Gynaecologie / verloskunde
Bevallen in het ziekenhuis Voorwoord Deze brochure wordt u aangeboden door de medewerkers van de kraamafdeling en polikliniek gynaecologie/verloskunde van Ziekenhuis Rivierenland. Tijdens de zwangerschap hebt u zich kunnen voorbereiden op de bevalling. U hebt gekozen om de bevalling in ons ziekenhuis te laten plaats vinden, hetzij onder leiding van een gynaecoloog of een 2e lijns verloskundige. Een 2e lijns verloskundige neemt de taken waar van de gynaeocoloog, u zult vooral te maken krijgen met de 2e lijns verloskundige. Ook als u kiest voor een thuisbevalling is het raadzaam deze brochure door te lezen mocht u onverwacht toch nog naar het ziekenhuis komen. Wij willen u met deze brochure nader informeren over o.a. de polikliniekbezoeken, de bevalling (klinisch en poliklinisch), het kraambed en de zorgverlening op de afdeling. Wij hopen hiermee een bijdrage te leveren aan een prettig verblijf in ons ziekenhuis.
Inleiding Een zwangerschap brengt vragen en onzekerheden met zich mee. Vele daarvan kunnen door voorlichting worden opgelost. Het is niet mogelijk alles wat zich rond een zwangerschap en een bevalling afspeelt te bespreken. Er zijn veel boeken en tijdschriften die u uitgebreid over alle mogelijke onderwerpen rond de zwangerschap informeren. Een lijstje met titels vindt u achter in deze brochure. U moet ervan uitgaan dat een zwangerschap geen ziekte is, maar een normale aangelegenheid. In een beperkt aantal gevallen kunnen zich problemen voordoen. Deze problemen zijn meestal op te lossen. Bent u om wat voor reden ergens ongerust over, bespreek dit dan met uw verloskundige of huisarts en luister niet naar ‘bakerpraatjes’.
102334 27072009
1
Inhoud
pag.
De verloskundige zorg
3
De zwangerschapscontrole
4
Complicaties voor de 37 weken
4
Speciale onderzoeken
5
Prenataal onderzoek
6
Leefregels
8
De bevalling
12
Na de bevalling
15
Het kraambed
16
Lezenswaardig
18
Ten slotte
21
2
De verloskundige zorg Nederland heeft ten opzichte van de onze omringende landen een bijzondere verloskundige organisatie omdat een groot aantal van de Nederlandse vrouwen thuis bevalt. In de meeste gevallen begeleidt de verloskundige de zwangerschap, bevalling en het kraambed. Daarnaast hebben thuiszorg en kraamzorg een belangrijke taak. In gevallen waar sprake is van een verhoogd risico voor de moeder of het kind, is begeleiding door een gynaecoloog nodig. Het kan zijn dat de gynaecoloog de zorg voor de gehele zwangerschap en de bevalling op zich neemt. Er is dan sprake van een medische indicatie. De medische indicatie hoeft niet alleen van toepassing te zijn op de zwangerschap of de bevalling, maar kan ook gelden voor het kraambed. De 1e lijns verloskundige zal, indien nodig, overleg hebben met de gynaecoloog/2e lijns verloskundige. Kort samengevat bestaan er twee mogelijkheden om in het ziekenhuis te bevallen:
1. Zonder medische indicatie Begeleiding van de zwangerschap, de bevalling en het kraambed door de eigen verloskundige. In sommige gevallen kan dit ook de huisarts zijn. U bevalt in het ziekenhuis en als alles goed is verlopen gaat u na 2-3 uur weer naar huis.
2. Met medische indicatie Begeleiding van de zwangerschap en de bevalling door de gynaecoloog/2e lijns verloskundige. U bevalt in het ziekenhuis en afhankelijk van de indicatie en het verloop van de bevalling brengt u het kraambed thuis of in het ziekenhuis door. Ook als u onder begeleiding bent van de 1e lijns verloskundige kunnen zich omstandigheden voordoen waarop de 1e lijns verloskundige de hulp van de gynaecoloog/2e lijns verloskundige inroept. Dit kan tijdens de zwangerschap zijn, maar ook nog tijdens de bevalling.
