Verdieping: Eerste reactie partijen Korte omschrijving werkvorm: Uit de berekeningen van het CPB blijkt dat het begrotingstekort van Nederland in 2013 en 2014 niet onder de door de EU gestelde 3%-norm blijft. Het kabinet moet daarom nog meer gaan bezuinigen dan gepland. Mark Rutte wil dat deze nieuwe bezuinigingen breed gedragen worden onder andere partijen en sociale partners. In de Eerste Kamer is steun van andere partijen zelfs noodzakelijk, anders is er geen meerderheid voor de plannen van het kabinet. In deze opdracht bestuderen leerlingen de eerste reacties van de politieke partijen in de Tweede Kamer. Welke partijen zullen het kabinet steunen? Welke partijen hebben hele andere prioriteiten? Leerdoel: Leerlingen weten wat de resultaten zijn van de berekeningen van het CPB. Leerlingen weten wat de eerste reactie is van de politieke partijen op de CPB-cijfers. Leerlingen krijgen inzicht in de verhoudingen tussen de politieke partijen in de Tweede Kamer. Bronnen: http://www.cpb.nl/cijfer/kerngegevens-2011-2014-voor-het-concept-cep-2013 http://www.cpb.nl/persbericht/3212844/begrotingstekort-2013-en-2014-hoger-dan-3-procent http://nos.nl/artikel/479159-reacties-kamer-op-cpbcijfers.html http://nos.nl/liveblog/479103-live-presentatie-cpbcijfers.html Duur: ca. 20 minuten Handleiding: 1. Vertel de leerlingen dat ze een werkblad krijgen met daarop de voorspellingen van het CPB. Op het werkblad staat van iedere partij uit de Tweede Kamer de reactie op de voorspellingen. Leerlingen moeten voor iedere partij twee vragen beantwoorden: a. Wat is voor deze partij het allerbelangrijkste dat er moet gebeuren op dit moment? b. Is het waarschijnlijk dat deze partij uiteindelijk het kabinet steunt in haar keuze? Waarom wel of niet? c. Bonusvraag voor VWO: voorspel welke maatregelen uiteindelijk door zullen gaan. Het is leuk als u hier als docent t.z.t. nog even op terugkomt om te zien wie er juist had voorspeld. 2. Deel de werkbladen uit. Laat de leerlingen de opdracht individueel maken. 3. Bespreek de opdracht na met de klas. Welke partijen zijn sowieso tegen? Welke partijen stemmen sowieso voor? Bij welke partijen is het nog spannend wat ze gaan doen? Hoe zouden ze hun keuze bepalen etc.
Onderwijskrant Actueel: CPB-cijfers
De CPB-cijfers De volgende punten zijn uit de CPB-cijfers gekomen: 1. Het begrotingstekort is in 2014 3,4% van het bruto binnenlands product (bbp). Dit is meer dan de 3% die is toegestaan door de Europese Unie. Nederland zal dus meer moeten bezuinigen om het tekort kleiner te maken. 2. De economie (het bbp) krimpt in 2013 met 0,5%. In 2014 groeit de economie met 1%. 3. De werkloosheid stijgt in 2013 naar 6,25% en in 2014 naar 6,5% van de beroepsbevolking. Het CPB verwacht dat er in 2013 90.000 werklozen bijkomen. 4. De staatsschuld loopt op van 74% van het bbp in 2013 naar 75% in 2014. 5. In 2013 groeit de export van producten met 3,25%, in 2014 is de groei 5%. 6. De koopkracht daalt in 2013 met 1,25%, maar in 2014 stijgt de koopkracht met 0,75%. Het bruto binnenlands product is de totale geldwaarde van alle in een land geproduceerde goederen en diensten. Wat wil het kabinet? Het kabinet wil doorgaan met de geplande koers, de hervormingen moeten doorgaan. Daar moet een breed draagvlak voor gezocht worden. Daarom wil het kabinet graag afspraken maken met de partijen in de Eerste en Tweede Kamer en met werkgevers en werknemers. Opdracht Lees de eerste reacties van de partijen in de Tweede Kamer op de CPB-cijfers. Beantwoord voor iedere partij de volgende vragen: a. Wat is voor deze partij het allerbelangrijkste dat er moet gebeuren op dit moment? b. Is het waarschijnlijk dat deze partij uiteindelijk het kabinet steunt in haar keuze? Waarom wel of niet?
