De Imker Verenigingsnieuws

De Imker Verenigingsnieuws

Bijenteeltvereniging West-Friesland NBV Nederlandse Bijenhoudersvereniging oktober 2011 30e jaargang no. 2

De Imker

oktober 2011

DE IMKER dertigste jaargang no.2 -

oktober 2011

Aan deze uitgave werkten mee: Adrie van Bohemen Theo Diderich Frans Jongleen Dinie Atsma Danny van Duyn Wiebo Poot Co Hoffer (redactie) Alle in de Imker gepubliceerde bijlagen blijven voor rekening van de auteurs. De redactie is dus niet aansprakelijk ===========================================================================

NEDERLANDSE BIJENHOUDERSVERENIGING BESTUURSLEDEN BIJENTEELTVERENIGING WEST-FRIESLAND Voorzitter

vacature

Secretaris

A. van Bohemen

Zesstedenweg 126a

1613 KC Grootebroek

0228-513425

[email protected]

Penningmeester

F. Jongeleen

Bourgondiëweg 131

1611 WE Bovenkarspel

0228-517792

[email protected]

Commisaris

Th. Diderich

Oosterblokker 22

1696 BH Oosterblokker

0229-263623

[email protected]

Commisaris

H. Stam

Molenweg 27

1619 EV Andijk

0228-593336

[email protected]

Commisaris

C. Hoffer

Oosterleek 7

1609 GA Oosterleek

0229-503333

[email protected]

Gironummer vereniging: 323717 tnv penningmeester bijenteeltvereniging West-Friesland ____________________________________________________________________ Website NBV www.bijenhouders.nl

De Imker

oktober 2011

2

DE LAATSTE.

In uw handen heeft u de laatste uitgave van ons afdelingsblad. Het uitgeven van De Imker op papier is erg duur geworden. De kosten gaan onze financiële kracht te boven. Bovendien willen wij, het bestuur, niet achterblijven bij de moderne ontwikkelingen op het gebied van de communicatie. Daarom gaan wij het papieren krantje vervangen door een website nl. www.bijenteeltverenigingwestfriesland.nl . Een website biedt natuurlijk veel meer mogelijkheden dan een krantje. De ruimte op de NBV-website, die Joris Pronk voor ons onderhoudt, biedt te weinig mogelijkheden om de leden volledig te informeren. Onze eigen website moet dat wel gaan doen. Joris blijft onze webmaster en zal ondersteund worden door Hans Ettema die de nieuwe site heeft ontworpen. Op de jaarvergadering zullen wij de site presenteren en aan de vergadering voorleggen hoe wij voortaan in contact blijven met al onze leden. Na precies dertig jaar komt er een einde aan ons afdelingsblad. Toen wij begonnen met het blad werd het met enige scepsis ontvangen. Volgens mij is het echter een nuttig bindmiddel geweest binnen onze vereniging. Dat is niet zozeer omdat elk lid de inhoud ademloos spelde maar wel omdat twee keer per jaar, juist voor de mensen die wij, helaas, weinig tot niet zien op onze bijeenkomsten, het blad fysiek de vereniging onder de aandacht bracht. Wanneer je de ledenlijst naloopt zal je niet zoveel mensen aantreffen die alle zestig exemplaren hebben gekregen. Ik heb ze alle zestig bewaard en ze horen dan ook in het archief van onze vereniging. Voor de historicus die over de geschiedenis van onze vereniging wil publiceren is deze rijke bron van notulen, jaarverslagen en ledenlijsten van de afgelopen dertig jaar direct toegankelijk. In de toekomst worden al deze gegevens electronisch opgeslagen. Om deze dertig jaar feestelijk af te sluiten heeft het bestuur aan Petra Schilder gevraagd of zij een herinneringstegeltje wil maken. Petra is behalve imker (hobby) en schapenfokster een geschoold kunstenares. Zij heeft een aantal verschillende afbeeldingen van bloembezoekende bijen op tegeltjes gemaakt. Elk lid dat de jaarvergadering bijwoont krijgt een tegeltje. Kunt u onverhoopt niet komen dan is het mogelijk tot het eind van het jaar uw tegel op te halen bij het secretariaat (Even bellen van te voren). Wij slaan een nieuwe weg in die veel mogelijkheden biedt om de leden te voorzien van informatie in woord en beeld en dat alles uiteraard in kleur. Links naar interessante en belangrijke sites worden verzameld en fotomateriaal kan eenvoudig geplaatst worden. Kortom, het bestuur gelooft erin. Namens het bestuur en met vriendelijke groet, Adrie van Bohemen (secretaris).

De Imker

oktober 2011

3

Jaarvergadering 2011 van Bijenteeltvereniging West-Friesland. Het bestuur nodigt u uit tot het bijwonen van onze jaarvergadering die op 14 oktober in Wijkcentrum De Huesmolen, De Huesmolen 59 te Hoorn wordt gehouden. De avond begint om 20.00 uur en de agenda ziet er als volgt uit : 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Opening. Ingekomen stukken en mededelingen. Notulen voorjaarsvergadering. Jaarverslag. Financieel verslag. Verslag kascontrolecommissie. Begroting. Vaststellen contributie voor 2012 Verkiezingen.  Bestuurslid Theo Diderich is aftredend en herkiesbaar. Tegenkandidaten kunnen zich tot aan het begin van de vergadering opgeven bij de secretaris.  Verkiezing kascontrolecommissie. Dit jaar wordt de kas gecontroleerd door Jan Eijdenberg en Joris Pronk. Jan Koomen is reserve. Volgend jaar gaan Joris en Jan de kas controleren. Er moet een reservelid gekozen worden. 10. Kennismakingscursus. 11. Stoomwassmelter. 12. Bestuivingsmakelaar. Pauze met verloting. Presentatie website + uitreiking herinnerings-tegeltje van verenigingsblad “De Imker” (zie voorwoord).

Verenigingsactiviteiten. 14 oktober 2011.

Jaarvergadering. De agenda vindt u in dit blad.

18 november 2011.

Huldiging jubilaris Garry van der Zee. Garry is 25 jaar lid van de vereniging. Hij zal hiervoor de bijbehorende speld uitgereikt krijgen. We vertonen ook twee films die gemaakt zijn door leden van de Film en videoclub voor Westfriesland Streekbeeld. In de eerste korte bijenfilm wordt de hoofdrol gepeeld door Theo Diderich en de tweede langere rolprent wordt gedragen door Henk Stam. Na de pauze willen wij een praktijkdiscussie met elkaar voeren over : Hoe bestrijden wij de varroamijt en wat zijn de ervaringen ! Het gaat hier natuurlijk om kennisoverdracht en informatie.