3
De zwangerschapscontrole De regelmatige controles van uw zwangerschap zijn nodig om tijdig eventuele problemen in de ontwikkeling van de zwangerschap te ontdekken. Zo wordt ook de duur van de zwangerschap en de datum vastgesteld waarop de bevalling wordt verwacht. Een normale zwangerschap duurt 38 tot 42 weken met een gemiddelde van 40 weken. De gynaecoloog/2e lijns verloskundige wil een aantal zaken weten die van belang zijn voor een goed verloop van uw zwangerschap, bevalling en kraambed. Daarom is de eerste controle meestal wat uitgebreider dan de daarop volgende. Bij iedere zwangerschapscontrole wordt een aantal vaste onderzoeken gedaan: - Het meten van de bloeddruk en uw gewicht bepalen - De groei van de baarmoeder en het kind bepalen - De ligging van het kind bepalen - Luisteren naar de harttonen Bij de eerste controle en nog een paar maal in de loop van de zwangerschap wordt uw bloed onderzocht. In het begin van de zwangerschap is het voldoende u om de vier tot zes weken te laten controleren. In de laatste weken van de zwangerschap komt u om de één tot twee weken op controle.
Complicaties voor de 37 weken Regelmatige zwangerschapscontroles kunnen complicaties voorkomen. Het is soms nodig verscherpte controles in te stellen. U krijgt eerder een afspraak voor extra bloedonderzoek en u krijgt bijvoorbeeld een dieetadvies. Soms is het nodig dat u in het ziekenhuis wordt opgenomen. Dat is natuurlijk vervelend, maar hoeft niet te betekenen dat er iets ernstigs aan de hand is. Vraag altijd naar het hoe en waarom van bepaalde onderzoeken of behandelingen.
4
Als er zich tussen twee controles problemen voordoen, is het verstandig om contact op te nemen met uw verloskundige of de dienstdoende gynaecoloog/2e lijns verloskundige via de polikliniek (0344) 67 40 45. Buiten kantooruren kunt u bellen naar het volgende telefoonnummer (0344) 67 49 19. De belangrijkste redenen om contact op te nemen zijn: - Helder rood bloedverlies - Regelmatig een pijnlijke harde buik voor u bent uitgerekend, ook wanneer u voortdurend buikpijn hebt moet u contact opnemen - In 24 uur tijd duidelijk minder leven voelen - Aflopen van vocht uit de schede, dit zou vruchtwater kunnen zijn - Ongerustheid
Speciale onderzoeken Naast de gebruikelijke controles kunnen andere onderzoeken worden verricht om extra informatie te verkrijgen over het verloop van de zwangerschap. Als uw verloskundige of gynaecoloog een dergelijk onderzoek afspreekt, vraagt u dan naar het hoe en waarom.
Echoscopie Het echoscopisch of ultrageluid onderzoek is een pijnloos en ongevaarlijk onderzoek waarbij met behulp van geluidsgolven het kindje zichtbaar gemaakt kan worden op een beeldscherm. De belangrijkste redenen voor een echoscopie zijn: - het bepalen van de zwangerschapsduur - de ligging van de moederkoek - de groei van het kind - het aantonen van een meerlingzwangerschap
5
Een aantal afwijkingen bij het kind is waar te nemen door een uitgebreide echoscopie. Op een echo kunnen echter niet alle afwijkingen worden gezien! Wanneer in de eerste drie maanden van de zwangerschap een echoscopie wordt gemaakt, zal dit via de vagina gebeuren. Een echo na 12 weken wordt via de buikwand gedaan.
Het hartfilmpje Door het hartfilmpje of C.T.G., de afkorting voor Cardio Toco Gram, is het mogelijk om de conditie van het kind te bepalen. Zowel tijdens de zwangerschap als tijdens de bevalling kan een C.T.G. worden gemaakt. U krijgt hiervoor twee banden om de buik waaronder twee schijfjes vastgehouden worden. Daarmee worden de harttonen van het kindje en eventuele harde buiken of weeën gedurende een bepaalde tijd geregistreerd. Als de zwangerschap zonder moeilijkheden verloopt, is het niet nodig om een C.T.G. te maken. Als u onder leiding van een gynaecoloog in het ziekenhuis bevalt, worden er vaak gedurende korte periodes een aantal C.T.G.’s gemaakt.
Prenataal onderzoek Het vruchtwateronderzoek Bij het vruchtwateronderzoek wordt er via de buikwand van de moeder wat vruchtwater afgenomen. De belangrijkste redenen om een vruchtwateronderzoek af te spreken is om bepaalde aangeboren afwijkingen op te sporen. Dit onderzoek vindt meestal plaats in de eerste vier maanden van de zwangerschap. Het onderzoek vindt plaats in een Academisch Ziekenhuis. Vraag om de uitgebreide folder.
Vlokkentest Een ander onderzoek naar het voorkomen van bepaalde aangeboren afwijkingen is de vlokkentest. Via de baarmoedermond of de buikwand wordt een kleine hoeveelheid weefsel van de moederkoek opgezogen. De cellen die hierbij worden opgevangen, worden net als bij het vruchtwateronderzoek onderzocht op een aantal aangeboren afwijkingen.
