Verantwoordings- en Perspectiefnota 2012 Gemeente Heerenveen
Heerenveen, 29 mei 2012
Inhoudsopgave
Inleiding
3
Deel 1 Deel 2
Bestuurlijke kaders Verantwoording 2011 Uitgelicht: Stelselwijziging Themabegroting 2012 en volgende jaren Uitgelicht: Participatiefonds Risicovoorziening Resumé financiën
Thema’s 1. Heerenveen 2. Heerenveen 3. Heerenveen 4. Heerenveen 5. Heerenveen 6. Heerenveen
bestuurt en organiseert werkt kiest voor leefbaarheid wijken en dorpen bevordert meedoen stimuleert duurzaamheid ontwikkelt
5 9 11 13 14 15
19 41 53 65 79 87
Bijlagen Voorstellen over te boeken exploitatiebudgetten van 2011 naar 2012
1
105
2
Heerenveen, 29 mei 2012
Heerenveen is een ondernemende gemeente. Met aansprekende resultaten: veel mensen uit de eigen gemeente maar zeker ook daarbuiten werken in Heerenveen, in de dorpen werken plaatselijk belang-verenigingen samen met de gemeente aan leefbare kernen en het voorzieningenniveau in Heerenveen is hoog. Maar net als andere ondernemers raakt de economische crisis de gemeente Heerenveen hard. Iedere krantenlezer ervaart elke dag dat de financieel-economische principes veranderen: wat vorige maand nog onmogelijk leek, is vandaag realiteit. Met name onze bedrijventerreinen, die de afgelopen jaren voor veel werkgelegenheid zorgden voor een brede regio, zijn nu een punt van zorg. Het past bij goed ondernemerschap ook in slechte tijden verantwoordelijkheid te nemen. Met deze Verantwoordings- en Perspectiefnota 2012 geeft het bestuur van Heerenveen hier uitvoering aan. Verlies nemen, bezuinigen en zorgen voor een gezond meerjarenperspectief. Dat is kort samengevat de strekking van deze nota. Richtlijn hierbij is het collegeprogramma 2010 – 2014. Niet alleen zakelijke overwegingen hebben een rol gespeeld bij het gezond maken van het financiële perspectief. De kaders uit het collegeprogramma over bijvoorbeeld het bieden van een vangnet, gewijzigde verantwoordelijkheden tussen gemeente en samenleving en de gemeentelijke bedrijfsvoering bepalen het bezuinigingspakket. Zo stellen wij bijvoorbeeld voor behoedzaam om te gaan met het sociaal beleid en wordt tegelijk verhoging van de OZB vooralsnog vermeden. Desalniettemin doen de bezuinigingen pijn. Inwoners van Heerenveen zullen voelen dat de gemeente een stap terug doet. Daarmee wordt ook zichtbaar dat de voorzieningen in het voedingsgebied van Heerenveen door een relatief kleine gemeente en een relatief klein aantal inwoners gedragen worden. In eerdere documenten hebben wij eerder deze spanning tussen verantwoordelijkheden en schaal geduid. Niet alleen inwoners zullen de effecten van de bezuinigingen ervaren, ook de medewerkers van de gemeente worden geraakt. De druk op medewerkers is groot: van hen wordt grote loyaliteit verwacht in het voorbereiden van het bezuinigingspakket dat ertoe leidt dat taken die zij uitvoeren ter discussie staan. De wijze waarop deze Verantwoordings- en Perspectiefnota 2012 tot stand gekomen is, getuigt volgens ons college van een betrokken professionele houding. Heerenveen is en blijft een ondernemende gemeente. En blijft daarmee ook ambitieus. Met deze Verantwoordings- en Perspectiefnota 2012 zetten wij een belangrijke stap in de verwezenlijking van onze ambitie het financieel meerjarenperspectief weer solide te maken.
het college van Heerenveen, de burgemeester,
de secretaris,
3
4
Deel 1 Bestuurlijke kaders De bezuinigingstaakstelling voor onze gemeente vanaf 2013 is € 3,5 miljoen structureel. Dit tekort wordt met name veroorzaakt door de ontwikkeling van het grondbedrijf. Daarmee moet Heerenveen na twee recente bezuinigingsrondes van in totaal bijna 9 miljoen euro structureel opnieuw de uitgaven scherp tegen het licht houden. Met de formulering van een aantal bestuurlijke kaders willen wij de gemeenteraad in haar kaderstellende rol bedienen. Het college stelt de raad voor in te stemmen met een veertiental bestuurlijke kaders voor de begroting 2013 en de meerjarenbegroting 2014 – 2016. Met het besluit over deze bestuurlijke kaders stelt de raad de hoofdlijnen van het bezuinigingspakket vast. Wij zullen deze kaders uitwerken en deze uitwerking bij de vaststelling van de themabegroting en de meerjarenbegroting aan de raad voorleggen. Bij de afweging van de bestuurlijke kaders hebben wij zoals in de inleiding vermeld het collegeprogramma als vertrekpunt genomen. En hebben wij de veranderende financieeleconomische omstandigheden betrokken. Deze dwingen Heerenveen meer te bezuinigen dan in 2010 voorzien was. Het kader van het collegeprogramma kon hierbij echter blijvend als richtinggevend ingezet worden. Ook de uitkomsten van de begrotingswijzer bepaalden mede de bestuurlijke kaders. Deelnemers aan de begrotingswijzer kozen bijvoorbeeld voor bezuinigen door dienstverlening te digitaliseren of de openbare verlichting aan te passen. Deze keuzes heeft het college overgenomen. Ook gaven deelnemers een voorkeur aan meer verantwoordelijkheid voor burgers en minder regels. Ook deze voorkeur is overgenomen. Zoals gewenst is het college ook terughoudend met het verhogen van tarieven, met één uitzondering: parkeren. Analyse wijst uit dat onze parkeertarieven vergeleken met Leeuwarden, Drachten en Sneek relatief laag zijn. In de afweging van bezuinigingen kiezen wij er voor hier meer opbrengst te genereren. De deelnemers van de begrotingswijzer waren hier verdeeld over. Ongeveer 1/3 koos “Minder plekken voor gratis parkeren” en “Verhogen parkeertarieven en verruimen parkeertijden” als middel om de bezuinigingstaakstelling van 3 miljoen te behalen. De bestuurlijke kaders zijn geïllustreerd met onderwerpen waarvoor het college bezuinigingsvoorstellen zal formuleren aan de raad. Wij hebben twee overwegingen bij deze werkwijze:
Het stelt de gemeenteraad in staat in een vroeg stadium van het bezuinigingspakket kaders te stellen; Bovendien stelt deze werkwijze het college in staat om in de voorbereiding van begroting en meerjarenbegroting een zorgvuldig proces te volgen, ook richting partners van de gemeente en de medezeggenschap (ondernemingsraad en georganiseerd overleg).
Wij stellen voor in te stemmen met de volgende bestuurlijke kaders voor 2013 – 2016: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.
Alleen nieuwe taken bij nieuwe middelen; Maximaal benutten van het profijtbeginsel; Alleen samenwerken als het financieel gewin oplevert; Publieke diensten zijn digitaal tenzij; Maximaal rendement uit eigen accommodaties; Sober werkgeverschap; Een wendbare organisatie; Eigen regie op doelgroepen; Meer verantwoordelijkheid voor inwoners, ondernemers en hun verenigingen; Meer regie op parkeren; Sobere kwaliteit van de openbare ruimte; Besparen door maatwerk voor voorzieningen; Investeren in duurzaamheid moet lonen; Het behoud van culturele functies boven culturele voorzieningen.
Hieronder zullen wij deze kaders nader toelichten. De bedragen die we kaderstellend aan de bestuurlijke kaders willen verbinden zijn opgenomen in een resumerend overzicht.
5
Bestuurlijk kader 1 - Alleen nieuwe taken bij nieuwe middelen De afgelopen jaren heeft met name de rijksoverheid de gemeente geconfronteerd met nieuwe taken. De gemeente Heerenveen steunt decentralisatie waardoor op lokaal niveau meer maatwerk gecreëerd kan worden en kennis gemaakt wordt van lokale kennis en inzet van partijen naast de lokale overheid. Helaas moeten wij echter constateren dat veel nieuwe taken met onvoldoende nieuwe middelen gepaard zijn gegaan. Met een herbezinning hierop willen wij een deel van de bezuinigingstaakstelling realiseren. Dit treft de volgende onderwerpen:
Handhaving op het wettelijk minimumniveau; Verlaging van het budget van de rekenkamercommissie.
Bestuurlijk kader 2 - Maximaal benutten van het profijtbeginsel Wij achten het juist die mensen die baat hebben bij onze diensten of bezittingen hiervoor te belasten. En in tijden van financiële krapte stelt het college voor hiermee aanvullende inkomsten te generen. Dit betreft:
Het afschaffen van de legeskorting van het Heerenveens model; Precario op kabels en leidingen (voor 2013 en 2014); De tarieven van begraafplaatsen; Het in rekening brengen van indicatiekosten; Doorvoeren van de eigen bijdrage voor WMO-voorzieningen.
Bestuurlijk kader 3 - Alleen samenwerken als het financieel gewin oplevert Het college wil toenadering zoeken tot vergelijkbare gemeenten in Fryslân om de schaalwinst te behalen binnen de bedrijfsvoering van de gemeente Heerenveen. Onze ervaringen met samenwerking zijn niet altijd positief. Daarom willen wij helder zijn naar eventuele samenwerkingspartners: het uitgangspunt voor Heerenveen zal zijn dat de samenwerking financieel voordeel oplevert. Deze bezuinigingen betreffen:
Samenwerking ten aanzien van ICT; Samenwerking ten aanzien van belastingen.
Bestuurlijk kader 4 - Publieke diensten zijn digitaal tenzij Wij weten dat digitalisering aan sommige inwoners voorbij gaat. Echter, de grootste groep inwoners organiseert zijn leven wel digitaal. En deze groep willen wij bedienen ook omdat dat financieel voordeel oplevert. Dit zal een effect hebben op:
Crackstate Nijs; De afhandeling van facturering; Postafhandeling; Het automatiseren van het carillon.
Bestuurlijk kader 5 - Maximaal rendement uit eigen accommodaties Wij willen het maximale rendement uit deze accommodaties halen. Dit kan door eigen medewerkers te verplaatsen, maar ook door gesubsidieerde instellingen in een van de accommodaties van de gemeente te huisvesten. En door sterker te sturen op sportaccommodaties. Het college sluit niet uit dat maximaal rendement ook kan inhouden dat een accommodatie verkocht wordt. Op voorhand kan het college melden dat dit gevolgen heeft voor:
Vluchtelingenwerk; Sportaccommodaties.
Bestuurlijk kader 6 - Sober werkgeverschap Wat voor onze dienstverlening geldt, sober en zuinig, geldt ook voor onze medewerkers. Ondanks de zorg voor het aantrekken van goed personeel zeker op de langere termijn wil het college bezuinigen op voorzieningen van medewerkers. Dit raakt de volgende onderwerpen:
Het afschaffen van het leeftijdsverlof; Niet vanzelfsprekend toekennen van de automatische periodiek; De inzeturen van de vrijwilligers van de brandweer; Consignatie van vrijwilligers van de brandweer; Het budget voor opkomsttijden en brandkranen van de brandweer; Sluiting van het gemeentehuis op vrijdagmiddag;
6
Het afschaffen van de werkgeversbijdrage voor het cafetariamodel; Besparing catering; Het opleidingsbudget van de ondernemingsraad.
Bestuurlijk kader 7 - Een wendbare organisatie Zelden was de omgeving van de gemeentelijke organisatie van Heerenveen zo in beweging: bezuinigen, herindelen, digitaliseren, dereguleren, nieuwe taken in het sociaal domein. Dit vraagt om grote wendbaarheid. En wendbaar zijn betekent hier dan zowel flexibiliteit in denken en snel inspringen op nieuwe ontwikkelingen als een formatiehuis dat past bij de opdracht. Dit vraagt om:
Het stoppen van externe inhuur voor bestemmingsplannen en stedenbouwkundig advies; Een organisatie-aanpassing; Scherper toerekenen van rentekosten aan investeringen; Efficiëntere factuurbehandeling.
Bij dit bestuurlijk kader willen wij de korting op politieke ambtsdragers aanhalen. Deze korting (€ 300.000 structureel) is reeds verwerkt in de Algemene Uitkering en onze ramingen per 2015 en beoogt het aantal wethouders te verminderen. Ook is voorzien dat het aantal raadsleden afneemt. Aangezien het verantwoordelijkheid van de nieuwe raad van de fusiegemeente HeerenveenBoarnsterhim is hierin zelfstandig tot een afweging te komen, hebben wij er niet voor gekozen een vermindering van het aantal wethouders als bezuiniging te benoemen. Echter, wij willen de raad voorhouden dat de rijksoverheid hiermee in financiële zin wel rekening houdt en gemeenten hierop kort. Bestuurlijk kader 8 - Eigen regie op doelgroepen Hoewel met de val van het kabinet onzekerheid is ontstaan over de Wet werken naar vermogen gaan wij ervan uit dat gemeenten anders dan voorheen verantwoordelijk worden (met name ook financieel) voor de re-integratie van diverse doelgroepen en hier meer beleidsvrijheid in krijgen. Zie hierover ook de paragraaf Uitgelicht: Participatiefonds. Het college ziet hier kansen om bij de uitvoering van gemeentelijke taken deze doelgroepen in te zetten. Op voorhand levert dit een beperkte bijdrage aan de bezuinigingen. Echter, gezien het belang zowel maatschappelijk als financieel leggen wij dit bestuurlijk kader expliciet aan de raad voor. Op voorhand willen wij aangeven dat dit kader betreft:
De afvalstoffenheffing en WIW-ers.
Bestuurlijk kader 9 - Meer verantwoordelijkheid voor inwoners, ondernemers en hun verenigingen Door de financieel-economische omstandigheden komt het voorzieningenniveau van de gemeente Heerenveen onder druk te staan. Het is de inzet van college deze voorzieningen in stand te houden maar op een andere wijze: door nadrukkelijk de inzet van verenigingen en ondernemers te vergen. Dit zal een effect hebben op:
De toetsing van bouwplannen; De tarieven voor sportaccommodaties; Het evenementenbudget; Stoppen met het budget voor de werkgroep verkeer.
Bestuurlijk kader 10 - Meer regie op parkeren Een analyse van de parkeertarieven van Heerenveen in vergelijking met bijvoorbeeld Drachten, Sneek en Leeuwarden leert dat Heerenveen meer parkeerinkomsten kan genereren. Wij hebben dan ook het voornemen de tarieven te verhogen. Wil dit een bijdrage leveren aan de bezuinigingen, dan moeten college en raad afstappen van de bestaande afspraak dat parkeeropbrengsten enkel ten gunste mogen komen van parkeren. Daarnaast stellen wij voor meer opbrengsten uit parkeren te genereren in verschillende delen van Heerenveen. We willen onderzoek doen naar parkeren in Sportstad en Heerenveen Midden en de Greiden. Op dit moment voorzien wij de volgende bezuinigingsmogelijkheden:
Parkeren bij het station; Parkeren in Nijehaske en de Beugel; Parkeren bij evenementen in het Sportstad-gebied; Verhoging van tarieven.
7
Bestuurlijk kader 11 - Sobere kwaliteit van de openbare ruimte Zonder een onvoldoende te scoren door bijvoorbeeld op langere termijn problemen te creëren wil het college inzetten op een zes voor de openbare ruimte. Bezuinigen kan dan door:
Geen rekening te houden met het accres; Kostenreductie door te voeren bij snippergroen.
Bestuurlijk kader 12 - Besparen door maatwerk voor voorzieningen De ervaringen met de kanteling van de WMO heeft ons geleerd dat besparing mogelijk is door, aan de keukentafel, maatwerk te leveren. Wij zien echter ook mogelijkheden op andere voorzieningen beperkingen door te voeren. Dit betreft:
Het budget voor logopedie; Inburgering; Efficiëntere inzet van balies.
Bestuurlijk kader 13 - Investeren in duurzaamheid moet lonen Ook voor het beleidsveld duurzaamheid gelden volgens ons college nieuwe principes. Wij stellen voor dat investeren duurzaamheid financieel voordeel moet opleveren. Dit betreft:
Het verlichtingsplan Heerenveen Verlicht bewust.
Bestuurlijk kader 14 - Het behoud van culturele functies boven culturele voorzieningen Voor de culturele sector in Heerenveen willen wij de uitdaging aangaan om functies te behouden zonder daarvoor altijd een voorziening te subsidiëren. Dit kan betekenen dat instellingen meer gaan samenwerken of bijvoorbeeld een accommodatie delen. Binnen ons cultuuraanbod zal dit moeten leiden tot meer kruisbestuiving en kostenreductie. Dit principe willen wij breed in Heerenveen invoeren en dan met name voor:
Het Posthuis Theater; Ateliers Majeur; De bibliotheek; Museum van Haren; Aanpassing van subsidievoorwaarden (ook voor niet cultuursubsidies).
Resumé: In onderstaand overzicht hebben wij bovengenoemde kaders voorzien van een kaderstellend bezuinigingsbedrag of extra opbrengst. Wij hebben afgeronde bedragen opgenomen. De bestuurlijke kaders zijn nog niet gedetailleerd uitgewerkt. Deze uitwerking vindt plaats na vaststelling van de kaders door de gemeenteraad. omschrijving
S
2013 x 1.000
2014 x 1.000
2015 x 1.000
2016 x 1.000
1. alleen nieuwe taken bij nieuwe middelen 2. maximaal benutten profijtbeginsel 3. alleen samenwerken bij financieel gewin 4. publieke diensten digitaal tenzij 5. max.rendement eigen accommodaties 6. sober werkgeverschap 7. wendbare organisatie 8. eigen regie op doelgroepen 9. meer verantwoordelijkheid inwoners e.a. 10. meer regie op parkeren 11. sobere kwaliteit openbare ruimte 12. besparen door maatwerk voorzieningen 13. investeren in duurzaamheid moet lonen 14. behoud culturele functies boven voorzng.
S S S S S S S S S S S S S S
80 1.860 0 100 60 240 400 80 130 400 120 80 70 60
80 1.100 0 140 60 520 400 80 150 540 220 100 70 120
80 300 100 170 60 560 740 80 180 540 320 110 70 220
80 300 500 200 70 620 770 80 200 540 420 120 80 250
3.680
3.580
3.530
4.230
Totaal mutaties structureel
8
Op dit moment hebben wij de hoofdlijnen van de frictiekosten van de bezuinigingen in beeld. Het betreft een bedrag voor de jaren 2013-2016 van in totaal iets meer dan € 2,0 miljoen. In de uitwerking van de diverse bezuinigingen zullen wij sterk sturen op beperken van deze frictiekosten. Bij het voorstel voor de Themabegroting 2013 doen wij de raad een voorstel voor dekking van deze kosten. Hierbij voorzien wij de raad dan ook van informatie over de voorziening voor frictiekosten die de raad voor eerdere bezuinigingsrondes trof. Wij oordelen dat met deze bestuurlijke kaders inclusief de benoemde bezuinigingsmogelijkheden een gezond meerjarenperspectief behaald kan worden. En vragen dan ook aan de raad in te stemmen met deze kaders. Verantwoording 2011 In dit onderdeel wordt op de hoofdlijnen ingegaan. De verdieping van de realisatie in 2011 en de financiële verantwoording is weergegeven in de Themarekening 2011. Dit document dient met name om formele redenen, afzonderlijk maar wel gelijktijdig met deze Verantwoordings- en Perspectiefnota door de gemeenteraad te worden vastgesteld. Uitkomsten thema’s Er is sprake van een (netto) positief resultaat in de jaarrekening 2011 van de gemeente Heerenveen van bijna € 1,4 miljoen. Ten opzichte van de vastgestelde Themabegroting 2011 is er sprake van een afwijking van ruim 1%. Het voordeel is grotendeels na vaststelling van de Bestuursrapportage 2011 ontstaan. Als grootste afwijkingen worden genoemd de algemene uitkering Gemeentefonds (ruim 0,3 miljoen, mutaties december-circulaire), voordelen op kapitaallasten (€ 0,3 miljoen), hogere bijstandskosten (-/- € 0,5 miljoen), voordelen in de openbare ruimte (0,4 miljoen), overheveling van budgetten (€ 0,5 miljoen) en een aantal plussen en minnen van geringere omvang. Het betreft hier echter het resultaat op de reguliere bedrijfsvoering van de gemeente. De bijzondere baten en lasten (€ 62,27 miljoen negatief) die betrekking op het resultaat van het grondbedrijf zijn hier niet in meegenomen en zullen hierna worden toegelicht. Hiermee rekeninghoudend bedraagt het resultaat van de gemeente Heerenveen over het jaar 2011 € 60,877 miljoen negatief. Uitkomsten grondbedrijf Bedrijfsvoering 2011 Het grondbedrijf heeft voor wat betreft de normale bedrijfsvoering over 2011 een nadelig resultaat van € 28.000 en voorgesteld wordt om dit bedrag ten laste van de algemene bedrijfsreserve exploitatie gronden te brengen. Afwaardering gronden In de Themabegroting 2012 is verwezen naar de zorgelijke financiële positie van het Grondbedrijf en in het bijzonder de gevolgen. Het blijkt dat er bij de huidige economische crisis meer sprake is van een structurele verandering dan een tijdelijke dip. De effecten van deze constatering zijn doorgerekend en uit deze herziening is gebleken dat een afwaardering van € 79,5 miljoen noodzakelijk is. De financiële mutaties zijn doorgevoerd in deze themarekening. De afwaardering heeft betrekking op onderstaande complexen: Skoatterwâld € 14,0 miljoen IBF € 15,0 miljoen Stadiongebied € 10,0 miljoen Heerenveen Noordoost € 5,0 miljoen Klaverblad Noordoost € 27,5 miljoen Overige complexen € 8,0 miljoen Totaal € 79,5 miljoen Er is rekening gehouden met de vrijval van de huidige Voorziening verliezen grondbedrijf (€ 17,23 miljoen). Gesaldeerd is er sprake van een afwaardering van € 62,27 miljoen. De oplossingsrichtingen voor de budgettaire verwerking van genoemde afwaarderingen in de meerjarencijfers van de Themabegroting zijn in deze nota opgenomen.
9
Niet geraamde mutaties bestemmingsreserves 2011 De toevoegingen en onttrekkingen zijn aan elk van de bestemmingsreserves verwerkt tot maximaal het bedrag dat via begrotings(wijziging) door de raad is vastgesteld voor de betreffende bestemmingsreserves. Geadviseerd wordt om de navolgende niet geraamde toevoegingen en onttrekkingen in de bestemmingsreserves alsnog te muteren, om daarmee deze reserves op het benodigde niveau te houden. Daarnaast is er sprake van vrijval in verband met het opheffen/afromen van een aantal reserves. reserve toelichting alg. res. grondbedrijf uitkomst product grondbedrijf Totaal mutaties onttrekkingen
soort onttrekking
Afvalstoffenheffing Totaal mutaties stortingen Totaal mutaties reserves
storting
uitkomst product Afval
totaal 28.000
totaal 28.000
-16.000 -16.000 12.000
Resumé Omschrijving
bedrag
rekeningsresultaat bedrijfsvoering 2011 (afgerond) Afwaardering grondbedrijf, incl. vrijval voorziening bruto resultaat 2011 mutaties reserves netto resultaat 2011
1.393.000 -62.270.000 -60.877.000 12.000 -60.865.000
Het netto resultaat van € 60,877 miljoen negatief is afzonderlijk op de balans verantwoord. Voorstel bestemming resultaat 2011 Indien het (negatieve) resultaat van de afwaarderingen van het grondbedrijf buiten beschouwing wordt gelaten, dan is er sprake van een positief te bestemmen resultaat 2011 (uit de normale bedrijfsvoering) van € 1,4 miljoen. Geadviseerd wordt om hieraan de navolgende invulling te geven: Overheveling budgetten van 2011 naar 2012 In 2011 zijn om uiteenlopende redenen budgetten in de exploitatie niet of niet geheel besteed, maar is het vervallen van de beschikbare middelen niet realistisch of anderszins niet gewenst. Op grond van de geldende criteria en passend bij een goed budgetbeheer gaat het om een bedrag van € 470.500. Voor een overzicht en een toelichting per onderdeel wordt verwezen naar bijlage 1. Precarioheffing Zoals in de Verantwoordings- & Perspectiefnota 2011 is verwoord en daaruit voortvloeiende besluitvorming door de raad, wordt er met ingang van 2011 (vanaf 1 juli) een precariobelasting geheven op ondergrondse leidingen. Daarbij zijn zowel de elektriciteits- als de gasleidingen in de heffing betrokken. Heffing op de gasnetten leek in eerste aanleg niet haalbaar, maar werd na onderzoek toch als verantwoord beoordeeld. Gecorrigeerd bij de Bestuursrapportage 2011, is er voor dat jaar een raming opgenomen van € 790.000, voor alleen de elektriciteitsleidingen. Laatstgenoemd bedrag is gebruikt voor dekking van het begrotingstekort 2011. De uiteindelijke aanslagoplegging heeft een bedrag opgeleverd van bijna € 1,3 miljoen (voor elektriciteit en gas samen). Conform de verwachting hebben de betreffende nutsbedrijven hiertegen bezwaarschriften ingediend. Hoewel de aanslagen juridisch degelijk zijn onderbouwd, is een procesgang via de rechter niet uit te sluiten. In dat geval bestaat de kans op verlies van de procedure. Conform de voorschriften (BBV) is hiermee in de jaarrekening 2011 rekening gehouden. Geadviseerd wordt om, vanuit het resultaat 2011 € 200.000 aan te wenden voor afdekking van het risico van de precarioopbrengst 2012 (betreft voeding reserve frictiekosten concern). Algemene reserve niet geblokkeerd Voorgesteld wordt om het restant van het resultaat 2011, zijnde € 734.500 toe te voegen aan de algemene reserve niet geblokkeerd.
10
Resumé omschrijving overheveling budgetten van 2011 naar 2012 precarioheffing 2012 toevoeging algemene reserve niet geblokkeerd totaal bestemming resultaat 2011
bedrag 470.500 200.000 734.500 1.405.000
Uitgelicht: Stelselwijziging Themabegroting 2012 en volgende jaren Algemeen In de Themarekening 2011 heeft een afwaardering plaats gevonden van de boekwaarden op de diverse complexen in het grondbedrijf met een omvang van € 79,5 miljoen. Daarbij is aangegeven, dat in de Verantwoordings- en Perspectiefnota 2012 aan u zal worden voorgesteld op welke wijze deze afwaarderingen budgettair vanaf 2012 verwerkt kunnen worden in de Themabegroting. Voor een nadere toelichting voor het ontstaan van de omvang van de afwaarderingen in het grondbedrijf wordt verwezen naar Thema 6 van deze nota. De gemeente Heerenveen voert al jaren een actief grondbeleid. Een actief grondbeleid was een heel bewuste keuze zoals ook nog in 2008 is vastgelegd in de nota grondbeleid. Ten behoeve van dit beleid fungeerde het grondbedrijf jarenlang als een bedrijfsmodel met een sluitende exploitatiebalans tussen kosten en opbrengsten. Zoals bekend is het economische landschap drastisch gewijzigd. De nasleep van de bankencrisis, gevolgd door de eurocrisis in combinatie met de demografische krimp heeft ons in een diepe recessie gestort. Thans kan worden vastgesteld dat die recessie langdurig zal zijn, en de vooruitzichten op langere termijn een veel beperktere economische groei laten zien dan in het recente verleden lange tijd gebruikelijk was. De consequenties van deze omstandigheden op de (geplande) ruimtelijk-economische ontwikkelingen zijn groot: -
De uitgifte van bedrijventerreinen is veel lager dan eerder geschetst (van bijna 12 ha/jaar naar bijna 2 per jaar met een op termijn structurele lage uitgifte) Bij de woningbouwontwikkeling zien we een forse structurele afname (meer dan een halvering) De kantoorontwikkeling kent eveneens een structureel lager perspectief vanwege de huidige crisis in combinatie met een demografische versterkende neerwaartse trend.
Een nieuwe aanpak is nodig en die zal veel meer dan in het verleden gericht zijn op het verleiden van externe partners dan op het “uitrollen van nieuwe programma’s”. In verleden werd vanuit een actieve zelfstandige rol een masterplan ontwikkeld waarna partners werden gevraagd onderdelen te ontwikkelen en te realiseren. Deze systematiek is bijvoorbeeld gehanteerd bij de ontwikkeling van de woonwijk Skoatterwâld. Zowel naar inhoud, proces, rol als financiering zijn veranderingen noodzakelijk, die aan de hand van een paar steekwoorden als volgt kunnen worden omschreven: van aanbodgericht naar vraaggestuurd (inhoud); van een regelende overheid naar een faciliterende overheid (rol en proces); en van ieder een deel naar samen investeren (investeren en financieren). Tegen deze achtergrond wordt de keuze gemaakt om het actieve grondbeleid te verlaten. Dat betekent dat voor de toekomst gebruik gemaakt wordt van een hybride model (samen met andere actoren) waarvan het kenmerk is dat er geen sluitende balans meer is tussen alle kosten en baten in een grondexploitatie. Gelet op deze economische crisis en de demografische krimp is het maatschappelijk niet meer verantwoord om grote investeringen in de openbare ruimte jaarlijks eenmalig af te boeken. Wij stellen u derhalve voor om hiervoor met ingang van 2012 een stelselwijziging in onze financiële huishouding door te voeren. Dit impliceert, dat in het verleden gedane investeringen in de openbare ruimte (met een eenmalige dekking) met ingang van 2012 alsnog zullen worden geactiveerd. Omtrent een stelselwijziging zijn in het Besluit begroting en verantwoording (BBV) regels opgenomen. Een belangrijke voorwaarde daarbij is, dat er een bestendige gedragslijn dient te worden gevolgd. Dit betekent, dat dit ook geldt voor alle toekomstige investeringen in de openbare ruimte. Dat wil zeggen dat wanneer eenmaal een keuze wordt gemaakt om bepaalde investeringen te activeren, dat dit voor alle lopende en toekomstige investeringen moet gebeuren, als ook voor een reeks van jaren.
11
Door deze stelselwijziging worden deze investeringen uit het grondbedrijf gehaald, waarmee de geprognosticeerde verliezen op de diverse complexen afnemen. Een ander gevolg van de stelselwijziging is, dat het activeren van dergelijke kosten betekent, dat de hieruit voortvloeiende kapitaallasten in onze exploitatie (algemene dienst) worden opgenomen. In deze Verantwoordingsen Perspectiefnota zijn deze kapitaallasten opgenomen en zijn mede bepalend voor de noodzakelijkheid van de huidige bezuinigingsronde. Zoals vorenstaand is verwoord, stellen wij u voor om de kapitaallasten van de investeringen in de openbare ruimte, alsook de kosten voor de eerste aanleg van riolering niet langer ten laste van de grondexploitaties te laten komen, maar met ingang van 2012 ten laste te brengen van de exploitatie van de gemeente (algemene dienst). Voor de keuze van die investeringen hebben we de navolgende criteria gehanteerd:
Investeringen voor werken met een bovenplanse wijkbestemming; Werken die vanaf 1997 zijn uitgevoerd (start grootschalige uitleggebieden wonen/werken en infrastructuur A32); Eerste aanleg van riolering; Gesubsidieerde werken zijn buiten beschouwing gebleven.
Concreet betreft het investeringen in wijkontsluitingswegen, kunstwerken A32, geluidsschermen, riolering etc. Afschrijvingstermijnen Voor wat betreft de te hanteren afschrijvingstermijnen is hierbij van belang hetgeen hierover is opgenomen in de Financiële verordening (laatstelijk vastgesteld op 6 februari 2012). In artikel 6 zijn afschrijvingstermijnen vastgelegd voor investeringen met een economisch nut (EN). Investeringen met een economisch nut zijn alle investeringen die bijdragen aan de mogelijkheid middelen te verwerven (riolering) of die verhandelbaar zijn. Indien hier geen sprake van is, spreken wij van een investering met maatschappelijk nut (MN). Met betrekking tot investeringen met maatschappelijk nut, is in de Financiële verordening vastgelegd, dat activa met een meerjarig maatschappelijk nut jaarlijks rechtstreeks ten laste van de exploitatie worden gebracht. Tevens is in dit artikel geregeld dat hiervan bij raadsbesluit kan worden afgeweken. Wij stellen u voor om in dit geval van stelselwijziging (activeren investeringen met een meerjarig maatschappelijk nut) de navolgende afschrijvingstermijnen vast te stellen: Omschrijving Infrastructuur Civieltechnische kunstwerken Grond (wegen) Verhardingen
afschrijving 30 jaar 50 jaar 30 jaar 30 jaar
Omdat het hier om investeringen gaat met een meerjarig maatschappelijk nut, zal er jaarlijks, in het kader van balanssaneringen, worden bekeken of het mogelijk en wenselijk is om met behulp van eventuele overtollige middelen deze activa vervroegd af te schrijven. Resumé: Gelet op de genoemde economische crisis en de demografische krimp is het maatschappelijk niet meer verantwoord om de investeringen in de openbare ruimte jaarlijks eenmalig af te boeken. Wij stellen u voor om hiervoor met ingang van 2012 een stelselwijziging in onze financiële huishouding door te voeren (activeren investeringen met een meerjarig maatschappelijk nut). Het gaat om de navolgende investeringen (€ 51,1 miljoen), waarvan de kapitaallasten (bijna € 3,9 miljoen) in de Themabegroting zullen worden opgenomen.