20 januari 2012.

Over de inhoud van deze verenigingsavond wordt u nog geïnformeerd.

Februari 2012.

Samenwerkingsavond. U ontvangt nog nadere informatie.

16 maart 2012.

Voorjaarsvergadering.

20 april 2012.

Over de inhoud van deze verenigingsavond wordt u nog geïnformeerd.

Wellicht ten overvloede vermelden wij dat de avonden, tenzij anders vermeld, worden gehouden in wijkcentrum De Huesmolen te Hoorn. Aanvang 20.00 uur. De Imker

oktober 2011

4

JAARVERSLAG (2010 – 2011). De jaarvergadering vond plaats in De Huesmolen te Hoorn op 15 oktober 2010. Tijdens de vergadering werden Co Hoffer en Henk Stam herkozen als bestuurslid en werd Hans Ettema officieel in het bestuur opgenomen. Het voorzitterschap is nog niet officieel ingevuld. De taakverdeling binnen het bestuur ziet er als volgt uit : Adrie van Bohemen Frans Jongeleen Theo Diderich Hans Ettema Co Hoffer Henk Stam

secretaris penningmeester commissaris commissaris commissaris commissaris.

Gedurende het afgelopen jaar waren er 73 leden waaronder 4 donateurs. Ons blad de imker verscheen twee keer. Hoofdredacteur is Co Hoffer. Vanaf het jaar 2012 zal er geen afdelingsblad meer zijn. Er komt een website voor in de plaats. Onze website, onderdeel van de website van de NBV, werd dit jaar beheerd door Joris Pronk. De voorjaarsvergadering werd gehouden op 18 maart 2011. De agenda van de Algemene Ledenvergadering van de NBV werd besproken. Theo Diderich werd gekozen tot afgevaardigde. De door de NBV geheven contributie bedroeg het afgelopen jaar € 59,00 waarvan € 14,00 voor onze afdeling/ vereniging was bestemd. Dit jaar werkten we voor het eerst met het project De Bestuivingsmakelaar. Dit project is ontworpen en uitgevoerd door Garry van der Zee. De Bestuivingsmakelaar is de intermediair tussen de fruitteler en de imker. Hij zorgt voor een goede afstemming van vraag en aanbod. Er namen dit jaar 7 fruittelers en 15 imkers met 129 volken deel aan het project. Op 14 mei 2011 organiseerden Jan Koomen en Martijn Kort een overlarfdag op de bijenstand van Jan Koomen. Theo Diderich nam deel aan de Open Imkerij dagen op 9 en 10 juli en Henk Stam zijn Bijenboet was op 28 augustus open voor elke geïnteresseerde. De volgende verenigingsactiviteiten vonden plaats :  19 november 2010. Verslag van Baldi Dekker over zijn reis naar Afrika.  21 januari 2011. Imkers wanhoop en hoop. Een lezing door Garry van der Zee over de actuele problemen in de bijenhouderij en de wijze waarop daar goed mee om te gaan.  9 februari Presentatie over drachtplanten op Groendag in Hoorn door Frans Jongeleen.  18 februari 2011. De samenwerkingsavond werd weer gehouden in De Kerkhaen te West- Beemster. De heer Bram Cornelisse van de universiteit Wageningen hield een boeiend betoog over “De bestrijding van de varroa mijt”.  18 maart 2011. Voorjaarsvergadering.  15 april 2011. Theo Diderich houdt een boeiende en informatieve lezing over bestuiving. Het bestuur hoopt u de komende verenigingsavonden weer te ontmoeten.

De Imker

oktober 2011

5

Notulen voorjaarsvergadering van de bijenteeltvereniging West-Friesland Datum·: 19 maart 2010 AGENDA

1. 2. 3. 4.

Opening Ingekomen stukken en mededelingen Notulen jaarvergadering 15 okt. 2010 Agenda van de Algemene Ledenvergadering van de NBV.

5. Verkiezing afgevaardigde naar de alg . vergadering van de NBV 6. Mededelingen verhuur bijenvolken via de bestuivingsmakelaar. 7. Verenigingsactiviteiten. Inbreng van ideeën door de leden. 8. Rondvraag.

1. Opening. Adrie opent de vergadering en heet de aanwezigen hartelijk welkom. Er is afbericht van Petra Schilder en van Peter Hermans. Adrie memoreert dat het goed gaat met onze vereniging, Er zijn veel activiteiten zoals:  het opzetten van het beheer van onze website door Joris Pronk  de lezing van Frans Jongeleen op de groendag van het Clusius college  de overlarfdag door Jan Koomen en Martijn Kort  de films die gemaakt zijn bij Henk Stam en Theo Diderich  het succes van de cursus (huidige cursus 12 aanmeldingen en 6 op de wachtlijst) Frans gaat even in op de sterfte van bijen in de afgelopen winter en inventariseert bij de aanwezigen naar de stand van zaken bij hun bijen. De sterfte was gemiddeld. Adrie verzoekt de aanwezigen om hun email adressen op te geven i.v.m. het opzetten van de informatievoorziening via het internet. 2. Ingekomen stukken en mededelingen. Geen 3. Notulen jaarvergadering 2010. Er zijn zowel redactioneel als inhoudelijk geen opmerkingen over het verslag. Het verslag is hiermede vastgesteld. 4. Agenda algemene vergadering NBV De vergadering is op 9 april 2011. Alle benodigde informatie over deze vergadering vindt u in het blad Bijenhouden en op de website www.bijenhouders.nl. 5. Verkiezing afgevaardigde naar de alg. vergadering van de NBV. Het voorstel om Theo af te vaardigen wordt met algemene stemmen goedgekeurd. 6. Mededelingen verhuur bijenvolken aan de NFO via de bestuivingsmakelaar. Het NFO is door Garry geïnformeerd. Men was over opzet en aanpak zeer te spreken. De kwaliteitsbewaking (taak van het bestuur) over de geleverde bijen zal opgepakt worden door enkele ter zake kundige en ervaren imkers. De geleverde volken moeten minimaal bestaan uit 6 straten bijen, een leggende koningin en broed in alle stadia. Aan het einde van het jaar zal er een rapportage over de geleverde kwaliteit beschikbaar zijn. Het artikel van Garry over de wereldwijde problemen met bijen is ook geplaatst in het blad van het NFO. Garry maakt een nieuwsbrief die aan alle deelnemende imkers verstrekt zal worden. Ook de fruittelers en het secretariaat van het NFO worden middels deze nieuwsbrief geïnformeerd. Garry is momenteel nog bezig met het bouwen van een dedicated systeem dat via het internet de benodigde gegevens zal verzamelen en verspreiden. 7. Verenigingsactiviteiten. Inbreng van ideeën door de leden. Wegens gebrek aan tijd en geen spontane opwellingen wordt dit punt doorgeschoven naar een volgende vergadering. 8. Rondvraag en sluiting. Er wordt van de rondvraag geen gebruik gemaakt en de VZ sluit de vergadering.

