november 2008
VERENIGINGSNIEUWS Crisis, risico en levensbehoeften Het is u vast niet ontgaan. In een paar weken tijd zijn wereldwijd vele miljarden euro's verdampt. Voor de normale burger is het allemaal moeilijk te begrijpen hoe het in elkaar steekt. De overheid heeft 20 miljard euro beschikbaar gesteld. Astronomische bedragen. De beurswaarde van bedrijven wereldwijd is inmiddels gehalveerd en de economische gevolgen komen nog iedere dag weer in beeld. Wat een contrast als je dan leest dat er in Kenia per maand 5000 kinderen dood gaan aan de honger en er grote gebieden in Afrika zijn waar mensen nauwelijks te eten krijgen. Hoeveel euro's stellen we daar voor beschikbaar? Waarom kunnen we dat probleem niet oplossen? Voedsel en water zijn onze eerste levensbehoeften. Maar daarachter aan komt al vrij snel energie. Wat kunnen we zonder energie. Door alle problemen van CO2 en de gevolgen daarvan is daar ook sprake van een wereldwijde crisis. Het verkeerde gebruik van fossiele brandstoffen heeft wereldwijd gevolgen. Helaas is het nog niet zo dat onze regering voor dat probleem 20 miljard heeft uitgetrokken. Duurzame energie wordt mondjesmaat gestimuleerd en stopt vervolgens weer. Kijk als voorbeeld naar de SDE subsidie op zonnepanelen. Gelukkig zijn uw certificaten bij Noordenwind niet belegd bij IJslandse banken of op de beurs. Uw bijdrage is solide geïnvesteerd in windenergie. Naast het rendement van 5% levert u daarbij ook nog een bijdrage aan schone duurzame energie en een beter milieu. Dat gaat dus eigenlijk dubbel op, een investering in een duurzamer milieu is een verantwoorde investering. Eerlijkheidshalve moet ik melden dat wij als Noordenwind uiteraard ook een bedrag bij de bank hebben staan. De garantie van de Nederlandse staat dekt dit risico af. Hoewel klein is er in die zin ook sprake van een risico. Maar gelet op de dalingen op de beurs gaat het in verhouding veel beter met de duurzaamheidsfondsen. Een investering in duurzaamheid bij een instelling met maatschappelijke verantwoordelijkheid blijkt nu ook een verantwoorde investering te zijn. Daar mag U blij mee zijn. Is het dan altijd zonder risico wat we als Noordenwind doen. Nee, de voorbereiding van projecten vraagt naast veel tijd ook veel geld. Gedurende dit traject ben je er niet zeker van of het uiteindelijk gaat lukken. Procedures nemen steeds meer tijd in beslag en bezwaren zijn standaard geworden. Eigenlijk gaat dat om bedrijfsrisico en hoort bij de activiteiten als de onze. Hoewel geld alleen niet gelukkig maakt is uw investering bij Noordenwind dubbel winstgevend. Winst voor het milieu en winst voor uw portemonnee. U hoeft dus niet bang te zijn dat uw investering in duurzame energie verdampt. Dat geeft u de mogelijkheid om anderen te helpen die niet eens in hun eerste levensbehoefte kunnen voorzien. Veel leesplezier, Sicco Boorsma
VOORPAGINA Dit jaar de Enercon E70 op de voorpagina. Een broertje ervan de E80 wordt komend jaar geinstalleerd bij ons A7-project. Er is zoveel belangstelling voor de certificaten, dat we een plafond van 2000 € per inschrijving moeten instellen. Dit om zoveel mogelijk leden de mogelijkheid te bieden mee te doen.
1
FRISIAN SOLAR CHALLENGE WINT EUROPESE PRIJS De zonnebootrace - Frisian Solar Challenge - heeft de European Solar Prize 2008 gewonnen in de categorie "Transport systemen met herbruikbare energie". Deze prijs wordt toegekend door EUROSOLAR, een internationale organisatie voor duurzame energie uit Bonn. De Friese zonnebootrace krijgt de prijs als erkenning voor 'deze in het oog springende vorm van promotie van duurzame energie'. EUROSOLAR, the European Association for Renewable Energy, bestaat uit parlementariërs van zowel de Europese Unie als nationale parlementen. Daarnaast hebben wetenschappers, architecten, boeren, bedrijven, instituten, regionale en locale overheden zitting in EUROSOLAR. Doel van de stichting is herbruikbare energie wereldwijd promoten. De uitreiking van de award is op 3 december in Berlijn.
