Verhalen van kracht Psychiatrisch Ziekenhuis Bethaniënhuis Centrum voor Beschut Wonen en Psychiatrische Zorg aan Huis De Sprong Psychiatrisch Verzorgingstehuis De Landhuizen p s yc h i at r i s c h
c e n t r u m
Be
t h a n i ë 1
Redactiecomité Wendy Kerstens, Gert Rombouts, Lutgart Van Dongen (eindredacteur), medewerkers algemeen secretariaat Fotografen Peter Michielsen, Jan Roggen, Marc Van Eyck , stewards Ontwerp en lay-out www.hetgeelpunt.be Verantwoordelijke uitgever Gui Rusch Het Psychiatrisch Centrum in cijfers Psychiatrisch Ziekenhuis Bethaniënhuis 621 plaatsen en bedden Aantal opnames: 1.977 Aantal ligdagen: 183.578 Psychiatrisch Verzorgingstehuis De Landhuizen: 145 plaatsen Centrum voor Beschut Wonen De Sprong: 95 plaatsen Psychiatrische Zorg aan Huis: 115 opgevolgde casussen Aantal medewerkers Psychiatrisch Ziekenhuis Bethaniënhuis Mannen: 163 Vrouwen: 707 Psychiatrisch Verzorgingstehuis De Landhuizen Mannen: 5 Vrouwen: 134 Centrum voor Beschut Wonen en Psychiatrische Zorg aan Huis De Sprong Mannen: 3 Vrouwen: 21
Het Psychiatrisch Centrum Bethanië maakt deel uit van de vzw Emmaüs. Maatschappelijke zetel: Edgard Tinellaan 1c - 2800 Mechelen. 2
Kracht en verscheidenheid op liefdevolle grond Voorwoord
In de eerste helft van de twintigste eeuw ontwikkelden Katharine Cook Briggs en haar dochter Isabel Briggs Myers de MBTI (Myers-Briggs Type Indicator). Het is nog altijd één van de meer populaire persoonlijkheidsmodellen en is gebaseerd op de theorie van Carl G. Jung over psychologische types. Aan de hand van een vragenlijst kom je te weten bij welk van 16 persoonlijkheidstypes jij het best aansluit. Het model gaat ervan uit dat er geen ‘goede’ of ‘slechte’ types zijn. Elk mens heeft met zijn of haar persoonlijkheid bepaalde voorkeuren van leiderschapsstijl, leerstijl, aanpak van problemen, gedijt het best in een welbepaalde werkomgeving en heeft een favoriete bijdrage aan de organisatie waarin men functioneert. Bedrijfspsychologen hebben vastgesteld dat in de mate dat verschillende types samen in complementariteit een team vormen de samenwerking sterker en de resultaten beter worden. Van de Amerikaanse auteur Stephen Covey is de uitdrukking ‘kracht ligt in verschillen, niet in overeenkomsten’. Over het thema zijn er boeken vol geschreven. Diversiteit brengt vooruitgang, mensen met verschillende achtergrond brengen nieuwe ideeën en zorgen voor verbetering. Ook uit dit jaaroverzicht blijkt dat wat voor de ene heel gewoon is voor de ander een bron van motivatie of energie betekent. Het is in de diversiteit van medewerkers en het samenspel van verschillende stijlen dat een organisatie aan kracht wint. En toch zijn er ook constanten. Die hebben onder meer te maken met balans, synergie en empathie, balans tussen spanning en ontspanning, serieus werken afgewisseld met de nodige humor. Synergie in de mate dat krachten gebundeld worden om een gezamenlijk doel te bereiken. En empathie, dat is het inlevingsvermogen. Dat zit in Malle/Zoersel en Kapellen in de grond verankerd. Het is ons door de zusters van het Convent van Betlehem in jarenlange traditie overgeleverd. Enkele bladzijden verderop kan je lezen dat in 2012 onze plaatselijke zustergemeenschap naar Duffel is verhuisd. We hebben ze passend uitgewuifd. Het is hun voorbeeld van belangeloos dienende liefde die het Psychiatrisch Centrum doordesemd heeft. Als lezer merk je dat in, maar vooral ook tussen, de regels. Gui Rusch Algemeen directeur 3
Verhalen van kracht Vertellen wat ons energie geeft in 400 woorden is niet eenvoudig Woorden schieten tekort voor de beschrijving van wat je ervaart. Wie komt ‘proeven’ van de intensieve behandeleenheden (zoals studenten, stagiairs, stafmedewerkers on the floor…), gaat steevast buiten met een positief gevoel en dito beeld van IBE. Vaak blijven ‘proevers’ hangen, ze verzetten zelfs hemel en aarde voor een vaste stek bij ons.
De input van energie, creëert energie • Werken aan een boeiende opdracht: resultaten behalen bij patiënten waarin niemand anders slaagt.
• Professionele gedrevenheid van elk teamlid (van arts tot schoonmaak): zoeken naar diepgang in het verhaal van elke patiënt. Basis voor zorg op maat en durven experimenteren. • Elke dag bouwen aan een sfeer van samenhang en onvoorwaardelijke collegialiteit: zelfs bereidheid tonen om je weekendje aan de kust voortijdig in te korten voor het ‘depanneren’ van collega’s. • Professionele en persoonlijke groei door verantwoordelijkheid op te nemen: zelf de ontwikkeling van je eigen competenties mogen aansturen, zo ver gaan als je ‘durft’.
• Een therapeutische relatie bereiken met een patiënt waar anderen niet in slaagden: en later vaststellen dat deze patiënt ons blijft contacteren om ons op de hoogte te houden van zijn verder levenstraject. • Grote en kleine humormomenten in team, maar ook met patiënten: van toilethumor tot subtiele moppen. • De boeiende overlegmomenten met de verwijzende instellingen. We zijn welkom omdat ze in ons vaak de ‘verlosser’ zien: van Rekem in Limburg tot Rekkem aan de Franse grens in WestVlaanderen. • … De grondtoon, de spirit van de twee intensieve behandeleenheden vind je terug in het gedicht van Hendrik Marsman dat aan de bron lag van de naamgeving van de eerste IBE. Het beschrijft op een bijzonder mooie manier ons onafgebroken geloof in de patiënt (de mens) en zijn mogelijkheden. Ontgin waar niemand vruchtbaarheid vermoedt. Elke woestijn heeft zijn wel. Geloof onafgebroken. Hier moet water zijn! Hendrik Marsman
4 Team Wel
Team Stroom
Samen iets doen
Wat mij energie geeft …
De gezinsactiviteit ondersteunt het contact tussen opgenomen ouders en kinderen door ‘samen iets te doen’, los van alle zorgen. Een team van enthousiaste therapeuten zorgt voor sfeer en animatie: muurklimmen, koekjes bakken, musiceren, creatief met foto’s, … De gezinsactiviteit wordt om de twee weken op donderdag in de vooravond georganiseerd. Voor de start van de gezinsactiviteit zijn de deelnemende gezinnen welkom om in het ziekenhuis restaurant samen te eten aan sociaal tarief. En de thuisblijvende ouder wordt hierdoor ook even ontlast.
Een glimlach, een goeiedag Een complimentje of schouderklopje De evolutie die je merkt bij een patiënt De lieve woordjes van een collega, bv. “Succes bij je moeilijk gesprek” Het gevoel welkom te zijn bij de omringende zorgeenheden voor een babbel of advies Een goede babbel Het besef dat je er niet alleen voor staat, je deel uitmaakt van een team.
Therapeuten gezinsactiviteit
Karen De Busser, Monding
Het waarderingsbudget Dankzij het waarderingsbudget maken de collega’s van Reva-ergo en dienst vrije tijd een uitstap met gids en proevertjes doorheen Antwerpen. Ze steken heel leuke verhalen op, eten lekker en kletsen tussen door gezellig bij. Bedankt directie en hopelijk volgt in de toekomst nog verwennerij. Het geeft energie om hard te werken. Team Reva-ergo
5
Jaaroverzicht Bart Meyers
woensdag 29 februari 2012
Schrikkeljaar: Extra dag op 29 februari 2012 In 2012 werken we met z’n allen één dag meer
dan vorig jaar. Dankzij de schrikkeldag.
Een getraind verhuisteam
Een nieuw organisatiemodel
16 januari tot en met 2 februari 2012
1 februari 2012
De ingebruikname van de nieuwbouw gaat gepaard met een grote verhuisbeweging in heel het Psychiatrisch Ziekenhuis. Op 14 dagen tijd worden patiënten, medewerkers en enkele administratieve diensten verhuisd. De verantwoordelijken van de betrokken zorgeenheden of diensten fungeren als rots in de branding. Zij werken een volledig draaiboek uit. Wanneer alles gepakt en gezakt klaarstaat, zorgt de technische dienst voor een vlotte verhuis naar de nieuwe locatie. In mei en juni 2012 volgt een tweede verhuis door de renovatie van gebouw 5.
