VERENIGINGSNIEUWS VOORPAGINA

maart 2008

VERENIGINGSNIEUWS Het nieuwe jaar 2008 is nog maar een dikke maand oud. We zitten midden in de winterperiode. Maar op dit moment is het buiten 11 graden en genieten we van een heerlijk zonnetje. Hoezo klimaatverandering, we hoeven alleen maar om ons heen te kijken en zelf waar te nemen. De schaatsen blijven dit jaar waarschijnlijk weer in het vet en dat is al een aantal seizoenen aan de orde. Aan de andere kant maakt het zuiden van China een barre winter door, mensen konden het thuisfront nauwelijks bereiken. We zien steeds meer extremen in de weersituatie en oplopende temperaturen. De natuur past zich daar snel weer bij aan, sneeuwklokjes en krokussen bloeien volop. Steeds meer diersoorten uit exotische oorden vinden hun weg naar het warmere noorden. Op zichzelf geen probleem zult u zeggen, maar de gevolgen voor de zeespiegelstijging, toenemende verzilting van de bodem en luchtverontreiniging vragen om een antwoord. Met de nieuwe dier en plantensoorten komen ook nieuwe ziektes naar ons toe en kunnen muggen overleven. Genoeg reden om ons blijvend in te zetten voor een duurzamere samenleving. De bekende gezichten van kantoor, Wilma en Henk hebben vorig jaar aangegeven dat hun andere activiteiten steeds meer tijd in beslag namen. Beiden hebben zoveel drukte dat het niet meer te combineren was met de deeltijdfunctie voor Noordenwind. Hierbij willen we Wilma en Henk hartelijk dank zeggen voor hun jarenlange inzet bij onze organisatie. De wisselende werkzaamheden vragen het nodige van ons personeel en dat hebben ze beide, ieder op zijn eigen wijze voortreffelijk gedaan. Na een sollicitatieronde kunnen we u zeggen dat we inmiddels twee nieuwe gezichten op kantoor hebben. Klaske Hoekstra doet de bestuurlijke ondersteuning en Harry Slagter de meer technisch administratieve afdeling. U zult hen ongetwijfeld ergens gaan ontmoeten of met hen in gesprek komen. We wensen jullie Klaske en Harry veel succes en uitdaging bij Noordenwind. Goed nieuws is er te melden over het A7 project. Na wat aanloopmoeilijkheden zijn nu alle hobbels genomen en gaan we in de realisatiefase terechtkomen. Wij houden u op de hoogte over de voortgang.

VOORPAGINA Dit jaar de Enercon E70 op de voorpagina. Een broertje ervan de E80 wordt komend jaar geinstalleerd bij ons A7-project. Er is zoveel belangstelling voor de certificaten, dat we een plafond van 2500 € per inschrijving moeten instellen. Dit om zoveel mogelijk leden de mogelijkheid te bieden mee te doen.

Het project in Dongeradeel gaat minder voorspoedig dan verwacht. Er is een eerste notitie voor de eisen van de milieueffectrapportage opgesteld. Dit is in behandeling bij de gemeenteraad. Daarnaast is er door de Raad van de Wadden (adviesorgaan van de minister) een advies uitgebracht voor plaatsing van windmolens in het Waddengebied. U hebt in de krant kunnen lezen dat men daar buitengewoon kritisch over is. Nu is het afwachten of dit ook van invloed is op dit project. De opvolger van de MEP subsidieregeling de SDE zit er aan te komen. In principe wordt alleen de onrendabele top nog gesubsidieerd. Een ander nieuw element is dat een stijgende energieprijs de subsidie doet dalen en omgekeerd. De grote winnaar in aandeel van het totaal aan subsidie is de windenergie op land. Van de te verdelen taart krijgt deze de grootste punt. Voor zon-, wind- en biomassa-installaties die in 2008 subsidie krijgen toegewezen is in totaal een taart van EUR 1,34 miljard beschikbaar; hiervan mogen de windmolens op land EUR 796 miljoen verorberen -een plafond waarvan niet wordt verwacht dat het gehaald wordt. De looptijd is 15 jaar, de verwachte subsidie 3,5 cent per kWh. In een volgende nummer meer hierover. Veel leesplezier toegewenst. Sicco Boorsma Voorzitter

1

ERELEDEN

- Sicco Boorsma Begin dit jaar vierden Doede en Helga Boon hun beider 70e verjaardag. Het is alom bekend dat Doede als man van het eerste uur voor Noordenwind actief is en dat zijn vrouw hem daarbij zeer ondersteunt. Wie promokar zegt heeft het over Doede, en nu voor de 2e keer is hij volop actief bij de zonnebootrace. Geweldige mensen voor onze vereniging. Dit heeft het bestuur doen besluiten om Doede en Helga tot erelid van onze vereniging te benoemen. Een hele bijzondere waardering die hen toekomt. Als extra beloning zijn ze voor de rest van hun leven vrijgesteld van contributie voor de vereniging. Uiteraard zijn we bijna allemaal vrijwilligers en wordt er veel inzet gepleegd, waarvoor dank en waardering.

NIEUWS VAN KANTOOR

2

Op het kantoor van Noordenwind zijn er sinds november twee nieuwe gezichten. Hierbij stellen ze zichzelf aan u voor.

