VBT Excursie Zwolle. zaterdag 30 oktober 2010 V E R E N I G I N G V A N B O U W K U N S T T I L B U R G

VBT Excursie Zwolle

zaterdag 30 oktober 2010

Organisatie:

Johan van de Ven

V E R E N I G I N G

V A N

B O U W K U N S T

T I L B U R G

Inhoud pag. onderwerp 3 4 5 6 7

Programma Routebeschrijving Namen en adressen Organisaties: ZAP + Het Oversticht Gemeente Zwolle

9 10 13 14 16 18 19 20 21 22 27 28 29 30 32 34 36 37 38 39

Art Nouveau wandeling Oude Provinciehuis (bibliotheek) Uitbreiding Gemeentehuis Zwolle Theater De Spiegel Maagjesbolwerk ArtEZ fac. Beeldende Kunsten Gebouw X IJsselbrug Zwolle – Hattem Brandweerkazerne Zwolle Earthship Zwolle Winkelcentrum Stadshagen Cultuurhuis Stadshagen Protestantse Kerk Dimence Zorgcentrum Verzorgingstehuis Het Zonnehuis Jongerencentrum Stadshagen Kembang Baru Toren + won Obrechtstr Holtenbroek Woningbouw Mozartln Holtenbroek Deltion College

architect

Van Lokhorst J. van Konijnenburg Greiner van Goor Huijten architecten, Amsterdam Hans Ruijssenaars, Amsterdam BiermanHenket architecten architectenbureau BroekBakema, Rotterdam; (Aldo Vos) Quist Wintermans, Rotterdam studio Herman Hertzberger (architectuurprijs 2008) Michael Reynolds, New Mexico Vera Yanovshtchinsky architecten, Den Haag Inbo architecten, Woudenberg Rau en Partners, Amsterdam Rau en Partners, Amsterdam Rau en Partners, Amsterdam 19 Het Atelier architecten en MTB architectenbureau Architectuurstudio Sitec, Zwolle; (Kees Bulthuis) architectenbureau BroekBakema, Rotterdam; (Aldo Vos) Made architecten, Rotterdam AGS architecten, Arnhem-Heerlen

Ook interessant, maar niet in programma opgenomen: 42 De Groene Oase, woningen Feekes & Colijn, Utrecht (architectuurprijs 2007) 43 Kantoorgebouw Achmea LKSVDD architecten, Hengelo 44 IJsseltoren (ABN-Amro) PPKS Architects, Chicago 45 Kantoor Electrabel Spoolderwerk PPKS Architects, Chicago

2

VBT excursie Zwolle 30 oktober 2010

Programma 10.00 u Ontvangst met koffie en thee in de Stationsrestauratie (Rijksmonument) in Zwolle (Stationsplein, Zwolle). Parkeren op Emmadek (afslag Zwolle zuid, Veerallee oprijden; Willemskade, hoek Westerlaan). Introductie en uitleg door Jan Prenger van ZAP. 10.30 u Centrumwandeling met Art Nouveau en moderne architectuur onder begeleiding van een gids Jan Prenger. We zien veel Art Nouveau maar ook de Schepenzaal Gemeentehuis Zwolle (Grote Kerkplein 15), het Oude provinciehuis (bibliotheek), Theater De Spiegel (Spinhuisplein 14; Greiner van Goor Huijten) en het Maagjesbolwerk (Maagjesbolwerk 84; Hans Ruijsenaars). 11.30 u korte stop bij Faculteit Beeldende Kunst ArtEZ (Rhijnvis Feithlaan 50; BiermanHenket) bezoek HBO-campus Windesheim (Campus 2-6) Met ondermeer Gebouw-X Faculteit Journalistiek en Economie (Aldo Vos van Broek Bakema) met toelichting van Aldo Vos. 12.30 u Brandweerkazerne (Marsweg 39; Herman Hertzberger) Indien mogelijk kijken we even binnen. 13.30 u Lunch bij Earthship Theehuis Nooterhof (Goertjesweg 5; Michael Reynolds) Aansluitend korte rondleiding en uitleg. 14.30 u Wandeling Stadshagen met gids Jan Prenger (auto’s parkeren: Werkerlaan, onder winkelcentrum) Wandeling langs Winkelcentrum Stadshagen (Vera Yanovshtchinsky), Cultuurhuis Stadshagen (Werkerlaan 1; Inbo), Protestantse Kerk (Nijenhuislaan; Rau), Dimence Zorgcentrum (Eerdelaan; Rau), verzorgingstehuis Het Zonnehuis (Nijenhuislaan 175; Rau). 16.00 u Jongerencentrum Stadshagen Level Z (Klokkengieterlaan 1; 19 Het Atelier/MTB). 16.30 u bezoek herstructurering wijk Holtenbroek Met toelichting van GerJan van der Werp, stedenbouwkundige. Woningbouw (Mozartlaan; Made) Woontoren en woningen (Obrechtstraat; BroekBakema) Appartementengebouw Kembang Baru (Handellaan 237; Sitec) 17.30 u Deltion College (Mozartlaan 15; AGS) Met drankje ter afsluiting van de excursie. 18.30 u Sluiting programma

3

Routebeschrijving (parkeren Emmadek aan Willemskade, verzamelen Stationsrestauratie aan Stationsplein) Route: neem A50; op knooppunt Hattemerbroek neem A28 ri. Zwolle; neem afslag 18 Zwolle Zuid (IJsselallee) Op IJsselallee links af (Nieuwe Veerallee) Parkeren op Emmadek aan Willemskade Te voet naar Stationsrestauratie

4


Namen en adressen 1 Stichting ZAP, Zwols Architectuur Podium Eikenstraat 20 8021 WX Zwolle Postbus 1187 Zwolle T. 038 - 423 0684 [email protected] Contactpersonen: Jan Prenger, voorzitter, 06 – 3045 0738 Gea Verwey 2 Gemeente Zwolle Lübeckplein 2 8017 JZ Zwolle T. 14038 (geen netnummer nodig) Contactpersoon: infobalie 3 Het Oversticht, Zwolle Aan de Stadsmuur 79-83 Zwolle T. 038 – 421 3257 Contactpersoon: D. Baalmans

Postbus 10007 8000 GA Zwolle [email protected]

Postbus 531 8000 AM Zwolle [email protected] [email protected]

4 Earthship | doepark Nooterhof Goertjesweg 3 8013 PA Zwolle T. 038 – 422 4619 [email protected] Contactpersoon: Jean Jaques Jouret

5 Vereniging van Bouwkunst Tilburg Bisschop Zwijsenstraat 5 Tilburg Postbus 90907 5000 GJ Tilburg T. 0877 - 87 49 22 F. 0877 - 87 35 22 Organisatie VBTexcursie Zwolle: Johan van de Ven 06 – 28 572 172

[email protected]

5

Organisaties Stichting ZAP, Zwols Architectuur Podium Bron: http://www.stichtingzap.nl/

In Zwolle wordt meer gebouwd dan ooit tevoren. Rond de binnenstad zijn verschillende grootschalig projecten gebouwd zoals het Maagjesbolwerk de Vinex wijk Stadshagen, herinrichting Holterbroek. De IJsseltoren en Achmeatoren. Genoeg stof voor een architectuurcentrum! De belangstelling voor interessante architectonische projecten bestond al in 1994 toen een groep van vijf Zwolse architecten Alles uit de kast realiseerden. Alles uit de kast werd het vertrekpunt voor de oprichting in 1996 van de stichting het Zwols Architectuur Podium (kortweg ZAP). Wij organiseren bijna maandelijks vrije toegankelijke discussieavonden, thema-avonden, excursies maar de nadruk ligt op lezingen en rondleiding met sprekers van allerlei disciplines. Wij zijn geïnteresseerd en vaak vakinhoudelijk betrokken bij, de uitvoering van de architectuur van dit moment, plaatselijke stedenbouwkundigen. Wij zijn een stichting die als doel heeft het stimuleren van het architectuur debat in Zwolle en het wekken van een zo breed mogelijk publiek.

Het Oversticht, Zwolle Bron: http://www.oversticht.nl/

Kennis – en adviesorganisatie op het gebied van ruimtelijke kwaliteit en ruimtelijk erfgoed. Het Oversticht zet zich op actieve en betrokken wijze in voor een kwalitatief hoogwaardige fysieke leefomgeving. Het Oversticht werkt aan een duurzame en goed functionerende omgeving met belevingswaarde (ruimtelijke kwaliteit) en aan behoud en ontwikkeling van landschappen en monumentale bouwwerken (ruimtelijk erfgoed). De activiteiten (adviezen en projecten) zijn gericht op gemeenten, provincies, organisaties en particulieren. Het Oversticht faciliteert het Steunpunt Cultureel Erfgoed Overijssel. Samen met Dienst Landelijk Gebied, Kunst en Cultuur Overijssel, de Waterschappen, Architectuurcentrum Twente en Landschap Overijssel werkt Het Oversticht als partner van AtelierOverijssel aan ruimtelijke kwaliteit.

6


Zwolle Bron: wikipedia

Zwolle ligt aan de IJssel, het Zwarte Water en aan de Overijsselse Vecht. De stad ligt aan de rand van de landstreek Salland en is de grootste stad in deze streek. De gemeente telt 118.943 inwoners (1 januari 2010, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 111,33 km.

Middeleeuwen Zwolle is in de Middeleeuwen ontstaan op een dekzandrug tussen de IJssel en de Overijsselse Vecht aan het riviertje de Aa. Dit was een hoger gelegen en bewoonbare plek in het verder moerassige landschap. Zo'n plek werd destijds een 'suolle' genoemd. Deze dekzandrug is nog altijd zichtbaar door de hoogteverschillen in de stad. Zo ligt de Sassenstraat hoger dan het Grote Kerkplein. Het hoogteverschil is het duidelijkst in de passage tussen de Voorstraat en de Melkmarkt. Hier zijn traptreden aangelegd om het hoogteverschil op te vangen. De oudste sporen van bewoning stammen uit de jonge steentijd. Rondtrekkende stammen bewoonden toen de dekzandruggen. In sommige bronnen worden deze stammen ook wel aangeduid als het Isalavolk, naar de Latijnse naam van de IJssel. Bij de aanleg van Ittersumerbroek, een wijkgedeelte van Zwolle-Zuid, zijn in 1993 grondsporen gevonden van twee paalcirkels uit de bronstijd. Deze worden ook wel het Woodhenge van Zwolle genoemd.

Stadszegel uit 1295 met afbeelding van Sint-Michael die een basilisk doodt.

7

De oudste schriftelijke vermelding, uit 1040, spreekt over een aan Sint-Michaël gewijde parochiekerk. In 1230 kreeg Zwolle van zijn landheer de Utrechtse bisschop Wilbrand van Oldenburg stadsrechten als dank voor hulp bij het bouwen van een burcht in Hardenberg. Dit naar aanleiding van de Slag bij Ane. In 1438 verkreeg Zwolle stapelrecht van bisschop Rudolf van Diepholt.[2] De keizer van het Heilige Roomse Rijk bevestigde in 1448 de stadsrechten van Zwolle door de stad op te nemen onder de steden van het Duitse Rijk. Zwolle trad als handelsstad toe tot de Hanze en was in de vijftiende eeuw, de bloeitijd van de stad, het centrum van de Moderne devotie, een religieuze beweging die zich op initiatief van Geert Grote, aanvankelijk vanuit Deventer, maar later vanuit Zwolle over een groot deel van Europa uitbreidde.

Tachtigjarige Oorlog en de Republiek In augustus 1572 werd Zwolle veroverd door Willem van den Bergh, een zwager van Willem van Oranje. Maar na het uitmoorden van Zutphen op 16 november door de Spaanse troepen van Don Frederik, gaf de stad zich met enkele andere steden vrijwillig over om bloedvergieten te voorkomen. De Staten van Overijssel deden in eerste instantie niet mee aan de Unie van Utrecht, die bedoeld was als militair verbond tegen de oprukkende Spaanse troepen. Maar toen de stadhouder van Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel - George van Lalaing - op 3 maart 1580 overliep naar Spanje, maakten de Zwollenaren duidelijk dat zij de opstand niet wilden verlaten en erkenden de stadhouder niet langer. Ene Lubert Ulger ontketende een opstand in Zwolle, en op 15 juni wist hij met een groep calvinistische opstandelingen de katholieken en Spaanse soldaten te verslaan in een straatgevecht in de Diezerstraat. Na een bemiddeling van Willem van Oranje kreeg van Lalaing alleen Groningen mee naar de Spaanse zijde, en sloten Overijssel en Drenthe zich aan bij de Unie van Utrecht. Tijdens Parma's Negen Jaren was Zwolle de enige stad die niet door de Spanjaarden werd heroverd. Tijdens de Tien jaren van Maurits van Oranje was de stad een militaire basis waar vanuit Overijssel en Gelderland konden worden heroverd. In de Republiek der Verenigde Nederlanden had Overijssel geen echte hoofdstad, de staten bestond uit afgevaardigden van Deventer, Kampen, Zwolle en het Overijsselse Ridderschap. De vergaderingen vonden afwisselend plaats in een van de drie steden.