Met de verhuis gaat het nieuwe organisatiemodel in voege. Een belangrijk doel daarvan is extra stimulansen geven aan de uitbouw van vraaggerichte zorg. De nieuwe structuur en afspraken zijn daarvoor ontworpen. Vlot (Centrum voor Vorming, Levensdomein, Ontwikkeling en Therapie) bijvoorbeeld biedt de patiënten van de 14 behandeleenheden 120 gevarieerde activiteiten en therapieën waaruit ze kiezen. Naast hun individuele behandelingsprogramma volgen ze in Vlot sessies die aansluiten bij hun eigen interesses en leefwereld. In het nieuwe model is de inhoudelijke samenwerking tussen de psychiater en de psycholoog organisatorisch beter verankerd. Samen met het medisch departement, staat het departement patiëntenzorg in voor de totaalzorg voor de patiënt. Verschillende disciplines leveren in samenhang hun bijdrage. Bovenop al deze veranderingen wisselt ook de directiefunctie patiëntenzorg. We danken Marleen De Koker voor haar enorme inzet. Twintig jaar leidde ze het zorgdepartement in goede banen. Bart Meyers neemt de fakkel over.
Officiële opening door de zusters, de ‘founding mothers’ Verhuizers steken de handen uit de mouwen
Opening en opendeurdag gebouw 1 20 en 21 januari 2012
⇨Rondleiding door de nieuwbouw
6
Op 20 januari 2012 wordt de nieuwbouw voor 140 patiënten officieel geopend. Vijf zorgeenheden krijgen er hun plaats: de gesloten opname-eenheid en vier rehabilitatie-eenheden. Tijdens de opening is er tijd
om de nieuwe infrastructuur van dichtbij te bekijken. Een dag later stellen we de deuren van de nieuwbouw open voor het brede publiek. Zo’n 200 buurtbewoners nemen een kijkje.
Marleen De Koker
Druk, druk, druk! In 2012 zit de technische dienst niet stil. Zo wordt er werk gemaakt van de renovatie van gebouw 5 en de Moeder-Baby-Eenheid. Maar ook rondom het nieuwe gebouw 1 is er veel bedrijvigheid. De wegeniswerken zijn gestart op 30 januari 2012. De werken omvatten o.a.
de aanleg van een ruime parking. Deze wordt ingepland op de locatie van gebouw ex-Hobbitstee. De parking met een capaciteit van 120 plaatsen wordt in het najaar van 2012 in gebruik genomen.
De kracht van getallen
Wegeniswerken voor gebouw 1
Net zoals bij de oude Grieken geven getallen op de campus de werkelijkheid weer. Binnen het Psychiatrisch Ziekenhuis heeft elk gebouw een logisch megarood getal toebedeeld gekregen. Er is gewikt en gewogen om cijfers om te vormen tot grote richtinggevende getallen. Zo betekent gebouw 8 iets anders dan gebouw 3 of gebouw 4. Ook is er een hemelsbreed verschil tussen gebouw 1 en 0. De gebouwen moeten hun getal hebben!
Technische dienst
7
Verhalen van kracht 2012 is een bewogen jaar Veranderen, innoveren, nieuwe trends en tendensen volgen, verhuizen, vergen ontzettend veel. In een nieuwe omgeving terug orde op zaken zetten, vraagt veel van de krachten van iedereen. De nieuw gevormde teams zetten hun energie in voor het gemeenschappelijke doel, nl. kwalitatieve zorgverlening waarborgen. Dit probeert ook het team van Kadans. De teamleden zijn als groep quasi bijeengebleven, maar een aantal collega’s van Kompas zijn erbij gekomen. Kompas fusioneert met zorgeenheid Kadans. Nieuwe situatie: een groter aantal patiënten, groter team, toegenomen zorgnood. Het therapeutisch concept is hierop opnieuw afgestemd.
Een nieuw evenwicht zoeken Door het optrekken van het beddentotaal vergroot niet alleen numeriek de teamomvang en patiëntenpopulatie, maar is eveneens de zorgnood van het doelpubliek toegenomen. Het therapeutisch concept wordt afgestemd op de nieuwe situatie. Het opnieuw vinden van een goed uitgebalanceerd evenwicht vraagt tijd en dus geduld. Het vergt van alle medewerkers engagement, enthousiasme en veel krachten. Soms zit het voor medewerkers privé ook niet mee. Ernstige gezondheidsperikelen kunnen danig inwerken op het leven en maken het team kwetsbaar. 8
Een nauwe band smeden Het samenzijn van teamleden in een ongedwongen sfeer draagt bij tot een ‘refreshing spirit’. Op de teamdag zijn alle collega’s het roerend met elkaar eens dat de kracht van het team - hoe cliché het ook klinkt - in de eerste plaats uitgaat van een hechte groepssfeer. Welke weg het team heeft afgelegd om een nauwe band te smeden, is niet op ééntwee-drie uit te leggen. Cultuur ontstaat als een proces doorheen de tijd. Mensen maken samen geschiedenis. Kadans is één van de meest constante teams van het Psychiatrisch Ziekenhuis. Er heerst continuïteit, openheid en onderling vertrouwen, collegialiteit met vriendschappelijk randje, kennis van elkaars sterke en zwakke punten, mentale ondersteuning, elkaar verdragen, maar evengoed elkaar ‘dragen’ wanneer het tegenzit ... Cohesie geeft veel kracht. Diet Christiaensen, Kadans
Het team van Kadans put energie uit: • Teambuildingsdagen waarbij enige vrijheid is rond vorm en inhoud (bv. actief-sportief karakter, bij voorkeur outdoor, …) … • … afgesloten met een après-gebeuren dat alle kanten kan uitgaan. • Lang leve de personeelskas! Geboortes, verjaardagen, huwelijken, afscheid, enz. gaan niet onopgemerkt voorbij. Alle gelegenheden om een collega in de bloemetjes te zetten, zijn goed! • Tijd voor onszelf (TVO-momenten): de boog moet niet altijd gespannen staan. Op tijd en stond, de collega’s bijeenroepen om samen in den bureau een ‘zjad koffie’ (van een goed merk!) te drinken; een hele verademing tussen de drukte door (“… en we gaan het eens NIET over het werk hebben, oké!”). • Bijscholingssessies op niveau van de zorgeenheid (naast externe vormingen kennis delen met collega’s) vergroten de specifiek noodzakelijke knowhow (tools aangereikt krijgen) in het werken met NAH-patiënten. • Intervisiemomenten: in een veilige ‘open’ sfeer verzuchtingen ventileren, werkt versterkend voor het groepsbewustzijn. • Stilstaan bij succeservaringen/-effecten van het therapeutisch werk. • Kunnen uitkijken en aftellen naar een nieuwe infrastructuur en aangepaste accommodatie. Last but not least: betrokkenheid ervaren van het beleid. Interesse voor de mens achter de medewerker, een schouderklop, een compliment krijgen: aanmoediging doet altijd deugd!
2012 is verrassend, uitdagend, veranderend, … Een blik op het leven op Koraal, dagkliniek angst en depressie In het putteke van de koude winter is het begonnen, Koraal wordt geboren. Twee teams met een eigen waardevol klimaat worden één en moeten op zoek naar waar verscheidenheid en verbondenheid samen gaan. Voor mezelf is het wennen aan mijn nieuwe functie als verantwoordelijke zorgeenheid. De lente kenmerkt zich door aanpassen, zoeken, aftasten en snuffelen. Waar in de zomer mensen rust nemen en de batterijen terug opladen, is het op Koraal een ander verhaal. ’t Wordt een zomer van dozen verzamelen, inpakken, een verhuis organiseren. Dag gebouw 4, welkom op Wijnstok.
En kom ik tot conclusie: bij de patiënt(en) die zich geholpen voelen, bij de coördinatie waar ik mezelf en hoe ik me positioneer in mijn werk in een veilige omgeving in vraag kan stellen, maar voornamelijk bij mijn collega’s van team Koraal die zorgen voor een aangename werkomgeving, waar ik iedere werkdag met volle goesting naar terug keer. Miranda Anthonis, verantwoordelijke zorgeenheid Koraal
Ik zie aan de stijging van het aantal oproepen dat het vertrouwen in de stewards groeit. Dat geeft mij én mijn collega’s een boost. Het is plezierig om je gewaardeerd te voelen. Het betekent voor mij ook dat we ons werk goed doen. Nog meer dan op andere momenten, voel je in het weekend en ’s nachts sterk aan dat je als een hecht team moet optreden. Als stewards voelen we op deze ogenblikken de verbondenheid met de collega’s van de zorgeenheden. Mensen kunnen altijd op ons rekenen. We zijn 24 uur op 24 uur oproepbaar. Rob Reypens, teamleider stewards
De herfst komt eraan en voor we het weten, zitten we in Congo*. Inspirerend, maar ook zoekend hoe we de Congostroom gaan bevaren, waar de oevers en zandbanken zich bevinden, … Nu de winter zich weer aandient, denk ik terug en vraag ik me af waar we de energie halen? * Metafoor voor een studiemoment Team Koraal
Robin Crols, Russell Vanostaeyen, Roel Sommen: drie van de acht stewards
9
Jaaroverzicht
11 december 2012
Nieuwsbrief Zorgnet Vlaanderen
Gepassioneerd door je job van 17 tot 77 jaar? Op de studiedag ‘Gepassioneerd door je job van 17 tot 77 jaar?’ reikten de intersectorale commissies medewerkersbeleid en zorg
van Zorgnet Vlaanderen praktische handvatten aan voor een personeelsbeleid dat rekening houdt met alle leeftijden en generaties.