De Imker

oktober 2011

6

110914bijenink+uitg.xls

Financieel overzicht 2010/2011 Saldo

kas bank rentemeerrekening Saldo totaal 2010/2011

-8,94 € 3103,64 € 2237,13 € 5331,83 €

Saldo vorig jaar Afname saldo in 2010/2011

_

5447,13 € -115,3 €

Ontvangsten

( 1020,- € van NFO 2010 pas in 2011 aan leden uitbetaald)

Uitgaven

kontributies (70 leden) donaties (3) sponsoring Molenaar Vastgoed advertenties rente opbrengst verlotingen kursusgeld introduktiekursus NFO bestuivingsgeld

980,00 € 42,00 € 750,00 € 42,00 € 36,08 € 115,50 € 699,00 € 8000,00 €

negatief saldo 2010/2011 totaal

115,30 € 10779,88 €

Kamer van Koophandel bijeenkomsten porto/enveloppen verenigingsblad "Imker" prijzen verloting

26,64 € 280,04 € 92,21 € 362,63 € 84,55 €

stoomwassmelter 265,00 € kosten introduktiekursus 468,85 € kringbijdrage 0,00 € reiskosten 54,00 € bankkosten 65,96 € telefoonkosten 2011 nog betalen 0,00 € jubilea 10,00 € bestuivingsporject Garry vd Zee 50,00 € 9020,00 € NFO bestuivingsgeld totaal 10779,88 €

Begroting 2011/2012 Ontvangsten

Uitgaven

kontributies donaties advertenties rente winst verlotingen saldo introductiecursus sponsoring Molenaar Vastgoed

980,00 € 42,00 € ? 40,00 € 60,00 € 100,00 ?

totaal

1222,00 €

Kamer van Koophandel bijeenkomsten porto/enveloppen website telefoonkosten 2011+2012 kringbijdrage reiskosten bankkosten jubileum positief saldo totaal

27,00 € 500,00 € 10,00 € 50,00 € 75,00 € 0,00 € 75,00 € 75,00 € 50,00 € 360,00 € 1222,00 €

De kontributie voor onze leden die lid waren van de NBV voor 2011 bedroeg 59 euro. Hiervan was 45 euro voor de landelijke vereniging en 14 euro voor onze afdeling. Voor onze donateurs was het bedrag alleen de 14 euro voor onze afdeling. De penningmeester

De Imker

oktober 2011

september 2011

7

Gezonde honing nu nog gezonder. Al heeft U het waarschijnlijk nog nooit geproefd, U heeft er vast wel eens over gehoord: Manuka honing uit Nieuw Zeeland. Manuka is de naam die de Maori's geven aan een struik met de wetenschappelijke naam Leptospermum scoparium, behorend tot de Mirtefamilie, waar bijv. ook de Eucalyptus lid van is. Manuka honing staat bekend om zijn sterke antibacteriële en schimmeldodende werking. De werkzame stof in deze honing heet methylglyoxal, kortweg aangeduid als MGO. Het MGO gehalte hierin kan echter sterk variëren. Zo bestaat er honing met een gradatie MGO100+. In deze honing zit dan meer dan 100mg/kg MGO. Maar er bestaat bijv. ook honing met een gradatie MGO500+. Deze verschillen worden veroorzaakt doordat er van de Manukastruik meerdere chemotypes of chemovars *) voorkomen. De laatste tijd wordt er in Australië een “nieuwe” honing gepromoot, genaamd Berringa honey, die wat geneeskrachtige werking betreft, nog beter moet zijn dan dan de Nieuwzeelandse Manuka honing. Deze Berringa honing is afkomstig van een aan aan de Manukastruik verwante soort, nl, de Leptospermum polygalifolium. De plaats Berringa ligt helemaal in het zuidoosten van Australië, maar de genoemde struik komt in het wild voor in alle oostelijke deelstaten. Het MGO gehalte van deze honing kan in uitzonderlijke gevallen zelfs oplopen tot 1750mg/kg. Deze honing wordt dan ook wel Super Manuka genoemd De antiseptische werking van deze honing is zo sterk, dat zelfs de antibiotica resistente bacterie MRSA -de beruchte ziekenhuisbacterie- hier gevoelig voor is. Ter vergelijking: Ook in onze inlandse honing komt methylglyoxal voor, maar slechts in een verhouding 20 tot 50 mg/kg. Wanneer U Manuka of Berringa honing wilt proberen, moet U deze niet in de supermarkt zoeken. Deze honingsoorten zijn alleen te koop in zaken die gespecialiseerd zijn in gezondheidsproducten en zijn bovendien aardig aan de prijs. Op internet aangeboden honing met MGO500+ heb ik bij twee firma's gezien in flacons van 250 gram! voor de lieve prijs van € 59,95 en € 65,-- incl. BTW, excl. Verzendkosten. Berringa honing werd alleen bij Duitse bedrijven aangeboden. *)

Chemotypes of Chemovars.

