Veilig thuis Tips tegen woningoverval, inbraak, vallen, brand, internetcriminaliteit en babbeltrucs
DAt is
handig om te weten!
Top-5 tips oit ve rra ss en: 1. L aat u no , d a n pa s op en d oe n ee rst ki jk en rs ko m en st eed s 2. In b re ke ag. H ou d uw va ke r overd
acht erd eu r op slot! er ee n ki erst a nd ho ud 3. Geb ru ik a nd on ge v ra ag d zod at ni em bi nn en ko mt foon jd ee n m obie le te le 4. H eb alti en roep op za k voor nood op eg
ss e kleedj es w 5. H aa l lo ka m er, woo nk a m er uit d e ba d en va n d e trap
2 4 6 7 8 9 10 11 12 2
Inhoud Gratis kierstandhouder bij huisbezoek
Minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten
‘Nederland is voor ouderen een stuk veiliger geworden’
Overval
Geef woningovervallers geen aanleiding
Babbeltruc
Denk na voordat u open doet
Vallen
Voorkom vallen en veel ellende
Inbraak
Geef de dief geen gelegenheid
Brand
Vergeet niet: vuur ontstaat vaak ongemerkt
Internetveiligheid
Bescherm uw gegevens op internet KBO-onderzoek Veiligheid
Veilig thuis bij de KBO Met deze brochure kunt u zelf checken of uw huis veilig genoeg is. Maar u kunt ook een huisbe zoeker van de KBO vragen om dit samen met u te doen. Vreemde ogen zien immers meer.
D
e Unie KBO heeft hievoor tientallen huisbezoekers opgeleid. Dankzij subsidie van het ministerie van Veiligheid en Justitie zijn aan zo’n huisbezoek geen kosten verbonden.
Aanvragen
Veiligheidsvoorlichting voor afdelingen
Is uw huis wel veilig genoeg?
KBO-afdelingen kunnen bij de Unie KBO ook een veilig heidsbijeenkomst aanvragen. Een speciaal opgeleide veiligheidsvoorlichter vertelt tijdens deze bijeenkomst over woningoverval, babbeltrucs, vallen, brand en inbraak. De groepsvoorlichting gaat vooral over preventieve maatregelen. Als u weet waar u op kunt letten, kunt u zelf veel doen om de risico’s in uw eigen huis te verkleinen.
Als u een huisbezoek aanvraagt bij de KBO, krijgt u advies op maat bij u thuis. U loopt samen uw huis door aan de hand van de brochure om te kijken wat u kunt doen om uw veiligheid te vergroten. Vraag nu een huisbezoek aan en ontvang na afloop gratis (zolang de voorraad strekt) een (SKG-goedgekeurde) kierstandhouder.
De groepsvoorlichting is een presentatie met korte filmpjes en duurt ongeveer twee uur voor groepen van minimaal 15 mensen. Aan het einde krijgt elke deelnemer de brochure met tips mee naar huis om het eigen huis te doorlopen.
GRATIS kierstandhouder voor u
Vraag een huisbezoek of voorlichtingsbijeenkomst aan bij de Unie KBO,
[email protected] of bel 073-612 34 75. U krijgt dan informatie en we kunnen u zeggen of er een huisbezoeker of veiligheidsvoorlichter bij u in de buurt beschikbaar is.
Doe de kiersta ndhouder alleen op de deur als u opendoet
or dat u de deur Een kierstandhouder zorgt ervo kijken wie er is, t kun op een kier kunt zetten en openen. Een kan r zonder dat iemand uw deu r is te kwetsbaar maa , deurketting beoogt dat ook standhouder kier de voor inbraak. Doe ‘s nachts er of dwe bran er niet op, want dan kunnen alleen er der hou de ambulance er niet in. Doe n dat u ente mom op op als u de deur opendoet t. staa r twijfelt wie er voor de deu
3
‘Neder De media wekken soms de indruk dat ouderen vaak het slachtoffer zijn van overvallen, tasjesroven en babbeltrucs, maar cijfers tonen dat Nederland de laatste jaren juist steeds veiliger is, vooral voor senioren. ‘Dat komt ook door de maatregelen die ze zelf nemen en initiatieven zoals die van de KBO om mensen alerter te maken’, aldus minister Opstelten in een interview voor Nestor.
Veel ouderen hebben het idee dat het vroeger veiliger was, klopt dat? Minister Opstelten: ‘Nee, dat beeld is onterecht. Rond de laatste eeuwwisseling waren de criminaliteitscijfers echt sky high en voelden mensen zich ook onveiliger. Wij hebben het inmiddels behoorlijk naar beneden gebracht - zelfs met een derde - tot ongeveer rond het niveau van 1990. Dus wat dat betreft gaan we de goede kant uit.’