UITNODIGING AAN DE LEDEN VAN NOORDENWIND voor het bijwonen van de
47e ALGEMENE LEDENVERGADERING Datum: Plaats:
Dinsdag 10 oktober Heerenveen, Grandcafé De Heerenkamer(zie routebeschrijving) Gemeenteplein 33, tel. 0513 - 683530 20.00 uur
Tijd: agenda 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
2
8.
Opening Verslag 46ste algemene ledenvergadering d.d. 10 juni 2008 Mededelingen en ingekomen stukken Bestuurswijziging: Er is één vacature. Kandidaten kunnen zich melden bij het bestuur Begroting 2009 Aanpassing huishoudelijk reglement Stand van zaken: a. molenbeheer b. locatie-ontwikkelingen/ A7 project c. zon Rondvraag
PAU Z E 9. 10. 11.
Stand van zaken Windpark A7, door oud-voorzitter Jos Duindam Spreker dhr. Frank Hooges WES Wind Energie Solutions (voormalig Lagerwey) Sluiting
Leden die de agenda met bijbehorende stukken willen ontvangen, kunnen de antwoordstrook invullen en in een ongefrankeerde envelop sturen aan: Noordenwind, antwoordnummer 1160, 9200 VB DRACHTEN. Als u verhinderd bent, kunt u zich laten vertegenwoordigen door een ander lid, echtgeno(o)t(e) of een daarmee in het maatschappelijk verkeer gelijk gesteld persoon. U moet dan de volmacht tijdig opsturen naar: Noordenwind, antwoordnummer 1160, 9200 VB DRACHTEN.
47e Algemene Ledenvergadering
VOLMACHT
NOORDENWIND
Voor de Algemene Ledenvergadering van NOORDENWIND
Ondergetekende wil graag de stukken van de ledenvergadering toegezonden krijgen
Naam: Lidnummer: Adres: Woonplaats:
Ondergetekende: Naam: Lidnummer: Adres: Woonplaats: Laat zich op de 47e ledenvergadering vertegenwoordigen door: Naam: Adres: Woonplaats: Datum: Handtekening volmachtgever:
Handtekening vertegenwoordiger:
WINDPARK A7 IN UITVOERING Op dit moment is het Windpark A7 in uitvoering. Afgelopen zomer is een tijdelijke aanrijroute met afrit vanaf de A7 aangelegd. De plaatsing van de eerste turbine van het type Enercon E-82 is gepland voor week 50 vlak voor de jaarwisseling. De overige turbines volgen tot maart. Oud-voorzitter Jos Duindam is met een eigen molen betrokken in het Windpark en zit er met de neus bovenop. Hij bericht de ledenvergadering over de actuele stand van zaken.
ROUTEBESCHRIJVING Heerenveen, Gemeenteplein 33 Vanuit alle richtingen A32 afrit HeerenveenCentrum, richting centrum volgen. Bij 2e rotonde linksaf, na Lindegracht, 100 m rechtdoor, rechtsaf parkeren bij Museum Willem van Haren. Links van het museum kijk je tegen de achterzijde van het blok aan. De ingang is aan de stadzijde. Indien P vol na Lindegracht, 200 m rechtdoor, rechtsaf parkeren bij Albert Heijn.
3
LEDENKORTING SOLAR-CADEAUTJES Tijdens de Frisian Solar Challenge trok het promotieteam van Noordenwind met een prachtige collectie solartoepassingen langs de Friese Elf Steden. Van leuke weggevertjes van een paar euro, zoals sleutelhangers en solarsieraden tot huisnummerverlichting, fonteintjes, solarrugzakken en bouwdozen voor de kids. Speciaal voor onze leden geeft de Solarshop in deze pakjesmaand 10% korting op cadeautjes voor hem, voor haar en voor de kids. Interessant voor de decembermaand is de solarkerstverlichting met 102 ledlampjes of ijspegelketting voor buitenverlichting. Het solarpaneel wordt met een spies in de grond gestoken en laadt overdag de accu op.