KLASKE HOEKSTRA Ik ben sinds 1 november de opvolgster van Wilma als ondersteuning van het bestuur van Noordenwind. Ik ben getrouwd en heb 2 kinderen en woon in Nij Beets. Ik ben 20 jaar geleden mijn werkzame leven begonnen bij het Aardgasbedrijf Groningen Drenthe (AGD) in Sappemeer. In de tijd dat ik hier heb gewerkt is dit bedrijf gefuseerd tot wat nu Essent is. Ik heb daar 12, 5 jaar met veel plezier op diverse afdelingen gewerkt. Één van de functies die ik daar o.a. heb gehad was de functie technisch voorlichter. Het was de tijd van energiebesparing en subsidiemogelijkheden. Wij gaven adviezen over energiebesparing en over de mogelijkheden die er waren voor subsidie. Zonne-energie en windenergie waren in opkomst. Vanuit die tijd stamt mijn interesse in duurzame energie. Toen wij kinderen kregen heb ik er bewust voor gekozen om te stoppen met betaald werk. De afgelopen jaren heb ik veel vrijwilligerswerk gedaan. Onder andere het mee organiseren van de actie Schaatsen voor Water van Plan Nederland in Thialf. Daarnaast heb ik ook veel bestuurswerk gedaan en zit ik op dit moment nog in twee besturen als secretaris.

Ik werk met veel plezier voor Noordenwind en hoop dat ik dat voorlopig kan blijven doen. Ik doe het bestuursondersteunende werk en de ledenadministratie. Mocht u daarover dus vragen hebben dan kunt u mij bereiken via de e-mail: [email protected] of telefonisch op maandag of donderdag.

HARRY SLAGTER Per 1-1-2008 Medewerker kantoor Noordenwind Ik ben 48 jaar, woon in Drachten, ben getrouwd en heb twee kinderen. Als parttimer werk ik momenteel tevens bij de dienst -ICT van ROC - Friesepoort in Drachten. Mijn hobby's / interessegebieden: - techniek: ICT / elektronica - muziek: (actief: gitaar/ zingen) - wandelen in de natuur, sporten: hardlopen Het werken bij de vereniging VCBW - Noordenwind betekent voor mij een nieuwe uitdaging. In samenwerking met collega Klaske Hoekstra, de vrijwilligers en de leden wil ik de vereniging graag optimaal draaiend houden.

PROJECTEN IN DE MOLEN - Egbert Kruize Zoals u zult weten zijn wij met diverse projecten bezig en blijven, om populair te zeggen, aan de bal om eventuele nieuwe projecten op gang te brengen. Hierbij een verslag hoe het er voor staat met onze vereniging en haar projecten. Het bestuur onderzoekt alle mogelijkheden in het kader van schone energie. Niet altijd leidt dat tot een nieuw project. Windenergieprojecten liepen in het verleden vaak genoeg vast op bezwaren en procedures. Andere projecten toetsen wij kritisch of ze passen binnen onze verenigingsdoelstelling.

MOLEN 11 HOORNHUIZEN Ik begin met een project van een bestaande molen. De zogenaamde molen 11 een Vestas van 225 kW welke op het erf bij boer Rietema staat, wordt binnen afzienbare tijd vervangen door een Vestas van 825 kW. Deze molen gaat in 2010 over in eigendom van de firma Rietema. Op voorstel van Rietema zijn wij met hem het standpunt gaan delen dat hij nu reeds de nieuwe molen laat bouwen en wij tot 2010 onze 225 KW uit die grotere molen krijgen. Onze huidige Vestas wordt dan afgebroken, in principe levert de grotere molen meer stroom voor onze 225 KW dan de huidige en zullen wij dan enige extra profijt hebben. Daarnaast is het zo dat wij voor zoveel mogelijke duurzame energie zijn en dit dus waar mogelijk ook zullen bevorderen. Ik zal u op de hoogte blijven houden van het verdere verloop.

A7 Een volgend project is het plan Wunseradeel, aan de A7 komt een park met vier Enercon molens, deze molens zijn elk 2 MW vermogen. Wij doen mee in dit park maar moeten hiervoor onze Lagerwey molens 1 en 6 inleveren. Wij doen dit op eis van de gemeente anders geen nieuw park. Het vermogen dat wij weer terug krijgen is 850 KW en dus vijf keer meer vermogen dan onze molens 1 en 6 hebben 75 en 80 KW. Dit park is al in vergevorderd stadium maar kent nog enkele voetangels die verwijderd moeten worden voor wij ook echt aan de slag kunnen. Ook hiervan zullen wij u op de hoogte houden.

DONGERADEEL Dongeradeel is een project dat in het beginne als een trein leek te lopen, maar dat gaande weg

steeds meer hobbels in de weg kreeg en het soms lijkt te ontsporen. Hier hebben wij, samen met boeren en de dorpsvereniging Ter-Naard, het plan om tussen Dokkum en Lauwersoog een park 5 á 6 molens van 3 MW neer te plaatsen. Daarvoor zullen wij drie kleinere Lagerwey molens in te leveren. Dit is alles nog niet zo ver uitgewerkt omdat de verhoudingen door allerlei oorzaken kunnen verschuiven. Wij hopen dat er tot maart, toch een duidelijke kentering zal plaatsvinden en wij eindelijk de plannen meer gestalte kunnen geven. U leest hier meer over in de nabije toekomst.

ZONENERGIE OP SCHOOL Door middel van een schenking van 1800 euro, ondersteunen wij een studieproject in zonenergie op het Dockinga College in Dokkum. Het is een nogal complete inrichting waar vier verschillende types zonpanelen worden geïnstalleerd die op de zon gedraaid kunnen worden. De hoeveelheid energie die ze opwekken is op losse hanteerbare displays in de school af te lezen. Deze displays kunnen op de tafels van leerlingen worden geplaatst en zo kunnen ze zien welke hoeveelheid stroom wordt geproduceerd en welke hoeveelheid in totaal al is geproduceerd. Ook de CO2 besparing en gas besparing is hiervan te berekenen en nog meer kleine technische vindingen. Op de school komt een kennis hoek waar alles te vinden zal zijn over zonne-energie maar ook continu materiaal van Noordenwind zal liggen evenals informatie over aardwarmte. Dit jaar wordt de officiële opening gedaan en wel ergens vlak na de schoolvakantie, dit om te verhinderen dat het ondersneeuwt met een andere opening op de school. Het wordt een echte happening met vanuit de gemeente diverse mensen en misschien Wubbo Ockels of Piet Paulusma en

met de TV en de Pers om de uitbundigheid te vergroten. Wel zijn de betonsokkels gestort waarop de masten komen te staan en ook de masten met panelen liggen te wachten tot het beton goed is uitgehard. Ook hierover leest u meer in latere uitgaven van Wiekenwerk.

