Veiligheid: dagelijkse prioriteit voor Fluxys
Als zorgvuldige en verantwoordelijke beheerder van het aardgasvervoersnet in België geeft Fluxys elke dag absolute prioriteit aan de veiligheid, betrouwbaarheid en integriteit van zijn installaties. Aardgas is immers een ontvlambaar product. Meer dan de helft van de 1.000 personeelsleden van Fluxys oefent een functie uit die rechtstreeks verband houdt met de veiligheid van installaties.
a. Pijpleidingenvervoer: intrinsiek veilig Pijpleidingen zijn veel veiliger dan welk ander vervoersmiddel ook. Het aantal ongevallen met een pijpleiding is zeer klein, in schril contrast met het aantal verkeersongelukken. De meeste ongevallen met pijpleidingen worden veroorzaakt door schade bij werken in de nabijheid van de leiding. Pijpleidingen dragen ook bij tot het ontlasten van het verkeer: om evenveel energie te vervoeren als met een aardgasleiding, zouden elke dag bijna 1.500 vrachtwagens met stookolie of treinwagons met steenkool onze wegen of spoorwegen moeten gebruiken. In z’n geheel genomen vertegenwoordigen pijpleidingen van alle vervoersmodi de laagste kost voor onze maatschappij. Pijpleidingen veroorzaken geen geluidsoverlast of luchtvervuiling in tegenstelling tot vrachtvervoer op de weg, via de lucht of met het spoor. Alleen de aanleg van leidingen brengt tijdelijk wat lawaai mee, maar dat is beperkt. En bij het vervoer van aardgas komen wel een aantal stoffen als methaan en koolstofdioxiden vrij, maar in minimale hoeveelheden in vergelijking met de uitlaatgassen in het verkeer. Pijpleidingen zijn ook erg energiezuinig: het vervoer op zich kost weinig energie en pijpleidingen brengen geen lege terugritten of lege kilometers mee.
b. Keuze van het leidingtracé Bij de keuze van het tracé van de toekomstige leiding overlegt Fluxys met de gemeentelijke, provinciale, gewestelijke en federale overheden om zoveel mogelijk woonzones te vermijden en de impact op het milieu zoveel mogelijk te beperken. Bij de bepaling van het tracé evalueert Fluxys ook de risico’s in de zones die zullen worden doorkruist om eventueel specifieke technische maatregelen te nemen.
-1-
c. Tijdens de aanleg van een leiding Buizen gecontroleerd en speciaal beschermd. De leidingen van Fluxys zijn van staal en voldoen aan de Europees en internationaal geldende normen. De kwaliteitscontrole van de buizen bij de productie gebeurt met uiterste precisie en wordt bovendien uitgevoerd onder toezicht van een erkend onafhankelijk controleorganisme. De buizen zijn ook afgewerkt met een kunststoflaag om corrosie te vermijden en bovendien worden de leidingen uitgerust met een systeem van kathodische bescherming. Fluxys was pionier in Europa met de invoering van dit systeem om de leidingen te beschermen. Lascontrole. Om een leiding aan te leggen, worden de buizen eerst aan elkaar gelast door speciaal daartoe opgeleide en gekwalificeerde lassers volgens beproefde werkmethoden. Elke las wordt afzonderlijk gecontroleerd via radiografisch onderzoek en voor bepaalde lassen gebeurt bijkomend een ultrasoon onderzoek. Ook die controles gebeuren onder toezicht van een erkend onafhankelijk controleorganisme. Gekwalificeerde aannemers en graafmachinisten. Fluxys doet uitsluitend beroep op VCA-gecertifieerde aannemers (Veiligheidscheklist Aannemers). Dit certificaat, dat wordt afgeleverd door een erkend controleorganisme, is een bewijs van hun beheersing van de veiligheis-, milieu-, en hygiënische aspecten van de werkplek. Fluxys eist ook een beroepskwalificatie voor graafmachinisten die op de Fluxys-werven in de nabijheid van de aardgasinstallaties werken. Ruime diepteligging. Bij de aanleg zorgt Fluxys ervoor dat de bovenkant van de leidingen minimum 1,1 meter onder de grond ligt, dieper dan het wettelijke minimum van 80cm. Bovendien worden een dertigtal centimeter boven de pijpleiding een fel oranje waarschuwingsnet en een waarschuwingslint (met de aard van het vervoerde product, de naam van Fluxys en het noodnummer) gelegd. Die preventiemaatregel wordt genomen om graafmachinisten te waarschuwen dat er een hogedrukaardgasleiding ligt. In bepaalde gevallen worden boven de leiding betonplaten geplaatst. Tests vóór ingebruikneming. Voordat een leiding in gebruik wordt genomen, voert Fluxys om veiligheidsredenen nog een aantal testen uit. Dat is ten eerste een mechanische weerstandsproef: water wordt in de leiding gebracht op een druk die minimaal 40% hoger ligt dan de maximale druk waarmee aardgas door de leiding zal stromen. Daarnaast doet Fluxys ook een dichtheidsproef, waarbij lucht in de pijplijn wordt gepompt om de lasnaden dubbel te controleren. Die testen gebeuren eveneens onder toezicht van een erkend onafhankelijk controleorganisme. Nadien wordt de
-2-
leiding gereinigd en gedroogd. De leiding wordt pas in gebruik genomen wanneer het controleorgaan een Quality Release Note heeft afgeleverd, waarmee de leiding conform wordt verklaard aan de geldende normen.