Franse tijd en de 19e eeuw Pas in de Franse tijd kreeg Zwolle de status van hoofdstad, eerst van het Departement van de Oude IJssel, daarna van het Departement Overijssel en na de inlijving door het Eerste Franse Keizerrijk, van het Departement Monden van de IJssel of Bouches-de-l'Yssel. Na het vertrek van de Fransen werd Zwolle hoofdstad van de provincie Overijssel. In 1837 werd op de Grote Markt de laatste doodstraf in Zwolle uitgevoerd. De uit Wijhe afkomstige Albert Wetterman werd tot deze straf veroordeeld vanwege de moord op zijn vrouw Gerritdina Lankhorst.

20e eeuw In de Tweede Wereldoorlog werden 499 joodse inwoners van Zwolle door de bezetter weggevoerd en in concentratiekampen omgebracht. Ook zijn er op diverse plaatsen in de stad mensen gefusilleerd die zich op enigerlei wijze verzetten tegen de bezetter. Diverse monumenten in de stad herinneren hieraan, zoals het Monument aan de Meppelerstraatweg en Monument op de schietbaan Berkum. In het Ter Pelkwijkpark staat het Oorlogsmonument Zwolle dat de herinnering wakker moet houden aan alle Zwollenaren die in de Tweede Wereldoorlog om het leven zijn gekomen als gevolg van oorlogshandelingen. Zwolle werd op 14 april 1945 door Canadezen bevrijd. Leo Major (1921-2008) was de eerste geallieerde militair die de stad betrad, en daarom ’de bevrijder van Zwolle’ wordt genoemd. Zwolle is een Millennium Gemeente.

8


Art Nouveau wandeling - Krullen Adres:

binnenstad Zwolle

bron: http://www.stichtingzap.nl/Archief/Wandelingen/Krullen/tabid/94/language/nl-NL/Default.aspx

Onze wandeling zal langs een aantal van onderstaande Art Nouveau gebouwen leiden. Stichting ZAP heeft een pdf-brochure met drie Art Nouveau wandelroutes ‘Krullen in Zwolle’ beschikbaar.

9

Bibliotheek Zwolle, Oude Provinciehuis: Statenzaal Adres: Bouwjaar: Architect:

Diezerstraat 80 Zwolle 1898 Van Lokhorst

bron: http://www.arcx.nl/arcx/Untitled_2/Statenzaal%20in%20Zwolle%20nr%200710.pdf

Statenzaal in Zwolle Het gebouw is in 1898 in gebruik genomen als uitbreiding van het naastgelegen en in 1874 in classicistische vormen opgetrokken voormalige Gouvernementshuis. De geschiedenis van de provinciale bestuursgebouwen in de Diezerstraat neemt een aanvang in 1803, toen de voormalige woning van Baron Sloet tot Tweenijenhuizen door het rijk werd aangekocht. Vóór dat jaar was het provinciaal bestuur enige jaren gehuisvest geweest in een huis in de Koestraat. Reeds in 1810 werd ook het nieuwe onderkomen in de Diezerstraat te krap en werden kort na elkaar drie belendende woningen aan de oostzijde aangekocht. Weer enkele jaren later kwam ook het hoekpand met de naam Roo Haan in het bezit van het rijk. Het is aan dit pand, oorspronkelijk eigendom van de familie Bentinck tot Diepenheim, dat de Rodehaanstraat zijn naam dankt. In dit hoekpand vergaderden de Provinciale Staten. Daar echter sinds 1848 de vergaderingen van de Staten openbaar moesten zijn, werd de bestaande ruimte in de Roo Haan te klein. Het pand werd in 1856 verbouwd tot een vergaderzaal die meer geschikt was. Gedurende de verbouwing vergaderden de Staten enige tijd in één van de zalen van Odeon. Nog was echter de verbouwwoede niet ten einde. In de jaren 1864 -1865 werd nog een belendende woning met de naam het Botervat aangekocht, waarna de bestaande panden die samen het Gouvernementsgebouw vormden gedeeltelijk werden gesloopt en daarna vernieuwd. Tenslotte volgde in 1874 een 'algehele vertimmering' van het complex, aan de zijde van de Diezerstraat. Bij deze verbouwing kwam de kolossale voorgevel van het Gouvernementsgebouw tot stand. De bouwstijl is neoclassicistisch, de gebruikelijke stijl voor overheidsgebouwen in die tijd. Kenmerkende onderdelen zijn de natuurstenen rusticabekleding van de begane grond, de geschouderde raamomlijstingen, de kolossale pilasters en de brede kroonlijst met daarboven het driehoekig fronton. Al op de negentiende-eeuwse Zwollenaar kon de sobere architectuur niet zoveel indruk maken. Men sprak van een 'kloek en doelmatig ingericht, maar minder fraai gebouw'. Veel enthousiaster zou men enige jaren later reageren op de architectuur van de nieuwe Statenzaal. Naast het Gouvernementsgebouw stond nog altijd de oude woning van Baron Sloet, die enige jaren dienst had gedaan als ambtswoning van de commissaris des konings. Dit pand bevond zich echter niet in een al te beste staat van onderhoud. Nadat de toenmalige commissaris, mr. J .H. Geertsema, herhaaldelijk over de toestand van zijn woning had geklaagd bij de minister van Binnenlandse Zaken, werd besloten een nieuwe ambtswoning te bouwen aan het Ter Pelkwijkpark. Commissaris Geertsema was inmiddels al tijdelijk naar een andere woning verhuisd, maar maakte de voltooiing van de gouverneurswoning, in 1892, niet meer in functie mee. De al enige tijd leegstaande oude ambtswoning werd kort daarop gesloopt. Het hoekpand de Roo Haan bevatte op dat moment nog steeds de vergaderzaal van de Staten, maar ook dit huis bevond zich in een slechte staat. Nadat het ministerie van Waterstaat het Telegraafkantoor, dat sinds 1854 boven de Statenzaal in de Roo Haan was gevestigd, in een nieuw gebouw aan de Melkmarkt had ondergebracht, achtte het provinciaal bestuur de tijd rijp om ook dit pand te slopen en te komen tot de bouw van een nieuwe Statenzaal. In een 10 VBT excursie Zwolle 30 oktober 2010

brief, gedateerd 1 december 1893, maakten de Staten hun wensen kenbaar aan de minister van Binnenlandse Zaken. Een nieuw gebouw zou moeten omvatten: een vergaderzaal voor de Provinciale Staten met koffiekamer en enkele kleine gemakken, één publieke tribune, een kamer voor de commissaris van de koningin met antichambre en tenslotte een woning voor de conciërge liefst met alcoof, een slaapkamer en een keuken. Bovendien stuurden zij een schetsontwerp van de hand van de opzichter der gebouwen van het provinciaal bestuur te Zwolle, de Zwolse architect F.C. Koch. Samen met de rijksbouwkundige Jacobus van Lokhorst bezochten enige statenleden in het voorjaar van 1894 de Statenzaal van Leeuwarden, Groningen en Assen. Van Lokhorst bezocht tevens de bouwplaats, maar keurde het plan van architect Koch af. Hij vervaardigde een nieuw schetsplan, waarin hij de wensen van de gedeputeerden had verwerkt. Er werd gekozen, in navolging van Leeuwarden en Assen, voor een op de eerste verdieping gelegen zaal met grote vensters aan beide lange zijden. Van Lokhorst kreeg toestemming om de plannen uit te werken en stuurde in oktober 1895 de voltooide ontwerpen naar de minister van Binnenlandse Zaken. Reeds op 29 november werd de bouw aanbesteed. Laagste inschrijvers waren de Zwolse aannemers Adrianus Blocks en Fokke de Herder, voor de som van f 90.980,-. In het bestek werd ook de sloop geregeld van de Roo Haan en de nog overgebleven kelder van de reeds gesloopte voormalige ambtswoning van de commissaris. Tijdens de bouw vonden de vergaderingen van de Staten, gedurende de jaren 1896, 1897en 1898, weer tijdelijk plaats in Odeon. In november 1898, tijdens de wintervergadering van de Staten, werd de nieuwe Statenzaal plechtig geopend door de toenmalige commissaris P. Lycklama a Nijeholt, hoewel het nieuwe complex eigenlijk nog niet helemaal was voltooid. Met name enig beeldhouwwerk, glas-in-lood en de conciërgewoning werden pas kort na 1900 voltooid. Wanneer men de nieuwbouw uit 1898 vergelijkt met de gevel uit 1874 valt direct op hoe weinig deze twee gebouwen uiterlijk met elkaar gemeen hebben. Voor de hedendaagse beschouwer zijn deze gebouwen misschien typisch negentiende-eeuws, maar buiten de gemeenschappelijke functie als provinciale overheidsgebouw hebben de twee panden weinig gemeen. De oorzaak van dit grote verschil in bouwstijl is te vinden in de ontwikkelingen binnen het ministerie van Binnenlandse Zaken in het laatste kwart van de negentiende eeuw. In 1875 was jonkheer mr. Victor De Stuers tot hoofd benoemd van de nieuwe afdeling Kunsten en Wetenschappen van dit ministerie, een functie die hij tot 1901 zou bekleden. In deze periode oefende hij, samen met architect P.J .H. Cuypers, grote invloed uit op het bouwen en de monumentenzorg in Nederland. In de jaren 1876-1877 nam de afdeling Kunsten en Wetenschappen de zorg voor de 'landsgebouwen' over van Waterstaat. Vanaf dat moment bepaalde in feite De Stuers de bouwstijl van onderwijs- en overheidsgebouwen. Hij had een sterke voorkeur voor de bouwwijze van zijn vriend P.J .H. Cuypers, de neogotiek. Cuypers liet zich inspireren door de ambachtelijkheid en de vormen van de middeleeuwse bouwkunst, hoewel hij ook de toepassing van eigentijdse materialen en technieken niet achterwege liet.

oorspronkelijke ontwerp uit 1895

De neogotiek was in het laatste kwart van de vorige eeuw vooral een kerkelijke bouwstijl. Want Cuypers en zijn volgelingen bouwden vooral katholieke kerken in neogotische vormen. Voor zijn wereldlijke opdrachten hanteerde hij meestal een bouwstijl waarbij ook elementen ontleend werden aan de renaissance. Het was ook deze stijl die Cuypers' volgeling Van Lokhorst had toegepast toen hij, in 1890-1892, de 11

gouveneurswoning aan het Ter Pelkwijkpark bouwde. Voor de Zwolse Statenzaal koos hij echter, ongetwijfeld in samenspraak met de toekomstige gebruikers, voor het kerkelijk getinte vormenschema van de neogotiek. Waar men in 1874 nog had getracht verschillende, reeds bestaande panden te verenigen achter een strakke, symmetrische voorgevel, koos Van Lokhorst voor zijn nieuwbouw voor een volledig asymmetrische, haast 'toevallige' groepering van bouwmassa's, waarbij de verschillende onderdelen ook van buitenaf herkenbaar zijn. De Statenzaal zelf springt er het meest uit, met de vier hoge spitsboogvensters. Voor het exterieur van het statenzaalcomplex is door Van Lokhorst het kerkelijk getinte vormenschema van de neogotiek gekozen met opvallende a-symmetrische bouwmassa's. Een onderling verbonden en duidelijk herkenbaar complex van bouwdelen die samen aan drie zijden een binnenplaats omsluiten. De gevels zijn van massief metselwerk gemaakt op fundamenten met pijlers en spaarbogen, opgetrokken in baksteen van gladde Friese siersteen, met in Bentheimer zandsteen uitgevoerde vensterbanken, waterlijsten en beeldhouwwerk. De sierbanden lopen door in de verschillende gevels. Het is een opmerkelijk gebouw vooral door de uitkragende achtkantige hoektoren met spits op de hoek van de Diezerstraat en de Rodehaanstraat. Het belangrijkste bouwdeel is gelegen aan de Diezerstraat waar op de verdieping de nieuwe Statenzaal met publieke tribune is gemaakt. Het telt twee bouwlagen en heeft een breedte van vier traveëen onder een met leien gedekt schilddak met dakkapellen. Op de hoeken zijn schoorstenen gemaakt in de vorm van hoektorentjes. Onder de hoektorentjes aan de Diezerstraat zijn twee beelden geplaatst opzuiltjes onder neogotische baldakijnen. Zij stellen de Vrede (links) en Gerechtigheid (rechts) voor en zijn gemaakt door beeldhouwer Bart van Hove. De gevel wordt afgesloten met een gesloten balustrade met gotische driepassen en een spitsboogfriesje ter hoogte van de dakgoot. De gevels hebben kruisvensters en hoge spitsboogvensters met gebrandschilderde ramen waar tussen pilasters worden beëindigd door op consoles rustende pinakels. Op de consoles aan de Diezerstraat zijn de beelden van de geleerde, de musicus, de bouwmeester, de beeldhouwer en de schilder aangebracht. Aan de gevel aan de plaats is rechts de traptoren met trap naar het gouvernementsgebouw gemaakt. De hoofdentree aan de Diezerstraat heeft dubbele eiken deuren waarboven het rijkswapen. Boven het wapen zijn twee kleine vensters gemaakt voor de bodekamer. Aan de Rodehaanstraat geeft een eiken deur toegang aan het publiek. In de hoektoren voert een massief hardstenen spiltrap naar de publiekstribune op de 3e bouwlaag. De toren is gebouwd op een bijna 1.20 m hoge en 2 m brede uitkragende console van zandsteen, steunend op gebeeldhouwde gedrochten, met drie rijen reliëfs met afbeeldingen van allerlei dieren, voorstellende op de eerste rij het buitenleven, op het tweede de overzeese bezittingen en op het derde onze eigen omgeving. Aan de Rode Haanstraat is verder nog een lager bouwdeel onder een leien gedekt zadeldak met hoge spitsboogvensters voor het hoofdtrappenhuis, een hoger bouwdeel onder een leiengedekt zadeldak met dakkapellen en kruisvensters van de koffiekamer en een bouwdeel voor de conciërgewoning. Zuidelijk van de plaats is een bouwdeel, oorspronkelijk één bouwlaag hoog onder een leiendak met op de begane grond de commissariskamer met kabinet en wachtkamer gebouwd.

