vergrijzing biedt kansen

vergrijzing biedt kansen voor de bouw

vergrijzing biedt kansen voor de bouw

Inleiding

03

1. De cijfers: vergrijzend Nederland zoekt huisvesting

04 05 06 07 07 08 09 10 11 11

De huidige demografische situatie. Invloed van sterke vergrijzing op demografie. Regionaal lopen de ontwikkelingen uiteen. Woningvoorraad niet in balans met demografie. Het tekort aan geschikte woningen groeit. Ouderen gaan zelf meer betalen voor zorg. Ook tekort koopwoningen zal oplopen. Ook provinciale verschillen in woningvoorraad. Kansen voor de bouwsector.

2. Nieuwe bouwpraktijk: meer ondernemen dan aannemen Meer behoefte aan geschikte woningen op de woningmarkt. Scheiding van wonen en zorg. Zorgbehoeften van 65-plussers in hun bestaande woning. Bied ouderen een totaaloplossing voor nieuw- en verbouw. Het nieuwe werken in de bouw: samenwerken. Stem aanbod af op beschikbare budgetten. Marketing via uw nieuwe partners.

13 14 14 15 15 16 16 16

Praktijkvoorbeelden uit de bouw en installatietechniek

17

Colofon

18

3

Inleiding 2014 begint met prille positieve geluiden voor de bouwsector. Door de vergrijzing liggen er een hoop nieuwe kansen voor ondernemers in onder andere de woningbouw, installatietechniek en technologie. Goed inspelen op die mogelijkheden kan de groei van de bouwsector de komende jaren extra aanwakkeren. Daarvoor hebben ondernemers kennis van de huidige consumentenmarkt nodig en is samenwerking tussen bedrijven uit verschillende vakgebieden absoluut noodzakelijk. Wat houdt dat in voor u als ondernemer in de bouwsector? In dit rapport ziet u in een onderzoek waar de vergrijzing het sterkst toeneemt en in welke mate er vraag naar ouderenwoningen is. Die demografische ontwikkelingen trekken we vervolgens naar de praktijk. Analyseer de woonbehoeften van ouderen in Nederland, pas uw aanbod daarop aan en werk samen met anderen om zoveel mogelijk in de vraag van uw nieuwe klant te voorzien.

4

Tekst: Madeline Buijs Sector Econoom Bouw ABN AMRO Bank

1. D e cijfers: vergrijzend Nederland zoekt huisvesting De Nederlandse bouwsector heeft het niet makkelijk. In het derde kwartaal van 2013 ligt de bouwproductie ruim 20% lager dan in dezelfde periode in 2008. Vooral de woningbouw heeft het zwaar te verduren. Door de crisis is de nieuwbouwproductie sterk teruggevallen en aangezien de woningbouw ongeveer 40% van de totale bouw beslaat, heeft dat een negatief effect gehad op de gehele sector. De woningbouwers en de bouw in het algemeen kunnen daarom wel een stimulans gebruiken. De nieuwe generatie 65-plussers, een groep die de komende jaren flink zal groeien, kan daarvoor gaan zorgen. Door de vergrijzingsgolf zullen meer ouderen een geschikte woning nodig hebben. Dit valt samen met het nieuwe beleid om wonen en zorg te scheiden. Ouderen zullen daardoor langer thuis blijven wonen, met eigen zorgvoorzieningen binnenshuis of in de buurt. Op dit moment wordt er over het geheel genomen weinig gebouwd, waardoor er ook minder geschikte woningen voor ouderen bijkomen. Deze ontwikkelingen scheppen vraag, en daarmee kansen voor de bouwsector. Vooral ouderen met koopwoningen zijn een interessante doelgroep voor bouwers, omdat ze relatief veel vermogen hebben. Daardoor kunnen ze aanpassingen aan een woning doen nu wonen steeds minder uit publieke middelen wordt gefinancierd. Uit onderzoek van Woonkennis blijkt bijvoorbeeld dat op dit moment 41% van de 70-plussers binnen twee jaar onderhoud aan de woning wil plegen. Wel moeten bouwers rekening houden met de wensen en behoeften van deze specifieke klantgroep.