Planten ondergaan de invloed van zonlicht, water, bodem , klimaat en allerlei andere milieu omstandigheden. Die van plaats tot plaats kunnen verschillen. Planten kunnen zich aan een bepaalde omgeving aanpassen. Zij kunnen dit oa. doen door bepaalde stoffen aan te maken die niet direct nodig zijn om te overleven, maar de overlevingskans misschien wel extra zouden kunnen vergroten. Deze “luxe “ extra's kunnen bijv. afweerstoffen tegen vraat zijn of juist stoffen met een aantrekkende werking. Deze chemische aanpassingen kunnen permanent worden. Genoemde stoffen kunnen dus voor één en de dezelfde soort verschillen. Planten van dezelfde soort, maar die lichte chemische verschillen vertonen noemen we chemotypes of chemovars (afgekort ct. of cv.) Even een voorbeeld: Van tijm (Thymus vulgaris) zijn wel 6 of 7 chemovars bekend . Zo kennen we bijv. Thymus vulgaris ct. thymol en een andere Thymus vulgaris ct. geraniol, die duidelijk in geur verschillen. Ik neem aan, dat deze verschillen ook van invloed zijn op de aantrekkingskracht voor bijen. Misschien komt het daardoor ook, dat in ons land de vlasakkers in Zeeuwsvlaanderen niet of zeer slecht door bijen worden bezocht, terwijl in Noord Afrika , zoals ik gelezen heb, het vlas een uitstekende drachtplant is. Theo

De Imker

oktober 2011

8

Bijen houden in Suriname Het is altijd leuk en leerzaam als je, als imker, ergens in het buitenland bent en op bezoek bij een collega-imker aldaar. Vooral als je in de tropen bent is dat interessant en vooral – anders. Het klimaat, de flora en fauna, de omgeving, de beschikbare middelen en voorzieningen verschillen enorm met wat je thuis in West Friesland gewend bent. Dat gaat zeker op voor het bijenhouden in Suriname. Afgelopen voorjaar waren Frans, Afra en ik (Co) op vacantie in Suriname. We wilden graag wandelen in het tropisch oerwoud . Met vliegtuigjes zijn we naar het binnenland gebracht en hebben daar, op diverse locaties, rondgewandeld in het oerwoud. Dat was prachtig.

den. Marika vertelde dat cactussen en succulenten een hobby waren van de vroegere eigenaar. Sinds 5 maanden zijn Frank en Mariska de trotse eigenaren van de imkerij (we waren er in februari). Nadat Kees van Deursen vermoord was kwam de imkerij te koop. Omdat ze al 10 jaar ervaring hadden met het imkeren in de tropen en het erg leuk vonden, hebben ze niet lang getwijfeld en zijn overgegaan tot aankoop van de onderneming, inclusief inventaris en personeel. Ze vertelden dat Kees van Deursen overvallen was door een crackgebruiker die zijn spul verborg in een vangkastje voor bijenzwermen die Kees her en der had staan. Zijn stuff was uit het kastje verdwenen en hij kwam verhaal halen bij Kees. Dat liep voor Kees noodlottig af. Tussen 2 trips in verbleven we in Paramaribo vandaar uit Kees was een autoriteit op bijengebied in Suriname, hij hebben we geïnformeerd bij het ministerie van Landbouw verzorgde bijeenkomsten voor imkers, gaf opleiding, adnaar bijenhouders en hun adressen. viseerde en deed onderzoek. Hij had veel contacten, zowel Er zijn niet veel bijenhouders in Suriname, vertelde men in het buitenland als in Suriname. Zo overlegde hij bijv. daar. De grootste bijenhouder en tevens de meest beroem- regelmatig met J.D. Kerkvliet over pollen indentificatie. de was Kees van Deursen, een bioloog die op het gebied Al zijn gegevens hield hij minutieus bij en, zo vertelde van bijenhouden in Suriname een autoriteit was en een Frank, “zijn archief is voor ons erg handig”. voortrekkersrol vervulde. Helaas, zo vertelde de meneer aan de andere zijde van de telefoon, was hij op 22 augustus 2010 omgebracht door een junk, die hem thuis opzocht in gezelschap van een kettingzaag. Het contact met dit gereedschap heeft de heer van Deursen niet overleefd. Hij vertelde tevens dat de imkerij inmiddels verkocht was en dat de nieuwe eigenaren waarschijnlijk bereikbaar waren via het oude telefoon nummer van de heer van Deursen. Meteen gebeld en nadat we uitgelegd hadden dat we imkers uit Nederland waren en dat we nieuwsgierig waren naar het bijenhouden in Suriname waren we van harte welkom. De volgende dag zijn we in de taxi van onze vaste chauffeur Soeniel, op weg gegaan naar de Boma polder in het district Wanica, ongeveer 20 km ten zuiden van Paramaribo. We moeste naar de Prepapinweg en dat was wel Frank en Mariska komen uit Nederland en Frank heeft de even zoeken. Staatnamen en huisnummers zijn niet altijd opleiding tropische landbouw gedaan op de hogeschool in even makkelijk te vinden maar na ongeveer 2 kilometer Deventer. Na zijn opleiding is hij naar Suriname gegaan. zagen we een geel huis met daar- Mariska woont al ruim 16 jaar in Suriname en is daar bijop een bijtje geschilderd. Dat na de enige vrouw die actief met bijen werkt. kon niet missen. En jawel, toen Bijenhouden in Suriname is anders als in Nederland. we de inrit opreden kwamen een Nadat in Brazilië vanuit een proefopstelling Afrikaanseman en een vrouw vriendelijk bijen ontsnapten, heeft men in bijna het gehele Ameriglimlachend aan gewandeld en kaanse continent te maken met de geafrikaniseerde verwelkomden ons op hun honingbij, de killerbee. imkerij. Killerbee is volgens mij wel wat overdreven maar Frank Ze stelden zich voor als Mariska en Mariska verzekeren ons dat werken in de bijen zonder en Frank van der Sluys en nodig- een degelijk en goed gesloten pak niet mogelijk is. Ook de den ons uit om eerst even een bijen rustig houden gaat hier anders. Bij ons een beroker kopje thee te gaan drinken op de of een dathepijp, in Suriname gebruiken ze rookemmers binnenplaats, die achter het huis die gestookt worden met cocosvezels. ligt. Aldus geschiedde. De beAan koninginnenteelt of merken van koninginnen doen groeiing rond de binnenplaats Frank en Mariska niet. Vermeerdering geschiedt door het was weelderig, veel onbekend vangen van zwermen. Mensen die een zwerm aanbrengen gewas maar ook planten die wij krijgen een potje honing. kennen als kamerplant. Iets verder achter het huis lag een veld Sinds een jaar of 8 heeft men ook in Suriname ook last waarop allerlei cactussen groei- van de varroa mijt. Als bestrijding snijden Frank en De Imker

