Verkoop je akkerrand!

Praktijknetwerk Duurzame Akkerranden Westmaas, 20 mei 2014

Verkoop je akkerrand ! Ervaringen en conclusies Praktijknetwerk Duurzame Akkerranden 2011 – 2014

Naam

Woonplaats

Regio

Leen de Geus

Mookhoek

Hoeksche Waard

Sjaak de Bree

Zonnemaire

Schouwen-Duiveland

Laurens de Winter

Ovezande

Zuid-Beveland

Filip Baecke

Westdorpe

Zeeuws-Vlaanderen

Basjan Niemansverdriet

Strijensas

Hoeksche Waard

Huibert Knook

Willemstad

Noord-west Brabant

Jan van Velthoven

Hank

Biesbosch

Leen de Jong

Zuid-Beijerland

Hoeksche Waard

Cees Padmos

Scharendijke

Schouwen-Duiveland

• • •

Contactpersoon praktijknetwerk: Leen de Geus Contactpersoon DLV Plant: Cor van Oers Praktijknetwerk-begeleider DLV Plant : Jeroen Willemse

DLV Plant BV

Tel.:

Groeneweg 5

E-mail: [email protected]

3273 LP Westmaas

Internet: www.dlvplant.nl

[email protected] [email protected] [email protected]

0186-573011

Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland. Het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) is eindverantwoordelijk voor POP2 in Nederland.

2

Inhoud 1. 2. 3. 4. 5.

Inleiding Probleemstelling Akkerranden in Nederland Akkerranden binnen vergroening Kansrijke alternatieven: -

Productie van energie-gewassen Productie van vezelgewassen Goedkoper slootonderhoud Stimuleren van bijen en hommels Vogelakkers: “Redt de Patrijs” Natuurcompensatie; duurzaam alternatief Groen en gezond genieten

6. Bevindingen en conclusies

1. Inleiding blz. 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 16 18

Zet je akkerrand te koop! Akkerranden zijn momenteel “hot”. Zeker nu in de voorstellen voor het nieuwe GLB beleid vanaf 2015 de akkerranden als pakket opgenomen wordt in de zogenaamde vergroening. Tot nu toe zijn akkerranden erg ‘subsidie-gedreven’. Zonder subsidie geen akkerrand. Echter, zodra een subsidie-regeling stopt of de graanprijs stijgt dan gaat de ploeg erin. Dat maakt het hele systeem erg kwetsbaar en nietduurzaam. Het is dus van belang te zoeken naar extra of nieuwe economische activiteiten bij de akkerranden welke bij kunnen dragen aan het rendement van de akkerrand. Op die manier is de akkerrand minder afhankelijk van EU-steun en blijft deze langer intact. De plannen voor de vergroening binnen het nieuwe GLB-beleid van de EU leveren nieuwe vragen op: • Gaat de overheid nu achteroverleunen, want o.a. middels akkerranden in het vergroeningpakket is de agrarische natuur en biodiversiteit immers weer ‘gered’? • Of gaat juist de akkerbouwer kiezen voor de meest eenvoudige vorm van vergroening om aan zijn verplichtingen voor de vergroening te voldoen? • Of beiden……….?

Het Praktijknetwerk “Duurzame Akkerranden” is opgericht in 2011 en bestaat uit negen agrarische ondernemers, wonend in Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant. De ondernemers hebben allen een gangbaar akkerbouwbedrijf en reeds meerdere jaren ervaring met akkerranden. Het doel van het netwerk is het ontwikkelen van een meer duurzame opzet van akkerranden door het combineren van meerdere functies en financieringsbronnen. Door middel van een website worden de ervaringen, ontwikkelingen en resultaten van het praktijknetwerk gecommuniceerd: www.duurzameakkerranden.nl Het netwerk is op zoek gegaan naar creatieve mogelijkheden en combinaties van functies om akkerranden te financieren. Hierbij werd er vooral gekeken naar het leveren van verschillende diensten en producten zoals energie met biomassa, emissierechten, verbeteren waterkwaliteit, biodiversiteit, natuurcompensatie, etc. Met behulp van pilots op onze bedrijven is bekeken of onze ideeën ook werkelijk kans van slagen hebben.

