V E R E N I G I N G V A N B O U W K U N S T T I L B U R G

V E R E N I G I N G

V A N

B O U W K U N S T

T I L B U R G -1-

Aan de leden

Vereniging van Bouwkunst Tilburg Bisschop Zwijsenstraat 5 Postbus 90907 5000 GJ TILBURG T (0877) 87 49 22 F (0877) 87 35 22 KvK Midden Brabant 18075340 ING 1635103 www.verenigingvanbouwkunst.nl

zondag 24 maart 2013

Betreft:

excursie Oslo van 3 t/m 10 mei 2013 Beste leden, de grote excursie gaat dit voorjaar naar Oslo. Hierbij een korte algemene omschrijving van diverse aspecten van Oslo om een eerste indruk te krijgen van deze stad. RELAXTE VIKINGSTAD AAN DE OSLO-FJORD Verrassend en veelzijdig: Met 590.000 inwoners is de hoofdstad Oslo de grootste stad in het land. Net als in veel andere Scandinavische steden gaan in Oslo oud en modern hand in hand. Dat levert op het gebied van architectuur en stedenbouw vele verrassingen op. In een paar jaar tijd is de stad uitgegroeid tot een levendige stad midden in de natuur, met de Oslofjord aan de ene kant en het bosrijke heuvelland Nordmarka aan de andere kant. De stad en haar bewoners worden als vriendelijk, gastvrij en ontspannen ervaren. Stadsbeeld en bezienswaardigheden: Het centrum van Oslo is compact waar bijna alle musea en bezienswaardigheden zijn te vinden. Door de afwisseling van oud en modern wordt de bezoeker aan Oslo verrast door enerzijds oude gebouwen en kerken met “om de hoek” designwinkels in de moderne winkelstraten zoals de Karl Johansgate. Enkele bezienswaardigheden zijn de monumentale Domkirke, het Koninklijk Paleis en het Stadhuis van Oslo met mooie karakteristieke architectuur en binnen mooie fresco’s en sculpturen van Noorse kunstenaars. Oslo aan het water: Oslo ligt aan de 107 km lange Oslo-Fjord en is daarom duidelijk verbonden met het water. De haven Aker Brygge is gezellig met winkels, restaurants en cafés. Hier vertrekken ook regelmatig rondvaarten. Het karakteristieke Radhuset met haar twee asymmetrische torens. Er zijn 40 eilanden binnen de stadsgrenzen, waarvan het grootste Malmøya is, met een oppervlakte van 0,56 km². Oslo heeft 343 meren, waarvan het Maridalsvannet (meer) het grootste is met een oppervlakte van 3,91 km². Kunst en cultuur: Design en moderne kunst worden in Oslo met een hoofdletter geschreven. Er zijn in de stad meer dan 50 musea en galerieën. Enkele bekende musea zijn het Vikingschip Museum, Nationaal Museum, Museum Holmenkollen en het Munch Museum. Ook op het schiereiland Bygdoy staan een aantal musea.

De Vereniging van Bouwkunst is een vereniging van afgestudeerden aan de Academie voor Architectuur en Stedenbouw Tilburg