5

De cijfers: vergrijzend Nederland zoekt huisvesting

De huidige demografische situatie Op 1 januari 2013 zijn er in Nederland in totaal 7.569.000 huishoudens. In een kwart daarvan is de hoofdbewoner ouder dan 65 jaar. Minder vaak dan gemiddeld wonen mensen boven de 65 in een koopwoning. Van het totale aantal Nederlandse woningen (7.449.000) is 56,2% een koopwoning, terwijl slechts 49% van de 65-plussers woont in een koopwoning. Daarvan is volgens het WoOn 2012 onderzoek slechts 10% bereid te verhuizen. Niet alle woningen zijn geschikt voor ouderen, gemiddeld maar 27%. Volgens ABF Research zijn dat er op dit moment ongeveer twee miljoen. Dat zou voldoende moeten zijn voor de huidige 1,9 miljoen 65-plus huishoudens, maar in de praktijk ligt dat toch anders. De doelgroep is breder (bijvoorbeeld ook gehandicapten) en er wonen ook mensen in geschikte woningen die niet tot de doelgroep behoren. Per provincie zijn er best wat verschillen in de behoefte aan zorgbouw. In Friesland, Drenthe, Limburg en Zeeland is het percentage 65-plus huishoudens veel hoger dan het landelijk gemiddelde. Daar hebben ze nu al te maken met een sterke vergrijzing. In Groningen ligt de gemiddelde leeftijd een stuk lager dan in de andere noordelijke provincies. Dit komt door de studentenstad Groningen.

Percentage 65-plus huishoudens in 2013

23,4 27,6 29,8 23,3

24,1

18,2 22,2

25,8 26,2

30,6 26,0 28,6

Bron: ABF, Primos

In Friesland en Drenthe zijn relatief veel geschikte woningen voor ouderen. Daardoor is het tekort in deze provincies minder groot dan je op basis van de cijfers zou verwachten. Vooral in Overijssel, Zeeland en Limburg is er meer behoefte aan woonruimte voor senioren.

6


Ontwikkelingen zorg en zorguitgaven Ouderen hebben steeds meer zorg nodig. Uit een onderzoek van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) blijkt dat in 2007 het aandeel 65-plussers 14,5% van de totale bevolking was en dat zij 37,6% van de zorguitgaven voor hun rekening namen. Daarbij geldt: hoe ouder, hoe groter de uitgaven. Bij mensen tussen de 65 en 74 jaar was dat vooral aan ziekenhuiszorg. Voor ouderen van 75 jaar en ouder voornamelijk aan verpleging en verzorging thuis. Naar verwachting van het CBS zullen de zorguitgaven in 2040 stijgen tot boven de 20% van het bbp. Ter vergelijking: in 2010 was dat nog maar 13%. Naar verwachting kan de overheid steeds minder zorguitgaven voor eigen rekening nemen. Ouderen zullen een groter deel van hun zorgkosten zelf moeten betalen. Ook is het de bedoeling dat ze langer thuis kunnen blijven wonen en hun zorg daar ontvangen.

Invloed van sterke vergrijzing op demografie Tot en met 2040 zal het aantal huishoudens alleen maar verder stijgen door de sterke groei van de oudere huishoudens. Het totale aantal huishoudens groeit met 1.036.000, oftewel bijna 14%.

Verdeling aantal huishoudens naar leeftijdscategorie


Aantal huishoudens

10.000.000 8.000.000 6.000.000 4.000.000 2.000.000 0

2012 -29

2015

2020

30-44

2025 45-64

2030

2035 65-74

2040 75+

Bron: ABF, Primos

Bron: ABF, Primos

Het aantal huishoudens in de leeftijd 65-74 jaar stijgt tot 2040 met 42,5%. En het aantal 75-plus huishoudens zelfs met bijna 122%. Naar verwachting zijn er in 2040 net zo veel 75-plus huishoudens als in de groep van 30 tot 44 jaar. Gemiddeld is in 2040 38% 65 jaar of ouder, terwijl dat in 2013 nog maar 25% was. Aantal geschikte woningen 2013

2.000.000

Nieuwbouw Tot 2020 komen er in totaal 419.000 65-plus huishoudens bij. In 2040 is dat opgelopen tot 1.374.000. De sterkste 424.000

groei zit dus in de periode 2020-2040. Kijken we naar absolute aantallen, dan zal het aantal 65-plus huishoudens in Onttrekkingen

-29.000

Aantal geschikte woningen 2040

2.395.000

2020 stijgen naar 2.313.000, en in 2040 tot 3.269.000.

Deze demografische ontwikkelingen hebben gevolgen voor de woonvraag. Ouderen, die vaker alleenstaand zijn, zoeken Aantal 65+ huishoudens 2040

3.269.000

Intramuraal

-118.000

Tekort

-756.000

andere woningen dan gezinnen met kinderen.