“Geef water aan de bloemen en niet aan het onkruid” (Fletcher Peacock) 28 september 2012
Op 28 september 2012 verzamelen veertig leidinggevenden en stafmedewerkers van het PZ zich voor een open opleidingsdag ‘waarderend onderzoek’. Onze baseline ‘Binnen en buiten met aandacht verbonden’ staat centraal. De deelnemers buigen zich over vragen m.b.t. talent en veerkracht. Wat gaat al goed?
Elkaar vinden in gesprek
Wat geeft mensen energie? De analyse van krachten is het vertrekpunt voor verdere groei. Daarmee wordt ingepikt op de tweedaagse voor verantwoordelijken zorgeenheden van het departement patiëntenzorg, die eveneens in het teken van de waarderende benadering stond. Een lachend gezicht geeft energie
10
Collega’s spreken over verbinding
Een tweedaagse vol waardering
Preventief werken, cursus rughygiëne
De winnende medewerker
Najaar 2012
Idewe geeft een vormingsaanbod rug hygiëne in het najaar van 2012. De vormingen zijn erop gericht de werknemer te motiveren en te leren op de meest correcte wijze om te gaan met de rug. Daarnaast wordt samen creatief gezocht naar oplossingen om de fysieke belasting tijdens het werk te verminderen. In de praktijksessie oefent men om de juiste til-, duw- en trekhoudingen aan te nemen vanuit de ergonomische basisprincipes.
Collega’s op de personeelsbarbecue
Plezier onder collega’s 14 september 2012
Mysterieuze avondwandeling
Tijd voor plezier! Op de zomerbarbecue bijvoorbeeld. In een informele sfeer maken zo’n 700 medewerkers er een gezellige avond van. Voor wie het wat actiever mag, is er de mysterieuze avondwandeling in het najaar van 2012. Voor de kinderen van onze medewerkers is het elk jaar uitkijken naar de komst van de Sint. Ook in 2012 deelt hij weer talrijke pakjes uit.
Te voet, met de fiets, met de bus of carpoolend naar het werk 26 maart tot en met 21 juni 2012
Bethaniënhuis neemt voor de vijfde keer deel aan ‘Ik kyoto’. Gedurende 13 weken, van 26 maart tot en met 21 juni 2012, worden we allen uitgedaagd om ons minstens 20 dagen duurzaam naar het werk te verplaatsen. 199 medewerkers
halen het vooropgestelde doel. En dat terwijl het lenteweer het toch wel heel vaak laat afweten ... Een fantastisch resultaat! 16 medewerkers vallen ook in de prijzen. Eén collega wint een fonkelnieuwe fiets, geschonken door de directie.
Bij de Sint op schoot
11
Jaaroverzicht
Prijs Hugo Van Mierlo
Nieuwsbericht website Emmaüs Prijs voor vader-kindboek van CKG Betlehem. Het CKG Betlehem (Mechelen) biedt opvoedingsondersteuning aan vaders in de gevangenis en aan hun partner. Ze organiseren bijvoorbeeld een moedergroep en vaderkindsessies. Om de band tussen vader en kind te versterken, ontwerpen ze een vaderkindwerkboek. Met het boek kunnen kinderen
hun gevoelens een plaats geven en het leven van hun vader beter begrijpen. Vaders leren om vanuit het standpunt van hun kind te kijken. Voor dit project krijgt het CKG Betlehem de Prijs Hugo Van Mierlo. Het Fonds Hugo Van Mierlo bekroont initiatieven die de kind-vaderrelatie vrijwaart en de opvoeding door de vader stimuleert. De prijs heeft een waarde van 2.500 euro.
Joris Helssen vat 5 jaar Elim samen
Elim viert feest 3 februari 2012
Ontmoetingsruimte voor gezinnen krijgt prijs
Elim bestaat vijf jaar. Naar aanleiding daarvan organiseert het Centrum voor Psychotherapie op 3 februari 2012 de studiedag ‘Het onzegbare, (on)draaglijke bron van eenzaamheid en verbinding’.
14 december 2012 Ruimte voor fijne familiemomenten
Een projectvoorstel wordt ingediend om de ontmoetingsruimte voor gezinnen in te richten zodat ze uitnodigt tot contact zoals in een gewoon gezin. Uit de 162 ingediende kandidaturen
bij Belfius Foundation wordt het PZ Bethaniënhuis als laureaat weerhouden. Een terechte aanmoediging voor het Kopp-project. Meer dan woorden
12
Veiligheidscultuur aan de top
De Facktorij komt naar buiten
Juni 2012
3 tot 18 maart 2012
In het voorjaar van 2012 gaat een opgemerkte tentoonstelling van De Facktorij door: werk van zogenaamde ‘outsiders’ samen met werk van andere kunstenaars. De bezoeker wordt in het ongewisse gelaten over de achtergrond van de deelnemende kunstenaar. Op
Expo Inside/Outside
Veiligheid voor de patiënt is een belangrijk thema in het PZ Bethaniënhuis. Wat veiligheidscultuur betreft, scoort onze instelling goed in vergelijking met andere voorzieningen. Uit een benchmark van onze resultaten met andere psychiatrische ziekenhuizen valt een positief resultaat af te lezen. Op de meeste dimensies van patiëntveiligheid ligt de score van het PZ Bethaniënhuis hoger dan de mediaanwaarde. Het is fijn om vast te stellen dat de aandacht voor patiëntveiligheid zich ook vertaalt in een cultuur die dat mee ondersteunt. Een mooi elan om op verder te gaan.
die manier kan elk werk ‘als werk’ worden beoordeeld en niet op basis van vooronderstellingen of vooroordelen. De expo gaat door in gebouw Hobbit stee, dat kort na de tentoonstelling wordt afgebroken.
Bezielers De Facktorij
Expo Inside/Outside
13
Verhalen van kracht Een volledig nieuw team voor Oever Oever is sinds eind januari 2012 de gloednieuwe open opname-eenheid binnen het PZ Bethaniën huis. Een volledig nieuw team is samengesteld. Sommige collega’s kennen elkaar al jaren, anderen hebben elkaar nog nooit gezien of hooguit eens zien lopen op het domein. Een hele hoop vraagtekens dus bij de start.
Wie en hoe zijn al deze collega’s? Hoe zal de werking op de zorgeenheid lopen? De eerste dag komen we ’s morgens om 8 uur bijeen om het toenmalige Panzowe uit te zwaaien en alles in gereedheid te brengen voor Oever. Veel tijd is er niet, want de eerste patiënten wachten al. Enkele collega’s dekken bedden, anderen richten
Team Oever
de verpleegpost in, herorganiseren de opnameeenheid, doen administratieve aanpassingen, nog vlug even bij elkaar komen voor praktische afspraken, … Alles gebeurt samen met mensen die elkaar nauwelijks kennen en nog nooit hebben samengewerkt. “Hoe is jouw naam ook alweer?”, klinkt het regelmatig. Nu we een jaar bezig zijn, denk ik dat dit de aanzet is geweest voor wat enerzijds onze kracht is, maar er is ook een valkuil! We zijn uitgegroeid tot een toffe ploeg van collega’s. We lachen en zwanzen veel. Ondertussen weten we ook wat we aan elkaar hebben,
we steunen elkaar, luisteren naar elkaar en willen er samen voor gaan. Dit is onze kracht. Er is onder de
ploeg van collega’s een klik ontstaan die een enorme samenhorigheid heeft teweeggebracht. We zijn goed gestart, maar we mogen zeker in 2013 niet op onze lauweren rusten. Welke punten moeten we in het oog houden? Met de patiënten praten we vaak over hun valkuilen, maar waar liggen de onze en wat gaan we eraan doen? Voorstellen zijn er, maar hoe gaan we ze inplannen, organiseren en toepassen? We moeten zien dat we niet ter plaatse blijven trappelen. Een mooie uitdaging voor het nieuwe jaar! Christof Donkers, Oever, open opname-eenheid
14
“Wat is een fijner, collegiaal gevoel dan de ervaring dat we de krachten bundelen. Ik maak dit heel regelmatig mee bij diverse projecten en evenementen. Door alle verschillende competenties samen te leggen, behalen we resultaten waarop we fier mogen zijn.”