6
Dit onderzoek vindt plaats in een Academisch Ziekenhuis. Vraag om de uitgebreide folder.
Kansbepalende testen Het onderzoek tijdens de zwangerschap heeft als doel om vast te stellen of het ongeboren kind een verhoogde kans heeft op een aangeboren afwijking. Het gaat dus om een kansberekening; De test kan met geen enkele zekerheid vaststellen of uw kind een aandoening wel of niet heeft. Het gaat hier om het opsporen van een verhoogde kans op het krijgen van een kind met het syndroom van Down. Bij een verhoogde kans, bestaat de mogelijkheid om gebruik te maken van verder onderzoek, zoals vruchtwateronder-zoek. Dit onderzoek kan in dit ziekenhuis plaats vinden. Vraagt u om de uitgebreide folder.
Echografische onderzoek op afwijkingen bij de baby Structureel echoscopisch onderzoek wordt gedaan bij een zwangerschapsduur van 18 tot 22 weken. Dit onderzoek door middel van een echo wordt hier in het ziekenhuis gedaan. Het doel van het onderzoek is om ernstige afwijkingen bij de baby op te sporen zodat het beleid rondom de zwangerschap bepaald kan worden. Vraagt u om de uitgebreide folder.
Nekplooimeting Dit is een echografisch onderzoek dat plaats vindt bij 11-14 weken. Dit onderzoek wordt in dit ziekenhuis gedaan en er vindt voor en na het onderzoek counseling plaats. Het doel van het onderzoek is om de kans te bepalen op het syndroom van Down. Vraagt u om de uitgebreide folder.
Serumonderzoek Dit is een bloedonderzoek bij de vrouw welke aangeeft of de kans verhoogd is op het krijgen van een kind met het syndroom van Down. Ook kan hieruit de kans op een kind met een open rug bepaald worden.
7
Combinatietesten De combinatie van nekplooimeting en serumonderzoek geeft een betere kansberekening. Vraagt u om de folder.
Leefregels Voeding Wanneer u zwanger bent hoeft u niet een hoeveelheid voor twee personen te eten! Zorgt u er wel voor dat u voldoende voedingsstoffen eet, die zowel voor de baby als voor uzelf belangrijk zijn. Wij adviseren u er op te letten dat u: - gevarieerd eet - voldoende melk of melkproducten gebruikt (met name voor het calcium) - vers fruit eet, liefst met schil (in verband met vitamine C en vezels) - groene bladgroente eet (in verband met ijzer) - vezelrijk eet - veel drinkt, minimaal 1½ liter per dag - weinig zout gebruikt Wanneer u meer informatie wilt hebben over gezonde voeding tijdens de zwangerschap, kunt u hierover onder andere een brochure aanvragen bij het voorlichtingsbureau voor de voeding. Zie adressenlijst.
Vaccinaties Als u plannen hebt om naar een land te reizen waarvoor vaccinatie noodzakelijk is, overlegt u dan met uw gynaecoloog of 1e lijns verloskundige. Ook kunt u contact opnemen met de GG en GD in uw gemeente. Het is namelijk niet verstandig om zonder meer medicijnen te gebruiken, vaccinaties te krijgen of röntgenfoto’s te laten maken tijdens de zwangerschap.
8
Sauna Een bezoek aan de sauna is toegestaan, wanneer u hieraan gewend bent en u zich er prettig bij voelt. Wij adviseren u om naderhand veel te drinken.
Roken Roken is slecht voor het ongeboren kind. Als u tijdens de zwangerschap rookt is de kans verhoogd dat de baby te vroeg geboren wordt en/of een te laag geboortegewicht heeft.
Alcohol Het drinken van alcohol wordt sterk afgeraden in de zwangerschap. Ook alcohol kan de groei van het ongeboren kind beïnvloeden en alcoholgebruik kan leiden tot het ontstaan van een syndroom.
Reizen en vliegen Wanneer u per auto reist, adviseren wij om niet te lang in één houding te blijven zitten en na twee uur even te pauzeren. Bij het gebruik van autogordels moet u erop letten dat de gordels boven en onder uw buik zitten en niet erover heen. Voor het reizen per trein of bus zijn geen regels opgesteld door de reisorganisaties. Voor het reizen per vliegtuig gelden wel regels. Deze verschillen per maatschappij. U kunt het beste informeren bij het reisbureau of rechtstreeks bij de maatschappij waarmee u gaat vliegen. U moet er rekening mee houden dat het na de dertigste week niet verstandig is om nog te vliegen en dit waarschijnlijk ook niet meer wordt toegestaan.