V E R E N I G I N G

V A N

B O U W K U N S T

T I L B U R G -2-

Het Vigeland park is beroemd vanwege de 192 beeldhouwwerken van de bekende Noorse beeldhouwer Gustav Vigeland. Parken en tuinen: Hoewel de bevolkingsomvang van de stad relatief klein is in vergelijking met de meeste Europese hoofdsteden, bezet Oslo een ongebruikelijk groot landgebied. Binnen de stadsgrenzen zijn er vele parken en open gebieden, die vaak een zeer groene uitstraling aan de stad geven. Enkele bekende parken zijn o.a. het Vigeland Park, Bygdøy, St. Hanshaugen, Frysja-Brekkedammen en de bekende Tøyen Botanische tuin met haar wintertuin, economische tuin, greenhouse en rotstuin. Nobelprijs voor de vrede: Oslo is wereldberoemd vanwege de jaarlijkse uitreiking van De Nobelprijs voor de vrede. De Nobelprijs voor de vrede is een prijs die wordt toegekend aan mensen die zich verdienstelijk hebben gemaakt bij de bevordering van de vrede. De prijsuitreiking en de daarbij horende ceremonie vindt ieder jaar plaats in het raadhuis van Oslo, de Radhushallen. Verder is er in Oslo ook een museum, het Nobel Vredescentrum, dat gewijd is aan de Nobelprijs voor de vrede. Uitgaan en winkelen: Uitgaan doet men vooral in het centrum en rondom de haven Aker Brygge. Hier zijn vele trendy en goede (vis)restaurants, bars, cafés en discotheken. Oslo staat bekend om haar vele muziekcafés. Noren houden van muziek en dat komt tot uiting in de vele muziekcafés. Liefhebbers van winkelen komen vooral tot hun recht in de grootste winkelstraat van Oslo de Karl Johans Gate. Verder ook in rondom de haven Aker Brygge, Stortingsgata en in de wijk Majorstuen. De ontwikkeling van de Noorse architectuur± Doordat Noorwegen eeuwenlang onder Deens bestuur viel, was er sprake van een beperkte economische bovenklasse. De kenmerkende architectuurgeschiedenis van Noorwegen weerspiegelt de historische ontwikkelingen van dit schaars bevolkte land aan de noordrand van Europa. Iets meer dan duizend jaar geleden werden de kleine Noorse koninkrijkjes samengevoegd tot één rijk, dat zich kort daarna tot het christendom bekeerde. Hierdoor trad Noorwegen toe tot het culturele domein van Europa, met zijn traditie van stenen bouwwerken. In Trondheim werd de oudste gotische kathedraal van Scandinavië, de Nidaros dom, gebouwd op de begraafplaats van de Heilige Olav. Op allerlei plaatsen in het land verschenen kleinere stenen kerken, gewoonlijk in Romaanse stijl. Dankzij de grote beschikbaarheid van hoogwaardig timmerhout heeft Noorwegen van oudsher een sterke traditie op het gebied van houtbouw. Tot op vandaag worden de meest interessante nieuwe gebouwen in Noorwegen van hout gemaakt. Dit weerspiegelt de sterke aantrekkingskracht die het materiaal heeft op Noorse ontwerpers en ontwikkelaars. In de vroege middeleeuwen bouwden vele gemeenschappen in Noord-Europa houten kerken, op palen die in de grond werden ingegraven. In Noorwegen werden deze bouwwerken uiteindelijk verfijnd tot de bijzondere staafkerken die we vandaag de dag kennen. Er zijn 28 goedgeconserveerde staafkerken in het land, terwijl er in de rest van Europa praktisch geen kerken van dit type meer bestaan. Deze religieuze bouwwerken vormen de belangrijkste bijdrage van Noorwegen aan de wereldwijde architectuurgeschiedenis. De staafkerk van Urnes is op de lijst van Werelderfgoederen van de Unesco geplaatst. De algemene lafting-techniek, het bouwen met boomstammen, is in Noorwegen zeer ver ontwikkeld en er was sprake van veel geografische variatie. Traditionele Noorse boerderijen bestonden uit talloze houten gebouwen van diverse afmetingen, die ieder een specifieke functie hadden. In de diverse streken van het land zijn deze gebouwen op verschillende manieren gegroepeerd. Noorwegen heeft een lange kustlijn, die wordt beschermd door rotsige eilanden en scheren. De vissersgemeenschappen die in de middeleeuwen langs de kust ontstonden, ontwikkelden een andere kenmerkende vorm van houtbouw. De kade Bryggen in Bergen, bijvoorbeeld, bestaat uit een rij smalle houten gebouwen die de kade flankeren. Deze bouwwijze stamt van de Duitse hanzeaten, die deze plek gebruikten als uitvalsbasis voor hun locale activiteiten. In de 17e eeuw stichtte de (Deense) koning enkele nieuwe steden in Noorwegen. Twee ervan, Kongsberg en Røros, werden gesticht ter ondersteuning van de mijnbouwactiviteiten. Kongsberg kreeg een ambitieuze kerk in barokstijl, terwijl in Røros nog de charmante, lage houten gebouwen te zien zijn. Zowel de gehele binnenstad van Røros als de kade Bryggen is op de lijst van Werelderfgoederen geplaatst. Belangrijke architectuurbewegingen elders in de wereld bereikten Noorwegen in veel gevallen pas in een laat stadium en hebben daarom slechts een beperkte invloed op de Noorse stijl van bouwen gehad. Op sommige plaatsen hebben ze evenwel hun sporen achtergelaten, zoals bij de door de barok geïnspireerde baronie Rosendal, met uitzicht over de Kvinnheradfjord en het houten landhuis Damsgård in Bergen, in rococostijl. De unie van Noorwegen met Denemarken werd in 1814 ontbonden, waarna Oslo (dat destijds Christiania heette) de hoofdstad werd. Architect Christian H. Grosch ontwierp de oudste gedeelten van de universiteit van Oslo, de beurs van Oslo, de voormalige centrale bank van Noorwegen en talloze andere gebouwen in de hoofdstad, evenals bijna 70 kerken in de rest van het land. De industrialisatie in het midden van de 19e eeuw leidde tot een bevolkingstoename, vooral in Oslo.