Interieur van de Statenzaal kort na de ingebruikname met centraal de zetel van de commissaris van de koningin

Wilt u de totale rapportage uit 2007 van bureau Arcx betreft de bouwhistorische beschrijving van het voormalige statenzaalcomplex lezen? Volg dan onderstaande link: http://www.arcx.nl/arcx/Untitled_2/Statenzaal%20in%20Zwolle%20nr%200710.pdf

12


Gemeentehuis Zwolle Adres: Bouwjaar: Architect:

Grote Kerkplein 15 Zwolle 1448 - 1976 J. van Konijnenburg

Bron:

http:// www.wereldpagina.nl/index.php/Stadhuis_Zwolle

Het gotische 'oude raadhuis' is het laatste fragment van het oude stadhuis van Zwolle uit 1448, waarvan het Meenthehuis, het Stadswijnhuis en de Raadstoren zijn gesloopt. Het nieuwe stadhuis (uit 1976) werd gebouwd onder architectuur van Ir. J. van Konijnenburg. Het oude stadhuis bevat nu nog de Raadzaal en de Schepenzaal, naar ontwerp van Mr. Johan van Campen en Berend van Coblenz, met o.a. portretten van het huis van Oranje Nassau.

13

Theater De Spiegel Adres: Bouwjaar: Opdrachtg.: Architect:

Spinhuisplein 14, 8011ZZ Zwolle (038) 4288280 2006 Gemeente Zwolle Greiner van Goor Huijten architecten, Amsterdam

Een nieuw theater met een uniek technisch hoogstandje: een beweegbaar plafond. Hierdoor kan de theaterzaal van akoestiek veranderen. Dit is uniek in Nederland. Het is een theaterzaal waar zowel grote symfonische concerten als toneelvoorstellingen uitstekend tot hun recht komen.

Theater de Spiegel Zwolle 6-4-2010 bron: http://www.architectenweb.nl/aweb/projects/project.asp?PID=15599

Gemeente Zwolle heeft een duurzaam bouwbeleid. Dit vertaalde zich in dit project onder andere in de wens alleen FSC gecertificeerde houtsoorten toe te passen met als additionele eis dat deze zich voor de gevel in dezelfde duurzaamheid als Iroko moest bevinden. De Groot Vroomshoop heeft een onderzoek gedaan naar diverse houtsoorten. Daarbij kwam Guariuba als zeer geschikt uit de lijmtest. Het is het eerste gebouw waarin deze houtsoort als gelamineerd hout is toegepast. De stijlen hebben een lengte van 14 m. en een afmeting van 27 x 600 mm. Ze omsluiten drie zijden van het gebouw en geven zowel op de begane grond als op de eerste verdieping prachtige doorkijkjes.

14


THEATER DE SPIEGEL Greiner van Goor Huijten architecten bron: http://www.ggharchitecten.nl/theaters/w481/f481-ds-070206gv_w.htm

Theater De Spiegel in Zwolle, dat september 2006 erg feestelijk en in aanwezigheid van de koningin werd geopend, is een bijzonder bouwwerk geworden. Het is namelijk het eerste theatergebouw in Nederland waarin een Grote Zaal twee functies kan vervullen die tot nu toe onmogelijk leken te kunnen worden gecombineerd. Via eenvoudig uit te voeren handelingen kan de zaal worden veranderd van compacte theaterzaal in een concertzaal. Elk van deze varianten heeft een specifieke zaalvorm, die precies de juiste akoestische eigenschappen heeft. Hiermee vormt De Spiegel een kroon op een langdurige zoektocht van de twee belangrijkste ‘scheppende’ partijen: akoestisch bureau Peutz en theaterarchitecten Greiner Van Goor Huijten Architecten. De basis is een theaterzaal met 850 plaatsen verdeeld over de zaal en 2 balkons. Door het plafond te verhogen komt een derde balkon beschikbaar. Hierdoor verdubbelt ook het zaalvolume en ontstaat een goede concertakoestiek. De zaal heeft dan een capaciteit van 1.000 plaatsen. Voor de concertopstelling wordt ook de toneelopening vergroot . De hoefijzervorm van de zaal zorgt voor optimaal contact tussen spelers en publiek en tussen toeschouwers onderling. Contact tussen mensen is ook het uitgangspunt geweest bij het ontwerp van de foyers. Door de vides en de brede trappen is er contact tussen mensen op alle verschillende niveaus in de foyer mogelijk. Overal is ruimte gecreëerd voor aparte zitjes. Door veel glas in de gevels toe te passen is een open en feestelijke uitstraling naar buiten toe ontstaan. Opdrachtgever: gemeente Zwolle Prijsvraag gewonnen: 2001 Ontwerp: 2001-2002 Opgeleverd: 2006

15

Maagjesbolwerk Zwolle Adres: Bouwjaar: Architect:

Maagjesbolwerk 84 8011 LL Zwolle (=adres parkeergarage) oplevering mei 2003 Hans Ruijssenaars, Amsterdam

Maagjesbolwerk Zwolle Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Maagjesbolwerk

Het Maagjesbolwerk werd in mei 2003 opgeleverd en is ontworpen door architect Hans Ruijsenaars die zich hierbij liet inspireren door het vestingverleden van Zwolle. De onderste laag van het Maagjesbolwerk is tien meter hoog, hetgeen overeenkomt met het oorspronkelijke bastion dat op dezelfde plek stond. De puntvorm van het bastion is ook terug te vinden in het ontwerp. Het bouwwerk biedt plaats aan 66 appartementen, 7000 m² winkelruimte en een parkeergarage met 500 plaatsen (volgens een test van de ANWB in 2004 een van de beste parkeergarages in Nederland).

16


Maagjesbolwerk Zwolle Bron: http://www.stable.nl/nl/development/maagjesbolwerk-zwolle

Om Zwolle’s belangrijke regionale functie te versterken en de ontwikkelingen en trends in retail te ondersteunen, werd Maagjesbolwerk als belangrijk mixed-use project direct aan het centrum van Zwolle ontwikkeld. Maagjesbolwerk is een ontwikkeling die een groot formaat retail combineert met horeca en parkeren. Het project is ingekapseld in een gebouw van unieke architectuur. Het complementeert de sterke punten van het stadscentrum en versterkt Zwolle’s retailfunctie in haar geheel. Stable International werd bij deze ontwikkeling ingeschakeld door AM Vastgoed op grond van onze kennis van grootschalige retailformats en bijzondere winkelomgevingen.

17

Faculteit Beeldende Kunst ArtEZ Zwolle Adres: Bouwjaar: Opdrachtg.: Architect:

Rhijnvis Feithlaan 50, 8021 AM Zwolle; 038 - 4270500 oplevering 2006 Gemeente Zwolle BiermanHenket architecten

Bron:

http://www.biermanhenket.nl/default.asp?pageID=5&listCatID=2&listItemID=51&lang=nl&listSubItemID=203

Fac. Beeldende Kunst ArtEZ, Zwolle Bron: Bierman Henket architecten Verbouwing en uitbreiding voormalig ziekenhuis tot schoolgebouw (2006) Om de verhuizing van de Hogeschool voor de Kunsten ‘Constantijn Huygens’ van Kampen naar Zwolle mogelijk te maken, is het voormalige Sophia Ziekenhuis aangepast en uitgebreid. Het laat-negentiende en het vroeg-twintigste eeuwse deel zijn gerenoveerd. Het gedeelte uit 1930 van de architect Jan Gerko Wiebenga, aanhanger van de Moderne Beweging, is gerestaureerd aan de hand van een bouwhistorisch onderzoek. Om extra ruimte te creëren is een nieuwe vleugel ontworpen. Deze nieuwe vleugel is in zijn vormgeving een eerbetoon aan Wiebenga, die als stadsarchitect van Zwolle zijn lichte en luchtige ontwerp niet mocht realiseren, maar dit moest aanpassen aan de decoratieve en monumentale smaak van de toenmalige Zwolse bevolking. De vleugel is zodanig geplaatst dat een binnenhof en een rondlopend verkeerscircuit ontstaat, waardoor de mogelijkheid voor studenten om elkaar te ontmoeten of elkaars werk te zien vergroot wordt. De hoge kantine in de nieuwe vleugel bewerkstelligt een transparante overgang tussen oud- en nieuwbouw.

18


Gebouw X, Zwolle Adres: Bouwjaar: Opdrachtg: Architect:

Campus 2-6 Zwolle officiële opening 02-06-2010 Christelijke Hogeschool Windesheim architectenbureau BroekBakema, Rotterdam; projectarchitect Aldo Vos

Bron:

http://www.architectenweb.nl/aweb/projects/project.asp?PID=4176

Gebouw X (Zwolle) officieel geopend 28-5-2010 - 17:16 Wie wel eens per trein door Zwolle reist, heeft hem ongetwijfeld al zien staan: een markant wit gebouw met driehoekige glazen ruiten. Aanstaande woensdag wordt dit Gebouw X van de Christelijke Hogeschool Windesheim officieel geopend. Broekbakema heeft het bouwwerk ontworpen. De gevel bestaat uit een omhulsel van witte kunststof gevelelementen van twaalf meter lang. Hierin zijn drieduizend driehoekige ruiten verwerkt, waardoor een X-vormig patroon ontstaat. Vandaar de naam Gebouw X. Het vijfverdiepingen hoge gebouw bestaat uit twee delen die ‘split-level’ ten opzichte van elkaar liggen. Ze worden met elkaar verbonden door loopbruggen. Dit alles geeft een sfeer van licht en openheid, aldus Windesheim. De centrale plek in het gebouw is het grote atrium, de gemeenschappelijke ruimte. Hieromheen zitten de leslokalen, studielandschappen en werkruimtes. De toiletten in het gebouw zijn voorzien van een techniek waarbij urine en ontlasting gescheiden worden afgevoerd. Dit leidt tot een afname van watergebruik en verontreiniging van water. De opgevangen stoffen worden gerecycled tot meststoffen en biogas. Gebouw X omvat 17.095 vierkante meter en zal plaats bieden aan de faculteiten journalistiek en economie. Tot de uitbreiding van de hogeschool behoren ook twee sportvelden, een restaurant, een parkeergarage met 260 plaatsen en een fietsenstalling voor 600 fietsen. 19

IJsselbrug Zwolle - Hattem Adres: Bouwjaar: Architect:

IJssel, Zwolle - Hattem 2010 Quist Wintermans, Rotterdam

IJsselbrug Zwolle ligt op Rijnvaarthoogte Bron: http://www.schuttevaer.nl/nieuws/havens-en-vaarwegen/nid13808-ijsselbrug-zwolle-ligt-op-rijnvaarthoogte.html

Leendert Douma; 4 mei 2010 Zondagmiddag om 17.47 uur klonken lang aangehouden scheepshoorns over de IJssel bij Zwolle en Hattem. De 135 meter lange en 2500 ton zware stalen hoofdoverspanning van de IJsselbrug hing op z'n plaats, negen meter boven de rivier. Het was de apotheose van een weekendlange operatie, gadegeslagen door zo'n 3600 toeschouwers. Die volgden de werkzaamheden vanaf een popfestivalachtig terrein op 200 meter afstand van de brug. Maar het was vooral een emotioneel moment voor alle medewerkers van opdrachtgever ProRail, aannemers Welling en Züblin, de Duitse staalbouwer Max Bögl en ‘hijser' Sarens uit België, zo verklaarde een woordvoerder van ProRail: ‘Naar dit moment hebben we twee jaar toegewerkt. De overspanning van de rode spoorbrug van de Hanzelijn werd de zaterdag daarvoor met twee transportwagens op pontons gereden. Vanaf de Zwolse zijde werd een uiteinde de IJssel op geduwd, die voor de werkzaamheden 48 uur was afgesloten. Daarna werd de andere kant op een ponton gereden. Rond vier uur lag de brug op het water. Vervolgens legden duw- en sleepboten de brugconstructie op haar plek. Voor het weekend heeft Sarens op de beide brughoofden vier 450 tons vijzels gezet. Toen de brug in positie was gebracht konden de kabels van de hijsinstallaties worden bevestigd. Het hijsen stond gepland voor de zondagmorgen. Maar er ging veel werk zitten in het verdelen van de krachten over de 124 trekkabels. Uiteindelijk begonnen de hijswerkzaamheden rond 14.15 uur. De 2500 ton zware stalen constructie ging negen meter de lucht in, met een snelheid van ongeveer drie meter per uur. Centimeter voor centimeter kroop het rode gevaarte omhoog. Iets voor zessen hing de brug op zijn plaats en kon het vastlassen aan de oeverdelen beginnen. En het feesten. Op het bezoekersterrein aan de Geldersedijk in Hattem zette de dj ondertussen ‘Rood' van Marco Borsato op. ‘Ondanks de startvertraging is de operatie vlot verlopen, zonder technische problemen', zegt Carl Sarens, directeur Technological Solutions van Sarens Group. ‘Onze werkzaamheden gingen dit weekend zelfs iets sneller dan gedacht. Net als alle partijen hadden wij een back-up ingepland. Maar die hebben wij niet aan hoeven spreken.' Het hijsen stond gepland voor de zondagmorgen. Maar er ging veel werk zitten in het verdelen van de krachten over de 124 trekkabels. Uiteindelijk begonnen de hijswerkzaamheden rond 14.15 uur. De 2500 ton zware stalen constructie ging negen meter de lucht in, met een snelheid van ongeveer drie meter per uur. Centimeter voor centimeter kroop het rode gevaarte omhoog. Iets voor zessen hing de brug op zijn plaats en kon het vastlassen aan de oeverdelen beginnen. En het feesten. Op het bezoekersterrein aan de Geldersedijk in Hattem zette de dj ondertussen ‘Rood' van Marco Borsato op. ‘Ondanks de startvertraging is de operatie vlot verlopen, zonder technische problemen', zegt Carl Sarens, directeur Technological Solutions van Sarens Group. ‘Onze werkzaamheden gingen dit weekend zelfs iets sneller dan gedacht. Net als alle partijen hadden wij een back-up ingepland. Maar die hebben wij niet aan hoeven spreken.'