Sporten Wanneer u gewend bent te sporten is het toegestaan daarmee door te gaan zolang u zich daarbij goed voelt. Beweging is aan te raden om de conditie van het lichaam op peil te houden en te ontspannen. Vooral zwemmen, wandelen en fietsen kunt u in principe tot aan de bevalling blijven doen. Het is echter verstandig het bedrijven van topsport en sporten waarbij risico op vallen groot is voorlopig achterwege te laten.
9
Tandarts Uw zwangerschap kan een extra belasting betekenen voor uw gebit. Het is dan ook raadzaam een keer extra naar de tandarts te gaan. Vertel uw tandarts dat u zwanger bent, dit i.v.m. eventuele verdoving, medicijnvoorschrift en röntgenonderzoek.
Seksuele activiteiten Het seksuele leven kan tijdens de zwangerschap gewoon doorgaan. Soms zijn er medische problemen, die onthouding van seksuele activiteiten noodzakelijk maken. Dit is bijvoorbeeld het geval bij bloedverlies, voortijdig verlies van vruchtwater of bij te vroege weeën. Een aantal vrouwen heeft tijdens en na seksuele opwinding last van een harde buik. Dit heeft over het algemeen geen betekenis tenzij er een verhoogd risico is op een vroeggeboorte.
Huisdieren Sommige huisdieren kunnen ziekten overbrengen die risico’s opleveren voor het ongeboren kind. Het is niet nodig uw huisdier weg te doen. De beste bescherming is goede hygiëne. Was na contact met uw huisdier goed uw handen. Vermijd het contact met uitwerpselen. Het is raadzaam uw huisdier wat minder intensief te knuffelen.
Werk Bij een normaal verlopende zwangerschap kunt u blijven werken. Hierbij gelden dezelfde adviezen als bij lichaamsbeweging in de zwangerschap. Normaal krijgt u 16 weken zwangerschapsverlof. Als er problemen in de zwangerschap zijn die het geheel of gedeeltelijk onmogelijk maken te werken, bespreek dit dan op uw werk of met de bedrijfsarts.
Nuttige tips Gymnastiek Op de zwangerschapsgymnastiek of oudercursus leert u zich voor te bereiden op de bevalling. De cursussen beginnen meestal vanaf de 26ste week of ongeveer de vijfde maand. Informatie betreffende diverse cursussen kunt u krijgen via de polikliniek of uw eigen verloskundige/gynaecoloog.
10
Bij bepaalde problemen tijdens de zwangerschap mag u niet of in mindere mate aan de zwangerschapsgymnastiek meedoen. Overleg bij twijfel met uw gynaecoloog/verloskundige. Er bestaan ook alternatieve cursussen, zoals haptonomie en zwangerschapsyoga. Ook kunt u zwangerschapszwemmen. Informatie kunt u meestal krijgen van uw 1e lijnsverloskundige of gynaecoloog/2e lijnsverloskundige.
Voeding van uw baby De kraamafdeling van ons ziekenhuis heeft het WHO/UNICEF certificaat ‘Zorg voor Borstvoeding’. Wij zijn natuurlijk erg trots op deze erkenning, maar wat merkt u ervan? - U kunt al vóór de geboorte van uw kindje een informatieavond over borstvoeding bijwonen. - Op indicatie kunt u in de zwangerschap een consult bij de lactatiekundige krijgen. - Direct na de bevalling is er volop tijd voor het eerste contact met uw baby. - De baby ligt dag en nacht bij u op de kamer. - Voeden van de baby wordt niet bepaald door de klok, maar gebeurt naar behoefte. - Uw baby krijgt alleen bijvoeding als er een medische reden voor is en krijgt deze voeding met een bekertje. - Wij hebben zeer uitgebreide kolffaciliteiten. U bepaalt natuurlijk zelf of u kiest voor borstvoeding of kunstvoeding. In beide situaties krijgt u alle hulp en adviezen die nodig zijn!
Informatie In Ziekenhuis Rivierenland wordt drie keer per jaar een informatieavond georganiseerd over bevallen in het ziekenhuis. U wordt tijdens deze bijeenkomst geïnformeerd over onder andere: - De gang van zaken op de verloskamer, kraamafdeling en couveuseafdeling. - De voeding van uw baby De informatieavond borstvoeding wordt 3x per jaar gehouden en is toegankelijk voor alle zwangeren en partners in de regio.
11
Tijdens deze bijeenkomst wordt u geïnformeerd over de praktische zaken rondom borstvoeding. Uiteraard is er een mogelijkheid voor het stellen van vragen. Informatie over deze avonden kunt u krijgen bij uw verloskundige, gynaecoloog/verloskundige, afdeling A4 en de polikliniek gynaecologie. Inschrijven via de polikliniek gynaecologie.