www.desolarshop.eu
De solarproducten op onze stand leverden deze zomer veel bekijks op. Jongeren zijn laaiend enthousiast over de solarcap met ventilator. Een gadget waarmee je het helemaal maakt. Het zijn ook geschikte cadeautjes voor mannen, waarvoor je nooit iets origineels weet. Ze zijn het hele jaar door bij Noordenwind te bestellen. Met de solarsieraden maak je op stijlvolle wijze een statement. Naast kettingen en broches voor haar zijn er zelfs dasspelden en manchetknopen voor hem. Om de prijs hoef je het niet te laten. Leuke weggevertjes. Vooral in donkere buitengebieden is ook de huisnummerverlichting zinvol. Brandweer en ambulances schijnen ondanks alle electronica nogal eens problemen te hebben in het donker het juiste adres te vinden. Dat vergt kostbare tijd. Voor de integreerde huisnummerverlichting is het wel noodzakelijk haar op de zon te plaatsen. Zoek anders een model met een los zonnepaneel. Populair is ook tuinverlichting. De stenen zuiltjes op zonnepaneel geven zelfs warm licht. Dat is bij veel andere producten nog een probleem. Voor de kinderen is er een grote keus aan bouwdozen, van eenvoudig voor twee tientjes tot hele solarlaboratoria voor jonge onderzoekers. Hierbij een paar cadeautjesideen van www.desolarshop.eu. Maar sneup vooral zelf!
Voor hem - solar sleutelhanger met lampje - solar leesclip, dasspeld en manchetknopen etc - solar rekenmachine - solarautotjes - solar-acculaders voor mobieltjes, mp3-spelers en zwaardere uitvoeringen - solar-huisnummerverlichting of brievenbus met verlichting - solar-campinglampen Pedrostar en Zilverstar - solar-rugzak Voor haar - solar sieraden va. €7.50 - solar verlichting voor de tuin, zoals de ronde zuil met geel licht - solar windlicht bevroren glas - solartas - voor in de tuin een drijvende solar vijverpomp of een klassiek solarfonteintje Voor de kids - solar autotjes (va. €10) - solar ventilatorcaps - solar bouwsets en -dozen in diverse uitvoeringen (va € 20) - windmolenmodel op zonneenergie Hoe bestellen: Bestel op tijd. Houd rekening met een levertijd van 8-10 dagen na ontvangst van de betaling. Zoek je producten uit op de website van www.desolarshop.eu. Op de website www.noordenwind.org vind je het bestelformulier voor de ledenactie. Vul het formulier in en stuur of mail het naar Noordenwind. Betaal direct. Zodra de betaling binnen is, wordt de bestelling bij de solarshop geplaatst. Voorwaarden: De kortingsactie voor Noordenwindleden geldt tot 31 december 2008. Noordenwindleden krijgen 10% tot maximaal 15 € korting op hun bestelling.
DE PR IN HET LAND Zondag 7 september zette de PR alle zeilen bij. Noordenwind op twee evenementen tegelijk present. De Promokarre trok met Doede, Hella en Riet naar de Buitenbezig dag in Roden. De Sinne Rinner was de publiekstrekker op de Landdag bij de Leyen. Hier stonden Dries, Jannie, Harry en Ursi het publiek te woord. Noordenwind op Landdag bij De Leyen. Op zondag 7 september was het promotieteam van Noordenwind aanwezig op de Landdag bij De Leyen. Deze jaarlijks terugkerende streekmarkt staat in het teken van o.a. natuur en landschap, duurzame bouw en duurzame energie en wordt georganiseerd door vereniging "De Wâlden, de Marren" uit Rottevalle. Deze keer hadden we als promotieteam versterking van onze kantoormedewerker Harry Slagter die alles kon vertellen over het molenbeheer. We hadden de beschikking over een kraam van waaruit we, ondanks het tegenvallende weer, aan een redelijk aantal belangstellenden informatie konden geven over de doelstellingen van onze vereniging. Voor het eerst was ook onze zonneboot de Sinne Rinner aanwezig voor promotie. De vrijwilligers Gerard Schol en Peet Arendz, die een groot deel van de bouw voor hun rekening hadden genomen, waren ook aanwezig en hebben de vele vragen van geïnteresseerden kunnen beantwoorden.
