napret van voorpret Tijdelijke invulling pauzelandschappen Voorstad Oost Deventer
Pauzelandschappen in Voorstad Oost Aan de Henri Dunantlaan in de wijk Voorstad Oost in Deventer ligt het terrein van de voormalige studentenflat al jaren braak. Begin 2013 verhuist speeltuin de Driehoek en komt ook dat terrein vrij. Het duurt nog een paar jaar voordat de terreinen een definitieve invulling krijgen. Om te voorkomen dat ze in de tussentijd verrommelen, heeft de gemeente ons projectteam Voorpret gevraagd om goede ideeën voor een tijdelijke invulling te verzamelen. We organiseerden een prijsvraag die 51 in het algemeen zeer creatieve inzendingen van bewoners en professionals opleverde. Die creativiteit wordt zo veel mogelijk gebruikt. Prijswinnaar Transition Town kreeg de opdracht om in hun plan ‘De Groene Golf’ bruikbare ideeën van andere inzenders op te nemen. En tien bewoners die op het terrein een hondenspeelplaats wilden, kunnen hun plan op een andere plek in de wijk uitvoeren. We hebben met veel plezier aan dit project gewerkt en zijn enthousiast over het resultaat dat we in negen maanden hebben bereikt. Daarom delen we graag onze ervaring als hulp voor anderen die een pauzelandschap willen invullen. We beschrijven (als een soort napret) de opzet van het project, de organisatie en de activiteiten die we organiseerden. Aan het eind geven we belangrijke succesfactoren en aandachtpunten.
Voorpret merkte m Voorpret Projecttea lle n succesvo dat voor ee voorpret uitvoering pret is: De voor jk belangri zo n va en el rzam van het ve e ev jk creati veel mogeli e voorpret di de ideeën en n ne an pl rde de uitgevoe t er leveren to op k ij el tijd g van in ieve invull een definit n is. de terreine
We hopen dat het boekje als een inspiratiebron en model wordt gebruikt voor een inspirerende, creatieve invulling van andere pauzelandschappen.
Projectteam Voor pret • T heo van Enckevor t (gemeentelijk projectleider) • Joop Hofman (o ndersteuner spee ltuin) • Annemarie van der Vegt (cultuur makelaar) • Toine Verbrugg en (bewoner en ar chitect) • Henriet Nijkam p (Saxion/stagia ire Arcadis)
r e t h [Ac ] n e d gron
nen van n: de terrei elandschappe uz pa rreinen ee te tw ngebouw. De nter liggen het speeltui Oost in Deve t ad me tussen st g ek or we ho Vo er ie el In de wijk t dat de Ri eeltuin de Dr he sp j en zi at n, afl de Shit mogelijkhe de voormalige biedt extra kaar en dat el t as na en ligg s door loopt. de complex wa de locaties lagen tellen er vi euw t ni Di n . ee bouw van at gesloopt rd de Shitafl plan voor de we n mt een ee ko 08 20 gt 13 r li 20 be l Er In okto ven. In apri uisvesting. h ho n sc te ge en ud an jk, st ba wi s rt van de op de lange in gebruik al n naar het ha maar dat is da , ex kt zijn pl re n om rt le nc ve el speeltoest appartemente De Driehoek : speeltuin n van T&D. De ij ei ve vr rr ie e te it ti ks fin ca ie de br van een tweede lo kliggende fa in afwachting lling. al jaren braa blijft staan, w jdelijke invu het eveneens ou ti eb n ng ee ui or lt vo ee r sp aa t kb he hi ar zijn besc verhuisd, ma andschappen Beide pauzel bestemming.
Gebiedsontwikkeling Bewoners, ondernemers, instanties en de gemeente werken in Voorstad Oost aan verbetering van de wijk. Dat gebeurt op basis van de visie voor Voorstad Oost die de gemeenteraad in 2009 heeft vastgesteld. Daarin staat als doelstelling: “Voorstad Oost is in 2020 een mooie en gewilde wijk in de Oude Schil dichtbij het centrum. De diversiteit van de bevolking, de voorzieningen en activiteiten geven kleur aan de wijk. Voor starters is Voorstad Oost dé plek om te wonen en te werken.” De tijdelijke invulling van de pauzelandschappen moest aansluiten bij deze visie.