MESTVERGISTING Intussen zijn wij heel voorzichtig begonnen met enige verkenningen ten opzichte van mestvergisting. Indien er geen molens mogen worden gebouwd en wel gisting installaties, kunnen wij via die weg duurzame energie op gang brengen zonder al die moeilijke procedures en protesten die wij tot nu toe bij het inrichten van windparken tegen komen. Er zijn diverse vormen van vergisting en wel, pure mestvergisting, mestvergisting met toevoegingen van landbouwproducten of vergisting van landbouwproducten en andere gewassen die niet van uit de veehouderij komen. Ook is het mogelijk om uit maïs en suikerbieten Ethanol te produceren maar dat is weer een enigszins andere tak. Op dit gebied hebben wij contacten, die we op dit moment onderzoeken. Uitkijken naar onze volgende wiekenwerk.

3

Wij blijven continu bezig en met een voltallig bestuur wordt het heerlijk om hiermee aan de slag te gaan. Ik hoop dat ik u enigszins kan boeien om bovenstaande projecten te volgen want ook dat is voor ons bestuur fijn om te weten dat wij het ook voor u doen, onze vrijwillige inzet om tot een duurzaam milieu te komen.

SINNE RINNER PROJECT Friese Milieu Federatie

DE BOUW IS BEGONNEN! HET ONTWERP De ontwerpgroep heeft uiteindelijk gekozen voor een ontwerp met twee drijvers, omdat we hier gemakkelijker 8 m2 zonnepanelen op kwijt kunnen en de boot toch voldoende stabiel en snel blijft. Bovendien is hij na de race gemakkelijk aan te passen voor het varen met twee personen. Intussen heeft de organisatie stap 2 in de procedure goedgekeurd. Dit houdt in dat men akkoord is met het ontwerp en de hoofdmaten van de boot. Ook is ze akkoord met het opgegeven aandrijvingssysteem en de zonnepanelen met de bevestiging ervan. Wat deze laatste punten betreft houden we nog een slag om de arm, omdat door leveringsproblemen er nog wijzigingen kunnen optreden. In februari komt de technische werkgroep bijeen om van gedachten te wisselen over de technische/elektrische uitvoering van onze zonneboot. Ook zal er deze maand een afronding plaats vinden van de werkzaamheden van de ontwerpgroep.

4

ONZE BOOTBOUWER - RENE DUBBELD Met het ontwerpteam van de Sinne Rinner heeft u in eerdere berichten kennis kunnen maken. Deze keer een interview met een spil in ons project; Renee Dubbeld, ontwerper en bouwer van de Sinne Rinner II.

Wie ben jij? Ik ben Rene Dubbeld, ben getrouwd met Marianne en vader van twee dochters. Ik ben in 1975 afgestudeerd aan de HTS te Haarlem afd. vliegtuigbouwkunde specialiteit constructieleer. Het grootste deel van mijn carrière heb ik gewerkt als Boordwerktuigkundige bij de KLM aangenomen op de DC8. (In de vroegere grote straalvliegtuigen had men een 3 mans cockpit, bestaande uit 2 vliegers en een BWK. De BWK is de technische man die voor alle systemen zorgt. Hij heeft ook een licence om aan het vliegtuig te mogen sleutelen. Meestal op de grond, soms voor kleine dingen tijdens de vlucht). Tot december 2003 heb ik dit beroep bij de KLM uitgeoefend. Toen werden de laatste vliegtuigen welke een driemans cockpit hadden verkocht.

Hoe? Ik bouw mijn boten d.m.v. de woodstripepoxy methode. In het kort komt het hierop neer: over een mallen stelstel wordt een dunne houten romp gebouwd. Deze romp wordt netjes in vorm gebracht, geschaafd, en geschuurd, en daarna aan de buiten en binnenzijde bekleed met glasdoek en epoxy. Het resultaat is een oersterke, flexibele boot welke ook nog eens erg licht is. De SinneRinner II is een apart geval, omdat hier aan het eind van het bouwproces nog een andere methode voor de onderzijde van het middendeel wordt toegepast: de stitch en glue methode. Dit kan omdat het middendeel (de onderzijde) als "knikspant" is uitgevoerd.

