zevende jaargang. 2010 - no 1
Verdihuisblad Column
Topsport Het is weer allemaal sport wat de klok slaat. Bij het WK, Wimbledon en de Tour de France is de volgende ronde of op tijd aankomen het hoogste doel. Ik zie sterke parallellen met de topsport die onze cliënten en medewerkers dag in dag uit bedrijven. Samen bepalen we immers meteen na aankomst ons volgende doel en de benodigde tussenstappen. Uiteindelijk moet de cliënt dat net als de topsporter wel op eigen kracht doen, maar liever niet alleen. Soms zorgen beperkingen en blessures voor extra moeilijkheden. Verder moet het ‘tussen de oren’ goed zitten om te kunnen presteren en is ondersteuning nodig van hun omgeving. Ook onze cliënten moeten soms een ‘colletje van de buitencategorie bedwingen’ om mee te kunnen in het peloton van de samenleving. Het is voor coaches en teambegeleiders hard, creatief en vasthoudend werken om de sporter of de cliënt in conditie te houden. De overeenkomsten tussen topsport en maatschappelijke opvang zijn legio. Het is misschien wel aardig om juist in deze sportweken even de gedachten daar naar te laten afdwalen. Dan beseffen wij weer hoe waardevol het is om als medewerkers van het Verdihuis een steentje bij te kunnen dragen aan het succes van onze cliënten. Ondanks alle vuvuzela’s, regenbuien en tegenwind die onze cliënten tegenkomen. Han Kremers, Directeur
Pagina 1 | Primaverdi
Jongerenproject hoopvol uit de startblokken
‘Kast’ van een succes voor 4 Sure
“Alle tien plaatsen van het jongerenproject 4 Sure zijn volgeboekt. Eén deelnemer heeft al werk, één heeft er al een stage en een andere bijna. De kracht en de netwerken van de organiserende instanties bieden een breed draagvlak. We maken een goede start met gemotiveerde deelnemers.” Adri Ederveen, Teamleider Loopbaancentrum van het ROC De Leijgraaf, brengt het eerste nieuws over 4 Sure na de start in april.
Het project 4 Sure van Brabant Wonen, ROC De Leijgraaf, Gemeente Oss en het Verdihuis heeft veel belangstelling opgewekt bij de groep kwetsbare jongeren tussen 18 en 27 jaar. Primaverdi sprak hierover met Adri Ederveen van het ROC De Leijgraaf. Zij vertelt voor wie 4 Sure bedoeld is: “Jongens en meiden die geen opleiding volgen en geen werk hebben. Ze hebben nauwelijks of geen thuissituatie en slapen dan eens hier en dan weer eens daar. Vrienden of sociale contacten ontbreken vaak. Als er niets verandert, dan gaan ze een kansarm leven van isolement en armoede tegemoet. Dat is slecht voor hen en voor de samenleving.” Vertrouwen De jongere die deelneemt in 4 Sure krijgt ondersteuning bij de opleiding, bij het vinden van werk of een passende woonruimte. Hij of zij moet aan bepaalde eisen voldoen en zich aan de afspraken houden en willen meewerken. De kern van 4 Sure is het opbouwen van vertrouwen. Van de jongere in zichzelf en in zijn of haar omgeving. Zij zijn vaak al in beeld van bijvoorbeeld het Verdihuis of bij de gemeente. Samen met het ROC doet het Verdihuis de intake. Maar er zijn meer betrokkenen. Zo helpt de Kringloopwinkel met de inrichting van de woningen.
Financiën Ook moeten de financiën van de jongere op orde gebracht worden, want vaak zijn er schulden. Hier speelt de Gemeente Oss een belangrijke rol. Het opbouwen van een solide sociaal netwerk en een goede vrijetijdsbesteding hoort ook bij het project. De jongeren moet dus in korte tijd heel veel werk verzetten om alles op de rails te krijgen? Adri Ederveen is duidelijk: “Ja, we vragen veel. Zij hebben nu nog kansen, maar is geen tijd meer te verliezen. Gedurende het jaar dat 4 Sure duurt, helpen we met zijn allen hen op weg. Dat herkennen zij, want ook voor volgend jaar zijn er al aanmeldingen.” Voor meer informatie zie: www.4sure-oss.nl. Succes kast Een deelnemer kreeg van een buurman een kast. Een mooie meevaller, maar de kast was iets te groot en moest vermaakt worden. Door het te bespreken bij de coaching kon dat op het ROC gebeuren op de opleiding die de deelnemer volgt. De deelnemer kan de kast nu gebruiken en iedereen is er wijzer van geworden. De deelnemer heeft een goede band met zijn buurman opgebouwd, hij heeft een prima kast, hij heeft geleerd hoe je kasten vermaakt, zijn coaches zijn tevreden omdat de deelnemer een succes heeft geboekt. Zo is het vertrouwen tussen de deelnemer en zijn omgeving flink gestegen.