Vlot, een ontluikend bloemetje Ik krijg energie van de kleine successen die we boeken bij patiënten. Mensen die me vertellen wat ze goed vinden, wat we misschien nog kunnen verbeteren, … Op patiëntenraden horen dat de mensen ermee bezig zijn, dat ze samen mee willen denken over de inhoud van de Vlotmodules, over wat ze belangrijk vinden, doet deugd. De vriendelijke goedemorgen van medewerkers, het vertrouwen, de successen die collega’s boeken met mensen die van andere zorgeenheden aan hun modules deelnemen en de waardering die ze daarvoor krijgen. Collega’s die elkaar stimuleren en proberen het beste in anderen naar boven te brengen, geeft me kracht. Vlot raakt gekend en medewerkers willen hun kennis delen en verspreiden binnen Vlot. We zijn een ontluikend bloemetje, zijn knopje draait naar de zon, in volle groei met oog voor de omgeving! Lavinia Vervecken, verantwoordelijke patiëntgerichte dienst Vlot Als 2de bloempje in onze vaas ondersteun ik Vlot mee. Haal ik voldoening uit het administratief plannen van de sessies, de deelnemerslijsten? Ik besef dat deze taken nodig zijn om de mensen zoveel mogelijk te helpen bij het boeken van hun gewenste module en suggesties te doen als er lange wachtlijsten zijn. Patiënten spreken me aan: “Hoe zit het nu juist met de wachtlijsten? Kan ik gewoon in die bepaalde module stappen of is het een gesloten module?” Na een jaar lijkt het alsof ik nooit iets anders gedaan heb. De positieve reacties van de patiënten doen deugd. De weerstand is verdwenen en iedereen vindt zijn weg naar Vlot en ondervindt de gunstige invloed ervan.
Lutgart Van Dongen, stafmedewerker
In Vlot het Vlot In het kan kan ik ik mezelf mezelf zijn.zijn.
Al zoveel gerealiseerd Al zoveel gerealiseerd op op zo’n korte tijd! zo’n korte tijd!
St. Jozef, Pittem St. Jozef, Pittem is belangrijk, zowel patiënt ElkeElke stemstem is belangrijk, zowel van van patiënt als medewerkers. als medewerkers.
atr dat eteerkdee k s e r t rse rfdurf eisedee d adnud d n m t a s i i e i n gen Dit D aasttriaeamt rtaegvera rp v t s e o t m p ik o ik kernekoemn o n!zijn! j prnesp et zoiet aansaa r iakam r iok m a w wa
15
Sandra Van Tichelt, planner Vlot
Jaaroverzicht
Psychiatrische zorg: te bed of niet te bed?
Persbericht Zorgnet Vlaanderen Twee jaar geleden gaf minister Onkelinx het startschot voor een fundamentele vernieuwing in de geestelijke gezondheidszorg. Die moet patiënten meer thuis en in de maatschappij opvangen, en minder in een zieken-
huisbed. Sindsdien gingen een aantal regio’s met een concreet project van start, andere bereidden zich grondig voor, maar wachten nog op definitief groen licht en de bijhorende financiering.
Woensdag 25 juli 2012
Nieuwsbrief SaRA
Persbericht Zorgnet Vlaanderen De Interministeriële Conferentie Volksgezondheid heeft op 18 juni 2012 de projecten 107 met code 2 goedgekeurd en code 1b
16
gegeven. Voor SaRA betekent dit dat het projectdossier dat in november 2011 werd ingediend inhoudelijk is goedgekeurd.
Investeren in transmurale zorg: meer van elkaar weten Zomer - najaar 2012
PZ Bethaniënhuis zet in op de samenwerking tussen de rehabilitatie-eenheden enerzijds en PVT De Landhuizen en Beschut Wonen De Sprong anderzijds. Er wordt werk gemaakt van de versterking van de onderlinge banden en van het basisvertrouwen tussen de drie voorzieningen. Dit gebeurt via uitwisselingsstages en interne vormingsmomenten waarop medewerkers van zowel de rehabilitatie-eenheden, PVT als BW uitgenodigd worden. Daaruit groeit begrip voor elkaars werking.
Over muren kijken 20 september 2012
43 medewerkers van de OCMWthuisdiensten (poetsdames en gezinshulpen) komen over de vloer en leren het PZ Bethaniënhuis kennen. Het is een boeiende dialoog tussen zorgverleners
Thuiszorgers op bezoek
g
an ril v ap 15
13 uur tai chi, zumba | ZNA Joostens 14 uur Wii-sessie | ZNA Joostens rondleiding in het wellnesscenter | Halmolen 15 uur rondleiding in het wellnesscenter | Halmolen rondleiding | Ter Dorpe 16 uur
rondleiding in het wellnesscenter | Halmolen
13 tot 17 uur
zo
Donderdag 14 juni 2012
nd a
13 - 17 uur , op ontdekkingsreis in de tijd | Bethaniënhuis de Landhuizen, De Sprong achter de schermen | woonzorgcentrum zintuigprikkelende verwennerijen | huize Monnikenheide ens masseren, proeven en ontspannen | ZNA Joost beelden die spreken | Ter Dorpe genieten in het wellnesscenter | Halmolen of chillen in de loungebar | Lindeh
meer weten?
atie nim nda abbels
ra
www.zoersel.be, gemeente@zoers el.be 03 2980 0 00
s | b s | ture apje vaca ies | h | adv es kj dran
intramuros en extramuraal over de omgang met personen met psychische problemen. Er is langs beide kanten veel enthousiasme over deze uitwisseling.
Een actieve dag in het teken van zorg
Hippe hulp in Zoersel 15 april 2012
Op zondag 15 april 2012 wordt de zorggordel van de gemeente Zoersel voor de eerste keer georganiseerd. Een mooie fietslus passeert langs alle deelnemende zorgvoorzieningen, die elk een leuke activiteit opzetten. Bij ons kan je fietsen of wandelen langs een route uitgezet over het domein. Wie een stukje van de geschiedenis van onze organisatie wil (her)beleven, kan in de Kapel luisteren naar de verhalen van één van onze oud-medewerksters. Als afsluiter staat er een hapje en een drankje klaar in PVT De Land huizen.
25 oktober 2012
We moeten onze competenties samenleggen. Nieuwsbericht website Zorgnet Vlaanderen De denkdag GGZ focust op het belang aan samenwerken en netwerken. Samenwerken en netwerken zijn sleutelwoorden in de hervorming van de gees-
telijke gezondheidszorg. Maar wat is nu het verschil tussen beide en wanneer zijn ze aan de orde? Zorgnet Vlaanderen opende het debat in de denkdag GGZ
Infodag scholen Maart 2012
Voor het vijfde opeenvolgende jaar hebben we in het PZ infodagen en inleefstages georganiseerd voor middelbareschoolstudenten. Zes scholen uit de omgeving zijn ingegaan op dit aanbod. We mochten 155 studenten verwelkomen op de infodagen en 50 studenten hebben de kans gehad om een inleefstage mee te
maken. Met dit initiatief willen we bijdragen aan het doorbreken van stereotiepe en onrealistische beelden over de geestelijke gezondheidszorg, haar cliënten en de hulpverleners die er in werken. De vele positieve reacties, zowel van studenten als leerkrachten, bevestigen de waarde van dit initiatief. 17
Verhalen van kracht Een plan met grote betrokkenheid Oktober 2012
Het jaaractieplan 2013 is het resultaat van veel overleg met diverse mensen en groepen. Nieuw in de strategische beleidscyclus is de inlassing van de stap ‘agendasetting’. Iedereen krijgt in de loop van het jaar de kans om
beleidsthema’s aan te reiken voor het volgende jaaractieplan. In het overkoepelend kernteamoverleg net vóór de zomer wordt de lijst met prioriteiten bepaald op basis van de ingediende beleidsthema’s.
Expertise ten dienste van studenten op Kering Februari 2012
Reeds enkele jaren op rij verzorgt zorgeenheid Kering een opleidingsmodule binnen de banaba-opleiding Geestelijke Gezondheidszorg van HIVSET. Op 3, 10 en 17 februari komen ook dit jaar weer 15 studenten van deze opleiding naar ons ziekenhuis. In de opleiding wordt binnen de module ‘Jong Volwassenen’ inge-
zoomd op de psychoseproblematiek, wat perfect aansluit op de core business van Kering. Zo wordt onze expertise gedeeld. Anderzijds blijkt iedere keer weer dat dit een leerzaam moment voor de zorgeenheid is. Het verplicht hen steeds opnieuw tot zelfreflectie en kwaliteitsverbetering. Archipel
Samenwerking met allerhande zorgpartners
18
Archipel, behandeleenheid versla vingszorg, krijgt de vraag voor deelname aan een adviesraad in samenwerking met AA. Dankzij de jarenlange opbouw van regionale contacten ontstaan deze vragen. De behandeleenheid NAH engageert zich
in het provinciaal coördinatiecentrum NAH o.m. naar het uitwerken van een aanbod voor lotgenoten en mantelzorgers. Door deelname aan allerlei participatieprojecten houden de zorgverleners voeling met de tendensen in de maatschappij.
Archipel, behandeleenheid verslavingszorg De betekenis van de naam is een bron van kracht voor het team. Een archipel is een ketting van eilanden. Verslaving en verslavingszorg gaan gepaard met vallen en opstaan. Elk eiland kan een plaats zijn om tot rust te komen, na te denken, … op je levensreis. Op een eiland van een archipel heb je steeds zicht op andere eilanden. In die zin sta je er niet alleen voor. Als groep ga je op pad en herken je jezelf in de anderen. Je krijgt als het ware een spiegel voorgehouden. In de ander herken je jezelf. Een archipel is dikwijls een vulkanische eilandengroep ontstaan uit oceanische ruggen. Het is een verwijzing naar de zwaarte van de pathologie. Een ontwikkelingsproblematiek die ergens diep in het lichaam is geworteld. Een deeltje van het eiland ligt boven water, maar onder water is er onzichtbaar nog veel meer ‘massa’ aanwezig.