3

Akkerranden leveren veel kansen, zowel voor de natuur en biodiversiteit als voor de boer t.a.v. imago en rendement. Om de kansen te benutten is samenwerking, creativiteit en ondernemerschap van zowel ondernemers, organisaties en overheid noodzakelijk.

4

2. Probleemstelling

3. Akkerranden in Nederland

•

Subsidies staan altijd onder druk en zijn politiek-gevoelig. Akkerranden zijn op dit moment niet echt (economisch) duurzaam. Zodra een regeling stopt of de graanprijs stijgt gaat de ploeg erin. Daarnaast zullen veel telers binnen de vergroening kiezen voor een eenvoudige en goedkope vorm van een akkerrand, namelijk de grasrand. Dit komt de biodiversiteit en de ‘echte’ vergroening niet ten goede.

Akkerranden zijn bufferstroken met bloemen, gras of graan langs perceelsranden en kunnen verschillende functies hebben. Over het algemeen worden de stroken niet bemest of met gewasbeschermingsmiddelen behandeld. De meeste akkerranden liggen langs watervoerende sloten.

•

Er is al veel groen, biodiversiteit en natuur op en rond het landbouwbedrijf aanwezig. Erf, sloten, taluds en de gewassen zelf vormen al een grote natuurlijke bijdrage. Boeren zijn zeker bereid om meer te doen, maar het rendement van het bedrijf staat bovenaan. De kosten van landbouwgrond, arbeid en mechanisatie worden steeds hoger. Door de relatief kleine oppervlakte akkerrand per bedrijf, is de akkerrand meestal ook de minst efficiënte teelt van het bedrijf.

Een akkerrand levert voor een teler wel een biologisch voordeel op (akkerranden leveren voedsel aan natuurlijke vijanden van plaaginsecten van de gewassen en stimuleren hierdoor de biologische bestrijding, ook wel FAB genoemd), maar het economische effect hiervan is klein. Subsidie of sponsoring is dus noodzakelijk om een akkerrand aan te leggen en te onderhouden. De vorm, levensduur (een- of meerjarig), het gewas wat vervangen is en de voorwaarden van een rand bepalen de jaarkosten van een akkerrand.

•

Overheden zijn doorgaans vrij star in het interpreteren en uitvoeren van allerlei regelingen. De kaders van regelingen zoals natuurcompensatie of SNL zijn vaak zo strikt, dat kleine afwijkingen al tot (vaak financiële) problemen leiden, hetgeen veel ondernemers en organisaties erg frustreert. Creatieve oplossingen daarbij vragen vaak weer veel overleg met verschillende partijen en extra administratief werk. Dit houdt veel goede initiatieven tegen.

•

Jarenlang hebben natuurorganisaties, jacht en landbouw vaker tegenover elkaar gestaan dan naast elkaar. Dit is de laatste jaren aan het verbeteren, beide partijen zijn meer bereid tot overleg. Noodzakelijke samenwerking vraagt wederzijds respect en vertrouwen.

Subsidies In vrijwel iedere provincie van Nederland zijn er akkerranden-regelingen ingesteld; sinds 2011 is er zelfs een landelijke subsidie beschikbaar gesteld voor zogenaamde FAB-randen. De hoogte van de subsidies variëren uiteraard vanwege de voorwaarden aan de rand. De subsidies variëren 2 ongeveer van € 0,15 tot € 0,30 per m akkerrand, terwijl de kostprijs voor het aanleggen en onderhouden van randen ook al snel op dit niveau ligt. In afwachting van de nieuwe GLB lopen veel van de genoemde subsidies eind 2014 af.

Het is dus van belang te zoeken naar extra economische activiteiten bij de akkerranden die kunnen bijdragen aan de effectiviteit en het rendement van de akkerrand. Op die manier zijn akkerranden minder afhankelijk van overheidssteun en blijven ze langer in stand. Binnen de vergroening zullen de extra functies zorgen dat de akkerranden beter tot zijn recht komen. Als telers de akkerrand-vormen kwalitatief willen verbreden, is het wel noodzaak dat de overheid hiervoor de wettelijke kaders schept en flexibiliteit stimuleert. Op deze wijze zullen de randen voor een breed pakket aan functies ingezet worden en vormen ze een mooi natuurlijk pallet aan kleur en biodiversiteit.

