VEILIGHEIDSREGIO. o FRYSLAN. I Aan alle gemeenten van Fryslân. Geachte mevrouw, heer,

Io VEILIGHEIDSREGIO FRYSLAN Postbus ó1 2 8901 BK Leeuwarden T 088 22 99 999 E [email protected]

I

www.veiligheidsregiofryslan.nl

Bezoekadres:

Harlingertrekweg 58 Leeuwarden

Aan alle gemeenten van Fryslân

BTW nr: NLBl 73.71.072.801 Bankrekening: 28.51.28.647 KvK nr: 01 1 75 778

Datum

Uw kenmerk

2 iuli 2015

Uw brief van

Ons kenmerk

Bijlagen

ulT/15004556/DtR Behandeld door

Doorkiesnummer

E. van der Zwaag

088 22 99 978

Onderwerp

E-mail

Jaarverslag 2014 Veiligheidsregio Fryslân

e.vanderzwaag

@

1

vrf ryslan. nl

Geachte mevrouw, heer, Graag bieden wij u het jaarverslag over 2014 van Veiligheidsregio Fryslân aan. Het was een jaar waarin we als nieuwe organisatie samen met de gemeenten veel werk hebben verzet. Bijvoorbeeld tijdens de verschillende crises, zoals de brand in de kaasfabriek in Gerkesklooster en het ongeval met de dug-out in Twijzel. Door de opstell¡ng van de beleidsplannen 2015-2018 hebben we afgelopen jaar de organisatiekoers voor de komende raadsperiode bepaald. We hebben hierbij actief het gesprek gevoerd met de gemeenteraden. Een beschrijving van de verschillende activiteiten en ontwikkelingen in 2014 kunt u lezen in dit jaarverslag.

Veel leesplezier toegewenst drs. Ferd J.M. Crone voorzitter W.K. Kleinhuis algemeen directeur

Binnen Veiligheidsregio Fryslân werken Brandweer Fryslân en GGD Fryslân aan de brandweerzorg, publieke gezondheidszorg, rampenbestrijding en crisisbeheersing.

o o

jaarverslag 2014

Volop in beweging

Positieve ontwikkelingen bij Veiligheidsregio Fryslân

Inhoudsopgave 1. Brandweer..............................................................................................................................................................................................................................................................................4

“Saamhorigheid is de grootste les” – Klaas Schoorstra............................................................................................................................................................ 4

2014 was het jaar waarin het Algemeen Bestuur voor de gehele organisatie van Veiligheidsregio

Een bewogen jaar voor de Friese brandweer..................................................................................................................................................................................... 6

Fryslân de collectieve ambitie formuleerde. Onder het motto “Meiïnoar Sûn en Feilich” wil

Brandveiligheid begint bij jezelf...................................................................................................................................................................................................................... 7

Veiligheidsregio Fryslân de samenwerkende, alerte en slagvaardige organisatie zijn op het

Feiten & cijfers & vooral: mensen.................................................................................................................................................................................................................. 8

terrein van publieke gezondheid en fysieke veiligheid, dicht bij de burger.

PPMO: Kun je nog goed klimmen, hurken, kruipen en tillen?.......................................................................................................................................... 10

Oefenen, een zaak van levensbelang...................................................................................................................................................................................................... 12

De hoogtepunten van 2014 werden gevormd door de in- en externe ontwikkelingen die het afge-

Samen in actie.............................................................................................................................................................................................................................................................. 16

lopen jaar het nodige van de organisatie vroegen om bovengenoemde ambitie waar te kunnen

BOT allesbehalve ongevoelig........................................................................................................................................................................................................................ 18

blijven maken. Voor GGD Fryslân betekende dit optimale ondersteuning geven aan de Friese

Communicatie brandweer op 5 punten geoptimaliseerd..................................................................................................................................................... 20

gemeenten vanwege hun toenemende taken bij de gemeente op het gebied van zorg. Voor de

Personeelsopbouw................................................................................................................................................................................................................................................... 22

GGD is er bijvoorbeeld een uitdaging om optimaal aan te sluiten bij de gemeentelijk ingerichte gebiedsteams. Per 1 januari 2014 vormt Brandweer Fryslân één organisatie als onderdeel van

2. Crisisbeheersing................................................................................................................................................................................................................................................... 24

Veiligheidsregio Fryslân. De tien losse gemeentelijke brandweerorganisaties en het regionaal

De afdeling Crisisbeheersing is in 2014 flink ontwikkeld en werkte onder meer aan.................................................................................. 24

bureau zijn samengevoegd om gebundeld haar krachten in te zetten. Voor Crisisbeheersing was

De dag die Twijzel in rouw dompelde.................................................................................................................................................................................................... 26

2014 het jaar om te anticiperen en acties in te zetten op de aanwezige veiligheidsrisico’s in de

Oefenen in slagvaardigheid............................................................................................................................................................................................................................. 30

provincie. Ook de landelijk overeengekomen speerpunten op het terrein van het multidisciplinair

Locoburgemeesters maken kennis met Wet van Pleuris........................................................................................................................................................ 34

optreden vormden in 2014 een centraal thema. En dit alles kon afgelopen jaar natuurlijk niet func-

Hoe koel blijf jij als er een windhoos op je tent afstormt?................................................................................................................................................... 35

tioneren zonder een adequaat ingerichte bedrijfsvoering voor de organisatie.

The Tall Ships Race 2014: “Een goede voorbereiding is het hele werk”................................................................................................................ 36

Zeker in een jaar waarin de beleidsplannen voor de raadsperiode 2015-2018 zijn opgesteld, heeft

3. GGD............................................................................................................................................................................................................................................................................................. 40

Veiligheidsregio Fryslân de vruchten geplukt van het nieuwe bestuurlijke model van de inhou-

Waar waren wij mee bezig in 2014?.......................................................................................................................................................................................................... 40

delijke commissies. Naast het Dagelijks en Algemeen Bestuur werden die commissies bemenst

GGD Fryslân: adviseur van de gemeente en bondgenoot van de burger............................................................................................................ 42

door portefeuillehouders gezondheid voor de GGD, en door burgemeesters voor Brandweer en

Samenwerken is effectiever vooruitkomen......................................................................................................................................................................................... 44

Crisisbeheersing.

GGD Fryslân als partner van de gemeente in het sociaal domein – Tineke van der Vliert.................................................................... 46

De sociale impact van TBC............................................................................................................................................................................................................................... 48

Ik ben ervan overtuigd dat de organisatie er met dit jaarverslag in is geslaagd u in het kort een

Volop voorbereiden op mogelijke crisissituaties........................................................................................................................................................................... 51

helder beeld te geven van de ontwikkelingen en de werkzaamheden in het afgelopen jaar.

Communicatieve verjongingsslag GGD Jeugdgezondheidszorg.................................................................................................................................. 52

Kerngegevens GGD Fryslân............................................................................................................................................................................................................................. 54

Drs. F.J.M. Crone

Colofon............................................................................................................................................................................................................................................................................... 55

Voorzitter Veiligheidsregio Fryslân 2 - Jaarverslag 2014

Jaarverslag 2014 - 3

1. Brandweer Klaas Schoorstra (56) Op 1 april 2015 is Klaas

“S aamhorigheid is de grootste les”

Schoorstra precies 35 jaar vrijwilliger bij de brandweer. Hij werd ooit gevraagd door

Is er veel veranderd bij de brandweer in de afgelopen

Wat vond je van de overgang van de gemeentelijke brand-

de bevelvoerder van het korps

35 jaar? “Ja absoluut. Het is allemaal veel professioneler

weer naar één brandweerorganisatie onder de vleugels van

uit zijn dorp. Het leek Klaas wel

geworden. Je moet je bijvoorbeeld veel beter presenteren

de veiligheidsregio? “Het betekent dat vooral beleidsmatige

spannend en dus meldde hij

dan vroeger. Zo hadden we vroeger wel eens een kratje bier

beslissingen centraal worden genomen. En wat me opvalt is

zich aan. Nu 35 jaar later heeft

mee in de brandweerauto, dan had je een biertje als de

dat we nu veel uitgebreider geïnformeerd worden. Je bent

hij het nog steeds naar zijn zin

brand lang duurde. Dat kan tegenwoordig niet meer met die

beter op de hoogte door het mailverkeer, maar bijvoorbeeld

als vrijwilliger bij blusgroep

social media. Je staat dan meteen met je biertje op internet

ook door het eigen magazine.”

Ternaard.

of in de krant en dat kan natuurlijk niet, haha! En ook op het gebied van bluskleding is er veel veranderd. Die biedt nu

Welke persoonlijke ontwikkeling heb je in die 35 jaar

veel meer bescherming. Ook de manier van blussen is hele-

doorgemaakt, wat heb je opgestoken? “Dat saamhorig-

maal anders. Zo heb je nu bijvoorbeeld de RSTV-scan, waar-

heid in je ploeg het allerbelangrijkst is. Dat je blindelings op

mee je ontdekt in welk stadium de brand verkeert.”

elkaar vertrouwt. Dat je samen één bent en elkaar aanvult. Dat is heel bijzonder en zo voelen we het allemaal.”

“Ook wordt er tegenwoordig veel vaker en intensiever geoefend. Dit zijn uiteenlopende oefeningen: van ongeval

De eerste 35 jaar zitten er op. Op naar de volgende

gevaarlijke stoffen tot hulpverlening en van portofoonken-

35 jaar? Klaas, lachend: “Geen idee. We hadden altijd de

nis tot speciale oefeningen in de oefencentra in Wijster en

keuring ‘medisch’. Nu heb je de PPMO inzetoefening. Dan

Zuidbroek.”

moet je bijvoorbeeld met een ademluchttoestel onder een obstakel doorkruipen en dat wordt wel steeds lastiger als je 56 bent. Dus die 35 jaar erbij zal wel nét niet lukken...”

4 - Jaarverslag 2014


Volop actief met preventie

Brandveiligheid begint bij jezelf Het brandveiligheidsbewustzijn en de zelfredzaamheid van burgers, bedrijven en instellingen vergroten door de eigen verantwoordelijkheid te stimuleren. Dat is in het kort het doel van het project Brandveilig Leven van Brandweer Fryslân, waar in 2014 mee is gestart. Renate Hogeterp en Samira Verbeek, regionale coördinatoren van het project, vertellen.

Een bewogen jaar voor de Friese brandweer

Bewustwording van jong tot oud

om te komen kijken bij een woningbrandoefening van de

Samira: “Met doelgroepgerichte brandveilig leven-activiteiten

brandweer in hun wijk. Tijdens deze oefeningen wordt uitleg

wil Brandweer Fryslân de Friese samenleving van jong tot

gegeven over de werkwijze van de brandweer bij een

oud bewust maken van de gevaren van brand, hoe brand te

woningbrand en gaan we met buurtbewoners in gesprek

voorkomen en wat te doen als er onverhoopt toch brand uit-

over brandveiligheid thuis. Dit is een laagdrempelige manier

breekt. Dit alles onder het motto: ‘brandveiligheid begint bij

om de bewustwording ten aanzien van brandveiligheid thuis

jezelf’. Ruim vijftig brandweermedewerkers – zowel beroeps

aan te wakkeren en mensen attent te maken op maatregelen

als vrijwilligers uit de blusgroepen – hebben zich hiervoor het

die ze zelf kunnen nemen.”

afgelopen jaar ingezet. Hun praktijkkennis en kunde zijn van

2014 was voor Brandweer Fryslân een extra belangrijk jaar: met ingang van 1 januari 2014 zijn alle gemeentelijke korpsen en de regionale brandweer samengebracht in één regionaal

onschatbare waarde voor een succesvolle uitvoering van de

Gastlessen brandveiligheid op de basisschool

activiteiten.”