12
omschrijving rioleringen infrastructuur civiel technische kunstwerken grond (wegen) grondverwerving verhardingen
boekwaarden kapitaallasten kapitaallasten x 1.000 x 1.000 x 1.000 10.975 -796 2.251 -176 6.325 -412 11.234 -879 9.350 -732 11.000 -895 -3.094 51.135 -3.890
Voor een specificatie van de budgettaire verwerking van het vorenstaande in de Themabegroting wordt verwezen naar Thema 6 (Heerenveen ontwikkelt), onderdeel grondbedrijf van deze nota. Uitgelicht: Participatiefonds Ontwikkelingen Participatiebudget vanaf 2012 In juni 2008 is het huidig re-integratiebeleid vastgesteld. Tweede helft vorig jaar is bekend geworden dat we in de komende jaren met ingrijpende bezuinigingen van rijkswege worden geconfronteerd. De eerste bezuiniging is de verlaging van het re-integratiebudget – onderdeel van het participatiebudget – met circa 50%. Voor onze gemeente betekent dit een daling van dit budget van € 3,7 miljoen in 2011 naar € 1, 8 miljoen in 2012. Het voornemen van het demissionaire kabinet was, om met de komst van de Wet werken naar vermogen een ongedeeld reintegratiebudget in te voeren. Thans is, na publicatie van het Lenteakkoord, duidelijk dat de Wwnv niet in de huidige vorm doorgaat en dat in ieder geval voor 2013 de bezuinigingen op de Sociale werkvoorziening zijn komen te vervallen. Welke richting het Rijk nu beleidsmatig met dit taakveld in wil slaan is op dit moment nog niet duidelijk. Wel moet voor de komende jaren ons inziens rekening worden gehouden met bezuinigingen op dit gebied. Om die reden en onder het hiervoor genoemde voorbehoud presenteren wij de cijfers uit de Wet werken naar vermogen in deze V&P–nota. De opbouw van dit ongedeeld re-integratiebudget in de komende jaren is weergegeven in onderstaand schema. Wij willen hierbij nogmaals opmerken dat door de politieke actualiteit onzeker is hoe exact en op welk moment gemeenten daadwerkelijk met deze bezuinigingen geconfronteerd worden. Schema 1. Ongedeeld re-integratiebudget 2012-2015 gemeente Heerenveen Raming 2012 Raming 2013 Raming 2014 Raming 2015 Re-integratie, voormalig 1.885.000 1.985.000 1.985.000 2.071.000 werkdeel Inburgering 188.000 87.000 0 0 Educatie 267.000 127.000 127.000 127.000 Voormalige rijksbijdrage 9.698.000 9.059.000 7.988.000 7.431.000 SW Totaal 12.038.000 11.258.000 10.100.000 9.629.000 Bij ongewijzigd beleid lopen in de komende jaren de tekorten op de uitgaven voor re-integratiebeleid op van € 474.000 in 2012 tot € 1.886.000 in 2015. Schema 2. Uitgaven ongedeeld re-integratiebeleid gemeente Heerenveen Raming 2012 Raming 2013 Raming 2014 Raming 2015 12.512.000 12.133.000 11.750.500 11.515.000 Totaal pakket aan uitgaven Verwacht -474.000 -875.000 -1.650.500 -1.886.000 tekort op rijkssubsidie Het meest complexe onderdeel in het ongedeeld re-integratiebudget gaat over de uitgaven aan de sociale werkvoorziening. Deze uitgaven zijn opgesplitst in twee posten. De eerste post betreft de gemeentelijke bijdrage (geraamd € 350.000) aan Caparis in het kader van het Businessplan voor Transitie 2009-2012. Op basis van dit plan betalen de acht deelnemende gemeenten in de gemeenschappelijke regeling (tot 2012) een aanvullende bijdrage van circa 952 per SE aan Caparis om het bedrijf naar een positief bedrijfsresultaat te krijgen per 2012. Met ingang van 2012 zou
13
geen aanvullende bijdrage meer worden betaald. De realiteit is echter anders. Het geraamd tekort 2012 op het exploitatieresultaat bedraagt € 6.082.000. Dit tekort wordt op verdeeld tussen de acht samenwerkende gemeenten. Voor Heerenveen komt dat neer op een bijdrage van ruim 1.000.000 euro. In deze Verantwoordings- en perspectiefnota is daarom een aanvullende bijdrage opgenomen van € 650.000 (naast de raming van € 350.000). De andere post betreft de uitgaven die gemoeid zijn met het betalen van de salarissen aan de huidige SW-medewerkers van Caparis, afkomstig uit Heerenveen. De vergoeding vanuit het rijk voor de salarislasten loopt de komende jaren terug naar € 22.500 per SW’er. Dit terwijl de gemiddelde salarislast per SW-er € 27.300 bedraagt. In 2013 zou de rijksbijdrage per SE van € 25.759 naar € 24.768 worden teruggebracht. Dit wordt vooralsnog met een jaar opgeschort. In de ramingen is hiermee reeds rekening gehouden. De uitkeringen Hiervoor zijn we ingegaan op de ontwikkelingen rondom het re-integratiebeleid. Om het beeld compleet te maken gaan we hierna in op de ontwikkelingen rondom het aantal uitkeringen. Tot en met 2010 was op het uitkeringsdeel jaarlijks sprake van een batig saldo. Dit is veranderd in 2011 toen de omslag is gekomen naar een tekort van € 1,6 miljoen. Dit tekort is ontstaan door lagere inkomsten vanuit het rijk en hogere uitkeringslasten door een toename van het aantal uitkeringsgerechtigden. Voor 2012 wordt een tekort voorzien van € 800.000. Eén uitkering kost gemiddeld € 13.750. Bij de rijksvergoeding voor 2012 past een aantal van 800 tot 810 uitkeringen. Het tekort van € 800.000 is gebaseerd op een gemiddeld aantal van 865 cliënten. Op dit moment (16 mei 2012) zijn er 936 cliënten met een WWB uitkering. Om kostendekkend te worden in 2012 moeten we circa 100 mensen aan het werk helpen. We hebben inmiddels een jobhunter ingezet en de eerste resultaten zijn inmiddels zichtbaar. Afhankelijk van verdere rijksmaatregelen en het verloop van de huidige economische recessie zal deze taakstelling moeten worden aangepast. Hoe nu verder Ondanks dat de Wet werken naar vermogen controversieel is verklaard, houden wij, zoals gezegd, wel rekening met toekomstige ombuigingen van het Rijk op dit terrein. Daarnaast vertoont Caparis de afgelopen jaren voortdurend tekorten, die wij niet kunnen laten voortbestaan. Uit schema 2 blijkt dat bij ongewijzigd beleid het verwacht tekort op het ongedeeld re-integratiebudget oploopt van € -474.000 in 2012 naar € -1.886.000 in 2015. Bij de nieuwe bezuinigingsronde van onze gemeente van bijna € 4 miljoen is met dit (oplopend) tekort geen rekening gehouden. Vooralsnog is afgesproken dat de voorliggende bezuinigingstaakstelling binnen het ongedeeld re-integratiebudget moet worden gevonden en niet bij het concern. Dit betekent dat uw raad in het najaar van 2012 zal moeten besluiten over een nieuw te formuleren re-integratiebeleid. Daarbij worden wij als college en uw raad gedwongen pijnlijke keuzes te maken. Keuzes die inwoners van onze gemeente zullen raken. Keuzes die echter onafwendbaar zijn. We zullen prioriteiten moeten stellen en ons moeten concentreren op de mensen die een overbrugbare afstand tot de betaalde arbeidsmarkt hebben. Indien wij hier niet in slagen, is een extra bezuinigingpakket onafwendbaar. Het spreekt voor zich dat wij niet over één nacht ijs zullen gaan bij het voorleggen van de te maken keuzes aan uw raad. Risicovoorziening Met deze Verantwoordings- en Perspectiefnota 2012 stuurt het college op een gezond meerjarenperspectief. Waar wij directe beïnvloedingsmogelijkheden hebben, benutten wij die. Er is echter een aantal risico’s waarover onzekerheid bestaat. Gezien de smalle marges die als gevolg van de derde bezuinigingsronde ontstaan, stellen wij de raad voor een reserve voor deze risico’s te treffen. Dit betreft dan met name het sociale domein en de decentralisaties, de herindeling en de vermogenspositie van de gemeente Heerenveen. Wij achten het aannemelijk dat deze risico’s op termijn tot aanzienlijke extra uitgaven leiden. Echter, door externe omstandigheden en onzekerheden is het op dit moment niet mogelijk een nauwkeurige raming hiervoor op te stellen. In onderstaand overzicht hebben wij hiervoor een bedrag van € 1 miljoen opgenomen vanaf 2016.
14
Resumé financiën Uitkomsten
Geadviseerd wordt om het totaal aan benodigde incidentele middelen (€ 846.000) over de jaren 2012 t/m 2016 vooralsnog ten laste te brengen van de algemene reserve niet geblokkeerd. Rekening houdende met de toevoeging van het resultaat 2011 (€ 735.000) bedraagt de stand van deze reserve (per 31 december 2016) na verwerking van deze mutaties circa € 4,1 miljoen. Afwaardering gronden In deze nota wordt de positie van het grondbedrijf uitgebreid uiteengezet. Daarbij is als uitgangspunt een realistisch scenario (1) gehanteerd, dat er toe heeft geleid dat er in de Themarekening 2011 een totale afwaardering op de diverse complexen in het grondbedrijf heeft plaats gevonden, waarmee een totaalbedrag is gemoeid van € 79,5 miljoen (inclusief KNO). Daarbij is rekening gehouden met de vrijval van de huidige Voorziening verliezen grondbedrijf (€ 17,23 miljoen). Gesaldeerd is er sprake van een afwaardering van € 62,27 miljoen in 2011. De afwaarderingen hebben betrekking op onderstaande complexen: Skoatterwâld IBF Stadiongebied Heerenveen Noordoost Klaverblad Noordoost Overige complexen Totaal
Totaal € 14,0 miljoen € 15,0 miljoen € 10,0 miljoen € 5,0 miljoen € 27,5 miljoen € 8,0 miljoen € 79,5 miljoen
15
In exploitatie € 14,0 miljoen € 15,0 miljoen € 10,0 miljoen € 5,0 miljoen € € 1,2 miljoen € 45,2 miljoen
Niet in exploitatie € € € € € 27,5 miljoen € 6,8 miljoen € 34,3 miljoen
Klaverblad Noordoost In de Themarekening heeft o.a. een afwaardering van het KNO plaats gevonden tot de agrarische waarde van minimaal € 4,5 miljoen (140 hectare á € 3,25). Afhankelijk van toekomstige bestemmingsmogelijkheden kan de waarde uiteindelijk hoger uitvallen. De totale boekwaarde bedraagt € 32 miljoen en dit komt neer op een afwaardering van ca € 27,5 miljoen. In deze nota is het grootste deel van de totale afwaardering van € 79,5 miljoen (inclusief KNO) gedekt middels inzet van de Voorziening verliezen grondbedrijf en door het activeren van investeringen vanuit het grondbedrijf e.a. Op dit moment (zie Thema 6) is een deel hiervan nog ongedekt. Het gaat hierbij om een bedrag van € 11,135 miljoen (zie onderstaand) en wordt veroorzaakt door eerdergenoemd KNO. Indien ook het effect van het afwaarderen van dit deel van het KNO structureel zou moeten worden vertaald in onze Themabegroting, is er sprake van een extra structurele last van ca € 1,0 miljoen. Dit naast de effecten van de totale bezuinigingstaakstelling van € 4,0 miljoen in 2016, zoals opgenomen in de V&P-nota 2012. De dekking van dit onderdeel is vooralsnog buiten deze nota gelaten. Wij verwachten ten tijde van de behandeling van de Themabegroting 2013 in het najaar, een definitieve conclusie ten aanzien van de aanvullende benodigde structurele dekking te kunnen geven. Het Klaverblad Noordoost is onderwerp van gesprek tussen ons college en de provincie Fryslân. Provincie en Heerenveen hebben hier een gezamenlijke geschiedenis. Ook ligt het gebied in het beoogde traject voor de spoorlijn naar Drachten en Groningen en is er een relatie met het RSPpakket. Al met al voldoende reden om de afwaardering van het klaverblad af te stemmen met de provincie. Ook omdat de provincie, door het preventief toezicht als gevolg van de herindeling, bekend is met de financiële discipline die Heerenveen moet volhouden. Afwaardering van het klaverblad betekent een aanzienlijke extra belasting van de financiële positie van Heerenveen. Resumé dekking afwaarderingen grondbedrijf omschrijving
bedrag x 1.000 -79.500 17.230 -62.270 51.135 -11.135
afwaarderingen gronden vrijval voorziening verliezen grondbedrijf mutatie Themarekening 2011 activering investeringen Tekort V&P-nota 2012 *1 *1 =
kan betekenen aanwending van de algemene reserve geblokkeerd. Daarmee daalt deze reserve van € 19,0 miljoen naar € 8,0 miljoen. Dit betekent dat ons weerstandsvermogen onvoldoende wordt. Een dergelijk laag niveau vereist een zodanige begrotingsdiscipline, dat zo spoedig mogelijk deze reserve weer op niveau wordt gebracht. De hieruit voortvloeiende extra lasten voor de Themabegroting 2013 en volgende jaren zijn becijferd op € 1,0 miljoen. Dit betreft rentekosten (€ 0,5 miljoen) en een spaarcomponent op basis van 20 jaar (€ 0,5 miljoen) om deze reserve weer op niveau te brengen. Om een dergelijk bedrag (€ 1,0 miljoen) inpasbaar in onze meerjarencijfers te kunnen maken, zijn verdergaande bezuinigingen onafwendbaar.
16
Deel 2. THEMA‟S Per thema zijn de navolgende onderdelen opgenomen: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Beschrijving en hoofdstructuur Koers van Heerenveen Financiële mutaties Voortgang collegeprogramma 2010-2014 Voortgang Bezuinigingen- en Ciskavoorstellen Beleidsmatige ontwikkelingen ( verleden, heden en toekomst)
17
18
Thema 1: Heerenveen bestuurt en organiseert !
1.1
Beschrijving en hoofdstructuur
Dit thema bevat naast inhoudelijke doelen ook organisatiedoelen. De inhoudelijke doelen zijn onder het subthema Heerenveen bestuurt samengebracht en de organisatiedoelen onder het subthema Heerenveen organiseert. Heerenveen organiseert omvat alle thema’s van deze begroting, om de procesmatige en projectmatige ondersteuning van de organisatie als geheel in beeld te kunnen brengen.
Heerenveen bestuurt en organiseert
Heerenveen bestuurt inhoudelijke doelen
bestuurt faciliteert werkt bevordert verleent en heft evenementen samen veiligheid diensten regelt
Heerenveen organiseert procesmatige en ondersteunende doelen
handhaaft koopt in
19
beheert eigendommen en zaken
v erbetert de organisatie
1.2
Koers van Heerenveen
Het Collegeprogramma 2010-2014 geeft op hoofdlijnen de door het college gekozen koers aan. Bij Heerenveen bestuurt wordt in het Collegeprogramma de nadruk gelegd op de inzet van instrumenten om Heerenveen een krachtige gemeente te laten blijven, om burgerparticipatie en dienstverlening een impuls te geven en om in samenwerking met alle betrokken partijen veiligheid in de breedste zin te behouden en te doen toenemen. In toenemende mate wordt de keuzevrijheid van het bestuur om alle beleidsvoornemens ten volle door de organisatie tot uitvoering te laten brengen beperkt door de impact van de gevolgen van de recessie en de afname van de beschikbare middelen. De ingeslagen koers voor de komende jaren laat zich dan ook aflezen uit de bestuurlijke keuzes over wat nog wel, wat in mindere mate of wat niet meer gedaan zal kunnen worden. Bij Heerenveen organiseert zet het College in op een sluitende, solide begroting en een verantwoorde reservepositie. Met twee bezuinigingsrondes achter de rug en een derde in gang neemt de druk op de organisatie steeds verder toe. Met veel inventiviteit wordt getracht op koers te blijven met een aanstaande herindeling, regionaliseringen en decentralisaties in zicht.
1.3
Financiële mutaties omschrijving
Lagere OZB Sportstad Kermissen Kapitaallasten materieel Brandweer Oefenen/opleiden rampenbestrijding Transitie Veiligheidshuis FUMO Verhoging ABP premie Dividend BNG Algemene Uitkering Bezuinigingen/Ciskavoorstellen
S
Restitutie OZB Sportstad Veiligheidsregio Fryslân Brandveiligheid/consignatie Onderhoud materieel Brandweer Kapitaallasten materieel Brandweer CAO gemeenten Financiering (kapitaallasten) Totaal mutaties incidenteel
2013 x 1.000
2014 x 1.000
2015 x 1.000
2016 x 1.000
S S
0 -25
-24 -25
-24 -25
-24 -25
-24 -25
S
0
12
12
12
12
S S S S S S S
15 0 0 -150 -46 -100 -150
15 -23 -25 -150 -46 -350 -300
15 -23 -25 -150 -46 -750 -300
15 pm -25 -150 -46 -750 -300
15 pm -25 -150 -46 -750 -300
-456
-916
-1.316
-1.293
-1.293
Totaal mutaties structureel
omschrijving
2012 x 1.000
I
2012 x 1.000
2013 x 1.000
2014 x 1.000
2015 x 1.000
2016 x 1.000
I I I I
-178 60 -15 50
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
I I I
-4 -23 1.000
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
890
0
0
0
0
20
1.4
Voortgang Collegeprogramma 2010-2014
1
Herindeling
2 3 4 5
8 9 10 11
Kwaliteitshandvest Participatiewijzer Digitaal loket Zeggenschap Plaatselijk belang / wijkvereniging Heerenveens Model Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (BIBOB) Aanpak vernielingen Buurtbemiddeling Burgernet Sluitend Meerjarenperspectief
12 13 14
Ruimte voor nieuw beleid Versterken reserves Begrotingsstukken
15 16 17
Hondenbelasting OZB Parkeertarieven
6 7
◄
■
►
In 2011 heeft de gemeenteraad ingestemd met het herindelingsontwerp Boarnsterhim. In april 2012 is dit besluit bevestigd met een besluit over het herindelingsadvies. In het najaar van 2011 zijn tevens de voorbereidingen voor de grenscorrectie met Skarsterlân gestart. In 2012 en 2013 zullen in diverse werkgroepen de herindeling en grenscorrectie nader uitgewerkt worden. Met name de herindeling van Boarnsterhim is een complex traject aangezien de gemeente over vier gemeenten verdeeld wordt. wordt binnenkort vastgesteld. zie Participatiewijzer (1.6.1) n.v.t. zie Zeggenschap Plaatselijk belang/ wijkvereniging (1.6.1) zie Wabo en digitalisering (1.6.3) n.v.t.
zie Aanpak vernielingen (1.6.5) zie 1. (huiselijk) geweld in de buurt (1.6.5) zie 1. (huiselijk) geweld in de buurt (1.6.5) De vastgestelde Verantwoordings- en Perspectiefnota 2011 bevat bezuinigingsmaatregelen, die ertoe hebben geleid dat er vanaf 2012 sprake is van een sluitend meerjarenperspectief. Inclusief de Ciska-maatregelen wordt er een totaalbedrag aan bezuinigingen gerealiseerd van bijna € 9,0 miljoen. Begin 2012 is echter geconstateerd dat een nieuwe bezuinigingsronde van ruim € 3,5 miljoen onontkoombaar is. n.v.t. n.v.t. De documenten uit de Planning- en Controlcyclus hebben op dit moment (nog) de huidige vaste structuur met beschrijving hoofdstructuur, koers, doelen, resultaten en maatschappelijke effecten. In 2012 is de auditcommissie belast met het formuleren van een voorstel voor een nieuwe opbouw van de Themabeschrijving en het doorvoeren van verbeteringen. zie Heerenveen heft (1.6.2) zie Heerenveen heft (1.6.2) zie Heerenveen heft (1.6.2)
21
1.5
◄
■
Voortgang Bezuinigingen en Ciskavoorstellen
Ciska (en Bezuinigingsmaatregelen) n.v.t. In totaliteit zijn er door de organisatie voor circa € 3,0 miljoen aan bezuinigingsvoorstellen ingediend op het gebied van de bedrijfsvoering. Van dit bedrag blijken twee taakstellingen niet of deels realiseerbaar, namelijk Arbeidsmobiliteit (voor een bedrag van € 200.000 (2012 = € 50.000 en 2013 = € 150.000) ten opzichte van de geraamde € 300.000 structureel) en Inkoop (geraamd € 100.000 structureel). Taakstelling Arbeidsmobiliteit. Indertijd is vooral gekeken naar de inhuur van externen ten behoeve van projecten én inhuur voor wat betreft vervanging bij ziekte. Het totale bedrag van externe inhuur bedroeg de afgelopen jaren ongeveer € 3 á € 4 miljoen, zowel ten behoeve van externe inhuur voor projecten als externe inhuur voor vervanging bij ziekte. Op grond van dit bedrag leek een bezuiniging van € 0,3 miljoen structureel dan ook een realistische taakstelling. Nu de projecten en de bijbehorende budgetten zijn weggevallen, is het logischerwijze ook niet mogelijk om daar een bezuiniging op door te voeren. Het betreft hier een bedrag van € 3 miljoen aan (voormalige) middelen t.b.v. projecten. Wat resteert zijn de budgetten voor vervanging bij ziekte. Daarvan blijkt dat wij als organisatie gemiddeld per jaar voor € 800.000 inhuren ten behoeve van vervanging bij ziekte (= circa 3,8% van de totale loonsom). Hoewel inmiddels wel een taakstelling van € 100.000 is gerealiseerd, is het niet haalbaar om het resterende bedrag nog op de huidige budgetten te korten. De bedrijfsvoering van de organisatie zou daarmee dermate
22
onder druk komen, dat wij dit niet meer verantwoord vinden.
►
Taakstelling Inkoop. Deze taakstelling is gesteld op € 100.000. De praktijk laat zien dat deze taakstelling weliswaar wel op de producten wordt gerealiseerd, en daarmee dus bijdraagt aan de totale bezuinigingstaakstelling, maar niet als zodanig op Inkoop af te boeken is. Dat heeft enerzijds een boekhoudkundig formele reden, namelijk de door uw raad gehanteerde uitgangspunten inzake het terugvloeien van budgetten: de voordelen als gevolg van inkoop- en aanbestedingstrajecten dienen terug te vloeien naar de desbetreffende bronnen , zoals het grondbedrijf, het rioleringsfonds en exploitatiebudgetten. De tweede reden is gelegen in het feit dat het per definitie incidentele voordelen betreft die niet structureel geboekt mogen worden . De taakstelling arbeidsmobiliteit 2013 is om dezelfde reden als genoemd bij het heden (■) eveneens niet realiseerbaar (€ 150.000).
1.6
Beleidsmatige ontwikkelingen ◄verleden
■ heden
► toekomst
1.6.1 Heerenveen bestuurt en regelt ER-doelen 1. 2.
◄ ■ ►
◄
■
►
kleinere afstand tussen bestuur en burgers minder regelgeving Verkiezingen De Provinciale Statenverkiezingen van 2 maart 2011 zijn in Heerenveen geheel conform de Kieswet verlopen. Het opkomstpercentage bedroeg 59,72 %. De Catshuis-besprekeningen zijn op 22 april 2012 mislukt. Naar aanleiding daarvan worden voor 12 september nieuwe Tweede Kamerverkiezingen uitgeschreven. De eerstvolgende reguliere gemeenteraadsverkiezingen zullen volgens de kalender van de Kiesraad de gemeenteraadsverkiezingen in 2014 zijn. Vanwege de aanstaande herindeling per 1 januari 2014 zullen deze verkiezingen voor Heerenveen en Boarnsterhim op grond van de Wet algemene regels herindeling- Arhi daaraan voorafgaand plaatsvinden. De verkiezingen staan voor november 2013 in de planning. Verder aanpassen van onnodige en ondoorzichtige regelgeving binnen de juridische mogelijkheden van de gemeente Heerenveen / Heerenveens Model Aan de borging van de niet-prioritaire aspecten van het Heerenveens model (m.n. EPCwaarden) is in 2011 geen prioriteit gegeven, wegens de hoge prioriteit van en tijdsinvestering in het gemeentebrede traject Deregulering. Begin 2011 is de 26e (gedereguleerde) APV door uw raad vastgesteld. Inmiddels wordt in het kader van het gemeentebrede traject Deregulering en de daaraan gekoppelde bezuinigingstaakstellingen gewerkt aan verdergaande voorstellen aangaande de APV, vanuit de Visie Deregulering (afschaffen vergunningen/regels t.a.v. standplaatsen, uitstallingen, terrassen, reclame enz.). In juni 2011 is de nota Visie en Strategie op Deregulering door uw raad vastgesteld Er zijn verschillende werkgroepen (gangmakers) aan de slag met het uitwerken van voorstellen voor de gehele fysieke leefomgeving (bestemmingsplannen, welstand, APV, Kapbeleid). Deze (soms verstrekkende) voorstellen zullen naar verwachting in het tweede kwartaal 2012 ter besluitvorming door het college aan uw raad worden voorgelegd. In de tweede helft van 2012 zullen verdergaande voorstellen tot deregulering vertaald worden naar de 27e APV.
23
◄
►
◄
►
Participatiewijzer Al geruime tijd worden de tien spelregels van de Nationale Ombudsman gehanteerd bij projecten waarbij participatie mogelijk is. Enkele voorbeelden zijn Thialf, de mogelijke spoorlijn Heerenveen-Groningen, dorpsvisies, enzovoorts. Dit jaar worden handvatten ontwikkeld, waarin de uitgangspunten van de spelregels worden vertaald naar een praktisch werkdocument. Zeggenschap Plaatselijk Belang / wijkvereniging Binnen de huidige wijze van werken in de dorpen en wijken hebben de bewonersorganisatie een toenemende invloed op de bestedingen van gemeentelijke budgetten in de wijken en dorpen. Zowel nieuwe projecten als ook het huidige beheer en onderhoud vinden plaats in overleg met de bewonersorganisaties. Wat door de huidige werkwijze goed duidelijk wordt is dat men het binnen de wijken en dorpen lang niet altijd eens is over de bestedingen van het geld. Hierdoor ontstaat er een dialoog niet alleen tussen gemeente en wijk/dorp maar ook binnen de eigen gemeenschap. De één wil natuurlijk groenbeheer en de ander wil een glad geschoren gazon. Omdat niet iedereen gelijk kan krijgen zal de komende jaren de dialoog tussen en met de bewoners verder ontwikkeld moeten worden waarbij er veel aandacht moet zijn voor de uitleg van de gemaakte keuzes.
1.6.2 Heerenveen heft ER-doelen 1.
◄
■
Transparant stelsel van lokale belastingen en heffingen, waarbij in principe de lokale heffingen kostendekkend zijn. Transparant stelsel van lokale belastingen en heffingen, waarbij in principe de lokale heffingen kostendekkend zijn In 2011 is in Heerenveen de heffing van precariobelasting geïntroduceerd. Object van belastingheffing zijn zowel de elektriciteit- als de gasleidingnetten, voor zover die in gemeentelijke grond zijn gelegen. Met deze voor Heerenveen nieuwe belasting is een opbrengst van meer dan € 1,2 miljoen gemoeid. Daarvan is € 481.000 apart gezet in een voorziening wegens het risico op mogelijke terugbetaling. De heffing over 2011 betreft het tijdvak vanaf 1 juli tot en met 31 december. Volgens rechterlijke uitspraak moest Heerenveen de aanslagen baatbelasting intrekken dan wel vernietigen. Voor zover belastingplichtigen al hadden betaald, zijn die bedragen vermeerderd met de wettelijke rente, terugbetaald. Ter dekking hiervoor dient de daarvoor in het leven geroepen voorziening. OZB: Per 28 februari is de OZB nagenoeg volledig opgelegd. Binnen de bezwaartermijn zijn op een aantal van 23.206 aanslagen 419 bezwaarschriften ingediend, zijnde nog geen 2% van de opgelegde aanslagen. Forensenbelasting wordt separaat opgelegd en geheven. Over de jaren 2006 en 2007 is door Sportstad Heerenveen BV beroep aangetekend bij de rechtbank Leeuwarden. Het geschil betreft de hoogte van de WOZ-waarde van een twintigtal objecten gelegen binnen het Sportstad complex en de hoogte van de opgelegde aanslagen onroerendezaakbelasting. Op de (tweede) zitting van 3 februari 2011 heeft de rechtbank een voorlopig oordeel uitgesproken, inhoudende dat bij de waardering van een drietal objecten rekening moet worden gehouden met verstrekte subsidies. Op de (derde) zitting van 11 januari 2012 heeft de rechtbank meegedeeld dat dit voorlopige oordeel definitief is. Op basis hiervan is uiteindelijk ter zitting een compromis bereikt waarbij alle zaken in beroep zijn gehandhaafd met uitzondering van drie objecten. In haar uitspraak van 9 februari 2012 heeft de rechtbank dit verwoord. Op basis van deze uitspraak zijn wij tot compromiswaarden gekomen voor de jaren 2008 t/m 2012. De lopende bezwaarprocedures voor 2008 t/m 2012 behoeven geen behandeling meer.
24
►
◄
■
►
◄
►
Gevolg is dat de gemeente over de jaren 2005 t/m 2012 gemiddeld € 24.000 per jaar aan geheven onroerendezaakbelasting moet terugbetalen, dus in totaal ca. € 168.000 exclusief rente (inclusief rente; € 178.000) De aanslagen over 2012 zijn opgelegd, maar nog niet betaald. De aanslagen over de voorgaande jaren zijn wel betaald. Er zal een verrekening plaatsvinden. De belastingsoorten Reclamebelasting in het aangewezen centrumgebied, Precariobelasting op ondergrondse kabels en leidingen in gemeentegrond. Hondenbelasting en Toeristenbelasting worden in de loop van het belastingjaar 2012 opgelegd.
n.v.t. Transparant stelsel van lokale belastingen en heffingen, waarbij in principe de lokale heffingen kostendekkend zijn De opbrengst op verleende omgevingsvergunningen kwam uit op ruim € 815.000. De raming bedroeg € 827.000. De onderstaande cijfers betreffen de aantallen in 2011 verleende omgevingsvergunningen. In 2011 zijn totaal 374 principeverzoeken behandeld betrekking hebbende op bouwen en gebruik. Onderstaand staatje betreft het aantal aanvragen om een omgevingsvergunning, uitgesplitst naar type.
Vanwege de aanhoudende economische recessie worden voor 2012 geen noemenswaardige veranderingen verwacht in de aantallen aan te vragen vergunningen. Bij de begroting voor 2012 is hier reeds rekening mee gehouden. Als uitvloeisel van de bezuinigingsmaatregelen is met ingang van 2012 de kostendekkendheid van de legestarieven vergroot en ligt de raming op € 1.088.500, waarvan tot en met april een bedrag van € 642.000 gerealiseerd is. Er zijn nog geen aanknopingspunten om de ontwikkelingen na 2012 te schetsen. n.v.t. Parkeertarieven Bij de vaststelling van de parkeervisie 2007 door uw raad is besloten om de tarieven in de pas te laten lopen met omliggende gemeenten. Een tariefsverhoging is passend omdat de tarieven van Heerenveen laag zijn. In het kader van het betaald parkeren is bij de vaststelling van de belastingverordeningen 2012 het tarief voor bewoners- en bezoekersvergunningen verhoogd. Dit vindt stapsgewijs (in drie jaar) plaats naar € 45,00 (2012 - € 25,00 / 2013 - € 35,00 / 2014 - € 45,00). Deze verhoging is noodzakelijk in verband met de verwachte toekomstige hogere kosten voor de uitgifte van parkeervergunningen. Met deze verhoging wordt hierop voorgesorteerd. Daarnaast wordt het tarief hiermee meer in overeenstemming gebracht met het tarief in omliggende gemeenten, zoals in de parkeervisie is vastgesteld.
1.6.3 Heerenveen faciliteert evenementen ER-doelen 1.
Meer bezoekers en bestedingen in het centrum van Heerenveen en omgeving.
25
◄
Evenementen U heeft op 26 september 2011 besloten ons voorstel aangaande de actualisering van het evenementenbeleid aan te houden. Daarbij heeft u in overweging gegeven de volgende punten nader uit te diepen. De toepassing van een geluidsnormering, zo mogelijk gedifferentieerd per locatie en de handhaafbaarheid daarvan; 1. verbetering van het communicatietraject en het vooraf betrekken van de betreffende belangengroeperingen bij de invulling van grootschalige evenementen op de diverse locaties in Heerenveen; 2. voor wat betreft de positionering van grootschalige evenementen ook te kijken naar andere mogelijkheden in de nabijheid van P6; 3. hoge prioriteit toekennen aan de totstandkoming van de strategische kwaliteitsvisie citymarketing en deze visie gelijk betrekken bij de maximering van het aantal muziekevenementen in het centrum van Heerenveen; Mede op basis van de ingevoerde reclamebelasting, zijn in 2011 diverse –deels nieuweevenementen in Heerenveen-centrum georganiseerd. Het beschikbare budget is in zijn geheel benut. De gemeente vervult hierin de kassiersfunctie. De uiteindelijke verantwoording van de uitgegeven gelden berust bij het bestuurlijk overleg gemeente/HOV.
■
Momenteel wordt gewerkt aan de totstandkoming van een kwalitatieve en strategische visie voor de centrumpromotie van Heerenveen. Deze visie, die naar verwachting in het voorjaar van 2012 is afgerond, is mede kaderstellend voor het aantal versterkte muziekevenementen in het centrum. Uitgangspunt daarbij is in elk geval dat het gemeentebestuur hecht aan een levendig centrum maar tevens het draagvlak onder de (centrum)bewoners wil behouden. Uiteindelijk zal er een kwaliteitsvisie tot stand komen die als paraplu zal dienen voor het toekomstig (evenementen)imago van Heerenveen.
►
Om eventueel te komen tot een verantwoorde geluidsnormstelling voor evenementen, die ook handhaafbaar is, zal 2012 worden gebruikt om bij alle voor 2012 geplande grootschalige muziekevenementen in het centrum van Heerenveen het geluidsniveau op de gevels van een aantal dichtbijgelegen woningen te meten en de resultaten daarvan terug te koppelen richting het bewonersplatform voor het centrum (BCH). Op grond daarvan zal besloten worden al dan niet een geluidsnormering voor muziekevenementen in het centrumgebied te gaan toepassen. De uitkomsten van de hiervoor genoemde punten zullen verwerkt worden in de actualisering van het evenementenbeleid, die naar verwachting in het 1e kwartaal van 2013 aan de raad zal worden aangeboden.
◄ ■ ►
Kermissen (lagere pachtinkomsten) n.v.t. n.v.t. Vanwege de economische recessie moeten we voor de komende jaren ernstig rekening houden met een behoorlijk lagere pachtopbrengst van de attracties op de Heerenveense Pinksterkermis. Dat zal naar onze inschatting neerkomen op een reducering van 20 tot 30%, inhoudende een bedrag dat ligt rond de € 25.000. Het in de begroting op te nemen budget betreffende de opbrengst van de kermis zal in die orde van grootte moeten worden aangepast. Om deze reden is het bovendien niet verstandig de meerjarige verpachting van een aantal attracties te continueren. Voor 2013 zal voor alle attracties een eenjarige verpachting gelden.
1.6.4 Heerenveen werkt samen ER-doelen 1. 2.
Samenwerking bevorderen met partners, andere overheden en in het bijzonder met onze omliggende gemeenten. Heldere afspraken over waarborging herkenbaarheid van afzender bij samenwerking.
26
1.6.5 Heerenveen bevordert veiligheid ER-doelen
1. 2. 3.
◄
■ ►
◄
■ ►
◄
■
►
◄
■
verdere professionalisering van de brandweerzorg ten bate van een adequate hulpverlening. zowel bestuurlijk als operationeel optimaal voorbereid blijven op rampen en grootschalige incidenten. betere inrichting en facilitering van de veiligheidsketen, zodat passend en op de juiste schaal wordt gereageerd op signalen van (dreigende) onveiligheid. Regionalisering van de brandweer In 2011 heeft het bestuur van de Veiligheidsregio besloten dat de gemeentelijke brandweerkorpsen uiterlijk 1 januari 2014 zullen opgaan in 1 regionale brandweer. Daartoe is in 2011 een projectopdracht opgesteld die inmiddels is vastgesteld door het bestuur van de Veiligheidsregio. Onderdeel van het regionaliseringproject is het deelproject ‘kwaliteit’. Binnen dit deelproject zal de noodzakelijke kwaliteitsverbetering van de gehele veiligheidsketen aan de orde komen. Dit jaar wordt gebruikt om de nieuwe regionale organisatie te beschrijven. De gemeente Heerenveen participeert in verschillende deelprojecten. In 2013 zal de nieuwe organisatie worden ingericht. In financiële zin zijn de begrotingen 2011 van de Friese gemeenten uitgangspunt voor de begroting 2014 van de regionale brandweer. Ciska (en Regionalisering) In deze paragraaf (1.6.5.) wordt een aantal beleidsmatige ontwikkelingen betreffende het onderwerp Veiligheid gemeld. Deze ontwikkelingen hebben een positief financieel resultaat. De brandweer heeft in het kader van Ciska een taakstelling van € 200.000 in 2013. Hiervan is in 2011 € 82.000 gerelaliseerd. De realisatie van het restant ad € 118.000 wordt betrokken bij de bezuinigingen 2013 en volgende jaren. N.v.t. Veiligheidsregio Fryslân / voorheen Hulpverleningsdienst Van de Veiligheidsregio Fryslân is de jaarrekening over 2011 ontvangen (toen nog Hulpverleningsdienst). Uit het batig saldo van ruim € 1,2 miljoen keert de Veiligheidsregio € 365.000 uit aan de deelnemende gemeenten. Voor Heerenveen betekent dat een eenmalige bate van circa € 25.000. Binnen de Veiligheidsregio is in 2011 begonnen met de inrichting van het Bureau Bevolkingszorg. Omdat de inrichting van dat bureau meer tijd vergde dan gepland, was niet het gehele budget nodig. Om deze reden hebben de gemeenten een deel van die gelden in voorjaar 2012 terugbetaald gekregen. Heerenveen ontving € 35.000. Bij elkaar betekenen deze ontvangsten een eenmalige bate van € 60.000 in 2012. n.v.t. Kwaliteitsslag Brandweer Heerenveen Doelstelling voor 2011 was om te komen tot een beleidsplan Brandweerzorg 2011-2014 waarin zou worden aangegeven op welke wijze brandweer Heerenveen op zelfstandige wijze de noodzakelijke kwaliteitsverbeteringen door zou voeren. Vanwege de koerswijziging (onder druk van de voorgenomen wijziging Wet Veiligheidsregio’s) die er begin 2011 plaatsvond v.w.b. de regionalisering van de brandweer is er afgezien van het opstellen van dit beleidsplan. De ontwikkelingen binnen de veiligheidsregio volgden elkaar in een dermate hoog tempo op dat het niet mogelijk en zinvol is om als Heerenveen een volledig eigen koers te varen als het gaat om de ontwikkeling van de brandweerzorg de komende jaren. In dit jaar zal brandweer Heerenveen van start gaan met activiteiten in het kader van Brandveilig Leven. Doelstelling daarvan is om de zelfredzaamheid van de inwoners van Heerenveen op het terrein van brandveiligheid en het brandveiligheidbewustzijn te verhogen. Het uitvoeringsplan Brandveilig leven is naar verwachting medio 2012 gereed.