Waar komt dan dat idee vandaan? ‘Ik denk mede door alle communicatiemiddelen die we tegenwoordig hebben. Als er iets gebeurt, zeker als ouderen het slachtoffer zijn, wordt dat meteen breed uitgemeten in kranten, tv en op sociale media. Elk feit doet de ronde. Ik heb zelf bijvoorbeeld Burgernet. Dan krijg je een paar keer per dag melding op je mobieltje als de politie een zoekactie begint. We weten meer.’
Zijn ouderen wel vaker het slachtoffer van bijvoorbeeld overvallen, inbraken enzovoort? Minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten
‘Nee, cijfers laten zien dat senioren juist minder dan gemiddeld het slachtoffer zijn. Feitelijk lopen de jongeren van 15 tot 25 jaar het meeste risico. Een voorbeeld: in 2013 waren er 2,6 miljoen 65-plussers en vonden er 176 overvallen plaats. Elke overval is er een te veel, maar de kans is dus niet zo groot en die wordt gelukkig alleen maar kleiner. Ouderen voelen zich in het algemeen ook veiliger, zo blijkt uit onze veiligheidsmonitor. Dat vind ik verheugend.’
Wat doet u om de veiligheid van senioren te verbeteren? ‘Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) organiseert in opdracht van mij voorlichtingsbijeenkomsten over inbraken, overvallen, babbeltrucs. Uit ervaringen blijkt dat bewoners hierdoor een goede eigenrisicoinschatting kunnen maken. Dat is belangrijk, dat mensen hun eigen verantwoordelijkheid nemen. Om goede voorlichting aan senioren te geven, werk ik ook samen met de Unie KBO, die voorlichtingsbijeenkomsten organiseert en vrijwilligers opleidt om huisbezoeken te doen. En we hebben natuurlijk in het gehele land meer wijkagenten die enorm betrokken zijn bij hun wijk en veiligheidsproblemen signaleren.’
4
land is voor ouderen een stuk veiliger geworden’ Bent u zelf met het klimmen der jaren angstiger geworden?
Sommige senioren weten niet eens wie hun wijkagent is… ‘Op de site van de politie kun je zo opzoeken wie je wijkagent is: kijk maar eens op www.politie.nl/ mijn-buurt ’
En ouderen die geen internet hebben? ‘Die kunnen het misschien even aan de buurman vragen. Ga gewoon even naar iemand toe in je straat die het weet of voor je op wil zoeken. Dat is toch heel normaal. Zo zou ik het doen.’
Sommige van onze leden vinden hun wijkagent niet al te doortastend…
‘Nee, ik word niet bang. Want het klopt wat ik zeg: Nederland wordt steeds veiliger. De overvallen gaan naar beneden: in vergelijking met vorig jaar zijn ze met 23 procent gedaald. Door het beleid dat we hebben ingezet, maar ook doordat we met zijn allen zelf een beetje meer uit onze doppen kijken.’
Uzelf ook? Wat heeft u thuis gedaan om uw huis veiliger te maken? ‘Ik zit niet de hele dag thuis, mijn vrouw werkt ook en onze kinderen zijn al uit huis. We zorgen er daarom wel voor dat alle sloten goed op een rij zitten en wij hebben allerlei hulpsystemen. Als ik wegga zegt mijn vrouw altijd: jij doet het alarm. En dat raam daarboven stond open, dat moet dicht. Dat soort dingen. Je moet zelf wel een beetje opletten. Ook in de buurt.’
‘Bij een op de vijfduizend inwoners is er een wijkagent. Die moet tachtig procent van zijn werk besteden aan het zichtbaar zijn in zijn wijk. Mijn informatie is dat ze hun werk goed verrichten. Het zijn goede mensen, rondborstig, goed toegankelijk, enorm betrokken bij de wijk. Maar een wijkagent kan ook niet alles. Ik moet het voor ze opnemen. Hier en daar zal er best wel een klacht zijn, en dan moeten mensen hem of haar daarop aanspreken.’
Heeft u het idee dat senioren die verantwoordelijkheid nu nemen?
Wat vindt u van de inspanningen die de Unie KBO doet om de veiligheid van senioren te vergroten?
‘Het blijkt dat relatief veel ouderen hun waardevolle spullen in hun auto laten liggen, dat ouderen weinig rolluiken en alarminstallaties hebben. Let ook op het zogenaamde ‘shoulderen’: criminelen kijken over je schouder mee om je pincode te bemachtigen en stelen daarna je pas. Daarnaast waarschuw ik toch blijvend voor de zogenaamde babbeltrucs. Kijk even wie er is als er gebeld wordt.’
‘Ik vind het heel goed dat de KBO haar verantwoordelijkheid neemt en samen met het ministerie optrekt om de veiligheid onder senioren te vergroten. Zeker nu mensen langer dan vroeger zelfstandig blijven wonen en we een participatiemaatschappij hebben. Wat ik vooral mooi vind, is dat de Unie KBO nu samen met CCV een module gaat ontwikkelen zodat mensen die al over de vloer komen, bijvoorbeeld om de belastingpapieren in te vullen of een vrijwillige ouderenadviseur, dat die dan ook even kijken hoe het met de veiligheid gesteld is. Dan kun je ze even op weg helpen welke maatregelen ze nog kunnen treffen.’