d. Bovengrondse zichtbaarheid van de leiding Vermelding van aanwezigheid maar niet de exacte ligging. Bovengronds wordt de aanwezigheid van een leiding aangegeven door middel van bakens en merkpalen die langs het traject ervan geïnstalleerd worden. Maar opgelet: een baken of merkpaal dient enkel om de aanwezigheid van een leiding aan te geven en zegt dus niets over haar precieze ligging. Om de exacte ligging en de diepte van de leiding te kunnen bevestigen, moet de regionale exploitatiesector worden gebeld. Dan komt een patrouilleur ter plaatse om het tracé van de leiding af te bakenen. Verschillende soorten bakens en merkplaten. 1. Luchtbakens zijn bestemd voor de helikopterpatrouilles van Fluxys. 2. De meetposten worden gebruikt om de kathodische bescherming van de pijpleiding op te volgen. Het zijn geen merkpaaltjes als dusdanig, maar zijn wel ook een indicatie voor de aanwezigheid van een pijpleiding. 3. Plastic merkpalen bevinden zich ter hoogte van de dichtstbijzijnde perceelgrens. 4. Langs spoorwegen, waterwegen en bermen worden betonnen merkpalen geplaatst. 5. Als de leiding zich langs een weg bevindt, dan worden merkplaten of –punten in het wegdek gebruikt.
1
2
3
-3-
4
5
e. Tijdens de exploitatie van de aardgasinfrastructuur Permanente aansturing en controle op centrale dispatching. Een dispatching is voor aardgasvervoer wat de verkeerstoren is voor een luchthaven. Hier besturen en controleren de Fluxys-dispatchers 24 uur op 24 de aardgasstromen in het Fluxysnet. De dispatching heeft ook een coördinerende rol bij een melding van een gasgeur, een incident of een ongeval. Fijnmazige inspectie. Meer dan 60 Fluxys-patrouilleurs staan dagelijks in voor de inspectie van het leidingnet. Ze opereren vanuit 8 regionale exploitatiesectoren en voeren hun rondes uit op drie manieren: - Patrouilles met de wagen om onaangekondigde werken op te sporen, diverse metingen uit te voeren en aannemers te begeleiden die werken in de nabijheid van leidingen uitvoeren. - Eén keer per jaar wordt het hele leidingennet te voet afgestapt. - Patrouilles per helikopter om onaangekondigde werken op te sporen. Fluxys inspecteert eveneens de binnenkant van de leidingen. Dat gebeurt met intelligente schrapers die eventuele wijzigingen in de wanddikte van de buizen opsporen. Interventiecentrum altijd paraat. Onze technici en speciaal opgeleide lassers van het Interventiecentrum staan 24 uur op 24 paraat om onmiddellijk ter plaatse te gaan voor herstellingen als zich op het net een incident voordoet. Op ieder moment stand-by. Zowel op het hoofdkantoor als in de regionale exploitatiesectoren van Fluxys zijn 24 uur op 24 medewerkers stand-by om meteen in te grijpen bij technische problemen. Geoefend in crisisbeheer. Fluxys heeft competente teams voor het beheer en de beheersing van crisissituaties als gevolg van incidenten of ongevallen met zijn aardgasvervoersinfrastructuur. De leden van die teams hebben een specifieke crisismanagementopleiding gevolgd en er worden regelmatig crisisoefeningen georganiseerd. Om een noodsituatie buiten de diensturen het hoofd te kunnen bieden, werd een systeem van wacht en permanentie in gevoerd. Meer dan 300 medewerkers van de onderneming maken deel uit van die wacht- en permanentierol.
-4-
Verspreiding van de cartografie van de installaties. Fluxys beschikt over een precieze cartografie van zijn installaties en stelt as builtplannen op nadat de bouwplannen zijn uitgevoerd. Die plannen worden bijgewerkt wanneer de installaties worden aangepast. Fluxys stelt de plannen van zijn installaties op het grondgebied van de gemeente in kwestie op schaal 1/10.000 ter beschikking van de gemeenten, de lokale politie en de brandweer. Als er nieuwe leidingen in gebruik worden genomen of bestaande leidingen worden verlegd, dan krijgen zij automatisch de geactualiseerde plannen toegestuurd. Fluxys levert ook precieze plannen aan de bouwheren en aannemers die daarom vragen. Zij zijn wettelijk verplicht Fluxys al vanaf de ontwerpfase van hun project mee te delen welke werken ze zullen uitvoeren in de buurt van de aardgastransporinstallaties.