Niet medische problemen Tijdens een zwangerschap kunnen zich ook andere dan medische problemen voordoen. Bijvoorbeeld moeilijkheden bij huisvesting, financiën of problemen in de relatie met mensen in uw omgeving. Het medisch maatschappelijk werk kan u daarbij helpen. U kunt uw huisarts of gynaecoloog/verloskundige vragen om een verwijzing.
De bevalling Bloedverlies - De slijmprop bestaat uit helder taai slijm met helder of bruin bloed (oud) vermengd. Dit kan na 36 weken worden verwacht. Dit is geen reden tot bellen, de bevalling kan nog even op zich laten wachten. - Bloedverlies betekent; ieder bloedverlies anders dan slijmprop, waarvoor u direct het ziekenhuis moet bellen.
Vochtverlies Iedere zwangere heeft soms last van wat urineverlies in de zwangerschap en/of last van afscheiding. Wanneer er vochtverlies optreedt en dit zich nogmaals binnen een uur herhaalt, let dan goed op de kleur, vang eventueel iets op in een potje en bel direct het ziekenhuis. Is het éénmalig, dan kan het afscheiding of urine zijn. Wanneer het hoofdje van uw baby nog niet is ingedaald en u verliest vruchtwater, dan moet u zo snel mogelijk thuis gaan liggen en het ziekenhuis bellen voor overleg. Is het hoofdje goed ingedaald, dan mag u blijven lopen, maar neemt u wel direct contact op met het ziekenhuis.
12
Weeën Eerste kind Weeën om de 3-5 minuten die je een volle minuut kunt wegzuchten en dat gedurende 1 uur. Nu is het tijd om te bellen.
Tweede kind of meerdere Weeën om de 5-7 minuten die u kunt wegzuchten en dat gedurende 1 uur. Dan kunt u bellen. Bij onregelmatige weeën kunt u rustig afwachten, het kan ook weer stoppen.
Bijzondere omstandigheden Wanneer er afgeweken moet worden van voorgaande instructies, zal de gynaecoloog dit bij de zwangerschapscontroles aan u melden. Bij twijfel of iedere bijzonderheid voor de 36ste week van uw zwangerschap, kunt u te allen tijde telefonisch overleggen met het ziekenhuis.
Vragen Voor vragen kunt u altijd de dienstdoende verpleegkundige of 2e lijnsverloskundige van Ziekenhuis Rivierenland bellen op (0344) 67 49 19.
Wat meenemen? Tijdens de bevalling is het handig om een gemakkelijk shirt of katoenen nachthemd te dragen. Verder is het verstandig om mee te nemen: - schoon nachtgoed en ondergoed voor na de bevalling - kamerjas en pantoffels - steungevende (voedings) BH - toiletartikelen - kleding voor de baby - kleding voor u bij ontslag - iets om de tijd door te komen - een fototoestel en/of filmcamera - vergeet vooral niet uw ponsplaatje en uw verzekeringspapieren mee te nemen.
13
Partner De aanwezigheid en steun van uw partner bij de bevalling op de verloskamer wordt zeer op prijs gesteld. De aanwezigheid van een ander in plaats van de partner is ook mogelijk. Wij adviseren om maximaal 2 personen ter ondersteuning mee te nemen naar het ziekenhuis, omdat als er meerdere zijn, dit het geboorteproces erg afleidt. Zijn er speciale wensen ten aanzien van dit onderwerp, kunt u altijd met uw verloskundige of gynaecoloog overleggen. Mocht u een keizersnede krijgen, dat mag de partner of een andere begeleider mee naar de operatiekamer.
Pijn tijdens de bevalling Hoe pijnlijk een bevalling voor u zal zijn is niet te voorspellen. Probeert u zich hierop vooral goed voor te bereiden. Afhankelijk van het verloop van de bevalling en uw lichamelijke gesteldheid wordt bekeken welke manier van pijnstilling voor u het beste is. Er zijn verschillende manieren: - Douchen geeft een ontspanning en daardoor pijnvermindering. U maakt uw eigen pijnstillers aan. - TENS. Door middel van elektrostimulatie aan de zenuwen kunt u de pijn onderdrukken. Deze methode is niet wetenschappelijk bewezen, maar vele vrouwen gebruiken deze methode. Mocht u gebruik willen maken van TENS, vindt u de folders op de polikliniek. U moet het apparaat zelf huren/meebrengen. - Pethidine is een injectie die de scherpe kanten van de pijn weg neemt maar een deel blijft u nog voelen. U wordt er slaperig van en kan achteraf het gevoel geven dat u dingen in uw beleving hebt gemist. - Epiduraal of ruggenprik. Hiervoor krijgt u eerst een infuus en de anesthesist/narcotiseur brengt de katheter in uw rug in. Deze blijft de gehele bevalling zitten en geeft continue medicijnen om de pijn te onderdrukken. U wordt uitgebreid bewaakt en het is niet mogelijk om uw bed uit te gaan. Alle methodes van pijnbestrijding zijn 24 uur per dag toegankelijk en zullen in overleg met u en uw begeleidend specialist gekozen worden.