Verdihuis zoekt samenwerking
Onbalans zorgvraag en financiën in 2009 nog groter “Het aantal mensen dat zich bij ons in 2009 aan de voordeur gemeld heeft, is opnieuw schrikbarend toegenomen”, meldt Verdihuisdirecteur Han Kremers in zijn terugblik over 2009. “Tegelijkertijd loopt onze financiering door een scala aan bezuinigingen ook steeds verder terug. Goed werken wordt zo redelijk onmogelijk gemaakt. Langzamerhand ontkomen we niet meer aan een herbezinning op onze dienstverlening”, voorziet hij. Zou er een tweede Verdihuis naast het al bestaande gebouwd worden, dan zou het direct helemaal vol zitten. “Onze medewerkers nemen de cliënten nog net niet mee naar huis”, tekent Kremers de nood. Het afgelopen jaar heeft de organisatie continu in de vijfde versnelling gedraaid in de strijd om inkomsten en om zo veel mogelijk mensen te kunnen helpen. Ook dit jaar en volgend jaar zullen overlevingsjaren worden. De financiële partners hebben minder rek en de AWBZ kalft steeds verder af. Verdere decentralisering en budgetafbouw elders komen op het bord van de gemeente. Maar ook hier zijn de middelen beperkt. In de organisatie wordt veel tijd besteed aan het zoeken naar bezuinigingen, wat ten koste gaat van de tijd die aan de cliënten besteed moet worden. Explosieve stijging In het voorjaar heeft directeur Kremers een notitie naar de gemeente Oss gestuurd waarin hij een helder beeld schetst van de ernstige situatie. Zo blijkt bijvoorbeeld dat in 2007 er ongeveer 1400 mensen aanklopten voor hulp. In 2008 steeg dit tot 1800 om in 2009 uit te komen op circa 2400. Dat is een stijging van meer dan 1000 aanmeldingen in twee jaar. Het Verdihuis verwacht dat deze trend verder zal doorzetten. Het jaar 2009 leek lang nog op verrassend goede wijze afgesloten te worden tot een terugvordering vanuit de Nederlandse Zorgautoriteit roet in het eten gooide. Kremers voorziet dat snijden in voorzieningen onvermijdelijk wordt.
Vrouwenopvang Kijkend naar 2010 komt er een aantal besparende maatregelen aan. Zo wordt de maaltijdvoorziening praktischer en efficiënter opgezet. Verder worden de woon- en zorgfuncties gescheiden. Dat betekent dat de cliënt meer gaat betalen voor wonen en dat zorgtaken door andere instanties moeten worden ingevuld en betaald. Ook moet er van vrouwenopvang een speerpunt gemaakt worden. Die is broodnodig in de regio maar alleen mogelijk op basis van een gezonde lange termijn financiering. Het blijkt namelijk dat een groot percentage van de extra aanmeldingen van vrouwen komt. Vaak met een of meer kinderen. Zonder budget voor vrouwenopvang sluit het Verdihuis zijn poorten voor deze groep. Kremers is duidelijk: “We moeten hen dan doorverwijzen of wegsturen naar elders. Waarheen? Dat weten we niet, omdat veel instellingen net zo vol zitten. Maar het Verdihuis kan niet langer hulp bieden zonder budget. Nu doen wij dat nog op het budget voor Maatschappelijke Opvang. Maar dat is oneigenlijk en zal niet meer kunnen.” Schuldhulpverlening Een tweede speerpunt is de Schuldhulpverlening. Het Verdihuis kan alleen nog maar iets aanbieden tegen betaling of subsidiering. Anders loopt de organisatie op den duur vast. Terwijl deze vorm van hulpverlening van vitaal belang is voor de cliënt en zijn herstel. Wie onze hulp nodig heeft, moet dat bij de zorgverzekeraar aankaarten. De Bank van
Het matchen van de dienstverlening aan de financiën is werken onder hoogspanning
Lening of een uitkeringsinstantie is het Verdihuis niet, daarvoor zijn anderen aangewezen. Kremers: “Het op- en indelen van mensen in regels en hokjes is nu eenmaal vaak onmogelijk en gaat lijnrecht in tegen onze betrokkenheid bij kwetsbare mensen in de samenleving.” Borgen Han Kremers stelt desondanks: We blijven ons inzetten om dagelijks weer allerlei schrijnende gevallen op te lossen binnen de steeds geringer wordende middelen. Maar het Verdihuis zit niet stil. Creatief en onvermoeibaar zoeken we naar nieuwe bronnen en samenwerkingsverbanden. Want ook collega-instellingen staat het water aan de lippen. Extra expertise en een bredere begeleiding van de cliënten, daarin zien we voor de komende jaren nieuwe kansen en uitdagingen.”
Verdihuis sceptisch over mogelijkheden vanuit Den Bosch
Vrouwenopvang in regio blijft problematisch “Ik verwacht bitter weinig van het voorstel waarin SMO Den Bosch belooft iets voor de vrouwenopvang in de regio te gaan verzorgen en om de doorstroom in de eigen vrouwenopvang te verbeteren. Ik vrees dat het nijpende probleem van vrouwenopvang in de regio Noordoost-Brabant zo op de lange baan geschoven wordt en dat de hulpbehoevende vrouwen met een kluitje in het riet gestuurd worden.” Verdihuisdirecteur Han Kremers reageert sceptisch op de nieuwe tussenstand in de slepende kwestie van een betere verdeling van de financiële middelen voor vrouwenopvang in de regio. Kremers bepleit al langere tijd een volgens hem veel effectiever scenario: “Den Bosch en Oss doen een gezamenlijke aanvraag in Den Haag voor gebiedsscheiding om zo voldoende bereik te krijgen. In juli zullen de twee betrokken Pagina 3 | Primaverdi
wethouders het eens moeten gaan worden over een gezamenlijk eindvoorstel hierover tijdens een speciaal gepland overleg.” Kremers verwacht dat noodoplossingen van nu, zoals opvangen binnen de MO-capaciteit of trachten AWBZfinanciering te verkrijgen, binnenkort niet meer gecontinueerd mogen of kunnen worden. Han Kremers licht toe: “Maar hoe deze vrouwen, vaak met kinderen, dan wel opgevangen moeten worden, is een vraag die wij niet kunnen beantwoorden. Dan hebben we het er maar niet over dat we meer dan de helft van de hulpvragen niet eens kunnen beantwoorden. En dat er dus al gauw voor elke vrouw die wij kunnen helpen er minimaal een is die we door moeten verwijzen naar onbekende alternatieven.”