f. Actieve preventie: informeren en sensibiliseren Ernstige incidenten met pijpleidingen zijn hoofdzakelijk het gevolg van beschadiging door derden. Om dergelijke beschadigingen te vermijden, moeten alle werkzaamheden al in de ontwerpfase aan Fluxys gemeld worden (Koninklijk Besluit van 21 september 1988). Sommige werken worden echter niet gemeld. En ook de veiligheidsvoorschriften worden niet altijd gevolgd. Daarom heeft Fluxys diverse programma’s lopen om te informeren en te sensibiliseren rond veilig werken in de nabijheid van zijn infrastructuur. Het is zeker mogelijk om veilig te werken in de nabijheid van Fluxys-infrastructuur; dat bewijzen jaarlijks 12.000 à 15.000 werven in de nabijheid van Fluxys-leidingen. De voorwaarde is echter dat alle betrokkenen bij de werf de verantwoordelijkheid opnemen die hen binnen het wettelijk kader is toegewezen en de veiligheidsvoorschriften strikt opvolgen. Bovendien is er geen verband tussen de omvang of de looptijd van een werf en de mate van gevaar of risico van de werken. Daarom hecht Fluxys aan elke aangekondigde werf – hoe groot of klein ook – hetzelfde belang. Eenvoudiger werken melden. Het KB van 1988 bepaalt dat de bouwheer of aannemer zich tot de gemeente moet wenden om de gegevens van de gebruikers van de ondergrond op te vragen. Fluxys heeft bijgedragen tot een administratieve vereenvoudiging door mee te werken aan de KLIM-website, het federaal Kabels- en Leidingen Informatie Meldpunt, dat sinds maart 2006 operationeel is. Via die website kan iedereen die werken wenst uit te voeren, nagaan of er zich hoogspanningsleidingen of installaties voor het vervoer per pijpleiding in de nabijheid van de geplande werf bevinden en meteen de werken melden aan de beheerders van de
-5-
betrokken infrastructuur. Dat betekent ook een vermindering van de administratieve last van de gemeente. Sinds begin 2009 is KLIM ook gekoppeld aan KLIP (Kabel- en Leiding Informatie Portaal), het Vlaamse initiatief om werkzaamheden in het Vlaamse Gewest aan de kabel- en leidingbeheerders te melden. Een module maakt de uitwisseling van gegevens tussen beide platformen mogelijk: vandaag worden de meldingen via KLIM automatisch doorgegevan aan KLIP en omgekeerd. Individuele informatievergaderingen per gemeente. Fluxys vervolgt zijn rollend programma om in de loop van de gemeentelijke zittingsduur een individuele informatievergadering te houden met de bijna 400 gemeenten die op hun grondgebied of in de onmiddellijke nabijheid ervan een Fluxys-leiding hebben. Vijfjaarlijkse mailing voor eigenaars en exploitanten. Fluxys werkt met een rollend programma om telkens over een periode van vijf jaar een mailing te versturen naar de 70.000 eigenaars en exploitanten van terreinen met een Fluxysleiding in de nabijheid. Daarbij worden ze herinnerd aan de aanwezigheid van de leiding en de beperkingen die gelden voor activiteiten in de directe nabijheid ervan. De brochure die de eigenaars en exploitanten daarvoor in de bus krijgen, vindt u als bijlage achteraan in de map.
g. Fluxys werkt samen met de hulpdiensten Bezorging leidingplannen. Om de vijf jaar ontvangen de brandweerkorpsen een mailing met het volledige overzicht van alle Fluxys-leidingen in hun werkgebied. Als er binnen die periode van vijf jaar bijvoorbeeld nieuwe leidingen in gebruik worden genomen of bestaande leidingen worden verlegd, dan krijgen de betrokken brandweerkorpsen automatisch de geactualiseerde plannen toegestuurd. Sinds oktober 2007 volgt Fluxys eenzelfde systematiek voor de lokale politiezones. Cursus voor brandweerkorpsen. In de schoot van de werkgroep ‘Pijpleidingen’ binnen de Algemene Directie Civiele Veiligheid (ADCV) van de Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken heeft Fluxys meegewerkt aan een praktische cursus rond de zogenoemde Actiekaart Aardgas en de bijbehorende handleiding. In 2007 kregen alle opleidingsverantwoordelijken van de brandweerkorpsen de gelegenheid om de praktische cursus over de Actiekaart Aardgas en de bijbehorende handleiding te volgen. De opzet bestaat erin dat zij hun kennis doorgeven aan de brandweerlui zelf en dat de Actiekaart een vast onderdeel wordt van de brandweeropleiding.
-6-
Nood- en interventieplanning. In samenwerking met de Algemene Directie Crisiscentrum (Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken) werd de digitale leidingendatabank van Fetrapi (Federatie van Transporteurs door Middel van Pipeline, waarvan Fluxys lid is) toegankelijk gemaakt voor de provincies en de brandweerkorpsen via een online webtoepassing. Ook wordt de noodplangids voor leidingen voor het vervoer van gassen en vloeistoffen verder uitgewerkt. Met de gids zullen de gemeenten en provincies over een instrument beschikken om vervoersleidingen te integreren in de nood- en interventieplannen.
-7-