Samira: “Vorig jaar heeft Brandweer Fryslân 199 gastlessen brandveiligheid gegeven aan ruim 4.400 basisschoolleerlin-

brandweerkorps. Bij dit ene slagvaardige brandweerkorps werken bijna 1.400 mensen, waaronder

Brandveiligheid in en rondom huis

gen in de bovenbouw. Met een landelijk ontwikkeld lespak-

ruim 1.100 vrijwilligers. Welke ontwikkeling heeft de brandweer in 2014 doorgemaakt en waar

Renate: “Er valt nog veel te winnen, vooral bij burgers thuis.

ket wordt de kinderen op een interactieve manier kennis

Landelijk komen jaarlijks veertig tot zestig personen om het

bijgebracht over brandveiligheid thuis en op school.”

hadden deze 1.400 collega’s het zoal druk mee in 2014?

leven door brand en raken tussen de 400 en 700 personen ernstig gewond. De meeste slachtoffers vallen bij woning-

Overige activiteiten

branden. Onder meer via ‘oefenen in de wijk’ wil Brandweer

Renate: “Overige brandveilig leven-activiteiten waren onder

Fryslân het risicobewustzijn van burgers over brandveiligheid

meer gericht op studenten en senioren, maar ook op eigena-

in en rondom het huis vergroten. In 2014 hebben we in 16

ren en gebruikers van bedrijfspanden en instellingen.”

verschillende woonwijken buurtbewoners actief uitgenodigd



Feiten & cijfers & vooral: mensen Een greep uit alle bedrijfsvoeringscijfers van Veiligheidsregio Fryslân In 2014

>

€ 65 miljoen In 2013 lag het begrotingstotaal op € 38 miljoen

was het begrotingstotaal ongeveer

> € 8 miljoen

betaalden de Friese gemeenten in totaal

en

€ 51 miljoen voor Veiligheidsregio Fryslân,

werd betaald door het ministerie van Veiligheid en Justitie

€ 6 miljoen werd betaald uit opbrengsten voor dienstverlening

>

bedroegen de personele kosten in totaal

>

> 67% vrouw

1.900 mensen bij Veiligheidsregio Fryslân, waarvan 1.162 in vrijwillige dienst werkten er in totaal ruim

was bij de mensen die niet-vrijwilliger waren

Een nieuwe manier van werken met Office 365 In 2014 is Veiligheidsregio Fryslân gestart met de overgang van Office 2003 naar Office 365. Daarvoor heeft de afdeling Bedrijfsvoering – via een contract met Microsoft – de eerste cruciale stap gezet richting het nieuwe Officepakket. En zo werkt Veiligheidsregio Fryslân momenteel met Office 2013, dat de overgang zal bieden naar het uiteindelijke 365-pakket. Dat pakket zal de organisatie in 2015 nieuwe communicatiemogelijkheden bieden.


€ 32 miljoen

Brandweer op het water: Brandweer Fryslân in getallen:

1.347 Medewerkers 65 Kazernes 85 (tank)autospuiten 51 Personeel-/materieelvoertuigen 12 Hulpverleningsvoertuigen 14 Haakarmvoertuigen 13 OvD/HOvD voertuigen 42 Voertuigen (overig) 16 Vaartuigen

10 oppervlakte

reddingsteams:

Balk Burgum Grou Harlingen 2 duikteams: Heeg Leeuwarden Jubbega Koudum

BEROEPSMEDEWERKERS BRANDWEER FRYSLÂN AANTAL MANNEN: 152 AANTAL VROUWEN: 33

Sneek

Langweer 16 vaartuigen: Lemmer 8 personeel-/materieelvaartuigen Wolvega

33% man en ruim

Omdat we nu één brandweer zijn, heeft Veiligheidsregio Fryslân aan het begin van 2014 voor een bedrag van ruim € 40 miljoen gebouwen van de brandweer en het bijbehorende materiaal overgenomen van de Friese gemeenten.

BEROEPS: GEMIDDELDE LEEFTIJD MANNEN: 46,23 GEMIDDELDE LEEFTIJD VROUWEN 46,92 GEMIDDELD AANTAL DIENSTJAREN BIJ DE MANNEN 13,52 BIJ DE VROUWEN 14,01

8 brandweervaartuigen

VRIJWILLIGERS: 1.162 GEMIDDELDE LEEFTIJD: 41,3 OUDSTE/JONGSTE: 64/19 JAAR GEMIDDELD AANTAL DIENSTJAREN: 13 JAAR


Iedereen die repressief inzetbaar is bij de brandweer wordt regelmatig getest en gekeurd om te checken of ze het brandweerwerk goed en veilig kunnen uitvoeren. Daarvoor wordt het landelijk ontwikkelde Periodiek Preventief Medisch Onderzoek (PPMO) ingezet. Projectleider PPMO Jelmer Dam kent de ins en outs.

PPMO: Kun je nog goed klimmen, hurken, kruipen en tillen? “PPMO vervangt de oude keuring met fietstest en bestaat

Hulp en tips

uit een meting – een hindernisbaan en traplooptest – en een

“Deelnemers krijgen vooraf duidelijke uitleg en instructies.

meer uitgebreide keuring met daarbij een arts. In Fryslân

De meting is veel realistischer dan de vroegere fietstest.

hebben we 2014 benut om PPMO op te zetten en te borgen

Iedereen met een normale conditie moet hem binnen de

binnen de organisatie. We oefenen met een aantal blusploe-

tijd kunnen halen. Wel kunnen sommige onderdelen lastiger

gen uit alle afdelingen met de hindernisbaan in een proef-

zijn voor langere mensen, zoals de lage tafel. Toch moet je

opstelling. Zo zijn we goed voorbereid om in maart 2015 te

in een brandend pand ook langere tijd op je hurken kunnen

starten met de daadwerkelijke metingen.”

opereren. Bovendien zijn andere oefeningen weer pittiger voor een klein en tenger persoon. Wie moeite heeft met

Hindernisbaan

bepaalde onderdelen kan hulp en gerichte tips krijgen

“De hindernisbaan bestaat uit twaalf onderdelen – die

van de organisatie. Daarvoor hebben we een speciale

zijn gebaseerd op een brandinzet – en een traplooptest.

PPMO-app, een webpagina en niet te vergeten een PPMO-

Gedurende het jaar bouwen we de baan op bij vier tot zes

coördinator die de collega’s individueel of in groepjes

locaties in Fryslân. De keuringsfrequentie is afhankelijk van

begeleidt.”

de leeftijd en varieert van eens per vier jaar tot elk jaar. De meting en keuring zijn volledig niet-discriminerend. Het uitgangspunt is een brandend pand en de bijbehorende eisen om het werk te doen. Dit is overal in Nederland hetzelfde en sluit perfect aan bij de keuring. De baan is gebaseerd op de uitdagingen en functie-eisen van ons werk. Denk aan klimmen, hurken, tillen en rugbelasting. Testonderdelen zijn bijvoorbeeld aankleden en ademlucht op doen, gehurkt onder lage tafels doorkruipen, plafondstoten en een pop verslepen. Tot slot volgt de traplooptest.”


BEDRIJFSVOERING RONDDE IN 2014 VOOR DE BRANDWEER ONDER ANDERE DE VOLGENDE AANBESTEDINGEN AF: bluskleding, brandweerhelmen, vaartuigen in Lemmer, PPMO, verzekeringen en portofoons. Jaarverslag 2014 - 11

Oefenen, een zaak

van levensbelang 12.05.2014 – 15.05.2014

Oefenen is geen restactiviteit bij de brandweer maar een kernactiviteit. Want alleen door uitgebreid en intensief te oefenen houd je de kennis en vaardigheden van de brandweermensen op peil. En kun je de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van brandweerzorg bijhouden en implementeren. Dus ook in 2014 stonden diverse oefeningen op de agenda. Een greep hieruit.

Grootschalige oefening Werpsterhoek Veiligheidsregio Fryslân heeft van 12 tot en met 15 mei een grootschalige hulpverleningsoefening georganiseerd op de Werpsterhoek nabij Leeuwarden. Tijdens de oefening werd een kettingbotsing gesimuleerd waarbij zeventien voertuigen en één vrachtauto betrokken waren. Elf lotusfiguranten werden ingezet als slachtoffers. Diverse hulpdiensten kwamen in actie om hen in veiligheid te brengen. Kettingbotsing Tijdens de oefening raakte een bestuurster

Belang van oefenen Een kettingbotsing komt gelukkig niet

in de slip en sloeg daarna over de kop op het knooppunt

vaak voor in onze regio. Desondanks moeten de hulpdien-

De Werpsterhoek. Bij dit incident waren nog twee voertuigen

sten goed zijn voorbereid, zodat zij samen daadkrachtig en

betrokken. Dit resulteerde in nog eens vier verschillende ket-

accuraat kunnen optreden en adequaat kunnen handelen.

tingbotsingen. Bij zo’n grootschalig verkeersongeval worden

Oefenen is daarom van groot belang. Bij de Werpsterhoek

verschillende hulpdiensten gealarmeerd. Partners die aan de

waren naast het bestrijden van het incident zelf communica-

oefening meededen zijn de politie, Rijkswaterstaat, gemeen-

tie en samenwerking twee belangrijke speerpunten.

te Leeuwarden, de geneeskundige dienst van Defensie en Brandweer Fryslân.

>> lees verder >> 12 - Jaarverslag 2014


10.09.2014

Island Hopper: Brandweer en Defensie oefenen natuurbrandbestrijding met blushelikopter Strand en duinen bij paal 6 op Terschelling waren op 10 september het toneel van de grote multidisciplinaire natuurbrandoefening ‘Island Hopper’. Daarbij werd voor het eerst de inzet van een blushelikopter van het Defensie Helikopter Commando (DHC) beoefend op het Friese Waddeneiland. Vanuit een grote waterzak (‘bambi bucket’) dropte de Eurocopter Cougar transporthelikopter per keer tot 2.500 liter water op of naast de gesimuleerde brandhaard om het vuur te doven.

2/3/9/10.04.2014

Naast de brandweerposten West-Terschelling en Midsland

regio’s Noord- en Oost-Gelderland en Gelderland Midden

en het DHC waren tal van organisaties bij ‘Island Hopper’

en andere onderdelen van Veiligheidsregio Fryslân. ‘Island

betrokken: de gemeente Terschelling, provincie Fryslân,

Hopper’ beoefende behalve het blussen ook waterwinning in

Staatsbosbeheer, KNRM, het ministerie van Economische

ontoegankelijk gebied en samenwerken met alle betrokken

Zaken, het Fire Bucket Operations-team van de veiligheids

partijen in een Coördinatieteam Waddeneilanden (CoWa).