oktober 2011

9

Mariska darrenbroed weg. Verder geen behandeling. De sterfte is op jaarbasis de laatste jaren aanzienlijk gestegen en is nu ongeveer 30 % met uitschieters naar 50 % als het regenseizoen lang aanhoud. Waarschijnlijk spelen virussen ook een belangrijke rol bij deze sterfte. Een andere risico is de beroving van volken door angelloze bijtjes (Hymenoptera, Apidae, Meliponini). Er zijn in het tropisch regenwoud van Suriname zo’n 10 tot 60 verschillende soorten Ze varieren heel sterk in grootte en aantallen. De meesten zien er niet tegenop om bij de grote broer (Apis mellifera scutellata Lepeletier - geafrikaniseerde honingbij ) voedsel te halen. Angelloze bijtjes zijn inheems en kunnen massaal voorkomen. Geen angel betekent niet dat ze geen verdedigingsmiddelen hebben. De meeste soorten kunnen prima bijten en ze schromen niet om hun kaken te gebruiken. Er zijn ook soorten die een brandend zuur afscheiden door de kaakklieren die een groot deel van de kop vullen (Oxytrigona ). Een zekere eerbied voor deze soorten is dan ook gerechtvaardigd. De gewone honingbij (Apis Mellifera) komt, van nature, niet voor in Noord en Zuid Amerika voor maar is in het verleden vanuit Europa ingevoerd..

opbrengst van Frank en Mariska is parwa honing. Honing wordt in Suriname als voedingsstof maar ook als medicijn gebruikt,vooral de bittere honing De raampjes in de kasten worden voorzien van kunstraat dat ze, van eigen was, walsen in hun werkruimte. Het oude raat wordt gesmolten in een zonnewas-smelter. Dat gaat in Suriname geweldig. Voor andere imkers walsen ze ook kunstraat en als beloning mogen ze dan het helft van de was zelf houden. Het drachtseizoen loopt van februari tot december. In de maanden maart en april is de productie minimaal. De hoofddracht is van augustus tot december. Aan bestuiving van cultuurgewassen doet men niet in Suriname.

Bijenhouden wordt in Suriname beoefend door een beperkt aantal imkers in de districten Coronie, Wanica, Saramacca en Commewijne. De jaarproductie aan honing was in 2008 ongeveer ongeveer 20.000 liter. Frank en Mariska hebben, in hun eerste half jaar een productie van 3000 liter honing en verkopen dat aan winkels, supermarkten en aan particulieren. Ze doen alles zelf, slingeren met de hand, zeven, en doen het in potjes en flesjes met een eigen bedrijfsetiket – voorlopig nog oude etiketjes van Kees van Deursen. Hun productie per volk is 10 à15 liter per volk maar Frank hoopt dit door doeltreffender en doelmatiger te werken aanzienlijk te verhogen. De honing wordt verkocht voor 40 SRD per liter (9 euro). Frank en Mariska hebben ongeveer 500 volken en ze wor- De honingprijs is dus hetzelfde als in Nederland. den gehouden in langstroth kasten. Ze gebruiken alleen Ook kasten en raampjes maken ze zelf. Het enige wat ze broedkamers. De bijen staan op diverse locaties, vooral in kopen (in Nederland) zijn de oogjes en het rvs draad voor de raampjes.

de kuststrook en moeten telkens verplaatst worden. Bijenhouden in Suriname betekent dus veel reizen met de bijen, de bloeiende bomen en struiken achterna, veelal over grote afstanden en slechte wegen. De verschilende drachtplanten bloeien niet gelijktijdig en bevinden zich op andere plaatsen. Drachtplanten zijn o.a. mangrove, ilex soorten, bebe, jamoen, tapiriram, miradoe en meer soorten die ik niet ken. Mariska en Frank zijn honing imkers. Behalve was winnen ze geen andere producten. Honingsoorten in Surinname ontlenen hun naam aan het gewas (boom) waar de bijen de meeste honing aan ontrekken. Bekende honingsoorten zijn Parwa (van mangroveboom), Miera-Oedoe, Bebe, Jamoen, Tapirira, en Swiet Sirie. De meest voorkomende soort is Parwahoning van en de lekkerste is de miradoe. Ongeveer 30 % van de honingDe Imker

oktober 2011

Zo kregen we, tijdens het theedrinken, al een redelijk compleet beeld van het imkeren in Suriname. Vervolgens werden we rondgeleid door het bedrijf en over het terrein. Met de uitleg en toelichtingen van Frank en Mariska was ook dit heel interessant. Wat vooral opvalt is de weelderigheid en vormenrijkdom van bloemen en planten en het wat meer onstuimige karakter van het dierenleven. Onze rondleiding voerde ons ook door de bijenstal die op honderden meters achter het huis ligt. Ongeveer 30 volken stonden er. Frank kantelde 1 kast en hield deze kort open zodat we er even in konden kijken. In de kast zaten heel veel bijen en die bleven rustig zitten. Langer openhouden zou de bijen prikkelen en agressief maken. Onderwijl vertelde Frank over zijn omgang met deze volken. Dat gaat heel anders als bij de buckfasten in Nederland. Vervolgens zijn we door de zemerij, de werkplaats en de opslagruimte gewandeld terwijl Mariska en Frank vertelden zien hoe zij hun werkzaamheden verrichten. Na enige uren op de imkerij doorgebracht te hebben werd het tijd om terug te keren naar Paramaribo en namen we afscheid van Mariska en Frank en bedankten hen voor de hartelijke ontvangst en uitgebreide rondleiding en uitleg. Het was een boeiende en interessante middag. We hebben ervan genoten. Co Hoffer en Frans Jongeleen 10