Er was eens, in een klein dorpje in het verre Bethanië, een grote familie zorgkabouters. Samen bouwen zij in de woelige baai, die wereld heet, een steiger, waar op drift geraakte zeelui en schipbreukelingen van alle soort en rang voet aan wal konden zetten om hun wonden te verzorgen en weer op krachten te komen. Die dag roept Grompie, de kabouterkapitein, het hele dorp samen en spreekt: “Morgenavond, lieve … pfff … kaboutertjes van me,” puft en blaast hij, “Morgenavond vieren we … pfff … feest! We zullen een bal … pfff … houden, zoals er nog nooit een bal … pfff … gehouden is! Zo vieren we jaren van pfff … prachtig samenwerken en wil ik jullie bedanken voor jullie … pfff … niet-aflatende inzet!” Dit is het begin van het verhaal. Het toont een hecht team dat net in grote drukte op zijn allerbest is. ‘Alle hens aan dek!’ is voor het team geen loze kreet, maar net het moment van goed samenwerken. Ook op andere momenten lukt het goed binnen het team: “Wanneer we kunnen feesten, feesten, feesten!” roepen allen in koor. En zo, lieve vrienden, leven ze daar in het verre Bethanië nog behoorlijk lang en aanzienlijk gelukkig! Einde Team Steiger, gesloten opname-eenheid
Als je na de opname op Archipel terug de open zee kiest, is een ander eiland steeds een houvast. Een plaats, waar je kunt gecontaind worden, om daarna je levensreis verder te zetten. Team Archipel
19
Team Vallei
Verhalen van kracht
20
“Het is me nooit teveel”, zegt Wilma. Naast haar voltijdse job als psychiatrisch verpleegkundige zet ze zich in als vrijwilliger. Ze gaat met ex-patiënten op weg. “Samen een boswandeling maken of een computerspelletje spelen, kan deugd doen. ’t Moet plezant zijn en op maat”, vindt Wilma. “Eigenlijk is heel onze ploeg een beetje zo”, voegt Wilma er nog aan toe.
Wil Derkse over spiritueel leiderschap
Een stevige heer in een keurig pak met een lederen boekentas met vriendelijke pretogen. De titel van deze lezing bevat al een pleonasme, zei hij wijs. Zoiets als een oude grijsaard. Grijsaard is voldoende om te beseffen dat iemand oud is. Leiderschap dat niet spiritueel is, is geen leiderschap. De toon is meteen gezet. Spiritualiteit heeft te maken met de mate dat je nog in leven bent. Het heeft te maken met geestkracht, met adem, met spanning, met pneuma. Waar spiritualiteit aanwezig is, is de spanning hoger dan in de omgeving. Deugdelijkheid moet geoefend worden. Het begint met gezamenlijk ergens in te geloven en dan langzaam een houding van voortreffelijkheid verwerven. De Regel van Benedictus is zulk een document: het is de oefenschool voor de dienst van de Heer. De dienstgedachte doet ons elke ander hoger stellen dan onszelf. De Heer verschijnt onder de vorm van de gast. Iedere gast moet ontvangen worden als ware hij of zij Christus zelf.
Zes begrippen zijn grondwaarden: 1. De leidinggevende staat onder de Regel. 2. De kunst van het luisteren. 3. Oefenhouding: gehoor geven. 4. Erbij blijven: niet weglopen, van die vervelende baas. 5. Deemoed: de moed om dienend te groeien. In dienst kom je tot wasdom. 6. Mensen geven meer aandacht aan iemand met een glimlach. Het heeft betekenis dat sommige abdijen al 1.300 jaar op dezelfde plaats liggen. Er is een bloeiende gemeenschap in Zuid-Frankrijk waar 1 broeder 10 jaar alleen bleef. Hij onderhield in zijn eentje het koorgebed en na 10 jaar kwam er iemand naast hem zitten. Hij had goed laten merken wat zijn voorkeur kreeg: geduld, geheugen, genereuze aandacht, gemeenschap, bij het uurrooster blijven, opeenvolgende opdrachten één voor één doen (monotasken). Paul Eylenbosch, verantwoordelijke pastorale dienst Enkele gedachten uit de lezing in de pastorale stuurgroep van 16 november 2012
Neem wat letterlijke afstand. Relativeer wie je bent en wat je doet. Zoek medestanders binnen je eigen groep. Zoek dagelijks een klein verbeterpunt.
21
Verhalen van kracht
Zoenen en Zo Opname in een psychiatrische zorgvoorziening maakt de beleving van relaties en seksualiteit om verschillende redenen complexer. Het thema ‘Zoenen en Zo’ is een actueel thema. In 2012 gaan we opnieuw aan de slag met het thema. We stellen een intervisiegroep samen met ‘oude’ leden uit de studiegroep en nieuwe geïnteresseerden. Erika Frans, medewerker van Sensoa, begeleidt de intervisiegroep. Zij spreekt over de nieuwe initiatieven van Sensoa en het nieuwe educatief materiaal. Ze informeert de inter visiegroep over onderwerpen die daar worden aangehaald, zoals genderproblematiek, seksuele voorkeur, seksueel grensoverschrijdend gedrag, enz. Elke bijeenkomst brengt iemand van de groep een casus. Elke zorgeenheid kan casussen aanbrengen. Ook overkoepelende vragen komen aan bod en worden uitgebreid besproken, zoals de vraag naar een ruimte voor intimiteit. ‘Zoenen en Zo’ maakt wezenlijk deel uit van de mens. Annelies van Gils, medewerker pastorale dienst 22
Werkgroep ‘Zoenen en Zo’
Wat geeft mij kracht? Gebouw 0, derde verdieping, kamer 309. Mijn bureel is een ex-patiëntenkamer. In deze ruimte staan nu drie stoelen, een tafel, een grote en een kleine dossierkast. Terecht vraag je nu: “Wat heeft dat met kracht te maken?” Wel, werken vanuit dit lokaal heeft mij meer bewust gemaakt van mijn taak. Er is een verbindend inzicht toegevoegd. Het is alsof de werking van de vroegere zorgeenheid nog voelbaar aanwezig is. Het is die sfeer van dagelijkse inzet door patiënten en medewerkers in een streven naar een beter leven dat mij in dit gebouw blijvend raakt. Dat bezielde besef geeft mij kracht. Jef Breugelmans, preventieadviseur
‘We werken met echte, ervaren koks’
“In mijn familie ben ik ook vaak organisator. Het zit een beetje in mijn genen en als moeder van 4 kinderen moet ik sowieso veel organiseren. Hoe contenter de deelnemers aan het evenement, hoe beter ik me voel. Laat mij maar genieten vanop de achtergrond.”
Deze mensen koken graag vanuit het hart. De grootste voldoening halen de koks uit de waardering van patiënten. Als de patiënten de maaltijd lekker vinden, is hun opdracht geslaagd. Ook de portionering van de maaltijden, vaatwas en transport gebeuren met veel aandacht. Vele factoren beïnvloeden de kwaliteit en beleving van de maaltijden. De grote hoeveelheid, het vervoer, het bewaken van de voedselveiligheidsnormen en het budget maken het koken voor de brede doelgroep van patiënten complex. Jongeren lusten bijvoorbeeld gerechten uit de mediterrane keuken liever dan de meeste ouderen. Aan de bereiding van maaltijden voor mensen met slikproblemen of bepaalde diëten zijn beperkingen verbonden. Onze diëtisten zoeken dagelijks naar creatieve en gezonde oplossingen.
Annemie Wullaert, technische dienst
Stijn Van Den Bogerd, hoofdverantwoordelijke voeding
“Des te beter de budgetopvolging van nieuwbouwwerken, des te meer geld overblijft voor het comfort van de patiënten. Ik doe dit werk graag omdat je weet dat je daarmee echt een verschil voor de mensen kan maken.” Tinne Goetschalckx, technische dienst
23
Jaaroverzicht
Het project ‘Elektronisch PatiëntenDossier’ uit de startblokken Nieuwsbericht website OGGPA 10 jaar patiëntenrechten in de GGZ - ervaringen vanuit de ombudsfunctie Naar aanleiding van de 10de verjaardag van de wet op de patiëntenrechten ontwikkelde IPSOF (Interplatform Steunpunt Ombuds-
functie) een synthesenota. ‘10 jaar patiëntenrechten - tussen droom en daad’ schetst een beeld van het ombudswerk in de GGZ en maakt een eerste balans op, 10 jaar na de patiëntenrechtenwet.
Ervaringsdeskundigheid
September 2012
De doelstelling van het project is de ontwikkeling van een nieuw Elektronisch PatiëntenDossier (EPD) voor het PZ Bethaniënhuis. De ervaringen van meer dan 10 jaar werken met het elektronisch dossier PDP zijn daarbij zeer waardevol. Een charter legt de krachtlijnen voor de toekomstgerichte nieuwe versie vast. Een belangrijk uitgangspunt is dat het nieuwe EPD het vraaggericht werken zal ondersteunen en sturen. De zorgvraag van de patiënt staat centraal. Een gepaste projectstructuur wordt uitgetekend.