‘Absoluut. Uit onze cijfers blijkt dat ouderen relatief veel aan preventie doen. Bijvoorbeeld hun licht laten branden op strategische punten, bij afwezigheid geen waardevolle spullen thuislaten, en het aanbrengen van buitenverlichting, extra veiligheidssloten en kierstandhouders.’
Wat zouden ze nog meer kunnen doen?
En dan niet open doen als het niet bekend is? ‘Dat moet iedereen zelf uitmaken. Ik ga niet zeggen: als je iemand niet kent dan moet je niet opendoen. Ik zeg alleen: kijk eerst of u het vertrouwt. U schrijft voor mensen met levenservaring, die kunnen dat echt wel zelf inschatten.’
5
[Overval]
Geef woningovervallers geen aanleiding Ouderen zijn een gemakkelijk doelwit voor woningoverval: ze wonen vaker alleen, zijn fysiek minder sterk, en zijn soms te beleefd waardoor ze mensen te snel vertrouwen. 55% van de overvallers komt binnen door gewoonweg aan te bellen, 26% door in te breken. Doe dus nooit zomaar open voor iemand. Hier leest u wat u verder nog kunt doen.
De meeste overvallers bellen gewoon aan. Gebruik daarom een kierstandhouder. Die zorgt ervoor dat u kunt kijken wie er is, zonder dat iemand uw deur kan openen. Woont u in een appartementencomplex? Maak de centrale deur nooit open voor bezoek van iemand anders. Dus ook geen pakketbezorger voor de buren. Wees waakzaam bij collectan ten. Kijk in het streekblad of op www.cbf.nl welke collectes er lopen. Bekijk de legitimatie van collectanten goed. Doe de deur dicht terwijl u geld
pakt. Zeg desnoods dat de kat anders naar buiten loopt. Leg eventueel wat klein geld dicht bij uw voordeur, zodat u het snel kunt pakken. Daders zijn altijd uit op contant geld. Zorg dat u geen grote bedragen contant geld in huis hebt. Ook niet in een kluis! Criminelen lopen vaak rondjes door de buurt en zien alles. Zoals de verpakking van uw nieuwe aankoop. Zet verpak kingen van grote aankopen daarom niet aan de straat. Let ook op aan wie u vertelt over uw nieuwe aankopen. Het
kan zomaar in verkeerde oren terechtkomen. Als veel mensen weten op welke vaste tijdstippen u van huis bent, kan die informatie bij criminelen belanden. Laat niet te veel los over uw uithuizige afspraken. Zet bijvoorbeeld ook niet op Facebook dat u op vakantie gaat. Criminelen houden ook internet in de gaten. Vertrouw nieuwe kennissen niet te snel. Ontvang onbe kende mensen niet in uw eentje; vraag liever een bekende om erbij te zijn of spreek eerst buitenshuis af.
Toch een overval? Zo handelt u! Bij een overval is maar één ding echt belangrijk: uw eigen veiligheid. De politie raadt daarom het RAAK-principe aan: Rustig blijven, Accepteren, Afgeven en Kijken. Blijf rustig en doe wat de overvaller zegt. Accepteer de situatie, dat de dader de controle heeft. Hang niet de held uit. Geef de overvaller het geld of de goederen waarom hij vraagt. Kijk goed naar de dader, zodat u later een signalement kunt geven.
Na de overval
• Bel meteen 112 • Noteer direct alles wat u heeft gezien (signalement, vluchtauto enz.) • Ruim niks op en maak niks schoon
6
Oplichters komen in alle vormen en maten
[Babbeltruc]
Denk na voordat u opendoet Het zal u maar overkomen: u doet nietsvermoedend de deur open. Iemand lijkt een betrouwbare klusjesman of dienstverlener, leidt u af en gaat er vervolgens vandoor met geld of spullen. De babbeltruc kent veel vormen. Hij werkt vooral zo goed omdat u wordt overrompeld. Wees dus voorzichtig en laat u niet verrassen. Met deze tips bent u altijd voorbereid op ongenode gasten.
»
Ook mannen in pak of moeders met schattige kinderen zijn niet altijd te vertrouwen. Laat nooit onbekenden binnen, zeker niet als u geen afspraak heeft. Kijk altijd goed wie er voor de deur staat. Laat de deur dicht en kijk als het kan door de deurspion of het raam.
Oplichters zijn erg goed in zielige praatjes
»
Autopech, portemonnee gestolen, ze willen uw telefoon gebruiken om 112 te bellen… Laat ook iemand met een zielig verhaal buiten wachten. Geef uw telefoon niet af, maar bel zelf 112 als u denkt dat dit nodig is.
Twijfelt u aan het verhaal, vraag dan om legitimatie
»
Ook als degene zegt dat hij van een officiële instantie komt, zoals de gemeente of een bedrijf of instelling. Bekijk pasjes en papieren heel nauwkeurig. Vertrouwt u het nog niet? Bel dan de instelling of het bedrijf op vóór u de persoon binnenlaat.