Onderwijskrant Actueel: CPB-cijfers
De eerste reacties op de CPB-cijfers Partij Reactie op CPB-cijfers VVD
De VVD vindt de cijfers van het CPB heftig, maar fractievoorzitter Zijlstra ziet ook "licht aan het eind van de tunnel". In 2013 kan volgens hem alleen de 3%-norm worden gehaald als de belasting wordt verhoogd en dat vindt hij geen goed middel. "Als we tussen die twee kwaden moeten kiezen, kiezen we voor het niet halen van de 3 procent", zegt hij. Voor 2014 moet het tekort wel onder de 3 procent komen, vindt Zijlstra. Hij erkent dat er dan ook lastenverhogingen zullen komen. Maar volgens hem moet de begroting echt op orde komen, wil er op lange termijn stabiliteit zijn.
PvdA
De PvdA is vooral bezorgd over de stijgende werkloosheid. Dit jaar moeten de economie en de werkgelegenheid zich herstellen. "Er is een brede samenwerking nodig om de economische moeilijkheden het hoofd te bieden", zegt de partij. "Dat gaat niet zonder extra bezuinigingen, die pijnlijk kunnen zijn." De uitgangspunten van de PvdA daarbij zijn behoud van werkgelegenheid, ondersteuning van de koopkracht van kwetsbare mensen en terugdringing van het begrotingstekort.
PVV
PVV-leider Wilders wil dat het kabinet stopt met bezuinigen, omdat het de economie schaadt. De partij pleit voor belastingverlagingen. "De maat is vol. De economie wordt kapot bezuinigd", zegt Wilders. Volgens Wilders zijn er nog miljarden euro's weg te halen bij de overheid en bij de Europese Unie. Hij herhaalt zijn pleidooi voor bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking.
GL
"De CPB-cijfers laten zien dat de crisis verdiept. Met dank aan het ondoordachte bezuinigingsbeleid van dit kabinet", zegt GroenLinks-fractievoorzitter Van Ojik. "We Onderwijskrant Actueel: CPB-cijfers
Wat moet als eerste gebeuren?
Steun aan kabinet?
CU
moeten nu de economie slim en duurzaam hervormen. Bijvoorbeeld door vervuiling te belasten, zodat we arbeid goedkoper kunnen maken. Goed voor het milieu, goed voor de koopkracht en goed voor de werkgelegenheid." De ChristenUnie vindt de situatie ernstig, nu het tekort "misschien iets lager" is dan gedacht. Partijleider Slob benadrukt de werkloosheid. Hij hoopt dat het kabinet draagvlak weet te vinden voor maatregelen, niet alleen in maar ook buiten de Kamer. "Een sociaal akkoord is cruciaal".
CDA
De CPB-cijfers bevestigen de zorgen over de Nederlandse economie en de stijgende werkloosheid, zegt fractieleider Buma. Hij wil geen verdere belastingverhogingen. "Het kabinet moet zo niet verdergaan. Het strooit alleen maar zand in de machine, in plaats van olie. We moeten de economie aan de praat krijgen en zorgen dat er weer vertrouwen komt."
50+
Het begrotingstekort van 3,4 procent voor volgend jaar is een ‘meevallende tegenvaller’, zegt leider Henk Krol van 50Plus. "Ik heb veel zorg over de oplopende werkloosheid en het lage consumentenvertrouwen. Een goed begin voor het herstel van het consumentenvertrouwen: de aangekondigde pensioenkorting schrappen. Dat kost het kabinet bovendien geen geld. 50Plus-voorman Krol wil dat het kabinet niet voortdurend maatregelen neemt die dan de volgende dag weer worden bijgesteld. Hij biedt het kabinet "een luisterend oor", maar steun is nog te veel gevraagd.
PvdD
De Partij voor de Dieren noemt de cijfers een drama voor veel Nederlanders die de gevolgen hard gaan voelen. Volgens partijleider Thieme kunnen er meteen miljarden worden bespaard door te stoppen met subsidies op activiteiten die schadelijk zijn voor het milieu. Op Twitter zei Marianne Thieme: ‘Nergens is economische krimp zo’n drama als in een Onderwijskrant Actueel: CPB-cijfers
D66
SGP
SP
samenleving die verslaafd is aan groei.’ D66 noemt de cijfers van het CPB slecht nieuws, maar niet onoverkomelijk. Volgens partijleider Pechtold is het probleem van de werkloosheid zorgwekkender dan het begrotingstekort. Hij roept het kabinet en de sociale partners op om snel met oplossingen te komen en niet te verzanden in eindeloze overleggen. Pechtold maakt zich zorgen over geluiden dat VVD en PvdA 2013 als een verloren jaar beschouwen. De SGP vindt dat het tekort volgend jaar moet worden teruggedrongen, maar voegt eraan toe dat de burgers niet elke keer te maken moeten krijgen met nieuwe lastenverhogingen. De inzet moet daarom zijn om door een mix van hervormingen en het verminderen van overheidsuitgaven te voorkomen dat de staatsschuld nog groter wordt. Het kabinet moet daarom werk blijven maken van de verkleining van het begrotingstekort, ook in 2013. Bij de begroting voor 2014 dient uit te worden gegaan van een begrotingstekort van maximaal 3 procent. Op dit moment is het allereerst zaak te voorkomen dat nieuwe lastenverzwaringen op korte termijn de koopkracht verder aantasten. Dat zou de mogelijkheden voor banengroei en economisch herstel frustreren. Het overheidsbeleid moet duidelijkheid bieden en vertrouwen wekken. De SP wil dat het kabinet stopt met bezuinigen. "Het kabinet is doof en blind. Allerlei economen zeggen dat bezuinigen slecht is voor de economie, maar het gaat maar door", stelt fractieleider Roemer. Volgens Roemer doet Nederland het slechter dan omringende landen. Hij pleit voor investeringen in plaats van bezuinigingen. Volgens hem zou dat zorgen voor herstel van vertrouwen. "Het kabinet heeft een enorme plaat voor de kop", aldus Roemer.