14
Houding tijdens de bevalling Samen met uw gynaecoloog/verloskundige bespreekt u in de zwangerschap de mogelijkheden van de positie van u tijdens de ontsluiting en de geboorte van jullie baby. Alle houdingen zijn mogelijk, mits het verantwoordt is naar het beleid rondom de bevalling en het veilig is voor moeder en kind. U kunt hierbij denken aan een verticale bevalling op een baarkruk of bevallen op handen en knieën. Wij hebben niet de mogelijkheid om onder water te bevallen.
Na de bevalling Klinisch of poliklinisch Als u om medische reden in ons ziekenhuis bent bevallen, wil dat niet zeggen dat u ook uw kraambed in het ziekenhuis moet doorbrengen. In overleg met de klinisch verloskundige wordt besloten wanneer u naar huis gaat. Als u het kraambed thuis doorbrengt, komt een verloskundige of uw huisarts een aantal malen thuis kijken of alles goed verloopt. Neem daarom in de laatste maanden van de zwangerschap contact op met degene die het kraambed thuis gaat begeleiden. Zijn er problemen geweest rond de bevalling of vindt de kinder-arts het noodzakelijk dat jullie kind nog enige tijd moet wor-den geobserveerd, dan kunt u langer in het ziekenhuis verblijven. Overleg met uw verzekering en kraamzorgleverancier over de uren die u nog mag gebruiken voor de periode wanneer u naar huis mag. Belangrijk is om vroeg in de zwangerschap de kraamzorg te regelen. Uw verzekering kan u hierbij helpen. Bevalt u poliklinisch, dat komt u hier met uw eigen verloskundige om te bevallen en gaat u zo spoedig mogelijk na de bevalling weer naar huis. Hieraan zijn kosten verbonden. Uw verloskundige kan u daar over informeren.
Onderzoek van de baby Na de geboorte en voor het ontslag wordt uw baby door de kinderarts nagekeken. Als er geen bijzonderheden zijn, gaat de baby met u mee naar huis. Het kan zijn dat de kinderarts jullie baby poliklinisch wilt vervolgen. U krijgt hiervoor de afspraken mee naar huis.
15
Mochten er problemen zijn met de baby, welke kunnen variëren van lage bloedsuiker tot het te ‘geel zien’, wordt de baby op de kinderafdeling opgenomen. U bent van harte welkom om gedurende die periode uw kraambed op de kraamafdeling door te brengen, mits de verzekering hiermee akkoord gaat.
Het aangeven bij de burgerlijke stand Binnen drie werkdagen moet jullie baby aangemeld worden in de gemeente waar de baby geboren is. Neemt u paspoort/trouwboekje/ bewijs van erkenning mee. Ook wil de ziektekostenverzekering op korte termijn een melding hebben van de geboorte van jullie baby.
Het kraambed In de periode na de bevalling hebt u rust nodig. De bevalling is niet alleen een inspannende gebeurtenis, ook alle emoties en veranderingen in uw lichaam en uw omgeving vragen veel van uw energie. Het is dan ook verstandig om vooraf duidelijke afspraken te maken omtrent het bezoek. Over de verzorging van uzelf en de baby krijgt u informatie en instructie van de kraamverzorgende/verpleegkundige van de kraamafdeling. Het is belangrijk dat u een goede hygiëne in acht neemt, zowel voor u als voor de baby.
Bloedverlies na de bevalling Na de bevalling neemt het vaginale bloedverlies geleidelijk af. Onregelmatig, weinig bloedverlies gedurende een paar weken is normaal. Duurt het lang, of vindt u het erg veel, neem dan contact op met uw verloskundige. De eerste menstruatie komt, als u geen borstvoeding geeft, meestal binnen zes tot twaalf weken. Als u borstvoeding geeft kan de eerste menstruatie langer op zich laten wachten. Het uitblijven van de menstruatie betekent niet dat u niet zwanger kunt worden.
16
Seksuele activiteit Wanneer u weer samenleving kunt hebben na een bevalling hangt van af van de omstandigheden. Het is raadzaam om te wachten tot het bloedverlies vrijwel geheel is gestopt. Indien u hechtingen hebt gehad, kan het litteken gedurende enkele maanden na de bevalling nog gevoelig zijn. Denk in ieder geval aan goede anticonceptie vóór u weer seksueel actief wordt, ook als u borstvoeding geeft. Advies hierover kunt u bij de huisarts/verloskundige of uw gynaecoloog vragen.