20


Brandweerkazerne Zwolle Adres: Bouwjaar: Architect:

Marsweg 39 Zwolle 2007 (officiële opening 21-08-2007) Architectuurstudio Herman Hertzberger, Architect Laurens Jan ten Kate

Brandweerkazerne wint Zwolse architectuurprijs Bron: http://trebbe.eu/actueel.aspx?id=1536

Op 28 maart werd bekend gemaakt dat de Brandweerkazerne in Zwolle winnaar was van de Architectuurprijs 2008 van deze stad. Tijdens de derde editie van de Zwolse Nacht van de Architectuur werden twee prijzen uitgereikt: één door een vakjury en één door een publieksjury. De Brandweerkazerne won de prijs van de vakjury. Architect Laurens Jan ten Kate van de Amsterdamse Architectuurstudio Herman Hertzberger nam de prijs, een kunstwerk, in ontvangst. Voor deze jaarlijkse architectuurprijs waren 22 projecten aangemeld. De vakjury vond de transparante Brandweerkazerne een gebouw waar Zwolle met recht trots op kan zijn. ”Als een glazen tempel beheerst het gebouw de omgeving”, aldus de vakjury. De transparantie, waardoor van buitenaf goed de functie van het gebouw te zien is, wordt door de vaklieden geroemd. Maar ook de ruimtelijke indeling in het gebouw zelf. "Een universeel gebouw waar ruimte het ordenende middel is om de functies te scheiden en te binden. Ruimte laat het gebouw zien, maar ook de buitenwereld wordt getoond. In haar transparantie is de buitenwereld dichtbij en heerst er een gevoel klaar te staan voor die buitenwereld in het geval van calamiteiten. In het gebouw heerst eenvoud en perfectie, voelt men zich onderdeel van de wereld eromheen, omdat overal de wereld zichtbaar is. De brandweer als een grote familie die waakt over de veiligheid van Zwolle vanuit hun transparante huis." Trebbe, maart 2008

21

Earthship Zwolle Adres: Bouwjaar: Architect:

Theehuis Nooterhof / Earthship Goertjesweg 5 8013 PA Zwolle 088—8508086 2008 Michael Reynolds, New Mexico

Theehuis Nooterhof / Earthship bron: http://www.vvvzwolle.nl/nl/participants/overige_smaken/participant_id,4033/category_id,27

Het Theehuis Nooterhof is niet alleen een bezoek waard vanwege zijn locatie in het Earthship, maar ook door het aangeboden assortiment. Streekproducten en bijzondere theesoorten vormen de basis. De streekgebonden gerechten en producten komen van bedrijven uit het Overijsselse Vechtdal en de directe omgeving.

Earthship Zwolle opent de deuren bron: http://www.happynews.nl/2009/06/17/earthship-zwolle-opent-de-deuren/

Een aarden wal, duizend autobanden en duizenden lege flessen zijn gebruikt om in Zwolle een theehuis te bouwen. Het eerste earthship in Nederland wordt zaterdag geopend. Earthships of aardehuizen stammen uit de Verenigde Staten. Architect Mike Reynolds begon in de jaren ‘70 met afval en aarde in de woestijn klimaatneutrale woningen te bouwen. Het Zwolse theehuis is door een internationaal bouwteam volgens dezelfde principes van Reynolds gebouwd, zegt projectleider Egbert Haas van woningcorporatie SWZ. ,,Het gebouw is volledig zelfvoorzienend. Zo wordt regenwater opgevangen, in plantenbakken gefilterd en vervolgens wordt er thee mee gezet.” Het Earthship op Goertjesweg 5 in de Nooterhof te Zwolle is gebouwd ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van woningcorporatie SWZ, zegt directeur Eddy Veenstra. ,,Als corporatie staan we voor een grote opgave om energie te besparen en duurzaam te bouwen. Daar willen we ervaring mee opdoen.” Energiebesparing levert ook wat op voor de inwoners. ,,We willen de woonlasten laag houden. Dat kan door gedrag maar ook door zelf het materiaal aan te passen. Wat hier in extreme vorm wordt gepresenteerd, willen we de komende jaren toepassen in onze woningen.” Het aardehuis bestaat uit een lange, glazen voorpui. De achterwand is door een aarden wal aan het zicht onttrokken. In deze wand en in de zijgevel zijn honderden autobanden verwerkt. Deze banden verwarmen de vertrekken in de winter en koelen deze af in de zomer. Anders dan in de Amerikaanse woestijn kregen de ontwerpers en bouwers te maken met de strenge Nederlandse regelgeving. ,,Dit gebouw is wel aan het waterleiding- en rioolnet gekoppeld, simpelweg omdat regelgeving dat vereist”, zegt projectleider Haas. Op de bouwplaats in Zwolle trok een ware stoet aan internationale vrijwilligers voorbij. Zo kwamen studenten bouwkunde uit Oslo over om de bouw te bestuderen. ,,Deze bouw is simpel, maar erg arbeidsintensief”, stelt Haas. In de niet-dragende wanden werden glazen flessen verwerkt die onder meer bij hotels in de regio ingezameld werden. Afgeschreven tegels van de woningcorporatie vormen meterslange mozaïeken die door het pand lopen. Horecaleerlingen van onderwijsinstelling Landstede gaan het theehuis uiteindelijk bemensen. Theo Lalleman van de stichting Owaze legde het contact tussen de woningcorporatie en de Amerikaanse ontwerpers van het earthship. De Rotterdamse stichting is ooit opgericht met als doel een aardehuis in Nederland te krijgen. Lalleman denkt dat het theehuis helpt om een mentaliteitsverandering te bewerkstelligen. ,,De bouwwereld is conservatief. Bouwen met natuurlijke materialen is goedkoper en gezonder. Dit gebouw toont dat het werkt.” Volgens hem zijn in Deventer en Tilburg concrete plannen om ook bewoonde earthships te bouwen. ,,Het is een teken van de tijd. Nu het eerste schaap over de dam is, hopen we op meer.” (ANP) 22


Earthship Zwolle primeur in Benelux bron: http://www.happynews.nl/2008/11/21/earthship-zwolle-primeur-in-de-benelux/ (vrijdag 21 november 2008)

Als volgende maand het theehuis open gaat in het Zwolse park de Nooterhof, dan heeft de Overijsselse hoofdstad een primeur: het eerste zogenoemde earthship dat in de Benelux in gebruik genomen wordt. Dit bouwwerk is het resultaat van een min of meer toevallige samenwerking tussen onderwijsinstituut Landstede, woningbouwcoöperatie SWZ en de gemeente Zwolle. Earthships zijn een begrip voor mensen die belangstelling hebben voor ecologisch bouwen. Het is de naam voor een gebouw dat in de visie van de Amerikaanse architect Michael Reynolds, wiens geesteskind het is grotendeels is opgetrokken uit gerecyclede materialen en materialen die vrijkomen bij de sloop van oude gebouwen. De buitenmuren bestaan uit met aarde gevulde, afgedankte autobanden en de scheidingswanden uit lege blikjes of flessen die worden afgesmeerd met leem of kalk. Een earthship is niet aangesloten op het elektriciteitsnet, de waterleiding of het riool. Regenwater wordt opgevangen en gefilterd tot drinkwater en water voor huishoudelijk gebruik. Afvalwater wordt hergebruikt, zelfs de fecaliën (wc). Die komen via een overstort in een septic tank in een rietaanplant terecht, waar ze dienen als voeding voor dat riet. Zonnepanelen De koelkast, wasmachine, boiler en computer werken op zonnepanelen, waarvan de energie wordt opgeslagen in accu’s. Grote planten in bakken achter de glazen voorgevel zuiveren afvalwater en zorgen voor een goed binnenklimaat. Warmte wordt geabsorbeerd en afgegeven in koelere perioden. Het voert te ver om hier alle techniek tot in details uit de doeken te doen. Wie daarin geïnteresseerd is, kan op de website van de Rotterdamse Stichting Owaze een informatief boekje raadplegen. En wie nog meer wil weten, kan terecht op de website Earthship Biotecture. Sinds de Amerikaanse architect Michael Reynolds in Taos, New Mexico, zo’n twintig jaar geleden aan de slag ging met zijn ideeën over duurzaam bouwen en wonen, is een fors aantal earthships gebouwd, de meeste tot nu toe in de Verenigde Staten. Ze hebben allemaal een bijzondere architectuur, zowel het gebouw als het interieur. Met hun achterkant en zijkanten ingegraven in de aarde, met hun naar de zon gerichte, schuin geplaatste grote glazen voorpui, hun in kalk en leem aangesmeerde muren van gestapelde autobanden en lege flessen doen ze denken aan de werken van de Oostenrijkse architect Friedensreich Hundertwasser. En aan de organische architectuur van de Spaanse architect Antoni Gaudi. Hinderpaal voor een aardehuis is doorgaans de wetgeving. Niet alles wat nodig is om zelfvoorzienend te kunnen bouwen is toegestaan. Het voordeel is dat we nu naar Zwolle kunnen wijzen. Daar is het ook gelukt. Vernieuwend bouwen De projectleider ziet veel potentie van het geheel: ‘De ervaring die we op dit moment opdoen, zal zijn weerslag krijgen op het denken in de toekomst. Een earthship staat met zijn raampartij naar de zon gericht. Ik ben me gaan afvragen waarom we in de reguliere woningbouw niet veel meer gebouwen met gevels, uitgerust met grote glaspuien, op het zuiden plannen? Ook het benutten van regenwater kan een nieuwe impuls krijgen en het ontwikkelen van een grijs watercircuit. Want dat is nog steeds niet van de grond gekomen in de reguliere woningbouw.’ Het is volgens hem een goede zaak dat mensen uit de traditionele bouwwereld meebouwen aan het earthship ‘Het prikkelt de creativiteit.’ “Wij willen graag laten zien dat je prettig en comfortabel kunt wonen, zonder gebruik te maken van fossiele energie” 23

Atelier Gein voorziet Earthship Zwolle van mozaïek bron: http://www.ateliergein.nl/

Autobanden, lege flessen, blikjes en een enorme hoeveelheid aarde. Dat zijn de bouwmaterialen voor een zelfvoorzienend, duurzaam ‘Earthship’. Architect Michael Reynolds, de bedenker van het earthshipconcept, bouwt ze wereldwijd al decennialang, maar nu is er dan eindelijk één in Zwolle gebouwd. Het Zwolse theehuis is het eerste earthship in de Benelux en wordt op 20 juni 2009 geopend. Kopjes, restpartijen wanden vloertegels, schoteltjes, bekers en een enorme inzet van vrijwilligers . Dat zijn de voorwaarden voor een zeer afwisselend mozaïek/tegelwerk in het Earthship in Zwolle ’.