7


Regionaal lopen de ontwikkelingen uiteen Regionaal zijn er grote verschillen. In Utrecht, Noord-Holland, Zuid-Holland en Flevoland stijgt het aantal huishoudens sneller dan het landelijke gemiddelde, terwijl het in Limburg als enige provincie daalt. Het aantal 65-plussers stijgt in de periode tussen 2013 en 2040 het meest in Flevoland, Gelderland, Utrecht, Noord-Holland en Zuid-Holland. Daar wonen in 2013 relatief weinig ouderen, ze maken als het ware een inhaalslag. Zoals je ziet, zijn de onderlinge verschillen tussen de provincies in 2040 groter geworden. Naar verwachting blijven Friesland, Drenthe, Zeeland en Limburg de provincies met procentueel de sterkste vergrijzing, en in wat mindere mate Gelderland en Noord-Brabant.

Percentage 65-plus huishoudens in 2040

35,6 43,2 45,4 34,8

35,9

34,2 34,6

39,6 41,6

45,7 40,1 45,8

Bron: ABF, Primos

Woningvoorraad niet in balans met demografie We verwachten dat de woningvoorraad tot en met 2040 groeit met in totaal 1.014.000 huishoudens. Dan zijn er 8.280.000 woningen.

Totale woningvoorraad

Nieuwbouw*

Onttrekkingen*

Groei woningvoorraad*

2012

7.266.000

156.000

34.000

122.000

2015

7.388.000

314.000

78.000

236.000

2020

7.624.000

319.000

91.000

228.000

2025

7.852.000

301.000

103.000

199.000

2030

8.050.000

260.000

117.000

143.000

2035

8.194.000

218.000

132.000

86.000

2040

8.280.000

-

-

-

-

1.570.000

556.000

1.014.000

Totaal * cumulatief komende 5 jaar Bron: ABF, Primos

8


Op dit moment is er al een woningtekort, en daar komt de komende decennia geen verandering in. Ook is er een ander type woningen nodig om in te spelen op de vergrijzingsgolf. In 2011 was namelijk 58% van de nieuwbouwwoningen een eengezinswoning. Deze zijn over het algemeen minder geschikt voor ouderen. De meeste nieuwbouwwoningen die nu gebouwd worden hebben vier kamers. Deze ruimere woningen passen niet meer bij een toekomst met steeds meer alleenstaande huishoudens.

Het tekort aan geschikte woningen groeit Zoals al eerder aangegeven, zijn er op dit moment ongeveer twee miljoen geschikte woningen voor (onder andere) 65-plussers. Om te bepalen hoeveel daar bijkomen, kijken we naar de ontwikkeling van het percentage geschikte woningen dat wordt gebouwd. Zoals eerder genoemd, bedraagt het aantal geschikte woningen voor ouderen 27% van de totale woningvoorraad. Om het aantal geschikte nieuwbouwwoningen te berekenen is van dit percentage uitgegaan. In de tabel is te zien hoeveel nieuwbouwwoningen er cumulatief in de periode gebouwd worden en hoeveel daarvan geschikt zijn voor ouderen.

Nieuwbouw

Geschikte nieuwbouw

2012 - 2015

156.000

42.000

2015 - 2020

314.000

85.000

2020 - 2025

319.000

86.000

2025 - 2030

301.000

81.000

2030 - 2035

260.000

70.000

2035 - 2040

218.000

59.000

1.570.000

424.000

Totaal Bron: ABF Primos, CBS, bewerking ABN AMRO Economisch Bureau

Over de periode tussen 2012 en 2040 zullen er volgens deze ontwikkeling ruim 424.000 geschikte woningen worden gebouwd. Gemiddeld wordt 1,2% daarvan onttrokken aan de woningvoorraad. Dat zijn er 29.000 van de 2.424.000 geschikte woningen die we in 2040 hebben. Uiteindelijk verwachten we dat er 2.395.000 ouderenwoningen zijn in 2040, terwijl daar in totaal 3.269.000 65-plus huishoudens mogelijk gebruik van willen maken. Zie een samenvatting hiervan in de grafiek. Een deel van de ouderen blijft niet in hun eigen woning, maar gaat intramuraal wonen in een zorginstelling. Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) woonde in 2011 5,8% van de 65-plussers in een verzorg- of verpleeghuis. Door het nieuwe beleid zal dit aantal de komende jaren gaan dalen. De nieuwe prognose van de Monitor Investeren voor de Toekomst schat het percentage op basis van de afspraken uit het Regeerakkoord in 2030 op 3,6%. Deze schatting is gemaakt in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