Boten bouwen In de tussentijd was ik al met iets nieuws begonnen. Informatica in combinatie met het ontwerpen en bouwen van boten. Zo is IkorniCraft ontstaan. Mijn hele familie bestaat uit "scheepsbouwers". Dus het is niet zo raar dat ik er ook veel feeling mee heb. Van mijn vader heb ik vroeger het maken van lijnenplannen geleerd. Tijdens de bouw van mijn st Lawrence River Skiff kreeg ik een aanbieding om tijdelijk voor de SLM (Surinaamse luchtvaart maatschappij) te werken. Daar heb ik tot eind januari voor gewerkt als BWK. De Sinne Rinner 2 Aan de hand van de wensen in combinatie met de wedstrijdreglementen heb ik een voorontwerp gemaakt. Het is belangrijk om een zo licht mogelijke boot te bouwen, welke ook nog eens een zo laag mogelijke weerstand heeft. Zo heeft men een zo laag mogelijk vermogen nodig om een bepaalde snelheid te kunnen halen. Het ontwerpen is een heel proces, dat niet even in een avondje wordt gedaan. Op mijn computers draaien verschillende programmas welke in combinatie met elkaar gebruikt kunnen worden om een zo optimaal mogelijk schip te kunnen ontwerpen. Ik gebruik onder andere een autocad programma, een speciaal lofting en stability programma om de boot te kunnen doorrekenen, spreadsheets met verschillende soorten berekeningen (oa voor het zwaartepunt). Ik gebruik een plotter om de spantenplannen op schaal uit te kunnen tekenen. Deels teken ik ook nog met de hand op een tekenbord van mijn vader.

februari verwacht ik beide drijvers klaar te hebben. Dan beide drijvers afstellen en aan elkaar bouwen. Het gehele dek wordt ook in woodstrip epoxy uitgevoerd. Halverwege maart verwacht ik het dek klaar te hebben. Dan moet de SinneRinnerII omgedraaid worden en de onderzijde van het middendeel aangebracht worden. Vraagstukken? We moeten nog gedetailleerder onderzoek doen of de SinneRinnerII aangedreven gaat worden dmv een centrale motor in het middendeel of dat er twee motoren komen in de roeren op beide drijvers. De planning is dat de SinneRinnerII zeg maar casco klaar is zo rond 5 april.

5 Waar? De SinneRinnerII bouw ik in zijn geheel in mijn werkplaats. Normaal kan ik hier boten bouwen tot een lengte van ongeveer 6,5 meter, maar voor dit project heb ik een tijdelijke uitbouw aan mijn werkplaats gemaakt, zodat ik nu een bouwruimte heb van 4 bij 9 meter, ruim genoeg om de SinneRinnerII te kunnen bouwen. Wanneer? Ik ben inmiddels met de bouw begonnen. De bouwbalken staan al klaar. Ik ben nu stoommallen voor de boeg(en) aan het maken. De mallen voor beide drijvers staan al klaar. Ruw tijdspad: Eind van de maand

Wat mij aanspreekt in dit project is de enorme uitdaging om een mooi snel en zuinig schip te bouwen. Er zitten veel technische uitdagingen in, wat ik dus ook veel heb gehad in mijn oude beroep als BWK. Mijn uitdaging is om met elkaar iets moois neer te zetten. Hopelijk is dat straks ook een beetje reclame voor mijn bedrijfje IkorniCraft. Het de voortgang is op mijn website te volgen: www.IkorniCraft.com onder special projects.

LIDMAATSCHAP - INFORMATIE - CERTIFICATEN Voor het A7 project worden er voor het eerst in jaren weer nieuwe certificaten uitgegeven. Belangstellenden kunnen alvast informeren, lid worden of reserveren. Ik word lid van Noordenwind en betaal jaarlijks 10 euro. Ik wil bij een nieuw windturbine-project een certificaat reserveren van 50€, 100€, 250€, 500€, 2500€,

Ik wil graag meer informatie

Datum: Naam: Adres: Postcode, plaats: Telefoon: Handtekening: deze bon gekregen van/via Bon opsturen naar: VCBW NOORDENWIND, Antwoordnummer 1160, 9200 VB Drachten

KILOWATTJES WEGHALEN EEN UIT DE HAND GELOPEN HOBBY Het tweede deel van de algemene ledenvergadering op 21 november j.l. stond in het teken van energiebesparing. Hiervoor was de heer Simon Heijkoop van Heijtech Services uit Surhuizum uitgenodigd. Tijdens de zonnebootrace van 2006 en op diverse beurzen zijn de p.r. mensen van Noordenwind in contact gekomen met de heer Heijkoop. Voor de ledenvergadering demonstreerde hij wat met energiezuinige verlichting zoals mogelijk is. Zelfs voor de TL-lamp heeft hij een alternatief.

In 1994 kocht Simon Heijkoop een boerderij in Surhuizum en hij kwam er al snel achter dat er sprake was van een hoog energiegebruik. Geraadpleegde installatiebedrijven konden hem niet verder helpen om het energieverbruikte verlagen. De vraag: " Kan het ook anders?" hield hem volop bezig. En het kon anders want ondertussen heeft hij zijn vaste baan opgezegd en runt hij de bedrijven HeijLight en Heijtech Services. Deze twee bedrijven houden zich bezig met energiebesparingen o.a. door de bestaande verlichtingen bij particulieren, bedrijven en winkels te vervangen door spaarlampen en LED-verlichting. Eén van zijn projecten is het Tweede Kamer gebouw in Den Haag dat door zijn bedrijf van energiezuinige verlichting wordt voorzien. Energrieadvies

Klanten kunnen een "energie scan" aanvragen voor hun woning of bedrijf. Voor het uitvoeren hiervan heeft het bedrijf vier werknemers in dienst. Zij nemen het energieverbruikop voor verlichting en verwarming. Het advies dat zij uitbrengen levert voor verlichting besparingen op tot wel 90% als gekozen wordt voor spaarlampen of LED-verlichting. De winst zit in het veel lagere energieverbruik en het veel grotere aantal branduren van spaarlampen en LED-verlichting t.o.v. een gloeilamp. Zo geeft een LED van 3 Watt evenveel licht als een gloeilamp van 60 Watt. En dan gaat de LED nog eens 40 tot 50 keer zo lang mee als de gloeilamp. Tel uit je winst! Waterzijdig inregelen