Lange baan Het voorstel dat Den Bosch iets gaat verzorgen en men doorstroom gaat verbeteren lijkt hem een zoethoudertje. Hij vreest een lange uitwerking en late concretisering. Misschien pas in 2014. Het risico is dat er een bewust wat diffuse oplossing uit de hoed getoverd wordt die ogenschijnlijk antwoord op de behoefte geeft. Maar in de praktijk van alledag net niet effectief zal blijken. Kremers acht het onwaarschijnlijk dat Den Bosch substantieel geld af zal splitsen van de huidige middeleninzet. Gebiedsscheiding en gezamenlijk overleg met Den Haag lijkt daarom veel constructiever, verwacht Kremers. Daarmee gaat zowel qua mogelijkheden als qua middelen de totale regio Oss/Den Bosch opgeteld er op vooruit. Redenen om niet te kiezen voor een dergelijke gebiedsscheiding en overleg met Den Haag zijn maar moeilijk te bedenken.
San en Theo werken bij het kringloopbedrijf Oss San aan de slag bij de eerste stap: het uitpakken van de ontvangen dozen
San werkt al ongeveer twee jaar bij het Kringloopbedrijf. Meestal bij het sorteren, maar soms ook bij de inname. “Ik vind het leuk werken hier. Het is leuk om te zien hoe verschillende spullen opnieuw gebruikt kunnen worden. Dat is ook nog eens goed voor het milieu.” San woont in een wooncomplex van Begeleid Wonen van het Verdihuis. Maar hij wil graag iets ruimer gaan wonen. Dan hoopt hij het Verdihuis vaarwel te kunnen zeggen. “Alleen voor de
papierwinkel wil ik dan nog contact met het Maatschappelijk werk”, vertelt hij. Theo treffen we aan bij de tafel voor het uitzoeken van kleding. “Ik zit hier nu net in mijn tweede week, maar het bevalt me hier wel”, vertelt hij. Ook hij zit bij Begeleid Wonen. “Ik heb aardige collega’s en ik ben blij dat ik hier aan de gang kon. Het schept regelmaat. Maar ik ben van
Theo bij het sorteren van de kleding
vele markten thuis. Ik kan systeemwanden plaatsen, asbest opruimen, airconditionings buizen plaatsen en pak alles aan.” “Theo en San zijn plezierige en goede werkers, die prima in ons team passen”, vertelt Renate Lecomte, manager bij het Kringloopbedrijf in Oss aan de Maaskade.
“Bedrijfsmatig handelen moet hele sector redden”
Edwin Claassen nieuwe Financieel Manager Perspectief krijgt nieuw vooruitzicht In de kern zat het goed met het Perspectief-project van het Verdihius en GGZ Oost-Brabant in Rosmalen. Het voorziet in een behoefte om thuisloze jongeren met psychische of psychiatrische problemen een opstapje te bieden naar een stabieler bestaan met meer toekomstmogelijkheden. Maar de praktijk bleek weerbarstiger. Een heroriëntatie bracht nieuwe vooruitzichten. De financiering van de plekken in Perspectief bleek gecompliceerder dan verwacht. Veel AWBZ-aanvragen werden door het CZ-indicatieorgaan afgewezen en uiteindelijk moest ongeveer 80 procent van de financiering via de zorgverzekeraars worden geregeld. Daarmee veranderde de insteek van het project. Het GGZ-karakter kwam centraler te staan en dit leidde er toe dat het GGZ de leidende rol in project van het Verdihuis overnam. De betrokken jongeren bleken grillig en complex in hun gedrag en middelengebruik verhevigde dat onvoorspelbare en heftige gedrag soms aanzienlijk. Novadic/Kentron is om deze reden nu nauwer bij het Project betrokken. De rol van het Verdihuis is dat het nu jongeren plaatst met een AWBZ-indicatie en AWBZ-financiering. Daar zijn nu zes plekken voor beschikbaar. Verder zijn de instroomeisen flink hoger geworden en is de maximale verblijfsduur opgerekt naar twee jaar. Inmiddels is het op en rond het project wat rustiger geworden. Zo is Perspectief getransformeerd tot Nieuw Perspectief. Pagina 2 | Primaverdi
Edwin Claassen is sinds begin dit jaar interim Financieel Manager bij het Verdihuis. Als MT-lid is het zijn taak bedrijfsmatig naar de organisatie te kijken. “Het is mijn taak naar kosten en opbrengsten te kijken, niet naar cliënten. Dat klinkt raar, maar bedrijfsmatig werken moet uiteindelijk zeker stellen dat het Verdihuis zijn cliënten ook op de langere termijn kan blijven helpen.” Edwin Claassen doet de Controlling en is verantwoordelijk voor de financiële strategie. Een belangrijk aandachtsgebied voor hem is het beter uit elkaar halen van woon- en zorgtaken. Hier was vooral een betere omschrijving nodig van wat onder welke noemer valt. Te vaak bleek er verschil te zitten in het AWBZ-budget dat het Verdihuis voor een cliënt kreeg en de feitelijke kosten. Huisvesting en facetten van levensonderhoud vielen er feitelijk buiten. In de financiering daarvan moet nu een uitkering of werk in voorzien. Voor de cliënt betekent dit dat hij of zij, met hulp van het Verdihuis bijvoorbeeld, extra moet letten op de financiële kant van de opvang. Voor het Verdihuis als organisatie is deze splitsing noodzakelijk om helder te houden welke financiering er voor welke activiteiten is. “Anders gezegd, met een AWBZ-financiering kunnen we alleen dingen doen waarvoor die financiering bedoeld is. Andere activiteiten kunnen en mogen we eenvoudigweg niet betalen. Vanuit de natuurlijke betrokkenheid van onze mensen bij het lot van de cliënten gaan we wel tot de uiterste grens van de financiële middelen, maar en dat is nieuw, we gaan er niet structureel meer overheen”, legt Edwin Claassen uit. In feite kijkt het Verdihuis nu meer naar de eigen grenzen
Hij licht toe: “Wij hebben expertise in huis, die we inzetten voor een opdrachtgever. Wil de opdrachtgever meer of aanvullende knowhow, dan kijken we wat dat kost en of wij wel de geschikte leverancier zijn of dat bijvoorbeeld bij
en groeit het besef dat een lange termijn gezonde financiële situatie van levensbelang is voor een optimale dienstverlening aan de kwetsbare cliënt. Edwin Claassen vertelt over de piekvraag aan opvang tijdens de koude wintermaanden. De extra benodigde opvang is verleend, maar ook doorberekend aan de gemeente.