27
►
◄
■
►
◄ ■
►
◄
►
Tevens zal voor de kazerne Heerenveen een uitrukgarantie worden gerealiseerd middels het consigneren van 9 vrijwilligers. In 2012 is voor dit doel € 100.000 geraamd, naar verwachting zal € 50.000 nodig zijn, de consignatie begint in juli van dit jaar. Eenmalig valt € 50.000 vrij. De afgelopen jaren is gebleken dat het onderhoudsbudget van de brandweer structureel te laag is. De meerkosten konden steeds worden gedekt uit overschotten binnen de brandweer, maar dit zal waarschijnlijk in 2012 niet lukken. Voorgesteld wordt om dit budget met eenmalig € 15.000 te verruimen. Het hulpverleniningvoertuig van brandweer Heerenveen staat volgend jaar in de begroting ter vervanging. Uit onderzoek blijkt dat deze vervanging met 10 jaar kan worden uitgesteld indien er dit jaar al – dus 2012 - een aantal modificaties worden uitgevoerd en de bepakking van het huidige voertuig wordt vervangen. Deze vervanging staat nu geraamd voor 2013. De rente- en kapitaallasten ter hoogte van € 12.000 van het voertuig komen daarom volgend jaar vrij, de investering van € 125.000 wordt immers 10 jaar verschoven. In lijn met deze besparing wordt voorgesteld om de vervangingsinvestering voor de bepakking c.q. de modificaties ad € 40.000 met een last voor rente en afschrijving van € 4.000 één jaar naar voren te halen (2013 wordt 2012). In verband met de aanstaande regionalisering van de brandweer op 1 januari 2014 zullen in 2013 geen eigenstandige kwaliteitsverbeteringen worden doorgevoerd. Vanaf 2014 zullen deze indien nodig in regionaal verband worden gerealiseerd. Voorbereiding gemeentelijke organisatie op rampenbestrijding en crisis beheersing In 2011 is het ‘deelplan bevolkingszorg’ geïmplementeerd binnen onze gemeentelijke organisatie. Dit deelplan is onderdeel van het regionale crisisplan waarin de multidisciplinaire organisatie van de rampenbestrijding en crisisbeheersing in de veiligheidsregio Fryslân wordt uitgewerkt. Dit regionale crisisplan vervangt de gemeentelijke rampenplannen. Op grond van het deelplan bevolkingszorg wordt onder coördinatie van de veiligheidsregio Fryslân ten behoeve van de (voorbereiding op) rampenbestrijding en crisisbeheersing samengewerkt tussen de Friese gemeenten. De medewerkers van de Heerenveense gemeentelijke crisisorganisatie zijn in 2011 geïnstrueerd over deze nieuwe structuur en hun rol en taak hierin, daarnaast is in regionaal verband gestart met het opleiden en oefenen van de gemeentelijke medewerkers conform deze nieuwe structuur. Ook is geoefend met het nieuwe alarmeringssysteem van de gemeentelijke crisisorganisatie. De gemeente Heerenveen participeert actief in de regionale crisisbeheersingsorganisatie. Vanaf 2012 kan het budget ten behoeve van opleiden en oefenen rampenbestrijding met € 15.000 worden verlaagd in verband met het grotendeels overnemen van deze taak door het bureau bevolkingszorg. De gemeente Heerenveen zal actief blijven participeren in de regionale crisisbeheersingsorganisatie. Integrale Veiligheid algemeen Communicatieplan integrale veiligheid wordt uitgevoerd afhankelijk van de actualiteit. Communicatie: Vanuit de preventieve taak van de overheid is het bij de aanpak van onveiligheid en de bevordering van veiligheid wenselijk, de communicatie – al naar gelang de actualiteit, de schaal en de aard van de onveiligheid - zo gericht mogelijk af te stemmen op de betrokken doelgroep. Algemeen geldt dat het aantonen van rechtstreekse causaliteit tussen communicatie en preventie vaak niet mogelijk is dan wel niet anders dan met (veel) onderzoek. Actualisatie communicatieplan aan uitvoeringsplan integrale veiligheid 2012 Aanpak vernielingen Het is bestaande praktijk ouders aansprakelijk te stellen voor de veroorzaakte materiële schade door hun kinderen. Dit betreft kinderen jonger dan 16 jaar. Vanaf 16 jaar worden jongeren persoonlijk aansprakelijk gesteld. De boven geschetste praktijk wordt voortgezet. ‘Op Maat, kadernota integrale Veiligheid 2011 t/m 2014’ (ad er-doel 3)
28
■
►
◄
■ ►
◄
■
►
◄
Strategische doelstelling ‘Op Maat, kadernota integrale Veiligheid 2011 t/m 2014’, vastgesteld 8 december 2011: vergroten van de Veiligheid in die kernen/wijken/buurten in Heerenveen en op die thema’s, waar die niet het gewenste niveau hebben. Dit heeft zowel betrekking op de objectieve veiligheid als op de veiligheidsbeleving. Daarbij wordt ingezet op het structureel voorkomen van onveiligheid (preventie) en het adequaat en tijdig reageren op signalen of dreiging van onveiligheid door adequate structuren en processen (systeemaanpak). Daarvoor worden op allerlei veiligheidsterreinen diverse instrumenten ingezet. Concretisering hiervan vindt plaats binnen het jaarlijks door het college vast te stellen uitvoeringsplan integrale Veiligheid (2012 is vastgesteld). Prioriteiten bij de aanpak hebben (met belangrijkste bijbehorend instrumentarium). 1. (huiselijk) geweld in de buurt: Buurtbemiddeling Pilot bemiddeling in de buurt (mediation) 1 maart 2011 tot 1 maart 2012 is uitgevoerd en heeft geresulteerd in 14 in behandeling genomen casussen (tot 1 januari 2012); flankerende aanpak hufterige buren: protocol is in ontwikkeling; prioriteit in samenhang met buurtbemiddeling in kadernota ‘Op Maat’; Ondanks de beperkte omvang van de 1-jarige pilot kan geconcludeerd worden dat er op die schaal een bijdrage is geleverd aan het (vroegtijdig) oplossen van buurconflicten. Het project wordt in 2013 en 2014 gecontinueerd, met financiële bijdragen van de woningcorporaties. 1. (huiselijk) geweld in de buurt: Burgernet etc. Burgernet Is ingevoerd medio 2011; per 31 december 2011 doen 2746 inwoners van de Gemeente Heerenveen mee (6,32% van de totale bevolking); dit aantal ligt iets onder het provinciaal gemiddelde (7,02%) Door de invoering van Burgernet ook in Heerenveen is een groot aantal inwoners rechtstreeks betrokken bij het oplossen van bepaalde heterdaadmisdrijven en vermissingen van personen en goederen. Er zijn 20 Burgernetacties geweest in Heerenveen, waarvan in 8 gevallen de actie het gewenste resultaat had. Deze betrokkenheid vergroot het gevoel van invloed op de eigen veiligheid c.q. de veiligheidsbeleving. Veiligheidsmonitor De uitkomsten van diverse monitoren (anders dan de integrale veiligheidsmonitor) hebben mede geleid tot prioritering in de aanpak van onveiligheidsproblematiek voor 2011 t/m 2014. Door de invoering van Burgernet ook in Heerenveen is een groot aantal inwoners rechtstreeks betrokken bij het oplossen van bepaalde heterdaadmisdrijven en vermissingen van personen en goederen Wijk(veiligheids)plannen Er is een start gemaakt met de ontwikkeling van het 1e wijkplan/wijkvisie, voor Heerenveen Midden, waarbij ‘veiligheid’ één van de onderdelen is. Daarmee wordt de planmatige/structurele afstemming van de aanpak van alle betrokken partners inclusief bewoners(organisaties) op wijkniveau verbeterd en de zelfredzaamheid daarbij en sociale cohesie bevorderd. Plankplannen veel voorkomende criminaliteit. Het gaat hierbij om ‘woninginbraken’ en ‘woonoverlast’, met het doel deze vroegtijdig en/of preventief aan te pakken in samenwerking met ketenpartners. De plankplannen worden opgesteld in 2012. Veiligheidsmonitor. Om het vastgestelde beleid op de daarin opgenomen indicatoren te kunnen monitoren en bij te kunnen stellen, is het nodig de informatie over o.a. de subjectieve veiligheid gestructureerd en structureel te vergaren middels een veiligheidsenquête, die elk jaar opnieuw kan worden uitgevoerd. Daarbij kan worden aangesloten bij de landelijke Integrale Veiligheidsmonitor (die elke 2 jaar wordt uitgevoerd). 1. GHB en andere middelen Plankplan/protocol ketenaanpak GHB-gebruik en –handel Bestaande aanpak ketenpartners geïntensiveerd, met name strafrechtelijke aanpak
29
■
veelplegers en inzet outreachend jongerenwerk VNN (Verslavingszorg Noord Nederland). Daarnaast is als start voor het opstellen van het plankplan een netwerkbijeenkomst geweest in februari 2012.
►
Hierbinnen zal ook het casusoverleg GHB geherpositioneerd worden.
◄
■
►
◄
■ ►
2. (voetbal)geweld op straat Centrum (veiligheids)plan iq (vorm van) centrummanagement Het verbeteren van de samenwerking bij de integrale ketenaanpak van diverse vraagstukken in het centrum van Heerenveen is inmiddels gestart. Voetbalverordening Er wordt in noordelijk verband aan gewerkt. Het te implementeren model is naar verwachting medio 2012 gereed. Met deze verandering kan adequaat ingespeeld worden op ernstige (vrees voor) openbare ordeverstoringen rondom het voetbal. Voetbalgeweld Via samenwerkingsafspraken in Convenant betaald voetbal en het casusoverleg Voetbalgerelateerd geweld binnen het Veiligheidshuis wordt goed ingespeeld op (mogelijk) geweld rondom voetbalwedstrijden, ook van supporters van bezoekende clubs. Voetbalgeweld Een landelijke Actieplan Voetbal en Veiligheid moet geïmplementeerd worden (o.a. verwerkt in het bestaande Convenant). In Heerenveen worden de meeste actiepunten uit het Actieplan al uitgevoerd. 3. Overlast jeugd Convenant Convenant tussen ketenpartners: afspraken en werkwijze zijn (nog) niet vastgelegd binnen het zgn. Centrecourtoverleg (ketenaanpak jeugdgroepen). Dit staat echter een effectieve groepsaanpak hinderlijke en overlastgevende jeugd(groepen) niet in de weg: uitvoering huidige nota Jeugd- en onderwijsbeleid en uitvoeringsplan jeugd, alcohol en overige genotmiddelen. p.m. Plankplan overlast jeugd(groepen) Wordt in 2012 opgesteld, waarmee op plotseling of periodiek opkomende overlast/onveilig gedrag van jeugd(groepen) kan worden ingespeeld; procesbeschrijving van de werkwijze binnen het Centrecourt. Multiproblematiek jongeren Zorg en ondersteuning binnen het CJG, intensiever (persoonlijk) begeleiden van jongeren waarbij sprake is van multiproblematiek aansluitend bij bestaande structuur/structuren (spoor 1 school en werk, spoor 2 zorg).
◄
■ ►
◄
4. Fysieke veiligheid Evenementenverkeer (incl.parkeren) Specifieke aanpak t.b.v. Sportstad/Thialf in ontwikkeling (zie bij Heerenveen kiest voor leefbaarheid wijken en dorpen onder verkeer en openbaar vervoer) n.v.t. Evenementenverkeer Meer gericht op het begin van de veiligheidsketen: van proactieve en preventie, via preparatie na repressie en nazorg. Dit betekent dat minder ingezet wordt op het oplossen van feitelijke problemen met evenementenverkeer als ze zich voordoen, maar meer op het voorkomen van problemen door ingrepen in de infrastructuur, afspraken met partners, sturen van publieksstromen (communicatie). Transitie Veiligheidshuis Gemeente participeert sinds 2008 in Veiligheidshuis Fryslân, echter zonder financiële participatie (bijdrage in natura, personele inzet in/m.b.t. casusoverleggen diverse doelgroepen).
30
■ ►
Advies inzake Transitie Veiligheidshuis begin april 2012 te besluitvorming voorgelegd aan college. Transitie Veiligheidshuis (van rijk naar gemeenten): op basis van co-financiering gemeenten binnen het verzorgingsgebied van het Veiligheidshuis Fryslân dient ook de gemeente Heerenveen een financiële bijdrage te leveren, ad. € 23.000 voor de jaren 2013 en 2014. In 2014 volgt een evaluatie op grond waarvan wordt gekeken in hoeverre er structureel geld moet worden vrijgemaakt in de gemeentelijke begrotingen. Daarnaast geldt dat per 2014 de financiële bijdrage van het rijk verdwijnt m.b.t. de coördinatie op de nazorg van ex-gedetineerden, welke coördinatie plaats vindt binnen het Veiligheidshuis. Er vindt momenteel een landelijke lobby plaats om deze kosten niet ten laste van gemeenten te gaan brengen.
1.6.6 Heerenveen verleent diensten ER-doelen 1. 2.
◄ ■
►
◄
■
►
Meer eigen verantwoordelijkheid voor burgers en bedrijven bij vergunningverlening; Het aanvragen van diensten en producten toegankelijker maken door zowel in te zetten op de website als op de digitale balie. Meer eigen verantwoordelijkheid voor burgers en bedrijven bij vergunningverlening In juni 2011 is de nota Visie en Strategie op Deregulering door de raad vastgesteld Volgend hierop zijn verschillende werkgroepen aan de slag met het uitwerken van voorstellen voor de gehele fysieke leefomgeving (bestemmingsplannen, welstand, APV, Kapbeleid ) Deze voorstellen zullen naar verwachting in het tweede kwartaal 2012 ter besluitvorming aan college en raad worden voorgelegd. Vergunningverlening; wabo en digitalisering 2011 is het eerste volledige jaar geweest waarin vergunningverlening plaats heeft gevonden onder het regime van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Vergunningen aanvragen en het proces van vergunningverlening is daarbij flink veranderd. Hoewel de Wabo op 1 oktober 2010 in werking is getreden, is ook 2011 benut om de organisatie en de processen rond vergunningverlening verder te verbeteren. Het aanvragen van omgevingsvergunningen dient in principe plaats te vinden met behulp van het Omgevings Loket Online (OLO), dus digitaal. In 2011 is door gemiddeld 60% van de aanvragers digitaal hun omgevingsvergunning aangevraagd. De landelijke digitale voorziening is echter niet toegesneden op aanvragen van een vergunning volgens het Heerenveens Model en het Ministerie van VROM heeft desgevraagd aangegeven de OLO niet aan het Heerenveens Model aan te willen passen. Er is in 2011 overigens nauwelijks vraag naar het Heerenveens Model geweest. Wij hebben, ondanks de beperkingen van de OLO die in 2011 geleid hebben tot het geringe aantal aanvragen, het Heerenveens Model toch weer nieuw leven in kunnen blazen met de realisatie van een digitale bypass. Hierdoor kunnen burgers nu toch een vergunning volgens het Heerenveens Model aanvragen. Het percentage digitale aanvragen omgevingsvergunning is door gerichte sturing in het eerste kwartaal van 2012 gestegen van 60 tot boven de 80 procent. Sinds maart 2012 worden digitale aanvragen volledig digitaal – dus zonder dat daar nog papier aan te pas komt - afgehandeld en de vergunningen ook digitaal verleend. Het Heerenveens Model zal onverminderd elders in den lande onder de aandacht gebracht worden. Er wordt op ingezet aansluiting te vinden bij het recent gestarte project Concreter en Beter van het Ministerie van Binnenlandse Zaken (BZ), het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).
31
◄
■
►
Omgevingswet Het kabinet is bezig met de ontwikkeling van een Omgevingswet. De bedoeling is het omgevingsrecht, dat vastligt in meer dan 60 wetten en meer dan 100 AmvB’s, te vereenvoudigen en te bundelen. Prioritair in de nieuwe wet is: Het versnellen en verbeteren van besluitvorming. Integratie van plannen en toetsingskaders. Het vergroten van bestuurlijke afwegingsruimte. Het doelmatig uitvoeren van onderzoek. Bij de voorbereiding van de wet wordt ondermeer bekeken of het bestemmingsplan kan worden vereenvoudigd tot een planologische verordening. In maart 2012 is de Kabinetsnotitie Stelselherziening Omgevingsrecht naar de Tweede Kamer gezonden. Deze notitie zet de achtergrond, de structuur, de werking en de instrumenten uiteen van de integrale Omgevingswet die nu wordt ontwikkeld. De Minister van I&M heeft aangekondigd in het najaar een proeve van wet gereed te hebben. Als de Omgevingswet in werking treedt legt deze de bevoegdheden van gemeenten op het punt van het omgevingsrecht was. Daarmee wordt ook de relatie burger – gemeente geregeld.
1.6.7 Heerenveen handhaaft Er-doelen 1. 2.
◄
Helderder handhaving van wet- en regelgeving; Verder aanpassen van onnodige en ondoorzichtige regelgeving binnen de juridische mogelijkheden van de gemeente Heerenveen. Helderder handhaving van wet- en regelgeving/Evaluatie en herijking Handhavingsbeleid Eind 2011 is een begin gemaakt met de evaluatie en herijking van het handhavingsbeleid (Nota Gericht Lokaal Handhaven). In het kader daarvan is tevens begonnen met de (verplichte) Handhavingjaarverslagen 2010/2011. Met de handhavers is een workshop gehouden de beleidsdoelen en prioriteiten binnen toezicht en handhaving. De afdeling Handhaving heeft in 2011 inspecties verricht en zonodig vervolgacties ondernomen op grond van verleende vergunningen, klachten, verzoeken tot handhaving en constateringen in het veld. Op bouwgebied werden rond de 1500 inspecties verricht, op milieugebied meer dan 600, in het kader van het Gebruiksbesluit – gericht op brandveiligheid – circa 140. Naar aanleiding van klachten op gebied van bouw en milieu werden ongeveer 160 inspecties uitgevoerd en in relatie tot APV en overige wetten werden om en nabij de 500. Totaal zijn in 2011 in 94 dossiers uiteenlopende juridische (vervolg)acties ondernomen, waarvan 38 vooraankondigingen en 9 gevallen van last onder dwangsom of bestuursdwang. In 17 zaken is een traject van buurtbemiddeling ingezet.
■
Het werk met betrekking tot de leerplichttaken zit vooral in het preventieve traject met betrekking tot schoolverzuim en het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. Pas hierna wordt gegrepen naar repressieve middelen. Zo zijn er in het schooljaar 2010/2011 in 26 gevallen proces verbaal opgemaakt. Het aantal interventies is daarmee licht gestegen t.o.v. voorgaande schooljaren. In 2011 werden extra inspanningen verricht ten aanzien van de brandveiligheid bij verzorgingstehuizen en hotels en naar aanleiding van de gebeurtenis in Leeuwarden (mei 2011) met afvallende galerijplaten aan flats, is de afdeling Handhaving een onderzoek begonnen in Heerenveen. Hierbij is een inventarisatie gemaakt van verdacht zijnde appartementen en woningen met balkonconstructies van dezelfde soort en leeftijd. Hiervoor zijn ca. 120 locaties bezocht. Het onderzoek naar de balkonconstructies loopt door in 2012 en de aanbeveling tot nader onderzoek van zes flats is in voorbereiding. De beoogde maatschappelijke effecten,
32
►
◄ ■
►
◄ ■
►
◄ ■
veiliger en gezonder woon-werk- en leefomgeving, vermindering administratieve lasten burgers en meer eigen verantwoordelijkheid bij burgers en bedrijven bij de naleving van wet-en regelgeving staan nog steeds. De Handhavingverslagen, het herijkte Handhavingsbeleid (met scherpe prioritering – in lijn met de deregulering) en een doorvertaling naar het Handhavingprogramma 2012, moeten in het derde kwartaal van 2012 hun beslag krijgen. Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing ( FUMO ) n.v.t. De totstandkoming van de FUMO moet worden gezien in het licht van het streven naar verbetering van de kwaliteit van vergunningverlening, toezicht en handhaving In het rapport van de commissie Mans (2008) is ondermeer aanbevolen om te komen tot een landsdekkend systeem van regionale uitvoeringsdiensten. De ontwikkelingen in de provincie Fryslân over de vorming van een dergelijke dienst heeft geleid tot een intentieverklaring, die in juni 2011 ondertekend is door 24 Friese gemeenten (waaronder Heerenveen), de provincie en het Wetterskip Fryslân. Deze intentieverklaring vormt de basis voor een bedrijfsplan. Dit bedrijfsplan is in april aangeboden aan de betreffende partners. Besluitvorming in het college wordt voorzien in het tweede kwartaal van 2012 en het raadsbesluit in de raad van oktober 2012. In het betreffende bedrijfsplan zijn de personele en financiële gevolgen per gemeente aangegeven. Tevens is een voorstel gedaan te kiezen voor de gemeenschappelijke regeling (GR) als rechtsvorm. Het streven is de FUMO per 1 januari 2013 operationeel te hebben. Voor wat betreft de financiële gevolgen is voor de gemeente Heerenveen aangegeven, dat voor de uitvoering van het zgn. basistakenpakket (betreft de vergunningverlening en het milieutoezicht bij circa 155 bedrijven) de meerkosten op jaarbasis circa € 25.000 bedragen, indien de all-in uurtarieven (inclusief overhead) met elkaar vergeleken worden. Daarnaast wordt de gemeente bevoegd gezag voor een 8-tal provinciale bedrijven. Het hieruit voortvloeiende financiële risico voor Heerenveen bedraagt voor 2013 circa € 51.000. Dit risico is echter afgedekt omdat personeel niet eerder binnen de FUMO wordt aangenomen, dan nadat de overdracht van deze bedrijven (met de bijbehorende financiële middelen) heeft plaatsgehad. Voor de dekking van de hiermee gemoeide kosten zit op dit moment een component in het Provinciefonds. Naar verluidt zal die component voor een deel overgeheveld worden naar het Gemeentefonds. Teneinde de gevolgen van de invoering van de FUMO financieel te vertalen wordt samengevat gevraagd een bedrag van € 25.000 beschikbaar te stellen. Op grond van de veronderstelde efficiencywinst bij de vorming van de FUMO, vindt een uitname uit het Gemeentefonds plaats van € 250.000. Deze uitname is reeds in de meerjarenramingen verwerkt. n.v.t. Decentralisatie Drank – en Horecawet p.m. Toezicht en handhaving van de Drank- en Horecawet (DHW) zal per 1 januari 2013 gedecentraliseerd worden naar de gemeente. Het gedachtengoed achter de decentralisatie is het (effectiever)terugdringen van het alcoholgebruik onder jongeren en deregulering. Dit sluit overigens aan op het huidige jeugd- en alcoholbeleid van onze gemeente. Ter voorbereiding op deze nieuwe toezichtstaak zal in het tweede en derde kwartaal van 2012 nader onderzoek plaatsvinden om inzicht te krijgen van de benodigde personele capaciteit om deze uit te voeren. p.m. Coffeeshopbeleid p.m. Het ministerie van Veiligheid en Justitie hebben de gemeentebesturen geïnformeerd over de invoering van het aangescherpt coffeeshopbeleid. Kort gezegd heeft deze aanscherping betrekking op het invoeren van een lidmaatschap aan ingezetenen van Nederland en de afstand tot scholen en coffeeshops (nu 250 meter; straks 350).
33
►
Het lidmaatschap wordt in de vorm van een clubpas verleend door de coffeeshophouder en wordt door hem/haar tevens een verplichte ledenadministratie bijgehouden. De gemeente zal hierop moeten controleren/handhaven. Op dit moment is er veel discussie gaande over de invoering van het aangescherpte coffeeshopbeleid. Op dit moment willen wij eerst de uitkomsten van deze discussie afwachten om vervolgens te bepalen wat de gevolgen zijn voor het gemeentelijke coffeeshopbeleid en de hiermee gemoeide uitvoeringsconsequenties/financiële gevolgen. p.m.
1.6.8 Heerenveen koopt in Er-doelen 1. 2.
◄
■
►
doelmatiger en rechtmatig inkopen; maatschappelijk verantwoord inkopen/duurzaam inkopen. Inkoopbeleid Eind 2011 zijn we gestart met een evaluatie van het inkoopbeleid. In dezelfde periode is ook een onderzoek gestart naar de mogelijkheden van samenwerking met buurgemeenten op het gebied van inkoop. In 2011 is bij de inkoopacties aandacht gegeven aan duurzaamheid: het plaatsen van zonnepanelen bij het gemeentehuis en de gemeentewerf oplaadpunten gebruik duurzame materialen bij ‘werken’ (doorlopend). Middels inkoop een bezuiniging realiseren van € 100.000. Dit bedrag moet gevonden worden door de leveringen, diensten en werken van de gemeente voor een lager bedrag in te kopen. Op de producten waaruit deze leveringen, diensten en werken worden betaald, ligt echter ook veelal een taakstelling. Deze taakstelling is weliswaar op de diverse producten wel gehaald. Geconcludeerd is dat daarnaast een algemene taakstelling hierop niet realiseerbaar is. Middels contractmanagement en leveranciersmanagement beter grip krijgen op de markt. Daarmee de doelmatigheid van inkoop verhogen. Terwijl een betere sturing kan worden verkregen op een te behalen inkoopresultaat.
1.6.9
Heerenveen beheert eigendommen en zaken
ER-doelen 1. 2.
◄
■ ►
◄ ■
beter en gecentraliseerd inzicht in gemeentelijke (te beheren) zaken en eigendommen; beter (vastgoed)beheer. Vastgoedbeheer Vastgoedbeheer wordt volledig uitgevoerd door de eigen dienst waarbij alleen voor zeer specifieke diensten gebruik wordt gemaakt van externe expertise. De verhuuropbrengsten zijn stabiel en hoewel de kantorenmarkt in 2011 een fikse deuk heeft opgelopen zijn de gemeentelijke kantoorpanden niet geconfronteerd met leegstand. Vooruitlopend op gemeentelijke herindeling vindt onderzoek en studie plaats naar kansen en bedreigingen. Vastgoedbeheer up to date en toekomstgericht. De externe verhuur is stabiel. Gezien diverse ontwikkelingen is het de verwachting dat verkoop van onroerend goed qua opbrengsten minder gunstig zal zijn en diverse kantoorruimten leeg komen te staan. De verhuurbaarheid komt naar verwachting onder druk te staan. Hoe en wanneer dit zich zal ontwikkelen is moeilijk in te schatten. Verpachting blijft stabiel. Dierenwelzijn / ’t Heerveld De dierenopvang voldoet aan alle eisen door de gerealiseerde nieuwbouw. Opvang van zwerfkatten kent in verschillende perioden per jaar hoge pieken.
34
►
Gedegen opvang voor zwerfkatten waarbij aantal op te vangen dieren aandachtspunt is.
1.6.10 Heerenveen verbetert de organisatie ER-doelen 1. Verdere professionalisering van de bedrijfsvoering 2. Verbetering infrastructuur
◄ ■
►
◄ ■
►
◄ ■
►
◄ ■
Verhoging ABP-premie n.v.t. Het ABP heeft besloten de tijdelijke herstelopslag op de premie te verhogen. De financiële positie van het fonds dwingt tot extra maatregelen. Vanaf 2012 wordt de premie verhoogd met 2% (naar 3%). De pensioenpremie is onderdeel van de totale salariskosten van de gemeente. De verhoging van 2% over 2012 komt voor 70% ten laste van gemeenten, werknemers betalen 30%. Het aandeel van de werkgever is becijferd op € 150.000. De hogere pensioenafdracht ad € 150.000 werkt structureel door naar de jaren 2013 en volgende. CAO onderhandelingen Gemeenten n.v.t. Op 20 april 2012 is er een principeakkoord voor een nieuwe CAO gemeenten gesloten. De CAO gaat met terugwerkende kracht in per 1 juni 2011 en loopt tot 31 december 2012.De belangrijkste punten uit de CAO zijn: een loonstijging in twee stappen naar 2% (1-1-2012 en 1-4-2012) en afhankelijk van de salarisschaal een eenmalige uitkering van € 200 of € 400 in augustus 2012. Voor het principeakkoord CAO gemeenten 2012 is een tekort van € 172.500, hiervoor is eenmalig dekking vanuit de overheveling salarisbudget (€ 150.000) in de jaarrekening 2011 naar 2012. Er resteert een tekort van € 23.000 in 2012. n.v.t. Dividend Bank Nederlandse Gemeenten n.v.t. Als gevolg van de financiële crisis worden de kapitaalvereisten voor banken aanzienlijk verscherpt, onder andere het versterken van het eigen vermogen. Om dit te realiseren heeft de BNG besloten om niet de (meestal gebruikelijke) 50% van de winst aan de aandeelhouders uit te keren en 50% toe te voegen aan het eigen vermogen maar om 25 % van de winst aan de aandeelhouders uit te keren en 75 % toe te voegen aan het eigen vermogen. Dit beleid is van kracht met ingang van de dividenduitkering over het boekjaar 2011 (verantwoording vindt in onze rekening plaats in 2012). Op basis van dit voorstel ontvangt Heerenveen € 64.000 aan dividenduitkering waar echter € 110.000 geraamd was, derhalve een verlaging van € 46.000. De verlaging geldt in het beginsel voor de gehele overgangsperiode (2013 tot 2018). Algemene uitkering gemeentefonds De decembercirculaire van het gemeentefonds bevat een eenmalig voordeel in 2011 van € 328.000. Verwerking heeft in de Themarekening 2011 plaats gevonden. Het Kabinet (Kunduzcoaltie) heeft onderhandeld over aanvullende bezuinigingen. Deze bezuinigingen zijn noodzakelijk om te voldoen aan de begrotingseisen die de Europese Unie aan lidstaten stelt. Dit heeft ook gevolgen voor de omvang van het gemeentefonds. Gegevens over de gevolgen voor de omvang van het gemeentefonds zijn op dit moment niet bekend. Er is een inschatting gemaakt van het mogelijke risico voor het gemeentefonds. In ons geval moet rekening worden gehouden met een terugloop van de algemene uitkering met circa € 1,5 miljoen. Daarbij is de verwachting dat de korting gefaseerd over de jaren 2012 t/m 2014 zal worden doorgevoerd. Gelet op de onzekere uitkomsten hiervan is in deze nota vooralsnog rekening gehouden, dat circa 50% van de verwachte korting doorgaat. Dit betekent voor 2012 een korting van € 100.000.
35
►
◄
■
►
Zoals vorenstaande is verwoord verwachten we als gevolg van de aanvullende rijksbezuinigingen een korting op het gemeentefonds. Voor 2013 wordt rekening gehouden met een korting van € 350.000 en vanaf 2014 loopt het kortingsbedrag op tot € 750.000. Kapitaallasten (financieringsfunctie) Als gevolg van het later in uitvoering nemen van projecten is sprake van lagere kapitaallasten over het jaar 2011 dan geraamd. In totaliteit een bedrag van € 1,9 miljoen voordelig, waarvan melding is gemaakt in de bestuursrapportage 2011 (€ 0,6 miljoen) en de Verantwoordings- en Perspectiefnota 2011 (€ 1,1 miljoen), resteert nu nog een voordeel van € 170.000 (baten). In 2011 is het rentepercentage niet verhoogd, maar gehandhaafd op 3,25%. Op begrotingsbasis was rekening gehouden met een mogelijke bijstelling. Op rekeningsbasis is dit niet nodig gebleken, waardoor er een voordeel is ontstaan van € 120.000. Als gevolg van het later in uitvoering nemen c.q. realiseren van projecten in 2012 wordt voor 2012 – naar huidig inzicht – een voordeel verwacht op kapitaallasten van circa € 1,0 miljoen. In deze nota is hiermee rekening gehouden. In het meerjarenperspectief is rekening gehouden met een (minimaal) renteniveau van 3,5%. Op termijn moet rekening worden gehouden met hogere rentekosten (circa € 0,5 miljoen). Programma Eén in Dienstverlening
◄
Het Programma Eén in Dienstverlening heeft in 2010 een impuls gekregen. Het College heeft begin 2010 een nieuwe opdracht voor het programma Eén in Dienstverlening vastgesteld. Mede door invulling te geven aan deze opdracht wordt de samenhang tussen ongeveer 40 projecten, de aansluiting met de organisatie en het gebruik van de overheidsbouwstenen zichtbaar gemaakt. De planhorizon van het programmaplan is gesteld op de periode 2010-2015.
De herijkte visie is in maart 2011 door de Raad vastgesteld. Aangekondigd was dat, naast de voortgang van alle projecten, in 2011 het vernieuwen van ongeveer 10 dienstverleningsprocessen op de agenda staat. In mei 2011 zijn zgn. Gangmakers ingezet voor 9 dienstverleningsprocessen. Zij kregen de opdracht een herontwerp uit te voeren op de processen. Op basis van het in maart vastgestelde plan van aanpak ‘doorontwikkeling KCC’ is in september een projectleider gestart. Een succesvol onderdeel van de doorontwikkeling was een pilot telefonisch vragen beantwoorden in het KCC, van burgers die in november een aanslag brede rioolheffing hadden ontvangen (ongeveer 1.000 aanslagen). Bij het ontwikkelen van de vernieuwde website is besloten te kiezen voor een decentraal webredacteurenmodel en het (tijdelijk) aantrekken van een webcoördinator. Die zal vanuit de afdeling publiek de informatievoorziening op de website redigeren. In 2011 is het aantal inkomende telefoon licht afgenomen ten opzichte van 2010. Bij het kanaal balie is merkbaar dat het aantal baliecontacten is toegenomen. Reden hiervoor zijn verstoringen op andere kanalen. Door certificaat problemen van Diginotar en werkzaamheden aan de website en het digitale loket, was dit kanaal slecht bereikbaar. Burgers waren genoodzaakt aanvragen aan het loket te komen doen in plaats van digitaal. Echter ook verstrekking van de gratis Nederlandse Identiteitkaart (NIK) in september tekent zich hierbij af. Voor 2012 zijn de leges substantieel verhoogd. Gezinnen hebben eind 2011 nog kunnen profiteren van de – toen nog – lagere leges. Dit gaf eind 2011 een extra drukte. Het kwaliteitshandvest is in concept gereed en zal in 2012 worden opgeleverd. Het KCC wordt doorontwikkeld waarbij medewerkers middels scholing en training worden meegenomen in die ontwikkeling. In 2012 wordt de pilot Zaakgericht werken opgestart waarin 5 producten zaakgericht worden afgehandeld middels een proefopstelling van een document management systeem (DMS) van Centric.
■
36
►
◄ ■
►
◄
■
►
◄ ■ ►
De gemeente Heerenveen voldoet aan de plicht om bij de uitvoering van wettelijke taken verplicht gebruik te maken van authentieke gegevens uit basisregistraties. De pilot Zaakgericht werken loopt door in 2013. Na afloop van de pilot wordt deze geëvalueerd en kan worden voorgesteld Zaakgericht werken al of niet in te voeren en een definitieve keuze te maken voor een DMS. We gaan door met het traject invoeren 14+ telefoonnummer. Tegelijkertijd wordt onderzocht of er alternatieven zijn. In het kader van de genoemde ontwikkelingen zullen gangmakers werkprocessen herontwerpen. Een wettelijke plicht is de WOZ koppelen aan de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) en de Landelijke voorziening (LV) om vervolgens verplicht gebruik te maken van authentieke gegevens uit de BAG. Afnemers van WOZ gegevens zoals Belastingdienst en Waterschappen ontvangen dan geen separate databestanden meer maar halen de nodige gegevens in een eigen planning rechtstreeks uit de LV.
Catering en koffievoorziening In 2011 zijn we gestart met de voorbereidingen van het nieuwe cateringsconcept en de daarbij behorende verbouwing. Het cateringconcept, waarbij producten vanuit een foodfendingmachine geleverd worden, is nog wennen voor de organisatie. De gedachte om flexibeler producten en maaltijden, ook ’s avonds, te kunnen verstrekken, vindt v.w.b. de afname overdag wel aftrek, maar de maaltijden worden nog weinig uitgegeven. Financieel heeft dit echter nog geen consequenties. n.v.t.
Communicatie In 2011 hebben wij de communicatie dienstverlening in opzet verbeterd. Dat heeft geleid tot communicatieve uitgangspunten gericht op versterking van het merk Heerenveen, op verbetering en doorontwikkeling van de communicatieve vaardigheden van bestuur en organisatie, op aansluiting bij de beleving van de doelgroepen, op aansluiting bij de beleidsthema's, op het inzetten van communicatie aan de voorkant van gemeentelijke processen of projecten, op huisstijl en taalgebruik, op stadspromotie en burgerparticipatie en verdere digitalisering van de communicatie. Wij zijn begonnen daar concreet handen en voeten aan te geven en lopen aan tegen spanning tussen wat er nodig is/gevraagd wordt en welke personele capaciteit en middelen ter beschikking staan. Hierdoor zijn knelpunten ontstaan in tempo en/of kwaliteit. Daarnaast leidt de E-overheid tot dubbele communicatie, namelijk lokaal en landelijk. Het is onvermijdelijk om keuzes te maken over de inzet van communicatie inzetten en of wij in alle gevallen wel mee willen/moeten in de E-overheid. Daarvoor is inzicht in de vraag van bestuur en organisatie nodig. Dat is er nog niet en daar zetten wij nu op in hetgeen onvermijdelijk zal leiden tot het moeten maken van keuzes en naar alle waarschijnlijkheid het onderzoeken van de effectiviteit van onze communicatie HRM (Human Resource Management) In 2011 zijn wij gestart met de ontwikkeling van een nieuwe HRM visie en nieuw HRM beleid. De ontwikkelingen binnen en buiten de gemeenten noodzaken ons daartoe. De HRM visie is inmiddels gereed en bestaat uit een zestal speerpunten die ontwikkeld moeten worden. De zelfredzaamheid van de medewerker staat centraal in de visie. Wij realiseren ons dat wij in deze tijden het nodige van onze medewerkers vragen en dat de komende jaren nog zullen moeten doen. Mede omdat in de komende 6 jaren een deel van onze medewerkers de organisatie zullen gaan verlaten vanwege het bereiken van de 65-jarige leeftijd. Wij zijn ons ervan bewust dat wij het van hun inzet en professionaliteit moeten hebben om de bestuurlijke doelen en wensen voor elkaar te krijgen of te houden. Daarom zetten wij in op een zestal speerpunten, namelijk: Werving en selectie; Mobiliteit;
37
Functioneren, beoordelen en belonen; Leiderschapstijl; Goed werkgeverschap; HRM management- en bestuursinformatie. Het hebben van inzicht in de kwaliteit van ons personeelsbestand, het voor elkaar maken en houden van competentiemanagement, het aansluiten bij een landelijk systeem (HR21) voor functiewaardering, het strak inzetten van vorming en opleiding en het slim benutten van ruimte die geboden wordt voor secundaire arbeidsvoorwaarden of daarmee vergelijkbaar zijn belangrijke randvoorwaarden om invulling te kunnen geven aan de speerpunten. Het toenemende beroep dat wij op onze medewerkers moeten doen, heeft ook een keerzijde. Niet alle medewerkers zullen daar in mee kunnen komen. Daarom verwachten wij een toename in personele vraagstukken die financiële gevolgen (zogenaamde frictiekosten) hebben omdat wij eigen risicodrager zijn. De omvang van die toename is nu moeilijk te voorspellen.