Eerste regionale oefeningen met oppervlaktereddingsteams In april was de omgeving van de Heerenzijlbrug in Terherne het decor van de jaarlijkse vaartuigoefening in Fryslân. Oefenleider Pieter Osinga, medewerker vakbekwaamheid in afdeling Zuidwest: “Van oorsprong is het een brandweer oefening, maar inmiddels doen er meer eenheden mee: politie, ambulance en Provinciale Waterstaat. Voor de nieuwe oppervlaktereddingsteams van de brandweer was dit de eerste vaartuigoefening.” In totaal deden ruim 300 mensen aan de oefening mee.

oefeningen hun vruchten afwerpen: “Door meer samen te

Naast de hulpeenheden waren dat ook leden van de

werken, vinden we elkaar steeds beter en sneller. Dat kan

oefenstaf van Veiligheidsregio Fryslân en observatoren

levens redden in échte noodsituaties.”

die de oefening analyseerden. Pieter concludeert dat de 14 - Jaarverslag 2014


Samen in actie

01.11.2014

Grootschalige gezamenlijke inzet bij scheepsbrand Brandweer Fryslân, KNRM en Kustwacht kwamen op 1 november gezamenlijk in actie na een melding van een scheepsbrand op het IJsselmeer. Op een jacht op het IJsselmeer nabij Gaast was door onbekende oorzaak brand ontstaan. De enige opvarende werd in goede gezondheid aangetroffen op het strand nabij de Zeedijk in Gaast. Op die zaterdagavond kregen de hulpdiensten rond 18.30

Bij de actie werden onder meer vijf boten van de KNRM en

uur melding van een scheepsbrand. Het jacht bleek zich op

een helikopter van de Kustwacht ingezet. De vijf boten van

zo’n twee kilometer uit de kust van Gaast te bevinden. De

de KNRM waren afkomstig uit Hindeloopen, Den Oever,

brandweer werd met behulp van een reddingsboot van de

Medemblik en Andijk. Bij het incident werd de brandweer

KNRM naar het vaartuig gevaren. Het jacht bleek bij aan-

van Koudum en Workum ingezet.

komst van de hulpdiensten al zwaar beschadigd en zonk niet veel later.



BOT allesbehalve ongevoelig Het Bedrijfsopvangteam (BOT) van Brandweer Fryslân vangt collega’s na een ingrijpende gebeurtenis op, luistert naar hun verhaal en brengt een verwerkingsproces op gang. “Na een indrukwekkende uitruk moet er een moment van

groep aan tafel, maar je hebt maar één kans om iedereen bij

aandacht zijn, zodat het verwerkingsproces op gang komt”,

elkaar te krijgen en de puzzel compleet te maken. Daarna

stelt BOT-coördinator Jan Beuving. “Soms is het voor een

kan het gesprek - met of zonder het BOT – worden voortge-

ploeg genoeg om vijf minuten bij elkaar te zitten en elkaar in

zet met de brandweerlieden die het incident van heel dicht-

de ogen te kijken. Prima! Is er behoefte aan onze ondersteu-

bij meemaakten.”

ning? Dan staan we klaar.” Als de behoefte er is, komt er een vervolggesprek met het Puzzel

BOT. Maar vaak blijft het bij één gesprek en praat een ploeg

Het eerste gesprek met het BOT is een zogenoemde opera-

zonder het BOT verder. Het BOT voert maximaal drie ver-

tionele debriefing zodra de ploeg terugkomt op de kazerne.

volggesprekken. Als iemand daarna nog steeds verwerkings-

“Iedereen vertelt zijn of haar verhaal over het incident. Elk

reacties heeft die het dagelijks functioneren belemmeren, is

verhaal is een puzzelstukje en alle stukjes samen geven een

waarschijnlijk professionele hulp nodig. Gemiddeld komt het

totaalbeeld”, legt Jan uit. “Aan ons de taak om goed te

BOT 25 keer per jaar in actie, meestal voor groepsgesprek-

luisteren en ervoor te zorgen dat iedereen aan het woord

ken. Maar ook individuele brandweercollega’s kunnen bij het

komt.”

team terecht. “Hetzelfde incident kan op mensen een verschillende indruk maken”, aldus Jan. “Ook kan een relatief

Soms worden ook politie- en ambulancemedewerkers uit-

klein incident voor iemand die al veel heeft meegemaakt de

genodigd voor de debriefing. Jan: “Er zit dan wel een grote

druppel zijn.”

Jan Beuving, BOT-coördinator 18 - Jaarverslag 2014


Bij aanvang van de

Communicatie brandweer op 5 punten geoptimaliseerd

brandweerwoordvoering 3. Nieuwe website De nieuwe website van Brandweer Fryslân ging op 1 januari 2014 online. Deze sluit aan bij de site van Brandweer Nederland en wordt deels landelijk onderhouden. De pagina’s met organisatie-informatie en nieuws en de Twitter-feed worden volledig vanuit Fryslân gevuld.

‘we zijn trots op ons werK en laten dat GraaG zien’

telefonisch en via de portofoon contact bij

ze elkaar in levenden lijve: bevelvoerder

stra draait een dienst mee met centralist

maar losbarsten.’

09.18 uur Er komt een 112-melding binnen voor de brandweer. Mariska neemt hem aan, Henny luistert via een headset mee. Een vrouw, behoorlijk in paniek, vertelt dat ze een schoorsteenbrand in haar woning vermoedt. ‘Wat is uw adres?’ wil Mariska als eerste weten. De beller noemt haar adres in het Friese Achlum. ‘Woont u in een vrijstaande woning?’ Dat blijkt het geval. ‘En wat voor dakbedekking heeft u?’ Ondertussen maakt Mariska de melding aan in haar systeem. Met één druk op de knop wordt duidelijk dat er een tankautospuit en een hoogwerker nodig zijn én dat de kazerne van Harlingen gealarmeerd moet worden. De alarmering wordt verstuurd. Mariska vraagt de beller om buiten op de brandweer te wachten. Henny: ‘Bij een alarmering gaat mijn pieper. Dan race ik zo snel mogelijk naar de kazerne.’ De tijd tussen de alarmering en het moment dat de bevelvoerder zich meldt, vindt Mariska de meest frustrerende. ‘Je krijgt ondertussen steeds meer telefoontjes binnen. “We zijn onderweg”, is het enige wat je dan kunt zeggen. Hoe snel het ook gaat, het duurt voor je gevoel altijd te lang.’ Henny: ‘En reken maar dat wij zo snel mogelijk zijn.’ De brandweerwagen vertrekt als er minstens één bevelvoerder en vijf andere brandweerlieden aanwezig zijn. Met minder neemt Mariska geen genoegen. ‘Dan schakel ik direct een andere ploeg in. Daarom noemen ze me soms gekscherend de “bitch” van de meldkamer.’ >>

redactIoneel Een primeur: voor je ligt het eerste nummer van 02. Het nieuwe magazine voor medewerkers van Brandweer Fryslân, hun thuisfront en (keten)partners. Waarom de naam 02? Omdat het de landelijke regiocode voor Brandweer Fryslân is, die je bijvoorbeeld in de nummering van al onze auto’s terugziet. Maar de naam verwijst ook naar O2: zuurstof, als in ademlucht, essentieel in het brandweervak.

in januari 2014 had het Twitter-account van Brandweer Fryslân enkele honderden volgers: AAN HET EINDE VAN HET JAAR WAREN DAT ER BIJNA

6.800!

4. Communicatie buiten Fryslân 1. Woordvoering

Ook op andere terreinen is de samenwerking op gebied van

Bij de start van de geregionaliseerde brandweer op 1 januari

communicatie buiten de provinciegrenzen geïntensiveerd,

2014 is ook de woordvoering over brandweergerelateerde

bijvoorbeeld met de veiligheidsregio’s in de buurprovincies

betrokkenen en geïnteresseerden – op de hoogte te hou-

incidenten gecentraliseerd. Sindsdien is Brandweer Fryslân

en met de politie-eenheid Noord-Nederland. In 2014 is

den van wat er speelt binnen de organisatie, verschijnt sinds

op ieder moment van de dag bereikbaar en beschikbaar

Brandweer Fryslân bovendien aangesloten bij het CoBra

maart 2014 het brandweermagazine 02. De naam 02 verwijst

voor collega’s, media en ketenpartners voor de afhan-

(Communicatie Brandweer) op zowel plenair niveau als in het

naar het nummer van de Friese veiligheidsregio, dat ook

deling van incidenten. Tijdens kantooruren is het cluster

kernteam.

op alle brandweervoertuigen prijkt. In het blad ligt de focus

GAST EN GASTVROUW Bevelvoerder Henny Boonstra (links) is al zeventien jaar brandweervrijwilligster in Opsterland. Daarnaast werkt ze in de schoonmaak. Mariska Petstra is sinds dertien jaar meldkamer centralist. Voordat ze in 2011 naar de nieuwe Meldkamer NoordNederland verhuisde, werkte ze op de meldkamers in Assen en Arnhem.

9

8

Dit magazine is van en voor medewerkers. eind deze maand neemt Johan Postma afscheid Mensen en hun dagelijks werk staan centraal. als directeur/commandant van Brandweer Fryslân. Ook innovatie en samenwerking komen in elke editie terug. 02 heeft een redactie met veel Johan blik terug op de afgelopen jaren, vertelt wat brandweermensen uit de praktijk. Alle afdelingen hij gaat doen én waarom de Friese brandweer een zijn vertegenwoordigd. eigen magazine verdient. Magazine Brandweer Fryslân

PIKETVOORLICHTING BIJ BRAND IN ACHT STAPPEN 1 Alarmeringen van de meldkamer die aan

EFT 24 UUR PER DAG EEN GEZICHT

en. Sirenes van extra bluswagens die arriveren. euw van mensen. Dan word je aan je jasje e minuten in de uitzending.’ De zeven voorlichters ryslân verschijnen tijdens stressvolle momenten haal. Om en om hebben ze piketdienst en houden een ‘mediabrand’ ligt op de loer.

TEKST JAN WILLEM WESSELS (GH+O) BEELD EDWIN FABER, JARING RISPENS EN KEES VAN DER MARK

PIKETPOOL BLUST MEDIABRANDEN

Voorlichters kunnen ter plaatse gaan om media te informeren, maar dat hoeft niet altijd. Zo werden bij deze uitslaande brand in Appelscha op 14 februari volgers en ook media via Twitter op de hoogte gehouden.

bepaalde criteria voldoen, bereiken niet alleen de pagers van de juiste blusploeg, maar ook die van de piketvoorlichter.

#01 | maart 2014

2 De voorlichter schakelt zijn portofoon in en wacht op het contact tussen bevelvoerder en meldkamer, om een inschatting van de situatie te kunnen maken.

3 Bij het sein “middelbrand” komt de voorlichter

Tegelijk met de regionalisering van Brandweer Fryslân is de centrale piketvoorlichtingspool uit de startblokken gegaan. Vóór 1 januari was de brandweer onderdeel van de gemeenten en was piketvoorlichting hun verantwoordelijkheid. In de praktijk ging dat wel eens anders, weet Anthony Hogeveen, communicatieadviseur bij Veiligheidsregio Fryslân (VRF) en woordvoerder van Brandweer Fryslân. ‘Journalisten namen rechtstreeks contact op met de officier van dienst (OvD) of ze belden de politie. Het kwam regelmatig voor dat de politie de woordvoering bij branden deed.’ Niet ideaal. Want de brandweer heeft bij branden meer kennis van zaken en wil op die momenten zichtbaar en transparant zijn.

in actie. Hij begint met het versturen van tweets over de brand en spreekt een OOV-alert in: een soort voicemailbericht voor journalisten die op deze alarmeringsdienst zijn aangesloten.

Wat ga je doen vanaf 1 april?

4 Bij het sein “grote brand” gaat de voorlichter ter plaatse. Er kan reden zijn om al eerder in de auto te stappen. Bijvoorbeeld als een kleine brand grote gevolgen heeft.

‘De Raad van Brandweercommandanten en de Directeuren Veiligheidsregio’s hebben me gevraagd om de functie kwartiermaker Brandweer/ Multi-opschaling binnen de Landelijke Meldkamer Organisatie (LMO) te vervullen. Een eervolle functie, maar het betekent dat ik Veiligheidsregio Fryslân moet verlaten. Erg jammer, want het waren hele mooie jaren. Toch ben ik ook iemand die graag iets nieuws opbouwt. Daar is bij de LMO alle ruimte voor.’