KONINKLIJKE ONDERSCHEIDING VOOR ONS MEDELID NICO GROEN Op zekere dag kreeg Nico bericht van het gemeentewerd aangeboden. bestuur van Medemblik. Hij werd uitgenodigd voor een Tenslotte werd het hele gezelschap verzocht naar een anonderhoud met wethouder Gutter op vrijdag 29 april. dere “toren” te gaan van dit voormalige DSB complex. In Wognum wordt namelijk een stukje bos aangelegd en Nico werd intussen steeds meer ongerust en liep op de het gemeentebestuur had het idee opgevat om -gezien de daar aanwezige receptioniste af.. alarmerende berichten over de bijenpopulatie- daar mis“Mevrouw ik zit hier verkeerd, want ik heb een afspraak schien een bijenstal neer te zetten. met wethouder Gutter over een bijenstal” Een en ander kon natuurlijk het best in overleg met een De betreffende dame zocht in haar aantekeningen, maar plaatselijke imker tezamen met een met een vertegenkon daar natuurlijk niets in vinden. Juist toen ze wilde woordiging van van het bestuur van de bijenteeltverenigaan bellen werd Nico even afgeleid en ik de jongedame ging. kon influisteren:”Hij moet hier wel wezen, want hij krijgt Ook het bestuur kreeg een dergelijke uitnodiging, echter een lintje” met de vermelding, dat dit hele idee uit de duim gezogen Toen werd ook zij wakker en zei hem dat hij hier goed was van een of andere ambtenaar. De bedoeling van een was en gewoon door mocht lopen. en ander was slechts Nico naar het stadhuis te lokken om Toen Nico daar een op naam gereserveerde plaats kreeg daar zijn onderscheiding te ontvangen. aangewezen werd het hem eindelijk duidelijk: Hij was er Nico had geen greintje argwaan en had zich degelijk voor- behoorlijk ingetuind. bereid en de nodige vragen en opmerkingen op papier gezet. Ook Adri had in dit opzicht flink werk verzet. Hier volgt het letterlijke verslag, dat de volgende dag in s'Morgens voor de geplande afspraak met de wethouder het NHD stond:” hadden wij als vertegenwoodigers van het bestuur, nl. Adri, Frans en ikzelf een voorbespreking met Nico, want De loksmoes voor Nico Groen uit Wognum we wilden goed beslagen ten ijs komen.. ging over de bijenstal die er moet komen in Vervolgens naar het gemeentehuis. het dorp. We troffen daar een geweldige drukte aan. De enorme “Daar moest ik even over komen praten”. parkeerruimte was al bijna vol en er deden zelfs twee verHij doet zijn best voor de bewoners van keerregelaars dienst. Sweelinckhof en Lindendaal, maar is ook Nico, verbaasd over zoveel drukte, maakte daar een opactief voor het kerkbestuur en de leprabemerking over en kreeg van de verkeersregelaar te horen strijding. Bovendien bouwt hij decors bij de dat het vandaag lintjesregen was. toneelclub en de Oefenschool en was hij “Ik zal toch geen lintje krijgen”, liet Nico zich ontvallen, ooit Prins Carnaval. waarop Adri antwoordde: “Als je een lintje wil, dan gaan we dat wel even voor je halen. Nico had nog niets door!! Nadat we ons gemeld hadden werden we in een een Verslag Theo. wachtruimte gezet, met vele anderen en waar ons koffie ====================================================================================

De darrenraatmethode en het voedseltekort.

Dit jaar overschrijdt de wereldbevolking de grens van 7 miljard. Naar alle waarschijnlijkheid stijgt het aantal mensen naar 9 à10 miljard in 2050. Deze overbevolking leidt tot voedseltekort. Meer landbouwgrond ontwikkelen door nog meer bossen te kappen is milieutechnisch wel een zeer slechte optie. “Land”bouw op zee is een mogelijkheid. In de Eemshaven wil men 10 ha algen gaan kweken, voorlopig bedoeld als veevoer, maar wie weet. In Japan en Korea wordt al veel zeewier gebruikt voor menselijke consumptie. Een andere mogelijkheid is om in plaats van koe of kip insecten te gaan eten. In grote delen van de wereld is dat al gebruikelijk. We zullen er wel wat aan moeten wennen, maar we eten nu toch ook geleedpotigen zoals kreeft en garnalen en zien die zelfs als vrij luxe producten. Dus waarom geen insecten als eiwitbron? Zelf heb ik nog geen ervaring, maar buffalowormen, meelwormen (géén wormen, maar keverlarven) en sprinkhanen moeten, mits goed bereid, een delicatesse zijn. Ik las onlangs het boek van Hanneke Videler, “Eetbare natuur”. De man van deze schrijfster is imker. Zij schrijft, dat ze zelf het darrenbroed, dat hij wegsnijdt , opeten in plaats van het aan de mezen of de kippen te voeren. Hier volgt haar recept:

Maak de darrencellen open en haal de larven eruit. Bak ze 5 minuten, samen met wat uienringen in een

De Imker

oktober 2011

klontje boter. Giet dan wat vloeibare honing over de uien en de larven. Het smaakt fantastisch op een toastje. Aldus Hanneke. Omdat er bij sommigen nog wel een zekere aversie kan bestaan tegen het nuttigen van insecten, zou ik U willen adviseren de ingrediënten niet te verklappen, indien U deze toastjes aan Uw gasten voorzet. Wanneer men vraagt met welk heerlijks deze toastjes zijn belegd kunt U zonder te jokken zeggen, dat het hier een “pâté de faux bourdons saisis à la graisse “ betreft. Zéér exclusief en moeilijk verkrijgbaar. Ze zullen smullen ! Voor de liefhebbers: Hanneke geeft nog twee gebruiksmogelijkheden: Je kunt de larven ook even opkoken in bouillon en dan toevoegen aan een risotto, of meebakken in en omelet. Ze smaken als kleine garnalen, maar dan zoet. En wat zei Loesje ook alweer?: Echte mannen eten geen honing:

ZE KAUWEN OP BIJEN! Eet smakelijk! Theo 11

Moeren kweken door overlarven. Het telen van koninginnen door middel van overlarven is een vaardigheid die niet iedere imker bezit. Binnen onze vereniging bevinden zich een aantal imkers die al sinds jaar en dag moeren kweken door gebruik te maken van de overlarf methode. Jan Koomen en Martijn Kort zijn twee van die imkers en zij hadden het plan opgevat om hun kennis en vaardigheden met betrekking tot het kweken van moeren via de overlarf methode te delen met collega imkers die dat wilden. Reeds in 2010 maakten zij kenbaar om dit in het voorjaar van 2011 te willen doen en in de voorjaarsuitgave van ons verenigingsblad “de Imker” schreven zij een artikel over overlarven en welke voorbereidingen je moest treffen om dit succesvol te doen. Op 14 mei om 12.00 uur was het zover. De bijenstal van Jan Koomen in Zwaag was de plaats van actie. Aan de Dorpsstraat stond een bord aan de weg met daarop – in kapitale letters – Overlarfdag . Martijn en Jan stonden klaar, met de benodigde spullen, larven en koffie. Onderstaand een korte foto impressie van deze bijzondere en zeer gewaardeerde actie.