◄
■
►
ICT- Software In 2011 hebben wij de in gebruik zijnde software in beeld gebracht in de vorm van een softwarearchitectuur en bijbehorend de administratie van de software (waaronder licenties, overeenkomsten e.d.) op orde gebracht. Zonder dit inzicht is een adequate doorontwikkeling van besturings- en functionele software een welhaast ondoenlijke zaak. De softwarearchitectuur en administratie worden bijgehouden. De softwareomgeving wordt uitgebreid of vervangen met applicaties voor vooral publieke dienstverlening. Daarnaast is er sprake van ‘gedwongen’ vervanging omdat bepaalde software door leveranciers niet meer wordt ondersteund. Wij verwachten dat in de komende jaren geïnvesteerd zal moeten worden in uitbreiding van de softwareomgeving. Enerzijds noodzakelijk om nieuwe of veranderde werkzaamheden als gevolg van maatregelen van het Rijk (bijvoorbeeld als gevolg van de decentralisaties) voor elkaar te kunnen maken en daarna te houden en anderzijds noodzakelijk om eigen ambities (bijvoorbeeld die uit het programma Eén in dienstverlening of het gebruik van mobiele apparaten) voor elkaar te kunnen maken en daarna te houden. Gezien de bezuinigingen is het onontkoombaar de kosten, baten en financiering van dergelijke uitbreidingen strak aan te lijnen. Per saldo moet het resultaat daarvan op termijn financieel voordeliger zijn. Vermindering van de eigen ambities is daarbij niet uitgesloten. Ook ‘gedwongen’ vervanging omdat bepaalde software door leveranciers niet meer wordt ondersteund zal de komende jaren onontkoombaar blijken. Kijkend naar de bestaande softwareomgeving (inclusief het gebruik daarvan) zijn wij voornemens om in de komende jaren de doeltreffendheid en de doelmatigheid daarvan onderzoeken. Wij verwachten dat daar financieel nog iets te winnen valt. Hoe groot dat is, is nog niet bekend. Een reëel risico voor dit onderzoek vormt de daarvoor beschikbare personele capaciteit die als gevolg van de bezuinigingen substantieel afneemt in 2013.
◄
■
►
ICT – Basisregistraties In 2012 zijn basisregistraties door ons doorontwikkeld. De basisregistraties GBA en BAG zijn operationeel en de basisregistraties WOZ en BRO zijn in ontwikkeling. Wij hebben een begin gemaakt met het inzetten van ons HRM systeem Beaufort als basisregistratie voor personeelsgegevens. Doorontwikkeling van bestaande basisregistraties en het buiten- en binnengemeentelijke gebruik daarvan. Voor de BGT (Basisregistratie Grootschalige Topografie) hebben wij in de V&P nota 2011 melding gemaakt van een investering van € 500.000 waarvan € 200.000 gedekt is en waarbij de verwachting was dat het Rijk 40% zou vergoeden. Dit is niet zeker en op grond van aan ons verstrekte informatie (Bronhouders Landelijke Voorziening BLV) is nog onduidelijk hoe dit ingevuld gaat worden. Een nieuwe basisregistratie die eraan zit te komen is de BGT (Basisregistratie
38
Grootschalige Topografie). Wij verwachten dat wij er niet aan ontkomen dit jaar nog een besluit te moeten nemen over de implementatie van de 1e fase van deze basisregistratie. Zoals het er nu voorstaat loopt de ontwikkeling van deze basisregistratie tot 2020. De wetgeving daarvoor en financiering daarvan zijn bij het Rijk in voorbereiding. Met name de financiering is nog volstrekt onduidelijk en daarmee ook de financiële gevolgen voor onze gemeente. Bestaande basisregistraties zullen wij doorontwikkelen, in het bijzonder het binnengemeentelijke gebruik daarvan. Daarvoor zijn geautomatiseerde koppelingen onvermijdelijk. Gezien de bezuinigingen is het onontkoombaar de kosten, baten en financiering van dergelijke koppelingen strak aan te lijnen. Per saldo moet het resultaat daarvan op termijn financieel voordeliger zijn. Gezien het belang van basisregistraties voor buiten- en binnengemeentelijk gebruik zullen wij een aparte visie op basisregistraties ontwikkelen. Centraal daarin staan het toekomstperspectief, de rol van onze gemeente daarin (als bronhouder), de doorontwikkeling en de organisatorische inbedding van basisregistraties.
◄ ■
►
◄ ■
►
ICT – Informatiehuishouding N.v.t. In toenemende mate lopen wij aan tegen knelpunten in de uitwisseling van gegevens /documenten tussen ons DMS (Document Management Systeem) en functionele systemen. Deze knelpunten ontstaan doordat de systemen van verschillende leveranciers zijn. Met het koppelen van deze systemen aan elkaar zijn de nodige kosten, afstemmingsproblemen tussen leveranciers en vaak niet goede werking gemoeid. Daarnaast onderzoeken wij door middel van een Proof Of Concept wat er bij zaakgericht werken komt kijken en in het bijzonder wat dat voor onze ICT betekent. De bestaande knelpunten en onze ambities met zaakgericht werken noodzaken ons het bestaande DMS te gaan vervangen door een DMS van de leverancier waar wij de meeste functionele systemen afnemen. Wij verwachten daar een afname van de knelpunten van. De bestaande praktijk leert ons dat een goede informatiehuishouding inmiddels net zo randvoorwaardelijk en belangrijk is als basisregistraties. Gezien het belang van een goede informatiehuishouding zullen wij een aparte visie daarop ontwikkelen. Centraal in deze visie staan het toekomstperspectief, de doorontwikkeling en de organisatorische inbedding van de informatiehuishouding. ICT – website, RIS (Raadsinformatiesysteem) en intranet Eind 2011 zijn wij begonnen met de vervanging van het CMS, de ‘motor’ onder de gemeentelijke website, het RIS en het intranet. Inmiddels is een nieuwe gemeentelijke website online, is het onderhoud van de inhoud en de doorontwikkeling van de site binnen de organisatie opgepakt door middel van een webmaster (beheer van de site), een webteam en webredacteuren. Daarmee is er vooralsnog een goede vertrekbasis om de gemeentelijke website als digitaal loket en informatiekanaal door te ontwikkelen. In de komende maanden zal de laatste hand aan de website en het RIS worden gelegd. Dit betreft het oplossen van ‘kinderziektes’ en vervolmaking van de content (de inhoud). Ook zal het ontwerp voor het nieuwe intranet worden opgeleverd. Wij verwachten het nieuwe intranet na de zomervakantie in gebruik te kunnen nemen.
39
40
Thema 2: Heerenveen werkt !
2.1 Beschrijving en hoofdstructuur Onder het thema ‘Heerenveen werkt’ vallen alle activiteiten die leiden tot economische participatie en tot een structurele en duurzame versterking van de economie van Heerenveen. Het achterliggende doel is om daarmee het gemiddeld besteedbaar inkomen te vergroten van de inwoners van Heerenveen en van hen die hier werken. Het versterken van de economie betekent, dat wij streven naar het vergroten van de werkgelegenheid en het verkleinen van de werkloosheid. Enerzijds is daarvoor een economisch beleid gericht op het faciliteren en stimuleren van ondernemers(schap) nodig, anderzijds een sterk sociaal beleid. Het arbeidsmarktbeleid is de verbindende schakel tussen het economisch en het sociaal beleid.
Heerenveen werkt
Versterken economie
Sport en zorgeconomie
Logistiek en metaal
Nieuwe energie
Toerisme en cultuur
Versterken economische participatie van inwoners
Onderwijs, ondernemers en overheid (3-O’s)
aan het werk ZoveelIedereen mogelijk mensen aan het werk ja
Iedereen passend werk
41
nee
Iedereen maatschappelijk sociaal actief
2.2 Koers van Heerenveen Het thema 'Heerenveen werkt' heeft twee sporen. De hoofddoelstellingen voor de komende jaren zijn: 1. versterken van de economie in Heerenveen; 2. versterken van de economische participatie in Heerenveen. De eerste hoofddoelstelling zoals bedoeld in dit thema wordt als volgt uitgewerkt. De gemeente Heerenveen wil werken aan een duurzame en voorspoedige economische ontwikkeling. Hoofdaccent ligt op versterking van economische dynamiek, via een netwerkachtige aanpak. Dat doen we door een actieve en verbindende rol te spelen tussen ondernemers onderling en tussen ondernemers , onderwijs en kennisinstellingen. Omdat onze ambtelijke capaciteit en de financiële armslag beperkt is, is het draagvlak bij en de inzet van onze samenwerkingspartners van groot belang. Daarbij kiezen we voor een (speerpunt)gerichte aanpak, waarin op creatieve en innovatie wijze kansen worden benut en, waar het kan, wordt samengewerkt. Daarbij gaan we ons focussen op de speerpunten sport en zorgeconomie, logistiek en metaal, nieuwe energie, en toerisme en cultuur. Deze speerpunten hebben een grote ontwikkelpotentie; leveren vanuit diverse beleidskaders een belangrijke bijdrage aan de economische ontwikkeling van Heerenveen en haar omgeving; worden vanuit diverse beleidskaders ondersteund en dragen bij aan het versterken van het profiel van Heerenveen. Vanuit een sterk relatiebeheer willen we onze acquisitie vooral richten op deze sectoren.
42
Met de tweede hoofddoelstelling beogen we dat: Iedereen aan het werk is Iedereen moet werken naar vermogen. We streven ernaar dat zoveel mogelijk mensen die tot de Heerenveense beroepsbevolking hoort economisch zelfstandig zijn Het gaat dus om betaald werk. Met de invoering van de Wet Werken Naar Vermogen (WWNV) is ons beleid erop gericht om iedereen die loonwaarde heeft een plek te geven op de arbeidsmarkt. Dit is een grote opgave in een tijd van economische recessie. We zetten sterk in op het beheersen van de kosten. Voor de mensen die werken is het doel dat: Iedereen passend werk heeft Dit is werk voor mensen met een arbeidsbeperking die geen volledige loonwaarde hebben. Onze inspanningen zijn erop gericht om zoveel mogelijk mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt werk te geven dat zo goed mogelijk past bij hun kwaliteiten en ambities. We gaan daarbij uit van de mogelijkheden van mensen en niet van hun beperkingen. Speerpunt is de herstructurering van de sociale werkvoorziening. Als de eerste doelstelling tijdelijk of voor langere tijd voor iemand niet haalbaar is, is het afgeleide doel dat: Iedereen maatschappelijk of sociaal actief is Re-integratie op de arbeidsmarkt is een belangrijk doel, maar het is realiteit dat er ook mensen zijn zonder of met een lage loonwaarde die, ondanks allerlei inspanningen, niet in reguliere banen kunnen functioneren. Het is belangrijk dat deze mensen zoveel mogelijk maatschappelijk actief blijven. Hierbij kan gedacht worden aan vrijwilligerswerk. We beschikken slechts over zeer beperkte budgetten om hieraan uitvoering te geven. Dit onderdeel is verder opgenomen onder het thema Heerenveen bevordert meedoen.
2.3
Financiële mutaties omschrijving
S
2012 x 1.000
2013 x 1.000
2014 x 1.000
2015 x 1.000
2016 x 1.000
S Totaal mutaties structureel
omschrijving
Caparis GR SW-Fryslân Totaal mutaties incidenteel
2.4
0
I
I I
2012 x 1.000
0
2013 x 1.000
0
2014 x 1.000
0
2015 x 1.000
0
2016 x 1.000
-670 0
0 -700
0 0
0 0
0 0
-670
-700
0
0
0
Voortgang Collegeprogramma 2010-2014
1. Bereikbaarheid zie thema 6 2. Midden- en Kleinbedrijf (MKB) ◄ Actief relatiebeheer door het afleggen van bedrijfsbezoeken, het organiseren van themabijeenkomsten, bedrijventerreinbijeenkomsten en bijeenkomsten met ondernemersverenigingen.; Toeristisch netwerk Friese Wouden is tot stand gebracht. ► Relatiebeheer en acquisitie op basis van nieuwe speerpunten economisch beleid (ontwikkelen van een acquisitieplan); 3. Vroege signalering zie 2.6.6
43
Jongerenwerkloosheid 4. Maatschappelijke participatie zie thema 4 5. Participatiebedrijf n.v.t. 6. Eén loket n.v.t. 7. Makelaarsfunctie ◄ In het collegeprogramma wordt bij de makelaarsrol expliciet het verbinden van onderwijs en ondernemers benoemd. In dat kader hebben we de volgende zaken opgepakt: samenwerking met de commissie Onderwijs van de OKH: lunchbijeenkomsten; inventarisatie knelpunten tussen onderwijs en arbeidsmarkt (regionaal). ► In samenwerking met de Kamer van Koophandel/Ondernemersplein willen we de komende periode het netwerk 3O’s (ondernemers, onderwijs, overheid) sterker maken. 8. Lokaal aanbesteden ◄ Binnen de kaders van functionaliteit, financiën en rechtmatigheid wordt waar mogelijk rekening gehouden met het opstellen van dusdanige aanbestedingseisen, dat lokale bedrijven mee kunnen dingen naar de te verstrekken opdrachten. De resultaten over 2011 worden in de onderstaande grafiek aangegeven.
►
9. ◄
►
2.5
Via inkoop wil de gemeente Heerenveen de lokale markt stimuleren, duurzaam inkopen, social return toepassen, maar ook via samenwerking inkoopvoordeel halen. Deze pijlers van ons beleid staan soms haaks op elkaar, wat tot lastige dilemma’s kan leiden. Flexibel bestemmen Naar aanleiding van een door ons overgenomen motie van de VVD-fractie hebben wij een voorstel gemaakt over flexibele bestemmingsplannen. Dit maakt deel uit van het project deregulering. Onlangs is het voorstel Van bestemmingsplan tot bouwvergunning aan uw raad voorgelegd.
Voortgang Bezuinigingen- en Ciskavoorstellen
44
2.6
Beleidsmatige ontwikkelingen ◄verleden
■ heden
► toekomst
2.6.1 Sport en zorgeconomie: dynamiek en innovatie ER-doelen 1. 2.
◄
■
►
beter benutten van de economische kansen van Healthy Ageing en Sportstad Heerenveen Meer bezoekers en bestedingen in Heerenveen en omgeving. Sport en zorgeconomie Nieuw speerpunt in kader van economisch beleid 2011-2016 De Match (innovatieknooppunt Heerenveen) en het Seedfonds (risicovolle participaties) met behulp van gemeentelijke steen opgericht. Er is een inspiratiesessie Innosportlab gehouden als startpunt voor een mogelijke doorontwikkeling. Er is een start gemaakt met oriënterende gesprekken met stakeholders op het terrein van sport en zorg. Op grond van de oriënterende gesprekken met de stakeholders wordt een uitvoeringsplan sport- en zorgeconomie opgesteld.
2.6.2 Logistiek en Metaal: Innovatie en kwaliteit ER-doelen 1. 2.
◄ ■ ►
Duurzame ontwikkeling van de logistiek, metaal (en techniek) in Heerenveen Meer werkgelegenheid voor lager opgeleiden en betere aansluiting onderwijs en bedrijvigheid. Logistiek en metaal Een plan voor relatiebeheer en acquisitie georiënteerd op dit speerpunt is in ontwikkeling. Bijdrage geleverd aan Duurzaamheidsplatform Heerenveen Bio LNG (Liquified Natural Gas) voor Trucks. In 3O verband (ook samen met provincie) ontwikkelen we een aanpak gericht op techniek
2.6.3 Nieuwe energie: Innovatie en duurzaamheid ER-doelen 1. 2.
◄ ■ ►
Meer aandacht voor duurzaamheid, MVO en fair-trade bij ondernemers en instellingen Meer starters en het vergroten van de slagingskans van nieuwe ondernemers Nieuwe energie: innovatie en duurzaamheid In het kader van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is meegedaan met het Koploperproject en actief zijn bedrijven hierin gestimuleerd. Klaverblad Noord Oost als energielandschap is nader verkend.. In F4 verband ontwikkelen we een plan van aanpak voor de uitrol van Breedband in de gemeente. Eind van het jaar starten we met een Plan van aanpak om Fair Trade gemeente te worden.
2.6.4 Toerisme en cultuur(historie): Slow en kwaliteit ER-doelen 1. 2.
Meer bezoekers en meer bestedingen in Heerenveen en omgeving Meer samenwerking tussen ondernemers op het gebied van toerisme, sport en cultuur
45
3.
◄
■ ►
Verder versterken van de opgebouwde toeristische diensteninfrastructuur (provinciale VVV, toeristisch netwerk Friese Wouden) Toeristische ontwikkelingen Het Provinciaal toeristisch dienstencentrum is opgericht (Tourist Info Fryslân); Toeristisch aanjager en toeristisch netwerk Friese Wouden zijn opgestart; De gemeente neemt weer deel aan Marrekrite waarbij ook de landrecreatie is opgenomen; Bijeenkomsten zijn georganiseerd voor toeristische bedrijven (in combinatie met culturele ondernemers), ook in regionaal verband De Friese Wouden; Het project platteland leeft! en Frije Wiken is van start gegaan. Opstellen van een plan van aanpak Citymarketing waardoor er een impuls wordt gegeven aan het (lokale) regionale toerisme en cultuur(historie) (bijvoorbeeld Oranjetoerisme) en evenementen.
2.6.5 Basistaken: going concern ER-doelen 1. 2.
◄
■ ►
Meer werkgelegenheid en een betere verankering van bedrijven aan de gemeente Heerenveen. Betere externe communicatie over beleid en ontwikkelingen (monitoring). Werkgelegenheid Hoofdmoot van de werkzaamheden zijn de reguliere bedrijfscontacten en grondverkoop. We hebben een verkenning economische samenwerking F4 opgesteld. Er is gestart met de samenwerking met Fan Fryslân (regiomarketing). We hebben een regionaal plan bedrijventerreinen Zuidoost Fryslân opgesteld. De Economisch verkenning F4 is afgerond en aan de raad aangeboden. Een aanpak voor relatiebeheer en acquisitie is in ontwikkeling.
46
◄
Werkgelegenheidsontwikkeling 2011 De werkgelegenheid in Fryslân en Heerenveen is vrij stabiel en bedraagt respectievelijk 230.000 en 20.700. Na een kleine dip in 2010 (Fryslân –1,6% en Heerenveen -0,1%) is in 2011 weer sprake van een lichte groei. In Fryslân groeit het aantal fulltime banen met 1018 (0,4%) en in Heerenveen met 182 banen (0,9%). In Heerenveen is de grootste afname te zien bij bestuur en overheid (-66 banen, een afname van 9%). Het aantal parttime banen neemt sneller toe en ligt in Heerenveen op ruim 4500. In 2011 was er een toename van ruim 300 (bijna 8%) die met name werd veroorzaakt door een opvallende (bijna) verdubbeling voor het onderwijs. In 2010 is STK Fryslân verhuisd van Leeuwarden naar Heerenveen. Deze organisatie is werkgever van 465 trainer/coaches in de sportwereld. Deze parttimers zijn feitelijk niet aan het werk in de gemeente Heerenveen, maar worden hier wel geteld. Sectie omschrijving
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Landbouw/visserij
533
521
532
499
463
458
458
468
438
437
Industrie/delfstoffenwinning
3243
2932
2992
2954
2944
3139
3220
3242
3224
3224
Nutsbedrijven
92
103
42
203
279
286
270
271
267
259
Bouwnijverheid
1083
1090
1152
1192
1213
1280
1303
1260
1161
1173
Handel en reparatie
2965
2742
2884
2844
2834
3079
3160
3117
3107
3135
Vervoer, opslag en communicatie Horeca
1040
1091
1401
1374
1462
1738
1614
1674
1691
1725
373
387
387
361
392
431
427
434
407
440
Financiële instellingen
618
584
544
473
489
521
518
468
515
539
Zakelijke dienstverlening
2221
2097
1991
2178
2212
2446
2539
2718
2680
2688
Openbaar bestuur en overheid Onderwijs
887
895
824
764
693
701
726
727
733
667
971
1104
1148
1211
1369
1454
1488
1621
1589
1603
Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening
2646
2864
2975
2945
3070
3156
3284
3675
3850
3916
611
623
635
676
703
767
811
867
855
893
Totaal Groei
17283
17033 -250
17507 474
17674 167
18123 449
1945 1333
19818 362
20542 724
20517 -25
20699 182
-1,4
2,8
1,0
2,5
7,4
1,9
3,7
-0,1
0,9
7,79
8,02
8,14
8,26
8,59
8,55
8,84
8,98
9,02
228517
229535
Groei % Aandeel Heerenveen in Fryslan % Totaal Provincie
7,88
219438 218571
218259
217124 219486
47
226571
231800 232291
Wanneer de werkgelegenheidsontwikkeling met andere gemeenten (F4 en A7) wordt vergeleken ontstaat het volgende beeld. gemeente Heerenveen Leeuwarden Sudwest Fryslân Smallingerland Opsterland Skarsterlân
Werkgelegenheid 2011 20699 54534 30083 24074 7559 9938
Ontwikkeling 2011 +0,9 +0,6 -0,1 +1,6 -2,1 -0,5
Aandeel in prov wgl 9,0 23,8 13,1 10,5 3,3 4,3
Werkloosheid (bron UWV) gemeente Heerenveen Leeuwarden Sudwest Fryslân Smallingerland Opsterland Skarsterlân Fryslân Nederland
■ ►
Werkloosheid Dec 2011 1330 5208 2370 2358 996 637 22923 472804
Aandeel in beroepsbevolkng 6,7% 11,1% 6,2% 9,4% 7,3% 5,1% 7,6% 6,0%
Ontwikkeling 2011 +56 +1459 -361 +71 -58 +51 +1313 -16960
n.v.t. n.v.t.
2.6.6
Zoveel mogelijk mensen aan het werk
ER-doelen 1. 2. 3.
◄
■
►
◄ ■
Lagere instroom cliënten in de WWB/WWNV; Meer duurzame uitstroom van cliënten WWB/WWNV naar regulier werk; Zoveel mogelijk kinderen/jongeren sluiten de schoolloopbaan af met een diploma dat past bij hun kwaliteiten; Volwasseneneducatie Steeds meer jongeren behalen hun diploma via het reguliere onderwijs; hierdoor neemt het gebruik van de VAVO (volwassenenonderwijs) af. Naast de VAVO wordt educatiemiddelen ingezet voor Nederlandse taal, rekenen en laaggeletterdheid. Dit jaar zijn opnieuw afspraken gemaakt om educatiemiddelen in te zetten voor trajecten voor maatschappelijke oriëntatie en oriëntatie op werk voor uitkeringsgerechtigden in het kader van de WWB. die bijdragen aan “de kortste weg naar werk. De WEB (Wet Educatie en Beroepsonderwijs) gaat vanaf 2013 veranderen en er wordt bezuinigd op de WEB gelden: De VAVO gelden worden uit de WEB gehaald en de ROC krijgen voor dit doel een directe bekostiging vanuit het rijk. De resterende WEB middelen kunnen voornamelijk worden ingezet voor Nederlandse lessen (tweede taal) en voor laaggeletterdheid met name lessen voor taal en rekenen. Mogelijkheden voor trajecten voor maatschappelijke oriëntatie en oriëntatie op werk voor WWB uitkeringsgerechtigden verdwijnen. De middelen voor Volwasseneneducatie maken onderdeel uit van het ongedeelde Participatiebudget; verwachting is dat deze middelen geoormerkt blijven voor het doel volwasseneneducatie. Wet werken naar vermogen n.v.t. De impactnota Wet werken naar vermogen is gereed. Daarnaast is er in maart 2012 een informatiebijeenkomst voor raadsleden geweest over de impact van de nieuwe wet. De Wet werken naar vermogen bereiden we voor in nauwe samenhang met de decentralisatie van de jeugdzorg en delen van de AWBZ. De gemeente Heerenveen neemt deel aan een gezamenlijke aanpak van de Regionale Werkgeversdienstverlening Fryslân. Hieraan
48
►
nemen alle Friese gemeenten en het UWV deel. De gemeente Leeuwarden is als centrumgemeente aangewezen en zal een regio- coördinator aanstellen. Alle Friese gemeenten dragen op basis van het inwoneraantal bij aan de kosten. Het voorstel in Fries verband is gereed. Binnenkort nemen wij hierover een besluit en stellen de visie voor de gemeente Heerenveen ten aanzien van de werkgeversbenadering vast. Vervolgens zullen wij u uitgebreider informeren. Vanwege korting op het participatiebudget zullen er keuzes ten aanzien van re-integratie gemaakt moeten worden. Dit ongedeeld participatiebudget is gekoppeld aan de invoering van de Wet werken naar vermogen. De datum van inwerkingtreding is op dit moment niet bekend. Inmiddels heeft de Tweede Kamer de Wet werken naar vermogen controversieel verklaard. Als dit zo is dan zal de wet op zijn vroegst 1 juli 2014 in werking treden. Binnenkort wordt u hierover geïnformeerd. Bij ongewijzigd doorzetten van de Wet werken naar vermogen zal het tekort op het Participatiebudget oplopen van € 500.000 in 2013 tot € 2 miljoen in 2015. Dit wordt met name veroorzaakt door de daling van de bijdrage per SE van Wsw-werknemers. Ontwikkeling in- en uitstroom bijstandscliënten
◄
Het is opvallend dat sinds 2008 het aantal cliënten trendmatig stijgt. Ondanks de inzet van re-integratie instrumenten zijn wij er niet in geslaagd deze trendmatige stijging te keren. Naast de recessie kunnen voor de opvallende stijging van het aantal cliënten in 2011 twee andere verklaringen worden gegeven: Stopzetten verloningscontructie Meteos. Deze vormen van verloning hebben in de periode 2008-2010 bijgedragen aan hogere uitstroom, maar zorgen met name vanaf 2011 voor een hogere instroom, omdat de kandidaten na een korte WW periode toch weer zijn aangewezen op een WWB-uitkering. Stopzetten Direct Werk+. Sinds januari 2011 zijn wij vanwege het grote beslag op het Participatiebudget terughoudend omgegaan met dit succesvolle instrument. Dit gegeven lijkt eveneens een verklaring voor de toenemende instroom in 2011. WWB-wetswijziging Op 20 december 2011 heeft de Eerste Kamer ingestemd met een ingrijpende wijziging van de Wet Werk en Bijstand. De wetswijziging is ingegaan op 1 januari 2012, dus met een extreem korte voorbereidingstijd, terwijl de consequenties voor veel mensen met een uitkering groot zijn. Wij hebben ons, in afwachting van de politieke besluitvorming, in het laatste kwartaal van 2011 reeds voorbereid op de te verwachten veranderingen. Zo zijn wij gestart met een technisch zo beleidsarme mogelijke voorbereiding op de gevolgen van de wetswijziging voor de uitvoering van de WWB, de langdurigheidstoeslag en de minimaregelingen. De aan te passen verordeningen zijn inmiddels door uw raad vastgesteld. Wurkstiper Sinds maart 2010 hebben 107 mensen met behoud van uitkering werkervaring opgedaan via het Heerenveense project de Wurkstiper. Met dit resultaat is de doelstelling om honderd mensen een stap dichter bij de arbeidsmarkt te brengen ruimschoots behaald. Enkelen hebben zelfs werk gevonden, waardoor
49
■
►
ze geen uitkering van de gemeente meer nodig hebben. Eind 2011 is het project Wurkstiper geëvalueerd. Daaruit blijkt dat re-integratie door werkervaring met behoud van uitkering een goede opstap naar de arbeidsmarkt kan zijn. In de aanpak van de Wurkstiper staat het opdoen van werkervaring centraal. Naast de werkervaring die de deelnemers persoonlijk iets oplevert heeft het project ook een maatschappelijk effect. Zo bieden bijvoorbeeld mensen als klassenassistent extra ondersteuning in het onderwijs. Voor de deelnemers zijn er naast het onderwijs werkprojecten in de groenvoorziening en de detailhandel. Omrin en het Militair Geneeskundig Logistiek Centrum werken ook mee aan werkervaringsprojecten. Zij laten zo zien maatschappelijk verantwoord ondernemer te zijn. De meest ingrijpende van de negen doorgevoerde wijzigingen in de Wet werk en Bijstand die op 1 januari 2012 zijn ingegaan is de invoering van de toets op het huishoudinkomen die in de plaats is gekomen van het partnerinkomen. Gelijktijdig met het bekend worden van het pakket aan bezuinigingen voor de komende jaren op 26 april 2012 is eveneens bekend gemaakt dat een aantal maatregelen worden teruggedraaid. Hieronder valt ook de invoering van de huishoudtoets.De gesprekken met gezinnen die per 1 juli met de huishoudtoets te maken zouden krijgen, zijn reeds voor een groot deel gevoerd. De nog geplande gesprekken gaan op dit moment nog door, maar wel krijgen de mensen informatie over de laatste ontwikkelingen. Zo gauw het duidelijk is hoe het verder gaat, zullen wij de mensen zo snel mogelijk informeren. Ook zullen we dan actie ondernemen naar de mensen die in de afgelopen maanden zijn afgewezen door de huishoudtoets. n.v.t.
2.6.7
Iedereen passend werk
ER-doelen 1. 2.
◄
■
►
Een grotere doorstroming van arbeidsgehandicapten naar plekken op de reguliere arbeidsmarkt, bijvoorbeeld d.m.v. begeleid werken plaatsen. meer greep op de aansturing van de sociale werkvoorziening en op het beheersen van de kosten. Caparis Ondanks het nog niet gereed zijn van de jaarrekening 2011 heeft Caparis aangegeven dat naar alle waarschijnlijkheid het verwachte resultaat over 2011 uitkomt op circa € 3.900.000. U heeft reeds in de V&P-nota 2011 de middelen beschikbaar gesteld om dit tekort aan te vullen. Inmiddels is de begroting 2012 vastgesteld door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Door een tegenvallend bedrijfsresultaat zal het tekort in 2012 naar verwachting € 6.100.000 bedragen. Op basis van de verdeelsleutel die in de voorgaande jaren is gehanteerd betekent dit voor Heerenveen een bijstorting van circa € 1.020.000. Aangezien de gemeentelijk bijdrage van circa € 350.000 nog wel in de gemeentelijke begroting is opgenomen dient er rekening te worden gehouden met een extra aanvullend budget waar geen dekking voor is van € 670.000. Dit tekort in de bedrijfsvoering staat los van de vermindering van de rijksbijdrage per SE die zal leiden tot een tekort op het ongedeeld reintegratiebudget. Inmiddels heeft u een besluit genomen over de herstructurering van Caparis NV. Caparis zal zich beperken tot de doelgroep beschut binnen. Er is een herstructureringsplan gemaakt en een beroep gedaan op de herstructureringsmiddelen van het rijk. Het doel hiervan is dat Caparis taken en middelen afstoot die niet nodig zijn voor de doelgroep beschut binnen en weer financieel gezond wordt. Een onderdeel van de herstructurering van Caparis is de bedrijfsvorm en de wijze van aansturing door de gezamenlijke gemeenten. We oriënteren ons hierop en komen met een voorstel. Als gemeente zullen we samen met werkgevers werken aan de opbouw van een organisatie die (aangepast) werk biedt voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Hieronder valt het gedetacheerd en begeleid werken in de sociale werkvoorziening en werkzoekenden in de WWNV. We kijken naar slimme combinaties met AWBZ-cliënten in de dagbesteding. Belangrijke aandachtspunten zijn de transparante aansturing van het nieuwe
50
mensontwikkelbedrijf en het uitvoeren van de taak binnen de rijksvergoedingen. Dit is een grote opgave. Onder het kabinet Rutte, thans demissionair, was een daling van de rijksbijdrage per S.W.plaats voorzien van € 27.500 naar € 22.500. De daling zou in 2013 inzetten. Volgens het Ministerie van Financiën zijn de bezuinigingen op de sociale werkplaatsen voor 2013 van de baan. Hoe de rijksbijdrage S.W. zich in het licht van de eerder geplande bezuinigingen verder zal ontwikkelen is thans niet duidelijk.
◄ ■ ►
GR SW Fryslân n.v.t. n.v.t. In voorgaande jaren was er sprake van een Rijksbijdrage welke 1-op-1 werd doorgesluisd naar de uitvoerder van de WSW Caparis NV. Met ingang van 1 januari 2013 vervalt de Rijksbijdrage door het ingaan van de WWNV en ontvangen de gemeenten één totaalbudget waaruit ook de loonkosten voor de sociale werkvoorziening betaald moet worden. Hoe het al of niet controversieel worden van de WWNV hierop uitwerkt is thans onzeker. Duidelijk is wel dat in 2013 niet op de S.W. bezuinigd wordt. Het bestaande subsidietekort blijft onveranderd voortbestaan In de begroting is rekening gehouden met een bijdrage die gelijkstaat aan de totale gemiddelde loonkosten van de SW’ers vanuit de gemeente Heerenveen. Om te kunnen bepalen of hiervoor aanvullende middelen nodig zijn, gaan wij uit van de huidige beschikbare kengetallen. Dit resulteert voor 2013 in de volgende opzet: Aantal SE’s: Gemiddelde loonsom: Totaal loonkosten:
370 28.500 10.545.000
Rijksbijdrage TEKORT
9.495.000 1.050.000
Waar voorheen dit ‘subsidietekort’ bij Caparis tot uitdrukking kwam, ontstaat er nu een situatie waarbij het tekort direct in de gemeentelijk bijdrage zit ‘opgesloten’. Daarnaast sluit deze methodiek ook aan bij het advies wat IJsselvliet heeft gegeven in haar rapport naar de toekomst van de GR en Caparis NV. Zij adviseert een splitsing te maken in het ‘bedrijfsresultaat’, hetgeen direct door Caparis beïnvloedbaar is en het subsidieresultaat. Aangezien de gemeentelijk bijdrage van circa € 350.000 nog wel in de meerjarenbegroting is opgenomen dient er voor 2013 rekening te worden gehouden met een extra aanvullend budget van € 700.000.
◄
Wet Sociale Werkvoorziening Een grotere doorstroming van begeleid werken plaatsen in de reguliere arbeidsmarkt voor arbeidsgehandicapten Gerealiseerde resultaten: In 2011 startte het aantal Begeleid Werken-plaatsingen bij een reguliere werkgever met het aantal van 25. Na afloop van 2011 is dit aantal plaatsingen gedaald naar 24. De beëindigde BW-plaatsing(en) zijn echter niet beëindigd wegens reguliere plaatsing. Maatschappelijke effecten: n.v.t. Verminderen van de wachtlijst voor een WSW-arbeidsplaats Het jaar 2011 begon met een wachtlijst waarop zich 79 personen bevonden. In 2011 zijn daar 21 nieuwe kandidaten bij gekomen, terwijl er 19 kandidaten van de wachtlijst zijn afgegaan. Op 31 december 2011 bevonden zich 81 kandidaten op de wachtlijst. Van de 19 kandidaten die van de wachtlijst zijn afgegaan, heeft geen enkele kandidaat een arbeidsovereenkomst in het kader van de WSW gekregen. Reden hiervan is de aannamestop die voor Heerenveen gold in 2011. Het verminderen van de wachtlijst is in 2011 dus niet gerealiseerd.