9

Aantal geschikte woningen 2040 Onttrekkingen

2.395.000 -29.000

Aantal 65+ huishoudens 2040

3.269.000 2.395.000

Intramuraal Aantal 65+ huishoudens 2040

-118.000 3.269.000

Tekort Intramuraal

-756.000 -118.000

De cijfers: vergrijzend Nederland zoekt huisvesting Aantal geschikte woningen 2040

-2.000.000 Tekort

0

4.000.000

2.000.000

-756.000

Bron: CBS, ABF, Primos, ABN AMRO Economisch Bureau

-2.000.000

0

4.000.000

2.000.000

Bron: CBS, ABF, Primos, ABN AMRO Economisch Bureau

Waarde woning en hypotheekschuld Waarde woning en hypotheekschuld 600

Ouderen gaan meer zelf betalen voor zorg

Waarde woning en hypotheekschuld 500

meer aan hun zorg gaan bijdragen. In principe is dat mogelijk voor ouderen. Ze hebben gemiddeld een betere vermogenspositie dan jongeren en bijvoorbeeld veel meer overwaarde op hun woning. In 2011 bedroeg die overwaarde

Mld euroMld euro

Door aanpassingen in de regelgeving moeten ouderen

voor een 65-plus-huishouden gemiddeld bijna € 38.000.

400 600 300 500 200 400 100 300 0 200 100

Jonger dan 30

0

30-45

Waarde woning

Jonger dan 30

Hypotheekschuld

30-45

Bron: CBS, ABN AMRO Economisch Bureau

Waarde woning


65 en ouder

45-65

65 en ouder

45-65

Hypotheekschuld

Bron: CBS, ABN AMRO Economisch Bureau

Totaal vermogen 10.000.000 Ouderen hebben ook een hoger totaalvermogen.

Totaal vermogen

600 Mld euroMld euro

6.000.000

700

4.000.000

500 700 400 600 300 500 200 400 100 300 0 200

2.000.000

2006

2008

2009

2010

0 Jonger dan 30 2006

30-45 2007 2008

45-65 2009

2010

Jonger dan 30

30-45

45-65

100

0

2012

2015

2020

2025

Economisch Bureau 2030Bron: CBS, ABN AMRO2035

2007

2040

2011 65 en ouder 2011 65 en ouder

Dit betreft-29 dan 118.000 huishoudens van 65-plussers. Als we ervan uitgaan dat dit percentage daarna gelijk blijft, zijn 30-44 45-64 65-74 75+ Bron: CBS, ABN AMRO Economisch Bureau er in 2040 nog Bron: ABF, Primos3.151.000 65-plus huishoudens die in hun eigen woning blijven wonen. Zo ontstaat er een tekort van

756.000 geschikte woningen (het verschil tussen 3.151.000 huishoudens van 65 jaar of ouder in 2040 die extramuraal 90

In %

blijven wonen en 2.395.000 geschikte woningen in dat jaar).

In %

Aantal huishoudens

Opvallend is dat huishoudens van 60 jaar of ouder als enige

Totaal vermogen 8.000.000 een stijging van hun vermogen in 2011 konden realiseren.

Aantal geschikte woningen 2013 Nieuwbouw Onttrekkingen

80 70 60 90 50 80 40 70 30 60 20 50 10 40 300 20 10 0

2.000.000

1990 1992 1994 1996 1998 2000424.000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 % huurwoning % koopwoning -29.000 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012

Aantal geschikte woningen 2040

% huurwoning 2.395.000

Aantal 65+ huishoudens 2040

3.269.000

Intramuraal

-118.000

Tekort

-756.000

-2.000.000 Bron: CBS, ABF, Primos, ABN AMRO Economisch Bureau

Waarde woning en hypotheekschuld 600

0

2.000.000

4.000.000

% koopwoning

400

300 zoekt huisvesting De cijfers: vergrijzend Nederland 200 100 0 Jonger dan 30 Waarde woning

