Veiligheidsofficier Ouderenzorg Initiatiefvoorstel Leefbaar Rotterdam Michel van Elck Esther van der Stel
Waarom een veiligheidsofficier ouderenzorg? Herkent u het? Uw oma, opa, moeder, vader, buurvrouw of andere bekende van u, die opgenomen is in een zorginstelling en wiens geld, sieraden of andere waardevolle spullen gestolen zijn. Diefstal van kostbaarheden met een enorme emotionele waarde voor (kwetsbare) ouderen die in de laatste fase van hun leven zitten. Diefstal met veelal blijvende impact op de in de zorginstelling verblijvende oudere, maar ook op u. Herkent u het? Uw oma, opa, moeder, vader, buurvrouw of andere bekende van u die thuis zorg ontvangt en geld mist of waarvan het horloge ineens kwijt is. Bedroefd en beroofd van spullen en eigenwaarde blijven ouderen achter, u slaapt er weken niet goed van. Leefbaar Rotterdam herkent dit helaas maar al te goed. En voor ons is de maat vol. Wij accepteren niet langer dat ouderen thuis of in zorginstellingen beroofd worden van hun bezittingen. We moeten ons er niet bij neerleggen dat ouderen met een kunstring omzitten uit angst dat hun echte trouwring wordt gestolen. In oktober 2014 heeft Leefbaar Rotterdam een voorstel (motie) ingediend met de oproep aan het stadsbestuur in gesprek te gaan met Rotterdamse zorg- en welzijnsorganisaties om deel te nemen aan een waarschuwingsregister van Werkgeversvereniging “ZorgZijn Werkt” uit Zoetermeer. Dit waarschuwingsregister (zwartboek) moet voorkomen dat zorgmedewerkers, uitzendkrachten of stagiaires die zich schuldig maken aan ontoelaatbare praktijken zoals diefstal of soms zelfs
mishandeling van ouderen, na hun ontslag bij de volgende organisatie deze laffe misdaden gewoon kunnen voortzetten. Dit is een eerste stap, maar daarmee zijn we er zeker nog niet. Vandaar dit actieplan waarin wij ons richten op het tegengaan van ouderenroof. Een actieplan waarbij wij hoog inzetten op de veiligheid thuis en in een tehuis voor ouderen die zorg nodig hebben. En vooral: een actieplan waarin wij aandringen op de aanstelling van een Veiligheidsofficier Ouderenzorg. Nadrukkelijk willen wij hierbij kenbaar maken dat dit géén aanval is op het overgrote deel van de zorgmedewerkers die met hart en ziel in de zorg werken en waar wij het allergrootste respect en waardering voor hebben. Naast ouderen hebben wij dit actieplan namelijk ook speciaal voor hen opgesteld zodat zij niet meer met de nek aangekeken worden omdat één van de collega’s niet met zijn/haar handen aan het bed zit, maar in de portemonnee van de oudere. Of omdat insluipend gespuis zo laf was om kwetsbare ouderen thuis of in zorginstellingen te beroven. Michel van Elck zat namens Leefbaar Rotterdam in het panel bij de lancering van het waarschuwingsregister in november 2014. Tijdens deze bijeenkomst was Rene Diekstra, auteur van het boek “verzorgingstehuis of plaats delict”, één van de sprekers. In zijn boek uit 2012 doet Rene Diekstra een aantal aanbevelingen -die nog steeds actueel zijnom ouderenroof tegen te gaan. Deze aanbevelingen maken voor een gedeelte onderdeel uit van het actieplan “veiligheidsofficier ouderenzorg”.
Ouderenroof, waar praten we over? • Landelijk gaat één tot drie procent van de zorgmedewerkers ernstig over de schreef richting cliënten, blijkt uit gegevens van branchevereniging ZorgZijn Werkt. • Zeven procent van de ouderen in Nederland heeft te maken gehad met financiële uitbuiting, aldus Plus Onderzoek. • Er heerst nog een taboe op dit onderwerp; veel wordt niet gemeld of komt helemaal niet naar buiten. Vraag het om u heen, menigeen kent helaas de voorbeelden.
Waarom een actieplan? Er gebeurt toch al een en ander? • Dat klopt, daar zijn we ook erg blij mee, alleen heeft dat er nog niet toe bijgedragen dat ouderenroof vermindert. • Omdat zorginstellingen en verpleeghuizen vanwege bezuinigingen helaas met minder personeel (toezicht) moeten werken. • Omdat ouderen langer thuis gaan wonen, kwetsbaarder worden en meerdere zorg- en welzijnsmedewerkers, vrijwilligers en mensen die een tegenprestatie verrichten voor hun uitkering, over de vloer (kunnen) krijgen.
Zorginstellingen zijn toch zelf verantwoordelijk voor hun personeel en de veiligheid van ouderen? • Dat klopt ook, maar wij gaan hen daarbij helpen en intensief met hen samenwerken. Rotterdam moet veilig zijn voor ouderen op straat, in huis, maar zeker ook in een tehuis.
Aanbevelingen van Leefbaar Rotterdam
zorginstellingen onderling wat moet voorkomen dat, zoals recent in het oosten van het land, een “inloper” (geen zorgmedewerker dus) een anderhalf jaar lange strooptocht kan maken langs
Op gebied van preventie, signalering, maar ook
verzorgingstehuizen voordat deze crimineel tegen
nadat de ouderenroof heeft plaatsgevonden valt
de lamp loopt.
nog winst te boeken. Winst die er toe moet leiden dat het bestelen van ouderen fors vermindert.