»
Laat u niet overrompelen Als het donker is of als iemand onverwacht voor de deur staat - een medewerker van het elektriciteitsbedrijf bijvoorbeeld - vraag dan gerust of die persoon later terug kan komen.
»
Geef nooit uw pincode af Bankmedewerkers komen nooit aan de deur en bellen of mailen u ook niet om uw pincode te vragen. Bankmedewerkers hebben uw pincode ook niet nodig om uw bankpas te blokkeren.
Oplichters zijn er goed in om u af te leiden
»
Soms sluipen ze binnen via de achterdeur terwijl ze u voor bezighouden. Doe de achterdeur standaard op slot.
7
Elke zes minuten belandt er een 55-plusser in het ziekenhuis als gevolg van een val. Een smak is zo gemaakt. Haastig lopen, losse spullen op de trap of een gladde vloer… Het vervelende is dat een val vaak nare gevolgen heeft bij senioren. Het goede nieuws is dat u met relatief eenvoudige ingrepen al heel veel kunt voorkomen.
[Vallen]
Voorkom vallen en veel ellende
»
Haal alle drempels of opstapjes weg in uw woning en tuin. Als dat niet kan, zorg dan dat de randen van de drempels afgeschuind zijn. Monteer bij opstapjes een goed aansluitende schuine plank.
» »
Ga nooit rennen als u gebeld wordt. Zet op elke verdieping een telefoon neer. Het is altijd handig om een mobieltje of noodknop op zak te hebben, ook als u nog vitaal bent. Zeker als u alleen woont. Dan kunt u altijd iemand bellen als u gevallen bent.
»
Opruimen voorkomt ongeluk ken. Ruim losse spullen altijd zo snel mogelijk op. Werk kabels zo veel mogelijk weg. Haal alle dingen die op de trap liggen weg. Zelfs over een klein papiertje kunt u makkelijk uitglijden en vallen.
8
» » » » »
Kies voor meubilair en sanitair met een hoge zit. Armleuningen geven extra steun bij het opstaan en gaan zitten. Gebruik altijd een stevige huishoudtrap met een beugel waaraan u zich vast kunt houden. Als u iets moet pakken dat hoog ligt, gebruik dan nooit een stoel of kruk.
Let erop dat u schoenen met antislipzolen draagt. Let ook bij schoenen op losse veters en een goede zool. Houd altijd één hand vrij voor de leuning. U bent een stuk veiliger als er aan twee kanten van de trap een leuning is. Sta ’s morgens niet te snel op, maar ga eerst even rustig zitten. Is het donker? Doe dan eerst het licht aan voordat u door de kamer loopt.
» » »
Zorg voor goede verlichting op weg naar het toilet en doe rustig aan. Zorg dat u een zaklamp voor het grijpen hebt, voor als de stroom uitvalt. Haal alle losse kleedjes weg uit uw huis. Wilt u dit niet? Zorg dan dat er een goede antisliplaag onder zit of plaats een antislipmat. Ze zijn te koop bij de bouwmarkt. Neem maatregelen tegen gladde oppervlakken. Heeft u geen antisliptegels? Gebruik dan een speciale coating of antislipstickers en een antislipmat voor douche en bad, en beugels op de badrand of muren. Er zijn ook zitjes die u aan de muur kunt bevestigen. U koopt de materialen bij bouwmarkt, thuiszorgwinkel of sanitairspecialist. Houd ook uw tuintegels vrij van mos en bladeren.
[Inbraak]
Geef de dief geen gelegenheid De meeste woninginbraken worden gepleegd door gelegenheidsinbrekers. Ze bereiden de inbraak niet voor, maar kijken in een bekende wijk rond. Ze zijn vooral uit op een buit die voor het grijpen ligt en makkelijk mee te nemen is. Gelukkig kunt u zelf veel doen om inbraak te voorkomen. Sluit alle ramen en deuren altijd af als u weggaat, ook al is het maar voor een paar minuten. Draai de sleutel echt om. De deur achter u in het slot trekken, is niet genoeg. Met een hard stuk plastic staat een inbreker in een paar seconden binnen.
Zet uw contactgegevens niet (zomaar) in een rouwadvertentie. Het komt voor dat inbrekers rouwadvertenties lezen om hun slag te slaan tijdens een uitvaart. Informeer bij uw uitvaartonderneming naar alternatieven.
Laat uw sleutel nooit aan de binnen kant van het slot zitten. Een inbreker kan een raam inslaan of gaatjes boren en zo de sleutel gebruiken om binnen te komen.
U kunt uw kostbaarheden laten gra veren met postcode en huisnummer. Zo krijgt u ze makkelijker terug als ze opduiken in de illegale handel.