zwaardere cliënten een GGZ of Novadic/Kentron meer voor de cliënt kunnen betekenen.” Uiteindelijk krijgt de cliënt zo de beste zorg en wordt het Verdihuis als dienstverlener voor maatschappelijke opvang beter herkenbaarder. Edwin Claassen is duidelijk: “Bedrijfsmatig handelen zal de hele sector moeten redden.”
EDWIN CLAASSEN: Nieuwe interim financiële manager
REGAS groeit Het cliëntregistratiesysteem Regas heeft begin dit jaar een functionele update ondergaan en is nu nog beter geschikt om cliënten en financiers goed te informeren over ontwikkelingen in de situatie van de individuele cliënt. “Regas is een steeds belangijker instrument om de kwaliteit van onze dienstverlening te verantwoorden en maatschappelijk rendement te kunnen aantonen. Ook als managementinstrument is het inmiddels onmisbaar. Met de complete cliëntdossiers werken we effectiever en cliëntvriendelijker doordat niet telkens opnieuw het verhaal verteld hoeft te worden”, vertelt Yvonne de Kort, Stafmedewerkster Kwaliteit & Beleid.
Bezuinigen door scheiden wonen en zorg Waar kunnen we bezuinigen? Want de huur die de cliënten van Begeleid Wonen en het Sociaal Pension betalen, dekt niet de volledig de huisvestingskosten. Deze vraag was het startpunt van een nuchtere blik naar de kosten die huisvesting door het Verdihuis met zich meebrengt. Met als eis dat de zorg voor de cliënt er niet of zo min mogelijk onder lijdt. “Het onderzoek was noodzakelijk omdat de inkomsten onder druk staan, maar ook nuttig om het maximale rendement uit iedere euro inkomsten te halen”, vertelt Lianne den Biggelaar, Coördinator Facilitaire Dienst. Het onderzoek naar de besparingen richt zich vooral op het wonen. De eerste stap was het in kaart brengen van waar het geld naar toe gaat. Energie Een eerste kostenpost die de aandacht trok was het energieverbruik. Het bleek dat de bewoners weinig aandacht hadden voor het lager zetten van verwarmingen of het lichten en apparaten uitdoen als ze niet in huis waren. Maar ook het watergebruik was vrij zorgeloos. Lianne den Biggelaar kwam al snel tot de conclusie dat ze per huis een overzicht moest maken van alle leveranciers. Voorbeelden zijn de gemeentekosten of de kosten voor kabel/telefoon en internet. ”Daar zijn we nu druk mee bezig en zo komen vanzelf allerlei vragen en onduidelijkheden naar boven. Die gaan we uitzoeken en dat is dan ons uitgangspunt voor de vraag of het niet goedkoper zou kunnen.” Maaltijdvoorziening Net achter de rug is het doorlichten en veranderen van de maaltijdvoorziening. Dat is een voorziening die veel aandacht van de bewoners heeft. Om de zo veel tijd verandert het Verdihuis van leverancier voor de afwisseling. Het element van de kostenbesparing is nu extra meegenomen bij de afweging en heeft een substantiële en welkome bijdrage aan de besparingen opgeleverd. De bewassing bleek een andere bron van besparingen. Voorheen was het gebruik van de wasmachines gratis met als gevolg dat
er vaak veel te kleine wasjes gedraaid werden. Met een muntautomaat worden de menen zich wat bewuster van de kosten en sparen ze meer wasgoed op voor ze wassen. De muntautomaat wordt waarschijnlijk in de komende periode in gebruik genomen. Op jaarbasis levert dit ook weer een interessante besparing op. Bij de inkoop van bijvoorbeeld schoonmaakdiensten bleek uit een kostenvergelijking dat een andere leverancier dezelfde diensten veel goedkoper kon leveren. Organisatie Een andere manier van organiseren binnen de Facilitaire Dienst zou een volledige arbeidsplaats kunnen besparen. Naast het besparen op kostenposten, kijkt het Verdihuis nu ook meer naar of een cliënt een bepaalde voorziening ook kan betalen uit diens inkomen of ondersteunende huursubsidie. Als uit het doorberekenen blijkt dat een appartement te duur is, kan een huurkamer of een ander alternatief bekeken worden. Zonder dat de zorg daar onder lijdt natuurlijk. De eerste resultaten van de besparingen moeten eind dit jaar duidelijk worden. “Er is nog veel te doen, maar we zijn op een goede manier bezig”, vertelt Lianne den Biggelaar.