Dankzij de werkgroep ‘ervaringsdeskundigheid’ is het gelukt een groep (ex-)zorggebruikers te creëren die interesse hebben om zich bij te scholen tot ervaringsdeskundige. Het ziekenhuis faciliteert de vorming van deze mensen en de inschakeling op diverse terreinen. Patiënten maken een intensief proces door in hun strijd naar een leven dat hen voldoet. Hun expertise kan het herstel van patiënten binnen het ziekenhuis bevorderen. Al het werk wordt gebundeld
24
Inge Vervotte bij Emmaüs Nieuwsbericht website Emmaüs Inge Vervotte start vanaf 1 januari 2013 als afgevaardigd bestuurder voor de sectoren ouderenzorg en geestelijke van gezondheidszorg Emmaüs. Later neemt zij de functie van voorzitter dagelijks bestuur over van Michel Vanholder. Hij gaat in juli 2013 met pensioen. Het dagelijks bestuur
van Emmaüs is verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding van de groep. Het bestaat naast de voorzitter uit de afgevaardigd bestuurders voor de andere sectoren waarin Emmaüs actief is en de secretaris van de raad van bestuur. Guido Van Oevelen blijft voorzitter van de raad van bestuur.
Bezoek Inge Vervotte 21 september 2012
‘Founding mothers’ verhuizen naar Duffel 1 maart 2012
In 1924 richten de zusters het PZ Bethaniënhuis op. Na 90 jaar aanwezigheid op het domein, zijn de zusters terug naar Duffel vertrokken. Maar niet zonder een groots afscheidsfeest in de vorm van een muzikale dankviering. De basiswaarden van de zusters blijven overigens als onderstroom doorleven. Zorg voor humaniteit, respect voor het leven, … zijn nog steeds ingebakken in onze organisatie.
25 jaar ’t Pensioentje 20 december 2012
’t Pensioentje, de vereniging van gepensioneerde collega’s, viert eind 2012 haar 25ste verjaardag. Voor vele medewerkers en sympathisanten van Emmaüs klinkt de naam heel bekend in de oren. Vandaag zijn er 239 aangesloten leden in de vereniging, waarvan nog 12 zusters. Per jaar worden er zes bijeenkomsten gepland: drie keer aan de feestdis en drie keer een uitstap. 25
Jaaroverzicht
Vrijwilligers gevierd 25 juni 2012
23 november 2012
Al meer dan 200 buddy’s in Vlaanderen en Gezondheid Nieuwsbericht website Vlaams Agentschap Zorg
Minister Jo Vandeurzen: “De buddywerking vormt duo’s van psychisch kwetsbare deelnemers en vrijwilligers. Naar de film gaan, scrabbelen, wandelen of gewoon een gezellige koffieklets houden: voor (ex)-psychiatrische patiënten is het allesbehalve vanzelfsprekend. Het eenvoudige gezelschap van een maatje of ‘buddy’ is dan ook meer dan welkom.
Vraaggericht werken rond spirituele behoeften
14 december 2012
Meer dan 200 (ex)-psychiatrische patiënten maken in Vlaanderen gebruik van het Buddyproject. Nadat minister Vandeurzen in december 2011 de buddywerking uitrolde naar heel Vlaanderen, nemen de Federatie van Diensten voor Geestelijke Gezondheidszorg (FDGG) en Zorgnet Vlaanderen nu de coördinatie van het project voor hun rekening.
De reorganisatie brengt verschuivingen mee voor het vrijwilligerswerk. Bezoekvrijwilligers zijn met hun patiënt verhuisd. Voor de vrijwilligers van de zorgeenheden moet soms een nieuwe plek of een nieuwe taak gezocht worden. Andere vrijwilligers zijn door de veranderingen binnen het therapie- en activiteitenaanbod op een andere plaats ondergebracht. Hun inzet blijft een enorme meerwaarde voor onze patiënten. Tijdens het vrijwilligersfeest zetten we een aantal trouwe vrijwilligers in de bloemetjes: twee vrijwilligers zijn al 20 jaar actief en vier vrijwilligers 10 jaar.
Ziekenhuizen integreren de stem van de patiënt
Nieuwsbericht website Zorgnet Vlaanderen Zorgnet Vlaanderen organiseert op 23 november een studiedag over de voor- en nadelen van patiëntenparticipatie in de ziekenhuizen. In een aantal beeldreportages vindt u een paar voorbeelden van hoe patiënten in de prak-
tijk betrokken worden. Opmerkelijk is dat de Vlaamse ziekenhuizen, het Vlaams Patiëntenplatform, de Koning Boudewijnstichting, de Vlerick Business school en het Trefpunt Zelfhulp via een werkgroep samen de inhoud bepaalden.
Diepte-interviews op dagbehandeling Dagkliniek Koraal evalueert na een jaar de vernieuwde werking. Via diepte-interviews wil het team zicht krijgen op de tevredenheid over de behandeling. Dit kwalitatieve onderzoek vult het kwantitatieve tevredenheidsonderzoek aan.
December 2012
Vanuit de pastorale stuurgroep rijst de vraag naar een behoefte-onderzoek op het vlak van spiritualiteit. Waaraan hebben patiënten in ons ziekenhuis behoefte als het gaat om religie, spiritualiteit en zingeving? In plaats van daarop te antwoorden vanuit onze eigen rol, stellen we die vraag beter aan de patiënten zelf. Zo wordt een vragenlijst met 28 items ontwikkeld, gebaseerd op een gevalideerde vragenlijst (‘Spiritual Needs Survey’). In totaal krijgen we van 244 patiënten een ingevulde vragenlijst terug. Dat geeft ons materiaal om mee aan de slag te gaan.
Feedback van familie Het tevredenheidsonderzoek bij familie loopt. Benieuwd naar de resultaten.
Trouwe vrijwilligers in de bloemetjes
26
Marleen Vandekeere
Info over werkmethoden Kopp
29 oktober 2012
Kinderspel?
Nieuwsbericht website Weliswaar Huishouden vzw ontwikkelde een spelmethodiek voor Kopp-kinderen en hun ouders. Kopp staat voor kinderen van ouders met een psychisch probleem. Als je weet dat een derde van deze kinderen later zelf ook een psychisch probleem ontwikkelt, is het zeker de moeite om aandacht te besteden aan deze groep. Het spel wil kinderen
en ouders op een interactieve manier informeren over wat een depressie inhoudt, de rollen van kinderen en ouders in het huishouden verduidelijken en nagaan welke hulpbronnen er in de omgeving van het kind aanwezig zijn. Het spel heeft vragen voor ouders, kinderen en praktische opdrachten die de interactie opnieuw op gang brengen.
23 mei 2012
Op het infomoment stellen diverse medewerkers de werkvorm voor die ze op hun zorgeenheid gebruiken. We krijgen een waaier aan illustraties van zowel individuele als gezinsgerichte of groepssessies. Een bewijs dat de aandacht voor kinderen van patiënten de laatste jaren sterk leeft in het Bethaniënhuis.
27
Beschut Wonen en Psychiatrische Zorg aan Huis De Sprong Werken in de samenleving Het team van het Centrum voor Beschut Wonen De Sprong ziet zijn doelgroep verder en verder differentiëren. Mensen met psychische problemen hebben niet allen nood aan dezelfde soort ondersteuning en begeleiding. Een belangrijke vaststelling is dat de ondersteuningsnood jaar na jaar toeneemt. Voor een goede afstemming op de noden en behoeften, is intens samenwerken met de lokale gemeenschap een must. Deze samenwerking evolueert en groeit de laatste jaren exponentieel. De focus van de begeleider lag vroeger op de opdracht ‘maak een thuis voor de bewoners’. Nu volgen en participeren de begeleiders veel meer aan het persoonlijk levensverhaal van de (kandidaat-) bewoners. Begeleiders stimuleren verdere groei vanuit de krachten van de bewoners. Als gevolg van deze ontwikkeling ontstaat een heel gedifferentieerde aanpak. De structuur volgt. De werking is afgebakend in drie grote aandachtsgebieden: woonbegeleiding, activering en psychiatrische thuiszorg. Het project ‘psychiatrische thuiszorg’ is niet alleen van belang als nieuwe speler in de gemeenschap, maar is ook een hefboom voor beschut wonen. De begeleiding aan huis geeft net dat ruggensteuntje aan bewoners waardoor ze erin slagen door te groeien naar volledig zelfstandig wonen. 28
Confronterende oefening Voorjaar 2012
In welke mate hanteert het team van Beschut Wonen herstel als leidend principe en hoe wordt dit concreet zichtbaar? Om die vraag te beantwoorden, vullen in het voorjaar 2012 begeleiders én bewoners de ROPIvragenlijst in. ROPI is een meetinstrument dat een indicatie geeft van de mate van herstelondersteunende zorg. Bewoners hebben op de teamvergadering van de woonbegeleiding feedback gegeven over de resultaten ervan. Dit resulteert in een actieplan. De confrontatie van de beide perspectieven leidt tot kritische reflectie. “Wat ons het meest aangrijpt, is dat bewoners angst ervaren om een aantal zaken tegen de begeleiding te zeggen. Waar wij het gevoel hebben van ‘zeg het maar gewoon’, lijkt het toch niet ‘gewoon’ te zijn. Tegelijkertijd ondervinden we ook
dat bewoners soms hoge eisen stellen. Wij hebben ook niet altijd een oplossing voor alles. We geloven erin dat iets meer effect heeft als bewoners elkaar onderling zouden aanspreken. In dit kader zou ervaringsdeskundigheid ons zeker kunnen aanvullen en versterken.