51
■
►
Verloning: Tot 2011 is er door de gemeente voor in totaal 50 kandidaten, die zich op de wachtlijst bevonden en een WWB-uitkering ontvingen, een arbeidsovereenkomst middels verloning ingezet. Hierbij kon de kandidaat in afwachting van plaatsing alvast werkritme en – ervaring opdoen binnen Caparis. Doel was om binnen maximaal 3 jaar door te stromen naar een WSW arbeidsovereenkomst om zodoende al beter ontwikkeld en productiever aan de slag te gaan bij Caparis. Meer en een sneller perspectief om door te groeien richting de reguliere arbeidsmarkt. Deze constructie is echter beëindigd wegens het ontbreken van enig perspectief voor kandidaten op een arbeidsovereenkomst via de WSW tezamen met het beslag, welke de verloningsconstructie op het Participatiebudget had. Voor een groot aantal kandidaten heeft dit geleid tot een tijdelijke arbeidsovereenkomst die niet heeft geresulteerd in een WSW arbeidsovereenkomst bij Caparis. Hiervan bevindt zich een groot deel inmiddels na een korte WW periode weer in de WWB. Een grotere doorstroming van begeleid werken plaatsen in de reguliere arbeidsmarkt voor arbeidsgehandicapten Momenteel er sprake van 24 BW-contracten. Verminderen van de wachtlijst voor een WSW-arbeidsplaats Momenteel is het aantal personen dat zich bevindt op de wachtlijst gedaald naar 77 personen.Deze daling ten opzichte van 1 januari 2012 is gerealiseerd doordat 3 personen een SW-dienstbetrekking hebben gekregen en 1 persoon is verhuisd. Een grotere doorstroming van begeleid werken plaatsen in de reguliere arbeidsmarkt voor arbeidsgehandicapten In het kader van de herstructurering van de SW zal onder meer gewerkt worden aan de plaatsing van mensen met een begeleid werken advies in het bedrijfsleven. Het voornemen is dit zelfstandig te organiseren als dan niet op basis van overeenkomsten met derden. Verminderen van de wachtlijst voor een WSW-arbeidsplaats Het verminderen van de wachtlijst voor een WSW-arbeidsplaats wordt met de komst van de Wet werken naar vermogen een lastige opgave. Gemeenten moeten minimaal per 3 personen uitstroom 1 persoon laten instromen. Uit financieel oogpunt ligt het niet voor de hand dat de gemeente Heerenveen de instroom ruimer zal toepassen dan deze 3 op 1 regel.
52
Thema 3: Heerenveen kiest voor leefbaarheid wijken en dorpen !
3.1 Beschrijving en hoofdstructuur Onder het thema „Heerenveen kiest voor leefbaarheid wijken en dorpen‟ vallen alle activiteiten die een bijdrage leveren aan meer leefbare buurten, wijken en dorpen. Het betreft activiteiten gericht op veiligheid, wonen en de woon-/leefomgeving, opvoeding/onderwijs, ondersteuning en zorg en participatie. Dit thema is enerzijds gericht op behoud en versterking van de fysieke en de sociale leefomgeving, anderzijds op het meer betrekken van burgers bij hun leefomgeving met versterking van de sociale samenhang en daarmee de leefbaarheid ten doel.
Heerenveen kiest voor leefbaarheid wijken en dorpen
Betere woon- en leefomgeving stedelijke vernieuwing
Stedelijke vernieuwing
Verkeer en openbaar vervoer
Betere opvoeding/ ondersteuning/onderwijs
Inrichting en beheer openbare ruimte
53
Meer veiligheid
Meer participatie in wijken en dorpen
3.2 Koers van Heerenveen Het thema „Heerenveen kiest voor leefbaarheid wijken en dorpen‟ kent twee overkoepelende sporen: 1. 2.
Behoud en zo mogelijk versterking van de kwaliteit van de sociale en fysieke leefomgeving; vergroting van de participatie van de burgers in hun leefomgeving.
Voor het eerste spoor gelden de volgende speerpunten: 1a op het gebied van wonen en leefomgeving: Heerenveen kiest voor een efficiënt beheer van de openbare ruimte. 1b
op het gebied van opvoeding en onderwijs; ondersteuning en zorg Heerenveen kiest voor sterke netwerken voor kinderen; Heerenveen kiest voor zelfstandigheid en keuzevrijheid voor thuiswonende zorgbehoevenden en ouderen.
Voor het tweede spoor gelden de volgende speerpunten: 2
op het gebied van participatie Heerenveen kiest voor meer verantwoordelijkheid bij burgers en bedrijven voor de leefbaarheid van wijken en dorpen;
3.3 Financiële mutaties omschrijving
Reserve onderwijshuisvesting
S
S
Totaal mutaties structureel
omschrijving
Kosten ROM-project Totaal mutaties incidenteel
I
I
2012 x 1.000
2013 x 1.000
2014 x 1.000
2015 x 1.000
2016 x 1.000
13
13
13
13
13
13
13
13
13
13
2012 x 1.000
2013 x 1.000
2014 x 1.000
2015 x 1.000
2016 x 1.000
60
0
0
0
0
60
0
0
0
0
3.4 Voortgang Collegeprogramma 2010-2014 1 2 3 4 5 ◄
►
Onderwijshuisvesting en Accommodaties; zie 3.6.4 Plattelandsvernieuwing; zie 3.6.6. Participatie in wijken en dorpen; zie 3.6.6 Omtinkers; zie Thema 4 Zorgaccommodaties In het kader van de strategische woonvisie en het woonconvenant zijn afspraken gemaakt over het vergroten van het aanbod levensloopbestendige woningen. In projecten als Tuindorp en de Akkers zijn dit type woningen gerealiseerd. Het bouwen van levensloopbestendige woningen gaat in kleine aantallen. Het aanbod van dit type woning is te beperkt om ervoor te zorgen dat ouderen in de toekomst een goede plek hebben om te wonen. In de nabije toekomst zal dan ook in beeld moeten worden
54
6 ◄ 7 ◄
gebracht hoe de toenemende vergrijzing in met name de bestaande voorraad kan worden opgevangen. In de plannen voor Taconishof en de Bloemenbuurt zijn levensloopbestendige woningen opgenomen. In het Tellegebied worden in de loop van 2013 appartementen opgeleverd. Meriant en de serviceflat Oranjewoud doen nog een studie naar de financiële haalbaarheid van de plannen. Herstructurering Zie tekst bij 3.6.1. Multifunctionele accommodaties (MFA‟s) en sportaccommodaties Zie tekst bij 3.6.4.
3.5 Voortgang Bezuinigingen- en Ciskavoorstellen
3.6 Beleidsmatige ontwikkelingen ◄verleden ■ heden ► toekomst 3.6.1 Betere woon- en leefomgeving – Stedelijke vernieuwing ER-doelen 1. 2. 3.
Behoud van de kwaliteit van bestaande woonmilieus; Meer gemêleerde, heterogene wijken wat betreft samenstelling van bevolking en leefstijlen; Behoud van mogelijkheden voor mensen om, los van welke zorgvraag dan ook, zo lang en zo zelfstandig mogelijk te kunnen blijven functioneren in hun eigen wijk en/of dorp. Heerenveen-Midden - Tellepark - Kempenaersingel
55
◄
■
►
◄
■
►
◄ ■ ►
◄ ■
►
- Falkena Binnen Tellepark: De bouwaanvraag (voor 67 huurappartementen en 18 wooneenheden) is ingediend. De bestemmingsplanprocedure loopt nog. Geplande start bouw is september 2012 Kempenaersingel: Het schetsontwerp is gereed, de exploitatieovereenkomst opgesteld en het bestemmingsplan in procedure West-Indische buurt: De bouw van 36 woningen is in uitvoering Tuindorp: Het project is afgerond Falkena-Binnen: De planvorming ten behoeve van 60 woningen is zo goed als afgerond. Tellepark: Het bestemmingsplan is op 12 maart 2012 vastgesteld. Nadat het onherroepelijk is geworden, kan de omgevingsvergunning worden verleend. Start bouw is gepland voor september 2012 Kempenaersingel: De planvoorbereiding voor de Kempenearssingel (complex Taconishof) verloopt volgens planning. De planvorming voor zowel de nieuwe woningen als het woonomgevingplan is bijna afgerond. Falkena Binnen: het bestemmingsplan is in januari 2012 onherroepelijk geworden. Tellepark: Na afronding van de bouw van het appartementencomplex (halverwege 2014) wordt de directe woonomgeving aangepakt. Kempenaersingel: Het bestemmingsplan voor dit gebied wordt in het tweede kwartaal van 2012 onherroepelijk. Naar verwachting zal omstreeks de zomervakantie van 2012 met de sloop van de woningen worden begonnen, waarna het gebied bouwrijp zal worden gemaakt, waarna in december 2012 met de bouw van de 59 nieuwe woningen kan worden gestart. Falkena Binnen: Vanwege tegenvallende verkoopresultaten zal er voorlopig geen start gemaakt worden met het bouwrijp maken. Voor de gemeente heeft dit geen financiële gevolgen.
Heerenveen- Noord De ontwikkeling van het bouwplan voor de vervanging 106 sociale huurwoningen door 56 nieuwe huur- en koopwoningen is praktisch afgerond. De bestemmingsplanprocedure loopt. De voorbereidingen voor het indienen van de bouwvergunning zijn praktisch afgerond. Het bestemmingsplan heeft u onlangs vastgesteld. In mei is een voorbereidingskrediet beschikbaar gesteld voor de aanpassingen in de openbare ruimte (aanleg van een “hofje” aan de Geraniumstraat). Voor de zomervakantie start de sloop van de eerste woningen; na de zomervakantie start de nieuwbouw. Als de bouwwerkzaamheden zijn afgerond start de aanpassing van de openbare ruimte. De Greiden Buitenring/Gruttostraat Op 8 december 2011 is een krediet beschikbaar gesteld voor het plan voor een (gefaseerde) aanpak van de groene randzone langs de Ds. Kingweg. Deze winterperiode is het gedeelte tussen de Gruttostraat en Scholeksterstraat aangepakt. Het deel tussen de rotonde Oude Veenscheiding en de Gruttostraat en het deel tussen de Scholekesterstraat en de Roerdomplaan wordt in het winterseizoen 2012-2013 uitgevoerd. Woningbouw De Fjilden Nieuwehorne Het eerste stedenbouwkundig plan is opgesteld, de inspraakreacties zijn verwerkt; het schetsontwerp is doorgerekend. Het stedenbouwkundig ontwerp voor het plan De Fjilden dat voorziet in de realisering van circa 100 woningen in Nieuwehorne is zo goed als afgerond. De voorbereiding van het bestemmingsplan De Fjilden is in het tweede kwartaal van dit jaar ter hand genomen. Met het bouwrijp maken van een deel van de locatie kan naar verwachting in april 2013 worden gestart, waarna in juni 2013 met de bouw van de eerste woningen kan worden begonnen. De algemene prijsdaling van woningen heeft ook gevolgen voor de te hanteren grondprijzen in dit project. Een en ander leidt tot een verwacht tekort op de exploitatie
56
van ongeveer € 770.000. Dit tekort wordt gedekt door (is onderdeel van) de algemene afwaardering van grondexploitaties waarop nader wordt ingegaan in thema 6.
◄
■
►
Wonen, welzijn, zorg (relatie met Woonservicezones) In 2007 is het ontwikkelingsplan Woonservicezones Heerenveen samen met lokale betrokken partijen opgesteld. Een deel van het hieruit voortvloeiende uitvoeringsprogramma is inmiddels gerealiseerd. In 2011 stond een evaluatie van het ontwikkelingsplan Woonservicezones op de agenda. Dit is door tijdgebrek uitgesteld. Inmiddels is er een kleine groep betrokken partijen actief die door samen te werken of door middel van kleine ingrepen toch verschil probeert te maken. De groep bestaat uit de beide corporaties, Meriant, Marienbosch, Caleidoscoop en gemeente. Ook in 2012 is een evaluatie en mogelijke herijking van beleid nog niet aan de orde. We hebben als gemeente wel de intentie om een actieve rol te vervullen binnen de WWZgroep.
3.6.2.1
Betere woon- en leefomgeving – Verkeer en openbaar vervoer
ER-doelen 1. 2. 3.
◄
■
►
◄ ■ ►
Vergroten van de verkeersveiligheid (Duurzaam Veilig); Behoud van en zo mogelijk verbeteren parkeervoorzieningen in het centrum van Heerenveen voor bezoekers en bewoners; Aandacht voor voetgangers en fietsers in het centrum en in nieuwe plannen (collegeprogramma 2010-2014). Acties uit „Actieplan Verkeersveiligheid‟ De volgende acties zijn gedaan dit jaar: op (vrijwel) alle lagere scholen is het praktisch en theoretisch verkeersexamen afgenomen. Op het VO zijn Verkeersmarkten en gastlessen georganiseerd. Tevens is er aandacht geweest voor spoorwegovergangen in de gemeente Heerenveen. Een rijvaardigheidsdag voor 50+ers is door te weinig aanmeldingen niet doorgegaan. Het resultaat is niet direct meetbaar in het doel vergroten van de verkeersveiligheid. Er zijn momenteel door verschillende basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs diverse subsidie aanvragen ingediend. Deze zijn ook toegezegd. De organisatie van de Rijvaardigheidsdag 50+ is nu opgestart. Gemeente neemt het initiatief, de partners voeren uit. Voor 2012 staat een aantal activiteiten op stapel: Rijvaardigheidsdag 50+, diverse acties op BO en VO, Praktisch en Theoretisch Verkeersexamen op vrijwel alle lagere scholen in Heerenveen. In 2012 wordt de actie „Veilig door de buurt‟ gestart. Hierin staat gedragsbeïnvloeding van de (eigen) wijkbewoners centraal. Parkeervoorzieningen / parkeerbeheer Door vertragingen aan de kant van de aanbieder wordt niet in 2011, maar in 2012 (4e kwartaal) belparkeren in Heerenveen ingevoerd. n.v.t. In 2012 worden meer zonnecelparkeerautomaten in de schil rond het centrum van Heerenveen geplaatst. Deze zonnecelautomaten vervangen de verouderde automaten uit 1999 die veel storing hadden. Met de plaatsing van nieuwe, moderne apparatuur gaat de service voor de parkeerder in Heerenveen omhoog. De overgebleven oude automaten krijgen met de onderdelen van de vervangen automaten een Midlife Update. De parkeerexploitatie is/wordt verder geoptimaliseerd door de ureninzet van handhaving af te stemmen op de daaraan gerelateerde inkomsten. Zo wordt er een optimum bereikt tussen inkomsten en uitgaven voor parkeerbeheer. In 2012 wordt onderzocht wat de mogelijkheden zijn om bewoners en bezoekersvergunningen te digitaliseren.
57
■
►
Aandacht voor voetgangers en fietsers in het centrum en in nieuwe plannen (collegeprogramma 2010-2014) In alle plannen die worden opgesteld is aandacht voor de zwakkere verkeersdeelnemer zoals voetgangers en fietsers. Met name het RSP project A32 kan hier genoemd worden. Er is in dit plan veel aandacht voor conflictvrije verbindingen (zonder autoverkeer te kruisen) voor voetgangers en fietsers. In 2012 wordt in samenwerking met de NHL een Minor Verkeerspsychologie opgestart. Onderzocht wordt waarom (de psychische component) verkeersdeelnemers hard (blijven) rijden op gereconstrueerde wegvakken. In dit kader worden Het Meer en de Rotstergaastweg onderzocht. De eerste contacten zijn gelegd, het Plan van Aanpak wordt binnenkort vastgesteld.
3.6.3 Betere woon- en leefomgeving – Inrichting openbare ruimte ER-doel 1.
◄
■ ►
◄
■
►
◄
Efficiënt beheer van de openbare ruimte (wegen, groen, water, evenementen, terugdringing CO2 via openbare verlichting, etc.). Groen Wegens ontbreken van benodigde budgetten voor cofinanciering staan de uitvoering of voorbereiding van landschapsprojecten in het kader van het Landschapsbeleidsplan sinds 2011 volledig stil. Openbaar groen dat niet meer aan de gewenste kwaliteit voldoet of onevenredig onderhoud vraagt is gerenoveerd. De prioriteiten liggen op renovaties in het kader van grote, integrale renovatieprojecten, overige renovaties worden uitsluitend uitgevoerd met als doel verlaging van beheerkosten Plaagsoorten Het roekenbeheer is in 2011 vervolgd volgens dezelfde aanpak op basis van een nieuwe ontheffing 2011-2015. In 2011 was er sprake van zeer positieve resultaten en afnemende tijdsinvestering. Hoewel omliggende gemeenten wel eikenprocessierupsen verwijderd hebben zijn ze in 2011 nog niet in Heerenveen gesignaleerd. De monitoringsgegevens wijzen er echter wel op dat er nesten te verwachten zijn. In 2011 is besloten om als Friese gemeenten af te splitsen van de Noordelijke werkgroep en een eigen werkgroep op te richten samen met de provincie Fryslân en GGD Fryslân. Net als voorgaande jaren is in maart weer gestart met roekenbeheer om overlast van roekenkolonies te verminderen en te beschermen. De voorbereidingen van maatregelen ter voorkoming van risico‟s en overlast voor volksgezondheid door de eikenprocessierups zijn gestart net als voorgaande jaren. Er is een Friese werkgroep opgericht waar gemeenten, provincie en GGD aan deelnemen. De nadruk komende jaren zal liggen op beheersing van het huidige aantal overlastlocaties en onderzoeken van de mogelijkheden om de kolonie bij La Ronduite te verplaatsen, mede gezien mogelijke, toekomstige bouwactiviteiten. Ook in 2012 is het risico voor de volksgezondheid door de eikenprocessierups onverminderd groot, met name bij de gemeentegrenzen met Skarsterlân en Weststellingwerf. Gelet op het feit dat de gemeente ook deels verantwoordelijk is voor de volksgezondheid is het onvermijdelijk dat we onze verantwoordelijkheid hier in nemen.
Fietsparkeren Stationsgebied: 1e halfjaar 2011 handhavend opgetreden, fietsen verwijderd en in opslag genomen en verkocht. Tevens zijn er over het gehele jaar wrakken verwijderd. Door veranderende regelgeving is er het 2e halfjaar niet handhavend opgetreden. Aanpassingen worden momenteel doorgevoerd. Centrum: door toepassingen van rode lopers is het parkeergedrag voor fietsers positief
58
■ ►
◄ ■
►
◄
■ ►
◄ ■ ►
◄ ■ ►
◄
verbeterd. n.v.t. Er zullen passende maatregelen getroffen worden om het fietsparkeren aan de K.R. Poststraat beter te reguleren. Na doorvoering van de aanpassingen in de APV wordt er ook weer handhavend opgetreden bij het station. Water Start realisatie renovatie kade Herenwal. Herstel en verbetering gebruiksfunctie. Oplevering beleidsplan kade en oeverbescherming. Behoud van kapitaalgoederen. Werkzaamheden zijn in uitvoering. Meerwerk vanwege noodzakelijk toepassing andere verankering. Kosten vallen binnen bestaand krediet. T.g.v. de problematiek van de verankering van de kade lopen de werkzaamheden enkele maanden vertraging op. Dit heeft, na onderhandeling met de aannemer, geleid tot meerkosten van € 350.000, vanwege het toepassen van een andere verankering dan is voorgeschreven. De meerkosten kunnen worden gedekt binnen het beschikbaar gestelde krediet. n.v.t. Wegen In 2011 zijn de volgende projecten succesvol afgerond: Wijkring De Greiden Mr. Halbe Binnertsstraat Jogchem Alberdaweg (Hommedraai tot P.W Janssenweg) Nieuwburen / Heideburen 1e fase Herinrichting kern Luinjeberd Daarnaast is er regulier asfaltonderhoud uitgevoerd aan o.a. H.B. Jonkerweg, Sevenaerspad, Achtste Wijk, Tjongervallei. De volgende wegen zijn uitgevoerd volgens het straatwerkprogramma: C. Gerritsmastraat, Binkesstraat, Keestrastraat, gedeelte Europalaan. Voorbereidingen uitgevoerd m.b.t. beheer en onderhoudsprogramma wegen voor 2012. n.v.t. In 2012 zullen er asfaltwerkzaamheden uitgevoerd worden aan o.a. de volgende wegen: Freulewei, K.R. Poststraat, Zestienroeden (aansluiting rijksweg). Daarnaast zijn er diverse wegen opgenomen in het straatwerkprogramma o.a. deel Gruttostraat, C. Gerritsmastraat. Naast het regulier onderhoud worden de volgende projecten in 2012 uitgevoerd: Heideburen / Het Meer 2e fase, herinrichting Centrum Noord, Aengwirderweg (Mercurius tot RW), Herinrichting Herenwal, Reconstructie P.W. Janssenweg (in fasen), Fietspaden De Zanden (in fasen), inrichting Amelandlaan. Op basis van schouw / inspectie in 2012 wordt weer een nieuw programma voor 2013 opgesteld. Tevens wordt het beleidsplan herzien en aan u aangeboden in 2012. Civieltechnische Kunstwerken Er is groot onderhoud gepleegd aan diverse houten fiets- voetgangersbruggen. Tevens is er voor de Terbandsterbrug een plan van aanpak gemaakt (uitvoering 2012). n.v.t. Er wordt uitvoering gegeven aan het renovatieplan Terbandsterbrug. Daarnaast wordt een vervolg gegeven aan het beheersplan Civieltechnische Kunstwerken. Er zullen diverse onderhoudsmaatregelen worden uitgevoerd. Uitvoering geven aan gladheidbestrijding n.v.t. n.v.t. Voor het seizoen 2012 / 2013 wordt weer een nieuw (jaarlijks) strooiplan opgesteld. Tevens zal, in 2012, een voorzet gemaakt worden om het beleid “Gladheidbestrijding” te actualiseren. Openbare verlichting In 2011 zijn diverse maatregelen genomen om het energieverbruik en overige nadelige effecten van verlichting (als verblinding, lichtvervuiling), terug te dringen.
59
■
►
◄
■ ►
◄
■
►
◄
■
Langs de Weinmakker, Mercurius, Venus, zijn een groot aantal lichtmasten uitgeschakeld, zonder afbreuk te doen aan de verkeers- en sociale veiligheid (besparing 23000 kWh/jaar). De verlichting langs het toegangspad Museum Belverdere is vervangen door energiezuinige LED Bolders. De oorspronkelijke lichtbolders waren onderhevig aan vernieling en een relatief hoog energieverbruik. De nieuwe lichtbolders zijn aangesloten op een eigen netvoeding, met als voordeel dat het energieverbruik wordt gemeten. Daarmee wordt het energievoordeel direct gemeten en als zodanig afgerekend. (besparing ruim 6000 kWh/jaar). De verlichting langs de Jogchem Alberdaweg is vervangen door energiezuinige groene LED verlichting en zijn veel lichtpunten verwijderd. De verkeersveiligheid wordt gewaarborgd door balises. Dit is een uit Frankrijk ingevoerde markeringspaal die geen energieverbruik heeft en een lage aanschafwaarde heeft (besparing ruim 2500 kWh/jaar). In het woongebied Woudsingel is de bestaande verlichting continue op halve sterkte geschakeld. Dit in samenwerking met enthousiaste bewoners (besparing ruim 2500 kWh/jaar). Middels de bovengenoemde (energiebesparende) inspanningen / maatregelen is invulling gegeven aan de opgelegde taakstelling (Ciska) over 2012. De Light Challenge 2011 heeft dit jaar geresulteerd in diverse vernieuwende ontwerpen van openbare verlichting. Deze ontwerpen zijn gerealiseerd door nationale studenten van verschillende studierichtingen (HBO/Universitair) in samenwerking met partnerbedrijven. Dit mag voor de gemeente geen extra kosten met zich meebrengen. De nieuwe ontwerpen zijn belangrijk voor het doorontwikkelen van innovatieve verlichting. Bomenlijst/deregulering kapvergunningenbeleid De inventarisatie van waardevolle en monumentale bomen in de gemeente Heerenveen, gestart vanuit de beleidsnota Cultuurhistorisch erfgoed, is vrijwel afgerond. Er staan ongeveer 500 bomen op de geactualiseerde lijst. De lijst maakt deel uit van het voorstel tot deregulering van het kapvergunningenbeleid. n.v.t. Na vaststelling van het gedereguleerde kapvergunningenbeleid zal de voorbereidingsprocedure t.b.v. de aanwijzing van bomen op de lijst starten. Het streven is om het gedereguleerde beleid in de 2e helft van 2012 in werking te laten treden. Kadeconstructies en oeverbeschermingen Het onderhoud aan kadeconstructies en oeverbeschermingen is nog niet gewaarborgd in beleidskaders. De afgelopen jaren is er alleen op basis van calamiteiten onderhoud gepleegd. Daarbij komt dat het areaal de laatste jaren alsmaar is gegroeid. De insteek van het nieuwe beleidsplan is duurzaam beheren tegen zo laag mogelijke kosten. Naast het regulier onderhoud is ook gekeken naar de vervangingen van kades en oeverbeschermingen. Om zorg te dragen voor een goed beheer en om kapitaal vernietiging van kades en oeverbeschermingen te voorkomen is jaarlijks een budget benodigd. Deze middelen zijn beschikbaar in de begroting. Zonder deze intensivering van het beleid is het effect zichtbare achteruitgang van de kades en oeverbeschermingen (kapitaalvernietiging). Dit kan een negatieve uitstraling op de omgeving hebben en kan de veiligheid in het geding komen. Daarbij komt dat vanuit het provinciaal toezicht, extra „streng‟ wordt gekeken naar de dekking van het beheer en onderhoud van de kapitaalgoederen. De vaststelling van het beleidsplan door het college vindt eind 2012 plaats. Integrale benadering spelen / sport openbare ruimte Voor wat betreft het playgroundbeleid 12+ zijn in 2011 Het Marc Lammers PLaza te Nijehaske en het Basketballcourt Heerenveen in Park Ten Woude gerealiseerd en in gebruik genomen. Voor wat betreft spelen is o.a. de Ete Kuiperspeeltuin in Midden gerealiseerd. Voorbereiding realisatie Playground Jubbega aan kruising schoolweg/Slusleane en nieuw skate- en bikepark Heerenveen. Een goed voorbeeld van de integrale benadering in de afgelopen tijd is de inzet van combinatiefunctionarissen op de verschillende playgrounds in wijken en dorpen.
60
►
In 2012 zal worden ingezet op de evaluatie van het 1e gemeentelijke playgroundbeleid 12+ en de ontwikkeling van een vervolg daarop. Daarnaast zal in 2012 en verder de beleidsterreinen sport, spel en playgrounds, voor wat betreft het onderdeel spelen in de openbare ruimte, op uitvoeringsniveau zoveel mogelijk met elkaar geïntegreerd worden.
3.6.4 Betere opvoeding / ondersteuning / onderwijs ER-doelen 1. 2. 3. 4. 5.
◄ ■
►
◄
■
►
Adequate netwerken op wijk- en dorpsniveau ten behoeve van de ontwikkeling van kinderen en jongeren (als onderdeel CJG); Adequate netwerken op wijk- en dorpsniveau ten behoeve van de ondersteuning van ouderen e.d. (woonservicezones); Behoud en zo mogelijk betere huisvesting van scholen Verdere concentratie van accommodaties op basis van “gebundelde kwaliteit”; Minder schoolverzuim (collegeprogramma 2010-2014). Visie op huisvesting primair onderwijs De bestuursopdracht voor een integrale visie op de huisvesting van het primair onderwijs is vastgesteld. Er is een begin gemaakt met het traject om te komen tot de visie. In januari 2012 is een officiële startbijeenkomst gehouden met vertegenwoordigers van de gemeente en de betrokken schoolbesturen. Ook zijn in het kader van de participatie van wijken en dorpen een 4-tal bijeenkomsten gehouden in Nieuwehorne, Tjalleberd, De Knipe en in Heerenveen. In Heerenveen is ook nog een avond gehouden voor aanpalende organisaties als het welzijn, peuterspeel- en kinderopvangorganisaties, etc. Na een traject van inspraak (tijdens 2 interactieve avonden in Heerenveen en Jubbega) en advies (OOGO en Participatieraad), stelt de gemeenteraad in juni 2012 de “Toekomstvisie huisvesting basisonderwijs” vast. Op basis van deze besluitvorming wordt een integraal huisvestingsplan onderwijs opgesteld alsmede een meerjareninvesteringsplan. Hierdoor is transparant welke investeringen noodzakelijk zijn voor onderhoud, renovatie en vervanging van onderwijsgebouwen. Voor de periode 2013-2015 kunnen de investeringen gedekt worden uit bestaande budgetten; na deze periode zal dekking plaatsvinden middels een voortschrijdend investeringsprogramma. MFA‟s Oudeschoot: De bouw loopt. De aanleg van de buitenruimte is gegund. Door asbestsanering is vertraging opgetreden bij de start van de bouw. Haalbaarheidsonderzoek MFA De Streek: Het dorp is nog bezig met het onderzoek naar uitvoering in eigen beheer. MFA De Kompenije: het project is vrijwel afgerond. Oudeschoot: De bouw vordert en er is gestart met de aanleg van de buitenruimte. Mede als gevolg van de vorstperiode zijn de werkzaamheden enigszins vertraagd. Tjalleberd: de gemeente ondersteunt de werkgroep MFA Aengwirden bij de verbreding van het initiatief met een dorpshuis, te financieren uit de herontwikkeling van het bestaande dorpshuis tot nieuwe woonlocatie. Er is nog geen zicht op een concrete startdatum na 2013. Overigens wijzen wij u op de risico‟s van dit plan, wanneer de beoogde kavelverkoop geen (tijdige) doorgang vindt. Heerenveen-Midden: Op dit moment wordt er geen plan uitgewerkt voor een MFA Heerenveen-Midden, een en ander in afwachting van nadere besluitvorming door de raad. Nieuwehorne: Mede als gevolg van bezwaren in het kader van de bestemmingsplanprocedure, is de start van de aanleg van de nieuwe sportvelden in Nieuwehorne vertraagd. In april 2012 is officieel een start met de werkzaamheden gemaakt Oudeschoot: Naar verwachting zal de MFA Skoatterhûs tegen de zomer in gebruik kunnen worden genomen. Tjalleberd: De voorbereidingen van het plan voor nieuwbouw van een
61
gymnastieklokaal, kleedkamers voor de buitensport en een dorpshuis in Tjalleberd, vorderen gestaag. Dit jaar zal een Plan van Aanpak ter besluitvorming worden voorgelegd. Er moet nog een procedure worden gevolg voor een bestemmingsplanwijziging, zodat start bouw niet eerder zal zijn dan 2013. In Nieuwehorne zullen de nieuwe sportvelden in 2012 gereed zijn en de oefenhal in 2013. Een en ander is ontwikkeld en gerealiseerd in overleg en samenspraak met de betrokken dorpsorganisaties Heerenveen-Midden: De eventuele komst van een MFA in Heerenveen-Midden wordt meegenomen in de “Toekomstvisie huisvesting basisonderwijs gemeente Heerenveen”, die in juni 2012 door de gemeenteraad wordt vastgesteld.
◄ ■ ►
■
◄
■
►
Sportcomplex Nieuwehorne Het Definitief Ontwerp is afgerond. De bestemmingplanprocedure loopt. Er zijn bezwaren ingediend tegen het voorontwerp bestemmingsplan. Het bestemmingsplan is op 9 januari 2012 door de gemeenteraad vastgesteld. Er is geen beroep ingesteld. De laatste hand wordt gelegd aan het Uitvoeringsontwerp Op 13 april 2012 is officieel gestart met de werkzaamheden. De sportvelden worden deze zomer aangelegd en naar verwachting kan de nieuwe oefenhal eind 2012 al in gebruik worden genomen. Reserve onderwijshuisvesting In de bestuursrapportage 2010 is besloten de reserve „Onderwijshuisvesting‟ vrij te laten vallen. De jaarlijkse dotatie in deze voorziening is op begrotingsbasis nog steeds geraamd. Door het vervallen van de reserve, dient ook de dotatie te vervallen. Hierdoor ontstaat een structureel voordeel van € 12.534. Nieuwbouw/renovaties sportaccommodaties Hengelsportvereniging Heerenveen In 2011 zijn een trailerhelling en 2 vissteigers voor mindervaliden gerealiseerd aan het Nieuw Heerenveens Kanaal in nauwe samenwerking met de Landelijke en Friese Visfederatie en HSV Heerenveen. Tennisvereniging Oranjewoud Om de renovatie van de banen en kleedkamers te realiseren hebben we een borgstelling verleend van € 37.500 voor een periode van 10 jaar in nauwe samenwerking met Stichting Waarborgfonds Sport. Voetbalvereniging Heerenveense Boys Met een gemeentelijke investering van € 16.000 hebben vrijwilligers van vv Heerenveense Boys de 4 kleedkamers aan de Amelandlaan gerenoveerd, waarmee deze de komende 15 jaar de tand des tijds kunnen weerstaan. Gersloot Met een gemeentelijke investering van € 5.000 hebben vrijwilligers van vv Gersloot het speelveld opgeknapt waarmee men jarenlang vooruit kan. Atletiekvereniging Heerenveen Er is extern onderzoek gaande naar de vervanging van de toplaag van de kunststof atletiekbaan en de daarmee verbandhoudende werkzaamheden. Zodra de resultaten van dit onderzoek bekend zijn, kan ook worden beoordeeld of de voor deze renovatie benodigde middelen wel voldoende zijn. Voetbalvereniging Jubbega/korfbalvereniging Wordt Kwiek De beide verenigingen voeren zelf onderzoek uit naar een aanpassing van de voorzieningen op het voetbal- en korfbalcomplex in Jubbega. Zodra de resultaten van dit onderzoek bekend zijn, kan worden beoordeeld of de gewenste aanpassingen voor de gereserveerde middelen kunnen worden uitgevoerd. In 2012 wordt een onderzoek afgerond naar de benodigde kwantiteit en kwaliteit van sportaccommodaties. De behoefte wordt mede onderzocht aan de hand van de huidige bezetting. Op basis hiervan kan een meerjarenplan sportaccommodaties worden opgesteld en kunnen de met renovatie en vervanging gemoeide investeringen voor de komende jaren in beeld worden gebracht.
62
3.6.5 Meer veiligheid Zie Thema 1 onder 1.3.5 Heerenveen bevordert Veiligheid.
3.6.6 Participatie in wijken en dorpen ER-doelen 1. 2.
◄
■ ►
■
Meer verantwoordelijkheid bij burgers en bedrijven voor de leefbaarheid van wijken en dorpen; Versterken organiserend vermogen van burgers en hun organisaties. Initiatieven en activiteiten per wijk en dorp Plaatselijk belang Oranjewoud heeft in 2011 samen met vertegenwoordigers van de gemeente een concept voorbereid voor een beheerplan; Tijdens de evaluatiebijeenkomst over de dorpsvisies op 17 november 2011 hebben vertegenwoordigers van plaatselijke belangen gediscussieerd over een mogelijke andere aanpak van beheer en onderhoud van het openbaar gebied. De conclusies van de discussies werden uiteindelijk verwoord in kansen en bedreigingen. De kansen liggen vooral op het vlak van maatwerk dat per dorp verschillend kan zijn. Bij bedreigingen dacht men meer aan haalbaarheid, verantwoordelijkheid, capaciteit, kennis en kunde. Diverse nieuwe activiteiten en projecten in dorpen en wijken hebben in 2011 bijgedragen aan de versterking van de sociale samenhang mede georganiseerd door vereniging van Plaatselijk Belang en wijkplatforms. Enkele highlights: • Jubbega Hoornsterzwaag: de opening van MFA De Kompenije • Oud Aengwirden: de bewegwijzering van wandelpaden • De Knipe: de plaatsing van bijzondere bank bij het kruispunt met Zestienroeden • Oranjewoud: een nieuwe dorpskrant • Katlijk: vernieuwing van de bewegwijzering • Oudeschoot: de opening van Skoatterhiem • Gersloot-polder: plaatsen van infobord • Wijk Akkers: een nieuwe website • Wijk Heerenveen Midden: realisatie van een voetbalkooi bij Kempenaer • Wijk Nijehaske: realisatie van het Marc Lammersplaza • Wijk De Greiden: opzetten van het beheer van wijkcentrum De As door vrijwilligers • Wijk Centrum: herinrichting van het parkje Heideburen n.v.t. In 2012 zullen we de uitvoering van de dorpsvisies en de initiatieven uit de wijken en dorpen ten behoeve van de leefbaarheid nog meer stimuleren. De inzet en ondersteuning van het van wijkmanagement en de daarvoor beschikbare beperkte budgetten voor leefbaarheid, de dorp- en wijkbudgetten en dorpswerkbudgetten spelen hierbij een belangrijke rol. De ontwikkelkansen (zowel fysiek als sociaal) vanuit de samenleving zullen zoveel mogelijk worden benut. Met de bewonersvertegenwoordigers wordt actief gecommuniceerd over de steeds beperktere mogelijkheden van de gemeente en de steeds grotere verantwoordelijkheid van de inwoners zelf als het gaat om sociale en fysieke leefbaarheid. Voordurend enthousiasmeren en waar nodig faciliteren is hierbij van belang. Kosten ROM-project In de jaarrekening 2011 zijn kosten verantwoord in het kader van het ROM-project. Via een onttrekking uit de reserve project ROM, waren deze uitgaven gedekt. Abusievelijk heeft de administratieve verwerking hiervan niet plaatsgevonden. Hierdoor valt er eenmalig een bedrag vrij ad € 60.000.
63
64
4: Heerenveen bevordert meedoen !