Het Zwolse Earthship geëxploiteerd als theehuis, is het eerste Earthship in de Benelux en wellicht het eerste Eartship in Europa voorzien van grote hoeveelheden mozaïek. De realisatie van de mozaïeken viel onder de supervisie van Ina van de Riet van Atelier Gein uit het Twentse Hengevelde. Volgens Van de Riet is mozaïek bij uitstek geschikt om mensen met elkaar te verbinden, net als de stukjes steen: “Ieder steentje is een vervolg op het vorige en een voorbereiding op het volgende steentje. Ieder steentje is belangrijk omdat het bijdraagt aan het uiteindelijke beeld.” Ina van de Riet werkte de afgelopen 15 jaar in het sociaal cultureel werk en in het onderwijs met kinderen, jongeren en mensen. De wens “om iets voor zichzelf op te zetten” bleek sterker dan de veiligheid en de dagelijkse structuur van een baan. In september 2008 besloot ze voor zichzelf te beginnen met Atelier Gein. De kunst van het mozaïeken heeft Ina zichzelf eigengemaakt door veel te experimenteren maar ook door het bestuderen van het werk van Hundertwasser en Gaudi. Ze geeft graag kleurrijk vorm aan haar ideeën. Ze werkt in opdracht en heeft een sterke voorkeur om op projectbasis samen met anderen vorm te geven. Als meewerkend voorvrouw kan ze zowel inhoudelijk als uitvoerend haar creativiteit het beste kwijt. Mozaïek leent zich hiervoor uitstekend. Atelier Gein organiseert inspirerende workshops en trainingen op de boerderij in het Twentse Hengevelde. Het Earthship-concept is gebaseerd op drie ideeën; de autonomie van bewoners, het toepassen van duurzame energie en het gebruik van afgedankte producten. Zo worden de muren opgebouwd uit versterkte autobanden gevuld met aarde, flessen geven prachtige lichteffecten in binnenmuren en de enorme hoeveelheid aarde reguleert de warmte in zomer- en wintermaanden. Regenwater wordt opgevangen van het dak en gefilterd tot drinkwater en water voor huishoudelijk gebruik, afvalwater wordt hergebruikt. Dankzij het gebruik van zonne- en windenergie functioneert een Earthship autonoom en is dus niet afhankelijk van nutsbedrijven. Als verlichting wordt in het Earthship gebruik gemaakt van xenon- en LED-verlichting Een andere kijk op bouwen, levert ook een ander interieur op. Behalve de organische vormen, de met leem afgewerkte wanden en de lichteffecten van het glas, springen in het Zwolse theehuis de bijzondere mozaïekwanden in het oog. Atelier Gein maakte de kleurenschema’s, ontwerpen en grote lijnen. Met een groot aantal vrijwilligers is op meerdere plaatsen in het gebouw mozaïek aangebracht Hierdoor konden de vele vrijwilligers die uit alle uithoeken van het land een dag kwamen helpen hun eigen creativiteit kwijt en hun autonomie behouden door letterlijk een steentje bijdragen aan dit bijzondere gebouw. Atelier Gein verbindt en voegt mensen samen. 24


SWZ Zwolle bouwt eerste Earthship in Nederland bron: http://www.ecodorpbrabant.nl/html/voortgang/2008-09-08earthshipzwolle.php donderdag 27 maart 2008 (bijgewerkt op 11 juli 2009)

Woningstichting SWZ bestond op 10 november 2008 honderd jaar. Het hele jaar wilde SWZ haar jubileum vieren aan de hand van het thema 'Duurzaamheid'. Eén van de grootste activiteiten was het bouwen van een Earthship. Met medewerking van Landstede en de gemeente, heeft SWZ in de Nooterhof een theehuis gebouwd. De bouw startte na de zomer en daarmee is dit 'Earthship-theehuis' de eerste in Nederland! De opening is op 20 juni 2009. Ad Vlems van Ecodorp Brabant heeft een week meegeholpen en een cursus gekregen en heeft hiervan een verslag gemaakt.

Doepark Nooterhof De Milieuraad, Landstede en de gemeente zijn bezig om de Nooterhof (een park gelegen tegenover park Weezenlanden) op te knappen. De nieuwe Nooterhof wordt een park waar meer doen met de natuur centraal staat. Doepark Nooterhof moet uitgroeien tot een praktisch kenniscentrum voor groen en duurzaamheid waar onderwijs, organisaties en burgers elkaar 'in het groen' kunnen ontmoeten. In hun plan stond de bouw van een theehuis. SWZ wilde graag een gebouw of woning bouwen die zij aan de huurders en burgers van Zwolle kan schenken in het kader van haar 100 jarig jubileum. Ook wil de woningstichting hiermee ervaring opdoen met de bouw van duurzame gebouwen. Het Earthship dat nu de functie van theehuis krijgt, is een unieke samensmelting van initiatieven. Samenwerking Er is begin dit jaar hard gewerkt door de verschillende partijen om de bouw te kunnen realiseren. De gemeente is druk bezig om de vergunningen voor elkaar te krijgen en medewerkers van SWZ, OWAZE (stichting die de bouw van Earthships in Nederland begeleidt), 2012 Architecten (adviseur) en Landstede zijn hard aan de slag gegaan om alles tijdig voor elkaar te krijgen. Het bouwen van een Earthship is een evenement, dat door vele belangstellenden gevolgd wordt, zowel nationaal als internationaal. SWZ en Landstede willen verschillende doelgroepen benaderen, zoals medewerkers, huurders, scholieren, vrijwilligers van de Milieuraad, bewoners uit de wijk, bekende Nederlanders en Zwollenaren om mee te helpen met de bouw. Het VROM (Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu in Den Haag) is geheel onbekend met het earthshipprincipe. Voor experimentele duurzame bouw adviseren zij aan te kloppen bij Senter Novem. Senter Novem is een organisatie die in opdracht van de overheid duurzame projecten ondersteunt. “U moet zich realiseren dat deze manier van denken en leven niet direct is weggelegd voor een grote groep bewoners, helaas. Dat betekent ook dat er op beleidsmatig niveau niet altijd even veel aandacht voor zal zijn. Het dient een beperkte groep van de bevolking en andere prioriteiten krijgen dan al gauw voorrang.” Wil je een earthship bouwen in Nederland, dan moet je dit volgens Senter Novem bij de wortel aanpakken. “Er zijn op beleidsmatig niveau diverse instrumenten te overwegen. Je moet om te beginnen draagvlak creëren, zorgen voor voorlichting, financiële en fiscale voorzieningen treffen. Zien is natuurlijk geloven, dus ook een voorbeeldproject opzetten.” Volgens Rijcken is het best mogelijk om een earthship in Nederland van de grond te krijgen. “Als je echt wilt, kan het. Ik adviseer om in de eerste plaats bouwgrond te zoeken in het oosten van het land of Brabant in een progressieve gemeente want je moet wel geluk hebben met de ambtenaren. Daarna zul je een bouwvergunning moeten aanvragen.” Omdat een earthship van afvalmaterialen is gebouwd, komt daar nog een extra procedure bij kijken. De overheid wil voor zij een vergunning verstrekken eerst een rapport zien van de Nederlandse Organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO). Het TNO keurt de bouwmaterialen. De kosten van zo’n rapport beginnen bij 25.000 euro. Lalleman heeft er een hard hoofd in. “Je komt echt in een soort dorpspolitiek terecht. Om projecten van de grond te krijgen zijn politieke spelletjes nodig en die worden in de wandelgangen gespeeld, dat is één grote geoliede machine. Earthships zijn van geen enkel belang voor de politiek.” “Ik bedacht me een tijd geleden dat het een leuk idee zou zijn om het gebouw van het Rotterdams Milieu Centrum in een earthship te herbergen. De directeur was ook enthousiast, maar toen we het bij de deelgemeente Kralingen aankaarten, gaven zij als antwoord dat zij als gemeente vastzitten aan een bestemmingsplan. Het lijkt mij dat de gemeente kan zo’n een bestemmingsplan toch kan wijzingen?”

25

Wat precies de reden is dat de Rotterdamse gemeente Kralingen de plannen voor de bouw van een earthship afkeurden is niet duidelijk. Er is niemand in de huidige gemeenteraad die daar iets over kan zeggen. Michiel Haas is ingenieur en directeur van het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie (NIBE). Hij schreef tevens een informatieboekje over earthships. “Voor een bouwvergunning moet je bij de gemeente zijn en het is moeilijk om daarvoor in aanmerking te komen omdat het op zeer veel punten afwijkt van normale bouweisen. De knelpunten zijn voornamelijk de afmetingen van een earthship en de aansluitingen op het energienet. Er is onderzoek nodig om dat allemaal precies in kaart te brengen. Het zou wenselijk zijn als er ruimte was om dit als experiment uit te voeren.” Volgens Haas is er onwil bij de gemeente door onbekendheid: “Bij de gemeente zijn ze hier volstrekt onbekend mee en als je het concept enigszins uitlegt, komen de stekels langzaam overeind. Momenteel is hier geen subsidie voor en ik denk dat dat komt omdat de earthship dermate afwijkend is, dat het nergens onder valt.” “De moeilijkheid bij het van de grond krijgen van dit soort projecten is de zelfvoorzienendheid”, zegt architect Jan Jongert. ”Ik denk dat dat de gemeente afschrikt en de onbekende vormgeving. Een earthship heeft door het gebruik van de autobanden en vaak erg ronde vormen en dikke muren. Dat schrikt de gemeente af.” Geschreven door: Ariena dos Reis Chantre Reactie van Ecodorp Brabant: Het is natuurlijk mogelijk om Earthships in Nederland te bouwen, de tijd is er rijp voor. Het is een kwestie van het vinden van de juiste mensen binnen de juiste gemeente. Iemand die echt openstaat voor innovatie en duurzaamheid. Volg onze ontwikkelingen maar bij de voortgang van de ontwikkeling van Ecodorp Brabant. Het zelfbouwen van Eartships is één van onze wensen. Al is het wel zo dat tijdens het eerste dorpsweekend alle architecten die we vroegen een negatief advies gaven over Earthships. Deze nadelen zijn genoemd op deze pagina. Waarom Earthship Zwolle zoveel gekost heeft: Het Earthship Theehuis heeft 500.000 euro gekost, veel meer dan verwacht. De projectleider van SWZ gaf daarvoor de volgende redenen: De oorzaak zit voor een belangrijk deel in de volgende onderdelen.: - Gezien de korte voorbereidingstijd hebben wij (te) weinig gebruikte bouwmaterialen kunnen verzamelen. - Daarnaast hebben wij ook de mensen uit Amerika en Engeland in moeten vliegen. - Hun salaris betaald. - We hebben voor hen 3 woningen moeten stofferen en de huur en energie kosten moeten betalen. - We hebben met betaalde krachten bij de horeca 2x per week de flessen moeten ophalen. - We hebben niet prijs bewust kunnen in kopen, bestelling van Kevan, “morgen en liefst vandaag moet ik het hebben” - Er is gekozen voor energie opslag in accu’s. de kostprijs van de accu’s en zonnen cellen met aanleg van de elektrische installatie kosten algauw € 50.000,=. - We hebben apparatuur vanuit Amerika moeten laten overkomen. Los van de kostprijs waren we hier al +/- € 7.500,= aan inklaringskosten kwijt. - Ondanks de hoeveelheid handen heb ik nog relatief veel werkzaamheden door lokale aannemers moeten laten doen. Betonvloer met afwerking in de theeruimte toilet, keuken en opslagruimte. Bestrating aanbrengen in de verkeersruimten, - 1,5 m ontgraven met grondverbetering van de gehele voetprint - Lege kosten gemeente € 10.000,= - Opzetten van PR - Dagelijkse Lunches van de crew en vrijwilligers. - Gereedschap +/- € 15.000,= - € 20.000,= aan isolatie materiaal.

26


Winkelcentrum Stadshagen Adres: Bouwjaar: Opdrachtg: Architect:

Stadshagen Zwolle officiële opening 27-10-2004 ING Real Estate + Gemeente Zwolle (eigenaar: Corio Retailfonds) Vera Yanovshtchinsky architecten, Den Haag

Bron:


24-7-2002 Het winkelcentrum bestaat uit een kern en een krans van losse bebouwingselementen, die overgangen vormen naar de landschappelijke omgevingen. Het zuidblok bestaat uit een hoog element dat de entree van de parkeergarage markeert en een laag volume dat aansluit op het cultuurhuis. Het ontwerp bestaat uit het samensmelten van deze elementen tot een volume dat d.m.v. diverse transformaties aansluiting vindt bij de omgeving. Het winkelprogramma bevindt zich op de begane grond. De woningen worden alle ontsloten via een open woonstraat die door het blok meandert en overgaat in de verticale ontsluiting in de hoogbouw. Er zijn diverse woningtypes opgenomen in het volume, deels appartementen, deels patiomaissonettes.

27

Cultuurhuis Stadshagen Adres: Bouwjaar: Architect:

Werkerlaan 1 8043 LT Zwolle 038–4200170 2007 Inbo, Woudenberg

Bron:

http://www.inbo.com/NL/projecten/Pages/Cultuurhuis_Zwolle.aspx

Cultuurhuis Zwolle, de huiskamer van Stadshagen In het centrum van de Zwolse wijk Stadshagen staat het Cultuurhuis, een gebouw met vele functies. Rondom een open en licht atrium bevinden zich de bibliotheek, een kinderdagverblijf, de muzerie, een horecagelegenheid en een informatie- en wijkservicecentrum. Het Cultuurhuis wordt de huiskamer van Stadshagen. Het is een prachtig, glazen gebouw waarvan de functie overdag en ‘s nachts herkenbaar is door de gekleurde panelen tussen de houten puien.