Extra faciliteiten tijdig beschikbaar krijgen
Opvang doorstond vorstperiode redelijk De zomerzon doet al weer steeds overtuigender zijn werk, maar het barre winterweer van begin dit jaar bleek een serieuze test voor de Crisisopvang van het Verdihuis. Tot 13 mensen per nacht zijn er extra opgevangen en oproeppersoneel was stand-by. Opvallend genoeg ging het vaak om mensen die al bekend waren bij het Verdihuis. Toen nog in december de temperatuur fors omlaag ging, merkten de medewerkers van de Crisisopvang direct een toename van aanmeldingen bij de voordeur. Ondanks dat de voorzieningen vol bezet waren, konden deze aanmelders niet heen gezonden worden. “Het was simpelweg te koud. De kans op bevriezen was te groot”, aldus Jan Schuijt, coördinator Crisisopvang. “In die sneeuw- en ijsnachten hadden we soms 13 mensen die we extra moesten onderbrengen. Maar soms ook niet meer dan 2. Het was volstrekt onvoorspelbaar. Extra matrassen, maar soms niet meer dan een stoel en een maaltijd konden we hen bieden Als het
Pagina 4 | Primaverdi
overdag ook bleef vriezen, dan mochten de ‘sneeuwvluchtelingen’ binnen blijven”, vertelt Jan Schuijt. Extra opvang Maar alle zeilen moesten worden bijgezet. De aanmeldingscriteria moesten worden versoepeld en samen met de politie, de GGD en de gemeente kon de extra opvang mogelijk gemaakt worden, zonder op veiligheid in te hoeven leveren. Er moesten nu ook mensen die onder invloed waren opgevangen worden. Deze groep is kwetsbaar, omdat zij sneller bevriezen. Met een extra oogje in het zeil is de veiligheid niet in het geding gekomen.
Evalueren Als onderdeel van het kwaliteitsbeleid heeft het Verdihuis de winteropvang onderzocht. Al met al is het winterweer redelijk doorstaan en heeft er een evaluatie plaatsgevonden. Knelpunten waren volgens Jan Schuijt dat het soms meer tijd kostte dan verwacht om bijvoorbeeld extra matrassen te bestellen en dat het aanbieden van maaltijden lastig bleek door de willekeurige momenten van aanmelding. “Punten als deze nemen we mee in ons bestaande beleid voor de opvang in winters weer. Maar het algemene beeld is dat we de winteropvangproblemen goed het hoofd hebben kunnen bieden”, besluit Jan Schuijt. Lego Media-aandacht was er ook. Er ontstond door krantenberichten zelfs een spontane actie van mensen die cadeautjes en lego voor de kinderen in de opvang kwamen brengen. “Hartverwarmend”, vond Jan Schuijt. “Tegelijk is het onze ambitie om bij de opvang van kinderen de professionele dimensie goed te regelen.”
Zorgkantoor wil meer zorg Samenwerking overeind uit AWBZ-euro “Falen wij als samenleving niet als blijkt dat de maatschappelijke opvang steeds voller zit met cliënten die er lang verblijven? Moeten we hen niet veel eerder proberen te helpen?“ Roeland van Overbeek is Zorginkoper bij het Zorgkantoor Noordoost Brabant. Hij werkt in Tilburg en is betrokken bij de besluitvorming rond AWBZ-aanvragen van cliënten van het Verdihuis. Sinds ongeveer 2003 is het mogelijk voor de maatschappelijke opvang een AWBZ erkenning aan te vragen. Cliënten kunnen sindsdien binnen de muren van het Verdihuis AWBZzorg ontvangen. Mensen hebben recht op deze zorg als zij in het bezit zijn van een CIZ- indicatie. Daarin staat onder andere aangegeven hoeveel zorg zij mogen ontvangen. Samen met de instelling wordt er op basis daarvan een zorgplan opgesteld. Dit zorgplan dient in goed overleg te zijn opgesteld. Het zorgkantoor zal vervolgens via controles vast stellen of de zorg op een goede manier geleverd wordt. Om AWBZ- zorg te kunnen leveren moet worden voldaan aan bepaalde eisen. “In dat kader is het bijvoorbeeld verplicht dat het Verdihuis een HKZ- kwaliteitscertificering heeft”, ziet Van Overbeek. Hoewel de AWBZ een recht is, moet er over de tarieven en de hoeveelheid zorg vaak onderhandeld worden. “We
Roeland van Overbeek, Zorginkoper: “Falen wij als samenleving niet als blijkt dat de maatschappelijke opvang steeds voller zit met cliënten die er lang verblijven?”
hebben als Zorgkantoren van de overheid een beperkt budget gekregen en moeten dus ‘als goed huisvader’ onze middelen verdelen. Dat is moeilijk en soms zelfs pijnlijk als je tussen twee kwaden moet kiezen en wachtlijsten moet hanteren.” Zorg Gezocht wordt dus naar manieren om zo veel mogelijk zorg uit de AWBZ-euro te halen. Een weg is het beleid waarin wonen van zorg financieel gescheiden wordt. “De AWBZ is een zorguitkering en woonkosten vallen daar niet noodzakelijkerwijs onder. Als daar andere bronnen voor aangeboord kunnen worden, komt er hopelijk meer geld beschikbaar voor de feitelijke zorg. En dat is waar het voor bedoeld is. Al kan dat voor instellingen flinke gevolgen hebben natuurlijk.”
Elke maand verandert de personeelskantine in een tijdelijke kapsalon. Dan komen vier leerlingen van het ROC Koning Willem I met de trein uit Den Bosch cliënten van het Verdihuis knippen. Lotte Bouwmans, Groepswerker, vertelt: “Het is dan erg gezellig en zowel de leerlingen als onze cliënten hebben er baat bij.”