De Vereniging van Bouwkunst is een vereniging van afgestudeerden aan de Academie voor Architectuur en Stedenbouw Tilburg

V E R E N I G I N G

V A N

B O U W K U N S T

T I L B U R G -3-

Aan het begin van de 20e eeuw putten de Noorse architecten inspiratie uit populaire stijlconcepten in een poging een nationale architectuur te creëren. Toen de stad Ålesund in 1904 afbrandde, werd deze in hoog tempo herbouwd in Art Nouveau-stijl (Jugendstil). Hoewel de jaren 1930, toen het functionalisme de boventoon voerde, een belangrijke periode voor de Noorse architectuur vormen, hebben Noorse architecten echter pas in de afgelopen decennia werkelijk internationale faam verworven. Hedendaagse architectuur De periode na de Tweede Wereldoorlog werd gekenmerkt door de opkomst van een aantal gerenommeerde Noorse architecten, die de verdere 20e eeuw de architectuur in Noorwegen bleven beheersen. Inmiddels zijn de meesten van hen met pensioen gegaan of overleden en is een nieuwe generatie getalenteerde jonge architecten opgestaan, die zowel nationaal als internationaal veel erkenning vindt. Tot de lijst van opmerkelijke jonge architecten behoren: Ivar Lunde en Morten Løvseth voor hun Noorse Oliemuseum in Stavanger (1999) en de bibliotheek van Tønsberg (1992), Kristin Jarmund voor het hoofdkantoor van de Noorse Metrologie- en IJkingsdienst in Kjeller (1997) en de Gulskogen School in Drammen (2001), Lund Hagem voor het gebouw van het Noorse Instituut voor onderzoek van gewassen in Ullensvang (1999), Stein Halvorsen en Christian Sundby voor het Sámediggi-gebouw (het Samische parlement) in Karasjok (2000), Jarmund en Vigsnes voor het gebouw van de Kustwacht in Kvitøy (1999), Reiulf Ramstad voor de Hogeschool Østfold in Halden (2004), Carl-Viggo Hølmebakk voor het mortuarium van het Asker Crematorium (2000) en Jan Olav Jensen en Børre Skodvin voor de Mortensrud kerk (2001) in Oslo. Verder is er een aantal architectenbureaus dat het vermelden waard is. Sinds de Tweede Wereldoorlog is Lund & Slaatto hét toonaangevende bureau in Noorwegen. Een belangrijk project van deze firma (1998) is een glazen structuur met klimaatbeheersing, die de ruïnes van een middeleeuwse kathedraal in Hamar beschermt. Door de bezoekers wordt dit indrukwekkende glazen omhulsel op zich al als een heiligdom ervaren. De architectonische kunstwerken van Sverre Fehn hebben diverse generaties Noorse architecten beïnvloed en zijn wereldwijd enthousiast ontvangen. Het nieuwe hoofdkantoor van luchtvaartmaatschappij SAS, voluit Scandinavian Airlines System, in Stockholm betekende de internationale doorbraak voor Niels Torp. Daarna ontwierp hij een nog groter complex, even buiten Londen, waar British Airways een nieuw onderkomen kreeg. Bovendien is Torp verantwoordelijk voor de meeste gebouwen van Aker Brygge, een project in een voormalig havengebied in het centrum van Oslo, dat hij heeft omgetoverd in een succesvol handels-, kantoren- en wooncomplex. Een ander architectenbureau dat internationale bekendheid heeft verworven is Snøhetta (zie “Noorse architectuur in de jaren 1990”). Het nieuwe operagebouw dat Snøhetta voor Oslo heeft ontworpen zal is in 2008 opgeleverd. De nieuwe opera is verrezen in Bjørvika, een aan het water gelegen wijk in het hart van de Noorse hoofdstad die momenteel gerenoveerd wordt. Ook andere gedeelten van de haven zijn bestemd voor nieuwe woonaccommodatie en binnenstadsontwikkeling. Hetzelfde geldt voor het gebied rond het voormalige station Oslo West. Een belangrijke gebeurtenis op architectonisch gebied was de opening van de nieuwe internationale luchthaven van Oslo in Gardermoen. Het terminalgebouw van hout, steen en glas (1999 door Aviaplan) heeft een eenvoudig, open ontwerp met geavanceerde details. Het is de poort tot Noorwegen en biedt een uitnodigend beginpunt voor luchtreizigers die het land bezoeken. De lay-out van de terminal, het wegennet, de aangrenzende hogesnelheidslijn en de diverse luchthavengebouwen – het zijn allemaal uitingen van de ambitie van Noorse architecten en ontwikkelaars om een hoogwaardige infrastructuur te ontwikkelen.