Juryrapport Architectuurprijs Zwolle 2008; Juryrapport definitief 19 maart 2008 Bron:

http://www.architectuurprijszwolle.nl/bib/juryrapport.pdf

Cultuurhuis Stadshagen van INBO (4 stemmen) Op een stedenbouwkundig markante plek aan het einde van een stedenbouwkundige as, met aan de ander zijde een waterpartij, ligt het cultuurhuis. Het is een uitdaging om op zo n mooie plek een mooi statement te realiseren. Dat leek ons zo. Toen we aankwamen, keek de hele jury naar de luifel. Natuurlijk, die architecten kijken vaak naar boven, maar nu zagen ze een vreemd gedetailleerde luifel. Binnengekomen was er veel ruimte, maar geen ruimtelijkheid, was er veel licht, maar geen subtiele lichtval, was er veel materiaal, maar geen orde. Het ontwerp rammelt , werd in vaktermen gemeld. Het gebouw zal snel verarmen en verrommelen. Het is een fantastische opgave, met een mooi programma op een strategische belangrijke plek. Jammer genoeg is er niet waargemaakt wat een opgave als deze zou moeten worden. Een gemiste kans. Zwolle zou moeten analyseren hoe zoiets kan gebeuren om een volgende vergelijkbare opdracht wel tot een succes te maken.

28


Protestantse Kerk Zwolle Adres: Bouwjaar: Architect:

Nijenhuislaan 8043 Zwolle 2006 architectenbureau Rau, Amsterdam

Bron:

http://rau.eu/2010/02/protestantse-kerk/

Protestantse Kerk Zwolle Bron: archtectenbureau Rau

Verbonden met verpleeghuis het Zonnehuis verrijst een markante kerkzaal van de ‘open kring’, protestantse gemeente te Zwolle. Zo worden beide partijen in staat gesteld materiële en immateriële zorg te delen. In de nieuwe wijk Stadshagen (wijkdeel Werkeren) in Zwolle willen de Gereformeerde Kerk en de Hervormde Gemeente ‘samen op weg’. Ook door de kerkzaal direct te verbinden met het verpleeghuis en de wijk wil men invulling geven aan een kerk midden in de maatschappij. Een kerk op de grens tussen persoonlijk verblijf en de openbare ruimte. Een foyer vormt de overgang tussen de kerk en het Zonnehuis. Voor de verzorging van de inwendige mens stelt het verpleeghuis voor de kerk zijn keukenfaciliteiten beschikbaar. De kerk is binnendoor gemakkelijk bereikbaar, ook voor bewoners die permanent aan bed gekluisterd zijn. De op het oosten georiënteerde kerk stelt de persoonlijke godsbeleving centraal. Het thema van de grondvorm, een afgeronde driehoek verwijzend naar de Drie-eenheid, wordt zevenmaal in houten ringen opgenomen. Door de tussenliggende glasconstructie werken ze voor de waarnemer zwevend, de zwaarte van de aarde ontstijgend. Hier stroomt het goddelijk licht horizontaal – niet zoals in traditionele kerken verticaal – binnen. 750 m2 – betonkernactivering - sedumdak – warmtepomp

29

Dimence Zorgcentrum Zwolle Adres: Bouwjaar: Architect:

Eerdelaan Zwolle mei 2009 architectenbureau Rau, Amsterdam

Bron:

http://rau.eu/2009/11/dimence-eerdelaan/

Dimence Eerdelaan is een zorginstelling voor langdurige zorg en ouderenpsychiatrie. De nieuwbouw is op menselijke schaal uitgevoerd. Hierdoor wordt aansluiting gevonden met de kleinschalige, omliggende woningbouw en wordt het welzijn van de bewoners gegarandeerd. Het complex bevindt zich middenin een woonwijk en maakt deel uit van een cluster van zorgvoorzieningen. Zo zijn in de nabije omgeving het eveneens door RAU ontworpen Zonnehuis te vinden, evenals vier andere zorggebouwen. Samen zullen deze gebouwen een zorgplein vormen. Door de open en ruime opzet van de gebouwen vloeit het groen van het aangrenzende stadspark over in dit zorgplein. Verscheidene voorzieningen, zoals een winkel, kapper en restaurant, zullen door de instellingen gedeeld worden, waardoor samenwerking en ontmoeting in deze groene omgeving gestimuleerd wordt. Zwolse Poort Eerdelaan omvat twee losstaande gebouwen: een ambulant gebouw dat als entree dient aan de straatzijde en een groter verblijfsgebouw, meer centraal op het terrein geplaatst. Twee gebouwen met een eigen functie. De wijze waarop ze gerealiseerd zijn, maakt dit in één oogopslag duidelijk. Het ambulante gebouw aan de straatzijde van het complex dient als hoofdgebouw en entree. Hier zijn ruimtes te vinden voor artsen en professionele zorg. Het diagnostiseren van cliënten vindt hier plaats, waarna zij eventueel doorverwezen kunnen worden naar het verblijfsgebouw. Het gebouw heeft een vrije vorm met een dynamische gevel van stucwerk. Slingerende gevelbanden in twee tinten roodbruin geven een signaal af dat dit de entree tot het complex betreft.

Het grotere verblijfsgebouw bestaat uit twee langwerpige bouwdelen, beide in de lengte doorgesneden. De bouwdelen kruisen elkaar tweemaal, wat veel gevellengte oplevert. Dit is nodig, aangezien het gebouw een grote hoeveelheid bewoners moet kunnen huisvesten. Daarnaast ontstaat hierdoor een door de bouwdelen omsloten binnenplaats, dat het hart van het gebouw vormt. Hier is een rustgevende tuin 30


aangelegd, die als ontmoetingsplek voor bewoners, bezoekers en personeel dient, zonder prikkels van buitenaf. Het gebouw bevat 92 wooneenheden, opgedeeld in groepen van 8 of 9 kamers. Op de verticale en horizontale knooppunten zijn gezamenlijke woonkamers en multifunctionele ruimtes te vinden, waardoor ook ontmoeting binnen het gebouw gestimuleerd wordt. Elke woonkamer wordt door twee woongroepen gebruikt en er zijn eigen voorzieningen aanwezig, wat de zelfredzaamheid bevordert. Voor de façade van het verblijfsgebouw zijn twee soorten materialen gebruikt: de naar de omgeving gerichte gevels zijn gerealiseerd in stucwerk, de naar de binnenplaats gerichte gevels in hout. Iedere kamer is op de façade ‘geïndividualiseerd’, waardoor elke woning een eigen uitzicht heeft en het voor de bewoners mogelijk is om aan te wijzen waar zij wonen. Op de stucgevel springen de kozijnen naar binnen en wordt elk kozijn omlijst door een kader. Op de façades van de houten gevels zijn erkers te vinden die naar buiten springen, de patio in.

Bij het ontwerp van Zwolse Poort Eerdelaan is aan meerdere duurzame aspecten gedacht. Zo wordt er onder andere optimaal gebruik gemaakt van daglicht: door middel van daklichten is in het verblijfsgebouw een prettig binnenklimaat gerealiseerd. Geïntegreerde vloerverwarming zorgt voor een lagere stooktemperatuur en een betere verspreiding van de warmte. Hemelwater wordt door middel van wadi’s op het terrein geïnfiltreerd; grijs water en toiletwater worden van elkaar gescheiden. Daarnaast zijn de gebouwen gefabriceerd met hernieuwbare grondstoffen en materialen, allen zonder schadelijke stoffen geproduceerd. Het complex heeft hierdoor een lange levensduur gekregen.

31

Verzorgingstehuis Het Zonnehuis Zwolle Adres: Bouwjaar: Architect:

Nijenhuislaan 175 8043 WV Zwolle 038-4574574 2007 Rau en Partners, Amsterdam

Verzorgingstehuis Het Zonnehuis Zwolle Bron:

http://www.zorgbelang-nederland.nl/index.php?p=111&type=verpleeg&iid=197&sp=naw

Opdrachtgever: Protestants Christelijke Zorgcombinatie Zwolle Architect: Rau en Partners Adviseur: Nobel Advies Omvang: 12.000 m² bvo Installateur: Unica Installatietechniek Aannemer: Aannemingsmaatschappij Hegeman Thermisch Comfort Systeem: 6000 m² betonkeractivering op breedplaatvloer PE-Xa buis 20x2,3mm 8400 m² tackersysteem met isolatieplaten EPS DEO 20-2 PE-Xa buis 16x1,5 mm

Zonnehuis Bron:

http://rau.eu/2009/12/zonnehuis/

start: 2000 oplevering: 2007 bruto vloer oppervlakte: 14300 m2 functie: Verpleeghuis, kerk, zorgwoningen en verpleeghuis-appartementen. performance: o.a. betonkernactivering, vloerverwarming, sedum dak, buitenzonwering infiltratieboxen ten behoeve van hemelwaterafvoer, warmtepompen

32


Het Zonnehuis in Zwolle is een groot en qua functionele afdekking traditioneel verpleeghuis. Maar zo vorm gegeven dat aan de diverse individuele behoeften van ook de meest aan bed gekluisterde bewoner tegemoet kan worden gekomen. Het Zonnehuis in Zwolle is een verzorgingsinstelling die zich concentreert op (zware) verpleeghuiszorg. Het bevat vier verblijfsafdelingen – langdurige somatische zorg, twee voor psycho-geriatrie, revalidatie -, en een afdeling voor dagbehandeling. De langdurig verblijvende bewoners zijn overwegend ouderen. Met de nieuwbouw op de VINEX-locatie Stadshagen wil men een huis neerzetten dat efficiënt en adequaat de gevraagde intensieve verpleegzorg biedt. Een zorg minder voor het personeel. Tegelijkertijd wil men ook aan de behoeften – inclusief de spirituele – van de individuele bewoner tegemoet komen. Én het huis moet een duidelijk herkenbare plek in de wijk krijgen. Twee elkaar kruisende gebouwdelen vormen een reeks van zelfstandige verblijfshuizen rond twee besloten binnenplaatsen en een plaza met allerlei voorzieningen die met de buurt gedeeld kunnen worden. Direct aan het hoofdgebouw vast, ligt op de oostkant de ook voor bedpatiënten toegankelijke kerkzaal van de protestantse gemeente de ‘Open Kring’. In verbinding met zijn omgeving volgt de belijning van het met lei beklede hoofdgebouw de rechthoekige indeling van de wijk. Middenin bevinden zich de toegangen en het plaza waar publiek en bewoners elkaar nu treffen.

Dwars door deze grijsbruine aardse massa slingert zich een tweede, lichtcrème gestuct gebouwdeel. Als een afgeworpen slangenhuid, verwijzend naar een aan het aardse bestaan ontstegen toekomst. Het hart vormt het gemeenschappelijke plaza. In de uitliggende delen bevinden zich, rustig gesitueerd, de zelfstandige verblijfseenheden. Afzonderlijk bereikbare ‘huizen’. Telkens 8 individuele kamers, een woonkamer met keuken en een uit de structuur brekend buitenterras, ook per bed bereikbaar. De sanitaire voorzieningen verschillen per huis: individueel bij revalidatie, per twee bij somatiek en per afdeling bij psychogeriatrie. Zichtcontact met de wereld is wezenlijk voor mensen die zo weinig mobiel zijn. Door de kruisende gebouwdelen is relatief veel geveloppervlak gecreëerd en kijken de woongroepen naar elkaar én op de twee binnentuinen. De ene tuin is ingesteld op rust en ontspanning de ander juist op samenzijn. De ramen zijn op bedhoogte. De raampositie houdt rekening met de ligging op de zon en reguleert zo natuurlijk lichten warmtetoevoer. Ter bevordering van de oriëntering binnen het gebouw is gewerkt met hele duidelijke kleur- en materiaalcoderingen. Lichteiken leidt als een tapijt vanuit het plaza omhoog naar de ontsluitingen op de kruispunten. Elk gebouwdeel – en daarbinnen elk huis – heeft zijn eigen kleur vloeren. De vlakliggende deuren van de dienstruimten zijn onopvallend grijs, de diepliggende deuren van de bewonerskamers hebben een ‘huiskleur’.

33

Jongercentrum Stadshagen; Level Z Adres: Bouwjaar: Opdrachtg: Architect:

Klokkengieterlaan 1 Zwolle 2008 Gemeente Zwolle 19 Het Atelier architecten en MTB architectenbureau, Zwolle

Bron:

http://www.zwolle.nl/wonen-leven/de-wijken-1/architectuur/Level-Z-Jongerencentrum-Stadshagen.htm

Jongerencentrum Stadshagen – Level Z Bron: http://www.19hetatelier.nl/projecten.php?segment=12&id=159

Een boomstronk was de referentie voor dit, vanwege de geluidsproductie, nogal gesloten gebouw. Stalen damwanden zijn het ruige materiaal waarmee het naastgelegen jongerencentrum zich afzet tegen de omgeving. (i.s.m. John van Dijk)

In Level Z delen jongeren de lakens uit de Volkskrant Van onze verslaggever Anja Sligter op 22 april '09, 20:36, bijgewerkt 12 mei '09, 18:11 Bron: http://www.volkskrant.nl/binnenland/article1186872.ece/In_Level_Z_delen_jongeren_de_lakens_uit

ZWOLLE - Niemand kan om het jongerencentrum Level Z heen. Het staat prominent op een heuvel voor Vinex-wijk Stadshagen in Zwolle. Met zijn roestige stalen damwanden en de uitstekende raampartij is het gebouw een uitzonderlijke verschijning. En dat was precies de bedoeling van de gemeente, zegt initiatiefneemster Lidy Uiterwijk Winkel. ‘Het jongerencentrum moest opvallen, toen hebben we het maar op een terp gezet.’ Statement Worden jongerencentra meestal weggestopt, in Zwolle maakt Level Z een statement. Niet alleen met de vorm, maar ook met de inhoud. Het is namelijk het eerste en enige jongerencentrum waar de jongeren zelf alles bepalen en beslissen. ‘Jongerenparticipatie is vaak een wassen neus’, zegt jongerenwerker Bart Demmers. ‘Dan mogen ze hun eigen dj-groep hebben, of achter de bar staan. Dat is het standaard kunstje, maar dat is wat anders dan een heel gebouw zelf runnen.’ De jongeren volgen voor Level Z de nodige cursussen. Hoe meer jongeren een diploma hebben, hoe vaker het centrum open kan. Ze beslissen hoe duur de drank is, wie de beheerder wordt, wat er gebeurt en waar het geld aan wordt uitgegeven.