Snel verhaal Woordvoering overlaten aan de OvD is in dit mediatijdperk geen optie. ‘Bij een brand ontstaat er op social media direct een berichtenstroom, waarop je moet inspelen’, vertelt Anthony. ‘Ook media, zoals kranten en televisie, eisen snel een verhaal. Waar journalisten vroeger na het sein brandmeester een interview met de OvD deden en daarna hun artikel of beeldreportage maakten, doen ze tegenwoordig zo snel mogelijk verslag op internet. Er zijn ook veel camjo’s (camerajournalisten, red.) die in no time ter plaatse zijn en in korte tijd een video maken, die ze vanuit hun auto direct naar de media verspreiden. De OvD is ondertussen nog druk bezig met zijn primaire taak: het incident bestrijden. Hij heeft geen tijd om voor een camera te staan.’ Toen Anthony begin 2013 werd aangesteld bij VRF, was zijn eerste missie om de voorlichtingspool vorm te geven. ‘Ik peilde de belangstelling onder de medewerkers van VRF en alle brandweermensen in de provincie. “Zou je het leuk vinden?” was de belangrijkste vraag. Daarbij stelden we wel een paar eisen: je hebt kennis van brandweerzaken, bent communicatief sterk, kunt je mannetje staan en beschikt over basiskennis van social media. Want die worden steeds belangrijker.’ >>

5 Eenmaal ter plaatse zoekt de voorlichter contact met de officier van dienst, om de juiste en meest up-to-date informatie te krijgen.

6 De voorlichter staat media te woord en houdt via zijn iPad social media in de gaten.

7 Is de brand onder controle, dan volgt de eindwoordvoering. Sommige officieren van dienst doen dat graag zelf, anderen laten het liever aan de voorlichter over.

8 Een officieel persbericht wordt niet meer verstuurd. Het is onmogelijk om het grote aantal, ook lokale, media te bereiken. Bovendien houden journalisten de berichtgeving over het algemeen zelf in de gaten. Wel maakt de voorlichter een bericht voor de website van de brandweer, dat journalisten kunnen gebruiken als informatiebron.

14 15

TEKST WINNEKE KOK (GH+O) BEELD ARCHIEF LEEUWARDER COURANT

OVEMBER 1979

woestende brand legt herberg De Drie Witte Kannen bij Twijzel . Het is de eerste grote brand voor oud-brandweervrijwilliger Bremer. Bijna vijfendertig jaar later blikt hij terug.

de Rijksstraatweg. De naastgelegen kerk ol rook en de zondagochtenddienst wordt dries: ‘De panden in de omgeving hebben uden, terwijl de herberg “gecontroleerd” Frustrerend, maar het pand was niet den. We zijn de hele zondag nog bezig

k is een smeulende peuk in de prullenbak an de grote brand. Op de plek van de ooit meer iets anders gebouwd. Anno 2014 hapen. Een vredig tafereel. Niets herinnert t dramatische weekend in 1979.

19

18

ername van de inhoud zonder schriftelijke toestemming van de

+ Orth Redactie Jelleke Bouma, Wietze Brandsma, ra, Ingrid Weert, Jan Willem Zwart Ontwerp, vormgeving en tieadres Brandweer Fryslân, Team Communicatie/Redactie 02,

Hoe kijk jij terug op je periode als brandweer commandant in Fryslân? teKst Kees VaN Der MarK Beeld MarTiN rijPsTra

n

‘Ik kijk met veel genoegen en tevredenheid terug. Met het project “Samen naar één brandweer” werkten we de

afgelopen twee jaar hard aan regionalisering van de brandweer in Fryslân. We zijn er samen in geslaagd om een goede start te maken met de nieuwe organisatie. Daar ben ik trots op. Ook ervaar ik veel positieve energie binnen jan ney Freerkbrandweer.’ de geregionaliseerde

EEn EigEn magazinE! In veel vaste rubrieken van 02 draait het om collega’s. De meeste rubrieken vind je in dit eerste nummer. Zoals De Ploeg in het hart van het blad. Hier maak je kennis met een blusploeg in de regio. In Groen & grijs vertellen een “oude rot” in het vak en een relatief nieuwe collega hoe ze hun werk bij de brandweer ervaren. En dan Spuitgast; waarin een vrijwilliger een dagje meeloopt met een beroeps óf andersom. Op de achterpagina vind je Blik op rood, waarin iemand van buiten Brandweer Fryslân aan het woord komt. En zo zijn er meer rubrieken. We wisselen ze per editie af. In het volgende nummer vind je bijvoorbeeld Brand meester, waarin we terugkijken op een recent incident. En vanaf dan is deze pagina gereserveerd voor Postvak IN, met ruimte voor ingezonden berichten.

stoere Gast in holluM

Waarom verdient Brandweer Fryslân een eigen magazine?

‘In de aanloop naar de regionalisering hielden we collega’s onder meer via bijeenkomsten en nieuwsbrieven op de hoogte. Nu we één Brandweer Fryslân zijn, blijven we natuurlijk communiceren. Binnen Brandweer Fryslân werken ruim 1.300 mensen, verspreid over tientallen locaties in de provincie. Het is belangrijk dat iedereen betrokken is én blijft bij de nieuwe organisatie en zich verbonden voelt met collega’s. Met dit magazine willen we die binding creëren en vergroten enMarcel iedereen goed blijven Konst: informeren. Zo kunnen we het clubgevoel versterken. Deze doelen sluiten mooi aan bij onze “Visie op vrijwilligheid”. Dit magazine is bovendien een prachtig middel om de buitenwereld te laten zien wat we als brandweer doen en waar we voor staan. We zijn trots op ons werk en laten dat graag twijzel inzien!’ Brand

‘zonder pieper voel iK Me naaKt’

brandweerwoordvoering: buiten kantooruren neemt een

5. Eigen magazine + nieuwsbrief

satie ontvangen de vrijwilligers daarnaast tweewekelijks een

pool van brandweervoorlichters deze taak over via piketdien-

Om de bijna 1.400 vrijwilligers en beroepsmedewerkers

digitale nieuwsbrief en kunnen de beroepsmedewerkers

sten. Voor deze taak is een zestal operationele brandweer-

van Brandweer Fryslân – maar ook hun thuisfront en andere

terecht op het intranet van de veiligheidsregio.

medewerkers – beroeps en vrijwilligers – opgeleid. In 2014 zijn de brandweervoorlichters 617 keer via de pager

Heb jij ideeën of bijdragen (teksten, foto’s) die interessant kunnen zijn voor 02? We zien ze graag in onze mailbox: [email protected]. Je kunt ook een van de redactieleden benaderen. Hun namen vind je in het colofon.

gealarmeerd en talloze keren door politie, gemeenten, meld-

Genoeg introductie… Blader snel verder en ontdek ons nieuwe magazine. Welkom in 02!

of afstemming. In 2014 traden de brandweervoorlichters bij

kamer of Officieren van Dienst gebeld voor ondersteuning

De redactie

het vuur KolKte door de raMen

zeven GRIP-incidenten op als CoPI-voorlichter en waren zij 3

Brandweerlieden in het nieuw

actief bij diverse oefeningen. Op 1 december tekende algemeen directeur Wim Kleinhuis

Gerlof dijkstra:

‘Brandweer virus is heel BesMettelijK’

vooral op achtergrondverhalen. Voor nieuws uit de organi-

Communicatie van Veiligheidsregio Fryslân beschikbaar voor

(op foto: rechts) de contracten met de leveranciers van nieuwe 2. Social media

uitrukkleding en helmen voor Brandweer Fryslân. Die worden

In de communicatie met media, publiek en andere doel-

vanaf begin 2015 ingevoerd. In eerste instantie gaat het om

groepen maken de voorlichters gebruik van verschillende

350 stuks, de overige 850 volgen zodra dat nodig is. De pak-

kanalen. Naast het zogeheten OOV-alarm (persalarm) ligt de

ken worden op maat gemaakt om te zorgen voor optimaal

nadruk vooral op de inzet van Twitter en de website. Voor

draagcomfort en zo min mogelijk belemmering tijdens het

de pers bieden de Twitterberichten – in combinatie met de

werk. Bovendien leidt de invoering van één soort uitrukkle-

persberichten op de website – veel (actuele) informatie: dit

ding en helmen tot een uniforme uitstraling in heel Fryslân.

leidt weer tot minder persvragen via de telefoon. 20 - Jaarverslag 2014


Opbouw personeelsbestand Veiligheidsregio Fryslân Opbouw personeelsbestand

1. Leeftijdscategorie 00-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-65 65- >

2. Dienstjaren 00-02 03-05 06-10 11-15 16-20 21-30 30- >

3. Geslacht Man Vrouw

% 2,13 12,5 24,2 30,72 15,82 12,77 1,86 100 % 19,02 12,37 15,43 18,88 6,65 17,29 10,37 100 % 33,38 66,62 100

Aantal 16 94 182 231 119 96 14 752 Aantal 143 93 116 142 50 130 78 752

2,13

12,5

24,2

30,72

15,82

12,77

1,86 00-24 25-34 35-44 45-54 %

00-24

25-34

35-44

45-54

55-59

60-65

60-65

65 >

12,37

15,43

18,88

6,65

17,29

10,37 00-02 03-05 06-10 11-15 %

00-02

03-05

06-10

Opbouw personeelsbestand vrijwilligers brandweer

65 >

Leeftijdscategorie

19,02

55-59

Opbouw personeelsbestand vrijwilligers Brandweer

11-15

16-20

21-30

16-20 21-30

30 >

1. Leeftijdscategorie 00-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-65 65- >

30 >

Dienstjaren

33,38

Aantal 251 501 752

66,62

man vrouw % man

vrouw

Geslacht

% 3,36 21,17 33,48 33,73 7,06 1,2 0 100

Aantal 39 246 389 392 82 14 0 1162

2. Dienstjaren 00-02 03-05 06-10 11-15 16-20 21-30 30- >

% Aantal 9,39 104 11,10 123 24,64 273 20,49 227 13,09 145 17,78 197 3,52 39 100 1108 NB: van 54 personen zijn de dienstjaren onbekend.

3,36

21,17


5. Verzuimcijfers 2014 Organisatieonderdeel Veiligheidsregio Fryslân JGZ Z&A Brandweer Bedrijfsvoering Crisisbeheersing

% 4,00 4,90 5,80 3,30 2,30 2,60

Meldingsfrequentie 0,9 0,8 1,4 0,8 1 1,4

3. Geslacht Man Vrouw

% 93,55% 6,45% 100

33,73

7,06

1,2

0 00-24 25-34 35-44 45-54 55-59 %

00-24

25-34

35-44

45-54

55-59

60-65

65 >

20,49

13,09

17,78

3,52

60-65

Leeftijdscategorie

9,39

11,10

24,64

00-02 03-05 06-10 11-15 16-20 % 00-02

03-05

06-10

11-15

16-20

21-30

30 >

21-30 30 >

Dienstjaren 33,38

4. Aantal medewerkers per afdeling VRF Totaal 752 Bedrijfsvoering 107 Crisisbeheersing 27 JGZ 341 Z&A 91 Brandweer 186

33,48

66,62

Aantal 1087 75 1162

man vrouw

% man

vrouw

Geslacht


2. Crisisbeheersing Sinds 1 januari 2014 heeft de veiligheidsregio één afdeling die zich bezighoudt met rampenbestrijding en crisisbeheersing: bureau GHOR Fryslân, bureau Bevolkingszorg en het Veiligheidsbureau zijn samengevoegd tot de afdeling Crisisbeheersing.