Het bedrijf is ook gecertificeerd voor het waterzijdig inregelen van de c.v. installatie. Bij de meeste c.v. installaties krijgt het warme water niet voldoende tijd om de warmte af te geven in de radiator. Het water stroomt dan met nog te veel warmte energie terug naar de cv ketel om opnieuw verwarmd te worden. Bij een goed ingeregelde c.v. installatie daalt de temperatuur

van het water in de radiator 20°C. In de meeste gevallen wordt dit niet gehaald met als resultaat dat 90% van de Hoog Rendement ketels functioneren als Verbeterd Rendement ketels. Jammer van de extra uitgave voor deze H.R. ketels. De nieuwe generatie LED

Simon Heijkoop vertelde boeiend en begrijpelijk voor iedereen over zijn uit de hand gelopen hobby van "kiloWattjes weghalen" zoals hij dit verwoordde. Met meegebrachte spaarlampen, LED's en LED strips ter vervanging van TL buizen had iedereen aan het slot van zijn verhaal een goed beeld van wat er nog te bereiken is op het gebied van energiebesparing bij particulieren en bedrijven. Uit de zaal kwam de vraag hoeveel elektriciteitscentrales er in Nederland dicht kunnen als heel ons land over gaat op LED verlichting. Het antwoord was dat de helft van de centrales in Nederland dicht kunnen. We nodigen Simon Heijkoop graag nog eens uit om dan te komen vertellen over de kleine windturbine voor particulieren, de "Energy Ball". Dat is een stille horizontale windturbine die in staat is om 10 tot 15% van de jaarlijkse elektriciteitsbehoefte van een gemiddeld gezin op te wekken. Op www.zuinigmetelektra.nl/ kan in de virtuele woning van HeijLight ontdekt worden welke besparingen er mogelijk zijn op het gebied van verlichting.

7

POSITIEVE DISCRIMINATIE DUITSE WINDTURBINEPROJECTEN

8

Duitsland regelt de medeverantwoordelijkheid van iedere gemeente voor de energietransitie in de bouwet. De nuloptie voor windenergie binnen je gemeentegrenzen is uitgesloten. De gemeenten mogen wel zelf regels stellen waar en hoe.

Duitsland is wereldwijd koploper in Windenergie. Het produceert bijna zoveel als de nummers twee en drie, Spanje en de VS samen. Deze koploperpositie is overigens realtief. Per hoofd van de bevolking en per vierkante meter staat nog steeds Denemarken bovenaan. Waarom Duitsland vooroploopt in windenergie blijkt uit de regelgeving. Windturbine-installaties (WEI) zijn in Duitsland in het buitengebied (d.w.z. buiten de bebouwde kom) geprivilegeerd toelaatbaar (§35 lid 1 Nr. 6 bouwwet). Een gemeente kan in het Flächennutzungsplan één of meerdere speciale gebieden voor WEI aanwijzen en verder uitsluiten. Uitsluiting in het gehele gemeentegebied is principieel niet toegestaan. Dus in iedere gemeente is er ruimte voor

windturbineprojecten. Daarmee gaat de Duitse wetgeving uit van de medeverantwoordelijkheid van iedere gemeenschap voor de duurzame energievoorziening. Wil de gemeente zelf verdergaande voorschriften zoals aantal, hoogte, standplaatsen en vormgeving bepalen, moet zij een Bebauungsplan opstellen. Ze kan het echter ook aan de initiatieven en ontwikkelaars overlaten. Mogelijke conflicten ten aanzien van het onstaan van lawaai, schaduw en verdere uitstoot moeten reeds op het bestuursvlak van de Flächennutzungsplan afgehandeld worden en in de afweging opgenomen.

RAPPORT IPCC

- NOS/IPCC

Het bestaat uit 2500 wetenschappers uit ruim 130 landen. In zijn laatste rappor van februari 2007 oordeelt het IPCC dat de klimaatverandering in de laatste 50 jaar 'zeer waarschijnlijk' te wijten is aan menselijke activiteiten. 'Zeer waarschijnlijk' staat gelijk aan een waarschijnlijkheid van meer dan 90 procent. Het Intergovernmental Panel on Climate Change is een organisatie van de VN. Het NOS-journaal van 1 november 2007 ging in op de gevolgen van de klimaatopwarming. Bij een temperatuurstijging van 1 °C:

Bij een temperatuurstijging van 2 °C:

Bij een temperatuurstijging van 3 °C :

Bij een temperatuurstijging van 4 °C :

- Smeltende gletsjers bedreigen de water-

- 5 tot 10 procent minder oogstopbrengst

- Iedere tien jaar grote droogte in Zuid-

- Oogsten nemen met 15 tot 35 procent af

voorziening voor 50 miljoen mensen

in tropisch Afrika

Europa

in Afrika

- Bescheiden toename graanopbrengsten in

- 40 tot 60 miljoen meer mensen kunnen

- 1 tot 4 miljoen mensen meer lijden onder

- Tot 80 miljoen meer mensen kunnen

gebieden met gematigd klimaat

malaria krijgen in Afrika

watertekorten

malaria krijgen in Afrika

- Zeker 300.000 extra doden door malaria,

- Waarschijnlijk zal het aantal hittegolven en

- 150 tot 550 miljoen extra mensen getrof-

- De helft van de Arctische toendra gaat

andere klimaatgerelateerde ziekten en

tropische stormen toenemen

fen door hongersnood

verloren

ondervoeding

- Tot 10 miljoen mensen meer getroffen

- 1 tot 3 miljoen mensen overlijden aan

- Lagere sterfte in de wintermaanden in

door overstromingen langs de kust

ondervoeding

Bij een temperatuurstijging van 5 °C :

noordelijke gebieden

- 15 tot 40 procent van alle soorten dieren

- Begin van het afsterven van het

- 80 procent van de koraalriffen verbleekt

en planten wordt met uitsterven bedreigd

Amazonewoud (alleen volgens sommige

- Grote gletsjers in de Himalaya kunnen

en sterft af, bijv. het Great Barrier Reef

(volgens één schatting)

modellen)

verdwijnen, wat een kwart van de bevolking

- Het zeeijs op de noodpool zal waarschijn-

- Grotere kans dat het westelijke deel van de

van China treft - Voortdurende verhoging van de zuur-

lijk geheel verdwijnen in de zomer

ijskap van de Zuidpool ineenstort

- Hoog risico op uitsterven van diersoorten

- Grotere kans dat de warme Atlantische

graad in de oceanen, wat kan leiden tot ern-

op de Noordpool zoals de ijsbeer.