34


Honderden jongeren mochten meepraten over Level Z, ook over de vorm van het gebouw.

Sleutel Demmers vond het wiel in Lelystad uit. Hij kreeg daar een fiets, een mobieltje en een sleutel van een ruimte. Dat was alles. ‘Ik ging naar de groep jongeren en zei: vertel maar wat jullie willen.’ Dat werkte zo goed, dat hij zeven jaar geleden in Stadshagen hetzelfde deed. Lidy Uiterwijk Winkel was toen 15 en wilde met twee anderen een voetbaltoernooi organiseren. Eerst zat het activiteitengroepje in een kleine huurwoning, samen met andere organisaties. Maar voor de 1.700 potentiële hangjongeren in de uitbreidingswijk was een eigen honk nodig, wist de gemeente. Na enige aarzeling zette de wethouder zijn handtekening onder de eis van zelfbestuur. Honderden jongeren hebben meegepraat en meebeslist over het gebouw en zijn functies. Uit verschillende voorstellen van architect John van Dijk en Rogier Groeneveld kozen ze een compacte vorm. Lidy: ‘Dit ontwerp creëert een eigen wereld en zet zich als het ware af tegen de wijk – onze ouders dus.’ Level Z wordt al burcht, bunker of boomstam genoemd. Openheid Afgelopen vrijdag ging Level Z open. Nu is het spannend om te zien of het zelfbestuur werkt. Er is een structuur uitgedacht: het ABC-model, wat staat voor actie, besluit en communicatie. Demmers: ‘Iedere jongere mag zijn ding doen, als hij maar zelf beslist op welke manier, en honderd procent openheid geeft, want iedereen moet overal van op de hoogte kunnen zijn.’ Is er nog een zichtbaar verschil met andere jeugdcentra? De vergaderruimte, zegt Lidy. In Level Z is een grote vergaderzaal een must, want er zijn zeventien werkgroepen – met voorzitter en eigen budget. Het gaat van bar- tot persgroep, maar er zal ook drie keer in de week worden gekookt onder leiding van een 12-jarige jongen. Tijdens het klussen was deze kookgroep al actief. ‘Na twee weken van pizza en lasagna stond plotseling een grote bak sla in de koelkast.’ Dit toont volgens Demmers het zelflerende vermogen van Level Z. Pasje Het jongerencentrum is nooit gesloten voor de zestig actieve jongeren. Ze hebben een pasje waarmee ze naar binnen kunnen. Niemand zal het dan in zijn hoofd halen iets te pikken, want een computer noteert wie waar is, en hoe laat. Dat is niet de enige reden, volgens Lidy: ‘Iedereen voelt zich veel te verantwoordelijk en betrokken.’ Alles is door de jongeren geregeld, behalve de schoonmaak. Demmers: ‘Maar ik wil wedden dat als de jongeren horen hoeveel budget voor schoonmaak staat, ze het zelf gaan doen om het geld uit te kunnen geven aan iets leukers.’

35

Woontoren en woningen Holtenbroek Zwolle Adres: Bouwjaar: Opdrachtg: Architect:

Obrechtstraat Zwolle oplevering 2009 SWZ en Delta Wonen Zwolle architectenbureau BroekBakema, Rotterdam; projectarchitect Aldo Vos

Bron: http://www.broekbakema.nl/site/index.php?m=p&i=0&s=3&c=3&p=79&show=omschr

Trapjeswijk Holtenbroek, Zwolle VRIJE VERTALING CIAM BEGINSELEN Voor Holtenbroek, een CIAM-wijk in Zwolle, is een stedenbouwkundig plan gemaakt waarin de oude stempels opnieuw zijn gedefinieerd. Naast een verouderd woningbestand is het grootste probleem van deze wijken de definiëring van de grenzen tussen openbaar, collectief en privé gebied. Daar tegenover staat dat veel van de kwaliteiten van de wijk voortkomen uit de CIAM beginselen van licht, lucht en ruimte, die voor een aangenaam open karakter van de buurt zorgen. Een duidelijke markering van de overgang tussen de openbare ruimte en de vernieuwde clusters is essentieel voor de opzet van het plan. Alle woningen zijn daarom op een plint gesitueerd die de grens van het cluster definieert. Het is een fysieke afscheiding die de openheid van de buurt handhaaft. Deze plint sluit aan bij de bestaande woningtypologie van de trapjeswijk en reageert ook op de verschillende nieuwe woningtypes voor de wijk. De clusters zijn opgebouwd uit verschillende woningtypes, die ieder in een eenduidig volume op de plint zijn geplaatst. Alle woningen zijn gericht op de openbare ruimte en hebben aan deze zijde een architectonisch element dat de richting van de woningen in het cluster bepaald. Deze betonnen kaders worden op verschillende wijze ingezet, als balkon, loggia of woningentree.

Bron: http http://www.architectenweb.nl/aweb/projects/project.asp?PID=6150

36


Woningbouw Holtenbroek Zwolle Adres: Bouwjaar: Opdrachtg: Architect:

Mozartlaan Zwolle (ten noorden van centrum) (Zwolse muziekwijk) oplevering juni 2006 Projectteam Holtenbroek Zwolle Made architecten, Rotterdam; projectarchitect Wim Kloosterboer

Bron: http://www.architectuur.nl/108939/Een-project-uitgebreid/Woningbouw-Holtenbroek-Zwolle.htm?jumpto=intro&showall=true#intro

Woningbouw Holtenbroek Zwolle Architectuur.nl (07-09-2007) Holtenbroek, ten noorden van het centrum van Zwolle, is een typische naoorlogse wijk die kampt met sociale problematiek. In verschillende fases wordt de wijk daarom geherstructureerd. Voor de eerste fase, die de aanzet moet zijn tot herstructurering van de hele wijk, maakte De Zwarte Hond een stedenbouwkundig plan. In dit plan werd gevraagd om een ontwerp voor woningen met een meer individuele uitstraling. MADE Architecten heeft dit gedaan door het programma van tweelaags starterswoningen tot vierlaags videwoning door elkaar te plaatsen. Forse betonnen kaders versterken dit beeld van de individuele woningen maar tegelijkertijd zorgen ze ervoor dat de stedenbouwkundige eenheid van het blok bewaard is gebleven. Het geprefabriceerde beton is doorgezet in de tuinmuren, die de blokken afsluiten. Dit laatste resulteerde in afsluitbare binnenhoven, het privé-domein van de bewoners. Hier zijn de tuinen en bergingen te vinden en is er plaats om te parkeren, zodat de openbare ruimte tussen de blokken vrij blijft van geparkeerde auto’s en ruimte biedt aan groen en speelplaatsen. Op deze wijze zijn de traditionele kwaliteiten van de naoorlogse wijk behouden en wordt tegelijkertijd de overlast van het toenemende autobezit op een ontspannen wijze opgelost. Omdat de woningen direct aan de openbare ruimte liggen zijn ze 60 centimeter opgetild voor de privacy van de bewoners. Door de voordeur wel op straatniveau te houden was er ruimte voor een bovenlicht, dat samen met de geprefabriceerde betonnen plint het complex een zekere grandeur geeft. Een aantal woningen is niet opgetild, maar teruggelegd ten opzichte van de rooilijn waardoor een kleine voortuin is ontstaan. Om veiligheidsredenen zijn in elke voordeur spionnetjes in een 3x7 patroon geplaatst, op twee plaatsen vervangen door deurklink en brievenbus. De plattegronden wijken af van de standaard rijtjeswoning plattegrond met de L-vormige woonkamer/keuken. MADE heeft de woonkamer en de keuken gescheiden zodat er twee aparte ruimtes ontstaan, die beide een heldere vorm hebben. Alle woningen hebben dezelfde breedte van 5,4 meter. Bouwkundig levert dit een winst op met betrekking tot de efficiency van de tunnelbekisting. De plattegronden van alle woningtypen hebben dezelfde breedte hebben, en de diverse indelingen die voor de verdiepingen zijn ontworpen zijn onderling uitwisselbaar. Dit zorgt voor keuzevrijheid in plattegronden voor de kopers. Bij de materialisering is gekozen voor zwarte baksteen en witte gecementeerde steen waardoor een samenhang ontstaat met de naastgelegen woningen van De Zwarte Hond, die overeenkomstig uitgevoerd zijn. Het betonnen kader is met een driedimensionale mal gemaakt. In plaats van tweedimensionale betonnen platen te gebruiken zijn in dit project de betonnen elementen de hoek omgezet. Dit zorgt ervoor dat het hele plan een solide uitstraling krijgt. Een project dat staat als een huis. 37

Appartementengebouw Kembang Baru Zwolle Adres: Bouwjaar: Opdrachtg: Architect:

Handellaan 237 8031 EL Zwolle oplevering december 2008 Projectteam Holtenbroek 1, SWZ, Delta Wonen Architectuurstudio Sitec, Zwolle; projectarchitect Kees Bulthuis

Bron http://www.architectuur.nl/1018000/Een-project-uitgebreid/Appartementengebouw-Kembang-Baru-Zwolle.htm

Appartementengebouw Kembang Baru Zwolle Architectuur.nl (23-12-2009) Er is in de afgelopen jaren veel veranderd in de Zwolse Muziekwijk (Holtenbroek). Op de plek van flats staan nu mooie eengezinswoningen omgeven door veel groen, het winkelcentrum is uitgebreid en heeft een modern uiterlijk gekregen en er is een groot woonzorgcentrum gebouwd. Aan de Händellaan verrees het appartementengebouw Kembang Baru. Het gebouw is een initiatief van de Stichting Kembang Baru. Deze stichting is in 2005 opgericht en heeft als doel de voorzieningen voor ouderen met een Indische achtergrond te verbeteren. Zo verzorgt de stichting dagbesteding voor een groep ouderen, samen met welzijnsorganisaties in Zwolle. Kembang Baru is bedoeld voor Indische ouderen of ouderen die affiniteit hebben met de IndischNederlandse cultuur. Een besloten binnentuin, een ontmoetingsruimte, brede galerijen en veranda’s maken een gesprek met de medebewoners makkelijk. Bewoners wonen zelfstandig, maar toch samen. Het gebouw heeft een carrévorm rondom een gezamenlijke binnentuin, maar in feite bestaat het uit vier geschakelde gebouwtjes, waarvan er één is opgetild ten behoeve van een halfverzonken parkeergarage en bergingen. Alle 35 appartementen, zowel sociale huur als dure koop, hebben een eigen buitenruimte op de zonkant in de vorm van een terras of een veranda. De buitenkant van het gebouw is met veel hout afgewerkt, onderbroken door uitvergrote batik elementen (als tegeltableau en Trespa vectogram), waardoor er een Indonesische sfeer wordt opgeroepen, zonder dat de architectuur Indonesisch is, hooguit wat elementen daaruit bevat. Het pronkstuk van het complex is de enorme gebeeldhouwde toegangsdeur van het complex, die gemaakt is op Bali.

38


Deltion College Zwolle Adres: Bouwjaar: Opdrachtg.: Architect:

Mozartlaan 15 8031 AA Zwolle 2009 College van Bestuur Deltion College AGS architecten, Arnhem - Heerlen

Bron:

http://www.ags.nl/v3/projecten.php?pcat=3&p=interieur&pid=2884

Deltion college Omvang : 63.000 m² BVO nieuwbouw, en 16.000 m² BVO verbouw met werkplaatsen, praktijkruimten, studielandschappen, kantoren, theater, diverse restaurant, sportcomplex etc. Tevens 25.000m² BVO parkeren en fietsenstalling.