5

6

5. Kansrijke alternatieven 4. Akkerranden binnen het nieuwe GLB In hoofdlijnen komt het nieuwe EU landbouwbeleid erop neer dat de akkerbouw 5% van de productiegrond aan het gangbare agrarisch gebruik moeten onttrekken. Deze oppervlakte moet ingericht worden als ecologisch aandachtsgebied (EFA), ook wel vergroening genoemd. Mogelijk wordt in de toekomst de 5% nog verhoogd naar 7%. De akkerrand wordt met nadruk genoemd als één van de EFA-onderdelen. Pakket De kans is aanwezig dat naast een akkerrand ook het talud en de watergang tot EFA gerekend gaan worden. Watergangen en taluds zijn van grote betekenis voor de biodiversiteit. Met deze combinatie zal minder grond uit productie genomen hoeven te worden Factor Daarnaast is de kans groot dat er een soort factor komt per landschapselement. Een bloemenrand zou bijv. hierdoor beter gewaardeerd worden dan een grasrand. Hierdoor zou minder grond uit productie hoeven en wordt kwaliteit beloond. Rekensom Voor de akkerbouwer is het een rekensom of meedoen aan vergroening voor hem interessant is, en welke vorm voor hem het beste past. Het is waarschijnlijk in de meeste gevallen financieel aantrekkelijk om te kiezen voor vergroening. Er komen echter wel kosten bij kijken om de ‘dienst’ uit te voeren (inleveren akkerbouwgrond, aanleg akkerrand, onderhoud, beheerskosten, arbeid, machinekosten, etc.).

Het Praktijknetwerk Duurzame Akkerranden is op zoek naar nieuwe ideeën en nieuwe financieringsbronnen voor akkerranden. Die ideeën moeten aansluiten bij de ideeën en wensen van financiers en sponsors, maar voor de ondernemer ook praktisch zijn en rendement opleveren. Criteria: • Rendement, het moet meerwaarde opleveren, • Het moet passen binnen wettelijke kaders (vergroening, regelgeving), • Uitvoerbaarheid (aanleg, onderhoud, effecten bedrijf), • Het moet goed communiceerbaar zijn. Het praktijknetwerk heeft vanuit 4 richtingen een aantal kansen benoemd: • Productie-gerichte akkerranden De genoemde kansen zijn in 2012 op de verschillende akkerbouwbedrijven • Biomassa voor energieproductie uitgeprobeerd om te beoordelen of deze ideeën ook werkelijk kans van • Vezelproductie slagen hebben. De kansen die de akkerranden leveren zullen worden besproken met potentiële afnemers van de functies om tot afspraken te • Functionele akkerranden komen. • Akkerranden voor slootonderhoud In de volgende hoofdstukken worden de verschillende pilots die dit jaar • Biodiversiteitsen natuurgerichte akkerranden uitgevoerd zijn beschreven. • Bijenranden • Vogelakkers (Patrijs o.a.) • Natuurcompensatie 7 •

Recreatie-gerichte akkerranden • Agrotoerisme, wandelpaden, fietsroutes

Uiteraard zijn allerlei ‘mengvormen’ mogelijk en zelfs wenselijk

7

8

Productiegerichte akkerranden

Productiegerichte akkerranden

Productie van Vezelgewassen

Productie van Energie-gewassen De productie van gewassen voor bio-energie, zoals zonnebloemen, energie-maïs of soedangras levert zowel een meerwaarde als energiebron, als ook voor de biodiversiteit.

Waarom:

Vraag:

Wat: Markt: Hoe:

+ -

Meer informatie:

Er is een groeiende behoefte aan energie. Door de akkerrand in te zaaien met een bio-energiegewas, krijgt de rand de functie van energieleverancier, emissiebeperking en biodiversiteit. De behoefte aan energie stijgt, ook de behoefte aan biologische energiebronnen neemt toe, mits efficiënt en betaalbaar. Telen van energiegewassen op akkerranden bedrijven met biovergisters (Suikerunie, agrarische ondernemers), energiebedrijven, producenten van bio-oliën. Inzaai van zonnebloemen, energiemaïs of Soedangras • Uitstekende combinatie van biodiversiteit, vergroening en energieproductie. • Hoge grote gewassen, groot effect aan emissiebeperking • Vooral de bloeiende zonnebloemen vormen, naast een grote biodiversiteit, zeer mooi beeld in het landschap. • Kleine eenheden (smalle akkerranden), dus minder efficiënte teeltwijze dan grote percelen. • Hogere afvoerkosten naar verzamelpunten en uiteindelijke afnemers. • Bij zonnebloem en mais geen meerjarig/blijvend karakter, in de winter dus geen biodiversiteitsmeerwaarde. • Geen gewasbescherming en bemesting mogelijk, productie van de grond daalt na verloop van jaren. Veronkruiding kan voor problemen zorgen bij de zuiverheid van het product. www.innovatiefplatteland.nl www.enerpedia.be www.bioenergyfarm.eu www.biobasedgarden.nl

9

De productie van gewassen voor vezels, zoals Miscanthus, hennep, vlas, brandnetels, etc, levert zowel een meerwaarde als bron van vezels als ook voor de biodiversiteit. De vezels kunnen toegepast worden voor o.a. natuur-isolatie, kleding, stalstrooisel, houtplaten, papierindustrie etc. Waarom:

Wat: Markt:

Hoe:

+ -

Meer informatie:

Er is een groeiende behoefte aan natuurlijke vezels voor allerlei doeleinden. Door de gebruikelijke functies (biodiversiteit en emissiebeperking) van de akkerrand te combineren met de levering van vezels, is de rand rendabeler voor de agrarische ondernemer. Telen van vezelgewassen op akkerranden Er is een toenemende markt voor natuurlijke vezels in zowel kleding-, papier- en bouwmarkt. Voor de bouw speelt vooral ook de biologische afbreekbaarheid een rol. Producenten van producten voor de bouw, textiel-producerende bedrijven, papierindustrie. Inplant/-zaai van miscanthus, vlas, hennep, brandnetel • Uitstekende combinatie van biodiversiteit, vergroening en vezelproductie. • Hoge grote gewassen, groot effect aan emissiebeperking • Vaak meerjarige gewassen, met een lage input aan kosten • Kleine eenheden (smalle akkerranden), dus minder efficiënte teeltwijze dan grote percelen. • Hoge afvoerkosten naar verzamelpunten en uiteindelijke afnemers. • Vlas is zonder gewasbescherming niet teelbaar. www.cradlecrops.nl www.biobasedgarden.nl www.hempflax.com

10

Biodiversiteits- en natuurgerichte akkerranden

Functiegerichte akkerranden

Goedkoper slootonderhoud door akkerranden

Stimuleren van bijen en hommels

Door het toepassen van aaneengesloten netwerk van akkerranden t.b.v. beheer en onderhoud van waterlopen, zijn logistieke en financiële voordelen te behalen voor het waterschap. Bij het onderhoud hoeft de aannemer geen rekening te houden met het gewas en kan hij in één moeite doorrijden. Daarnaast zijn sloottaluds naast akkerranden steviger en er is minder sprake van instorten.

Het gaat niet goed met de bij. De teruglopende biodiversiteit biedt steeds minder voedsel, stuifmeel en nectar voor bijen. De bij verdwijnt uit het landschap en dat gaat ten koste van de bestuiving van bloeiende bomen, kruiden en gewassen. Waarom:

Waarom:

Markt:

Wat:

+

Meer informatie:

Sloten en waterwegen moeten jaarlijks goed onderhouden worden om de aan- en afvoer van oppervlaktewater continu te kunnen reguleren. Door de aanleg van onderhoudsakkerranden zijn de sloten gedurende het gehele jaar toegankelijk voor tijdig onderhoud. Voor belangrijke waterwegen is het voor met name waterschappen een meerwaarde om onbeperkt toegang te hebben. Afnemers: Waterschappen, Rijkswaterstaat. Telen van grasakkerranden • Uitstekende combinatie van biodiversiteit en vergroening • Relatief lage kosten door meerjarige grasgewassen • Maaibaar, dus voor akkerbouwer goed onkruidvrij te houden • Minder last van instorting van sloottaluds • Geen gewasschade bij slootonderhoud • Minder emissiebeperkend door laag gewas • Minder biodiversiteit door minder bloeiende planten en berijding van de rand. Rapportage van Brabantse waterschappen: “Akkerranden leiden tot kostenbesparing waterschap”