Onderwijskrant Actueel: CPB-cijfers
Antwoordmodel: De eerste reacties op de CPB-cijfers Partij Reactie op CPB-cijfers
Wat moet als eerste gebeuren? Prioriteit van de VVD is de begroting op orde brengen. Dus onder de 3%-norm.
Steun aan kabinet?
VVD
De VVD vindt de cijfers van het CPB heftig, maar fractievoorzitter Zijlstra ziet ook "licht aan het eind van de tunnel". In 2013 kan volgens hem alleen de 3%-norm worden gehaald als de belasting wordt verhoogd en dat vindt hij geen goed middel. "Als we tussen die twee kwaden moeten kiezen, kiezen we voor het niet halen van de 3 procent", zegt hij. Voor 2014 moet het tekort wel onder de 3 procent komen, vindt Zijlstra. Hij erkent dat er dan ook lastenverhogingen zullen komen. Maar volgens hem moet de begroting echt op orde komen, wil er op lange termijn stabiliteit zijn.
PvdA
De PvdA is vooral bezorgd over de stijgende werkloosheid. Dit jaar moeten de economie en de werkgelegenheid zich herstellen. "Er is een brede samenwerking nodig om de economische moeilijkheden het hoofd te bieden", zegt de partij. "Dat gaat niet zonder extra bezuinigingen, die pijnlijk kunnen zijn." De uitgangspunten van de PvdA daarbij zijn behoud van werkgelegenheid, ondersteuning van de koopkracht van kwetsbare mensen en terugdringing van het begrotingstekort.
PvdA lijkt zowel werkloosheid, koopkracht als terugdringen van begrotingstekort als prioriteit te zien.
Ja, want coalitiepartij.
PVV
PVV-leider Wilders wil dat het kabinet stopt met bezuinigen, omdat het de economie schaadt. De partij pleit voor belastingverlagingen. "De maat is vol. De economie wordt kapot bezuinigd", zegt Wilders. Volgens Wilders zijn er nog miljarden euro's weg te halen bij de overheid en bij de Europese Unie. Hij herhaalt zijn pleidooi voor bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking.
Wilders heeft belastingverlaging als belangrijkste punt. Er is al te veel bezuinigd.
Nee, hij zet zich fel af tegen het beleid van het kabinet.
GL
"De CPB-cijfers laten zien dat de crisis verdiept. Met dank aan het ondoordachte bezuinigingsbeleid van dit kabinet", zegt GroenLinks-fractievoorzitter Van Ojik. "We
Duurzame hervormingen zijn belangrijk voor GroenLinks.
Uit deze eerste reactie blijkt niet dat ze het kabinet steunen. Ze noemen
Onderwijskrant Actueel: CPB-cijfers
Ja, want coalitiepartij.
CU
moeten nu de economie slim en duurzaam hervormen. Bijvoorbeeld door vervuiling te belasten, zodat we arbeid goedkoper kunnen maken. Goed voor het milieu, goed voor de koopkracht en goed voor de werkgelegenheid." De ChristenUnie vindt de situatie ernstig, nu het tekort "misschien iets lager" is dan gedacht. Partijleider Slob benadrukt de werkloosheid. Hij hoopt dat het kabinet draagvlak weet te vinden voor maatregelen, niet alleen in maar ook buiten de Kamer. "Een sociaal akkoord is cruciaal".
het ‘ondoordacht bezuinigingsbeleid’.
De ChristenUnie maakt zich zorgen om de werkloosheid.
Uit deze eerste reactie blijkt dat de CU graag een breed draagvlak wil in de kamer voor de steun van het kabinet. Hieruit zou je kunnen afleiden dat CU het kabinet steunt.