De afdeling Crisisbeheersing is en werkte onder meer aan: > >

in 2014 flink ontwikkeld >

het versterken van de crisisorganisatie door het aantal piketten te vereenvoudigen en het inrichten van een Coördinatieteam Waddeneilanden

> voorbereiding en uitvoering van de Tall Ships Races Harlingen

het beleidsplan Crisisbeheersing 2015 -2018

>

>

diverse oefeningen, waaronder de Masterclass voor burgemeesters en de grote hulpverleningsoefening op de nieuwe Haak bij de Werpsterhoek

het assisteren en coördineren bij diverse incidenten, waaronder het chloorincident in Heerenveen, de ingestorte dug-out in Twijzel en de brand in de Zuivelfabriek in Gerkesklooster

>

nieuw beleid voor vakbekwame medewerkers in de crisisorganisatie

een adequate voorbereiding op een uitbraak van MERS, ebola en vogelgriep

GRIP op de zaak

GRIP op de zaak

31.01.2014

05.03.2014

Grafkistenfabriek Burgum in de as

Garagebrand Rottevalle

Een uitslaande brand legde op vrijdagochtend 31 januari de grafkistenfabriek in Burgum volledig in de as. Bij de brand

Een grote brand in Rottevalle heeft woensdagmiddag 5 maart een voormalig garagebedrijf in Rottevalle in de as gelegd.

raakten twee personen gewond. Om de hulpverlening bij de brand te coördineren is opgeschaald naar GRIP 1. De Leider

Een naastgelegen woonhuis kon dankzij de inzet van de brandweer worden gespaard. Bij de brand vielen geen slachtoffers.

CoPI, informatiemanager en plotter hebben tijdens de brand intensief samengewerkt met brandweer, politie, ambulance-

Vanwege de melding – in combinatie met het bedrijf en de locatie – werd snel opgeschaald naar een zogenaamde grote

dienst en de gemeente Tytsjerksteradiel.

brand en vervolgens naar GRIP 1, zodat het CoPI de hulpverlening kon coördineren.



21.05.2014

De dag die Twijzel in rouw dompelde Op 21 mei 2014 rond drie uur ‘s middags voltrok zich in Twijzel binnen één tel een groot drama. Tijdens het jaarlijkse schoolkorfbaltoernooi bezweek het dak van een dug-out. Hierdoor overleed later in het UMCG een tienjarige deelnemer. Veel kinderen waren getuige van het incident, want aan deze 24e editie van het toernooi deden 22 basisscholen uit de gemeenten Achtkarspelen, Kollumerland, Dongeradeel en Tytsjerksteradiel mee. Operationeel leider George Kuntz en de burgemeester van de gemeente Achtkarspelen Germ Gerbrandy vertellen over de impact van het drama voor mens en organisatie.

“D e impact op de gemeenschap was gigantisch” Er werd al snel opgeschaald naar een GRIP 1-incident.

burgemeesters elkaar al jaren geleden gevonden als het

George Kuntz: “Het was een ongeval met veel gewonden.

gaat om bevolkingszorg. Ze hebben geld uitgetrokken om

En er waren wel duizend kinderen op het veld en dus veel

bevolkingszorg samen op te pakken. Zo zijn er bijvoorbeeld

ooggetuigen. Er was paniek. Chaos. In operationele termen

expertteams gevormd die we snel en slagvaardig in heel

was het een overzichtelijk ongeval. Maar de impact op de

Fryslân in kunnen zetten. Alle kolommen weten elkaar goed

gemeenschap was gigantisch. Dat is ook de reden geweest

te vinden: daar mogen we als provincie Fryslân trots op zijn.”

dat we binnen een uur opschaalden naar GRIP 3.” Heb je in professioneel opzicht iets opgestoken van dit Bij een GRIP 3-incident komen ook de bevolkingszorg en

drama?

het gemeentelijk beleidsteam – dus de gehele gemeente-

“Ik heb geleerd dat je soms de standaardstructuren los moet

lijke crisisbeheersingsorganisatie – in actie. Het was al snel

laten om te komen tot de best werkbare structuur. Maar

duidelijk dat dit drama veel publiciteit zou krijgen en dat er

dat je daar dan vervolgens ook goed over communiceert

veel nazorg nodig zou zijn.

richting alle betrokkenen. Wij besloten al binnen een uur of

George Kuntz, operationeel leider

drie na de melding de standaardstructuur los te laten en een Is Veiligheidsregio Fryslân goed voorbereid op dit soort

deel van het operationele team te laten aansluiten bij het

calamiteiten?

gemeentelijk beleidsteam. Hierdoor hadden we geen over-

George: “Dat denk ik wel. Sterker nog, ik vind dat we een

capaciteit en konden we efficiënter werken.”

voorbeeld zijn voor de rest van het land. In Fryslân hebben 26 - Jaarverslag 2014


“H et is moeilijk om het voor iedereen goed te doen” Het is inmiddels bijna een jaar geleden dat het dug-out

het Openbaar Ministerie (OM) en het onderzoeksteam van

drama plaatsvond. Is daarmee het nazorg-traject ook tot een

de politie hebben we afgesproken daar geen uitspraken over

eind gekomen? Gerben Gerbrandy: “Nee zeker niet. Na de

te doen vóórdat het onderzoek was afgerond. En dat was

uitspraak van het Openbaar Ministerie in december is er een

met de nadrukkelijke aanname dat het onderzoek uiterlijk na

nieuwe fase aangebroken. En is er weer meer aandacht voor

één maand afgerond zou zijn, dus eind juni. Je voelt het al

contact met de ouders. Zo hebben we vandaag nog gespro-

aankomen: het onderzoek was na een maand nog niet af. In

ken met de moeder van een jongetje dat het psychisch erg

september heb ik tegen het OM en de politie gezegd dat ik

zwaar heeft. Samen zoeken we een oplossing voor het feit

de afspraak verbreek, want het duurde te lang. Achteraf had

dat haar zoontje voorlopig vrijwel permanente begeleiding

ik dat eerder kunnen doen.”

naar school nodig heeft.” Vasthouden aan de koers Meteen nazorg

Is het lastig om te balanceren tussen emotionele betrok-

De nazorgperiode begon meteen na de ramp. Zo werd er

kenheid en juridische aansprakelijkheid? “Ik heb me nooit

binnen de gemeente direct een nazorgteam samengesteld.

persoonlijk aangevallen gevoeld. Ook niet toen er kritische

Ook Gerbrandy ging persoonlijk op bezoek bij de vijf getrof-

stukken in de krant verschenen. We hebben vanaf het begin

fen families. “We hebben nadrukkelijk aangegeven dat we er

gezegd dat we onze verantwoordelijkheid nemen en dat we

voor hen zijn. Maar eigenlijk kun je het nooit helemaal goed

er voor de direct betrokkenen zijn. We hebben altijd koers

doen bij zulke drama’s. Daarvoor is het menselijk leed te

gehouden.”

groot en onbevattelijk.”

Gerben Gerbrandy, burgemeester Achtkarspelen


Wat vond u van het optreden van de veiligheidsregio? Persoonlijk leermoment

“Als een van de meest kritische klanten van Veiligheidsregio

Zoals bij vele rampen kun je pas achteraf de beste aanpak

Fryslân ben ik erg tevreden. Ik had er aanvankelijk mijn

uittekenen. Dat geldt vast ook voor dit dug-out drama. Hoe

vraagtekens bij – ook in financieel opzicht – maar ik heb nu

kijkt u zelf terug op uw handelen? “Al snel na het drama

ondervonden hoe deze organisatie in praktijk haar waarde

kwam de logische vraag ‘wiens schuld is dit’? Samen met

bewijst.” Jaarverslag 2014 - 29

Organogram (operationeel)

Primeur: inzicht in kwaliteiten

Burgemeester Directeur Publieke Gezondheid Algemeen Commandant Geneeskundige zorg

In december voerde Veiligheidsregio Fryslân competentiemetingen uit bij de Friese Officieren van Dienst Geneeskundig (OvD-G), een primeur voor Nederland. De competentiemeting is het vervolg op de nieuwe functiebeschrijvingen, competentieprofielen en bekwaamheidsbeleid voor GHOR-functionarissen. Zo krijgen de

Oefenen in slagvaardigheid De Waddeneilanden oefenden in juni de hulpverlening tijdens een grootschalig

GHOR-functionarissen en hun leidinggevenden inzicht in

Actiecentrum GHOR Hoofd Actiecentrum

Officier van Dienst Geneeskundig

Operationeel Medewerker Actiecentrum

Geneeskundig Adviseur Gevaarlijke Stoffen

hun kwaliteiten en ontwikkelpunten. Hierdoor kan gerichter aan de eigen vakbekwaamheid worden gewerkt én kan de

Hoofd Gewondennest

GHOR trainingen afstemmen op de behoeften.

incident, onder leiding van het Coördinatieteam Waddeneilanden (CoWa).

SIGMA-team

AMBU-team

Coördinator SIGMA

Ambulance verpleegkundige

Lid SIGMA

Coördinator Gewondenvervoer

Ambulance chauffeur

Ondersteuning gemeenten bij de voorbereiding op crisis In maart organiseerde Veiligheidsregio Fryslân in Damwoude

in actie en houdt zich bezig met de zorg voor burgers.

en Drachten oefeningen voor de Teams Bevolkingszorg van

Veiligheidsregio Fryslân ondersteunt gemeenten bij de

de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel,

voorbereiding op hun crisistaken. Door te oefenen leren

Kollumerland, Smallingerland en Tytsjerksteradiel. Team

deelnemers effectief en slagvaardig op te treden op de

Bevolkingszorg komt bij GRIP 2 (www.vrfryslan.nl/grip)

momenten dat het nodig is.

GRIP op de zaak 18.03.2014

Dertien personen onwel door vreemde geur Door een vreemde geur raakten in een zwembad in Heerenveen dertien personen onwel, waaronder tien kinderen. Vermoedelijk ontsnapte er een kleine chloorgaswolk uit de technische installatie in de zwembadkelder. Om de hulpverlening bij dit incident te coördineren, is opgeschaald naar GRIP 1. De dertien mensen werden snel opgenomen en gecontroleerd in verschillende ziekenhuizen in de omgeving.



01.09.2014

Hulpverleners en private sector werken samen op Fries binnenwater De gemeente Súdwest-Fryslân en Veiligheidsregio Fryslân

ingeschakeld. Ook vaartuigen van professionele hulpverleners

zijn vanaf vrijdag 1 augustus een pilot gestart om de hulp-

worden voorzien van dit systeem. Het doel hiervan is om de

verlening op het Friese binnenwater te verbeteren. Zij doen

hulpverlening sneller van start te laten gaan en waterinci-

dit op initiatief van een aantal bedrijven uit de gemeente. In

denten gerichter te bestrijden. De pilot duurt tot eind 2015

de pilot kunnen partijen zoals havenmeesters, jachthavenbe-

en richt zich op De Fluezen, Hegemer Mar en Snitser Mar.

heerders en verhuurbedrijven de hulpdiensten ondersteunen

Partners zoals Meldkamer Noord-Nederland, Rijkswaterstaat,

bij incidenten op het water. Als de ondersteuning nodig is,

politie, brandweer en de ambulanceboot werken mee aan

worden deze partijen via het bootregistratiesysteem ‘V-trace’

de pilot.