golfstroom stopt

stige verstoring van de ecosystemen in zee

- Het smelten van de ijskap van Groenland

- Grotere kans dat er abrubte veranderin-

en de visstand

kan onomkeerbeer worden, wat uiteindelijk

gen in de moesson optreden

tot een zeespiegelstijging van 7 meter zal leiden

- De stijging van de zeespiegel bedreigt kleine eilanden en kustregio's als Florida en belangrijke steden als New York, Londen en Tokio.

9

SER: KERNENERGIE IS NIET DUURZAAM - www.wise.nl

Kernenergie is niet duurzaam Dit is de conclusie van het rapport "Fact Finding Kernenergie" dat in opdracht van de Sociaal Economische Raad (SER) is gemaakt door wetenschappers van het Energieonderzoekscentrum (ECN) en de Nuclear Research Group (NRG), pleitbezorgers van kernenergie. De Sociaal Economische Raad (SER) heeft het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) een fact-finding studie laten uitvoeren waarin feiten en gegevens over kernenergie zijn verzameld. Op basis van deze studie bereidt de SER een advies voor over de rol van kernenergie in de toekomstige energievoorziening. Uitgangspunt van dit SER-advies is het streven naar een duurzame energievoorziening, die tegelijkertijd betrouwbaar, schoon, veilig, betaalbaar en toegankelijk is. In het rapport Fact Finding Kernenergie wordt aan de hand van een aantal veelgestelde vragen een samenvatting gegeven van de informatie die in deze studie

is te vinden. Deze vragen gaan onder meer over de risico's die aan kernenergie zijn verbonden, de beschikbaarheid en herkomst van brandstof voor kerncentrales en de kosten van kernenergie. Maar ook of nieuwe kerncentrales in de Nederlandse elektriciteitsvoorziening kunnen worden ingepast. In het ECN-onderzoek zijn feiten en gegevens over kernenergie verzameld op basis van bestaande inzichten en literatuur (fact finding). Voor technologische expertise heeft ECN zich laten bijstaan door de Nucleair Research and consultancy Group (NRG). Aangezien kernenergie het centrale

onderwerp van de studie is, gaat het ECNrapport in beperkte mate in op andere vormen van energie, zoals fossiele brandstoffen, wind- en zonne-energie. Dat gebeurt alleen als een bron over meerdere vormen van energie uitspraken doet. Deze vergelijkingen moeten met de nodige voorzichtigheid worden gehanteerd, aangezien per energiebron vaak verschillende uitgangspunten en vooronderstellingen worden gehanteerd. Gegeven de opdracht gaat de ECN-studie hier echter niet op in. Dat vormt een beperking bij een beoordeling van kernenergie in de bredere context van de toekomstige energievoorziening.

OPROEP SOLARTEAM VAN DE Heb jij zin het Sinne Rinnerteam met jou kennis en PENNINGMEESTER ervaring aan te vullen. Wij zoeken jou: - een ervaren elektrotechnicus, voor de bouwgroep elektrotechniek. Het gaat om adviseren, planning en aanleg van de elektrische installatie in de periode vanaf nu tot mei/juni. - schippers met ervaring op het water. zwemdiploma (proefzwemmen 21 juni), min. 2 dagen beschikbaar in de raceweek van 22 t/m 28 juni

Dit bericht is bestemd voor die leden die geen gebruik maken van de automatische incasso. Omdat aan het versturen van acceptgiro’s hoge kosten zijn verbonden, verzoeken wij u de contributie of donatie over 2008 uit eigen beweging zo spoedig mogelijk over te maken op gironummer 489353, ten name van Noordenwind Drachten onder vermelding van uw lidnummer. De minimum contributie is EUR 10,-. Voor donateurs geldt een minimum van EUR 12,-. Meer mag natuurlijk ook. Er zijn nog enkele leden die hun contributie/ donatie over 2007 niet hebben over gemaakt. Zou u dit alsnog spoedig willen regelen? Hartelijk bedankt.

- vrijwilligers voor ons Promoteam tijdens de raceweek 22 t/m 28 juni langs de Friese Elfsteden - vrijdag 27 juni 4 sterke dragers voor klunen Franeker Dokkum

10

BEN JIJ ONS NIEUWE BESTUURSLID ? Lammert Soet heeft te kennen gegeven, dat zijn bestuursfunctie bij Noordenwind moeilijk te verenigen is met zijn bedrijf Wind Power Center. Hij wil het bestuur nog wel blijven steunen, totdat wij een vervanger voor hem gevonden hebben. Ons bestuur bestaat uit mensen met heel diverse achtergronden, technisch, bestuurlijk, financieel etc., die elkaar prachtig aanvullen. Wat wij gemeen hebben is, dat wij niet willen afwachten totdat de overheid iets doet aan schone energie en de broodnodige energietransitie, maar zelf pionieren voor zover dat binnen de doelstellingen van de vereniging past. Zie jij jezelf als ons nieuwe bestuurslid, meld je dan bij Sicco Boorsma. tel. 0519-296673