Oefeningen De door de zwangerschap en bevalling verslapte buik- en bekkenbodemspieren kunt u zich in het begin ontzien door niet te zwaar te tillen. Wel moet u die spieren weer in conditie brengen door oefeningen te doen. In de meeste plaatsen is postnatale gymnastiek te volgen. Informeer hiernaar bij de thuiszorgorganisatie. Als u het kraambed in het ziekenhuis doorbrengt, kan de klinisch verloskundige het nodig vinden om de hulp van een fysiotherapeut in te roepen. Onder begeleiding krijgt u dan oefeningen.
Emoties Tijdens een zwangerschap en daarna verandert er veel. U zult aan verschillende stemmingen en gevoelens onderhevig zijn. Vermoeidheid, wisselende stemmingen, ‘het’ niet meer zien zitten en onvrede over de nieuwe situatie zijn zeker niet abnormaal. Het is wel vervelend, maar u moet er niet ongerust over zijn. Zeker geen schuldgevoelens krijgen als u uw baby op bepaalde momenten, zacht uitgedrukt, ‘niet zo lief’ meer vindt. U bent niet de enige moeder die van dit soort gevoelens last heeft. Praat er in ieder geval met iemand over.
17
Lezenswaardig Over zwangerschap - - - - - - -
B. Smulders en M. Croon, Veilig zwanger. Kosmos-Z&K, ISBN 90 215 3395 2. Een topper. J. van Bochove en R. Vlijmen, Rondom Zwangerschap De Boekerij, ISBN 90 2251 8154. Nuchtere en zakelijke benadering van alles rondom het krijgen van een kind. E. Bennink, In verwachting Kosmos-Z&K, ISBN 90 2152 371x. Een negen-maanden-dagboekje, met veel ruimte voor eigen aantekeningen. G. Boormans, Hèt negen maanden boek Wolters, ISBN 90 0111 0118. Een boek waarmee je week voor week de zwangerschap kan volgen. Bevat 12 bevallingsverhalen. L. Nilsson, Het grote wonder Ploegsma, ISBN 90 216 7000 3. De prachtige - inmiddels klassiek geworden - kleurenfoto’s die de bevruchting tot aan de geboorte in beeld brengen. R. Jonas, De fascinerende weg naar het leven Tirion, ISBN 90 4390 189x. Nog een fotoboek: van conceptie tot aan de geboorte. J. Symons, Zwangerschap, het beste voor jou en je baby Rebo, ISBN 90 3661 3078. Informatie over zwangerschap en bevalling.
Over bevalling en geboorte - B. Smulders en M. Croon, Veilig bevallen Kosmos-Z&K, ISBN 90 215 2991 2. Een heel goed handboek om je voor te bereiden op de bevalling.
18
- - - -
C. Salomè, Duik in je weeën Unieboek, ISBN 90 269 2274 4. Een klassieker. Adviezen voor de bevalling in woord en tekeningen. M. Labordus, De thuisbevalling Unieboek/Van Reemst, ISBN 90 2692 1470. Een klein boekje in de serie ‘Op de groei’. J. Sanjer e.a., Bevallen en opstaan voor de nieuwe generatie Contact, ISBN 90 2541 3773. Een oud handboek in een nieuw jasje. L. de Vletter, Bevallen in water Altamira, ISBN 90 6963 3949. Handboek voor ouders en verloskundigen.
Over complicaties - C. Röst, Bekkenpijn tijdens en na de zwangerschap Elsevier, ISBN 90 3522 0560. Hulp bij bekkeninstabiliteit. Tips voor oefeningen en behandeling. - J. Kouwenhoven, Bekkeninstabiliteit Forum, ISBN 90 2252 0285. Een persoonlijk verslag over een complicatie bij de zwangerschap: symfysiolyse. - S. Kitchenham-Pec en A. Bopp, Bekkenbodemtraining De Driehoek, ISBN 90 6030 5949. Een trainingsprogramma ter versteviging van de bekkenbodemspieren, bij bekkenbodemklachten zoals baarmoederverzakking en urineverlies. - J. Kroes en H. Van der Noord, Keizersnede, feiten en ervaringen Unieboek/Van Reemst, ISBN 90 2696 6687. - Z. Van der Heyden, Vanuit de couveuse de wereld in Kosmos-Z&K, ISBN 90 2152 9726. Antwoorden op vragen van ouders van een couveusekind. - C. De Vos, Vroeggeboorte Unieboek/Van Reemst, ISBN 90 2692 1489. Een kijkje in de wereld van de ‘hightech’ wereld van de neonatale ‘intensive care’.