Op vakantie? Maak geen melding van uw vakantieplannen. Ook niet op uw voicemail, op internet of uw afwezigheidsmelder op de mail. Houd uw gordijnen open, laat uw planten staan, vraag iemand de brievenbus te legen en gebruik een tijdschakelaar voor de verlichting. Er is ook een zogenaamde nep-tv of fake-tv: deze ledlamp achter de vitrage geeft de indruk dat u de tv hebt aanstaan.
Let op spullen (zoals een ladder of container) waarmee een inbreker omhoog kan klimmen. Houd de schuur of garage op slot. Of zet in ieder geval uw fiets of scooter in de schuur op slot.
Inbrekers houden niet van licht. Plaats buiten bewegingslampen op minimaal drie meter hoogte. Houd waardevolle artikelen zo veel mogelijk uit het zicht, ook belangrijke papieren, auto- en huissleutels.
Leg sleutels nooit onder deurmat jes, in plantenbakken of op andere verstopplaatsen. Inbrekers kennen deze plaatsen ook. Gebruik voor mantelzorgers of thuisorganisaties een sleutelkluisje dat voldoet aan het Politie Keurmerk Veilig Wonen (PKVW). Goedkope kluisjes zijn te makkelijk open te breken.
Politiekeurmerk Op www.politiekeurmerk.nl vindt u veel waardevolle informatie:
• U kunt er uw bezittingen op registreren. • U vindt er de sloten die voldoen aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Als ze goed gemonteerd worden, verkleinen ze de kans op inbraak.
• U vindt er erkende adviesbedrijven die u kunnen helpen bij de aanschaf van speciale en extra veilige sloten, zoals die voor een schuifpui.
9
Nooit roken in uw slaapkamer. Als u met een brandende sigaret in slaap valt, kan uw matras in brand raken. Synthetische nachtkleding is bovendien zeer brandbaar. Laat cv-ketels, geisers en gaskachels één keer per jaar controleren en reinigen. Om de kans op een schoor steenbrand te verkleinen, moet u ook minimaal één keer per jaar de schoorsteen laten vegen, voor het stookseizoen begint. De luchtafvoerslang van de wasdroger voert warme lucht en stof af. De filter of slang kan verstopt raken, waardoor warmte zich ophoopt, de motor oververhit raakt en in brand vliegt. Houd de filter en de luchtafvoerslang van uw wasdroger daarom vrij van stof. Let op: behalve de stoffilter in de deur, is er ook een inwendige filter die u ook moet schoonmaken.
[Brand] [Brand]
Vergeet Vergeet niet: niet: vuur vuur ontstaat vaak ontstaat vaak ongemerkt ongemerkt Brand ontstaat vaak ongemerkt, maar heeft enorme gevolgen. Brandvan ontstaat vaak ongemerkt, maar verloren. heeft enorme gevolgen. Alles waarde gaat in de vlammen Een vonk kan in Alles van waarde gaat in deeen vlammen verloren. vonk vijf minuten uitgroeien tot uitslaande brand.Een Loop dekan tipsin vijf minuten uitgroeien tot een uitslaande brand. Loop de tips eens na en ontdek hoe u uw woning brandveilig kunt maken. eens na en ontdek hoe u uw woning brandveilig kunt maken.
Zet alle apparaten helemaal uit als u ze niet gebruikt. Trek desnoods de stekker eruit. De stand-by-stand, bijvoorbeeld van uw televisie of computer (er blijft dan een lichtje branden) gebruikt u alleen als u zeker weet dat u het apparaat binnen een paar minuten weer nodig hebt. Vlam in de pan? Gebruik nooit water. Het brandende vet spat uit de pan, dit kan brand veroorzaken. En u kunt zichzelf verwonden. Schuif een deksel over de pan (van u af!) en laat die zitten tot het vuur gedoofd is. Of gebruik een kleine blusdeken. Rol elektrische dekens op. Bij te strak opvouwen, kan de bedrading beschadigen en brand veroorzaken. Controleer zichtbare elektrische snoeren regelmatig op beschadigingen. Zet snoeren nooit vast met krammen of spijkers. Rol kabelhaspels helemaal af. Opgerold wordt het snoer te warm, waardoor er brand kan ontstaan. Uw stofzuiger heeft vaak ook een kabelhaspel. Rol dus ook het stofzuigersnoer helemaal af. Hangen er in uw huis rookmelders? Hang er een op iedere verdieping op de hal of overloop, ook op zolder. Verkrijgbaar bij de bouwmarkt. Ook rookmelders hebben onderhoud nodig. Maak de buitenkant van de rookmelders iedere maand stofvrij en vervang ook op tijd de batterijen. Test jaarlijks uw rookmelder. Als u een gaskachel, geiser of open vuur in huis heeft, is een koolmonoxidemelder heel belangrijk. U koopt ze onder andere bij de bouwmarkt. Hang ze op heuphoogte. Zorg voor een vaste sleutelplek, zodat u bij brand of een calamiteit snel uw huis kunt verlaten.