30-45

65 en ouder

45-65

Hypotheekschuld

Als gevolg woont deze 65-plus Bron: CBS,groep ABN AMRO Economisch Bureauhuishoudens in een woning die (op termijn) niet geschikt voor hen is. Natuurlijk zijn dit schattingen die op lange termijn anders kunnen uitpakken. De Kamer van Koophandel (KvK) heeft bijvoorbeeld in samenwerking met ABF Research berekend dat er in 2040 een tekort bijna 600.000 woningen zal ontstaan. In het onderzoek is rekening gehouden met substitutiemogelijkheden Totaalvan vermogen van verpleeg- en verzorgingshuizen die door de scheiding van wonen en zorg leeg komen te staan. De KvK heeft er rekening mee gehouden dat700 ze tot geschikte woning verbouwd kunnen worden. 600 Mld euro

Wij hebben de substitutievraag 500 niet meegenomen, omdat het nog niet duidelijk is hoeveel verzorgingshuizen er verbouwd gaan worden. Ook is er sprake 400 van een lage verhuisbereidheid van ouderen. Daardoor is niet zeker of ouderen zouden kiezen voor een woning in een 300voormalig verpleeg- of verzorgingshuis in plaats van het verbouwen van hun eigen woning. Hoe dan ook zal er een tekort200 zijn aan geschikte woningen voor 65-plussers, de grootte van het tekort kan wel veranderen. 100

Ook tekort koopwoningen 0 zal oplopen

2006 betreft 2007 zowel 2008 huur-2009 2010 2011 In 2012 was ruim 56% van de woningen Het tekort van 756.000 geschikte woningen als koopwoningen.

een koopwoning. Dit aantal Jonger is gestaag toegenomen, was dat nog 43%. Door strengere hypothecaire dan 30 30-45 in 198545-65 65 maar en ouder regelgeving verwachten we dat het aantal niet veel meer zal toenemen. Dat zien we voor de korte termijn ook terug in Bron: CBS, ABN AMRO Economisch Bureau

de ontwikkeling van het aantal afgegeven vergunningen voor koop- en huurwoningen.

In %

10

Mld euro

500

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 % huurwoning

% koopwoning

Bron: CBS

Volgens de studie van het PBL is in 2012 ongeveer 48% van de 65-plus huishoudens eigenaar van een woning. Dat percentage neemt volgens het PBL langzaam toe. De schattingen lopen uiteen, maar het aantal ouderen met een koopwoning kan in 2025 oplopen tot 56-60%. Als dat daadwerkelijk gaat gebeuren, nemen de tekorten op de koopmarkt sneller toe dan in de huursector. Het percentage ouderen in koopwoningen stijgt dan harder dan het aantal koopwoningen. Dat zal dan voor nog meer vraag naar aanpassingen zorgen.

11


Ook provinciale verschillen in woningvoorraad Niet alle provincies worden even hard getroffen door het potentiële woningtekort van 756.000. Door het verschil te nemen tussen het huidige aantal geschikte woningen en het aantal 65-plus huishoudens in 2040, hebben we berekend hoeveel geschikte woningen er in theorie moeten worden bijgebouwd. Dit aantal hebben we vergeleken met de verwachte toename van de woningvoorraad in de verschillende provincies.

Procentuele tekort geschikte woningen

-1,4 -5,6 -5,1 -2,1

-2,6%

9,5 -4,3

-2,8 -7,7

-11,0 -6,3 -20,8

Bron: CBS, ABF, Primos

De provincies Limburg en Zeeland hebben een groot tekort, op de voet gevolgd door Gelderland. In de Randstad is het tekort het kleinst, terwijl in Flevoland zelfs sprake is van een overschot. In de toekomst ontstaan in Limburg, Zeeland en Gelderland waarschijnlijk de meeste problemen bij huisvesting van ouderen. Volgens het CBS zijn Limburg en Zeeland ook provincies met een hoog percentage koopwoningen die door 65-plussers worden bewoond. In Gelderland ligt dat anders. Er is een gebrek aan nieuwbouwwoningen en daardoor zullen relatief veel woningen moeten worden aangepast. Dit wordt versterkt doordat er in Limburg en Zeeland op dit moment al relatief weinig geschikte woningen zijn. Wel worden in de provincies Zeeland en Limburg relatief veel meergezinswoningen gebouwd, die meestal beter geschikt zijn voor ouderen. In Zeeland, Noord-Brabant en Noord-Holland worden de meeste driekamerwoningen gebouwd, wat beter aansluit op de vergrijzing. In Limburg en Zeeland kan dat het woningtekort een beetje dempen, maar niet genoeg om de problemen op te lossen.