5
ZICHTBAARHEID VAN HOGE OBJECTEN Ursi Frehner De theoretische vingeroefeningen van tegenwindacties stemmen niet overeen met de realiteit. Tal van omgevingsfactoren beperken de zichtbaarheid. Zichtbarrières, luchtvochtigheid en volume van het object beperken de zichtbaarheid van windmolens aanzienlijk. Van het Ruimtelijk Planbureau is de berekening van zichtbaarheid van de Belle van Zuylen-toren van 262m hoogte. De geplande Belle van Zuylen-toren met zijn hoogte van 262 meter beoogd blikvanger van de Utrechtse Vinexwijk Leidsche Rijn - zal bij goede weersomstandigheden zichtbaar zijn in een zeer groot deel van het open gebied van het Groene Hart. In theorie is de toren over een afstand van 62 kilometer te zien maar in de praktijk zal de maximale zichtafstand, zelfs in het relatief open landschap van het Groene Hart, niet groter zijn dan 30 tot 35 kilometer. Door de aanwezigheid van 'zichtbarrières', zoals stedelijke bebouwing en bosschages, is de toren daarbinnen plaatselijk soms geheel onzichtbaar. Bovendien zullen minder goede weersomstandigheden de zichtbaarheid van de toren in de praktijk sterk beperken
In de Noordoostpolder is een zware lobby aan de gang tegen de windmolens, die langs de IJsselmeerkust gepland zijn. Op de website van Tegenwind.net komen we onder andere berekeningen tegen hoe ver een molen zichtbaar zou zijn. Ze beroepen zich op een tabel van het KNMI. Het blijft theorie. Dat deze niet overeenkomt met de realiteit blijkt uit volgende voorbeelden. Volgens deze tabellen zou de Poldertoren (60m) in Emmeloord vanaf 30 km te zien zijn. Lemmer is 15 km vanaf Emmeloord. Geen Poldertoren te bekennen in Lemmer. Dat geldt ook voor de Achmeatoren in Leeuwarden met 115m. Theoretisch over 40km zichtbaar. De Achmeatoren zou dus behalve vanaf Noordwolde en Oosterwolde in heel Friesland zichtbaar moeten zijn. Hetzelfde geldt voor de Zendmast in Smilde. Die is zo hoog als de Eiffeltoren, maar liefst 303 meter. Volgens de tabellen zou hij meer dan 65 km zichtbaar moeten zijn. Onderstaande visialisatie laat zien hoe land-
schapselementen de zichtbaarheid beperken. De metalen mast is vanaf 16 km zo nu en dan te zien. Daar moet je goed je best voor doen. In het oog loopt hij pas als de 82 meter hoge betonnen toren zichtbaar wordt, vanaf krap 6 km afstand. Dat komt door omgevingsfactoren, zoals de zichtbarrières in het landschap, de luchtvochtigheid en het ontbreken van volume. De luchtvochtigheid ligt in Nederland normaal bij de 40-50%. Dat beperkt de zichtbaarheid aanzienlijk. Evenals de zendmast van Smilde hebben windturbines nauwelijks volume, een fractie van het volume van een gebouw. Daardoor gaan zij nog eerder op in de achtergrond. Dus laten we ons niet intimideren door de tegenwind lobby. De beleving van windturbines is zeer subjectief. Op een rij opgesteld, zal de voorstander het ervaren als wiekenballet, terwijl de tegenstander alleen horizonvervuiling ziet. De Kinderdijk heeft tegenwoordig de status van werelderfgoed. Over honderd jaar is dat wellicht de Flevodijk. Heeft ooit iemand bezwaar gemaakt tegen hoogspanningsmasten? Zou hypocriet zijn. Iedereen profiteert ervan. Het is net zo hypocriet de schade van onze uitstoot of van kernenergie af te wentelen op volgende generaties. Zendmast van Smilde - 303m hoogte, betonnen toren 82m. Bij helder weer is de stalen mast vanaf 16 km periodiek te zien. Opvallend wordt hij pas vanaf 5,8 km wanneer ook de massieve toren zichtbaar wordt.
De theorie boven, de realiteit beneden. Zichtbarrieres zijn er zelfs in het open weidelandschap, al staan ze op kilometers afstand.
vanaf Emmen
KADERDAG 2008 AMELAND Ursi Frehner
De waddeneilanden hebben grote ambities op het gebied van groene energie. Ze willen op termijn zelfvoorzienend worden. De kaderdag bracht op zaterdag 6 september een dertigtal vrijwilligers naar Ameland. Het begon met een bezoek aan ‘Duurzaam Ameland’, een proef met het bijmengen van waterstof aan aardgas. Dat is nog niet helemaal groen maar zeker een bijdrage aan de energietransitie. Voor deze proef zijn voor het appartementencomplex ‘Noorderlicht’ alle verkrijgbare soorten gasleidingen geïnstalleerd en alle gastoestellen vervangen.