4.1
Beschrijving en hoofdstructuur
Dit thema is opgebouwd rond de sociale participatie en maatschappelijke participatie van inwoners van de gemeente Heerenveen. Het thema is gericht op het bieden van ontwikkelingsmogelijkheden, die leiden tot het verkrijgen of behouden van aansluiting met het maatschappelijk verkeer. Participatie die leidt tot (economische) zelfstandigheid heeft daarbij prioriteit. Heerenveen bevordert meedoen
Bevorderen meedoen inwoners
Algemene voorzieningen, faciliteren verenigingsleven/ sport/cultuur, preventieve zorg faciliteren ontmoeting
4.2
Versterken zelfredzaamheid
Versterken sociale netwerken, vrijwilligers, mantelzorg, volwasseneneducatie
Bieden vangnet aan inwoners
Vroegtijdig herkennen en signaleren van problemen voorzieningen bieden cliëntondersteuning
Koers van Heerenveen
Het motto van het thema „Heerenveen bevordert meedoen‟ is „voorkomen is beter...‟. Het thema heeft drie sporen, met de volgende hoofddoelstellingen: 1. bevorderen dat inwoners actief participeren in de Heerenveense samenleving; 2. versterken van zelfredzaamheid van inwoners; 3. sociaal vangnet bieden voor inwoners die het (tijdelijk) niet redden. ad 1 Voorkomen is beter. De nadruk ligt op preventief beleid. Stimuleren en faciliteren dat bewoners actief deelnemen aan de samenleving, bv. aan sport- en cultuur. Kortom: meedoen. Ook het voorkomen van problemen staat centraal, bv. preventieve gezondheidszorg, preventief
65
jeugdbeleid. We verwachten door preventieve inzet dat er minder mensen tussen wal en schip raken. We hebben vertrouwen in het oplossend vermogen van de samenleving. Daar waar dat kan trekken wij ons terug. In plaats daarvan stimuleren en faciliteren wij initiatieven in de samenleving. ad 2 De eigen verantwoordelijkheid van mensen staat centraal. De inwoners moeten regie over hun eigen leven kunnen voeren. Algemene en collectieve activiteiten en voorzieningen gaan voor individuele activiteiten en voorzieningen. Als mensen hulp nodig hebben zullen wij hen stimuleren om in eerste instantie een beroep te doen op eigen sociale netwerken. Als dat geen oplossing biedt, kunnen inwoners een beroep doen op georganiseerd vrijwilligerswerk. We zetten meer omtinkers in wijken en dorpen in als eerste aanspreekpunt voor mensen die hulp zoeken. Het centrum voor jeugd en gezin is een laagdrempelig punt waar kinderen, jongeren en opvoeders terecht kunnen voor vragen over opgroeien en opvoeden. We ondersteunen mantelzorgers en vrijwilligersorganisaties. ad 3 De gemeente biedt een sociaal vangnet voor die inwoners die problemen hebben en er zelfstandig niet uitkomen, ook niet met behulp van het eigen sociale netwerk en de omtinker. Het doel van de ondersteuning is altijd om mensen zelfredzaam te maken. Speerpunt is het vroegtijdig herkennen van problemen en het tijdig signaleren ervan bij hulpverlenende instanties. Uitgangspunt is 1 gezin, 1 plan, 1 hulpverlener. We bereiden ons voor op een nieuwe taak op het gebied van de jeugdzorg. Onze inzet daarbij is om vroeg te signaleren en dan in te zetten op laagdrempelige hulp. Daarmee gaan we voor een beperkter beroep op de gespecialiseerde en dure 2e lijnszorg. We hebben een ontwikkeling doorgemaakt van een aanbodgerichte naar een vraaggerichte rol van de gemeente in de uitvoering van de WMO. Nu staan we voor de opgave om resultaatgericht te sturen i.p.v. productgericht. Dit geldt voor de WMO en ook voor de nieuwe onderdelen uit de AWBZ. Deze aanpak moet ook bijdragen aan het beter beheersen van de kosten.
4.3
Financiële mutaties omschrijving
Bijzondere bijstand Armoederegelingen Langdurigheidstoeslag Schuldhulpverlening Bijstandsverlening Bijstandsverlening (reserve)
S
S S S S S S
Totaal mutaties structureel omschrijving
Jeugd & Alcohol Jeugd & Alcohol (reserve) Museum Willem van Haren Bijstandsverlening Bijstandsverlening (reserve) Integraal Jeugdbeleid Kunst openbare ruimte Kosten Skoatterwâld (GB) Totaal mutaties incidenteel
I
I I I I I I I I
2012 x 1.000
2013 x 1.000
2014 x 1.000
2015 x 1.000
2016 x 1.000
-145 -35 -70 -200 0 0
-145 -35 -70 -200 -800 0
-145 -35 -70 -200 -800 0
-145 -35 -70 -200 -400 0
-145 -35 -70 -200 0 0
-450
-1.250
-1.250
-850
-450
2012 x 1.000
2013 x 1.000
2014 x 1.000
2015 x 1.000
2016 x 1.000
-9 9 -75 -800 800 -50 -100 100
0 0 -33 0 0 0 0 0
0 0 -33 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
-125
-33
-33
0
0
66
4.4 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
Voortgang Collegeprogramma 2010-2014 Armoedebeleid en langdurigheidtoeslag Voedselbank Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) Maatschappelijke participatie Sport Cultuur Sociale werkplaatsen Integratieprojecten Schuldhulpverlening Jongeren Ouderen Kinderopvang, peuterspeelzalen en onderwijs Centrum Jeugd en Gezin Sportvoorzieningen Bereikbaarheid / toegankelijkheid
zie 4.6.3 zie 4.6.3 zie 4.6.3 Zie „Vrijwilligers en mantelzorgers‟ (4.6.2) zie 4.6.1 zie „Cultuureducatie‟ (4.6.1) zie Thema 2 zie 4.6.2 zie 4.3/4.6.3 zie 4.6.1 Zie „Wet Maatschappelijke Ondersteuning‟ (3) en „Omtinkers en woonzorgvoorzieningen‟ (4.3) zie 4.6.2 zie 4.6.1 zie Thema 3 zie 4.6.1
4.5
Voortgang Bezuinigingen- en Ciskavoorstellen
4.6
Beleidsmatige ontwikkelingen ◄verleden ■ heden ► toekomst
4.6.1 Bevorderen meedoen inwoners De te nemen bezuinigingsmaatregelen zullen de ambities als verwoord in onderstaande ERdoelen raken.
67
ER-doelen 1. 2. 3. 4.. 5. 6. 7.
◄
meer kansrijke ontwikkelingsmogelijkheden voor kinderen en jongeren; meer collectieve voorzieningen die het gebruik van individuele voorzieningen verminderen; betere gezondheid en gezondere leefstijl van inwoners; meer inwoners die regelmatig sporten, al dan niet in verenigingsverband; meer inwoners die cultureel actief zijn, al dan niet in verenigingsverband. meer particulier initiatief uit de Heerenveense samenleving voor ontmoeting, meedoen en ondersteuning onze gebouwen voldoen aan de gestelde eisen van bereikbaarheid Jongeren Jongerenraad Deze raad is in ontwikkeling in nauwe samenwerking met jongerenwerk, het voortgezet onderwijs en de lokale politiek. Er wordt hierbij afstemming gezocht met andere participatieorganen zoals leerlingenraden. Playgroundbeleid 12+ Samen met jongeren en jongerenwerk zijn inmiddels meerdere playgrounds gerealiseerd (Krajicek Playground Oudeschoot, Basketbalcourt Heerenveen Park ten Woude) en zijn nieuw te realiseren playgrounds in ontwikkeling (Playground Jubbega, Marc Lammers Plaza Nijehaske en Skate-/bikepark Heerenveen, Energiezuinige playground in kader Smuk en Sunich, Heerenveen midden).
►
Plan van Aanpak Jeugd & Alcohol 2009 -2012 Voor wat betreft de gemeentelijke aanpak zijn de uitkomsten van het onderzoek onder alle jongeren in Heerenveen tussen de 12 en 18 jaar leidend geweest. Inmiddels zijn meerdere interventies uitgezet zoals bijvoorbeeld Outreachend Jongerenwerk van Verslavingszorg (VNN), De gezondeschoolmethode VO-onderwijs door de GGD en Voorlichting en preventiebijeenkomsten op het basis onderwijs door de Stichting Voorkom. Nieuwe speerpunten Jongerenparticipatie kan hierbij als speerpunt worden genoemd. Daaronder vallen de producten, jongerencentrum, nieuw jeugd- en alcoholbeleid (inclusief aanpak GHB), nieuw playgroundbeleid 12+, jongerenwerk (outreachend) en de verdere professionalisering van de jongerenraad. Voor wat betreft het jongerencentrum kan worden aangegeven dat eind 2011 is ingestemd met verlenging van de pilot voor een jaar. Daarnaast is begin 2012 gestart met een haalbaarheidsonderzoek naar een structurele invulling van een jongerencentrum voor Heerenveen. Het is de bedoeling, in samenwerking en afstemming met de welzijnsstichting, om medio 2012 het onderzoek af te ronden en met een voorstel te komen. De nieuwe speerpunten zullen binnen het integrale jeugdbeleid dienen te worden afgewogen en geprioriteerd. Uitgangspunt is dat dit binnen de bestaande budgetten gebeurt; dit vraagt om het maken van keuzes door uw raad. Jongerenraad De jongerenraad is als speerpunt uit het collegeprogramma volop in ontwikkeling, hierover zijn op dit moment nog geen inhoudelijke punten te melden. Uw raad zal in het vierde kwartaal 2012 voorstellen hierover ontvangen. Playgroundbeleid 12+ In 2011 zijn het MLP te Nijhaske en het basketbalcourt te Park ten Woude gerealiseerd. Voor 2012 staat de realisatie van de Playground Jubbega op de planning. Daarnaast wordt samen met jongeren uit Heerenveen gewerkt aan de voorbereiding van een nieuw skate-bikepark in Heerenveen. Voor het 2e kwartaal staat een evaluatie van het gemeentelijk Playgroundbeleid 12+ en de voorbereiding voor een vervolg daarvan op de planning.
68
Plan van aanpak Jeugd en Alcohol Op provinciaal niveau participeert de gemeente in het bestaande platformoverleg. Interventies die op de planning staan: de gezonde school en genotmiddelen, VNN basis onderwijs, Theatervoorstellingen en discussie groepen 7/8 Basis onderwijs en de Ontwikkeling van een Keetglossy door studenten Friesland College. Naast bovengenoemde interventies is het de bedoeling om in het kader van de nieuwe dranken horecawet een lokaal onderzoek, Jong Proef te gaan organiseren. Dit onderzoek zal inzicht geven in de lokale problematiek en de omvang van het probleem. De uitkomsten van dat onderzoek leveren bruikbare informatie op voor de nieuwe gemeentelijke taak inzake toezicht en handhaving. De kosten voor het onderzoek bedragen eenmalig € 9.000,-. Voorstel is dit bedrag te onttrekken uit de bestemmingsreserve Jeugd & Alcohol. Na afloop van 2012 zal de evaluatie plaatsvinden en een voorstel voor de vervolgaanpak. In de vervolg aanpak zal, vanuit het integrale veiligheidsbeleid, de problematiek rond drugs en GHB betrokken worden. Bovenstaande onderdelen uit het jeugdbeleid zijn de afgelopen jaren gefinancierd met eenmalige middelen. Bij de besluitvorming over de speerpunten integraal jeugdbeleid zullen door uw raad keuzes dienen te worden gemaakt welke onderdelen uit het jeugdbeleid prioriteit dienen te krijgen.
◄ ►
◄
►
►
Sport n.v.t. Begin 2012 is het nieuwe sportbeleid vastgesteld, bestaande uit: - Uitvoeren van een sportdeelname onderzoek; - Uitvoeren van een verenigingsmonitor teneinde verenigingen te enthousiasmeren voor de inzet voor maatschappelijke doeleinden; - Het ontwikkelen en inzetten van doelgerichte en meetbare interventies om risicovolle “niet-bewegers” te laten sporten; - In nauwe samenwerking met het basisonderwijs het professionaliseren van het bewegingsonderwijs op basisscholen; Cultuureducatie Sinds augustus 2010 is een nieuwe stichting (Ateliers Majeur) van start gegaan om inhoud te geven aan de nieuwe functie van cultuureducatie in de gemeente. Ateliers Majeur dient niet ter vervanging van het Centrum voor de Kunsten a7, maar belichaamt de nieuwe invulling die wij aan de functie cultuureducatie wensen te geven. Doel van een brede kunst- en cultuureducatie is om zoveel mogelijk inwoners van de gemeente te stimuleren deel te nemen aan culturele activiteiten. Zowel binnen als buiten school is een breed aanbod van kunst en cultuureducatie gerealiseerd. Ook andere culturele voorzieningen als bibliotheek, museum en het theater verzorgen onderdelen van dit aanbod. De combinatiefunctionaris cultuur is de verbindende schakel tussen deze voorzieningen en de scholen. Amateurkunsten worden gestimuleerd via subsidieregelingen. Ook is er nauwe samenwerking tussen Ateliers Majeur en diverse organisaties voor amateurkunsten. Het uitvoeren van de kunst- en cultuureducatie wordt voortgezet; alle culturele instellingen worden hierbij betrokken. Er wordt nauw samengewerkt met het onderwijs. Kunst en cultuureducatie vormt een belangrijke basisvoorziening in Heerenveen; het vergroot de ontwikkelingskansen juist van kinderen en jongeren. Museum Willem van Haren Het museum is genoodzaakt maatregelen te nemen in de exploitatie om te komen tot een gezond meerjarenperspectief. De mogelijkheden hiertoe zijn beperkt; in feite kan dit alleen door de personele kosten terug te dringen en in plaats van betaalde baliemedewerkers vrijwilligers in te zetten. Gezien het feit dat het museum eigen risicodrager is levert ontslag nog onvoldoende financieel perspectief op. Door afkoop van de wachtgeldregelingen ontstaat een negatief exploitatieresultaat in 2012 van € 75.000 en € 33.000 in 2013 en 2014. De exploitatie van het museum biedt geen ruimte om deze eenmalige frictiekosten te dekken. Wij stellen voor om deze eenmalige kosten te vergoeden en hiermee een gezond toekomstperspectief voor het museum te creëren.
69
Aangezien dit perspectief nog steeds zeer sober is, stellen wij voor tevens een brede verkenning te doen naar de mogelijkheden voor borging van onze cultuurhistorie.
◄
■ ►
◄ ■
►
◄
►
◄
Posthuis Theater Hoewel er sprake was van een terugloop in bezoekersaantallen en van extra kosten als gevolg van de BTW verhoging (die niet doorgerekend konden worden aan het publiek) heeft het Posthuis Theater het boekjaar 2011 toch met een positief saldo kunnen afsluiten. In de achterliggende jaren is het Posthuis Theater er in geslaagd een structurele bezuiniging te realiseren van € 200.000 t.o.v. 2006. n.v.t. Het Posthuis Theater zal in 2012 met voorstellen komen over een commercieel verdienmodel om de financiële positie van het theater ook voor de verdere toekomst gezond te maken. Tevens zijn we bezig met afstemming op en samenwerking met andere podia in de regio Noord Nederland op de terreinen van programmering, inkoop voorstellingen en pr/marketing. Binnen dat proces zal het theater ook de komende tijd een initiërende rol blijven spelen. Speerpunten integraal jeugdbeleid 2012-2016 De bestuursopdracht integraal jeugdbeleid is in november vastgesteld. Na vaststelling van de bestuursopdracht is begin 2012 gestart met de consultatie van het maatschappelijk veld middels interactieve bijeenkomsten. De bijeenkomsten met voorschoolse instellingen en het basis onderwijs, het primair onderwijs en het MBO en de welzijn- en zorginstellingen hebben inmiddels plaatsgevonden. Bij de start van het 2e kwartaal zullen nog interactieve bijeenkomsten met de doelgroep „ouders‟ en de doelgroep „jongeren‟ plaatsvinden. De input van deze consultatie en de gemeentelijke visie zullen uiteindelijk gebundeld worden in een speerpuntennota. Deze zal in juni aangeboden worden aan de gemeenteraad. Uitgangspunt is dat de nieuwe speerpunten jeugdbeleid worden gerealiseerd binnen de bestaande middelen. Dit vraagt om het maken van keuzes. Op 14 november 2011 is u toegezegd, medio 2012 te komen met een speerpuntennota en samenwerkingsovereenkomst Integraal Jeugdbeleid voor de jaren 2012–2016. Ten aanzien van de planning betekende dit een drastische inkorting van de oorspronkelijke planning. Om hieraan tegemoet te kunnen komen heeft er externe inhuur plaatsgevonden. Daarnaast zijn er een aantal inspraakbijeenkomsten met het veld, ouders en jongeren gepland. Geadviseerd wordt in 2012 eenmalig € 50.000 beschikbaar te stellen. Centrum voor Jeugd en Gezin Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) is in februari 2011 geopend. Het CJG is zowel digitaal (www.cjgheerenveen.nl), telefonisch als fysiek bereikbaar via de Consultatiebureaus in Heerenveen en Jubbega. Specifiek voor jongeren is het CJG digitaal bereikbaar via www.ondertusseninheerenveen.nl en fysiek via het Jongerenpunt. Daarnaast vormen de professionals van de Jeugdgezondheidszorg, het school maatschappelijk werk en MEE de kern van het CJG. Zij zijn aanspreekpunt voor ouders, jongeren en professionals als het gaat om vragen over opvoeden en opgroeien. Het jaar 2012 en mogelijk 2013 zijn nog ontwikkeljaren. Vanwege de aankomende transitie jeugdzorg zal het CJG zich moeten doorontwikkelen en verder versterken. Dit is noodzakelijk om de (groei van) de instroom in de 2e lijns jeugdzorg te beperken. Het CJG dient straks als front office voor de gedecentraliseerde jeugdzorg. Hierna wordt het CJG structureel ingebed. Per 2015 zal de overgang van de jeugdzorg (2e lijnszorg) naar de gemeente moeten zijn afgerond. Onze inzet is er op gericht om de druk op deze 2e lijns zorg te verminderen door een sluitende preventieve aanpak in het CJG en afstemming met de 1e lijnszorg. Ook de aansluiting CJG met het onderwijs krijgt in 2012 aandacht. De pilot Investeren in mensen in Oudeschoot wordt afgerond en de ontwikkelde werkwijze wordt verbreed naar CJG aanpak Heerenveen breed. Onderzoek cultuuraccommodaties In 2011 is een eerste aanzet voor een notitie „Verkenning van de toekomst van de professionele, gesubsidieerde culturele instellingen en in verband hiermee de
70
■ ►
◄
■
►
◄
►
accommodatiebehoefte‟ opgesteld. n.v.t. Voor het einde van dit jaar zal de gemeenteraad een notitie worden aangeboden, indien de verkenning hiertoe aanleiding geeft. Kunst in de openbare ruimte In de grondexploitatie van Skoatterwâld is een post van € 200.000 voor kunst opgenomen voor Kunst in de openbare ruimte in Skoatterwâld. Een werkgroep in de wijk is gestart met de voorbereiding van de realisatie hiervan. Vanwege de huidige economische situatie en de benodigde bezuinigingen, is het overleg met de werkgroep voor enige tijd opgeschort om een integrale afweging door uw raad in de V&P nota mogelijk te maken. Op dit moment is geen sprake meer van een sluitende grondexploitatie binnen het project Skoatterwâld. Dit is mede het gevolg van het besluit om een substantieel bedrag uit deze exploitatie over te hevelen naar De Greiden. Onderdeel van deze V&P nota 2012 is een voorstel om de positie van het grondbedrijf structureel te versterken, waaronder die van de Skoatterwâld. In dat kader zal uiteraard ook worden gekeken naar bezuinigingsmogelijkheden binnen de grondexploitatie zelf waarbij mogelijk rekening kan worden gehouden met de uitgaven voor kunst in de Openbare Ruimte van Skoatterwâld. Gezien het voorgaande wordt voorgesteld om een bedrag van € 100.000 uit de exploitatie van het grondbedrijf aan te wenden voor de realisatie van kunst in Skoatterwâld uit de grondexploitatie, waarin deze middelen voor dit doel staan gereserveerd. Uit dit budget zullen alle bijkomende kosten moeten worden gedekt. Gezien de financiële positie wordt op dit moment niet voorgesteld om het volledige bedrag van € 200.000 aan te wenden. Bereikbaarheid/toegankelijkheid Doordat er geen gebouwen (gemeentelijk eigendom) in ontwikkeling zijn/aangepast worden, is hier geen invulling aan gegeven. Overigens voldoen onze (huidige) openbare gebouwen aan de gestelde voorwaarden. Op dit moment zijn we bezig met de voorbereiding van de bouw van een school voor het speciaal onderwijs. Voor dit gebouw is in het programma van eisen gesteld dat de status „Meervoudig Gehandicapt‟ wordt verwerkt in het ontwerp en zodanig gebouwd gaat worden.
4.6.2 Versterken zelfredzaamheid ER-doelen 1. 2. 3. 4. 5.
◄ ■
►
minder jeugdigen die te kampen hebben met onderwijsachterstanden; meer inwoners die hun sociale netwerk versterken en steun krijgen uit dit netwerk; meer inwoners die zich belangeloos inzetten voor andere inwoners, i.c. meer mantelzorgers en vrijwilligers; meer vluchtelingen die zich sociaal en maatschappelijk kunnen redden. eerder signaleren van problemen bij inwoners, zodat er sneller hulp op maat kan worden gegeven die minder zwaar is Vrijwilligers en mantelzorgers n.v.t. Het vrijwilligersbeleid richt zich, naast het bemiddelen tussen vraag en aanbod, op het ondersteunen van vrijwilligers en van organisaties bij hun zorg voor vrijwilligers. Vanuit de gedachte om burgers meer hun eigen kracht te laten benutten, is het van belang voor inwoners om het eigen netwerk beter te kennen en te benutten. Onze inzet zal zich de komende jaren er op richten om vraag en aanbod van vrijwilligerswerk dicht bij huis bij elkaar te brengen. Mantelzorg is van groot maatschappelijk belang en zal alleen maar belangrijker worden nu op de zorg bezuinigd moet worden en burgers meer hun eigen kracht in eigen omgeving moeten benutten. Ons beleid richt zich op het ondersteunen van de mantelzorger. De mantelzorg in Nederland vertegenwoordigt een waarde van 6x de professionele zorg en is daarmee van
71
onschatbare waarde.
◄
►
◄
►
◄
►
Kinderopvang, peuterspeelzalen en onderwijs De samenwerking tussen peuterspeelzalen, kinderopvang en basisonderwijs komt o.a. tot stand binnen: harmonisatie psz/ko, ontwikkelingen Integrale Kindcentra, voor- en vroegschoolse educatie, versterking doorgaande leerlijn binnen de Wet OKE, VVE-werkgroep en peuter-kleuteroverleggen. Als gemeente hebben wij hierin vooral als rol om de afstemming en samenwerking tussen partijen te stimuleren. De actieve rol van de gemeente komt tot stand in de uitvoering van de visie leerplicht 2011, binnen de samenwerking tussen een achttal gemeenten in de Regionale Meld- en Coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten (RMC) en zal verder nader worden uitgewerkt in het regionale projectplan versterking samenwerking RMC en leerplicht (gereed eind 2011). In 2012 wordt de uitvoering van het VVE beleid geëvalueerd en aangepast. Ook de harmonisatie tussen kinderopvang en peuterspeelzalen, de doorlopende leerlijn naar het basisonderwijs zal worden versterkt. De instellingen zijn actief en direct betrokken in dit proces. De taakstelling van het Rijk voor het bereik van kinderen met een ontwikkelingsachterstand wordt gerealiseerd. Omtinken Per 1 juli 2011 is de uitbreiding voor de Omtinkerij in de zone Jubbega, Hoornsterzwaag, Oude- en Nieuwehorne gerealiseerd. Per 1 januari 2012 is er een Omtinker werkzaam in de zone Heerenveen Midden, De Akkers, Oudeschoot en Mildam. De prioriteit van de werkzaamheden is voorlopig bepaald op het dorp Oudeschoot. 2012 en verder: In de loop van 2012 wordt beoordeeld of uitbreiding van de benodigde aanpak, in welke vorm en omvang, kan worden gerealiseerd in de dorpen/wijken Nijehaske, De Greiden, De Heide en Nieuweschoot. In 2013 wordt beoordeeld of de huidige werkwijze ook noodzakelijk is in de zone Heerenveen Noord, Centrum, Terband, Luinjeberd, Tjalleberd en Gersloot en in de zone Skoatterwâld, Oranjewoud, De Knipe en Bontebok. Zoals het zich nu laat aanzien zal de Omtinker een belangrijke rol gaan vervullen in de AWBZ decentralisatie, waarover in 2012 en 2013 meer duidelijkheid zal ontstaan. De financiering van deze uitbreiding zal gezocht worden binnen de bestaande middelen voor de uitvoering van de WMO en toekomstige middelen voor de Awbz. Integratieprojecten In het collegeprogramma is opgenomen dat voor het verstrekken van subsidies aan integratieprojecten de voorwaarde wordt gesteld van het bevorderen van contacten tussen alle Nederlanders. Het beleid wordt reeds op deze wijze uitgevoerd. Bij subsidies gericht op integratie wordt als voorwaarde gesteld dat er activiteiten worden georganiseerd om contacten tussen alle Nederlanders te bevorderen. Daarnaast is er in de begroting capaciteitsafname geraamd voor de taken Wet Inburgering door het wegvallen van de huidige wettelijke taak en bijbehorende budgetten. Nieuwe wetgeving is nog in voorbereiding. Hierop moeten wij nog dit jaar ons beleid gaan afstemmen. Het is dus onzeker of dit nog specifieke inzet van ons vraagt of niet.
4.6.3 Bieden vangnet aan inwoners ER-doelen 1. 2. 3. 4. 5.
minder inwoners die in een sociaal isolement verkeren; minder cliënten in de hulpverlening die tussen wal en schip vallen door betere afstemming tussen hulpverleners onderling. Meer cliënten die ondersteuning ontvangen van één coördinerende hulpverlener. i.p.v. verschillende. minder inwoners met problematische schulden (collegeprogramma 2010-2014). Beter en meer gebruik maken van vrijwilligers bij de aanpak van armoede en schulden Het aantal bijstandscliënten in 2016 kan uit de rijksbijdrage worden betaald.
72
■
►
Bijstand Voor 2012 is de rijksbijdrage van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid – de gebundelde uitkering – bij voorlopige beschikking van 30 september 2011 vastgesteld op € 11.308.000. De meerjarenramingen gaan van diezelfde bijdrage uit. Op dit moment zijn nog geen nieuwe inzichten van het Rijk bekend; om deze reden wordt de omvang tot en met 2016 nog op dit niveau gehouden. In de uitgaven zijn 865 cliënten geraamd in de jaren 2012 tot en met 2014, waarna wij in 2015 een terugloop verwachten tot 835 uitkeringen en in 2016 tot 800. Wij beschouwen die terugloop als een inhaalslag om weer in de pas te komen met de landelijke ontwikkeling, zodat wij met ingang van 2016 weer kostendekkend zijn. Bij een aantal van 865 uitkeringen en een rijksbijdrage van € 11.308.000 ontstaat een tekort van afgerond € 800.000 in de jaren 2012 tot en met 2014, van afgerond € 400.000 in 2015 en nihil in 2016. In 2012 is de reserve met een omvang van circa € 1,3 miljoen voldoende om dat tekort op te vangen. Overigens is het zeer de vraag of de gemiddelde bezetting van 865 uitkeringen over 2012 daadwerkelijk gerealiseerd wordt. Tot en met medio april van dit jaar zien wij een toename van het aantal uitkeringen van 900 tot 930. Medio april 2012 hebben precies 930 burgers een bijstandsuitkering. Om gemiddeld op 865 uit te komen moeten circa 130 cliënten uitstromen. Op rijksniveau is voor de komende jaren nieuw beleid in voorbereiding. Gerefereerd wordt aan de Wet werken naar vermogen en de invoering van de huishoudinkomenstoets op 1 juli van dit jaar. Na de val van het kabinet is de insteek van de Kunduz-coalitie dat de Huishoudtoets controversieel wordt verklaard. Bij de beoordeling van de ontwikkelingen in de bijstand hebben wij de invoering van deze toets echter wel meegenomen met een schatting van maximaal 60 te beëindigen uitkeringen. Uitgaande van een licht aanhoudende groei tot 940 a 950 uitkeringen, genoemd effect van 60 beëindigingen als gevolg van de huishoudtoets en 25 extra beëindigingen als gevolg van het vinden van een betaalde baan, zou een eindstand van 865 uitkeringen per jaareinde 2012 haalbaar kunnen zijn. De gemiddelde bezetting zou dan rond de 900 uitkeringen komen te liggen, dus gemiddeld 35 boven de geraamde 865. De daarmee gepaard gaande kosten liggen rond de € 500.000. In dat geval zal de reserve van € 1,3 miljoen volledig moeten worden ingezet. Indien de huishoudinkomenstoets daadwerkelijk komt te vervallen, zal de uitstroom tot maximaal 60 cliënten lager uitvallen en komt de gemiddelde bezetting navenant hoger uit. Naast deze maatregelen wordt “aan de poort” nadrukkelijker gefocust op ontwikkeling en werk, ook al met het oog op indeling in nieuwe klantgroepen. Onder de beschreven aannames en uitgangspunten wordt uw raad voorgesteld om voor de jaren 2013, 2014 en 2015 achtereenvolgens € 800.000, € 800.000 en € 400.000 beschikbaar te stellen.
■
Openeinderegelingen De Openeinderegelingen op het terrein van Sociale Zaken betreffen de Bijzondere bijstand, de Armoederegelingen, de Langdurigheidstoeslag en de Schuldhulpverlening. Bij ongewijzigd beleid en op basis van de trends van de afgelopen jaren wordt een tekort verwacht van € 450.000 voor alle regelingen samen. Regeling Verwacht tekort Bijzondere bijstand € 145.000 Armoederegelingen: Categoriale bijzondere bijstand € 65.000 Participatie kinderen - 30.000 Kinderopvang sociaal-medische indicatie -/- 60.000 € 35.000 Langdurigheidstoeslag € 70.000 Schuldhulpverlening € 200.000 € 450.000
73
Onderstaand wordt per regeling op de budgettaire situatie ingegaan. Opgemerkt wordt, dat in december 2010 een voorstel is geformuleerd, dat erin voorzag om op een betere manier uit te komen met de budgetten voor de armoederegelingen en de langdurigheidstoeslag. Dat voorstel is toen afgewezen. De situatie van jaarlijkse overschrijdingen op de genoemde ramingen is daarmee nog steeds van toepassing.
■
■
■
■
◄ ■
Bijzondere bijstand Voor de uitvoering van de Bijzondere bijstand is structureel € 280.000 geraamd. Over de eerste drie maanden van 2012 is ruim € 70.000 wegens uitkeringen bijzondere bijstand verstrekt. Op grond van de trends uit de jaren 2008 tot en met 2011 achten wij dat niveau echter niet maatgevend voor het jaar als geheel en verwachten in 2012 € 425.000 uit te geven. Over die vier jaren beliepen de uitgaven respectievelijk € 297.000, € 392.000, € 364.000 en € 399.000. Met de trendmatige groei van de laatste jaren is in de raming geen rekening gehouden. Daadwerkelijk doorwerken van deze trend leidt aldus tot een structureel tekort van € 145.000 op de Bijzondere bijstand. Armoederegelingen Onder de noemer van de armoederegelingen vallen de Categoriale bijstand voor chronisch zieken, ouderen en gehandicapten, het Gemeentelijk fonds voor participatie door kinderen en de Collectieve ziektekostenverzekering. De uitgaven op de laatste regeling liggen in geringe mate boven de ramingen. De trends vanaf 2008 duiden voor de Categoriale bijstand en het Gemeentelijk fonds voor kinderparticipatie op achtereenvolgens tekorten van € 65.000 en € 30.000. Naast deze armoederegelingen is voor de opvang van kinderen met een sociaal-medische indicatie een bedrag van € 60.000 geraamd. Het beroep op deze middelen is echter dermate gering, dat die uitgaven binnen een ander budget voor kinderopvang kunnen worden opgevangen, zodat genoemde raming, € 60.000, kan komen te vervallen. Opgemerkt wordt nog, dat de extra aanvulling met € 165.000 uit het Collegeprogramma met ingang van 2012 structureel in de onderscheiden ramingen is verwerkt. Aldus leiden de armoederegelingen, onder verdiscontering van de middelen voor kinderopvang sociaal-medische indicatie, tot een structureel tekort van € 35.000. Langdurigheidstoeslag De structurele raming voor de Langdurigheidstoeslag ligt op € 154.000. Hoewel de toename van het aantal cliënten vertraagd doorwerkt in de aanvragen voor een Langdurigheidstoeslag, wijst de ontwikkeling van de laatste jaren gemiddeld op een toename van de kosten. Zo beliepen de uitgaven over 2008 € 118.000, over 2009 € 151.000, over 2010 € 220.000, en over 2011 € 191.000. Tot en met maart 2012 is € 73.000 besteed. Op grond van het beslag over de afgelopen jaren wordt thans uitgegaan van structureel bedrag van € 225.000 per jaar. Afgerond leidt dat tot een aanpassing van de raming met € 70.000 structureel. Schuldhulpverlening In overleg met Plangroep is een kostenprognose van € 300.000 voor 2012 tot stand gekomen. Van Kredietbank Nederland wordt dit jaar nog dienstverlening verwacht tot circa € 50.000. Dat leidt tot een kostenniveau van € 350.000 tegenover een raming van structureel € 150.000. Daarbij is op te merken, dat in 2012 veel toeloop van nieuwe schuldenaren uit de middengroepen wordt verwacht. Gewoonlijk is de schuldproblematiek bij deze burgers aanzienlijk groter. In hoeverre de prognose van € 300.000 hard is, is om die reden onzeker, maar onze insteek is om met een mix van zelf doen en uitbesteden (Planconsult) met dat bedrag uit te komen. Het verwachte kostenniveau van € 350.000 noopt ertoe een uitbreiding van de raming met € 200.000 structureel voor te stellen. Armoedebeleid n.v.t. n.v.t.
74
►
◄
■
►
◄ ■
►
◄ ■ ►
Vanwege structurele overschrijding van het beschikbare budget zal een herijking van het armoedebeleid plaatsvinden. Doel is om met deze herijking de kosten van het armoedebeleid te beheersen en budgetoverschrijdingen te voorkomen. Dit vraagt om een fundamentele herijking van het beleid en om keuzes van uw raad. We willen inzetten op minder generieke regelingen en meer maatwerk. Hierbij wordt ingezet op het garanderen van het sociaal minimum ook voor mensen met schulden en het inzetten van minimamiddelen daar waar dit het meest nodig is, namelijk op primaire levensbehoeften. Tevens wordt een nieuwe aanpak ontwikkeld voor het borgen van de participatie van kinderen uit minimagezinnen. Door samenwerking met het jeugdsport- en cultuurfonds kunnen de beschikbare middelen worden uitgebreid met middelen uit deze fondsen. Beleid schuldhulpverlening Aan uw raad zal het beleidsplan schuldhulpverlening voor de komende jaren worden voorgelegd. Daarbij zal de focus liggen op regievoering vanuit de gemeente, ketensamenwerking, integrale aanpak en extra inzet op preventie en nazorg. Per 1 juli 2012 geldt een nieuwe wet, de Wet Schuldhulpverlening. In mei 2012 is het beleidsplan schuldhulpverlening aan uw raad ter vaststelling aangeboden. In 2012 wordt een uitvoeringsplan opgesteld waarin de werkwijze, de taakverdeling en de samenwerking, de preventie en de nazorg rondom schuldhulpverlening nader wordt uitgewerkt . Met dit nieuwe beleid is ook een financiële taakstelling gemoeid; doel is om schuldhulpverlening binnen de beschikbare budgetten uit te voeren. Door onderscheid aan te brengen in regelbare en niet regelbare schulden worden alleen saneringstrajecten gestart als er sprake is van een grote kans van slagen op een schuldenvrije toekomst. Als niet aan randvoorwaarden van een regelbare schuld wordt voldaan, doordat er sprake is van belemmeringen, dan wordt ingezet op andersoortige trajecten om deze problematiek aan te pakken. Deze trajecten worden vooral verzorgd door instellingen waar de gemeente subsidieafspraken mee heeft, waarbij het aanbod wordt afgestemd op de behoefte. Voedselbank n.v.t. De gemeente draagt zorg voor het onderkomen van de Voedselbank. Tegenwoordig is deze gevestigd achter de oude brandweerkazerne in een pand van de gemeente. Tevens is de Voedselbank onderdeel van een samenwerkingsverband van organisaties die zich bezig houdt met armoedebestrijding. De Voedselbank is een belangrijke voorziening voor minima die primaire levensbehoeftes ontberen. Als gevolg van de economische crisis zal het beroep op de voedselbank groter worden. Deze voorziening vormt een belangrijke vangnetfunctie. Drie decentralisaties en integrale visie op sociaal domein n.v.t. n.v.t. Voorgenomen was dat het Rijk een drietal decentralisaties door zou voeren. Deze decentralisaties behelsden de Wet werken naar vermogen, delen van de AWBZ waaronder Begeleiding en de Jeugdzorg. In de week voorafgaand aan Pinksteren is het Lente-akkoord gepubliceerd. Uit dat akkoord is duidelijk geworden, dat de Wet werken naar vermogen en de Decentralisatie van delen uit de AWBZ controversieel zijn verklaard dan wel niet meer doorgaan. Het ontbreken van een politieke meerderheid voor de invoering van de Wet werken naar vermogen werkt met name door op het taakveld van de Sociale Werkvoorziening (Caparis). Ook de invoering van de Huishoudinkomenstoets is komen te vervallen. Kosten voor zowel de invoering als het terugdraaien daarvan komen volgens het rijk voor de gemeente. Volgens onze inzichten zouden de decentralisaties gepaard gaan met krappe budgetten. Om die reden concludeerden wij al, dat de overdracht een andere aanpak en organisatie van de taakvelden zou vragen. Voornemen was om de zorg eenvoudiger, met kortere lijnen en minder regels te organiseren. Onze verwachting is, dat de onder het
75
demissionaire kabinet voorgenomen Decentralisaties op één of andere wijze een vervolg zullen krijgen, maar dat de politieke discussie vooral zal gaan over de (financiële) voorwaarden waaronder deze taken aan de gemeenten worden overgedragen.