Verenigingsvlag. Persoonlijk vind ik de huiskleuren van de NBV niet zo'n succes. Dit geldt ook voor de verenigingsvlag. Er zijn vage ,ondefinieerbare, weinig aantrekkelijke kleuren gebruikt. De NBV vlag is bovendien voor buitenstaanders nauwelijks te herkennen als vlag van een club, die zich met bijen bezighoudt. Op de vlaggen, die voor de open imkersdag worden gebruikt, probeert men dit manco te ondervangen door toevoeging van de afbeelding van een vliegend monstertje, dat voor een leek op bijengebied misschien een bij genoemd wordt, maar niet meer dan een kinderachtig caricatuur daarvan is, een bijenhoudersvereniging onwaardig. Een vlag in primaire of heraldische kleuren zou veel prettiger zijn om naar te kijken en veel meer de aandacht trekken. Wie eens een echt mooie, sprekende bijenvlag wil zien, moet eens “Vlag van Napoleon op Elba” intikken op de pc. Theo.

De Imker

oktober 2011

12

Aan cursisten wordt gevraagd of zij een stukje willen schrijven in ons blad over hun wederwaardigheden met bijen. Danny van Duijn, Wiebo Poot en Dinie Atsma gaven gaf hier gehoor aan en onderstaand treft u hun verhalen. Laat ik mij eerst even voorstellen, mijn naam is Danny van Duijn en ik ben 62 jaar oud. De aanleiding om de cursus bijenhouden te gaan volgen is om er achter te komen hoe de hiërarchie is binnen een bijenvolk en wat er allemaal bij komt kijken. Onze groep bestond uit twaalf cursisten en allemaal even enthousiast. De een kijkt er wat makkelijker tegen aan dan de ander, want alleen met een kast en een volk ga je het volgens mij niet redden. De vier weken theorie gegeven door Adrie en Frans vlogen om. De gegeven informatie is heel uitgebreid, maar het cursusboek is hierin een goede ondersteuning. Inmiddels was ik al op bezoek geweest bij Adrie om een kijkje te nemen in zijn bijenstal. Mijn eerste raam met bijen werd mij toen in handen gegeven met de opmerking niet laten vallen als je geprikt wordt. Gelukkig werd ik niet geprikt. Met Adrie en Frans naar de bijenmarkt in Midden-Beemster geweest. Al het e.e.a. aangeschaft. Daar kwam ik Jan Joost ter Beek tegen en hij bood mij aan om bij hem 2 kasten te lenen. Het zijn 10-raams kasten. Na de theorie kwam de praktijk bij Henk. Daar sta je dan met je theorie midden tussen de kasten en de bijen die om je oren vliegen. O.a. een kast controleren en je bevindingen vertellen en eventueel een oplossing bedenken onder begeleiding van Henk en ook hier vliegt de tijd om. Als ik dit schrijf is het 10 augustus mijn eerste volk is op 4 augustus door Henk gebracht en in de regen in een kast gezet. Het gaat prachtig, 9 augustus in de kast gekeken en zelfs de kunstraten waren al voor meer dan 80% uitgebouwd. Ik heb de laatste 2 sluitblokken vervangen door kunstraat. En zo ben ik begonnen aan het avontuur van bijen houden, ik ben al een aantal malen geprikt maar als ik zie hoe het op dit moment gaat heb ik dat er wel voor over. Kortom de cursus bijenhouden is een zeer leerzame ervaring geweest, en een waar ik met plezier op terugkijk. Danny van Duijn

Bijen houden! Hoe kom je erbij? Dat vroegen mijn vrienden en kennissen mij. Het antwoord was kort en duidelijk “per ongeluk”! In het najaar van 2009 hing er een zwem bij ons in het prieel. Ik dacht, die overleeft de winter niet, dus een oud kastje opgescharreld en zwerm er in geschud. Van Sjaak Visser hoorde ik dat er, om te overwinteren, minstens 20 kg suiker gevoerd moest worden in een oplossing van 3 kg suiker op 1 liter water. Het is me gelukt om er bijna 14 kg. in te krijgen. De zwerm overleefde de winter! In het voorjaar van 2010 ben ik opzoek gegaan om een nieuwe kast kopen. Via, via kwam ik terecht bij Henk Stam in Andijk. Toen ik hem vroeg of hij bijenkasten verkocht zij hij ja, maar gaan eerst eres effies zitte. We raakten aan de praat en bijna de rest van de middag hebben we onder het afdak zitten praten over bijen en het hoe en waarom ik bijen wilde gaan houden. Ik ben lid geworden van de bijenhouders vereniging en hoorde op een vergadering dat er in 2011 een cursus zou worden gegeven. Ik heb mij daar meteen voor opgegeven. Helaas kon ik de theorielessen niet allemaal bijwonen. Van de praktijklessen, door Henk gegeven, heb ik er niet één gemist. Henk gaf ons op een duidelijke en haast bevlogen manier les Ik heb veel van deze lessen opgestoken. Henk ik wil jou en ik denk dat ik ook namens mijn mede cursisten speek, heel hartelijk bedanken voor alles wat je ons geleerd hebt en laten zien en niet te vergeten de koffie en de gezelligheid Wiebo De Imker