Sloot zonder akkerrand

Markt: Wat:

+ Meer informatie:

De bijenstand neemt de laatste jaren door de verminderde biodiversiteit en ziekten af. Door bijen-akkerranden in te zaaien met bloemen die veel nectar en stuifmeel produceren krijgen bijen weer meer mogelijkheden zich te ontwikkelen. Overheden, bedrijven en instanties die belang hebben bij stabilisatie of groei van bijenpopulatie. Telen van langdurig bloeiende bijenakkerranden • Uitstekende combinatie van biodiversiteit en vergroening en stimuleren van bestuivers • Ook positieve FAB effecten zijn mogelijk voor teler • Meerjarige randen zijn goed mogelijk • Bloemenranden zijn voor de teler veel moeilijker onkruidvrij te houden. Dit vraagt meer aandacht en kosten. • www.boerenmetbijen.nl • www.burgersvoorbijen.nl • www.syngenta.com Operation Pollinator

Sloot met onderhouds-akkerrand

11

12

Biodiversiteits- en natuurgerichte akkerranden

Biodiversiteits- en natuurgerichte akkerranden

Vogelakkers: “Redt de Patrijs”

Natuurcompensatie; duurzaam alternatief met akkerranden

De Patrijs is bezig te verdwijnen uit het Nederlandse landschap. Met behulp van akkerranden en speciaal beheer is dit te voorkomen. En terwijl we de Patrijs aan het ‘redden’ zijn, stimuleren we vrijwel alle biodiversiteits-aspecten. Waarom:

Markt: Wat:

Organisatie:

+ Meer informatie:

Om de Patrijs te kunnen redden is een toename aan de totale biodiversiteit en een andere inrichting van het landschap noodzakelijk. De Patrijs staat hierbij dus symbool voor een verbeterplan voor het totale ecosysteem van het akkerlandschap. Overheden, bedrijven en partijen die de Patrijs en de gehele biodiversiteit een warm hart toedragen. De Patrijs heeft vooral behoefte aan beschutting en voedsel. • Beschutting door aanleg ruigten, akkerranden, heggen • Voedsel (insecten) in en na broedperiode (april-mei). Regionale, meerjarige samenwerking in aanpak tussen belanghebbende instanties o.a. Vogelbescherming, Agr. Natuurvereniging, Wildbeheer Eenheid, Landschapsbeheer, landbouw, etc. • Uitstekende combinatie van biodiversiteit en vergroening • Meerjarig karakter, duidelijkheid voor alle partijen • Samenwerking en overeenkomsten tussen agrariërs, natuurverenigingen, overheden en bedrijven. • Goed gebruik van communicatiemiddelen mogelijk. • Aantal predators beïnvloeden ook sterk het resultaat (vossen, wilde katten, roofvogels, etc.) • Vrienden van de patrijs • www.sovon.nl • www.vogelbescherming.nl

Akkerranden bieden een uitstekend duurzaam alternatief voor bedrijven om natuur of verlies aan biodiversiteit te compenseren. Akkerranden bieden door een fijnmazig netwerk de natuurlijke verbinding tussen allerlei natuurelementen in het landschap. Regelmatig komt het voor dat door ruimtelijke ingrepen de oppervlakte bos of natuur in een gebied afneemt. Denk bijvoorbeeld aan uitbreiding van bedrijfspanden, nieuwe woonwijken of het aanleggen van een nieuwe weg. Omdat een afname van het areaal landbouw, bos en natuur onwenselijk wordt geacht, zijn er natuurcompensatieverplichtingen. De laatste jaren is er in toenemende mate protest van burgers en boeren tegen het toepassen van eenzijdige natuurcompensatie; de Hedwigepolder in Zeeuws-Vlaanderen en de Buytenlandpolder in Rhoon Zuid-Holland zijn hier bekende voorbeelden van. Door de landbouw en agrarische natuurvereniging intensief te betrekken bij de plannen, vorm en realisatie van natuurcompensatie, ontstaat veel meer draagvlak in het gebied zelf. Waarom:

Markt:

Wat:

Hoe:

13

Bij de bouw van bedrijven, woningen, havens en wegen, gaat helaas ook kostbare grond in de vorm van natuur of landbouw verloren. Grond die eerst een plaats bood aan natuur of landbouwgewassen. Land dat ook een bijdrage leverde aan de biodiversiteit voor het gebied en de voedselvoorziening van diverse fauna. Jaarlijks wordt in Nederland op deze wijze ca. 3000-4000 ha aan landbouw en natuur onttrokken. Bedrijven, instanties, bouwprojecten die nieuwbouw of infrastructuur realiseren en daarbij land ‘onttrekken’ aan natuur of landbouw. In nauwe samenwerking met agr. natuurverenigingen en/of landschapsbeheer. Een professioneel, goed georganiseerd en beheerd alternatief voor natuurcompensatie. Meerjarige akkerrand en/of perceelsgedeelten inbrengen Aanleg van meerjarige akkerranden of perceelsgedeelten ‘a la carte’.

14

Recreatie-gerichte akkerranden

Groen en gezond genieten +

• • •

Meer informatie:

• • • • •

•

• •

Uitstekende combinatie van biodiversiteit en vergroening en duurzame landbouw Meerjarig karakter, duidelijkheid voor alle partijen Samenwerking en overeenkomsten tussen agrariërs, natuurverenigingen, overheden en bedrijven. Goed gebruik van communicatiemiddelen mogelijk. Niet 2x land onttrekken aan de landbouw Snelle realisatie mogelijk Akkerbouwers willen geen ‘natuur-stempel’ op land Overheden veranderen regelmatig het beleid, waardoor meerjarige afspraken soms op het spel staan. Rapport LTO 2002: “Mogelijkheden voor natuurcompensatie door agrariërs bij rijksinfrastructuur” Rapport Alterra 2011: “Natuurcompensatie, Kansen, knelpunten en rekenregels” www.bosennatuurcompensatie.nl

Fietsen en wandelen langs kleurrijke, bloeiende akkerranden, die daarnaast een functie hebben voor het stimuleren van biodiversiteit. Genieten van de natuur, het landschap, de gewassen. In aanraking komen met je dagelijkse voedsel en degene die dat produceert.

Waarom:

Behoefte:

Markt:

+

Meer informatie:

Fietsen en wandelen in de natuur en landbouw is gezond! Door buiten te recreëren wordt het contact tussen burgernatuur- landbouw verbeterd. De landbouw is bij uitstek geschikt om te genieten. Natuur en landbouw zijn mooi met elkaar verweven door dijken, kreken, sloten en landerijen. Ze bieden de recreant een afwisselend landschap met mooie uitzichten en een gezonde lucht. VVV’s, ANWB, gemeente, consumentenorganisaties, horeca, campings, agri-winkels, bedrijven met regionale functie, ‘burgers en buitenlui’. • Uitstekende combinatie van biodiversiteit en vergroening en recreatie. • Direct contact met burger. • Kans voor (agri-) horeca en boerderijwinkels op de route. • Goed communiceerbaar, rustplekken, informatieborden etc. mogelijk • Risico’s van recreanten voor landbouwactiviteiten (spuiten, oogstverkeer, maaien, etc.). • Vervuiling en schade aan gewassen door recreanten, ook kunnen bijv. honden vee aanvallen. • LaMi Startersgids Agrotoerisme • Rapport WUR: Akkerranden en recreatie • www.boerenlandpad.nl • www.verbindingsmaatlat.nl

Er zijn andere en betere alternatieven!

15

16

6. Bevindingen & Conclusies Het praktijknetwerk heeft gezocht naar creatieve kansen en mogelijkheden om met akkerranden duurzamer te ondernemen. Gedurende de looptijd van het praktijknetwerk zijn een aantal bevindingen gedaan en conclusies gesteld: •

Duurzaam betekent een meerjarige win-win situatie voor alle partijen, met positieve effecten voor biodiversiteit, waterkwaliteit en omgeving. Dit kan alleen met goede afspraken, heldere contracten, goede onderlinge communicatie en vertrouwen.