◄
■ ►
◄ ■ ►
Transitie jeugdzorg De gemeente Heerenveen neemt deel in de provinciale transitiewerkgroep die de transitie jeugdzorg provinciaal voorbereid. Er is provinciaal een procesplan voorbereid en er worden voorbereidingen getroffen voor het aantrekken van een kwartiermaker transitie jeugdzorg Fryslân die voor de 27 gemeenten een aantal fasen in het transitieproces gaat begeleiden daar waar provinciale samenwerking noodzakelijk is. De impactnota transitie jeugdzorg is gereed. Deze heeft u ontvangen. Voor de raadsleden is een informatiebijeenkomst in maart 2012 geweest over de decentralisaties. Er zal verder worden samengewerkt met andere Friese gemeenten in de provinciebrede werkgroep Transitie Jeugdzorg. De provinciale kwartiermaker zal naar verwachting rond de zomer starten met zijn werkzaamheden. Naar verwachting gaat de jeugdzorg in 2015 over naar de gemeenten. Een belangrijk uitgangspunt is dat we de nieuwe taken budgettair neutraal uitvoeren, d.w.z. met de gekorte rijksbijdragen die we zullen ontvangen. Dit is een grote opgave. Het betekent dat de jeugdzorg efficiënter en anders georganiseerd moet worden; de preventieve zorg dient te worden versterkt en de instroom in de 2e-lijnszorg dient te worden beperkt. Ontwikkelingen passend onderwijs De impactnota passend onderwijs heeft u in januari jl. ontvangen. Periodiek zal opnieuw de stand van zaken in beeld gebracht worden. Ontwikkelingen Passend Onderwijs blijven volgen. Het is de bedoeling dat de (wetgeving) passend onderwijs op 1 augustus 2012 in werking treedt. In de tweede helft van 2012 zal bekeken moeten worden hoe in samenwerking met de scholen toegewerkt kan worden naar het afstemmen van zorgplannen met de gemeente. Hierin staat hoe passend onderwijs wordt gerealiseerd, hoe het geld wordt verdeeld en besteed, hoe ondersteuning voor leerlingen in het gewone onderwijs wordt toegewezen en hoe verwijzing naar speciaal onderwijs gaat verlopen. Dit moet uiterlijk gebeuren voor 1 maart 2013. Gevolgen voor onderwijshuisvesting en leerlingenvervoer zullen pas enige tijd na invoering van de wet merkbaar zijn. Het is zaak dit goed te monitoren. Uitgangspunt is dat dit in elk geval binnen de huidige budgetten moet worden gerealiseerd. WMO
◄
Ontwikkeling WMO 4000
aantal
3000 2000
cliënten aanvragen
1000
verstrekkingen
0 2007
2009 2011 kalenderjaar
Zoals uit bovenstaande grafiek blijkt, is door deze werkwijze het aantal verstrekte voorzieningen in 2011 gedaald en kunnen wij het budget blijven inzetten voor mensen
76
■
►
die geen eigen mogelijkheden hebben. Het afgelopen jaar zijn er dus zichtbare resultaten geboekt met de Kanteling Wmo. De Kanteling Wmo houdt onder andere in dat de gemeente niet meer alleen kijkt naar de beperkingen van mensen maar ook naar hun mogelijkheden. De nadruk daarbij ligt op individueel maatwerk. Daarom gaan wij op huisbezoek met burgers die een beroep doen op de gemeente voor een voorziening en praten wij met de burger over zijn individuele situatie. Insteek is: wat is het probleem en welke oplossingen zijn er. De conclusie kan ook zijn dat de burger zelf voor een oplossing kan zorgen, of een voorziening zelf kan betalen. Daarbij wordt rekening gehouden met de persoonlijke situatie van de burger. Per 1-1-2012 is een nieuwe Wmo-verordening vastgesteld waarin ruimte is voor deze benadering. Draagvlak in de samenleving is echter onontbeerlijk. In 2011 is daarom een aantal bijeenkomsten georganiseerd in de woonservicezones, waaraan burgers, raadsleden en andere betrokkenen hebben deelgenomen. Aan de hand van stellingen is gediscussieerd over de grenzen aan de eigen mogelijkheden van burgers. In ieder geval is duidelijk dat de aanwezigen het normaal vonden dat de gemeente een beroep doet op de eigen mogelijkheden van mensen. Er moet daarbij wel sprake zijn van maatwerk. De uitkomst van deze discussies is verwerkt in de conceptbeleidsregels, die in het eerste kwartaal van 2012 vastgesteld zullen worden. Onlangs zijn de beleidsregels in de commissie SAZA behandeld. Wij zullen deze beleidsregels na consultatie door uw raad eind april vaststellen. Ons WMO-loket bevindt zich op de negende plaats op de loket top-100 van WMOloketten. Hiermede wordt de klanttevredenheid van de bewoners van Heerenveen over het WMO-loket tot uitdrukking gebracht. n.v.t.
77
78
Thema 5: Heerenveen stimuleert duurzaamheid !
5.1 Beschrijving en hoofdstructuur Onder dit thema vallen alle activiteiten die leiden tot een verbetering van de duurzaamheid van Heerenveen. Gehanteerde kernbegrippen bij Duurzaam zijn naast grote houdbaarheid en lange bruikbaarheid, ook een goede kwaliteit en respect voor het leefmilieu van toekomstige generaties. Dit thema is niet alleen gericht op heden en toekomst, maar ook op het verleden: - Onderliggende doelen gericht op heden en toekomst, kennen twee sporen: het bieden van een beter milieu en een duurzamer ontwikkeling van Heerenveen; - Onderliggende doelen gericht op het verleden, betreffen de waardering van duurzame bewijzen uit het verleden in relatie tot cultuurhistorie en archeologie. Heerenveen stimuleert duurzaamheid
Heerenveen verbetert het milieu
Energie
Water
Microklimaat
Gericht op heden en toekomst
Heerenveen groeit duurzaam
Heerenveen is trots op haar historie
Duurzaamheid als facet beleid: aandacht voor duurzaamheid bij uitvoering van alle taken : Makelaarsfunctie
Duurzame elementen uit het verleden, identiteit Heerenveense samenleving
Gericht op toekomst
Gericht op verleden
79
5.2 Koers van Heerenveen Thema Heerenveen stimuleert duurzaamheid ! heeft 3 sporen. De hoofddoelstellingen voor de aankomende jaren zijn: 1. Heerenveen houdt focus op het milieu; 2. Heerenveen is bewust bezig met duurzaamheid; 3. Heerenveen is trots op haar historie. ad 1
Heerenveen werkt actief aan de verbetering van het milieu. We hebben 3 speerpunten:
a) Energie/klimaat Heerenveen wil kansen aangrijpen als deze zich voordoen in de uitvoering van haar taken op het gebied van energie en het klimaat. Heerenveen wil haar eigen energieverbruik verminderen en zoveel mogelijk overschakelen naar het gebruik van duurzame energie. De gemeente heeft een voorbeeldfunctie en stimuleert bedrijven, instellingen en bewoners om dit ook te doen, bijvoorbeeld d.m.v. voorlichting en activiteiten. b) Water Heerenveen is voorloper in de uitvoering van haar taken op het gebied van water en grijpt kansen aan om dat te blijven. c) Microklimaat Heerenveen streeft naar een gebiedsgerichte milieukwaliteit. Dit heet ook wel microklimaat en betekent dat we de milieukwaliteit afstemmen op de functie van een gebied. We zien microklimaat als de focus die we in het milieubeleid hanteren. ad 2
Heerenveen wil meer aandacht voor het aspect duurzaamheid bij alle werkzaamheden van de gemeente. Heerenveen streeft naar de verwezenlijking van de millenniumdoelstellingen. Maatschappelijk verantwoord inkopen is een van de speerpunten.
ad 3
We zijn trots op de geschiedenis van Heerenveen als veenkolonie en willen de cultuurhistorie van Heerenveen versterken en uitdragen. De overgebleven elementen uit het verleden dragen bij tot de identiteit van de Heerenveense samenleving.
5.3 Financiële mutaties omschrijving
S
2012 x 1.000
2013 x 1.000
2014 x 1.000
2015 x 1.000
2016 x 1.000
S Totaal mutaties structureel
omschrijving
Milieubeleidsplan Archeologiebeleid Totaal mutaties incidenteel
0
I
I I
2012 x 1.000
0
2013 x 1.000
0
2014 x 1.000
0
2015 x 1.000
0
2016 x 1.000
15
-25 0
-25 0
-25 0
-25 0
15
-25
-25
-25
-25
80
5.4 Voortgang Collegeprogramma 2010-2014 1 ◄
►
2 ◄
►
3 4
■ ► 5 ◄
► 6 ◄ ►
7 8 ◄
►
Fietsers en voetgangers In het dit jaar vastgestelde uitwerkingsplan fietsparkeren is als uitgangspunt opgenomen dat de vraag naar fietsparkeerplaatsen (stallingen) in het centrum moet worden gefaciliteerd. De vraag is nu groter dan het aantal beschikbare plaatsen. In vervolg op het uitwerkingsplan fietsparkeren wordt in de komende jaren het aantal stallingen aangepast. Dit varieert van het bijplaatsen van stallingen tot het verwijderen en/of verplaatsen van stallingen conform het uitwerkingsplan. In de diverse plannen voor het centrum zal verder aandacht worden besteed aan goede voorzieningen voor voetgangers en fietsers. Openbaar vervoer In 2010 zijn in de gemeente Heerenveen meer dan 40% van alle haltes toegankelijk gemaakt. Alle kernen en belangrijke voorzieningen zijn voorzien van een toegankelijke halte. Haltes die nog niet toegankelijk zijn gemaakt zullen bij wegwerkzaamheden meegenomen worden (werk met werk maken). Daarnaast hebben wij bij de provincie aangedrongen op een snelle aanpak van het busstation in Heerenveen. In 2012 vindt de aanbesteding en gunning plaats van de concessie Noord- en Zuidwest Fryslân. Verder is het busstation Heerenveen sinds kort in eigendom van de provincie. Het station voldoet niet aan de kwaliteitseisen zoals (sociaal) veilig, schoon en toegankelijk voor minder validen. Verbetering van dit busstation heeft vanwege het grote aantal reizigers prioriteit. Bij de provincie wordt als eigenaar en concessieverlener aangedrongen op een snelle aanpak en verbetering van het busstation Heerenveen. Verduurzamen woningen; zie 5.6.1 Voorlichting Op dit moment is een communicatieplan in voorbereiding. n.v.t. Duurzame energie Aanschaf zonnepanelen gemeentelijke gebouwen, aanschaf parkeermeters op zonneenergie, collectieve inkoop groene stroom. Uit onderzoek is gebleken dat er vrijwel geen maatregelen zijn die binnen 10 jaar terugverdiend worden. Daarom worden alleen energiemaatregelen overwogen bij verbouw/renovatie van gemeentelijke gebouwen. Bij de aanbesteding van doelgroepenvervoer is schone brandstof een gunningscriterium dat meegewogen wordt. Eventuele nieuwe maatregelen rond duurzame energieopwekking door de gemeentelijke organisatie komen in het nieuwe Duurzaamheidsbeleidsplan aan de orde. Straatwedstrijd Duurzaamheid Er is tot op heden geen straatwedstrijd duurzaamheid georganiseerd. Wel vinden de Sinnewiken plaats; themaweken over duurzaamheid en energie. De Straatwedstrijd Duurzaamheid is in aangepaste vorm in ontwikkeling: zo lanceren we een aantal wedstrijden plus de Klimaatweek Heerenveen (zie Smûk & Sunich onder 5.6.1) bijvoorbeeld: wie heeft het zuinigste huis? een wedstrijd rond de Energiepositieve speeltuin en een tentoonstelling door scholieren. Openbare verlichting; zie 5.6.3 Maatschappelijk verantwoord ondernemen ( MVO ) De afgelopen periode zijn de volgende zaken opgepakt Koploperstraject; Sinnestriel; Smûk en Sunich; start incubator de Match (sport, zorg en duurzaamheid); Wurkstiper. Het duurzaamheidspark op het IBF is een particulier initiatief van marktpartijen. Mede als gevolg van het economisch tij is het nog niet gekomen tot een uitgewerkt totaalconcept. De komende periode gaan we aan de slag met: onderzoek Fair Trade gemeente (zie thema 2) aanpak werkgeversbenadering in kader van de nieuwe wet Werken naar vermogen. (zie thema 2).
81
9
Alle activiteiten worden betaald uit bestaande budgetten, eventueel aangevuld met subsidies van derden. De resultaten van het Koploperstraject voor onze eigen gemeentelijke organisatie vormen input voor het nieuwe Milieu- en Duurzaamheidsplan (zie revisie Milieu- en Duurzaamheidsplan). Cultuurhistorisch erfgoed; zie 5.6.5
5.5 Voortgang Bezuinigingen- en Ciskavoorstellen
5.6 Beleidsmatige ontwikkelingen ◄verleden ■ heden ► toekomst 5.6.1 Heerenveen verbetert het milieu – energie ER-doelen 1. 2. 3. 4.
◄
■
►
minder energieverbruik door de gemeente; zelf meer duurzame energie opwekken; minder energieverbruik door het woningbestand; betere bewustwording bij bevolking en bedrijfsleven om energie te besparen en duurzame energie te gebruiken. Duurzaam woningenplan Smûk & Sunich Het startsein voor Smûk en Sunich vond plaats in november 2011 in de Kempenaer samen met bewoners van het pilotgebied Heerenveen-Midden. Daarnaast hebben we voor het lokale bedrijfsleven een Minisymposium Aanpak Bestaande Bouw georganiseerd, over de Heerenveense aanpak van de bestaande woningvoorraad van particuliere woningeigenaars. Het symposium werd druk bezocht met circa 100 deelnemers. De eerste resultaten van „Smûk & Sunich, duurzaam wonen in Heerenveen‟ zijn bekend. In fase 1 zijn door corporaties Accolade en WoonFriesland in totaal 128 woningen energetisch verbeterd, met een resultaat van 40-50% besparing aan energie en C02. Hiermee zijn voor 128 woningen de doelstellingen uit het Milieubeleidsplan 2008 ruimschoots gehaald (Milieubeleidsplan 2008: > 25% energiebesparing bestaande bouw, 100.000 woningenplan + provinciale doelstelling: > 0,75 energie-index). De werkelijke energiebesparing en daarmee samenhangende CO2-reductie is afhankelijk van het gedrag van de bewoner. Hier anticiperen we als volgt op: Begin 2012 is het E-team (Energiebesparingsteam) gestart. Het E-team is gericht op bewustwording en beïnvloeding van gewoonten/gedrag. We zijn gestart met de voorbereidingen voor de afronding van het pilotproject Smûk & Sunich, dit zal medio maart 2013 plaatsvinden middels een Klimaatweek Heerenveen. Ons doel is tijdens deze Klimaatweek scholieren, ouders, inwoners en bedrijfsleven op een ludieke, leerzame wijze bij elkaar te brengen.
82
5.6.2 Heerenveen verbetert het milieu – water ER-doelen 1. 2. 3. 4. 5.
◄ ■ ►
beter voldoen aan de landelijke hergebruik- en rioleringsdoelstellingen; meer bevorderen van gescheiden afvalstromen; meer ecologische kwaliteit oppervlaktewateren; minder wateroverlast voor burgers en bedrijven; minder afvoer van afvalwater naar de waterzuivering en meer infiltratie of afvoer van regenwater naar oppervlaktewater. Gemeentelijk Watertakenplan n.v.t. Er zijn geen werkzaamheden/ontwikkelingen geweest die bijdragen aan de doelstellingen. Eind 2012 programma (integrale)rioleringsprojecten gereed. Actualisatie gemeentelijk Watertakenplan, met een geactualiseerd kostendekkingplan, vaststelling door de raad, waarbij accent ligt op volgen van een bestendige lijn. In het kostendekkingsplan wordt ook de laatste ontwikkeling grondbedrijf meegenomen.
5.6.3 Heerenveen verbetert het milieu – microklimaat ER-doelen 1. 2. 3.
◄
■ ►
◄ ■
►
◄ ►
meer gebiedsgerichte beïnvloeding van het microklimaat (bodem, geluid, geur, etc.); minder zwerfafval in Heerenveen; meer afvalscheiding. Visie Externe veiligheid In 2010 zijn we gestart met het opstellen van de gemeentelijke Visie Externe Veiligheid. Gemeenten hebben de vrijheid om bepaalde risico‟s door transport en opslag van gevaarlijke stoffen toe te staan. Met deze visie maken we keuzes waar we deze eventuele risico‟s acceptabel vinden en welke ontwikkelingen in de buurt van risicobronnen mogen plaatsvinden. De visie is nog niet gereed voor bestuurlijke besluitvorming. Door capaciteitsproblemen heeft dit meer tijd gekost dan aanvankelijk werd aangenomen. De kaarten met risicobronnen en kwetsbare objecten (ontvangers) zijn geactualiseerd en in maart 2012 gereed (zie ook www.risicokaart.nl) Op basis van de geactualiseerde kaarten + overige voorbereidingen kan de visie externe veiligheid nu worden afgerond en ter besluitvorming aan de raad worden aangeboden. Evaluatie Milieubeleid + bijstelling Het Milieubeleidsplan Stap Nu Over uit 2008 heeft een looptijd tot 2011 en dient geëvalueerd en gereviseerd te worden De aanpak voor de revisie van het beleidsplan staat in hoofdlijnen op papier en wordt eind april ambtelijk nader uitgewerkt. In mei wordt de aanpak ter besluitvorming aan het college aangeboden, met een informerende brief aan de raad over wijze van aanpak en tijdspad. De revisie van het Milieubeleidsplan wordt uitgevoerd in de tweede helft van 2012-begin 2013 en zal in het voorjaar 2013 aan uw raad worden aangeboden ter vaststelling. In dit beleidsplan wordt het Lichtbeleid geïntegreerd. Vooruitlopend op het nieuwe Milieu- en Duurzaamheidsbeleidsplan 2013-2017 is het wenselijk een incidenteel budget beschikbaar te stellen van € 25.000 per jaar voor de uitvoering van maatregelen in deze 4 jaar. Light Challenge De Light Challenge 2011 is met succes afgerond. Daarnaast wordt bij (her-)inrichting van openbare ruimte de afweging „donker waar het kan, licht waar het moet‟ toegepast. 2012 en verder: In 2012 wordt onderzocht in hoeverre het mogelijk is om voldoende draagkracht te vinden voor een nieuwe Light Challenge editie in 2013. Bij herstructureringsprojecten
83
wordt een lichtplan onderdeel van het voorbereidingstraject. We zullen uitvoering geven aan de uitgangspunten van het lichtbeleid binnen de bestaande budgetten. Het huidige lichtbeleid zullen we evalueren. Het nieuw te formuleren beleid/actualisering zal onderdeel uitmaken van het nieuwe duurzaamheidsbeleidplan (begin 2013)
◄ ■ ►
◄ ■
►
Minder zwerfafval in Heerenveen Ter bevordering van de bewustwording van de problematiek “zwerfafval” is de jaarlijkse Himmelwike, waarbij basisscholen zwerfafval opzoeken en inzamelen, georganiseerd. Ook dit jaar wordt hier weer invulling aan gegeven. Zo mogelijk wordt bij kostenloze initiatieven aangesloten als het gaat om „prikacties‟. Meer afvalscheiding p.m. Afval: we gaan onderzoeken in hoeverre we de inzameling van afval nog goedkoper kunnen maken. In samenwerking met Omrin worden alle huishoudens in de 3 Diftargemeenten wellicht voorzien van nieuwe mini-containers waarmee de afvalinzameling van beide fracties sneller en efficiënter kan plaatsvinden. Gescheiden inzameling kleding: nagegaan zal worden in hoeverre deze verder kan worden geoptimaliseerd. p.m.
5.6.4 Heerenveen groeit duurzaam ER-doel 1.
◄
■ ►
◄ ■ ►
meer aandacht voor duurzaamheid bij alle werkzaamheden van de gemeente. Koplopersproject Het Koploperproject is een verbeteringstraject rond Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Er nemen 13 partijen aan deel, waaronder de gemeenten Heerenveen en Súdwest Fryslân. Duurzaamheid wordt een standaard onderdeel van de bedrijfsvoering. Dit project omvat 11 deelnemende bedrijven in de gemeenten Heerenveen, Skarsterlân en Súdwest Fryslân. Deze worden doorgelicht met een MVO-scan. Tijdens het Koplopersproject is de gemeentelijke organisatie doorgelicht rond het thema maatschappelijk verantwoord ondernemen. De uitkomsten van het Koploperstraject voor de gemeentelijke organisatie worden gebruikt als input voor de revisie van het Milieu & Duurzaamheidsbeleidsplan. Welstandsbeleid Het Welstandsbeleid is in concept gereed. Door de dereguleringsslag is vertraging ontstaan. Vanuit de uitkomsten van de evaluatie en dereguleringsslag wordt een Nota van uitgangpunten voor herziening van het welstandsbeleid opgesteld.. Nota van uitgangspunten voor herziening van het welstandsbeleid wordt vastgesteld. Hierna zal een herziene welstandsnota worden opgesteld in 2012.
5.6.5 Cultuurhistorische kwaliteiten ER-doelen 1. 2.
behoud aandacht voor het versterken van bestaande cultuurhistorische kwaliteiten; bescherming van groene gemeentelijke monumenten (bomen).
84
◄
■ ►
◄
►
Archeologiebeleid Samen met de provincie is de gemeente een traject gestart om een verdiepingsslag van de Friese archeologische monumenten kaart extra (FAMKE) te maken. Dit heeft als doel om te komen tot een eigen Heerenveens archeologie beleid. De onderzoeken ten behoeve van de verdiepingsslag worden uitgevoerd. De verdiepingsslag archeologiebeleid zal naar verwachting eind 2013 afgerond zijn. In 2011 zijn er eenmalige middelen gereserveerd met betrekking tot het Archeologisch erfgoed. Het eenmalig beschikbare budget is hierdoor beschikbaar in 2012. Naast het eenmalige budget, is ook het structurele budget gereserveerd. Hierdoor valt in deze Verantwoordings- en Perspectiefnota 2012, eenmalig een bedrag vrij ad. € 15.000. Cultuurhistorisch erfgoed In 2010 is de Nota Cultuurhistorisch Erfgoed Gemeente Heerenveen vastgesteld. In vervolg hierop wordt de gemeentelijke monumentenlijst uitgebreid met 256 objecten waarvoor de aanwijsprocedure is gestart. Met het vaststellen van de erfgoednota is de aanbeveling gedaan om de gebiedsgerichte benadering uit de nota als uitgangspunt te nemen bij de herziening van de welstandsnota ( zie 5.6.4 ). De gebiedsgerichte benadering is vertaald in een visiekaart en een gebiedenkaart. Daarnaast is de aanbeveling gedaan om bij de opstelling van toekomstige gemeentelijke structuurvisies aandacht te besteden aan een goede integratie van het gemeentelijk erfgoedbeleid uit deze nota. Dit geldt tevens voor het op te stellen beleid in het kader van de dereguleringsslag in 2012. In de eerste helft van 2012 zullen alle zienswijzen zijn behandeld en een uitgebreide gemeentelijke monumenten lijst definitief worden. Aansluitend hierop zal begin 2012 de aanwijsprocedure worden gestart voor 14 funeraire objecten en 300 monumentale bomen. bescherming van groene gemeentelijke monumenten (bomen) zie thema 3.6.3 onder bomenlijst / deregulering kapvergunningenbeleid
85
86
Thema 6: Heerenveen ontwikkelt !
6.1
Beschrijving en hoofdstructuur
Heerenveen ligt centraal in het regionaal stedelijk netwerk Sneek-Heerenveen-Drachten van de A7-zone zoals genoemd in de nota Ruimte, op het kruispunt van de snelwegen en aan de IC spoorlijn Zwolle – Leeuwarden. Deze uitstekende bereikbaarheid is een belangrijke factor voor de sociaal-economische ontwikkeling van Heerenveen. Voor de toekomst zetten wij in op een evenwichtige balans voor wonen, werken en voorzieningen in Zuidoost Fryslân. Wij vinden het noodzakelijk dat Heerenveen ook op langere termijn een economisch sterk presterende gemeente blijft, goed bereikbaar en gelegen in een schoon en aantrekkelijk landsdeel. Daarbij maakt de sport(cultuur) deel uit van de samenleving en zorgt zij voor een herkenbare identiteit. Binnen de financiële kaders voor de komende jaren is deze ambitie richtinggevend voor de toekomstige ontwikkelingen.
Heerenveen ontwikkelt
Ontwikkelt structuurbeleid, instrumenten en projecten
87
6.2
Koers van Heerenveen
De koers blijft gericht op een evenwichtige balans voor wonen, werken en voorzieningen. Belangrijke richtinggevende documenten waren: de Structuurvisie Centrum-Breed, de Strategische Woonvisie, de bedrijventerreinvisie 2010-2020 en het herijkte Sociaal Economisch Beleidsplan (SEB). Echter anders dan in het recente verleden zal als gevolg van de structureel lagere economische groei als ook van de demografische krimp, de aanpak meer gericht zijn op het verleiden van externe partners dan op het “uitrollen van nieuwe programma‟s”. Zowel naar inhoud, proces, rol als financiering zijn veranderingen noodzakelijk, die aan de hand van een paar steekwoorden als volgt kunnen worden omschreven: van aanbodgericht naar vraaggestuurd en van probleemgestuurd naar kansgestuurd ( inhoud); van een dicterende, regelende en met geld sturende overheid naar een faciliterende overheid ( rol en proces); en van ieder een deel naar samen investeren in en combinatie van partijen ( investeren en financieren). In onderstaand schema wordt die veranderende koers in beeld gebracht:
88
Deze nieuwe koers, “anders ontwikkelen”, betekent een fundamenteel ander accent dan die uit het recente verleden. In plaats van “stad maken”, opteren we voor een faciliterende rol van “stad zijn”. De herijking van het grondbedrijf en de daarmee gemoeide afwaarderingen en de daarmee samenhangende reductie van de personele capaciteit demonstreren dit verander(en)d perspectief. Een en ander betekent voor de “oude Ontwikkelprogramma‟s zoals Centrum Breed dat het accent in het komende jaar vrijwel alleen zal liggen op het ontwikkelen en realiseren van het project Molenplein en het opstarten van een eerste project langs de Gedempte Molenwijk. Overige ontwikkelprojecten binnen het centrumgebied zullen primair door de markt zelf moeten worden geïnitieerd. Substantiële publieke co-financiering is voorlopig niet aan de orde. Daarnaast leggen wij een accent op bereikbaarheid ( de desbetreffende co-financiering van de gemeente is opgenomen in de begroting ) en op het doorontwikkelen van het programma van Stad van Sport, waarbij behoud van Thialf als internationaal vooraanstaande topsportaccommodatie voor langebaanschaatsen voorop staat.
6.3
Financiële mutaties omschrijving
Activeringen (grondbedrijf e.a.) Aanpassing West-Indische buurt
S
S S
Totaal mutaties structureel
omschrijving
Grondbedrijf (rentekosten) Grondbedrijf (beschikking reserve) Grondbedrijf (winstneming Skotterwâld) Stad van Sport - Nieuw Thialf Totaal mutaties incidenteel
6.4 1 2 3 4 5 ◄
►
I
2012 x 1.000
2013 x 1.000
2014 x 1.000
2015 x 1.000
2016 x 1.000
1.106 0
-1.898 398
-1.898 398
-1.898 398
-1.898 398
1.106
-1.500
-1.500
-1.500
-1.500
2012 x 1.000
I I
-1.500 1.500
I I
2013 x 1.000
2014 x 1.000
2015 x 1.000
2016 x 1.000
0
0
0
0
(1.300) -150
0
0
0
0
-150
0
0
0
0
Voortgang Collegeprogramma 2010-2014 Bereikbaarheid/Regio Specifiek Pakket (RSP); zie 6.6.1. Woningbouw; zie 6.6.1. Heerenveen-Centrum-Breed; zie 6.6.1. Thialf; zie 6.6.1. Recreatiegebied De Heide Financiële middelen voor realisering van de in 2009 vastgestelde Ontwikkelingsvisie is in de gemeentebegroting niet voorhanden. In 2011 heeft de raad een voorstel vastgesteld om de recent beschikbaar gekomen boerderij Rottumerweg 17 op de markt te brengen en daarbij ideeën te genereren (en eventueel honoreren) die delen van de visie kunnen realiseren op basis van verkoop van deze boerderij. De inschrijftermijn is inmiddels gesloten en er zijn enkele initiatieven ontvangen. Naar verwachting kan in 2012 een voorstel voor hergebruik en/of herontwikkeling van de boerderij aan de raad worden voorgelegd.
89
6 ◄
►
7 ◄ ■
6.5
6.6
Aengwirder Krite Met de samenwerkingspartners wordt gezocht naar mogelijkheden om de natuur- en recreatieve ontwikkeling in dit gebied in afgeslankte vorm en met participatie van de bevolking te realiseren. Van de oorspronkelijke plannen resteert als uitvoeringsproject van Wetterskip Fryslân het verbreden van de waterlopen en aanleggen van natuurvriendelijke oevers. De gemeente zoekt hiermee de combinatie voor wat betreft de (onderhouds)aanpak van de Albert Mol‟s Menninge en het beëindigen van het gebruik daarvan door zwaar landbouwverkeer. . Mogelijk wordt een deel van de, voor landelijk wonen aangekochte gronden van de gemeente daarbij als compensatie ingezet. De gronden worden overigens deze zomer (2012) afgestoten. Het Poortje De definitieve overeenkomst met het Poortje is gesloten en de grond is overgedragen. De planologische vertaling van de locatiekeuze in het bestemmingsplan is in bewerking. JJI Het Poortje heeft op 23 april bekendgemaakt de initiatieven in Heerenveen terug te trekken. (Er is geen behoefte meer aan extra capaciteit). De grond is inmiddels teruggeleverd en de bestemmingsplanprocedure is stopgezet. De bewoners zijn middels een brief geïnformeerd. De voorbereidingskosten bedragen in totaal € 354.000. Er resteert nog een tekort van € 25.000, wat gedekt wordt binnen het grondbedrijf.
Voortgang Bezuinigingen- en Ciskavoorstellen
Beleidsmatige ontwikkelingen ◄verleden ■ heden ► toekomst
6.6.1 Heerenveen ontwikkelt structuurbeleid, instrumenten en projecten ER-doelen 1. 2. 3. 4.
◄
Handhaven van de bovenregionale/ economische positie van Heerenveen; Betere bereikbaarheid; Handhaven van het kwaliteitsniveau van het centrumgebied; Versterken en uitbouwen van Sportstad als structuurversterkend en imagobepalend project met bovenregionale uitstraling Woningbouwcijfers Uit jaarrekening 2011:
90
1. Woningbouwcijfers Onderstaande tabel geeft een overzicht van de opgeleverde en gesloopte woningen in het afgelopen jaar. Overzicht gereedgemelde woningen in 2011
Heerenveen
aantal Skoatterwâld
29
Midden - Tuindorp
28
Centrum - Fok/Helomalaan
19
Overig Dorpen
7 15
Tjalleberd
Totaal gereedgemeld
11
109
onttrekking incidenteel
34
sloop - WestIndische buurt
40
Totaal sloop
74
Netto toename woningvoorraad
35
De vernieuwing van de oudere wijken gaat ondanks de crisis gestaag verder. In Tuindorp zijn de laatste woningen opgeleverd en in de West-Indische buurt is de nieuwbouw ondertussen vrijwel gereed (oplevering 2012). Een en ander neemt niet weg dat in 2011 de netto toename van de woningvoorraad opnieuw beperkt is tot slechts 35 woningen. Daarmee ligt het ruim onder het gemiddelde streefaantal van 150 woningen uit de strategische woonvisie. Het totaal aantal gereed gemelde woningen van 109 ligt ook flink lager dan in de afgelopen jaren. De totale productie loopt terug door de economische crisis en dat is met name te merken in Skoatterwâld waar het afgelopen jaar slechts 29 woningen zijn opgeleverd. Een tweetal inbreiding/herstructererings-locaties zijn wel opgeleverd, namelijk het laatste deel van Tuindorp en de schoollocatie aan de Fok. Ook zijn de eerste woningen in Tjalleberd, de Eide gebouwd. Het hoge aantal woningen dat gesloopt wordt, is voor een belangrijk deel het gevolg van de wijkvernieuwing in de West-Indische buurt in Heerenveen Midden en overigens door incidentele onttrekkingen.
91
■
►
Er is een kritische blik geworpen op het woningbouwprogramma, mede in het kader van de positie van het grondbedrijf. Voor het jaar 2012 zal er mogelijk sprake zijn van een netto afname van de woningvoorraad. Dit wordt veroorzaakt door een redelijk beperkte oplevering van woningen in combinatie met een flink sloopprogramma, namelijk 80 woningen aan de Taconishof en 50 woningen rond het Rozenveldje in Heerenveen-Noord. Voor de jaren 2013 en 2014 verwachten we een flink positief saldo. De eerder gesloopte woningen worden herbouwd. Bovendien is de verwachting dat dan het Fokus-project en de appartementen in het Tellegebied worden opgeleverd. Omdat het grotendeels om huurwoningen van beide corporaties gaat, verwachten we met redelijk grote zekerheid dat die zullen worden gebouwd. Over een aantal koopprojecten bestaat echter meer onzekerheid, zoals in Skoatterwâld, en in de projecten Falkena Binnen en Smit Breedpad. Realisatie is afhankelijk van de markt. Het niet doorgaan of uitstel van deze projecten zal het positieve saldo drukken.