Zo wordt er onderzocht of de bijmening van waterstof meer slijtage veroorzaakt of bijzondere materialen (gasleidingen) vereist. De bewoners zijn goed te spreken over de proef. Gemeenteambtenaar Jester Ninke Schoustra verzorgde de toelichting. Zij trad de hele dag ook als gastvrouw op voor de ‘niet meer fietsende’ deelnemers. In een heerlijk najaarszonnetje ging het op de fiets naar een heerlijke lunch in Ballum en verder naar de vuurtoren. Ondertussen even vanaf de duinen uitkijken over de Noordzee. Op de terugweg werden we twee keer verrast door een buitje, maar ook met een ambachtelijk ijsje in de kaasboerderij. S’avonds wachtte een genoegelijke maaltijd ons op bij ‘de Refter’ in Dokkum.
7
VERENIGINGCOLLECTIEFBEZITWINDMOLENS
NOORDENWIND kantoor
windmolenvereniging NOORDENWIND Van Haersmasingel 4 9201 KP Drachten 0512-511713 fax 0512-545261
e-mail website
[email protected] www.noordenwind.org
postadres
Postbus 577 9200 AN Drachten
Frieslandbank Postbank KvK BTW-nr. molenbeheer
2962.37.108 48 69 353 40004153 81.46.895.B.01 Harry Slagter, Drachten
NOORDENWIND projecten WINDturbines Molen Molen Molen Molen Molen Molen Molen Molen Molen Molen
1 2 3 4 5 6 8 9 10 11
Zurich Holwerd Herbayum Holwerd Burdaard Zurich Ternaard Hallum RUG Groningen Hornhuizen
bestuurssecretaresse Klaske Hoekstra, Nijbeets
ZON pv-projecten
WIE, WAT, WAAR? bestuur voorzitter
Sicco Boorsma Rinbank 1 9103 PB Dokkum
0519-296673
secretaris
Egbert Kruize 0591-353133 Schuttingslaan 85 06-20422822 7881 JN Emmercompascuum e-mail:
[email protected]
penningmeester
Marcel Driessen Zwelerbrink 74 7812 JM Emmen
0591-659911
Peter Rodenburg Leppedyk 57 8491 GK Akkrum
0566-652738
Keimpe Fink Krûdikker 7 9148 BD Hiaure
0519-292615
Lammert Soet Buitenweg 16 8414 LV NIEUWEHORNE Ursi Frehner Middenweg 123 8538 RB Bantega
0514-551290
molencommissie
Jelle de Heer De Reedmaker 12 9005 RM Wergea
058-2551026
(standbeheer)
Informatiecentrum Mar & Klif, Oudemirdum 2200 Watt-piek (20x110Wp) Noordenwind kantoor, Drachten, 600 Watt-piek (3-150Wp) Solarboot Sinne Riner, t.g.v. Frisian Nuon Solar Challenge 2006 Bouw nieuwe Solarboot Sinne Rinner 2 voor FSC-race 2008, ism FMF
DOELSTELLINGEN De productie van duurzame energie * Noordenwind plaatst en exploiteert al 20 jaar windturbines, om zo een bijdrage te leveren aan de opwekking van duurzame energie. * De vereniging wil actief meewerken aan de transitie naar hernieuwbare energiebronnen, om goede voorwaarden te scheppen voor projecten voor schone, hernieuwbare energie. Beïnvloeding van (overheid)beleid
PR
public relations & Sinne Rinner Riet du Pré Boskwei 57 9299 HS Zwagerbosch
1 2 3 4
0511-444669
Doede Boon It Skûtsje 30 9001 HJ Grou
0566-622231
Joke del Grosso Mounewei 1 9111 HB Birdaard
0519-332833
Andries Tadema Torenlaan 42 9261 VZ Eastermar
0512-471883
*Noordenwind wil overheden positief informeren en beïnvloeden bij het uitwerken van streek-, structuur- en bestemmingsplannen om het plaatsen van o.a.windturbines te bevorderen. * Verder neemt de vereniging deel aan regionaal overleg om zo invloed uit te oefenen op het beleid. Promotie ter beïnvloeding van de publieke opinie en t.a.v. ledenaanwas * Dit doet Noordenwind door met de promotiestand deel te nemen aan beurzen en markten om duurzame energie positief in beeld te brengen. Verder door met publicitaire acties te trachten een groter aantal mensen voor duurzame energie te interesseren. * De vereniging wil hiermee leden en inleggingen verwerven o.a. door het beschikbaar stellen van windmolencertificaten. Door middel van het verenigingsorgaan Wiekenwerk, vergaderingen en excursies worden de leden op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen op het gebied van hernieuwbare energie.