10
[Internetveiligheid]
Bescherm uw gegevens op internet We doen steeds meer online: van bankieren tot winkelen tot gezellig bijkletsen met oude vrienden. Er gaat een wereld open, maar er kunnen ook oplichters ongemerkt binnenkomen. Criminelen kunnen uw identiteit aannemen en op uw rekening dingen bestellen. Wees daarom voorzichtig met uw gegevens op internet.
»
»
»
» »
Internetbankieren is veilig op een belangrijke voorwaarde: geef nooit uw bankgegevens en inlogcodes. Mailtjes die daarom vragen zijn nep. Een bank, Belastingdienst, gemeente zal daar nooit om vragen. Banken vragen ook niet telefonisch om uw pincode om iets ‘te controleren’.
Check de s achter http in het webadres. Een veilige betaalomgeving herkent u aan een webadres dat begint met https, waarbij de ‘s’ staat voor ‘secure’, een groene balk en aan het hangslotje. Is dat er niet? Stop dan met internetbankieren. Is er een slotje? Klik erop! Bij een nepwebsite is dit slotje niet klikbaar.
»
Phishing is het per mail hengelen naar informatie. Via de mail lijken betrouwbare instanties zoals een bank of gemeente te vragen om persoonlijke gegevens. Sommige van die nepmailtjes lijken best echt. Als u erop klikt, kunnen gegevens ongemerkt gekoppeld worden aan een site die crimineel is. Klik niet op het bericht of op links in een nepmail en gooi ze direct in de prullenbak.
»
Hoe herkent u een valse e-mail? Ze zijn vaak opgesteld in slecht Nederlands. U wordt niet persoonlijk aangesproken. Ze gebruiken VEEL HOOFDLETTERS. Ze vragen om uw pincode of een andere toegangscode in te voeren. Ze vragen om op een link te klikken (nooit doen!). En u moet snel iets doen of reageren. Bel bij twijfel even naar de echte organisatie.
Blijf alert bij winkelen op internet. Als een site nieuw voor u is, check dan altijd bij wie u winkelt. Staan de contactgegevens van het bedrijf vermeld? Als u betaalt via de site, let dan op of u echt wordt doorgelinkt naar uw banksite. Een verschil van een enkele letter kan al een valstrik zijn. Zorg voor een pc met een legale versie van het besturingssysteem, zet uw firewall aan en installeer antispyware en een virusscanner.
Veel programma’s zoals uw besturingssysteem (Windows, MacOS, Linux) of Acrobat Reader hebben een automatische update-functie. Deze zorgt er ook voor dat eventuele lekken (fouten in de programmering van het programma die misbruikt kunnen worden door cybercriminelen) gedicht worden. Zet daarom uw automatische update-functie aan.
»
Verander regelmatig van wacht woord. Wachtwoorden zijn de sleutels voor criminelen om uw identiteit aan te nemen, zodat ze bijvoorbeeld een creditcard kunnen openen, of artikelen op uw naam kopen via internet. Bedenk sterke wachtwoorden en bescherm ze goed.
11
[KBO Onderzoek Veiligheid]
We zijn bang voor het verkeerde Voelt u zich veilig in uw woning voor deze zaken? (zeer) veilig Niet veilig/onveilig Overval 55% 45% Inbraak 73% 25% Babbeltrucs 73% 25% Brand 72% 27% 81% 18% Vallen
Hoewel de kans op een overval in Nederland erg klein is, is meer dan de helft van de Nederlandse senioren daar bang voor, zo blijkt uit het grote veilig heidsonderzoek van de Unie KBO, waar maar liefst zevenhonderd senioren aan meededen. Een kwart van de senioren is ook bang voor inbraak, babbeltrucs en brand. We zijn het minst bang om te vallen. Ironisch, want juist daardoor vallen de meeste slachtoffers.
Tekst: Paul van der Meer, psycholoog/ onderzoeker • Foto’s: Shutterstock
12
(zeer) onveilig 5% 2% 2% 1% 1%
O
p zich zijn we best wel op ons gemak in onze eigen woonomgeving. We geven gemiddeld een 7,9 voor het gevoel van veiligheid waarmee we de dagelijkse dingen doen zoals fietsen, boodschappen doen, wonen en wandelen. Dat daalt als het donker wordt naar een veilige 7,1. Sommige senioren (40%) gaan dan niet of vrijwel niet meer de deur uit. De rest, 60%, gaat wel (af en toe) het huis uit als het donker is. Maar niet na twaalven. Dan gaat slechts 14% nog uit huis. De rest (86%) doet dit een enkele keer tot vrijwel nooit.
Angst voor overval Toch overvalt veel senioren regelmatig een gevoel van onveiligheid, vooral bij ouderen die alleen wonen. Onze grootste angst is om thuis overvallen te worden. De helft van de ouderen is daar bang voor. Onterecht, want de kans op een overval is statistisch gezien erg klein (in 2013 waren er 176 overvallen op 2,6 miljoen 65-plussers) en ouderen zijn ook niet veel vaker het slachtoffer dan mensen onder de 65 jaar. Waar we het minst bang voor zijn – vallen – veroorzaakt aanzienlijk meer slachtoffers: in 2012 belandden 84.000 ouderen van 65 jaar en ouder op de spoedeisende hulp van een ziekenhuis na thuis gevallen te zijn. 2.585 ouderen overleden na een val (bron: RIVM).