Verkoopcijfers bedrijventerreinen ◄ 1. Uitgifte bedrijventerreinen Uitgifte bedrijventerrein (in ha) Bedrijventerreinen
Totale oppervlakte
Uitgifte afgelopen 4 jaar
2007
IBF (incl IBF cv/bv) De Kavels Kanaal Haskerveen* (incl A7 zuid) BPF Totaal (* incl. gem. Skarsterlân) Totaal gemeente Heerenveen
152,00
11,00
57,10
0,60
2008 6,40
Beschikbaar per 31-12-2010
2009 3,70
1,20
25,80
2,50
Beschikbaar per gereserveerd Beschikbaar per 01-01-2012 per 01-01-2012 01-01-2012 incl. reserveringen
2010 0,95
119,30
0,82
118,48
29,44
89,04
0,70
3,38
0,00
3,38
0,70
2,68
0,90
0,90
0,00
0,00
0,00
pm
34,87
0,00
34,87
57,20 43,50
Uitgifte 2011
3,56
0,36
34,87
0,20
0,00
0,00
0,00
335,60
12,80
9,10
7,26
2,01
158,45
1,72
156,73
30,14
126,59
292,10
11,60
6,60
3,70
1,65
123,58
1,72
121,86
30,14
91,72
Toelichting Verkoop bedrijventerreinen In de afgelopen verslagperiode is in totaal 1,72 ha bedrijventerrein overgedragen. Het betrof hier een aantal transacties op het IBF, en een transactie op industrieterrein Kanaal. Op Kanaal is de laatste beschikbare grond uitgegeven. Op het IBF betrof het met name een aantal kleinere transacties. Vestigingstrajecten nemen meer tijd in beslag en we merken dat financieringstrajecten voor bedrijven stukken lastiger liggen dan voorheen. Wel is de laatste tijd een geringe opleving waar te nemen in de belangstelling voor bedrijventerreinen. Of dit blijvend is, valt niet te zeggen. Het afgelopen jaar hebben we voor ca. 13 ha. verkoopcontracten kunnen sluiten, waarvan de levering in 2012 plaats zal vinden. Verreweg het grootste gedeelte heeft betrekking op
92
■ ►
◄
■ ►
◄
■
Lidl. In de afgelopen maanden is het grondbedrijf grondig tegen het licht gehouden, waaronder ook het project IBF. Na 2015 verwachten we nog enig herstel van de uitgifte van bedrijventerreinen tot 2020, daarna laat de terugloop van de beroepsbevolking zich ook hier gelden in een zeer laag uitgiftecijfer (1 ha per jaar). Elders wordt daar nader op ingegaan. Centrum-breed De Structuurvisie Centrum-Breed is in maart 2011 door de gemeenteraad vastgesteld. Deze visie moet als basis dienen voor een kwaliteitsimpuls aan het centrum in de komende jaren. Ook wordt voorzien in een (ruimtelijke) verbinding tussen het centrum en het Sportstadgebied. Meteen volgend op de vaststelling van de Structuurvisie is een aantal trajecten van uitvoering ingezet, dan wel met hernieuwde kracht weer opgepakt. Dat gaat om de volgende deeltrajecten: Herontwikkeling Molenplein: Binnen de kaders van de samenwerkingsovereenkomst tussen gemeente en De Hoge Dennen is een start gemaakt met de uitwerking. De schetsplannen zijn aan belanghebbenden gepresenteerd en de inspraakreacties zijn geïnventariseerd en worden betrokken bij de volgende fase van de ontwerpen. Tevens is een start gemaakt met de formele haalbaarheidsanalyse waarbij de focus ligt op: de grond- en parkeerexploitatie, het inrichten van het openbaar gebied en de vastgoedexploitatie. Voor de ontwikkeling van de bouwlocatie aan de Gedempte Molenwijk (voorheen Bacchus/Scapino) is een marketingtraject ingezet dat gericht is op ontwikkeling langs de weg van collectief particulier opdrachtgeverschap; De resultaten stellen teleur. Een verdere verdieping en evaluatie moet binnenkort uitwijzen welke definitieve conclusies moeten worden getrokken. Voor de noordzijde van de Pleinweg is vanuit particulier initiatief in overleg met de gemeente een ingrijpend bouwplan tot stand gekomen dat inhaakt op de voorstellen in de Structuurvisie. Communicatie hierover met omwonenden is afgerond Voor het uitgaansgebied Centrum Noord (Vleesmarkt, Koemarkt, Achter de Kerk, Crackstraat, Fok) is een plan voor groot onderhoud c.q. herinrichting opgesteld en gecommuniceerd waarvoor subsidiebijdragen uit ISV en A7-convenant zijn toegezegd. Alle genoemde plannen zijn vorig jaar aan de bevolking gepresenteerd in het communicatieve kader van een “Week van het Centrum”. n.v.t. Rond het project Molenplein valt in het tweede kwartaal van 2012 waarschijnlijk de definitieve beslissing omtrent de financiële haalbaarheid, zowel vanuit de gemeente als vanuit de ontwikkelaar bezien. Bij een positief besluit kan de bouw in 2013 starten en in 2014/2015 worden opgeleverd. In maart j.l. is gestart met de uitvoering van Centrum-Noord. Over de Pleinweg verwachten wij de komende maanden een definitief voorstel aan u te kunnen voorleggen. Wat betreft de Gedempte Molenwijk zijn diverse scenario‟s mogelijk. Als een partij bereid is in dit project te stappen, kan een doorstart worden gemaakt. Daarmee zal waarschijnlijk wel het CPO-karakter grotendeels verdwijnen. Een andere mogelijkheid is om het project in afwachting van betere tijden, even te laten rusten. Stad van Sport – Nieuw Thialf Afgelopen jaar is door de Stuurgroep een Businessplan Nieuw Thialf opgesteld. Het Businessplan geeft de definitieve opstelling van de twee overgebleven varianten: nieuwbouw bij Sportstad of vernieuwbouw op de huidige locatie. Op basis van het Businessplan en de aanbevelingen van de stuurgroep hebben de College‟s van B&W en GS besloten een voorkeur uit te spreken voor nieuwbouw bij sportstad. Beide colleges hebben tevens besloten de raad c.q. staten te vragen deze voorkeur te volgen. Op 22 februari (Provinciale Staten) en 5 maart (gemeenteraad) 2012 heeft besluitvorming plaatsgevonden over het project „nieuw Thialf‟. De provincie en de gemeente hebben gekozen voor de variant „vernieuwbouw‟ – een grote investering
93
►
◄
■ ►
◄
■
van tussen € 38 miljoen en € 50 miljoen op de huidige locatie. De provincie en de gemeente stellen nu zo snel mogelijk een plan van aanpak op waarin het vervolgproces uiteengezet zal worden. Verdere contacten worden gelegd met de KNSB en andere betrokken partijen en het Rijk en marktpartijen worden benaderd over hun financiële bijdrage. Dit besluit vormt de basis om de plannen voor de huidige locatie uit te werken, de financiering rond te maken, het programma van eisen af te ronden en marktpartijen bij de projectrealisatie te betrekken. Afhankelijk van voldoende financiering en committent van rijk, markt en KNSB kan wellicht al in 2014/2015 een start met de realisatie worden gemaakt. Uw raad wordt gevraagd in te stemmen met een herijking van de vernieuwbouwplannen. Het besluit te kiezen voor vernieuwbouw heeft tot teleurstellende reacties geleid bij de sportwereld en de belangrijke partners vanuit de sportwereld waaronder de KNSB en het NOC/NSF. Ook de omgeving heeft niet stil gestaan: meerdere initiatieven voor de ontwikkeling van een topsportaccommodatie elders in Nederland komen parallel tot planvorming. De omstandigheden maken het nodig een forse extra inspanning te leveren voor het bereiken van draagvlak en commitment binnen de schaatswereld en vervolgens van rijk en marktpartijen. Om die reden is voorgesteld op programmatisch niveau een verdiepingsslag te leveren samen met de sportwereld. Anders dan gepresenteerd in het eerdere preadvies betekent dit een langere doorlooptijd richting een definitief projectbesluit: van september naar december (of later in verband met de demissionaire status van het huidige kabinet). Een andere consequentie is dat de geprognosticeerde externe plankosten met een bedrag van €150.000 toenemen, uitgaande van de eerdere aangenomen 50/50 verdeling tussen provincie en gemeente. Wij stellen voor deze extra middelen voor 2012, naast de eerder in maart door de raad voor de periode tot september 2012 beschikbaar gestelde middelen van € 250.000, beschikbaar te stellen. Infrastructuur A32 zone De voorstellen voor invulling van het bereikbaarheidspakket RSP zijn tussen de betrokken overheden afgerond. Er is overeenstemming bereikt over nut, noodzaak, urgentie en financiering van een pakket maatregelen voor een bedrag van 36 miljoen euro. Een pakket met forse investeringen in de bereikbaarheid in met name de A32-zone. De afspraken zijn geformaliseerd in een intentieovereenkomst tussen gemeente, provincie en rijk. De organisatie rond de participatie en de vormgeving van en bemensing van de projectorganisatie is in voorbereiding. Naar aanleiding van de participatie met alle belanghebbenden wordt het huidige pakket aan maatregelen geëvalueerd en waar nodig aangepast. Uiteindelijk wordt een definitief plan uitgewerkt en aan de betrokken overheden ter vaststelling aangeboden. Waarschijnlijk zullen in de loop van 2014 de eerste onderdelen van het pakket op de markt worden gebracht. Om de volledige RSP middelen te kunnen benutten is het noodzakelijk dat het volledige pakket aan maatregelen rond 2018/19 is gerealiseerd. Voor de plannen is dekking in de meerjarenbegroting. Structuurvisie / A32 zone In 2011 is geld beschikbaar gesteld voor het voorbereiden van een structuurvisie. Gelet op de ontwikkelingen rond Thialf en de Samenwerkingsagenda is de visievorming uitgesteld tot 2012. Wel is de samenwerkingsagenda afgerond en door zowel Provinciale Staten als Raad vastgesteld. De inhoud van de samenwerkingsagenda kan grotendeels fungeren als inleiding op de in 2012 te maken Structuurvisie A32-zone. Inmiddels is een besluit genomen over het vernieuwen van Thialf op de bestaande locatie. Dat betekent dat de gebiedsontwikkeling rond het sportstadgebied in een andere context moeten worden geplaatst. Tevens laten de ontwikkelingen rond de financiële crisis en de gevolgen (mede) voor het Grondbedrijf zien dat een herijking en heroriëntatie aan de orde is; ook ten aanzien van de A32-zone. Een structuurvisie voor het gebied is nodig voor de RSP maatregelen (zie elders in deze paragraaf). Maar in plaats van een
94
►
◄
■
►
◄
■
►
◄
■ ►
◄
■/ ►
blauwdruk van de zone zal het accent meer komen te liggen op het benoemen van kansen en het ontwikkelen van instrumenten en werkvormen om, samen met andere actoren, te komen tot een operationele visie. Bovengenoemde aspecten worden in het kader van een Startnotitie waarin het te volgen proces en werkwijze centraal staat ter vaststelling aan uw raad voorgelegd. RSP Spoorlijn Groningen – Heerenveen In 2011 is een quick scan uitgevoerd van twee tracés rond Heerenveen. Het gaat hierbij om twee tracés (gebundeld aan de A7 of ten noorden van het knooppunt Heerenveen. Daarnaast is er in 2011 aanvullend onderzoek gedaan naar de exploitatielasten, vervoerswaarde, beheer en onderhoud van de spoorlijn en uitwerking van de kosten/investeringen tracédeel Hoogkerk – Groningen. In februari 2012 is door het Breed Bestuurlijk Overleg besloten nader onderzoek te verrichten voordat een besluit wordt genomen om al dan niet met de aanbesteding van de spoorlijn te starten. De effecten van het traject Heerenveen-Groningen zijn voldoende in beeld gebracht maar er zijn nog vraagpunten over de effecten van de spoorlijn bij doortrekking in de toekomst naar Lelystad en over de dekking van de exploitatiekosten. De komende periode wordt benut om de vraagstukken zodanig in beeld te krijgen dat dit leidt tot een goed onderbouwd standpunt en daarop gebaseerde besluitvorming over de voortgang van het project (go/no go aanbesteding). Pilot collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) De pilot project Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (nieuwbouw woningen) is in uitvoering. In Nieuwehorne is overleg met een kleine groep belangstellenden. In Skoatterwâld is het stedenbouwkundig plan middenzone ingericht op een CPO. Zowel voor Nieuwehorne als Skoatterwâld worden voorbereidingen getroffen voor het werven van mogelijke kandidaten. In Nieuwehorne is recent een brede bijeenkomst georganiseerd, voor Skoatterwâld dit najaar. Naast bovengenoemde locaties is er een eerste oriëntatie gedaan naar een voormalige schoollocatie in de Akkers. Deze locatie komt vrij bij oplevering van de school voor speciaal onderwijs. Door plaatselijk Belang Oudeschoot is ook gevraagd naar mogelijkheden voor de invulling van de oude schoollocatie daar. Dat wordt nader verkend. Accolade is gestart met een CPO-project in de huursector ter vervanging van de woningen aan de Molenlaan in Mildam. Overigens wordt bij de verschillende locaties niet telkens dezelfde aanpak gekozen, maar ingespeeld op de lokale situatie. Hierbij wordt zo wenselijk afgeweken van de klassieke CPO vorm. Voorop staat echter wel altijd dat potentiële kopers grote keuzevrijheid hebben. Verkenning energielandschap In het kader van de samenwerkingsagenda gemeente-provincie is er een gezamenlijke opdracht aanbesteed voor het uitvoeren van een verkenning voor de haalbaarheid van een energiepark. De resultaten worden voorjaar 2012 verwacht. Belangrijk onderdeel van deze verkenning is het Werkatelier dat op 15 maart jl. met een breed gezelschap is gehouden. De uitkomsten van het werkatelier worden verwerkt en breed gepresenteerd. De definitieve rapportage wordt naar verwachting halverwege dit jaar voor bestuurlijke besluitvorming aan provincie en gemeente aangeboden. Grondbedrijf Zoals aangekondigd in de begroting 2012 dient er rekening mee te worden gehouden dat de onvermijdelijke verliezen in het grondbedrijf aanzienlijk zullen oplopen. De belangrijkste reden daarvoor is de aanname dat er niet zozeer sprake is van een tijdelijke dip in de vraag naar kavels voor woningen en bedrijven maar van een langdurige vermindering ervan. Ook worden er steeds meer vraagtekens gezet of de tijden van weleer met hoge groeicijfers überhaupt weer terugkomen. In de begrotingsvergadering 2012 is dan ook aangekondigd om het grondbedrijf en met name de risico‟s tegen de achtergrond van deze structurele veranderingen opnieuw tegen het licht te houden. De gemeente Heerenveen voert al jaren een actief grondbeleid, tegen de achtergrond van door de bank genomen jaren van sterke economische en bevolkingsgroei. Een actief
95
grondbeleid was een heel bewuste keuze zoals ook nog in 2008 is vastgelegd in de nota grondbeleid. Ten behoeve van dit beleid fungeerde het grondbedrijf als een bedrijfsmodel met een sluitende exploitatiebalans tussen kosten en opbrengsten. Ondertussen is het economische landschap drastisch gewijzigd. De nasleep van de bankencrisis, gevolgd door de eurocrisis en in combinatie met de demografische krimp heeft ons in een diepe dip gestort waarover nu kan worden vastgesteld dat die langdurig zal zijn en met vooruitzichten op langere termijn van een veel beperktere economische groei dan in het recente verleden lange tijd gebruikelijk was. Tegen deze achtergrond hebben we ons een aantal vragen gesteld: 1. Wat voor gevolgen heeft de economische crisis en de demografische ontwikkeling, lees krimp voor de afzet van grond ? 2. Wat voor gevolgen heeft de verminderde afzet voor de positie van het grondbedrijf? 3. Is tegen deze achtergrond het huidige bedrijfsmodel nog wenselijk ? 4. Hoe kan een transitie naar een alternatief bedrijfsmodel ook financieel vorm krijgen ? Op deze vragen wordt in het onderstaande achtereenvolgens ingegaan. Gronduitgifte, economische crisis en demografische ontwikkeling De economische crisis en de demografische krimp heeft nu en naar verwachting in de nabije toekomst een sterk reducerend effect op de afzet van de grond. Bezien we de uitgifte van bedrijventerreinen in de laatste jaren dan zien we daarin het volgende beeld: Zie staatje bij onderwerp Verkoopcijfers bedrijventerreinen Vanaf 2007 is de uitgifte van bedrijventerreinen gezakt van 11,6 ha per jaar naar 1,72 ha in 2011. Met een uitzondering in 2012 in verband met de nieuwbouw van LIdl van ongeveer 13 ha, is de voorzichtige verwachting dat er na 2015 enig herstel zal zijn van de uitgifte van bedrijventerreinen tot 2020, daarna laat de terugloop van de beroepsbevolking zich ook hier gelden in een zeer laag uitgiftecijfer ( ca 1 ha per jaar). Voor wat betreft de woningbouw zien we een vergelijkbare tendens. Het onderstaande staatje laat het volgende beeld zien: Zie staatje bij onderwerp Woningbouwcijfers Van een netto toevoeging van ruim 100 woningen in 2007, via ruim 250 woningen in 2008, is de netto toevoeging tot en met 2011 gezakt tot 35 woningen. Het streefgetal is 150 woningen op jaarbasis. Op basis van een nadere analyse, gelet op het huidige disfunctioneren van de woningmarkt en de demografische ontwikkeling verwachten we in de komende jaren tot 2015 een netto toevoeging van ruim 100 woningen per jaar, van 2015 t/m 2019 van tussen de 75 en 100 woningen per jaar en voor de jaren 2020 t/m 2024 van zo‟n 60 woningen op jaarbasis. Let wel, in tegenstelling tot de bedrijventerreinen gaat het hier ook om woningbouw op particuliere gronden. Vanuit het grondbedrijf bezien is Skoatterwald de belangrijkste bouwlocatie. Ten aanzien van de kantoorontwikkeling zien we een vergelijkbare trend. Op dit moment is er in Heerenveen sprake van een grote leegstand ( ongeveer 20 % op een totaal van ongeveer 140.000 m2) die zodanig is dat er voor de komende jaren voldoende voorraad aanwezig is. Het belangrijkste en ook eigenlijk enige kantoorgebied dat vanuit het perspectief van het grondbedrijf van belang is, is Sportstad. Op alle terreinen is kortom sprake van een sterke breuk met het recente verleden en een perspectief dat zich kenmerkt door een structureel verminderde afzet. Grondbedrijf en structureel verminderde afzet De structureel verminderde afzet heeft grote gevolgen voor de diverse
96
grondbedrijfcomplexen. Wij hebben voor de belangrijkste complexen een tweetal scenario‟s uitgewerkt op basis van onze huidige kennis en verwachtingen van de woningmarkt, die voor bedrijventerreinen en die voor kantoren: een scenario dat als vrij hard en wat ons betreft als realistisch kan worden beschouwd. Basis hiervoor is het programma voor de komende 2 à 3 jaar dat grotendeels nu al bekend is en in de jaren daarna aannames die aansluiten op de verwachtingen anno 2012, d.w.z. na de huidige periode van recessie licht herstel maar duidelijk minder dan de lange termijn verwachtingen van een paar jaar geleden; een veel somberder scenario waar ook op de middellange en lange termijn het herstel grotendeels uitblijft. Hierbij is gekeken naar de verschillende parameters die de grootste invloed hebben op het uiteindelijke exploitatieresultaat („de knoppen waaraan gedraaid kan worden ‟) – programma, planning en prijs. De aannames die wij nu bij onderhavige analyse gebruiken, beschouwen wij als realistisch in het licht van de huidige marktsituatie en de laatste prognoses. Zij wijken (in negatieve zin) duidelijk af van de aannames die wij tot voor kort hanteerden c.q. hebben gehanteerd bij de exploitaties. Ter illustratie illustratie een paar voorbeelden: Skoatterwâld: in onderstaand tabelletje is te zien dat in scenario 1 het tekort oploopt van het huidige € 1,64 miljoen naar € 14,0 miljoen (ca. € 12,4 miljoen groter). Dit is een gevolg van de volgende aanpassingen aan verschillende parameters ( per “geïsoleerde” parameter): o geen correctie prijsinflatie grondprijzen 2011 t/m 2015 (er wordt nu met 1,5% gerekend): gevolg, tekort ca. € 4,8 miljoen groter o vanaf 2016 grondprijsdaling 10%: gevolg, tekort ca. € 5 miljoen groter o programma vanaf 2014 60 woningen per jaar i.p.v. 90 woningen per jaar: gevolg tekort ca. € 2,5 miljoen groter IBF: oorspronkelijke (huidige) planning: 120 ha uitgifte 2011-2032 (terrein dan volledig uitgegeven), exploitatietekort € 4,3 miljoen. Conform scenario 1 wordt de planning /het programma als volgt gewijzigd (met als gevolg een exploitatietekort van € 15,3 miljoen, inclusief minder grondaankoop van ongeveer 10 ha): o 2011 t/m 2015: gemiddeld 3,5 ha per jaar (+ (eenmalige) 10 ha Lidl 2011) o 2016 t/m 2019: gemiddeld 6 ha per jaar o 2020-2032: 1 ha per jaar (conform provinciale prognoses) o Totale uitgifte 2011-2032: 65 ha (er blijft in dit scenario 45 ha grond op termijn onbebouwd). De belangrijkste resultaten van deze scenario‟s worden in onderstaande tabel samengevat: Project/gronden
Reeds getroffen voorziening (€ mln)
Skoatterwâld IBF Stadiongebied H‟veen N-O Sub-totaal Overige projecten/gronden
1,64 4,3 5,3 1,0 12,24 4,99
Totaal
17,23
Scenario 1: Minimum tekort (€ mln) 14,0 15,3 10,3 5,0 44,6 7,34
51,94
Scenario 2: Maximum tekort ( € mln) 22,3 22,8 14,9 6,5 66,5 9,24
75,74
Dit overzicht laat zien dat als we een voorziening zouden moeten treffen om deze exploitatietekorten te dekken, het om een totaal bedrag van tussen € 35 miljoen en € 58 miljoen gaat (de tekorten in scenario‟s 1 en 2 minus de € 17,23 miljoen voorziening die al getroffen is).
97
Let wel dit is exclusief Klaverblad Noord Oost. Daarover onderstaand meer. Bij de overige projecten/gronden in dit overzicht gaat het om enkele relatief kleinschalige lopende projecten plus niet in exploitatie genomen gronden (NIEGG) (de „strategische gronden‟ ten noorden van Klaverblad en aan de Leeuwarderstraatweg). Omdat er geen plannen zijn voor de zgn. NIEGG gronden dienen deze afgewaardeerd te worden op basis van de huidige ontwikkelingspotentie (is agrarische waarde), hetgeen minder is dan (de aannames die ten grondslag liggen aan) de boekwaarde. Voor het vervolg nemen we scenario 1, het meest realistische scenario als uitgangspunt. Wat betreft Klaverblad Noord Oost merken we het volgende op. Er wordt al enige tijd gestudeerd op de mogelijke potenties van het gebied KNO. In het kader van de samenwerkingsagenda (tussen gemeente en provincie) is een gezamenlijk traject gestart met de provincie gericht op het verkennen van alternatieve ontwikkelscenario‟s en meer in het bijzonder het verkennen van een energielandschapsconcept. Inmiddels is duidelijk welke potenties haalbaar zijn rond dit thema. De resultaten van de recente studie naar het energielandschap. geven onvoldoende perspectief voor het terugverdienen van de boekwaarde. In het meest gunstige businessmodel kan een concept ontstaan waarbij met behulp van een startmotor (wind, biomassa en teelt/raffinage) een geldstroom is te creëren van enkele tonnen gedurende 20 jaar. Met een dergelijke opzet zou wellicht een deel van de rentelast kunnen worden afgedekt. Een en ander betekent naar ons idee dat het meest gunstige businessmodel alleen gerealiseerd kan worden als er een afwaardering plaatsvindt tot agrarische waarde. Uitgaande van een agrarische waarde van € 4,5 miljoen (140 hectare á € 3,25) komt dit neer op een afwaardering van ca € 27,5 miljoen. Indien ook het effect van het afwaarderen van dit deel van het KNO structureel zou moeten worden vertaald in onze Themabegroting, is er sprake van een extra structurele last van ca € 1,0 miljoen. Dit naast de effecten van de totale bezuinigingstaakstelling van bijna € 4,0 miljoen, zoals opgenomen in deze V&P-nota. De dekking van dit onderdeel is vooralsnog buiten deze nota gelaten, omdat wij op dit onderwerp nog overleg voeren met het provinciale bestuur. Wij verwachten voor de behandeling van de begroting 2013 een definitieve conclusie ten aanzien van de aanvullende benodigde structurele dekking te kunnen geven. Resumé dekking afwaarderingen grondbedrijf omschrijving afwaarderingen gronden vrijval voorziening verliezen grondbedrijf mutatie Themarekening 2011 activering investeringen Tekort V&P-nota 2012 *1 *1 *1 =
bedrag x 1.000 -79.500 17.230 -62.270 51.135 -11.135
kan betekenen aanwending van de algemene reserve geblokkeerd. De hieruit voortvloeiende extra lasten voor de Themagroting 2013 en volgende jaren zijn becijferd op € 1,0 miljoen.
Het spreekt voor zich dat we als gemeente alles zullen blijven doen om de woningbouwlocaties, bedrijventerreinen en kantoorlocaties in onze gemeente zo goed mogelijk te vermarkten. Het zal ook duidelijk zijn dat globaal gezien de invloed van de gemeente („sturingsmogelijkheden‟) vaak beperkt is vergeleken met de impact van de nationale en internationale economische en financiële krachten waarmee we te maken hebben.
98
Als acties en maatregelen die we wel in eigen handen hebben, kan gedacht worden aan afstoten van gronden, bevorderen van verkopen, uitstellen van investeringen en vermindering van plankosten. Vanzelfsprekend op basis van een op maat gesneden acquisitiebeleid. Het grondbedrijf als een niet meer bij Heerenveen passend bedrijfsmodel Het grondbedrijf heeft in Heerenveen jarenlang op een adequate manier gefungeerd als een in de Heerenveense context passend bedrijfsmodel, passend bij de Heerenveense ambities van een dynamische gemeente, met een sterke economische positie en gericht op groei. Grond was de ontwikkelmotor, het grondbedrijf het voertuig. Een bedrijfsmodel waarin alle kosten en baten van de grondexploitatie over vele jaren bezien op zijn minst in balans waren. Nu die sterke groei tot het verleden behoort past dit bedrijfsmodel niet meer. Ten eerste omdat grond niet langer de in het recente verleden gekoesterde ontwikkelmotor voor de gemeente Heerenveen is. Ten tweede omdat zoals uit het bovenstaande blijkt er een grote disbalans is ontstaan in de exploitatie. De transitie naar een alternatief model, anders ontwikkelen Zoals boven weergegeven ( hoofdstuk 6.2) blijft de ontwikkelkoers van Heerenveen gericht op een balans voor wonen, werken en voorzieningen. Echter anders dan in het recente verleden zal als gevolg van de structureel lagere economische groei als ook van de demografische krimp de aanpak meer gericht zijn op het verleiden van externe partners dan op het “uitrollen van nieuwe programma‟s”. Tegen deze achtergrond wordt de keuze gemaakt om het actieve grondbeleid te verlaten. Dat betekent dat voor de toekomst gebruik gemaakt wordt van een hybride model waarvan het kenmerk is dat er geen sluitende balans meer is tussen alle kosten en baten in een grondexploitatie. Een deel van de investeringen in het grondbedrijf wordt ten laste gebracht van de exploitatie (algemene dienst). Voor de keuze van die investeringen, afschrijvingswijze etc hebben we de volgende criteria gehanteerd: Lopende grondexploitatiecomplexen Investeringen voor werken met een bovenplanse wijkbestemming Werken die vanaf 1997 zijn uitgevoerd Eerste aanleg van riolering Onderscheid in afschrijving naar gelang van de aard van het uitgevoerde werk ( van 20 tot 50 jaar, kapitaallasten dan wel alleen rente) Gesubsidieerde werken zijn buiten beschouwing gebleven Concreet kan met name gedacht worden aan investeringen in wijkontsluitingswegen, kunstwerken A32, geluidsscherm en riolering. Een voorbeeld: : “Voor een grondbedrijfproject als Skoatterwald betekent de overheveling van een deel van de investeringen van het grondbedrijf naar de Algemene Dienst dat het berekende tekort van € 14 mln omslaat in een positief saldo van € 3,13 mln ( prijspeil 1-1-2011). Daar staat tegenover dat de kosten van de activering ten laste komen van de algemene dienst waaronder het product riolering”.
99
Financiële mutaties Berekening kapitaallasten investeringen maatschappelijk nut Het volgende overzicht geeft inzicht om welke investeringen het gaat en over de kosten ervan. De kapitaallasten die ten laste komen van de exploitatie van de gemeente (algemene dienst) bedragen met ingang van 2013 structureel totaal bijna € 3,9 miljoen. omschrijving rioleringen infrastructuur civiel technische kunstwerken grond (wegen) grondverwerving verhardingen
boekwaarden kapitaallasten kapitaallasten x 1.000 x 1.000 x 1.000 10.975 -796 2.251 -176 6.325 -412 11.234 -879 9.350 -732 11.000 -895 -3.094 51.135 -3.890
omschrijving
bedrag x 1.000
kapitaallasten bestaande investeringen kapitaallasten investeringen 2012 vrijval kapitalisering verhardingen verhoging rioolheffing (2% p/j) restant V&P-nota 2011
bedrag x 1.000 -3.890 -94
1.200 796 90 2.086
Totaal tekort activeringen m.i.v. 2013
-1.898
Opmerkingen: Verlaging budget verhardingen; in de exploitatiebudgetten is rekening gehouden met het jaarlijks uitvoeren van groot onderhoud. Omdat dergelijke werkzaamheden met ingang van 2012 worden geactiveerd, worden de reguliere budgetten verlaagd. In 2012 bedraagt de financiële mutatie € 1,106 miljoen (vrijval € 1,2 miljoen en kapitaallasten 2012 € 0,94 miljoen. Geadviseerd wordt om de kapitaallasten met betrekking tot de riolering te dekken met een jaarlijkse trendmatige verhoging van de rioolheffing (2% per jaar). Mutaties algemene reserve grondbedrijf Rentetoerekening Door de afwaardering van de gronden per 31 december 2011 ontstaat er een situatie waarbij een deel van de rentelasten niet (meer) toegerekend kan worden aan de grondbedrijf-complexen. De rentelast in 2012 die hieruit voort vloeit bedraagt € 1,5 miljoen. Wij stellen voor deze lasten te dekken door middel van een éénmalige onttrekking uit de Algemene reserve grondbedrijf (ARG). Skoatterwald Als gevolg van de eerder genoemde stelselwijziging ontstaat er een positief toekomstig resultaat van € 1,3 miljoen in het project Skoatterwâld. Wij stellen voor deze middelen te doteren aan de ARG. Rekeninghoudend met de hierboven genoemde mutaties zal het saldo van de ARG afnemen met circa € 0,2 miljoen en resulteert in een saldo van € 2,7 miljoen.
100
◄
■ ►
►
Actualiseren bestemmingsplannen Het traject voor de actualisering van de bestemmingsplannen was erop gericht om ruim voor de datum van 1-7-2013 de plannen bij de tijd te hebben. Dit is de datum waarop de sanctie gaat gelden dat voor omgevingsvergunningen die worden getoetst aan bestemmingsplannen die ouder zijn dan 10 jaar, geen leges mogen worden geheven. Wij hebben echter in juli 2011 besloten het actualiseringprogramma bestemmingsplannen stil te leggen totdat de uitkomsten van de dereguleringsdiscussie zijn vastgesteld. Dit betekent dat we ¾ jaar achterliggen op de planning. Er ligt ondertussen een aangepaste planning voor de actualisering bestemmingsplannen. De aangepaste planning laat zien dat voor een tweetal bestemmingsplannen de deadline 1-7-2013 mogelijk niet wordt gehaald (Centrum en Skoatterwâld Zuid). Dit brengt het risico van inkomstenderving, doordat minder leges wordt ontvangen, met zich mee. Naarmate de vertraging toeneemt, zal dit risico groter worden. Aanpassing West-Indische buurt In de Themabegroting worden jaarlijks grote (eenmalige) projecten geraamd met incidentele dekkingen, o.a. de kosten van de aanpassing van de West-Indische buurt. Bij het samenstellen van de Themabegroting 2012 is abusievelijk in één geval deze incidentele uitgaaf structureel geraamd. In deze nota wordt een en ander gecorrigeerd. Er is vanaf 2013 sprake van een structureel voordeel van € 398.000.
101
102
BIJLAGEN -
Voorstellen over te boeken exploitatiebudgetten van 2011 naar 2012
103
104
Voorstellen over te boeken exploitatiebudgetten van 2011 naar 2012 Thema 1; Heerenveen Bestuurt en Organiseert 1. Kosten ondernemingsraad i.v.m. herindeling Boarnsterhim (€ 13.000) In 2012 wordt een bijzondere ondernemingsraad (een zogenaamde BOR) voor de herindeling met Boarnsterhim opgericht. Hiervoor wordt een convenant tussen de, bij de herindeling betrokken gemeentesecretarissen en de ondernemingsraden vastgesteld. Dit convenant moet onder meer gaan voorzien in nog nader uit te werken faciliteiten, zoals ambtelijke ondersteuning van de BOR, beschikbaar stellen van medewerkers en eventuele advisering/scholing. 2. Verbetertraject BJZ Octopus (€ 20.000). In 2011 heeft u besloten € 20.000 over te boeken van het jaar 2010 naar 2011 voor de implementatie van het workflowmanagementsysteem Octopus in de 1 e helft van 2011 voor bezwaren, beroep, in gebreke stellingen en klachten. De implementatie van Octopus voor bezwaren is gelukt in 2011, echter na het overwinnen van diverse technische, functionele en organisatorische “kinderziekten”. Begin van dit jaar hadden wij Octopus voor bezwaren grotendeels ingericht. Daardoor betrof de personele inspanning in 2011 vooral regievoeren op de oplossing van de “kinderziekten” en het uitvoeren van diverse testen. Wij wilden niet “live” gaan met een systeem dat nog niet adequaat de afhandeling van bezwaren ondersteunt. Dit heeft een jaar in beslag genomen met als gevolg, dat wij de implementatie van Octopus voor beroep, in gebreke stellingen en klachten naar 2012 hebben moeten schuiven. 3. Vorming en opleidingen in het kader van Eén in Dienstverlening (€ 54.500) Onze gemeente wil medewerkers zo goed als mogelijk hebben voorbereid op de werkzaamheden binnen het KCC. Hiervoor is een opleidingsplan opgesteld dat in 2012 en 2013 ten uitvoer gebracht wordt. De reden dat dit traject nu start (en niet in 2011) is dat de besluitvorming rondom het KCC en de analyse van onze klantvragen en de opleidingsbehoeften pas in 2011 zijn afgerond. Deze uitkomsten van deze drie onderdelen waren voorwaardelijk voor het opstellen van een passend opleidingstraject. Het benodigde bedrag is € 35.000 voor 15 medewerkers. Onze medewerkers beginnen in januari 2012 met de opleiding. Onze gemeente heeft begin 2011 (januari – maart) een groep enthousiaste medewerkers opgeleid tot zgn. gangmakers. Deze groep gangmakers begeleidt het procesherontwerp van onze organisatie ten behoeve van het optimaliseren van onze dienstverlening. De groep gangmakers heeft behoefte aan een vervolgtraining. De reden dat deze training in 2012 plaatsvindt is, dat de gangmakers tijd nodig hadden om te ervaren, leren en evalueren. De vragen c.q. leerpunten zijn helder na een half jaar gangmakerschap en een vervolgtraining kan nu goed vormgegeven worden. Het benodigde bedrag is ongeveer € 19.500 euro voor 13 medewerkers. 4. BIS nieuwe website voor gemeenteraad (€ 12.500) Sinds januari 2012 heeft Heerenveen een nieuwe website. Voor de gemeenteraad komt een apart deel in die website (raadsinformatie) met een kalender, motievolgsysteem, dossiers en ingekomen stukken. Voor het inrichten en vullen van die modules is capaciteit nodig, die binnen de huidige formatie niet voorhanden is. Het benodigde bedrag is € 12.500. 5. Werkprogramma gemeenteraad (€ 18.500) In 2011 is door een werkgroep van raadsleden een start gemaakt met het verder vormgeven van bestuurlijke vernieuwing. De samenstelling, taken en rol van het Presidium is aangepakt als ook het vergadermodel. De „organisatie‟ van het bestuurlijk overleg is veranderd en vastgelegd in nieuwe verordeningen, reglementen en vergadercyclus. Daarnaast zijn de Audit- en Werkgeverscommissie ingesteld. Het werkprogramma van de raad wordt ook in 2012 verder uitgewerkt. 6. Salarisverhoging 2011 (€ 150.000) Vanwege het uitblijven van een Cao-akkoord in 2011 is het geraamde bedrag voor eventuele loonsverhoging niet gebruikt. Het genoemde bedrag is hiervoor in 2012 nodig.
105
Thema 2; Heerenveen Werkt 7. Sociaal Economisch Beleid (€ 107.000) In 2011 is gewerkt aan een herijking van het economisch beleid uit 2006. Dit nieuwe economisch beleid 2011-2016 is in november 2011 door de raad vastgesteld. Er is gekozen voor sterkere focus op een aantal (deels nieuwe) speerpunten, te weten sport- en zorgeconomie, logistiek en metaal, nieuwe energie en toerisme en cultuur(historie). Ook is een start gemaakt met het ontwikkelen van een visie op citymarketing en op acquisitie en relatiebeheer. Deze visies zijn een eerste uitwerking van het economisch beleid 2011-2016 en worden u de eerste helft van 2012 aangeboden. Daarnaast wordt op verzoek van de raad een extra impuls gegeven aan de samenwerking tussen de 3-O‟s. Het budget dat beschikbaar is voor de uitvoering van het economisch beleid is in het kader van de bezuinigingen met ingang van 2012 structureel gehalveerd (taakstelling van € 70.000). Door de overheveling kan er een goede (start)impuls worden gegeven aan de nieuwe speerpunten en de aandachtspunten vanuit de gemeenteraad. Thema 3; Heerenveen kiest voor Leefbaarheid 8. Renovatie Terbandsterbrug (€ 80.000) De Terbandsterbrug is al meerdere malen aangemeld voor de Verantwoordings- en Perspectiefnota‟s als zijnde een vervangingsinvestering. Echter dit bedrag is niet opgenomen in de uitvoering van het meerjarenperspectief. Gelet op de slechte staat van onderhoud is de brug nogmaals uitvoerig geïnspecteerd. Alternatief voor vervanging is een grootschalige renovatie, totale kosten € 400.000. Met deze renovatie kan de vervanging ±30 jaar uitgesteld worden. Met de overheveling van € 80.000 aangevuld met € 320.000 uit het regulier onderhoudsbudget (2012) kan de renovatie gerealiseerd worden. 9. Renovatie groen Nieuwburen/Heideburen (€ 15.000) Dit zijn kosten voor de “nog te planten” bomen en grondverbetering. In verband met de slechte weersomstandigheden in december zijn deze werkzaamheden voor het aanleggen van het „groen‟ op de Nieuwburen/Heideburen doorgeschoven naar maart 2012. Recapitulatie
106