• Via Bureau Rijnmond (tv) en d.m.v.
Hier zal ook onderzoek voor nodig; enerzijds om
voorlichtingsochtenden in zorginstellingen
de omvang van ouderenroof in beeld te brengen,
ouderen wapenen tegen babbeltrucs en diefstal.
anderzijds om op basis van deze nulmeting de inzet van de genomen maatregelen te toetsen.
• Bij indicatie/keukentafelgesprekken
En ja, dat vergt naast de inzet van instellingen ook
ouderen informeren over het bestaan van een
inzet van de gemeente Rotterdam alsmede een
levenstestament, waarin o.a. vastgelegd kan
financiële investering.
worden wie er over het geld kan beschikken als ouderen dit zelf niet meer kunnen, maar ook dat
Wat moet er concreet gebeuren? • Instellingen verplichten altijd een Verklaring Omtrent Gedrag aan te laten vragen voor mensen die in contact komen met ouderen die zorg nodig hebben. • Verplichte deelname van Zorginstellingen aan het waarschuwingsregister (zwartboek). Geen subsidie/financiering indien zorginstellingen hier niet aan mee willen doen. • In iedere aanbesteding zorginstellingen verplichten aangifte te doen van misstanden en maatregelen te nemen tegen misstanden. • Verplichte opname van misstanden (incidentenregistratie) door zorginstellingen in hun jaarverslag. Het openbaar maken hiervan vergroot de transparantie. • Opzetten van een signaleringssysteem tussen
bijv. kinderen per toerbeurt gemachtigd kunnen worden om de administratie te doen. • Combineren van domotica met veiligheid. Bijvoorbeeld door middel van inzet van camera’s in verpleeghuizen die gebruikt worden als bewegingsmelder (valpreventie), maar ook om ouderenroof mee te registreren. • Zorginstellingen bewegen daar waar nodig gebruik te maken van bedrijfsrecherche, inzet van verborgen camera’s, lokgeld en loksieraden. • Naast het opnemen van een centraal meldpunt ouderenroof bij het meldpunt ouderenmishandeling in Rotterdam hier ook (publicitair) bekendheid aan geven. Dit moet de 112 op het gebied van ouderenroof worden. • Banken meer betrekken bij het signaleren van financiële uitbuiting. Dus niet alleen bij het machtigen van iemand over de rekening, maar ook bij ongebruikelijke transacties en ongebruikelijk rekeningverloop.
• Vergroten van de aangiftebereidheid van (familie van) slachtoffers en hulp hierbij. • Prioriteit bij de politie voor het oplossen van ouderenroof in zorginstellingen en thuis. • Aparte registratie bij de politie van ouderenroof/ mishandeling. Dit gebeurt nu (landelijk) niet. • Vergroten van de samenwerking tussen politie en zorginstellingen in Rotterdam in de vorm van voorlichting en monitoring om berovingen te voorkomen en hoe te handelen bij vermoeden of bewijs van diefstal. • Inzet slachtofferhulp, waarvan de kosten net als alle overige kosten (als de dader is opgepakt) op deze crimineel moet worden verhaald. • Opleggen van veel zwaardere straffen aan lieden die zich schuldig hebben gemaakt aan ouderenroof. Verdubbeling van de strafmaat, zoals bij geweld jegens hulpverleners. • Inzet dat camerabeelden, wat nu niet altijd het geval is, wettig bewijsmateriaal zijn in de rechtszaal. • Doen van onderzoek naar ouderenroof/ mishandeling, waarvan het meest recente stamt uit de jaren ‘90 volgens het Centraal Planbureau (CPB). Dit brengt de werkelijke omvang in Rotterdam in beeld (nu topje van de ijsberg), erkent het probleem en dient als nulmeting om de inzet van acties gericht tegen ouderenroof te toetsen en meetbaar te maken. • De inzet van een veiligheidsofficier ouderenzorg
Wat gaat de veiligheidsofficier ouderenzorg doen? De veiligheidsofficier ouderenzorg is niet één persoon, maar wat Leefbaar Rotterdam betreft vier personen. Vier personen die in Rotterdam keihard aan de slag gaan met bovenstaande aanbevelingen. Deze personen komen dus niet in plaats van, maar bovenop de bestaande structuur van onder andere wijkteam, wijkagent en meldpunt huiselijk geweld en ouderenmishandeling. Vanzelfsprekend schakelt en werkt de veiligheidsofficier ouderenzorg wel intensief samen met hen, net als met de zorg- en welzijnsinstellingen. In de praktijk betekent dit dus het aanjagen en begeleiden van zorginstellingen tot hulp bij het doen van aangifte tot het ondersteunen in acties om de dader in zijn kraag te grijpen. Alles met het doel om kwetsbare ouderen te beschermen en ouderenroof aan te pakken. Dat wil toch iedereen?!
Wat gaat dit kosten? Leefbaar Rotterdam wil in de “veiligheidsofficier ouderenzorg” het aankomende jaar 200.000 euro investeren. Een bedrag dat op basis van evaluaties ieder jaar opnieuw ingeschat moet worden.