Kansen voor de bouwsector Door de vergrijzingsgolf en de veranderde zorgwetgeving zijn er voor bouwers voldoende mogelijkheden. Op landelijk niveau ontstaat er een aanzienlijk tekort aan geschikte woningen voor 65-plussers, waardoor aanpassingen aan bestaande woningen nodig zijn. Dat zal vooral zo zijn in Limburg, Zeeland en Gelderland. Dit is goed nieuws voor bouwers die woningen geschikt maken voor ouderen. Denk aan installateurs die allerlei hulpmiddelen in huis kunnen aanbrengen, zodat ouderen bijvoorbeeld eenvoudiger gordijnen of deuren kunnen openen.

12


Ook woningbouwers die zich met renovatie bezighouden, kunnen van de situatie profiteren. Er zijn grotere aanpassingen in woningen nodig. Bijvoorbeeld drempels verwijderen, badkamers verplaatsen, slaapkamers creëren op de begane grond en trapliften installeren. Meer informatie hierover is in het tweede deel van deze publicatie terug te vinden. Volgens de KvK is de investeringsopgave voor aanpassingen aan woningen in de periode van 2012 tot 2014 minimaal EUR 1 miljard. Dit kan dus aanzienlijk bijdragen aan de woningbouwproductie, want in deze periode zal de totale woningbouwproductie ongeveer EUR 60 miljard bedragen. De KvK verwacht dat er tot en met 2040 minimaal EUR 5,5 miljard aan investeringen nodig is.

13

Tekst: Annemijn Fokkelman Sector Banker Bouw ABN AMRO Bank

2. Nieuwe bouwpraktijk: meer ondernemen dan aannemen Er is weer werk aan de winkel voor ondernemers in de bouwsector. Genoeg zelfs om de bouwsector weer wat harder te laten draaien. Er zijn steeds meer 65-plussers die langer zelfstandig thuis blijven wonen. En dat biedt kansen. Want bestaande woningen moeten worden uitgebreid met zorgvoorzieningen, en er is nieuwe geschikte woonruimte nodig.

14

Nieuwe bouwpraktijk: ondernemen in plaats van aannemen

Meer behoefte aan geschikte woningen op de woningmarkt De vergrijzing neemt toe, met name buiten de Randstad. Naar verwachting is er in 2040 een tekort van ruim 750.000 geschikte woningen. Het grootste tekort ligt in Limburg, Zeeland en Gelderland. Net als in de huursector zoeken ouderen aangepaste woonruimte op de koopmarkt. Dat is op zich goed nieuws voor ondernemers, want ouderen met een koophuis hebben meestal meer vermogen om te verbouwen. Aan welke woonoplossingen behoefte is en in welke mate, verschilt per regio. In gebieden waar verwacht wordt dat de vergrijzing over tien of twintig jaar weer zal afnemen, zijn bijvoorbeeld tijdelijke bouwprojecten nodig. Gemeenten waarin het aantal 65-plussers blijft toenemen, zijn op zoek naar langetermijnoplossingen.

Scheiding van wonen en zorg Steeds minder mensen gaan in een verzorgings- of bejaardentehuis wonen. In plaats daarvan streeft de overheid naar verzorging thuis. Die aanpak is begin 2013 gestart met het nieuwe zorgbeleid, dat vergoedingen voor wonen en zorg van elkaar scheidt. Gemeenten en zorginstellingen zijn druk bezig de beleidswijziging vorm te geven. Er zijn investeringen nodig waarmee mensen veilig en verantwoord thuis kunnen blijven wonen mét de verzorging die ze nodig hebben. Nog maar weinig Nederlanders zijn ervan op de hoogte dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor de aanpassing van hun huis. Voor de woningbouw een uitdagende kans, die een paar veranderingen in de bedrijfsvoering vergt. Bouwondernemers krijgen te maken met een ander soort klant die persoonlijker benaderd moet worden.

15


Zorgbehoeften van 65-plussers in hun bestaande woning Veel ouderen hebben al jaren een koophuis en blijven daar graag nog even wonen. Ze beschikken meestal over genoeg vermogen om hun woning zelf aan hun zorgbehoeften aan te passen. De specifieke wensen verschillen natuurlijk per persoon. De een wil gordijnen en deuren makkelijker kunnen openen, de ander wil de bad- of slaapkamer naar de benedenverdieping laten verplaatsen. Sommige ouderen willen wel een volledig aangepaste woning, maar liever niet dat deze er zo uitziet. Er zijn ook weleens veranderingen in huis nodig voor verzorging thuis. U, de bouwondernemer, gaat de woning dan geschikt maken als werkomgeving, bijvoorbeeld voor een professionele zorgverlener of mantelzorger. De woonruimte wordt onder andere beoordeeld op de ZorgKeur-richtlijnen. Die kunt u gebruiken als u een bouwofferte gaat opstellen. Lees meer (1) (2) (3) over woningeisen en zorgbehoeften.