OPBRENGSTEN NOORDENWIND MOLENS 2007 Maand Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec

kWh 1 24.736 8.312 15.672 6.907 11.415 8.555 15.950 8.715 14.301 3.753 15.655 14.646

kWh 2 13.934 6.160 7.632 6.049 7.804 5.455 9.032 6.700 4.972 4.379 4.728 5.914

kWh 3 19.324 6.346 12.242 5.140 7.680 4.678 9.803 5.801 8.450 1.514 9.980 10.267

kWh 4 13.407 8.620 11.344 6.024 7.623 4.920 9.176 5.487 9.820 3.987 13.332 13.542

kWh 5 18.694 8.510 15.795 6.261 7.618 5.375 9.522 6.369 10.643 4.045 13.518 13.632

kWh 6 22.530 4.110 11.400 5.640 8.970 6.600 12.510 7.620 12.450 3.720 13.770 10.350

kWh 8 24.450 9.720 16.320 8.760 9.390 6.390 10.890 8.910 13.830 6.210 17.580 15.480

Totaal molen 148.617

82.759

101.225

107.282

119.982

119.670

147.930

kWh kWh 9 10 64.133 0 9.415 0 70.001 0 29.779 4.210 35.686 532 25.253 jun+jul= 48.245 3.453 32.093 aug+sep= 53.952 5.686 23.179 okt+nov= 51.091 5.695 44.342 4.618 487.169

24.194

kWh kWh 11 totaal mnd 107.700 308.908 48.122 109.315 70.744 231.150 12.644 91.414 38.993 135.711 26.814 94.040 45.627 174.208 41.191 122.886 63.294 197.398 28.371 79.158 67.585 212.934 42.729 175.520 593.814

Totaal jaar 07 1.932.642 Voor Noordenwind was 2007 het beste jaar sinds 2002. Hoewel we ondanks een goed windjaar nog niet de productie van de 2e helft van de jaren ‘90 evenaren. Molen 10 is weer in bedrijf, maar is als ‘kleintje’ niet doorslaggevend.

2007 GOED WINDJAAR Dankzij vooral januari en ondanks een erg slechte oktobermaand eindigde 2007 al met al 5% boven langjarige gemiddelde (19962005). Het was het windrijkste jaar sinds 2000 (112%) en afgezien van 2002 met 102% eigenlijk ook het eerste echte bovengemiddelde jaar sinds 2000. De verschillen tussen de regio's waren erg klein. 2008 begint met een vliegende start. Voor januari kwam de windex landelijk gemiddeld op 217% (normaal 147), slechtst 11 procentpunten lager dan januari 2007. Dat

- De WindMaand

leverde landelijk bijna 700 miljoen kWh op, dubbel zoveel als de kerncentrale in Borsele. Sinds 2003 lijkt het er steeds meer op dat er een eind komt aan de dalende trend sinds 1988. Dat zou in overeenstemming zijn met een geconstateerde cyclus van 30-35 jaar sinds 1850 waarin het windaanbod over 15 jaar gemiddeld wel tot 10% hoger of lager kan zijn dan het lange termijn gemiddelde. In een enkel jaar kan de afwijking tot maximaal 20% van het langjarige gemiddelde af wijken.

Sinds 1850 word een cyclus van 30-35 jaar waargenomen in het windaanbod. Vanaf 2003 lijkt een eind te komen aan de dalende trend.

ZONNE-ENERGIE 2007 Informatiec. Mar & Klif langjarig gem.M&K Noordenwind kantoor langjarig gem.N

jan

feb

mrt

11 12 3 2,65

27 41,67 9,7 9,3

87 88,5 38,3 35,4

april

mei

juni

174 160 156,5 178,17 49,2 45,8 47,5 52,9

150 181 70,9 70,1

juli

aug

sept

okt

nov

152 115 180,5 139,33 57 42 65,1 43,8

48 89,67 34,5 40,8

17 40,17 16 23,4

8 13,5 5 4,7

dec

totaal

5 954 7 1128,01 5 376,4 2,9 398,4

Afgezet tegen het opgestelde vermogen levert de PV-installatie op het kantoor van Noordenwind de helft meer stroom. Mar&Klif heeft een opgesteld vermogen van 2200 Wp Noordenwind 600 Wp. Met een landelijk gemiddelde van 1728 uren zonneschijn tegen normaal 1550 was 2007 zonnig. Op veel KNMI-stations was het de zonnigste april in de complete meetreeks sinds het begin van de 20e eeuw. Bij de Mar & Klif installatie constateren wij dat de productie na een zonnige winter en lente met een de recordmaand in april over de gehele linie achterblijft bij het langjarig gemiddelde. Mogelijk dat niet alle panelen meer optimaal produceren.

2007 WARM EN NAT RECORDJAAR

- De WindMaand

- KNMI

Met een gemiddelde jaartemperatuur in De Bilt van 11,2 °C tegen een langjarig gemiddelde van 9,8 °C was 2007 samen met verleden jaar het warmste jaar sinds het begin van de regelmatige waarnemingen in 1706. Acht van de tien warmste jaren in deze reeks van 300 jaar zijn voorgekomen na 1988. De opwarming van het Nederlandse klimaat zet hiermee onverminderd door. De record hoge jaargemiddelde temperatuur is voornamelijk veroorzaakt door de uitzonderlijk warmte in de eerste helft van het jaar.