Nu de financiële middelen steeds krapper worden, ervaart het Verdihuis, net als andere instellingen, de dwingende noodzaak om de eigen organisatie op die schralere middelen aan te passen. Die blik naar binnen mag echter niet ten koste gaan van de blik naar buiten. Het aanhalen van de financiële broekriem betekent concreet dat er geen grootse projecten opgezet kunnen worden. Het geld is er niet. Daarnaast kan met het beschikbare geld niet het risico
Praktijk Samenwerkingen voor speciale situaties of doelgroepen ontstaan nu veel meer vanuit de praktijk. Met weinig cliënten en een enkele collega-instelling. Succesvolle initiatieven kunnen dan door het toetreden van meer cliënten en meer partijen voorzichtig uitgroeien tot effectieve activiteiten. Een goed voorbeeld is het “Manifest Brabant geeft Thuis”, waarin een gebundelde aanpak voor Brabantse dak- en thuislozen wordt bepleit. Hierin vertellen Neos Eindhoven, Novadic Kentron, de SMO’s Breda, Midden Brabant Traverse en Den Bosch en het Verdihuis over de gebundelde aanpak om de leefsituatie van dak- en thuislozen te verbeteren en de kans op overlast, criminaliteit en verloedering te verminderen. Kenmerkend voor deze werkwijze is dat de cliënten een individueel trajectplan krijgen dat wonen, zorg, werk, inkomen en budgetbeheer bundelt. Een samenwerking waarvan in Rotterdam al gebleken is dat die er toe leidt dat elke extra in zorg geïnvesteerde euro de maatschappelijke kosten met € 2,19 verlaagt. Het manifest is op te vragen bij het Verdihuis bij Yvonne de Kort, Stafmedewerker Kwaliteit & Beleid, tel: 0412 63 62 51. Mail:
[email protected]
Voor de kapsters in opleiding is het een hele bijzondere plek om praktijkervaring op te doen en voor onze cliënten is het een mooie kans om voor een bescheiden 5 euro een verzorgd kapsel te onderhouden. De ROC-leerlingen zijn tussen de 15 en 17 jaar en krijgen begeleiding van hun lerares bij
Pagina 5 | Primaverdi
Het Verdihuis blijft zich sterk maken voor de integrale aanpak van de problematiek van de cliënten. Ondanks de toenemende druk op de financiën, die makkelijk kan leiden tot meer solistische werkwijzen van de eigen organisatie. “Het maximale rendement voor onze cliënten en samenleving bereiken we alleen in nauwe samenwerking met gemeentes en collega-instellingen”, aldus Han Kremers, directeur van de maatschappelijke opvang in Noordoost-Brabant.
gelopen worden dat een project niet uit de verf komt. Opvang groeit Van Overbeek laat zijn gedachten eens gaan over de maatschappelijke opvang. Het valt hem op dat er steeds meer cliënten blijvend hun stek vinden. Terwijl de maatschappelijke opvang bedoeld is om juist kortdurend te zijn. “We moeten naar een situatie waarbij je mensen die in problemen komen eerder in beeld krijgt, bijvoorbeeld door signalen uit de woonsituatie. Waarschijnlijk kunnen die makkelijker, sneller en goedkoper weer op weg geholpen kunnen worden. Dat is niet alleen financieel, maar ook maatschappelijk en menselijk gesproken effectiever.”
Koninklijk geknipt
het toepassen van hun kniptechnieken. Het idee is ontstaan op een vergadering. Veel mannen hadden of heel lang haar of scheerden hun hoofd juist kaal om maar kosten te besparen. Lotte Bouwmans geeft de ROCleerlingen voor hun bezoek een korte voorlichting over het Verdihuis. “De meesten vragen na hun spannende eerste
houden
bezoek of ze de volgende maand weer terug mogen komen. Het aardige is dat onze bewoners op deze manier jonge mensen een klein beetje helpen bij hun intrede in de samenleving. Vanuit hun eigen, niet altijd eenvoudige, positie. Dat vind ik wel mooi”, zegt Lotte Bouwmans.
“Hard gewerkt in liefde voor het vak” Marianne Merkus met pensioen Marianne Merkus, Hoofd Primair Proces, gaat met pensioen. Op 1 augustus.”Vorig jaar was ik daar nog lang niet aan toe. Maar nu het moment dichterbij komt, merk ik dat ik er naar uit kijk. Ik begon met werken toen ik 15 was en ik heb er nu bijna dus 50 jaar werken op zitten. Dat is toch best wel een tijd.” Wat er nu eerst kwam is moeilijk te zeggen, maar Marianne merkte dat haar drive om zich op een nieuwe uitdaging te storten afnam. Kwam dat doordat ze het besluit genomen had in augustus te stoppen? Of besloot ze te stoppen omdat de energie minder werd? “Nieuwe beleidsrondes betekenden meestal opnieuw een verschraling. Dat gaf me af en toe het gevoel dat financiers of beleidsmakers soms in abstracties en modellen denken en onvoldoende beseffen dat het over echte, kwetsbare mensen gaat. Kom eens bij ons kijken, dacht ik dan wel eens. Op dergelijke momenten realiseerde ik mij dat het goed is om ruimte te maken voor meer elan. Niet dat ik achter de geraniums duik, hoor. Eerst even niks om ruimte te krijgen en ideeën. Dan komt er vanzelf wel iets op mijn pad.”
en kleine projecten. Altijd weer wegen zoekend en vindend om het beste voor cliënten, medewerkers en organisatie te bereiken. ”Nu ik er zo over nadenk, is de tijd toch vlug gegaan”, zegt ze met een lichte verbazing. Zakelijker Veranderingen zijn onderdeel van het dagelijkse werk bij het Verdihuis. De trend naar meer verantwoording afleggen over wat je als instelling met je geld gedaan hebt, is prima, vindt ze. Het gaat immers om gemeenschapsgeld. “De HKZcertificering die aangeeft dat we kwaliteit leveren, is daar een goede illustratie van. Het laat zien dat we doelgericht en effectief werk leveren van professioneel hoog niveau. Wat wij doen, daar zijn onze cliënten echt mee geholpen. Dat is échte zorg.”
Drive
Solidariteit Marianne heeft ervaren dat dak- of thuisloosheid iedereen kan overkomen. “Wie door een crisis in het werk of in de privésfeer depressief raakt of naar de fles grijpt, kan makkelijk zo ver in de problemen of schulden raken, dat het Verdihuis de laatste strohalm wordt. We hebben het vaak gezien. Deze mensen verdienen onze expertise en de soli-
Marianne heeft altijd met een enorme drive aan de wieg gestaan van vele ingrijpende veranderingen in het Verdihuis. De komst van de centrale intake, de strijd voor invoering van de AWBZ-financiering, reorganisatie van de crisisopvang en van het maatschappelijk werk en nog vele andere grote
dariteit van de samenleving. Ik heb daar samen met anderen hard aan gewerkt, in liefde voor het vak en er ook veel voor gekregen. Ik sluit deze periode van mijn leven met een goed gevoel af, in de wetenschap dat er een enthousiaste opvolger is aan we ik het stokje kan doorgeven.”
