaling
Twee hersenhelften
werking van de linkerkant • • • • •
Ook wel de dominante helft genoemd. Taal Logica Nummers analyse
De linkerkant denkt in • Taal • Begrippen • Ook het spraakcentrum is hier aanwezig
De rechterkant
Werking van de rechterkant • Deze kant word ook wel de niet dominante helft genoemd
• Emoties • (ruimtelijke) waarnemingen • Sociaal gedrag • Deze helft denkt in beelden en gevoel
Wat gaat er mis bij dementie?
Gerrit Stoffers 1 •http://www.youtube.com/wat ch?v=xAAx3oNDAJE&feature=e mshare_video_in_list_user&list= PL6A0360D04AA5E04E
Om te onthouden
•Alzheimer •geleidelijk beloop •Vanaf 40 jaar •Geheugenprobleem •Meest voorkomende vorm van dementie
Lewybody dementie • Stijfheid • Langzame bewegingen • Gebogen houding • Afwijkende manier van lopen • tremoren
Richard Zellers
•http://www.youtube.com/w atch?v=RSRbR1R4mz0&feat ure=related
Om te onthouden • Lewybody dementie • Problemen met aandacht houden • Hallucinaties ( eng) • Parkinson verschijnselen • Later het geheugen
Fronto-temporale dementie ( PICK) • Aantasting in de voorhoofdskwab, wat invloed heeft op de persoonlijkheid en het gedrag. • 25 % – 40 % van de gevallen is erfelijk • De gedragsverandering staat hier op de voorgrond • Later stadium pas het denken
• • • • •
Veelal in de eerste gevallen ontremd gedrag Onrustig Dwangmatig Geen initiatief nemen onverschillig
Gevolgen FTD ( PICK) • Vooral gevolgen voor de taal en de spraak • • • • •
De vraag herhalen in plaats van antwoord te geven Moeite hebben om van losse woorden een zin te maken Woordvindstoornissen Binnen enkele jaren spreekt iemand helemaal niet meer Het begrijpen van de taal blijft over het algemeen langer bestaan.
• Komt vaak uit tussen het 40 – 45 levensjaar
De oplossing?
•http://www.youtu be.com/watch?v= Ka12MkozldE
Om te onthouden • Fronto-temporale dementie ( PICK) • Jonge leeftijd ( 40 – 45 jaar) • Gedragsverandering • Ontremd gedrag • Binnen enkele jaren niet meer praten • Begrip van de taal blijft over het algemeen langer bestaan.
Korsakov • Het heeft de kenmerken van dementie, maar het is absoluut geen vorm van dementie. • Dementie is vaak progressief terwijl Korsakov stabiel kan blijven • In Nederland zijn er 8000 – 10.000 mensen die aan Korsakov lijden. • Veelal door een gebrek aan VitB1, wat veroorzaakt word door te weinig eten, of volledig te stoppen met eten. • Gevolg van langdurig alcohol gebruik • Korte termijn geheugen is vaak weg.
Ziekte van Creutzfeldt Jakob ( gekke koeienziekte) • Snel progressief beloop (weken) • In het begin vage psychische klachten ( overspannen, neerslachtig) • Binnen enkele weken ernstige geheugenstoornissen • Problemen met bewegen • Problemen bij het spreken • Problemen met het zien • 10 – 15 patiënten per jaar • Openbaart zich tussen het 50e en 60e levensjaar • Precieze oorzaak van deze ziekte is onbekend
•http://www.youtube.com/w atch?v=daU1Lx7g6hA
informatie • www.alzheimer-nederland.nl • www.vilans.nl • www.ketenzorgoosterschelderegio.nl
Vragen?