oktober 2011

13

De cursus “Bijen houden”. Als KNNV-er heb ik mij altijd erg geïnteresseerd voor de natuur (wilde planten, weekdieren, insecten). Toen mijn buurman, een fruitkweker, hommels en bijen bij zijn fruit had geplaatst, was ik daar dan ook regelmatig te vinden. Even kijken of ze al vliegen. En ja, ik wilde ze ook. Ik gaf mij dus op voor een cursus en dacht: ik koop een kast, stop er bijen in en haal er honing uit. Nou, dat bleek iets anders te gaan. De theorielessen werden gegeven door Adrie van Bohemen en Frans Jongeleen. Naast veel kennis over dit vakgebied beschikten zij ook over de gave deze kennis duidelijk over te brengen zodat de lessen niet alleen heel leerzaam, maar ook altijd heel gezellig waren; iets om de hele week naar uit te kijken. Tijdens die lessen ging er een wereld voor mij open; dat er zoveel bij kwam kijken had ik nooit kunnen denken. Toen sloeg de twijfel toe: “Kan ik dat allemaal nog wel leren? Ben ik daar niet te oud voor? Kan ik die kasten wel tillen?” Nou ja, ik besloot de cursus af te maken en volgend jaar te beginnen, dan had ik ook nog even niets te maken met inwinteren. De praktijklessen werden gegeven door Henk Stam in de “Bijenboet”. Hij ontving ons in zijn kamer met koffie en koek. Hij begon te vertellen over wat we gingen doen, en waarom en hoe. Er was ruimschoots gelegenheid om vragen te stellen zodat koffiedrinken bij Henk ook heel leerzaam was. Toen ik opmerkte dat ik het allemaal heel ingewikkeld vond, antwoordde hij laconiek: “Welnee, het is niet ingewikkeld, het klínkt ingewikkeld.” Daarna naar zijn bijenstal. Oh, wat een ervaring! Zoveel kasten, zoveel bijen, heerlijk. Vanaf het moment dat ik voor het eerst een raampje mocht vasthouden was ik verloren. Ik wilde zelf bijen. Adrie zou een kunstzwerm voor mij maken maar hij wist niet dat ik al zo snel wilde beginnen en voor zijn vakantie zou dat niet meer lukken. Geen nood, ze kregen wel eens een melding van een zwerm. Hij zou het aan Frans doorgeven en die zou dan die zwerm voor mij scheppen. Op 20 juni ging de telefoon, Frans: “Dinie, ik heb een zwermmelding, ben je er klaar voor? En ik: “Ja, ik kom er aan.” Enkele dagen tevoren had ik bij Henk al een 6-ramertje gehaald. De zwerm bleek boven in een dennenboom rond de stam te zitten; een lastige klus waarbij ik niet kon helpen. Frans op een ladder met zijn korf naar boven om de zwerm te scheppen (sorry voor die 4 steken die je voor mij hebt opgelopen). Benedengekomen bleek de koningin er in te zitten en de rest van de bijen had de korf snel gevonden. Toen met een klein zwermpje en een prachtige koningin naar huis. In de regen heeft Frans nog mijn kastje opgesteld en de bijen erin afgeslagen. Met de KNNV- insectenwerkgroep was ik na 2 jaar gestopt omdat ik geen keuze kon maken voor één bepaald insect en er te veel soorten in de wereld zijn om ze allemaal te bestuderen. Maar nu heb ik mijn insect gevonden. Het is de Apis mellifera en ik wil er een héééleboel. Ik heb nu mijn eigen bijen in de tuin en ik geniet er alle dagen van. Bijen verrijken je leven. Vóór de koffie, even kijken of alles nog goed is bij de kast en volgend jaar komt er beslist nog wel een 10-ramertje bij. Mannen, vanaf deze plaats nogmaals bedankt! Dinie Atsma

Wegens omstandigheden te koop aangeboden: 2 bijenkasten (broedkamer, 2 honingkamers, koninginnerooster) + volk (10-raams) € 200,- p/stuk 2 bijenkasten (broedkamer, 2 honingkamers) € 100,- p/stuk Deze kasten zijn van Red Cedar 1 6-raams-kast 1 honingslinger 1 acculader Diverse imkerspullen (wo kunstraat, gaatjesprikker, maskers enz.) samen € 150 Te bevragen: 0228-583600 of email [email protected]

De Imker

oktober 2011

14

In Australie hebben ze een probleem met de bijenkastkever. De Australische overheid geeft hierover voorlichting door middel van een filmpje. Dit filmpje is te zien via onderstaande link. http://www.dpi.qld.gov.au/27_10638.htm

Imkers zetten zich in voor onderzoek naar kanker Donderdag 9 juni zal zich in de Franse Alpen een groot wielerspektakel afspelen. Duizenden vrijwilligers gaan op 1 dag zo vaak mogelijk tegen een berg op fietsen. En dat doen ze niet voor niks! Al deze enthousiastelingen zijn dan al maanden bezig geweest om overal geld los te peuteren voor maar 1 doel, onderzoek naar kanker en de mogelijkheden om daar langer en beter mee te leven. De actie is bekend onder de naam Alpe dHuzes en wordt gesteund door het Koningin Wilhelmina Fonds (www.opgevenisgeenoptie.nl). Een van die enthousiastelingen ben ik, Martin Lindeman, imker te Driebruggen. En ook ik ben op zoek naar sponsors. Toen ik een paar maanden geleden hoorde dat de varkenshouderij in Nederland ruim €300.000,= had opgehaald voor deze actie, leek het mij de uitdaging om ook de imkers in Nederland de mogelijkheid te geven om onze bedrijfstak op zo’n positieve manier in het nieuws te brengen Wat is het idee. Alle imkers verkopen of geven honing aan liefhebbers. Maar in plaats daarvoor de normale prijs te verreken, verhogen we dit jaar de prijs van een aantal potjes met €1,=. De potjes honing die €1,= meer kosten krijgen een sticker, zodat het voor de klant duidelijk zichtbaar is dat ze de actie steunen. Stickers kunnen bij mij besteld worden in velletjes van 12 en 24 stickers. Betaling verloopt via de actiesite van Alpe dHuzes die er voor zorgen dat elke euro goed besteed wordt (http://deelnemers.alpe-dhuzes.nl/ acties/martinlindeman/martin-lindeman/donaties.aspx ). Om te voorkomen dat ik met teveel stickers achterblijf, zou ik wel graag eerst willen horen of er voldoende belangstelling is. Reactie naar [email protected]. Wie durft! En heb je geen honing in de verkoop, zo sponsoren mag ook via bovenstaande link, en zet er dan wel bij dat het om een bijdrage van een imker gaat. Als de actie een succes wordt dan zal ik daar in de nieuwsbrief van augustus verslag van doen. Martin Lindeman Imker te Driebruggen Zuid-Holland (Deze actie heeft dit jaar 800 euro opgebracht. Volgend jaar wordt deze actie voortgezet. Als je belangstel-

ling hebt kun je dit kenbaar maken bij Martin Lindeman.)

De Bijenboet in Andijk Voor bijen (buckfast), kasten ( 3– 6 en 11 raams spaarkasten), raampjes met en zonder draad, gegoten en gewalste kunstraat (met of zonder zaagsnede), moerroosters, RVS draad, oogjes, spijkertjes, honingpotjes, losse dekseltjes, etiketten, voerbakjes, hive clean, mierenzuur, ijsazijn, invertsuiker etc , etc kunt u terecht in het depot van de Bijenboet in Andijk. Ook huidproducten zoals zeepjes, lippenbalsem, zalfjes etc zijn voorradig en last but not least diverse wijnen , likeuren en snoep. Henk Stam Molenweg 27 1619EV Andijk Tel. 0228-593336

De Imker

oktober 2011

15

De Imker

oktober 2011

16