De gemeente stelde vier doelen: • Voor minstens vijf jaar een kwalitatief goede invulling van de terreinen; • Positieve uitstraling op de wijk; • Een zichtbare connectie met de wijk; • Bestrijding van overlast en verloedering. En er was een aantal voorwaarden: • Ondersteunend aan de wijk Voorstad Oost; • Niet concurreren met de nieuwe speeltuin en het te realiseren wijkplein; • Een duidelijke connectie met de visie voor Voorstad Oost; • Oog voor communicatie en inbreng van de wijkbewoners; • Eind december 2012 is het praktisch en financieel uitvoer bare plan voor de tijdelijke invulling klaar en de uitvoering start begin 2013 (na de verhuizing van de speeltuin).
Projectteam De gemeente heeft een com pact projectteam ingesteld, waarvan de leden een grote verscheid enheid in achtergrond en deskun digheid hebben. De leden hadden een duidelijke taakverdelin g: • Theo van Enckevort (gemeentelijk projectle ider). Taken: coördinatie, eer ste aanspreekpunt, inbedding bij gemeente, communicatie en pr; • Joop Hofman (ondersteune r speeltuin). Taken: bewone rs participatie, creatieve werkvormen, ondersteunin g genomineerde bij uitwer king plan; • Annemarie van der Vegt (cultuurmakelaar): Sociaa l artistieke invulling pauzelandschappen, kennis van praktijk elders, onders teuning genomineerde bij uitwer king plan; • Toine Verbruggen (aanwo nende en architect). Taken: stedel ijke ontwikkeling, architect uur, ondersteuning genominee rde bij uitwerking plan; • Henriet Nijkamp (stagiair e Arcadis). Taken: inbren g expertise van Arcadis bij pauzelandschappen, locatieverkenning, techni sche ondersteuning.
Het projectteam liet zic h adviseren/ ondersteunen door medewe rkers van de gemeente en de provincie en deskundigen op het gebied van pauzel andschappen. Hierbij was speciale aan dacht voor het betrekken van bewoners die interesse toonden.
Voorpret in vogelvlucht Het project is in een aantal stappen uitgevoerd
[April- Juni 2012]
n e r e t n ë i r O ch Voorpret heeft zi Het projectteam om de er ni ma e st be de georiënteerd op . Het ijk in te vullen terreinen tijdel nde le il ch rs ch in ve team verdiepte zi zo t oo sl be en ecten uitgevoerde proj elingen ev ti ea cr , rs ne wo veel mogelijk be met kans te geven om en bedrijven de een ze f ee hr sc Daarom ideeën te komen. als e rd ee on ti nc fu Deze prijsvraag uit. . voor goede ideeën sprokkeltraject
Activiteiten tuatie n de bestaande si nventarisatie va • I de or vo n de ar wa ndvoor en verzamelen ra g; in tijdelijke invull s Sjoerd deskundigen zoal t me n ke ek pr es G • ); el ss ij ncie Over Cusveller (provi ng ni en rk ve ternet Literatuur-en in • e modellen nd le il ch rs ve van ngen, zoals ri en praktijkerva ssau sbestemmen.nl, De er nd ka ij www.tijdel : e) nj pa (S a zz rago (Duitsland) en Za nte.com; mo di os al av gr w. ww n pauzelandschappe Werkbezoeken aan • in n ne ui st ders: stad in uitvoering el in ad st de or ck vo Rotterdam, lipsti Deventer in keizerslanden/ k ic Cl en em nh Ar e en ev ti ken uit posi om lering te trek . en jkervaring negatieve prakti
[7 september 2012]
Kick-off Tijdens een zeer goed bezochte informatiebijeenkomst kregen ruim 60 geïnteresseerden informatie over de prijsvraag. De oud-conciërge van de Shitaflat deelde zijn herinneringen, de speeltuinbeheerder vertelde over zijn gebouw en het terrein, een bewoner benadrukte het belang van de prijsvraag en de cultuurmakelaar prikkelde creatief denken. Verder werd de jury voorgesteld. Tijdens een door de speeltuin verzorgd soepje werd doorgepraat, vond kruisbestuiving plaats en ontstonden samenwerkingsverbanden.
Activiteiten
• B rede uitnodiging aan bewoners, creatievelingen en professionals per mail en via de media.