Extra aandacht voor Kids in Opvang Er komt steeds meer aandacht voor de speciale behoeften van jonge kinderen die in de Crisisopvang komen. Dat is een plek die niet geschikt is voor hen, maar waar zij door omstandigheden met een of beide ouders belanden. De eerste stap is het bij elkaar plaatsen van de cliënten met kinderen en het kindvriendelijker maken van de kamers door het aanbieden van leendecoraties. Een knuffel, een Kabouter Plop- of Disney dekbed, maar ook het inrichten van een huiswerkplek voor de iets grotere kids. Verder wordt ook aan de plaatsing van buitenspeeltoestellen gewerkt. Onlangs kreeg het Verdihuis van speelgoedfabrikant Liliane via de Federatie een gift van een mooi houten poppenhuis. Dit zal binnen afzienbare tijd arriveren. Stafmedewerkster Yvonne de Kort meldt dat er ook onderzocht wordt of er mogelijkheden zijn om specifieke begeleiding via MBO-stagiaires te organiseren. Verder zijn er intensieve contacten met Jeugd en Gezin en lopen er universitaire studies.
Eén team trajectbegeleiders voor alle intramurale cliënten Een evenwichtigere werkbelasting van de vijf maatschappelijk werkenden van het Verdihuis en minder wisseling in de begeleiding voor de intramurale cliënten. Dat is de kern van de veranderde werkwijze van de maatschappelijk werkenden, die sinds 1 mei in gebruik is genomen. Voorheen waren de maatschappelijk werkenden, ook wel trajectbegeleiders geheten, aan de aparte functies van het Verdihuis verbonden. Wie als cliënt van de Crisisopvang doorstroomde naar Begeleid Wonen of het Sociaal Pension, kreeg daardoor ook meteen een nieuwe trajectbegeleider. In de praktijk leverde dat soms zeer verschillende werkbelasting op. Nu is gekozen om de trajectbegeleider direct aan de individuele cliënt te koppelen en deze relatie gedurende het hele traject dat de cliënt bij het Verdihuis doorloopt, in stand te houden. Nu het systeem enige weken draait, meldt Marianne Merkus, Hoofd Primair Proces, dat het toch best wennen was, maar dat de voordelen nu merkbaar worden. “Het brengt meer balans en controle over de agenda met zich mee. Afgezien van een enkele sociaal pension cliënt die een andere begeleider kreeg, zijn de meesten blij met de vaste trajectbegeleiders. “
Pagina 6 | Primaverdi
Zorgvuldiger woongedrag door individuele appartementen Nu steeds meer appartementen aan de Berghemse weg in Oss en aan de Molenstraat in Veghel beschikbaar komen voor Begeleid Wonen Is het boeiend om eens te kijken wat daar allemaal bij komt kijken. Lianne den Biggelaar (Facilitaire Dienst) en Marloes Mus vertellen. Marloes Mus (Herstel/Nazorg, Begeleid Wonen) licht toe dat in de oude situatie de huizen bewoond werden door vier mensen. “Die hadden niks met elkaar, maar maakten wel gebruik van dezelfde gemeenschappelijke ruimtes. Een zolder of schuur werd door iedereen als rommelhok gebruikt en tuinen werden meestal verwaarloosd. Onderlinge ruzies kwamen ook voor doordat mensen niet bij elkaar pasten. Bij zwaardere doelgroepen kwam dat vaker voor. Het leek eigenlijk wel op studentenhuizen. Daar hoor je ook vaak dit soort dingen terug.” Het vroeg veel tijd en energie van de begeleiders om de bewoners weer in het gareel te krijgen. Hernieuwde afspraken bleken echter zelden duurzaam.
natuurlijk zonneklaar wie er op aangesproken moest worden wanneer er iets gebroken was. Iets dat schering en inslag was bij de oude meerpersoonswoningen. Bij het opleveren bleek dat er vaak veel moest gebeuren voordat het huis weer in de oorspronkelijke staat teruggebracht was. Momenteel wonen er 9 mensen op de Berghemse weg (Oss) en 6 mensen in de Molenstraat in Veghel. De mensen stappen over zodra er een plek vrijkomt, waarna de oude woning uiteindelijk leeg en opgeknapt kan worden teruggegeven aan de woningbouwvereniging. Lianne den
Marloes Mus, herstel/Nazorg, begeleid wonen: “iedereen is er enorm op vooruit gegaan ”
Biggelaar zegt: “Het gaat er in de nieuwe woonsituatie om een gulden middenweg te bewandelen tussen zo zelfstandig mogelijk wonen en het begeleiden. Daarom zal er een appartement als kantoorruimte ingericht worden voor de coachingsgesprekken die twee keer per week plaatsvinden.” Er is nu meer rust, de mensen zijn erg blij met hun nieuwe stek en het Verdihuis heeft een beter begeleidingssituatie kunnen realiseren. “Iedereen is er enorm op vooruit gegaan”, besluit Marloes Mus.