Bied ouderen een totaaloplossing voor nieuw- en verbouw Veel ondernemers bieden nu nog een beperkt aantal producten, terwijl de meeste ouderen op zoek zijn naar een geïntegreerde oplossing. Ze hebben niet alleen bouwkundige veranderingen nodig, maar zoeken ook een goed domoticasysteem en aangepaste meubels, zoals verstelbare keukenbladen. Wensen voor woning én omgeving

De Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen is een belangenorganisatie voor senioren die bepaalde eisen aan nieuwbouw voor senioren heeft geïnventariseerd. De bewoners willen het liefst dat deze woningen in een toegankelijke en veilige omgeving, en in de buurt van maatschappelijke zorgen welzijnsinstellingen staan. In de basis moeten de woonruimten drempelloos en volledig gelijkvloers zijn, en geschikt om tot op hoge leeftijd in te wonen. Bovendien moeten ze allemaal geschikt zijn voor domotica en telemedische dienst.

16


Modulaire woningen

Er zijn ook tijdelijke woonoplossingen voor ouderen mogelijk. Modulaire woonunits die zijn aangesloten op alle voorzieningen, maar die ook weer makkelijk worden weggehaald. De tijdelijke ruimten kunnen te huur worden aangeboden. Dat komt tegemoet aan de wens van veel ouderen om uit de koopwoningmarkt te stappen.

Het nieuwe werken in de bouw: samenwerken Voorzien in seniorenwoningen is nu eenmaal een andere tak van sport dan ‘gewone’ huizen opleveren. Aan de ene kant krijgt u te maken met persoonlijke behoeften van uw opdrachtgever. Aan de andere kant moet u bij bouw of verbouw rekening houden met een aantal veelvoorkomende richtlijnen waaraan op dit moment ruimtes voor zorginstellingen moeten voldoen en die voor zorg in een seniorenwoning veelal even handig zijn. Als woningbouwer voor een oudere doelgroep is samenwerking heel belangrijk. U kunt pas een compleet product aanbieden met de hulp van gespecialiseerde zorgleveranciers, interieurontwerpers, woningcorporaties en gemeenten. Het wordt meer een kwestie van óndernemen, dan aannemen.

Stem aanbod af op beschikbare budgetten Door de toenemende vraag naar geschikte ouderenwoningen en de grotere behoefte aan verzorging thuis, zijn er investeringen nodig in domotica en aanpassingen in bestaande woningen. Volgens onderzoek van de KvK kost de aanleg van huisautomatisering in een woning tussen de EUR 8.000 en 20.000, en bouwkundige aanpassingen tussen de EUR 10.000 en 65.000. Uit het voorgaande onderzoek blijkt dat de gemiddelde overwaarde van een 65-plus huishouden neerkomt op bijna EUR 38.000. In overleg met de klant kunt u het beste (ver)bouwaanbod samenstellen dat op het budget aansluit. Subsidies

Met een innovatief concept voor ouderenwoningen pakt u ook het maatschappelijke probleem van de vergrijzing aan. U komt daarmee in aanmerking voor subsidies als de Europese Horizon 2020, voor extra geld om uw bouwprojecten verder te ontwikkelen. U kunt het ook dichterbij zoeken in uw eigen netwerk. Leg contact met lokale investeringsfondsen die willen investeren in de zorg. Lees meer (1) (2) over Horizon 2020.

Marketing via uw nieuwe partners Als u samenwerkingsverbanden met gemeenten, zorginstellingen en woningcorporaties aangaat, kunt u ook gebruikmaken van de marketingkanalen van deze partners. Daarmee bereikt u een veel grotere doelgroep. Ontwikkel samen campagnes om de particuliere behoefte aan seniorenwoningen onder de aandacht te brengen en laat op die manier zien met wie u samenwerkt en welke oplossingen dat oplevert voor ouderen. U kunt ook social media gebruiken om uw aanbod nog breder bekend te maken. Slechts 7% van de bevolking weet welke gevolgen de nieuwe zorgwetgeving heeft. De overheid zal die bewustwording meer gaan stimuleren, maar als ondernemer in de bouwsector kunt u ook zelf iets doen. Informeren bijvoorbeeld, over de bouwkundige en technische mogelijkheden die leven met een beperking comfortabeler maakt.