Brand vetverwerkingsbedrijf Harlingen Een zeer grote brand heeft zaterdag 19 juli twee bedrijven in Harlingen in de as gelegd. Op industrieterrein Hermes rukte de brandweer even na 5.00 uur uit voor een containerbrand. Het betrof een zeer grote brand in een vetverwerkingsbedrijf. De brandweer kon ondanks goed nathouden niet voorkomen dat de brand oversloeg naar de Estaffettewinkel van Omrin. Vanwege de hevige rookvorming zijn wegen rondom Harlingen tijdelijk afgesloten geweest. Met name reizigers voor de boten naar Vlieland en Terschelling hebben hiervan hinder ondervonden. De weg naar de havens en de parkeerterreinen bij de havens waren afgesloten. Bij deze grote brand werd het CoPI ingezet om de hulpverlening te coördineren.



Locoburgemeesters maken kennis met Wet van Pleuris

Campagnenieuws

Hoe koel blijf jij als er een windhoos op je tent afstormt?

“Van gebeurtenis tot crisis, wanneer breekt de pleuris

betekent. En bepalen welke rol of positie hij/zij kan of moet

uit?” Pleuris = Verwijtbaarheid x Relevantie x (Sociale)

innemen. Friese burgemeesters kregen deze methode op

Mediageniekheid (bron: Wet van Pleuris 2.0, VDMMP B.V.,

22 oktober en 12 november 2014 aangereikt tijdens de

Brand, kettingbotsing, over-

2002).

masterclass CrisisRegieModel van het COT (Instituut voor

stroming, paniek tijdens een

Veiligheids- en crisismanagement), georganiseerd door

popconcert: het zijn allemaal

Veiligheidsregio Fryslân.

situaties waarin we terecht kun-

Crisisbeheersing is een ABC-tje voor de Friese burgemeesters

nen komen. Zijn we hier goed op voorbereid? Met de campagne ‘Hoe koel blijf jij?’ heeft

Wat is de Aard van het incident? Is een brand voor een

Veiligheidsregio Fryslân in 2014

bestuurder gewoon een brand, een gezondheidsprobleem,

veel burgers bewuster gemaakt

milieuprobleem of een economisch probleem? Wie zijn

van de veiligheidsrisico’s in hun

Betrokken? En in welke Context vindt het incident plaats?

omgeving. Onderdeel van de

Door antwoord te geven op deze vragen, kan een

campagne was de KoelCheck:

burgemeester helder krijgen wat een incident bestuurlijk

een spel om te testen hoe ‘koel’ je blijft tijdens een ramp of crisis. Ook konden Friese gemeenten de titel ‘Koelste gemeente van Fryslân’ verdienen. Hoe? Zoveel mogelijk inwoners moesten de KoelCheck invullen.


Grote brand zuivelfabriek Gerkesklooster Diverse hulpverleningsinstanties werden dinsdag 29 juli en de dagen daarna ingezet vanwege een zeer grote brand in

De gemeente Kollumerland c.a. heeft gewonnen. Hiervoor overhandigde Wim Kleinhuis op donderdag 27 november de ‘Hoe koel blijf jij?’-bokaal aan burgemeester Bearn Bilker.

Gerkesklooster. Door de complexheid van de brand werd uiteindelijk opgeschaald naar GRIP 2 omdat de brand vanwege de forse rookverspreiding een groter effectgebied had dan alleen de plaats Gerkesklooster. Bij GRIP 1 wordt het CoPI gealarmeerd om de hulpverlening bij het brongebied te coördineren en bij GRIP 2 onder andere het Regionaal Operationeel Team dat zich bezighoudt met het effectgebied.



The Tall Ships Race 2014

“E en goede voorbereiding is het hele werk”

In 2014 was Harlingen voor de eerste keer gasthaven van The Tall Ships Races. Een letterlijk groots evenement dat al sinds 2010 op de agenda van de gemeente Harlingen prijkte. Het evenement met de grootste zeilschepen ter wereld werd een doorslaand succes. Maar liefst 200.000 bezoekers genoten van het spektakel. De voorbereidingen voor wat betreft de veiligheid van het evenement begonnen al een jaar eerder. We praten met Froukje de Vries (beleidsmedewerker afdeling Crisisbeheersing Veiligheidsregio Fryslân) en Jessica Kleczewski (beleidsmedewerker openbare orde en veiligheid gemeente Harlingen) over de inspirerende samenwerking tussen de gemeente en Veiligheidsregio Fryslân. De gemeenteraad van Harlingen besloot vier jaar geleden al om dit nautische evenement naar de stad te halen. Zoals bij alle grote evenementen speelt veiligheid een grote rol. Jessica: “Zo’n evenement is voor een relatief kleine gemeente als Harlingen te groot om te behappen. Dus besloten we al snel de expertise van de veiligheidsregio in te schakelen. Met de veiligheidsregio hebben we een stuurgroep samengesteld met daarin natuurlijk de opdrachtgever Stichting Harlingen Sail, de gemeente Harlingen, de afdeling Crisisbeheersing van de veiligheidsregio en de teamchef van de politie.” Froukje vult aan: “Binnen deze stuurgroep had de veiligheidsregio een adviserende en regisserende rol. Onder de stuurgroep vielen vier werkgroepen met elk hun focusgebied. Nieuw voor ons was de verbinding tussen (zee)water en land. Daarom hadden we onder meer een werkgroep veiligheid op het land en een gespecialiseerde werkgroep

Froukje de Vries (links) en Jessica Kleczewski 36 - Jaarverslag 2014

nautische veiligheid.” >>lees verder>> Jaarverslag 2014 - 37

Nieuwe vorm van samenwerking Nog een belangrijk onderdeel van de organisatiestructuur

Sterker nog: het was een schitterend evenement waar ieder-

Froukje: “Wat ik van dit evenement heb opgestoken is

Voor Veiligheidsregio Fryslân is deze samenwerking rond

rondom de veiligheidsvoorbereiding was de Adviesgroep

een – wij als organisatie en nog belangrijker, de bezoekers

wanneer je vooraf alle scenario’s doordenkt en incalculeert,

crisisbeheersing en veiligheid bij een groot evenement, een

Risico’s en Scenario’s die de stuurgroep adviseerde. Het was

– ontzettend van hebben genoten. Er zijn geen calamiteiten

je van het evenement zelf veel meer kunt genieten. En dat

mooie stap in haar ontwikkeling. Harlingen wordt trouwens

voor beide partijen een intensieve en compleet nieuwe vorm

geweest, alles was van tevoren doordacht en strak georga-

heb ik dan ook volop gedaan. Een leerpunt is ook het feit

in 2018 opnieuw gasthaven van The Tall Ships Races. Niet als

van samenwerken en voorbereiden. Nieuw, inspirerend en

niseerd. Dus ook als er wel wat was gebeurd, waren we erop

dat we een veiligheidscentrum konden inrichten. Hier zaten

starthaven, maar als finishhaven. En dat betekent nog meer

succesvol. Jessica: “Het evenement is vlekkeloos verlopen.

voorbereid.”

alle betrokken partijen bij elkaar.” Jessica: “Dit veiligheids-

spektakel. Voor wat betreft de veiligheid zijn beide dames

centrum was vier dagen lang het kloppend hart van de

vol vertrouwen. Of zoals Froukje en Jessica besluiten: “Laat

veiligheidsorganisatie. De opdrachtgever, onze mensen van

2018 maar snel komen!”

communicatie, het veiligheidsteam, een CoPI, de beveiliging, de verbindingswagen voor de deur: je kon gewoon bij elkaar naar binnen lopen. Korte lijnen voor extra slagvaardigheid.”

Do’s & Don’ts Do’s • ben je een kleine gemeente en organiseer je een groot evenement? Schroom niet Veiligheidsregio Fryslân in te schakelen: zoek elkaar op! • probeer fysiek bij elkaar te zitten tijdens het evenement: je kunt dan samen meteen belangrijke beslissingen aftikken • vertrouw op je voorbereiding: je hebt vooraf immers uitgebreid nagedacht over alle scenario’s Don’ts • zet veiligheid niet op één, maar het evenement: laat het evenement dus zijn karakter behouden • schakel niet per definitie de gehele veiligheidsorganisatiestructuur in. Baseer je op risicoprofielen



3. GGD Waar waren

wij mee bezig in 2014?

GGD Fryslân voert voor de

Dit doen we door bijvoorbeeld:

Het UMCG was de drijvende kracht op de achtergrond.

gemeenten in Fryslân taken uit

• de ontwikkeling van alle kinderen in Fryslân te volgen

Zo ontstonden operationele draaiboeken en een werkproces

op het gebied van de publieke gezondheid. Publieke gezondheid heeft als focus het gezond zijn en houden van mensen, zodat zij optimaal kunnen deelnemen aan de samenleving.

(op consultatiebureaus en op scholen) • vaccinaties te geven aan kinderen en ook aan mensen die op reis gaan • de uitbraken van infectieziekten te monitoren en te bestrijden

voor ambulancediensten en ziekenhuizen. GGD Fryslân informeerde onder andere de Friese huisartsen. Daarnaast was de GGD betrokken bij de multidisciplinaire voorbereiding onder leiding van de afdeling Crisisbeheersing van de veiligheidsregio.

• inspecties uit te voeren bij de kinderopvang, peuterspeelzalen en gastouders • in actie te komen als er sprake is van sterk vervuilde huishoudens • voor en met gemeenten preventieprogramma’s uit te

In Fryslân is tot nu toe geen sprake geweest van een ebola-verdachte of -besmetting. Wel was er vorig jaar sprake van lichte paniek, toen de marechaussee in de Harlinger Haven een verdacht schip (mogelijk afkomstig uit een land

voeren, zoals De Nuchtere Fries dat zich richt op alcohol-

waar op dat moment ebola heerste) in quarantaine wilde

gebruik bij jongeren

stellen. In het najaar komen daar namelijk veel schepen

• gemeentes te adviseren over hun gezondheidsbeleid, en

binnen die aardappelen naar West-Afrika brengen en met

specifiek bij medisch-milieukundige zaken, zoals bij het

andere vracht terugkomen. Hoewel de draaiboeken bij dit

onderzoek naar de ‘dioxine-eieren’ in Harlingen (pagina 42

voorval niet zijn gebruikt, is het grote voordeel van onze

en 43)

voorbereidingen dat we in Fryslân onze afspraken hebben

• voor alle gemeenten in Fryslân de lijkschouw uit te voeren

aangescherpt en helder hebben. We kunnen ze voor een

• onderzoek naar de gezondheid van Friezen, zodat

groot deel ook gebruiken bij een andersoortige calamiteit in

gemeenten daarop hun beleid kunnen baseren

de haven of in de ziekenhuizen.

Voorbereidingen op ebola

Scheepsinspecties

Een dreigend infectieziekteprobleem in 2014 was het ebola-

Het komen en gaan van die vrachtschepen levert overigens

virus. GGD Fryslân heeft als voorbereiding op een mogelijke

ook aanvragen voor sanitaire scheepsinspecties op: een taak

ebola-uitbraak contact gezocht met haar ketenpartners

van GGD Fryslân die wij, onder de vlag van de Technische

in Noord-Nederland bijvoorbeeld met Izore, Centrum

Hygiëne Zorg, veertig tot vijftig keer per jaar in de haven van

Infectieziekten Friesland. De voorbereiding werd gecoördi

Harlingen uitvoeren.

neerd door het Acute Zorg Netwerk Noord-Nederland. 40 - Jaarverslag 2014


GD Fryslân: adviseur van de G gemeente en bondgenoot van de burger De rol van GGD Fryslân bij het Harlinger dioxine-onderzoek als sprekend voorbeeld voor de aanpak van gezondheidsvraagstukken.