Vorig jaar zijn toch weer een aantal projecten (extra) vertraagd en komen in 2008 terecht. Dat wordt daardoor een recordjaar met 120 MW op de Noordzee (de eerste turbines draaien al) en 230-290 MW op landlocaties. Tenminste, als we aannemen dat de 204 MW (en mogelijk zelfs de 60 MW in de Emmapolder) in het Eemshavengebied in 2008 on-line komen. Eind 2008 komt het aandeel windenergie in Nederland dan even boven de 4% uit. 2007 was met netto 186 MW nieuw vermogen het op drie na beste jaar tot nu toe. Er kwam 208 MW nieuw vermogen bij en er werd 22 MW uit bedrijf genomen. Per 31 december telde Nederland 1.888 windturbines met een vermogen van 1.739 MW en een jaarproductie van 3,8 miljard kWh (3,3% van de behoefte).

A7 PROJECT Ons nieuwe project aan de A7 tussen Bolsward en Zurich krijgt onverwacht veel respons van onze leden. Om zoveel mogelijk leden mee te kunnen laten doen moest het bestuur besluiten de inleg per inschrijver te beperken.

Beste toekomstige inlegger in het A7-project, In het afgelopen jaar heeft u te kennen gegeven, dat u één of meerdere certificaten wilt reserveren voor het opschalingsprojekt A7, waarin VCBW Noordenwind participeert. Graag willen wij u op de hoogte brengen van de huidige stand van zaken. Omdat het toegezegde bedrag veel groter is dan werd verwacht heeft het bestuur moeten besluiten dat er per persoon maximaal € 2.500,00 kan worden ingelegd. Reden van dit besluit is dat het door Noordenwind aan A7 betaalde bedrag niet kan worden verhoogd, in verband met afspraken die zijn gemaakt met de bank. In de tweede helft van dit jaar zullen wij u vragen naar uw definitieve inleg voor dit project. Wij hopen u hiermee voldoende te hebben ingelicht.

12

Met vriendelijke groet, namens het bestuur van Noordenwind, E.W. Kruize secretaris

VERENIGINGCOLLECTIEFBEZITWINDMOLENS

NOORDENWIND kantoor

windmolenvereniging NOORDENWIND Van Haersmasingel 4 9201 KP Drachten 0512-511713 fax 0512-545261

e-mail website

[email protected] www.noordenwind.org

postadres

Postbus 577 9200 AN Drachten

Frieslandbank Postbank KvK BTW-nr. molenbeheer

2962.37.108 48 69 353 40004153 81.46.895.B.01 Harry Slagter, Drachten

NOORDENWIND projecten WINDturbines Molen Molen Molen Molen Molen Molen Molen Molen Molen Molen

1 2 3 4 5 6 8 9 10 11

Zurich Holwerd Herbayum Holwerd Burdaard Zurich Ternaard Hallum RUG Groningen Hornhuizen

bestuurssecretaresse Klaske Hoekstra, Nijbeets

ZON pv-projecten

WIE, WAT, WAAR? bestuur voorzitter

Sicco Boorsma Rinbank 1 9103 PB Dokkum

0519-296673

secretaris

Egbert Kruize 0591-353133 Schuttingslaan 85 06-20422822 7881 JN Emmercompascuum e-mail: [email protected]

penningmeester

Marcel Driessen Zwelerbrink 74 7812 JM Emmen

0591-659911

Peter Rodenburg Leppedyk 57 8491 GK Akkrum

0566-652738

Keimpe Fink Krûdikker 7 9148 BD Hiaure

0519-292615

Lammert Soet Buitenweg 16 8414 LV NIEUWEHORNE Ursi Frehner Middenweg 123 8538 RB Bantega

0514-551290

molencommissie

Jelle de Heer De Reedmaker 12 9005 RM Wergea

058-2551026

(standbeheer)

Informatiecentrum Mar & Klif, Oudemirdum 2200 Watt-piek (20x110Wp) Noordenwind kantoor, Drachten, 600 Watt-piek (3-150Wp) Solarboot Sinne Riner, t.g.v. Frisian Nuon Solar Challenge 2006 Bouw nieuwe Solarboot Sinne Rinner 2 voor FSC-race 2008, ism FMF

DOELSTELLINGEN De productie van duurzame energie * Noordenwind plaatst en exploiteert al 20 jaar windturbines, om zo een bijdrage te leveren aan de opwekking van duurzame energie. * De vereniging wil actief meewerken aan de transitie naar hernieuwbare energiebronnen, om goede voorwaarden te scheppen voor projecten voor schone, hernieuwbare energie. Beïnvloeding van (overheid)beleid

PR

public relations & Sinne Rinner Riet du Pré Boskwei 57 9299 HS Zwagerbosch

1 2 3 4

0511-444669

Doede Boon It Skûtsje 30 9001 HJ Grou

0566-622231

Joke del Grosso Mounewei 1 9111 HB Birdaard

0519-332833

Andries Tadema Torenlaan 42 9261 VZ Eastermar

0512-471883

*Noordenwind wil overheden positief informeren en beïnvloeden bij het uitwerken van streek-, structuur- en bestemmingsplannen om het plaatsen van o.a.windturbines te bevorderen. * Verder neemt de vereniging deel aan regionaal overleg om zo invloed uit te oefenen op het beleid. Promotie ter beïnvloeding van de publieke opinie en t.a.v. ledenaanwas * Dit doet Noordenwind door met de promotiestand deel te nemen aan beurzen en markten om duurzame energie positief in beeld te brengen. Verder door met publicitaire acties te trachten een groter aantal mensen voor duurzame energie te interesseren. * De vereniging wil hiermee leden en inleggingen verwerven o.a. door het beschikbaar stellen van windmolencertificaten. Door middel van het verenigingsorgaan Wiekenwerk, vergaderingen en excursies worden de leden op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen op het gebied van hernieuwbare energie.