CDA
De CPB-cijfers bevestigen de zorgen over de Nederlandse economie en de stijgende werkloosheid, zegt fractieleider Buma. Hij wil geen verdere belastingverhogingen. "Het kabinet moet zo niet verdergaan. Het strooit alleen maar zand in de machine, in plaats van olie. We moeten de economie aan de praat krijgen en zorgen dat er weer vertrouwen komt."
Vertrouwen in de economie en geen extra belastingverhoging is belangrijk voor het CDA.
Het is onduidelijk of het CDA zal instemmen met de plannen van het kabinet.
50+
Het begrotingstekort van 3,4 procent voor volgend jaar is een ‘meevallende tegenvaller’, zegt leider Henk Krol van 50Plus. "Ik heb veel zorg over de oplopende werkloosheid en het lage consumentenvertrouwen. Een goed begin voor het herstel van het consumentenvertrouwen: de aangekondigde pensioenkorting schrappen. Dat kost het kabinet bovendien geen geld. 50Plus-voorman Krol wil dat het kabinet niet voortdurend maatregelen neemt, die dan de volgende dag weer worden bijgesteld. Hij biedt het kabinet "een luisterend oor", maar steun is nog te veel gevraagd.
50+ komt ook in deze situatie op voor de belangen van ouderen. Door de pensioenkorting te schrappen stijgt volgens hem het consumentenvertrouwen.
Zoals Henk Krol zelf al zegt: ‘Steun is nog teveel gevraagd’.
De Partij voor de Dieren noemt de cijfers een drama voor veel Nederlanders die de gevolgen hard gaan voelen. Volgens partijleider Thieme kunnen er meteen miljarden worden bespaard door te stoppen met subsidies op activiteiten die schadelijk zijn voor het milieu. Op Twitter zei Marianne Thieme: ‘Nergens
Prioriteit voor de PvdD blijft: zorgen dat er beter wordt omgegaan met het milieu.
PvdD
Onderwijskrant Actueel: CPB-cijfers
Verder stoort Henk Krol zich aan de steeds wisselende maatregelen van het kabinet.
Het lijkt erop dat de PvdD alleen zal instemmen als de bezuinigingen ten goede komen aan het milieu.
is economische krimp zo’n drama als in een samenleving die verslaafd is aan groei.’
D66
D66 noemt de cijfers van het CPB slecht nieuws, maar niet onoverkomelijk. Volgens partijleider Pechtold is het probleem van de werkloosheid zorgwekkender dan het begrotingstekort. Hij roept het kabinet en de sociale partners op snel met oplossingen te komen en niet te verzanden in eindeloze overleggen. Pechtold maakt zich zorgen over geluiden dat VVD en PvdA 2013 als een verloren jaar beschouwen.
D66 vind het probleem van werkloosheid zorgwekkender dan het begrotingstekort.
D66 wil niet eindeloos overleggen en hoopt dat er snel een akkoord is. Dit kan erop wijzen dat ze instemmen met de plannen van het kabinet.
SGP
De SGP vindt dat het tekort volgend jaar moet worden teruggedrongen, maar voegt eraan toe dat de burgers niet elke keer te maken moeten krijgen met nieuwe lastenverhogingen. De inzet moet daarom zijn om door een mix van hervormingen en het verminderen van overheidsuitgaven te voorkomen dat de staatsschuld nog groter wordt. Het kabinet moet daarom werk blijven maken van de verkleining van het begrotingstekort, ook in 2013. Bij de begroting voor 2014 dient uit te worden gegaan van een begrotingstekort van maximaal 3 procent.
De SGP vindt het
Uit deze tekst blijkt
belangrijk dat het
niet of de SGP wel of
begrotingstekort wordt
niet mee gaat
teruggedrongen, maar de
stemmen met het
belastingen moeten niet
kabinet.
Op dit moment is het allereerst zaak te voorkomen dat nieuwe lastenverzwaringen op korte termijn de koopkracht verder aantasten. Dat zou de mogelijkheden voor banengroei en economisch herstel frustreren. Het overheidsbeleid moet duidelijkheid bieden en vertrouwen wekken.
Onderwijskrant Actueel: CPB-cijfers
worden verhoogd.
SP
De SP wil dat het kabinet stopt met bezuinigen. "Het kabinet is doof en blind. Allerlei economen zeggen dat bezuinigen slecht is voor de economie, maar het gaat maar door", stelt fractieleider Roemer. Volgens Roemer doet Nederland het slechter dan omringende landen. Hij pleit voor investeringen in plaats van bezuinigingen. Volgens hem herstelt dat het vertrouwen van de mensen. "Het kabinet heeft een enorme plaat voor de kop", aldus Roemer.
Onderwijskrant Actueel: CPB-cijfers
De SP vindt dat de overheid moet investeren, in plaats van bezuinigen.
Nee, de SP keert zich fel tegen de plannen van het kabinet.