Vallende senioren De resultaten van het KBOonderzoek bevestigen de cijfers van het RIVM. In de afgelopen tien jaar is 41% van onze respondenten weleens gevallen of uitgegleden in of rondom het huis, gemiddeld drie keer zelfs. Mensen tussen de 65 tot 70 jaar vallen het vaakst. De gevolgen? Bijna een op de drie (28%) brak daarbij een bot, 57% liep een bloeduitstorting op, 46% had een schaafwond, 24% een verstuiking. De ervaring zet
velen aan tot actie om herhaling te voorkomen. Eén op de drie senioren heeft aanpassingen gedaan in zijn huis om de kans op vallen en uitglijden te verkleinen, zoals het verwijderen van matjes, aanpassingen in de badkamer, zoals handgrepen of een inloopdouche, trapleuningen of een traplift aanbrengen, drempels laten verwijderen, of het toilet, bed en fauteuil laten verhogen.
Vlam in de pan Uitslaande huisbranden komen niet veel voor. Minder dan 1% van de senioren heeft er in het verleden weleens mee te maken gehad en dat was voor de meesten een hele tijd terug, gemiddeld 28 jaar geleden. Met binnenbranden hebben meer senioren te maken gehad, namelijk 7%. Dan ging het bijvoorbeeld om vlam in de (frituur)pan, schoorsteenbrand, kortsluiting en kaarsen. Maar ook dat was voor de meesten een hele tijd terug. Tegenwoordig wapenen we ons tegen brand. Ter preventie heeft 31% van de senioren een brandblusser en 81% een goedgekeurde rookmelder. Veel senioren weten ook precies hoe ze het huis uit zouden moeten komen, wanneer er ’s nachts brand uitbreekt. 84% heeft een vluchtroute.
Zielige verhalen 6% is weleens slachtoffer geweest van een babbeltruc en nog eens 25% kent iemand in zijn omgeving die ermee te maken heeft gehad. We tuinen vooral in trucs waarin zielige verhalen worden opgedist. Rogier (69): ‘Een jonge vrouw had de huisdeur in het slot laten vallen, moest naar het ziekenhuis en had geen geld bij zich. Ik heb haar twintig euro geleend en haar nooit meer teruggezien.’ Marga (77): ‘De creditcard van een keurig uitziende man was gescheurd en hij moest naar de begrafenis van zijn moeder. Ik kreeg zijn visitekaartje met naam en adres en ik heb zijn reis betaald.’
Senioren die zelf slachtoffer zijn geweest van een babbeltruc hebben allerlei tips voor andere senioren: vraag om geldige legitimatie, laat nooit onbekenden binnen. Laat een kierstandhouder installeren of een kijkgaatje. Wissel geen geld aan de deur. Laat mensen altijd buiten wachten als je iets moet pakken. En denk aan de achter- of tuindeur: dieven komen vaak met zijn tweeën. Slechts 22% van de KBO-slachtoffers heeft aangifte gedaan van de babbeltruc. De belangrijkste reden om géén aangifte te doen, is dat men er zelf verantwoordelijk voor was (‘ik heb het contract toch zélf ondertekend’) of omdat de babbeltruc niet is gelukt, doordat men de oplichter doorzag.
Al die wachtwoorden Veiligheid op internet wordt steeds belangrijker. De senioren die thuis een internetaansluiting hebben – 74% van de KBO-ers had in 2013 internet - gebruiken deze het meest om informatie in te winnen (94%), te mailen (87%), voor internetbankieren (82%), reizen boeken (54%), online shoppen (46%), sociale netwerken (41%) of voor de lol (35%). De meesten (42%) hebben gewoon een vaste computer (desktop) om te internetten, 40% internet via de laptop, 16% via de tablet. 80% is van mening dat het apparaat waar ze het meest op internetten goed is beveiligd. Maar internetten we ook veilig? Ruim vier van de tien senioren (43%) maken zich daar zorgen om, maar hebben geen idee waar ze meer informatie kunnen vinden over internetveiligheid. Zo zijn maar liefst zes van de tien surfende senioren (59%) bang dat wanneer ze hun e-mailadres afgeven, het wordt gebruikt voor andere doeleinden, zoals voor commercie. Volgens 22% is dit dan ook weleens gebeurd. Zoals bij Wim (76): ‘Ik heb drie maanden geleden een prijsvraag ingevuld en daarna volgden allerlei e-mailberichten van meerdere en steeds verschillende afzenders’.