Tegen deze achtergrond is het duidelijk dat de eenpersoonsappartementen (Brabant Wonen) in Oss en Woonbelang Veghel een uitkomst waren. De Facilitaire Dienst viel het al snel op dat er in de eenpersoonsappartementen veel minder stuk ging. Daardoor zijn de onderhoudskosten omlaaggegaan. Mensen konden niet geloven dat ze een heel appartement helemaal voor zich alleen kregen. Daardoor gingen ze meestal veel verantwoordelijker en zuiniger met hun stek en inrichting om. Bovendien was het
Armoedebestrijding en Verdihuis nader tot elkaar Kijken wat we voor elkaar kunnen betekenen in de hulp aan mensen in de verdrukking. Dat is de achtergrond van toenemende contacten tussen het Verdihuis en de vrijwilligers van Platform Regio Oss Tegen Armoede (Prota). Daarom waren er twee afgevaardigden van het Verdihuis aanwezig bij de speciale theatervoorstelling die Prota organiseerde in de Groene Engel in Oss op 14 april.
De gratis voorstelling ‘Lazarus’ werd gespeeld door voormalig daklozen. In de voorstelling wordt een verbijsterende worsteling met onze bureaucratie getoond, omlijst door een mengeling van ontroerende en onthullende scènes. Het is een project van de Joseph Wresinski Cultuur Stichting en is gebaseerd op ware gebeurtenissen. Na afloop raakten publiek en acteurs in gesprek met elkaar. “Lazarus” werd bezocht door ongeveer 80 man publiek. Vertegenwoordigers van de gemeente en diverse politieke partijen, cliënten van het Verdihuis en mensen die van een uitkering moeten zien rond te komen, bezochten de voorstelling. “Mooi en aangrijpend”, vonden velen. Helpende hand Lieke Gijsbers en Mia Vervoort van Prota vertellen over Prota. Het platform bestaat nu ruim 12 jaar en verenigt veel kerkelijke en sociale organisaties en initiatieven. Mensen die in de problemen gekomen zijn, kunnen op bepaalde voorwaarden via het Bureau Sociale Raadslieden bij Prota aankloppen voor hulp. Vaak brengt Prota hen dan in contact met het Verdihuis. “Wij zijn een soort extra radar voor armoede in Oss. Want ook in Oss leven mensen onder de armoedegrens. En wij willen die mensen helpen. Onzichtbaar, vrijwillig, maar wel effectief. Daar zoeken wij samenwerking met bestaande instanties”, vertelt Lieke Gijsbers. Veel vrijwilligers van het Platform hebben een achtergrond in de hulpverlening of maatschappelijk werk. De voorstelling was de start van het Maatjesproject, waarin enigszins getrainde vrijwilligers mensen met armoedeproblemen een luisterend oor bieden. “Hopelijk leidt dat dan ertoe dat die mensen uiteindelijk hulp gaan zoeken”, vertelt Mia Vervoort. Voor meer informatie: www.prota-oss.nl.
Pagina 7 | Primaverdi
Aanmelden voor toezending Primaverdi Met deze uitgave heeft u al weer de derde uitgave van de Primaverdi in PDF-vorm in handen. De overgang van print naar digitaal betekent dat we de kosten aanzienlijk hebben kunnen verlagen. Tegelijk is de Primaverdi beschikbaar gekomen voor iedereen met een e-mailadres. U kunt nu dus uw eigen exemplaar behouden, maar tegelijk ook collega’s de nieuwe Primaverdi laten lezen. Zonder kosten. Eenvoudig door hem of haar gratis aan te melden bij Chantal van Brakel van het secretariaat van het Verdihuis. Zij plaatst u dan op de verzendlijst voor de komende nummers:
[email protected]
Verdihuis in het kort Stichting Maatschappelijke Opvang Verdihuis
Colofon Primaverdi is een uitgave van de stichting maatschappelijke opvang Verdihuis. Redactie: Han Kremers, Marianne Merkus, Yvonne de Kort en Haks Walburgh Schmidt. Redactieadres: Verdihuis, Kardinaal De Jongstraat 17 5348 BG Oss. Tel: (0412) 63 62 51,
[email protected] www.verdihuis.nl Tekst en foto’s: Tekstburgh Bedrijfscommunicatie, Oss, tenzij anders vermeld, André Marsman (foto’s) Vormgeving: StudioKuijf, Oss
Centraal Bureau Kardinaal de Jongstraat 17 5348 BG Oss Tel: 0412 636251 Fax: 0412 – 628361 E-mail:
[email protected] Website: www.verdihuis.nl Crisisopvang Acute opvang voor mensen die (tijdelijk) geen huisvesting hebben en/of (tijdelijk) niet in staat zijn zelfstandig een huishouding te voeren. Passantenverblijf Acute nachtopvang voor mensen die (tijdelijk) geen huisvesting hebben. Sociaal Pension Huisvesting (intern) met woonbegeleiding voor mensen die niet in staat zijn een zelfstandige huishouding te voeren. Begeleid Wonen Woonbegeleiding in gehuurde woningen in de regio, gericht op uiteindelijk weer zelfstandig wonen. Begeleid Wonen Plus Woonbegeleiding in gehuurde woningen in de regio, een combinatie van verslavingszorg en woonbegeleiding, gericht op weer zelfstandig wonen.
Pagina 8 | Primaverdi
Ambulante woonbegeleiding Woonbegeleiding in de thuissituatie Preventieve Woonbegeleiding Woonbegeleiding in de thuissituatie,gericht op voorkoming van huisuitzetting van bewoners. Woonopvang Begeleiding in tijdelijke huisvesting van de corporatie voor vrouwen met kinderen, toeleidend naar hernieuwde en gezonde huur- en leefsituatie. Bemoeizorg Trachten hulpverlening te bieden aan zorgmijdende mensen gezamenlijk met verslavingszorg, GGZ, GGD en AMW. Zwerfjongeren Samen met GGZ bieden van tijdelijke begeleiding en hulpverlening aan kwetsbare jongeren met psychiatrische en psychische problematiek. Algemeen wordt er constant gezocht naar integrale aanpak en samenwerkingsverbanden met partners als Stichting Oosterpoort, Novadic-Kentron, GGD, GGZ Oost-Brabant, het AMW Oss-Uden-Veghel en diverse woningcorporaties in Brabant Noordoost.