De Vereniging van Bouwkunst is een vereniging van afgestudeerden aan de Academie voor Architectuur en Stedenbouw Tilburg

V E R E N I G I N G

V A N

B O U W K U N S T

T I L B U R G -4-

Het voorlopige programma: Dag 1 Vliegen naar Oslo Gardermoen, stadsverkenning

Dag 2 Stadsrondwandeling

-

Bezoek en architectuurtour aan The Norwegian Opera & Ballet van Snøhetta is ingepland.

-

Bezoek aan het nieuwe Astrup Fearnley Museum van Renzo Piano.

Dag 3 Tjuvholmen en Akerbrygge

Dag 4 Fornebu - Een bezoek aan het voormalige vliegveld van Oslo Fornebu een groot stedenbouwkundig uitbreidingsplan staat hoog op de actielijst. Daar zijn al diverse prijzen en nominaties zijn gevallen met betrekking tot de architectonische kwaliteiten van de ontworpen en gerealiseerde plannen. Rondwandeling dit het stedenbouwkundige plan op het voormalige vliegveld van Oslo.

De Vereniging van Bouwkunst is een vereniging van afgestudeerden aan de Academie voor Architectuur en Stedenbouw Tilburg

V E R E N I G I N G

V A N

B O U W K U N S T

T I L B U R G -5-

Dag 5 Bezoekje aan architectenbureau Snohetta of A-lab

Dag 6 Hamar (120 km is ca 1,5 uur van Oslo)

Dag 7 diverse projecten rond de stad -

Als het mogelijk is brengen we een bezoek aan de Mortensud Church en de Holmenkollen springschans.

Dag 8 Winkelen en terugvliegen Kosten Excursiedatum: vanaf vrijdag 3 mei t/m vrijdag 10 mei 2013. We bieden deze excursie aan voor € 750,-- per persoon voor leden en voor niet leden € 100,-- extra. De meerprijs voor een eenpersoonskamer bedraagt ook € 100,--. In deze prijs is inbegrepen de reis (vliegtuig of boot en eigen vervoer maakt elkaar niet veel; we gaan met het vliegtuig), verblijf in hotel (overnachting met ontbijt), transport ter plaatse, lezingen en entrees, begeleiding, alsmede een reader. Voor het boeken van vliegtickets moeten we snel zijn; aanmelden betekent direct boeken en dus meteen betalen. Bij aanmelding voor deze reis gaarne direct € 600,-- aanbetalen op rekening van de VBT. De eerste aanmeldingen zijn nog voor het uitkomen van deze brief al binnen! Sluitingstermijn inschrijving Vrijdag 5 april 2013 sluit de termijn van inschrijven. Namens het bestuur, Jan Brouwers

De Vereniging van Bouwkunst is een vereniging van afgestudeerden aan de Academie voor Architectuur en Stedenbouw Tilburg

V E R E N I G I N G

V A N

B O U W K U N S T

T I L B U R G -6-

AANMELDINGSFORMULIER VBT EXCURSIE OSLO: Ja, ik ga mee naar Oslo in mei 2013 en maak vast € 600,-- als aanbetaling over op rekening 1635103 van de VBT. Het totale excursiebedrag bedraagt € 750,--. Naam:

__________________________

Straat:

__________________________

Postcode & plaats:

__________________________

Telefoon:

__________________________

Mobiel nummer:

__________________________

Emailadres:

__________________________

Paspoortnummer:

__________________________

Voornamen zoals in paspoort:

__________________________

Geboren te:

__________________________

E-MAILEN NAAR:

Geboortedatum:

__________________________

Ivo Bastiaansen

Eénpersoonskamer:

Ja (+ € 100,--)

Nee

Introducé

Ja (+ € 100,--)

Nee

A W T E

’t Bijsterveld 5 5701 GW HELMOND (0642) 70 43 25 [email protected]

De Vereniging van Bouwkunst is een vereniging van afgestudeerden aan de Academie voor Architectuur en Stedenbouw Tilburg