13 5
Zes van de tien senioren hebben er wel eens moeite mee om alle wachtwoorden te onthouden. Logisch, want gemiddeld gebruiken we bij maar liefst elf verschillende websites wachtwoorden. 29% gebruikt daarom dezelfde wachtwoorden voor meerdere sites. We hebben in totaal zes verschillende wachtwoorden. Dat vraagt om trucjes om ze te onthouden. Chris (82): ‘Ik heb ze opgeschreven in een onbeduidend boekje en dan ook nog eens versleuteld. Dat boekje staat tussen de rest van de boeken in mijn boekenkast.’
Angstige ervaringen De meerderheid van de senioren (63% ) heeft wel eens te maken gehad met mishandeling, beroving, pesten of inbraak. Bijna een op de drie (30%) is weleens beroofd. Bijna een kwart (24%) is weleens beledigd of uitgescholden in het openbaar en 12% gepest of getreiterd. 18% is weleens achternagezeten, beroofd onder bedreiging, in elkaar geslagen zonder reden of gechanteerd. Een op de tien (10%) is wel eens seksueel geïntimideerd en 6% is mishandeld, verwaarloosd of uitgebuit. De misdaad waar we allemaal het meest mee te maken hebben gehad, is inbraak. Bij 35% is weleens
14
ingebroken. Bij een op de tien (10%) is meerdere keren ingebroken, gemiddeld twee tot drie keer. Hoewel deze nare ervaringen in sommige gevallen van vele jaren geleden zijn, dragen de slachtoffers de herinneringen met zich mee tot op de dag van vandaag. Ria (67): ‘Het was in 2008, ik lag te slapen en in de keuken hebben ze het raam er uitgelicht en alles van waarde meegenomen. Ik ben soms weer gewoon bang in m’n eigen huis, het liefst zou ik willen verhuizen.’ Hoe kunnen we zelf ons veiligheidsgevoel vergroten? De oplossingen die senioren aandragen liggen voor de hand: camera’s bij de deur, een alarminstallatie, zwaardere straffen, een honkbalknuppel en meer politie op straat. Eén respondent had de ultieme oplossing voor alleenstaanden die bang zijn: ‘Neem een partner of hond, misschien beide.’
Over het onderzoek Het onderzoek is in opdracht van de Unie KBO uitgevoerd door bureau TeraKnowledge® in de maand mei door middel van online en telefonische vragenlijsten. Aan het onderzoek hebben zevenhonderd mannen en vrouwen deelgenomen, met een gemiddelde leeftijd van 73 jaar.
Opvallende cijfers 50% van de senioren is bang voor een overval
176
In 2013 waren er overvallen op 2,6 miljoen 65-plussers
81%
van de senioren is niet bang om te vallen In 2012 overleden
2.585 ouderen door een val
84.000 65-plussers belandden op de EHBO door een val 81% van de senioren heeft een goedgekeurde rookmelder 84% heeft een vluchtroute bij brand 30% van de senioren is weleens beroofd
59%
van de senioren is bang dat hun e-mailadres wordt misbruikt als ze het afgeven 33% voelt zich buitenshuis veiliger sinds ze een smartphone of tablet hebben 21% heeft weleens een veiligheidsvoorlichting bijgewoond van de KBO
24%
weet niet goed waar ze terecht moeten met vragen over internetveiligheid 11% heeft een elektronisch inbraakalarm
15 5
Gegevens in geval van nood
• Algemeen alarmnummer bij spoed: 112 • Voor doven en slechthorenden: 0900-8112
aangifte Bent u slachtoffer geworden van criminelen, doe dan altijd aangifte!
Dat kan op het politiebureau bij u in de buurt of telefonisch via 0900-8810. Voor doven en slechthorenden is dit: 0900-1810
Slachtofferhulp Belangrijk is dat u praat over wat er gebeurd is en wat u daarbij voelt. De medewerkers van Slachtofferhulp Nederland luisteren naar uw verhaal, denken met u mee en ondersteunen u daar waar mogelijk om de draad weer op te pakken. Zij ondersteunen u op juridisch, praktisch of emotioneel gebied. De hulp is altijd gratis en in de buurt. www.slachtofferhulp.nl Of bel 0900-0101 (lokaal tarief) ma-vr 09.00-17.00 uur
Websites
• Brandweer Nederland: www.brandweernederland.nl • Politiekeurmerk Veilig Wonen: www.politiekeurmerk.nl • Nederlandse Brandwonden Stichting: www.brandwondenstichting.nl • Veilig Bankieren: www.veiligbankieren.nl • Unie KBO: www.kbo.nl
Wat doet u na diefstal van uw bankgegevens? Blokkeer uw bankpas bij diefstal van bankpas en/of pincodes: • ABN AMRO (binnenland): 0900-0024 • Fortis Bank (binnenland): 0900-8170 • ING/giropas (binnen- en buitenland): +31 (0) 58-212 60 00 • Rabobank (binnen- en buitenland): +31 (0) 88-722 67 67 • Andere banken (binnenland): 0800-0313 Let op: banken vragen nooit uw pincode voor blokkeren.
Deze folder is een uitgave van de Unie KBO, in nauwe samenwerking met het ministerie van Veiligheid en Justitie, Nationale Politie en Brandweer en het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid.