Bewoners maken terechte bedenkingen over zaken waar we als begeleiding soms ook mee zitten. De onmacht die gevoeld wordt door het botsen op de grenzen van hogerop zoals de organisatie, bewindvoering, e.d. is dus een gedeeld gevoel.” Werkpunten aangebracht door de bewoners: - Het zoeken van een klusjesman binnen Beschut Wonen voor kleine herstellingen/werken. - Meer transparantie in de financiën en het uitklaren van de rol van de bewindvoerder. - Het aanpassen van het begeleidingsplan om uit de examensfeer te komen. - Meer informatie over herstel en wat dit zou kunnen betekenen voor mensen in Beschut Wonen.
Handleiding ROPI: meetinstrument ROPI
Woonbegeleiders
Koningsakker door de ogen van een bewoner
26 plaatsen in regio Antwerpen-Noord Met de afwerking van de 12 studio’s op de Koningsakker in Brasschaat is het aanbod in deze regio toegenomen tot 26 plaatsen. Wie gaat in
de studio’s wonen? Maken we een geïntegreerd begeleidersteam of kiezen we voor afzonderlijke regionale teams? Een goed en harmonieus antwoord op deze vragen is het resultaat van veel samenspraak en dialoog met de kandidaten voor de huisvesting in de nieuwe studio’s en met de begeleiders. Een extra troef voor de regio is de uitbouw van een nieuw aanloopadres in Brasschaat. Het vergroot de integratiekansen voor mensen met psychische beperkingen.
Studio’s klaar voor gebruik
29
Langdurige woonvormen onder één directie 1 juli 2012
De beleidsbeslissing om PVT en BW door één directeur te laten aansturen, ligt in lijn met de maatschappelijke ontwikkelingen en sluit aan bij de visie achter art. 107. De versterking en uitbreiding van de transmurale samenwerking worden hiermee gefacili-
teerd. Dit structureel verankeren kan bovendien de slagkracht van zowel PVT als BW vergroten in functie van hun aanbod naar bewoners en cliënten. Laat de samenwerking maar groeien met focus op de uitbouw van een sterk zorginhoudelijk verhaal.
Start van Sas (Sociaal Actief Samenwerken) Februari 2012
Activering Sas is een sociaal vangnet voor mensen met een psychosociale kwetsbaarheid en voor wie de drempel naar de huidige maatschappelijke voorzieningen te groot is. Sas organiseert en ondersteunt activiteiten door en voor cliënten. Cliënten participe30
Samen met de begeleiding genieten op een terras
ren aan de aansturing van dit centrum. Sas creëert de voorwaarden voor continuïteit van zorg. Het centrum staat open voor cliënten uit het Psychiatrisch Ziekenhuis, Psychiatrisch Verzorgingstehuis, Beschut Wonen en andere belangstellenden.
Verhalen van kracht Goed-gevoel-stoel Een groep van bewoners gaat van start met de GOEDGEVOEL-stoel. Een medewerker van Logo (Lokaal gezondheidsoverleg) Antwerpen begeleidt hen. “De goed-gevoel-stoel is een idee, een symbool. Geef je goed gevoel een stevige stoel. Het is speciaal bedacht voor mensen die het moeilijk hebben. Een stevige goed-gevoel-stoel in je binnenkant zorgt ervoor dat je goed gevoel steeds vaker en langer bij jou kan blijven. De stoel heeft vier stevige poten, want anders valt het goed gevoel er toch snel weer af. Elke poot van de stoel is een gedachte. Als je die alle vier leert waarmaken in je leven, krijg je meer goed gevoel.” Drie praatsessies zijn georganiseerd waarop mensen hun ‘verhaal’ kunnen brengen, gevolgd door goedgevoel-acties in groep. De deelnemende bewoners zijn mensen die anders niet vaak naar activiteiten komen. Het is knap om te merken dat de bewoners echt hun verhaal kunnen brengen en dat ze echt luisteren naar elkaar. Geen enkele sessie wordt door de bewoners gemist en nadien komt er veel positieve commentaar. Samen werken ze aan hun gemeenschappelijke goedgevoel-stoel. Er worden heel concrete, praktische dingen aangereikt om mee aan de slag te gaan. Het is een geslaagd concept, voor herhaling vatbaar. Griet Gebruers en Sara Sierens, Beschut Wonen
Verenigde krachten bij de verhuis naar Koningsakker Brasschaat
De kracht van het werken in de thuissituatie
De eerste vier bewoners verhuizen bij een dikke laag sneeuw. Ondanks de barre weersomstandigheden gaat de verhuis door. Bij aankomst blijkt er geen warm water te zijn en op de koop toe gaat om 17 uur het brandalarm af. Loeiende sirenes over Brasschaat. Het is in elk geval duidelijk: de eerste bewoners zijn aangekomen. Ik ben om 20.30 uur naar huis vertrokken toen ik zeker wist dat de nachtrust van de bewoners verzekerd was.
Wij komen al jaren aan huis bij cliënten met een psychiatrische problematiek die particulier zelfstandig wonen. We proberen zicht te krijgen op de zorgvraag van de cliënt om zo een persoonlijk steunnetwerk uit te bouwen. We nemen een bemiddelende rol op en gaan naast de cliënt staan. Ons bezoek is belangrijk voor mensen, er wordt naar uitgekeken en is soms ook het enige contact. Dat men ons verwacht, toont zich in een kop koffie die klaarstaat, of de vraag “Wat nieuws heb je bij?” Zo brengen we de wereld binnen. Het is vaak in deze kleine dingen dat mensen tonen hoe het men hen gaat. De cliënten worden aangesproken op hun rol als medeburger door bij hen thuis te komen. Door in hun vertrouwde omgeving binnen te komen met de nodige voorzichtigheid, worden we sneller een deel van hun omgeving waardoor de drempel lager is om steun te vragen als het nodig is. De psychiatrische problematiek maakt de cliënten kwetsbaarder waardoor eenvoudige praktische zaken niet vanzelf sprekend zijn. Door stap voor stap de kleine dagelijkse dingen samen te trotseren, worden er vaak grote problemen voorkomen. Zo proberen we zo goed en zo kwaad als het kan om hen ‘thuis’ te laten wonen, wat voor de meeste van onze cliënten hun grootste wens is.
De confrontatie met de trieste woonomgeving van sommige bewoners geeft ons de boost om het uiterste van onszelf te geven. We helpen hen verhuizen naar een plek waar het allicht beter wonen zal zijn. De mankementen die een nieuwbouw met zich meebrengt, trotseren we met een lach en een zwans (of kwam dat nu pas nadien?). We doen een beroep op elkaars vaak ongekend technisch specialisme en dit leidt meermaals tot creatieve oplossingen. Zo slaapt een bewoner toch een aantal dagen in een bed dat ondersteund wordt met een houten bestekbak (die dan ook nog de ideale hoogte heeft) omdat de poten ontbreken. Het spontane van een lange ketting van de verhuiswagen tot aan de voordeur van één van de bewoners is mooi om te zien en geeft een gevoel van verbondenheid. De andere bewoners begrijpen onze afwezigheid. We krijgen tijd en ruimte om de 12 nieuwe bewoners goed te installeren. Elke collega steekt een tandje bij, is het niet om mee te verhuizen dan is het om taken over te nemen van hen die aan het verhuizen zijn. Kortom veel handen samen, maken het werk licht! Goed gedaan collega’s!
Dorien Janssens, Beschut Wonen
Rein Sommen, Beschut Wonen 31
Het Psychiatrisch Verzorgingstehuis
De Landhuizen Herstelgerichte organisatie binnen kleinschalig wonen
Pv Een
32
De Landhuizen
huis vol toekomst
Bij de start van het Psychiatrisch Verzorgingstehuis zijn de verwachtingen hooggespannen: alles moet anders. Verlangen naar ‘anders’ staat voor: huiselijkheid, zelfstandigheid, open deur, betrokkenheid en inspraak van bewoners, … Dit verlangen is een rode draad doorheen de uitbouw van het PVT. Als bezoeker tijdens een rondleiding voel je dat ook, vooral het huiselijk karakter. Op Trefpunt is een eigen activiteitencentrum ontwikkeld. Op Waaier wordt geproefd van het kleinschalig wonen, een initiatief dat schreeuwt om uitbreiding. Het verlangen naar een nieuwe context waarin kleinschalig wonen echt tot bloei kan komen, groeit: wonen, gewoon zoals thuis, weg van het grote ‘afdelingsgebeuren’. Nieuwe initiatieven worden bezocht. Even gaat het in de richting van echte huizen in de rij, maar dan komt het er: 60 mensen krijgen de kans te leven in een huis met 6 of 9 bewoners of in een studio. De droom van ‘anders’ krijgt nu volop kans. Sommigen mogen eindelijk alleen wonen in een toch nog ondersteunend milieu. Anderen leven in een groep op mensenmaat. Onderlinge contacten tussen bewoners en met medewerkers worden persoonlijker. Er kan veel meer samen besproken worden. Er komen inspraakorganen op elk niveau. Ook de familie vindt makkelijker de weg.