Huisvesting van alle sectoren van het Deltion College met ruim 400 verschillende opleidingen. Het Deltion College is een leer- en leefwereld welke zich niet afspeelt in een gebouw sec, maar waarvoor een binnenen buitenwereld ontworpen is op de daarvoor aangewezen locatie in Zwolle. Deze leer- en leefgemeenschap van het Deltion College met ca. 15.000 deelnemers is gehuisvest in elf afzonderlijke gebouwen grenzend aan een glasoverdekte boulevard welke ter plaatse van de Mozartlaan overgaat in een "state of the art" restaurant. Restaurant 2300 m² met 650 zitplaatsen, loungebanken, geïntegreerde bar en statafels, geïntegreerd afval en debrasseer voorzieningen

Centraal gelegen in de immense gebouwstructuur van het Deltioncomplex (100.000m²) vormt het bouwdeel van het restaurant letterlijk en figuurlijk een brug. De aantrekkelijkheid van een grote ruimte als deze met een capaciteit van 650 zitplaatsen word met name geboden door diversiteit en keuzemogelijkheden voor de bezoeker. Door middel van een krachtig gebaar is een omgeving gecreëerd die zowel verbindt als onderscheid en waarin het mogelijk is diverse scenario’s van de gebruikers teruggebracht naar een menselijke maat en schaal te faciliteren. Er kan geluncht gewerkt, overlegt of vergadert worden. Op deze wijze vormt het plaza-restaurant een rustpunt een huiskamer in de leefwereld die Deltion heet. Cool, kalm and connected. 39

Deltion College Zwolle Bron: http://www.architectuur.nl/1012101/Project-kort/Deltion-College-Zwolle.htm

(19-05-2008) bron: architectuur.nl; originele bron: De Stentor Het toekomstige Deltion College in Zwolle gaat 15.000 studenten herbergen. Glas is het toverwoord in het project van architect Albert Vandenbergh. Architectenbureau AGS Architekten & Partners Heerlen liet zich inspireren door het Crystal Palace in Londen. Glas Van glas zijn onder andere de glazen wand in de deelbare sportzaal, de hangar waar twee vliegtuigen komen te staan en de in het oog springende glazen overkapping van de centrale hal. Een glazen loopbrug overspant de onderliggende Mozartlaan. Het gebruik van glas symboliseert de transparantie die de school wil uitstralen. Over het binnenklimaat is grondig nagedacht en om hitte tegen te gaan is speciaal zonwerend glas gebruikt. Het Deltion College krijgt zeven, afzonderlijk van elkaar ontworpen, gebouwen die door de glazen centrale hal met elkaar zijn verbonden. Ieder gebouw heeft zijn eigen kleur, toegepast in het ex- en interieur. Ook de moeite van het noemen waard zijn de groene bakstenen uit Denemarken, de houten balustrades en de donkerbruine parketvloer.

Nieuwbouw Deltion College Zwolle http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=397005

(2006-06-13) Bron: skyscrapercity.com

Het Deltion College bouwt een nieuwe leer- en leefwereld in Zwolle. Deze nieuwbouw gaat er uitzien als een kleine stad met allemaal verschillende gebouwen. Elk cluster/groep van opleidingen krijgt zijn eigen gebouw met een geheel eigen sfeer. Deze gebouwen worden met elkaar verbonden door een transparante en overdekte boulevard, het kloppend hart van Deltion. De praktijk is voor ons erg belangrijk, want daar leert men het beste het vak. Vaak heeft een afdeling dan ook een eigen bedrijf of praktijkruimtes. Zo kan een student straks de praktijk leren in een echte garage, een restaurant of winkel. De boulevard verbindt ook andere faciliteiten: plekken waar men rustig kan werken of overleggen, maar ook restaurants, sportruimtes, winkels, een theater en een informatiecentrum. Bovenop de parkeerplaatsen en fietsstallingen komen er mooi aangelegde grasvelden om te sporten of in de zomer te genieten van het mooie weer.

40


Visie op het ontwerp van AGS Het ontwerp van AGS gaat uit van een onderwijs- en leefwereld met relatief kleinschalige gebouwen met veel ruimte ertussen. Een opvallend onderdeel van het ontwerp is de honderden meters lange, overdekte straat die over de volle lengte van de campus loopt. Als middelpunt van die ‘boulevard’ – op sommige plekken meer dan 50 meter breed – komt een een transparant restaurant. Deze ‘zweeft’ precies boven de Mozartlaan, een van de toegangswegen tot de wijk.

41

De Groene Oase, Zwolle Adres: Bouwjaar: Opdrachtg: Architect:

Zwolle 2002 Rabo Vastgoed bv Feekes & Colijn Architecten, Utrecht

Bron:


De Groene Oase, Zwolle 30-3-2006 De groene Oase is zo geweldig vanwege de relatie tussen architectuur en natuur, de symbiose tussen gebouw en omgeving. We zien de lokatie als een open organische structuur van publieke en private plekken, zgn. ‘private eilanden’ met paden en wegen die de scheidslijn tussen de diverse gebieden subtiel, minimaal en natuurlijk aangeven. De woningen zijn onderdeel van een Groene Oase die is opgebouwd uit in elkaar overvloeiende ruimten. Het resultaat hiervan is een natuurlijke groene leefwereld met rust en openheid. Het projectplan De Groene Oase is als een tuin ontworpen met daarin eilanden in het groen. Hoewel elke woning op een privé-kavel staat, heeft het geheel een eigen karakter van geborgenheid, openheid, eenheid, maar vooral ook rust. De structuur van De Groene Oase wordt gerealiseerd met groene hagen. Daardoor is er enerzijds een sterke samenhang van privé-gebieden, semi-privégebieden en openbare gebieden. Stadshagen, Zwolle Bron:

http://www.feekesencolijn.nl/index.php?module=projectdetails&title=2002-04

De Groene Oase’ in de wijk Stadshagen in Zwolle is een buurt met een nieuwe stedenbouwkundige opzet, waardoor het wonen op een plek met karakter intensief beleefd kan worden. Wij zien de lokatie als een open organische structuur van publieke en private plekken, zgn. ‘private eilanden’. De woningen zijn onderdeel van een Groene Oase te midden van een wijk vol met steen. Voordat de verkoop in 2004 startte, waren er al een paar honderd gegadigden.

42


Kantoorgebouw Achmea Zwolle Adres: Bouwjaar: Opdrachtg: Architect:

Dr. Stolteweg 2 8025 AV Zwolle oplevering oktober 2007 Houdstermaatschappij Riezebeek BV Leijh Kappelhoff Seckel van den Dobbelsteen architecten, Hengelo (LKSVDD architecten)

Bron: http://www.architectenweb.nl/aweb/redactie/redactie_detail.asp?iNID=16970

Kantoorgebouw Achmea Zwolle Architectenweb.nl (05-11-2008) Algemeen Het project wil naast een blikvanger aan de snelweg en Burgemeester Roelenweg tevens een ontvankelijk, werkbaar kantoorgebouw zijn waar de bijzondere totaalsculptuur ook binnen bijdraagt aan een behaaglijke en afwisselende werkomgeving. Materialisering Het in beton opgetrokken casco wordt omsloten door een aluminium prefab gevel. De kleur hiervan (metallic lichtblauw) intensiveert zich naar boven toe waardoor de architectonische vorm versterkt wordt. In de gevel zijn, per stramien van 1800 mm, openende delen opgenomen die bedoeld zijn voor het persoonlijk beïnvloeden van het binnenklimaat. De voor parkeren bedoelde onderbouw is bekleed met, de toegang verhinderende, open roosters afgewisseld met transparante glasplaten. Gebouworganisatie Een tweetal parkeerlagen (waarvan één halfverdiept) vormen een gedeeltelijk “uitstulpende” onderbouw. Op maaiveld bevindt zich naast de toegang tot beide met elkaar intern verbonden parkeerlagen de hoofdentree. Deze is anderhalve laag hoog en goed zichtbaar vanaf Burgemeester Roelenweg en vanaf de ontsluitingsweg die hierop aantakt. Naast hoofdstijgpunt is hier ook de receptie gesitueerd. Het gebied is zowel vanaf de straat als vanuit de parkeerlagen bereikbaar, ook voor mindervaliden. De eerste twee lagen die verder de onderbouw vormen bevatten naast kantoren (overal aan de gevel gelegen) een vergadercentrum (begane grond) en het centraal in het complex gelegen bedrijfsrestaurant (1e verdieping). Door middel van dakopeningen en vides zijn deze intern gelegen functies van daglicht voorzien. Een goederenlift aan de zijde van de Burgemeester Roelenweg voorziet in logistieke behoefte van aan- en afvoer. Hiertoe is op maaiveldniveau aan de Burgemeester Roelenweg een afsluitbare ruimte voorzien voor kortstondige opslag. In de lage aan het Zwarte Water gelegen vleugel vindt men voorts nog twee vluchttrappenhuizen die een uitgang hebben naar een boven het parkeerdak gelegen terras aan de Zwarte Water zijde. De hoger opgaande gebouwdelen zijn volledig bepaald door rond de kernen liggende kantoorruimten. Toiletgroepen en overige additionele voorzieningen als kopieerruimten en koffiehoeken liggen centraal en allen aan de in het middengebied gesitueerde ontsluitingsstructuur. De opgaande delen worden bekroond door installatieruimten. In de “oksel” van het hoogste deel zijn verbijzonderde ruimten voorzien (twee lagen hoog), om de andere verdieping, waar “rust-” c.q. “overleg-” hoeken gecreëerd kunnen worden. De zich naar boven toe verbredende en daardoor markante hoogbouw wordt door een insnoering op de 2e verdieping in z’n zwevende karakter ondersteund. Ook hier is aanleiding in het gebruik, het zo ontstane transparante gebied, te verbijzonderen.

43

IJsseltoren Zwolle Adres: Bouwjaar: Opdrachtg.: Architect:

Spoolderwerk, Zwolle 2006 Bouwfonds en Spoolderwerk BV PPKS Architects – Illinois / USA (Ir. René Steevensz) i.s.m. Mourik Vermeulen Architecten – Den Haag

IJsseltoren; 96 m 19 lagen (+ 4 lagen podium = 23 lagen), (+ kap = 25 lagen) 34000 m2 kantoren Parkeergarage met 475 plaatsen

ABN-Amro IJsseltoren Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/ABN_AMRO

In juni 2006 heeft ABN AMRO de IJsseltoren in Zwolle in gebruik genomen. Er zijn meerdere business-units gehuisvest en het is mede het nieuwe hoofdkantoor van ABN AMRO Verzekeringen (een joint venture van ABN AMRO en Delta Lloyd). De IJsseltoren bestaat uit 22 bouwlagen, is 96 meter hoog en staat tegenover de oude vestiging aan de andere kant van de A28.

44


Kantoor Electrabel, Spoolderwerk Zwolle Adres: Bouwjaar: Opdrachtg.: Architect:

Spoolderwerk Zwolle, zichtlocatie langs snelweg A28 2010 DLH ontwikkeling PPKS Architects – Illinois / USA (Ir. René Steevensz)

Spoolderwerk kantoor Electrabel Ontwikkeling en nieuwbouw eerste fase Spoolderwerk op een zichtlocatie langs de A28 in Zwolle. De nieuwe kantoorkolos wordt 78 meter hoog en verrijst prominent naast het ABN Amro-kantoor de IJsseltoren. Het ontwerp is van Rene Steevensz van PPKS Architects uit Chicago. Deze architect ontwierp eerder ook de naastgelegen kantooromgeving met de IJsseltoren. Het nieuwe complex op de kop van Voorsterpoort bestaat uit twee torens met respectievelijk dertien en negentien verdiepingen. Bijzonder is de verbinding over vier verdiepingen van de twee torens die het gebouw tot een geheel vormt. Onder de kantoortorens bevindt zich een parkeergarage voor 437 auto's. Het kantoor krijgt een bruto vloeroppervlak van 29.000 m2 en 14.000 m2 voor parkeren. Electrabel krijgt de beschikking over 700 werkpekken. Gevel Opvallend is de grote variatie in het gevelbeeld. Bij de glasgevel heeft de architect gekozen voor een gezeefdrukte ruit met een speciale print. De kleur daarvan matcht met de olijfgroene paneelgevel. De vorm en positie van de ramen zijn wisselend terwijl ook de glaspositie in de ramen wisselt. Duurzaamheid In dit nieuwe gebouw, ontwikkeld door DLH Ontwikkeling en gebouwd door Moes en Trebbe zijn duurzame aspecten ondergebracht. Er is ook aandacht besteed aan beperking van geluid en aan goede luchtkwaliteit, temperatuurregeling en daglichtinval. Gunstiger dan het Bouwbesluit voorschrijft, is de energieprestatie. Het gevelsysteem zorgt voor een hoge luchtdichtheid. Het gebouw krijgt ook een laag electriciteitsgebruik door de daglichtafhankelijke verlichting en detectie van aanwezigheid. Milieuvriendelijke materialen zijn toegepast en onnodig afval wordt voor hergebruik verzameld. Door het toepassen van WKO (Wamte Koude Opslag) krijgen de bewoners een hoog comfort bij lagere energiekosten en minder uitstoot van CO2.

45

Vereniging van Bouwkunst Tilburg Bisschop Zwijsenstraat 5 Postbus 90907 5000 GJ TILBURG Telefoon (0877) 87 49 22 Fax (0877) 87 35 22 KvK Midden Brabant 18075340 INGbank 1635103 www.verenigingvanbouwkunst.nl

V E R E N I G I N G

46

versie 1, 2010-10-26

V A N

B O U W K U N S T

T I L B U R G


VBT Excursie Zwolle. zaterdag 30 oktober 2010 V E R E N I G I N G V A N B O U W K U N S T T I L B U R G

Recommend Documents