Dat deze zaak in de pers aandacht kreeg was logisch.

Aanjager landelijk onderzoek

Dioxine is een zeer giftige stof. Hoe kwam deze gevaarlijke

Het nieuws over de Harlinger dioxine-eieren bereikte ook de

stof terecht in de Harlinger eieren? Speelde – zoals sommige

Tweede Kamer. Al snel volgde in 2014 een landelijk onder-

stemmen beweerden – de REC (Reststoffenenergiecentrale)

zoek. “GGD Fryslân was aanjager van dit onderzoek”, ver-

hierin een rol of was er toch iets anders aan de hand?

volgt Frans. “Om meer zekerheid te krijgen over de situatie

“Ziehier de rol van de GGD”, aldus Frans Haenen, “aan

in Fryslân hebben we er bovendien voor gezorgd dat het

ons – in opdracht van de gemeente Harlingen – de taak om

aandeel Friese boeren significant groter was in het onder-

in het belang van de Friese volksgezondheid onderzoek te

zoek.” De uitkomsten van dit landelijke onderzoek bevestig-

doen. Dit onderzoek hebben we als regisseur opgepakt met

den de eerdere onderzoeksresultaten. Overal waar kippen

het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) en

los rondlopen en dus voer van de grond oppikken, kunnen

RIKILT (Nederlands Instituut voor voedselveiligheid)”. Gea

de dioxinegehaltes hoger zijn.

de Meer vult aan: “Ons onderzoek leverde een gemengde uitkomst op. We troffen eieren aan met verschillende dioxi-

Gezondheidsbelang Friese burgers voorop

negehaltes. Maar de dioxinegehaltes weken niet af van de

De Harlinger dioxinezaak is een goed voorbeeld van hoe

In september 2013 werd in

gehaltes van hobbyboeren elders in Nederland. En dus was

GGD Fryslân gezondheidsvraagstukken benadert. Gea: “We

kippeneieren van sommige

er geen sprake van een specifiek Harlinger probleem.”

hebben het onderzoek naar dioxine-eieren in een breder

gezinnen in Harlingen en

kader geplaatst. Door alle risico’s en verwachtingen – ook

omstreken te veel dioxine

Het resultaat van dit onderzoek werd meteen breeduit

landelijk – in kaart te brengen konden we een helder advies

aangetroffen. Na bericht

gedeeld met de Friese bevolking. Zo heeft de GGD alle

formuleren voor burgers. En geven we dus antwoorden op

onderzochte gezinnen en hobbyboeren persoonlijk op de

de vraag ‘hoe om te gaan met de gezondheidsrisico’s’. In

de gemeente Harlingen

hoogte gebracht. Bovendien informeerde de GGD het

deze benadering zijn we niet alleen adviseur van de gemeen-

onmiddellijk actie. Immers,

publiek via haar website. John Jansen: “Omdat we het

te, maar vooral ook bondgenoot van de burger. Het gezond-

geving in de pers ondernam

onderzoek snel hebben opgepakt konden we de burgers

heidsbelang van de Friese burger is een belangrijke drijfveer.

onterecht – ongerustheid

ook snel informeren. Onze boodschap was helder en bracht

We worden door het publiek dan ook vaak gezien als onaf-

ontstaan door dit dioxine

rust: de situatie in Harlingen en omstreken wijkt niet af van

hankelijke adviesorganisatie. Een mooi compliment!”

er was – terecht of

landelijke gegevens.”

nieuws. GGD Fryslân is hiervoor zowel in 2013 als in 2014 regionaal en nationaal in actie geweest. Over de

ONDERZOEK GEWAS BESCHERMINGSM IDDELEN

exacte rol van GGD Fryslân in deze ‘dioxinezaak’ praten we met Frans Haenen – afdelingshoofd Zorg en Advies – en de adviseurs

De brede scoop van GGD Fryslân

Medische Milieukunde

GGD Fryslân is op vele

John Jansen (rechts op de

gezondheidsterreinen actief.

foto) en Gea de Meer.

Zomaar een greep uit de andere gezondheidsactiviteiten van de GGD in 2014:


In hoeverre heeft de verspreiding van gewasbeschermingsmiddelen – met name in de sierbloementeelt – negatieve effecten op de gezondheid? GGD Fryslân is aanjager van dit onderzoek dat inmiddels ook in Drenthe en Noord-Holland wordt uitgevoerd. GGD Fryslân is bezig deze burgervraag ook landelijk op de kaart te krijgen.

LAAGFREQUENT GELUID

HET GEVAAR VAN KWIK

Dat laagfrequent geluid flinke gezondheidsklachten kan veroorzaken is nog lang niet wijdverbreid bekend. Sterker: er is amper regelgeving en dus zijn er maar weinig handhavingsinstrumenten. GGD Fryslân heeft samen met partners als de FUMO en gemeente Leeuwarden landelijke subsidies ontvangen om zowel professio nals als burgers te informeren en het gezondheidsprobleem van laagfrequent geluid in brede zin op de kaart te krijgen.

“Mensen bewust maken van gezondheidsrisico’s is ook een belangrijke taak van GGD Fryslân”, volgens John. “Om een voorbeeld te noemen, we krijgen jaarlijks nog steeds zo’n zes meldingen binnen van ongelukjes met een kwikhoudend voorwerp. Bijvoorbeeld een thermometer of een barometer. Door het inademen van kwikdamp kan schade aan zenuwcellen ontstaan. De GGD adviseert hoe het kwik op te ruimen. Maar belangrijker is het advies om kwikhoudende apparaten te verwijderen.” Jaarverslag 2014 - 43

Samenwerken is effectiever vooruitkomen Het werkterrein van de GGD bevindt zich middenin de

3. Tot slot het preventieproject De Nuchtere Fries: in dit

samenleving. De GGD werkt dan ook vaak samen met

project werken maatschappelijke organisaties (zoals politie

andere organisaties.

en verslavingszorg) en de Friese gemeenten samen in de aanpak van alcoholproblematiek bij jongeren. De GGD

1. Een voorbeeld hiervan is de Werkplaats Heerenveen: verschillende organisaties op het gebied van de zorg voor jeugd werken in Heerenveen samen. Voor ouders en jeug-

participeert in dit project en heeft de projectleiding. In 2014 lag de focus op: • Ondersteuning van gemeenten bij hun nieuwe taken

digen betekent dit dat er één loket is, dat ze snel worden

en verantwoordelijkheden op het gebied van de Drank-

geholpen en op de goede plek terechtkomen.

en Horecawet. Zo gebruikte het merendeel van de gemeenten het format ‘preventie- en handhavingsplan’

2. Een ander voorbeeld is de escalatiepool: medewerkers uit deze pool worden ingezet bij zogenaamde ‘multi problem situaties’. Gezinnen en huishoudens waar problemen zo zijn geëscaleerd en complex zijn, dat een specifieke

van het Platform Nuchtere Fries. • Ontwikkeling en inzet van preventieaanpakken gericht op jongeren, ouders en scholen. • Ondersteuning van evenementenorganisatoren bij effec-

aanpak noodzakelijk is. Hierbij werkt de GGD samen met

tief alcoholbeleid (met een handreiking, blaastesten,

het Veiligheidshuis, waardoor er een bundeling komt van

ID-readers en polsbandjes).

expertise en kennis. De GGD coördineert deze pool in

• Ondersteuning van de NIX18-campagne.

opdracht van de gemeente Leeuwarden, als centrumge-

• Monitoren cijfers en trends genotmiddelen (onder andere

meente voor de maatschappelijke opvang.

GO-jeugd en de oudermonitor van GGD Fryslân).

Klantgericht denken en doen GGD Fryslân heeft veel contact met Friese burgers. Daarom

Activiteit

waardering

vinden we het belangrijk om te weten wat ze van onze

Consultatiebureau

8,4

dienstverlening vinden. En vooral: wat we kunnen doen om

Periodiek onderzoek 5-jarigen

8,3

deze diensten verder te ontwikkelen en te verbeteren. We

Periodiek onderzoek groep 7

8,6

houden dan ook regelmatig klanttevredenheidsonderzoeken.

Pedagogische begeleiding

8,8

In de tabel hiernaast staan de uitkomsten van de onderzoe-

Reizigersvaccinatie

8,7

ken die we hielden in 2014.

SOA-spreekuren

8,4



GGD Fryslân als partner van de gemeente in het sociaal domein Tineke van der Vliert

Per 1 januari 2015 heeft de Rijksoverheid een flink aantal

eigenlijk is de ontmoeting en verbinding er ook iedere dag.

taken rond zorg en welzijn overgeheveld naar de gemeen-

We willen laagdrempelig en zichtbaar zijn. Zo is er vanuit het

ten. Om dit zo efficiënt mogelijk op te pakken en de hulp en

jeugdteam altijd één werker een dagdeel aanwezig op alle

ondersteuning zo dicht mogelijk in de buurt of wijk te orga-

scholen.”

GGD Fryslân verzorgt

niseren, heeft de gemeente Harlingen twee gebiedsteams

in opdracht van de

in het leven geroepen. Tineke: “Beide teams bestaan uit

Het stadsteam richt zich vooral op de volwassenen en kan

gemeente Harlingen

mensen van verschillende organisaties, waarvan de meesten

helpen bij het vinden van oplossingen binnen het gehele

de coördinatie van het

ook nog in dienst zijn van die organisaties. Dit jaar is een

sociale domein. Het doel is om onder andere alle WMO-

stads- en het jeugdteam.

overgangsjaar waarin de gemeente gaat kijken hoe ze dat

aanvragen te behandelen. Maar ook werk, psychosociale

Dit is voor GGD Fryslân

in de toekomst wil organiseren. Misschien zet de gemeente

hulpvragen en participatie vallen onder verantwoordelijkheid

een geheel nieuwe taak.

een nieuwe organisatie op, of komen mensen in dienst van

van het stadsteam.

En daarmee een mooie

de gemeente. In de teams zitten medewerkers van MEE,

kans om zich te profile-

GGD Fryslân, Regiecentrum Bescherming en Veiligheid de

Gezamenlijke ontdekkingsreis

ren als organisatie die in

Skûle welzijn, Stichting Maatschappelijk Werk Fryslân, Dienst

“De beide teams zijn in september gestart en het loopt in

het sociaal domein van

Sociale Zaken en Werkgelegenheid Noardwest Fryslân en

principe goed”, vervolgt Tineke. “Maar het is natuurlijk wel

wezenlijke toegevoegde

GGZ Mind up Fryslân”.

allemaal nieuw en er komt veel op ons af. Het is eigenlijk

waarde is voor zowel de

één groot leerproces. Neem alleen al de herindicaties die nu

jeugd als volwassenen.

Afstemming en verbinding

allemaal moeten plaatsvinden voor begeleiding en jeugd.

We praten met Tineke

Voorheen was bijvoorbeeld de jeugdzorg versnipperd over

We krijgen veel scholing om de nieuwe taken en nieuwe

van der Vliert – coördi-

verschillende organisaties. Zo was MEE Friesland er voor

werkwijze uit te voeren. De essentie van deze nieuwe werk-

nator van beide teams –

de jeugd met een lichamelijke of geestelijke beperking,

wijze is dat we, samen met de individuele hulpvrager of met

over deze aanpak.