Ervaringsdeskundigen komen over de vloer. En zij die het al jaren doen, doen het nog steeds: dromen van een context waarin mensen tot zichzelf kunnen komen. Herstel komt steeds dichter in het vizier. In de herstelvisie staat de cliënt in alle opzichten centraal. Hij bepaalt welke doelen er worden gesteld, hij beslist mee over de behandeling, hij onderneemt zoveel mogelijk zelf de acties die nodig zijn om te herstellen met zijn ziekte. De houding die aan de herstelvisie ten grondslag ligt, is fundamenteel anders dan de manier waarop er voorheen over zorgverlening werd nagedacht. Herstel betekent niet genezing. Herstel betekent eerder een houding en een manier om de dagelijkse uitdagingen aan te gaan. De reis naar herstel van elk persoon is uniek. Iedereen moet ontdekken wat hem helpt … Een droom is dat dit mogelijk kan worden voor alle bewoners. Er is een werkgroep opgestart die ideeën genereert voor een aangepaste woonomgeving voor die bewoners die nu nog samenwonen in grote groep.
Deelname aan het Vlaams Geestelijk Gezondheidscongres
Over ervaringsdeskundigheid: ‘Nothing about us, without us’ 18-19 september 2012
Een kern van bewoners sluit aan bij de opleiding tot ervaringsdeskundige. Ze noemen zich de Kern. Sommigen onder hen nemen deel aan voordrachten in scholen waarbij ze vertellen over het doen en laten binnen het PVT, de bewoners en hun activiteiten. Op die manier creëren ze een win-winsituatie: de bewoners zijn fier omdat er naar
hen geluisterd wordt; de studenten vinden het boeiend om een levensecht verhaal te horen. De Kern komt om de twee weken bij elkaar om na te denken over wat ze voor anderen kunnen betekenen. Op het Vlaamse GGZ-congres van september 2012 brengen ze een krachtig verhaal. Ze nemen als co-trainer deel aan de training cliëntenparticipatie.
Vakantie, ook al is het niet evident Mei, augustus, september, oktober 2012
Voor het derde jaar op rij trekken begeleiders van PVT De Landhuizen naar zee met bewoners die niet de moge-
lijkheid hebben om individueel op vakantie te gaan. De bewoners genieten er enorm van. Daarom probeert de be-
geleiding dit elk jaar opnieuw op de agenda te zetten. Het vraagt een inspanning, maar het is die meer dan waard.
Kleuters in Trefpunt 20 december 2012
Kleuters op bezoek
PVT De Landhuizen werkt samen met een kleuterschool uit Zoersel om verschillende intergenerationele projecten uit te werken. Een aantal keer per jaar komen de kleuters op bezoek en wordt er een gezamenlijke activiteit gepland (samen knutselen, een dansoptreden, …). De kleuters hebben een onbeschrijflijke impact op de bewoners. Bewoners genieten op de dijk
33
Marleen Geentjens, directeur PVT/BW
Groot feest Benadering van mensen met psychische of mentale beperking in de palliatieve zorg
2 september 2012
2 oktober 2012
De palliatieve teams van PVT De Landhuizen en AZ SintJozef richten over dit onderwerp een avondlezing in. Een boeiende voordracht, omdat huisarts Ilse Decorte spreekt vanuit de eigen praktijkervaring en alles illustreert met casussen. De nadruk ligt op
Hoge opkomst voor lezing dr. Ilse Decorte
34
de specifieke aandachtspunten en de mogelijke verschillen in beleving bij de bewoner: benadering van pijnbestrijding, betekenis van lijden, begrip waardigheid, … Belangrijke inzichten die worden meegenomen naar het werkveld.
PVT en BW onder één vlag
De mensen genieten van muziek, gebracht door harmonie De Vriendenband uit Zoersel. Aan de allerkleinsten wordt gedacht met een springkasteel en wie wil, kan Gezellig feesten
De voorbije jaren is de samenwerking tussen PVT en Beschut Wonen sterk gegroeid. Er is één aanmeldingsprocedure. Er is een tussenhuis waar mensen van PVT zich voorbereiden om de stap naar meer zelfstandig wonen te maken. Er zijn plannen om de samenwerking nog beter op elkaar af te stemmen op vlak van intake, wachtlijst, begeleidingsplannen, enz. De verbinding tussen de twee voorzieningen gebeurt voornamelijk op zorg inhoudelijk vlak. Een gedeelde visie op het herstelgericht werken is de leidraad. De visie steunt op de integrale rehabilitatiebenadering van Wilken en den Hollander en laat zich bijzonder inspireren door de ideeën rond herstel van ervaringsdeskundigen. Een nieuwe functie ‘zorginhoudelijk coördinator’ is gecreëerd om deze koers volle wind in de zeilen te geven.
zich laten maquilleren tot om het even welk dier. Het wordt een fijn weerzien tussen familieleden en bewoners. Een feest dat zeker voor herhaling vatbaar is.
Verhalen van kracht Nieuwe functie van zorginhoudelijk coördinator Drijfveren binnen de nieuwe functie als zorginhoudelijk coördinator van het geheel PVT-BW
steken en ook te ontdekken dat er meer kan door het samen te doen.
Eerst en vooral vind ik het heel leuk dat ik nu werk, in deze tijd. Alles lijkt volgens de mensen achteruit te gaan in de samenleving, maar in de langdurige zorg is de beweging op zijn minst hoopgevend.
Als dat niet gevoeld kan worden, zit je maar alleen op het bureau met je idee. Verbonden zijn is nodig om het ‘waar’ te maken. We doen het samen of we doen het niet.
Het zijn vooral twee poten die me drijven, allereerst de inhoudelijke poot. Het contact met ervaringsdeskun-
Dr. Jeroen Kleinen neemt afscheid
Een jaar van afscheid nemen 31 mei 2012
Eind mei 2012 nemen dr. Jeroen Kleinen en directeur Bart Meyers afscheid van PVT De Landhuizen om elk een nieuwe uitdaging aan te gaan. Dit gaat uiteraard niet onopgemerkt voorbij en laat zijn sporen na. Beide mannen hebben ontwikkelingen op veel verschillende plaatsen mee op gang getrokken. Er is een mooie basis gelegd waarop verder kan gebouwd worden. Een oprecht woord van dank aan Jeroen en Bart. En dat de herstelondersteunende zorg binnen PVT nog verder mag uitgroeien en bloeien.
digen en het ontdekken van SRH (Systematisch Rehabiliterend Handelen) en wat daarmee al gepro-
beerd werd, drijft me. Met het gedachtegoed op weg gaan, doet me ontdekken dat er echt iets anders mogelijk is. Het is een verlangen dat er altijd was, maar nu lijkt het moment rijp om ermee te werken. Het is vooral de uitdaging van die ‘ontmaskering’ (Detlev Petry), die me drijft. Ontdekken wat het herstel voor de bewoners kan zijn. Is het nu op Beschut Wonen, Wissel, Wende of Waaier. De andere poot is die van de samenwerking. Door contacten met andere initiatieven, … door samen te praten, met ruimte voor bedenkingen, vragen, verschil, creëren we een gedeeld enthousiasme. Van trainer Dirk Den Hollander leer ik dat het enthousiasme moet komen door te ontdekken dat het werkt.
De toekomst van het geheel BW-PVT De krachten bundelen, is structureel goed. Door de gezamenlijke aanmelding bijvoorbeeld gebeuren spontaan zaken waardoor we grenzen verleggen en zichten verbreden. Dit geeft tijdswinst en de afstand verkort. Het heeft geen zin om te vergaderen over samenwerken, we moeten het gewoon doen zonder onze eigenheid op te geven. Inhoudelijk loopt dat heel natuurlijk. De verwachtingen naar de visie zijn groot en ieder moet de kans krijgen om het zelf te ontdekken op eigen tempo. Door samenwerking wordt dit alles gefaciliteerd. Het is een veelbelovende toekomst, een duidelijke richting, waar we volledig voor willen gaan. Hildegard Janssens, zorginhoudelijk coördinator
Het is een gedeeld zoeken en worstelen samen met personeel, bewoners, familie, zorgverleners van het Psychiatrisch Ziekenhuis om zo elkaar blijvend aan te 35
Website: www.pcbethanie.be
Psychiatrisch Centrum Bethanië Psychiatrisch Ziekenhuis Bethaniënhuis Andreas Vesaliuslaan 39 2980 Zoersel Tel.: 03 380 30 11 E-mail:
[email protected] Website: www.pzbethanienhuis.be
Centrum voor Beschut Wonen en Psychiatrische Zorg aan Huis De Sprong Zoerselsteenweg 69A 2980 Zoersel Tel.: 03 385 45 06 E-mail:
[email protected] Website: www.bwdesprong.be
Psychiatrisch Verzorgingstehuis De Landhuizen Andreas Vesaliuslaan 39 2980 Zoersel Tel.: 03 380 30 11 E-mail:
[email protected] Website: www.pvtdelandhuizen.be
36