19
- -
C. Geerinck-Vercammen, Stille baby’s Arbeiderspers, ISBN 90 2952 1864. Rouwverwerking bij doodgeboorte en zwangerschapsafbreking. M. Cuisinier en H. Jansen, Met lege handen Unieboek/Van Reemst, ISBN 90 2696 6997. Vrouwen aan het woord over het verlies van hun baby in de zwangerschap of rond de bevalling. - B. Spitz, M. Keirse en A. Vandermeulen, Tussen iets en niets Lannoo, ISBN 90 2093 4449. Een mooi boek van Vlaamse auteurs over het verwerken van het verlies van een prille zwangerschap. - M. Cuisinier en J. Smit-Wiersinga, Hoezo roze wolk? Unieboek/Van Reemst, ISBN 90 2692 0997. Over depressief zijn na de bevalling. Ervaringen van ouders, meningen van artsen, en wetenschappelijk nieuws.
Over borstvoeding - H. Reede-Dunselman, Borstvoeding geven: een antwoord op heel veel vragen De Kern, ISBN 90 3250 7583. Een fijn boek, dat eindelijk (geheel herzien) weer te verkrijgen is. - L. Austin, Borstvoeding Unieboek/Van Reemst, ISBN 90 2692 1497. Een dun maar goed boekje om mee te beginnen. - Handboek Borstvoeding La Leche League International. Tirion, ISBN 90 5121 8737. Moderne bewerking van het inmiddels wereldberoemde standaardwerk.
Over nieuw leven - R. Drost-Borst, Stilstaan bij nieuw leven Symbolon, ISBN 90 7489 9870. Stilstaan bij de diepere betekenis van zwangerschap, geboorte en de periode vlak erna.
20
- De geur van honing en jonge melk - Nederlandstalige gedichten over geboorte Samengesteld door H. van Zuiden. Kwadraat, ISBN 90 6481 3353. Uit onze eigen literatuur: mooi, mooi, mooi. - D. Jackson, Dochters van Eva - Wijsheid van alle tijden over zwanger zijn, geboorte en moederschap Over allerlei tradities en gebruiken. Van de Roemenen tot de Maori. Mooi en informatief. - K. Figes, En dan ben je moeder Kosmos-Z&K, ISBN 90 2153 3839. Goed boek over de nieuwe levensfase. Over tegenstrijdige gevoelens, de veranderende relatie met je partner en de buitenwereld en de overweldigende emoties.
Ten slotte Deze brochure kan nooit volledig zijn. Het gaat erom u en uw partner wegwijs te maken in een periode met onzekerheden. De medewerkers van de afdeling zijn altijd bereid u, zo goed mogelijk, met raad en daad bij te staan. Indien er aanvullingen of suggesties van uw kant zijn, kunt u deze bespreken op de afdeling.
Adressen en telefoonnummers Huisarts Telefoon Verloskundige Telefoon Gynaecoloog Telefoon
21
Ziekenhuis Rivierenland President Kennedylaan 1 4002 WP Tiel Tel. (0344) 67 49 11
Vereniging Borstvoeding Natuurlijk Postbus 119 3900 BC Wijk bij Duurstede Tel. (0343) 57 66 26 www.vbn.borstvoeding.nl
Barbara polikliniek Elisabethdreef 4 4101 KL Culemborg Tel. (0345) 51 97 77
Borstvoedingsorganisatie La Leche League Nederland Postbus 212 4300 AE Zierikzee Tel. (0111) 41 31 89 www.lll.borstvoeding.nl
Verloskamers Tel: (0344) 67 49 19
Vereniging van ouders van couveusekinderen Postbus 1024 2260 BA Leidschendam Tel. (070) 386 25 35 www.couveusekinderen.nl
Kraamafdeling Tel. (0344) 67 46 30
Vereniging voor ouders van meerlingen Tel. (036) 531 80 54 www.nvom.net/nl
Polikliniek gynaecologie Tiel Ned. Ver. van Lactatiekundigen Tel. (0344) 67 40 45 Postbus 1444 1300 BK Almere Tel. 0900 522 82 84 www.nvl.borstvoeding.nl Polikliniek Culemborg Tel. (0345) 56 56 00
22
Ruimte voor aantekeningen
23
Ziekenhuis Rivierenland Tiel Pres. Kennedylaan 1 4002 WP Tiel Postbus 6024 4000 HA Tiel Tel. (0344) 67 49 11 Fax (0344) 67 44 19 Internetsite: www.zrt.nl