•

Akkerranden kunnen op regionaal niveau een corridor vormen voor fauna en flora en daarmee een soort EHS-verbindingszone vormen in het klein (het ‘fijnmazige netwerk’). Dit bespaart de overheid veel kosten (grondaankoop). Met een netwerk van akkerranden kunnen bijvoorbeeld ook natuurgebieden met elkaar ‘verbonden’ worden.

•

Voor regionale initiatieven zijn regionale contacten nodig. Een agrarische ondernemer zal vooral binnen zijn eigen netwerk moeten zoeken naar kansen op dit vlak. Door het met een groep ondernemers aan te pakken, vergroot je het netwerk flink. Het is ook goed mogelijk om dit samen met een agrarische natuurvereniging op te zetten.

•

Lokale initiatieven hebben een grotere kans van slagen dan landelijke of provinciale en sluiten beter aan bij de wensen in het gebied zelf. De landelijke en provinciale overheid moeten juist de lokale overheden de kans en ruimte bieden om in het eigen gebied oplossingen te zoeken. Een goed voorbeeld hiervan is de Hoeksche Waard waarbij er een duurzame samenwerking is ontstaan tussen de agrarische natuurvereniging, de gemeenten, het waterschap, landschapsbeheer en de boeren in het gebied.

Er zijn in Nederland al veel goede voorbeelden te vinden van akkerranden die door bedrijven gesponsord worden.

17

18

•

Regelgeving kan een belangrijke belemmering vormen bij de opzet van nieuwe initiatieven. Er is echter flexibiliteit binnen de regels gewenst! Akkerranden dienen soms meerdere doelen. Bijvoorbeeld een akkerrand gecombineerd met een wandelpad of fietsroute of een vogelrand, etc. Het moet mogelijk zijn om aanvullende financiering zowel via overheden als bedrijfsleven te realiseren. Dit stimuleert creativiteit, ondernemerschap en daarmee de duurzaamheid.

Akkerranden, taluds en sloten vormen een fijnmazig netwerk die de verbindingen leggen tussen landschapselementen. De akkerbouwer doet al heel veel aan biodiversiteit op zijn bedrijf. Door de vergroening ‘slim’ toe te passen neemt dat nog meer toe. Het is van groot belang om veel over vergroening en biodiversiteit te communiceren naar overheden en de consument!

•

Akkerrand moet akkerbouw blijven, geen natuur. Dit klinkt wellicht vreemd, maar het is en blijft voor een agrarische ondernemer van zeer groot belang dat de rand zijn agrarische bestemming behoudt. Als de perceelsrand een zogenaamde natuur-bestemming krijgt, daalt de waarde van de grond fors en daarmee ook het animo voor de ondernemer.

•

Er ligt een grote kans om in samenwerking met allerlei bedrijven akkerranden te financieren. Een nieuwe vorm van natuurcompensatie biedt kansen! Momenteel gaat dit proces nog gepaard met veel regels, papieren en overlegstructuren, waardoor er uiteindelijk relatief weinig natuurcompensatie in Nederland plaatsvindt. Door deze regels te versoepelen en te vereenvoudigen zal hier meer gebruik van kunnen worden gemaakt.

Door als overheid en provincie meer ‘speelruimte’ te bieden aan lokale initiatieven, ontstaat een betere samenwerking tussen burgers, natuur en landbouw.

•

Het is zeer noodzakelijk om de activiteiten en resultaten tijdig en goed te communiceren naar burger, sponsors en overheid. Communiceren kan o.a. via TV, social-media, websites, infoborden, flyers, etc, maar uiteraard ook mondeling bij een bedrijfsbezoek. Deze taak ligt bij alle belanghebbenden.

Een verdienmodel bij akkerranden is veel duurzamer, dan ‘genoegen nemen’ met een kostenvergoeding.

•

Voor de akkerbouwer blijft vooral bovenaan staan: verkoop je akkerrand. Ga actief op zoek naar afnemers, leg contacten met agrarische natuurverenigingen en zoek in je netwerk naar mogelijkheden. Ga ondernemen met akkerranden! DLV Plant BV

Tel.:

Groeneweg 5

E-mail: [email protected]

3273 LP Westmaas

Internet: www.dlvplant.nl

0186-573011

Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland. Het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) is eindverantwoordelijk voor POP2 in Nederland.

19

20