17


Praktijkvoorbeelden uit de bouw en installatietechniek Plegt-Vos Bouwgroep: modulaire bouw van zorgwoningen Plegt-Vos is met circa 400 medewerkers een middelgroot ontwikkelend bouwbedrijf actief op het gebied van vastgoedontwikkeling, burgerlijke & utiliteitsbouw, beheer & onderhoud, infra & milieu en woningbouw. Plegt-Vos biedt diverse woonconcepten aan, ook voor tijdelijke en semipermanente huisvesting. Deze modulaire eenheden worden met name toegepast voor studentenwoningen en woon(zorg)eenheden. Met een conceptmatige aanpak kan de bouw in zeer korte tijd worden voorbereid en opgeleverd. Daarnaast beschikt Plegt-Vos over een woningbouwconcept dat in kan spelen op een (piek)vraag naar nul trede woningen waarbij ook rekening gehouden kan worden met een toekomstige transformatie naar een reguliere grondgebonden eengezinswoning. En andersom wordt in de ontwikkeling van eengezinswoningen rekening gehouden met een toekomstige zorgvraag. Voor woningaanpassingen in verband met een zorgvraag is Plegt-Vos met name actief in de business-to-business markt. Binnenkort worden ook nieuwe (woon- en zorg)concepten voor de particuliere markt geïntroduceerd. Hoe komt Plegt Vos aan kennis en contacten over en in de zorgmarkt? Door ontwikkelingstrajecten met zorginstellingen, diverse adviesbureaus, desk research en bijwonen van seminars en workshops.

Technisch dienstverlener Leertouwer: de techniek is er, nu nog de business case Leertouwer, een familiebedrijf uit Barneveld, is systeemintegrator in elektrotechniek, klimaat en ICT, telt 150 medewerkers en is ook actief in de zorgsector. Het bedrijf verbindt op meerdere manieren zorg en bewoners. Onder de naam ‘virtuele aanleunwoning’ werkt Leertouwer aan het conceptmatig upgraden van de individuele woning in de wijk. Door ze met behulp van technologie te verbinden met zorgen welzijnsorganisaties. Tegelijkertijd voegen ze functionele waarde toe voor de bewoner of mantelzorger. Financiering is mogelijk door de hele keten te betrekken. Denk bijvoorbeeld aan de bereider van maaltijden of vervoerders. Schaalgrote is dan wel een voorwaarde. Conview Care is het concept voor zorginstellingen. Het verenigt alle gebouwtechniek én zorgdomotica en is merkonafhankelijk. Ook is er een dienstenstructuur in te richten wat plaats biedt aan onder andere TV, internet, (kerk) telefoon, beeldbellen of tafeltje dekje. Het concept is ook de verbinding met zorg op afstand in particuliere woningen. Hiermee draagt het concept concreet bij aan de business case van menig instelling. Leertouwer heeft een heldere visie op zorg en technologie. Centraal staat transitie van “hoe betalen we de zorg” naar “hoe verdienen we aan kwaliteit van leven”.

18

colofon Auteurs Escobar Annemijn Fokkelman Madeline Buijs

Commercieel contact Annemijn Fokkelman Email: [email protected] Madeline Buijs Email: [email protected]

Disclaimer De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op door ABN AMRO betrouwbaar geachte gegevens en informatie, die op zorgvuldige wijze in onze analyses en prognoses zijn verwerkt. Noch ABN AMRO, noch functionarissen van de bank kunnen aansprakelijk worden gesteld voor in deze publicatie eventueel aanwezige onjuistheden. De weergegeven opvattingen en prognoses houden niet meer in dan onze eigen visie en kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. © ABN AMRO, februari 2014 Deze publicatie is alleen bedoeld voor eigen gebruik. Het gebruik van tekstdelen en/of cijfers is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Verveelvoudiging en/of openbaarmaking van deze publicatie is niet toegestaan, behalve indien hiervoor schriftelijke toestemming is verkregen van ABN AMRO. Teksten zijn afgesloten op 13 februari 2014.

vergrijzing biedt kansen

Recommend Documents