Bureau Jeugdzorg had zijn eigen wettelijke taken, het

het gezin, een plan van aanpak maken. Daarbij betrekken we

Schoolmaatschappelijk werk deed ook een stukje, enzovoort.

zoveel mogelijk de omgeving van de cliënt, en vragen we die

Tineke: “Het doel is om meer afstemming en samenwerking

mensen mee te denken, mee te beslissen en ook mee uit te

te krijgen. En dat gebeurt nu omdat je met z’n allen om één

voeren. Het blijft een prachtige ontdekkingsreis en uitdaging

tafel zit. Het stadsteam komt elke maandag bijeen en het

waar beide teams met veel enthousiasme en plezier mee zijn

jeugdteam elke donderdag. We komen samen in het multi-

gestart.”

functioneel centrum Het Vierkant waar iedereen werkt. Dus 46 - Jaarverslag 2014


De sociale impact van TBC Als enige club binnen Veiligheidsregio Fryslân verrichten de tuberculosespecialisten van GGD Fryslân medische onderzoeken. Ze voeren bijvoorbeeld mantouxtesten uit, maken longfoto’s en nemen sputum af. Dat moet ook wel, want elk jaar worden er in Fryslân nieuwe gevallen van tuberculose ontdekt. En deze vereisen een adequate aanpak om erger te voorkomen. Zo was er eind 2013 een tuberculosepatiënt die een regelmatig coffeeshopbezoeker was. Hoe pak je zoiets nou aan? Een gesprek met Albert Kiers (arts) en de verpleegkundigen

groot. Er komen heel veel mensen in zo’n coffeeshop, dus de

Gretha Bakema en Joyra Woltinge. Samen met vijf dokters

kans op besmetting is aanzienlijk. En er was nóg een horeca

assistentes vormen ze het TBC-expertiseteam van GGD

gelegenheid in beeld waar deze tuberculosepatiënt vaak

Fryslân. Hun modern geoutilleerde mini-polikliniek is geves-

kwam.”

tigd op de begane grond en is voldoende afgeschermd van de rest van het pand. Dat is ook noodzakelijk omdat de GGD

“En dus moesten we een nieuwe aanpak bedenken”,

potentieel besmette cliënten ontvangt.

vult Joyra aan. “Eentje die de anonimiteit van de doelgroep

Van links naar rechts staan: Miriam Bokma, Gretha Bakema, Daarvoor zit Jet Piersma, in de laboratoriumstoel zit Monica Kaastra, achter haar staat Joyra Woltinge, naast haar staat Albert Kiers en voor hem zit Anneke Poelstra.

garandeerde en die ook de naam van de coffeeshop niet in

Inderdaad, hoe pak je zoiets aan? Coffeeshopbezoekers – lees: softdrugsgebruikers – zijn immers niet de makkelijkst benaderbare risicogroep.

een kwaad daglicht stelde. De eerste stap was dan ook de coffeeshophouder betrekken bij het ontwikkelen van een aanpak. Zo werd deze extra gemotiveerd om de klanten te informeren. De bedrijfsleider van de andere horecazaak heeft al zijn klanten persoonlijk geïnformeerd en wilde volstrekte anonimiteit. Ook met hem onderhielden we intensief

Albert: “Dit was inderdaad een flinke uitdaging waarmee

contact.”

we 2014 aftrapten. Coffeeshopbezoekers zijn niet bepaald mensen die de publiciteit zoeken. Maar de urgentie was


>> lees verder >>


Hebben jullie als team van deze casus ook nieuwe inzichten gekregen of iets nieuws geleerd?

Het onderzoeksresultaat in cijfers In totaal zijn 396 mensen onderzocht / van de naaste familie bleek 100% besmet / van de coffeeshopklanten was 12% besmet / van een tweede horecagelegenheid bleek 22%

“We hebben op crisisniveau heel direct contact gehad met

van de klanten besmet / ook een aantal mensen die buiten

de gemeente”, aldus Gretha. “Dat heeft heel verhelderend

dit onderzoek met klachten in het ziekenhuis lagen, bleek

gewerkt voor beide partijen. Dat was een mooi nieuw inzicht.

besmet / in totaal hadden 9 van de mensen tuberculose

Ook onze aanpak was nieuw. We hebben een kleine cam-

ontwikkeld en waren er 65 mensen alleen besmet.

pagne ontwikkeld. Centraal in deze campagne stond een

Volop voorbereiden op mogelijke crisissituaties

poster met een korte uitleg van het probleem en de dringen-

Dit voorbeeld toont het belang van een gespecialiseerd

de oproep contact met de GGD op te nemen. En dat was

TBC-team aan, ook al is het aantal TBC-patiënten in

De GGD heeft ook een rol in dreigende crisissituaties. Het ongeval in Twijzel is al vaker in dit jaarverslag genoemd. De

heel bijzonder: mensen moesten dus zélf actie ondernemen.

Nederland aan het dalen. TBC wordt veel geïmporteerd door

jeugdgezondheidszorg van de GGD heeft na dit ongeval contact gehad met alle betrokken scholen om te adviseren en te

Ze moesten zelf met ons een onderzoekafspraak maken.

bijvoorbeeld immigranten en studenten uit landen waar de

overleggen over nazorg. Jeugdarts en verpleegkundigen hebben scholen bezocht voor presentaties of individueel advies.

Hierin heeft de coffeeshophouder een belangrijke stimule-

ziekte nog wel heerst, en ook inwoners met een Nederlands

rende rol gespeeld. Voor ons was het bovendien nieuw dat

paspoort lopen de longziekte op. “Waakzaamheid blijft

Multiresistente micro-organismen

operatie, is het van groot belang om hygiëne en infectie-

we groepje voor groepje onderzochten omdat het in dit

geboden”, besluit Albert. “De sociale impact van de ziekte is

Een ander voorbeeld van een dreigende crisissituatie is de

preventie te verbeteren. GGD Fryslân ontwikkelde samen

geval niet mogelijk was om – zoals gebruikelijk – met alle

nu eenmaal groot. Mensen weten dat de ziekte erg besmet-

toenemende multiresistentie van micro-organismen tegen

met het Centrum Infectieziekten Friesland een plan en zet

mensen één datum en tijdstip te prikken. Maar het werkte

telijk is maar denken tegelijk nog vaak dat het om een dode-

antibiotica. We zien wereldwijd een ernstige toename. Ook

momenteel in Tytsjerksteradiel een pilot op.

heel goed op deze manier.”

lijke ziekte gaat. Wanneer ergens TBC wordt geconstateerd

in Nederland. Omdat zorginvulling steeds meer in de wijk

breekt dan ook vaak paniek uit. Het is onze taak voorlichting

plaatsvindt en mensen eerder uit het ziekenhuis gaan na de

te geven. En snel de juiste aanpak te bedenken. Zo’n aanpak is telkens verschillend en ‘op maat’ want elke TBC-uitbraak is weer anders dan de vorige.”

TBC

GGD GETALLEN

X-Thorax:

15.000

Reizigersvaccinaties


10.000 Consulten

2.000

SOA consulten

Forensisch Lijkschouw:

493

2.369

Letselspreekuren:

Mantoux:

Totaal aantal verrichtingen:

1.026

313

2.838


Communicatieve verjongingsslag GGD Jeugdgezondheidszorg GGD Fryslân Jeugdgezondheidszorg vaart vanaf het voorjaar 2015 een nieuwe koers, en daar is in 2014 veel voorbereidend werk voor verzet. Betekent dit dat we alles anders gaan doen? Nee hoor! Voor een groot deel blijven we dezelfde taken uitvoeren die we altijd al uitvoerden. We gaan alleen veel zichtbaarder maken wát we doen. En voor wie we het doen. Én hoe we het doen. Een flinke communicatieve ontwikkeling dus! In de afgelopen tijd merkten we dat we voor onze belang rijkste doelgroepen - ouders, kinderen en scholen - niet goed zichtbaar zijn. Dit betekent meteen ook dat onze doelgroepen niet goed weten wat ze aan ons hebben. Daar moet dus hoognodig verandering in komen! Om maar een voorbeeld te noemen: op veel plekken in Fryslân worden onze consultatiebureaus niet als zodanig herkend. Wie we zijn en wat we te bieden hebben: dát gaan we

pesten?

vertellen Dit hebben we samengevat in een, voor iedereen te begrijpen, koers en slogan: wij zijn het startpunt voor gezond en veilig opgroeien. Dát gaan we onze doelgroepen allereerst vertellen. Én we gaan ervoor zorgen dat we lokaal een gezicht krijgen. Dat mag je gerust letterlijk nemen. We zijn als startpunt voor gezond en veilig opgroeien altijd in de buurt van onze doelgroepen. We zijn heel benaderbaar: contact zoeken met ons en praten met ons moet de vanzelfsprekendste zaak van de wereld zijn. Daarom is het belangrijk dat mensen onze teams lokaal regelmatig tegenkomen én ons herkennen. Kortom: het startpunt voor gezond en veilig opgroeien is altijd dichtbij en benaderbaar.



Kerngegevens GGD Fryslân Jeugdgezondheidszorg (JGZ)

aantal

Forensische geneeskunde

Contactmomenten

138.000

Schouwingen / afhandeling euthanasiemeldingen

aantal 540

Telefonisch en mail contact

48.000

Arrestantenzorg

Indicatie consulten

20.000

Medisch Technisch Onderzoek en letselspreekuur

677

P.I. regio Noord Marwei

484

Prematuren

62

CB+ Integrale Vroeghulp aanmelding / begeleiding

138

Toeleiding VVE

In 2014 zijn in Drachten, Franeker en Akkrum nieuwe consultatiebureaus opgeleverd. Hierbij speelde de afdeling Bedrijfsvoering een actieve rol.

2.887

370 / 473

Stevig ouderschap Aanmeldingen pedagoog begeleiding / observaties

Totaal Forensische geneeskunde

1.186

404 1.153 / 97 639 in 13 gemeenten

Gezonde scholen

TBC-bestrijding Bron- en contactonderzoek Behandeling TBC-patiënten Totaal TBC-bestrijding

972 36 1.008

84

Soa/Sense Soa-consulten

Infectieziektebestrijding Individuele voorlichting Collectieve voorlichting Persvoorlichting Meldingen / aangiftes Outbreaks Totaal Infectieziektebestrijding

512 6

Totaal Soa/Sense

165 1948

12 298 60 888

Openbare geestelijke gezondheidszorg Aantal casussen

Sense-consulten

1.783

Reizigersvaccinatie Informatieverstrekking

1.942

Consulten

10.113

Vaccinaties

14.992

Totaal Reizigersvaccinatie

27.047

210

Technische hygiënezorg Medische Milieukunde

Inspecties kinderdagverblijven

Behandeling klachten/vragen

Scheepsinspecties, tattooshops, sekshuizen

185

Inspectie gastouders Totaal Technische hygiënezorg

819 78 776 1.673

Colofon Dit jaarverslag is een uitgave van Veiligheidsregio Fryslân. Redactie: Cluster Communicatie Veiligheidsregio Fryslân. Een deel van de teksten zijn bewerkte versies van artikelen die door GH+O communicatie en creatie zijn geschreven voor het brandweermagazine 02. Vormgeving en opmaak: WEDA Design & Advertising. Fotografie: Martin Rijpstra, Team Horsthuis, Stefan Postema, Kees van der Mark en fotoarchief Veiligheidsregio Fryslân. Oplage: 2.300.


Veiligheidsregie Fryslân Harlingertrekweg 58 Postbus 612 8901 BK Leeuwarden www.veiligheidsregiofryslan.nl 56 - Jaarverslag 2014

VEILIGHEIDSREGIO. o FRYSLAN. I Aan alle gemeenten van Fryslân. Geachte mevrouw, heer,

Recommend Documents