[September-oktober 2012]
Sprokkeltijd l de en zowe st hadd m o ber k o n t e k e t 19 o tartbij sturen. eren to d Na de s e n t a n s i l a g n n i e en d g n i inze ntwoord aanwez om een atie, a d m i r e o h f n n n e e i kond geleg ergrond waarden le acht en voor van de n Voor al e a g n a i r elde v ale pag t i s c e e g p s p o een cht op Oost. ze tere orstad o V n a v e t i webs dere s en an even, ssional e f o r p n se te gge n ners, a o k w e b e m k a O ij dr rs g e l un b i j en inzende emers h n oor war l v e r e a d a D e d . n n e e t s moe inzend ar: anoniemmulieren beschikba r o twee f noniem ten r het a o o v r op moes e ormuli e. Daar f e n d ë i e n e i t d e I • n h geven eren va nzicht n de present inste i m plek) e n e e t z e s d r e . p d o n inze aarheid aarom itvoerb atie (w u v i e t l o ë m i de n, financ ebeelde che en ; ferenti technis e r gevoegd e n o e t d kon worden s ’ o Daarbij t o f gen en an tekenin evens v met geg r e t i e l h u form naar rt naam ijzing Een apa en verw e • n e r nde de inze e. den ide n o z e g in
[Eind oktober begin november 2012]
Juryberaad Binnen de gestelde termijn kwamen 51 inzendingen binnen. Er waren ideeën op allerlei terreinen, zoals groen, honden, sport en spelen, een doe-en werkplaats en ‘wilde’ ideeën. De jury bekeek, besprak en beoordeelde alle inzendingen uitgebreid en zocht naar mogelijkheden om alle creativiteit zo veel mogelijk te benutten. Bij de selectie lette de jury op de kwaliteit en originaliteit van de inzendingen en of de ideeën uitvoerbaar waren en voldeden aan de gestelde voorwaarden. De criteria waren: • Geen grote weerstand bij de bewoners van Voorstad Oost; • Ondersteunend aan de wijk; • Niet concurrerend met de speeltuin en het wijkplein; • Een duidelijke connectie met de visie Voorstad Oost; • Uitvoerbaar, beheerbaar en betaalbaar. Het beschikbare basisbudget is € 30.000,-; • Een buurt- of stadsfunctie; • Uitvoering in het voorjaar 2013; • Gedurende 5 jaar functiebehoud; • Technisch uitvoerbaar. De jury kon objectief werken, omdat de leden de namen en achtergronden van de inzenders niet kenden. Het besluit van de jury: • Nominatie van 3 inzendingen met een samenhangende visie op het gebouw en de beide terreinen: de Creatieve Broedplaats, de Groene Golf en een combinatie van Deventer stadswerkplaats en Keep it Rolling; • Bijzondere aandacht voor 26 ideeën die bruikbaar, creatief en aanvullend zijn op de genomineerde inzendingen. De genomineerden kregen het verzoek om de ideeën bij het uitwerken van hun plan te benutten; • Uitnodiging aan 10 buurtbewoners om mee te denken bij de inrichting van een hondenlosloopgebied, op 150 meter van het pauzelandschap. Ze zonden het idee in voor een afgeschermde hondenspeelplaats, waar hond en baas zich met speciale attributen en speeltoestellen kunnen uitleven.
de jury • M arco Sw art (wet houder); • Mieke Co nijn (Ku nstenlab • Harrie M ); uilerman (voorzit en wijkb ter spee ewoner); ltuin • Harry We bers (vo orzitter Kring va Deventer n Werkge vers); • Bruno Do edens (l andschap sarchite ct).
[ November-begin december 2012]
g n i k r e w t i U van de gee d r e e n i m o n ideeën het neerden kregenwerken mi no ge ie dr te De uit gediende idee
n in ze verzoek om hu or ontvingen tplan. Daarvo ec oj n ie in een pr nd ve Bo van € 1500,-. een vergoeding projectteamlid mineerden een no ge le ren al en eg kr unen en advise e kon onderste toegewezen, di king. bij de uitwer hun plan een den dienden in er ne mi no ge De n: ten op te neme aantal elemen ; plan Naam cq titel • e; si Mis • Doelstelling; • Omschrijving; • de aspecten; Onderscheiden • Activiteiten; • Planning; • atterrein, tussen Shitafl De samenhang • ngebouw; in en speeltui speeltuinterre an voor de pl acht van het De bindende kr • buurt; kheid wordt op de tijdelij De manier waar • p na 3 of 5 is het verloo ingevuld: hoe jaar; an: wie is er Organisatiepl • de delijk, hoe is eindverantwoor taakverdeling; begroting. Inzichtelijke • presentatie ten ze een 3D Bovendien moes maken, of een n een maquette in de vorm va ven. presentatie ge
[10 december 2012]
Bekend making definitief uitvoerbaar plan Tijdens een bijeenkomst waarop een groot aantal deelnemers aan de prijsvraag aanwezig was, maakte de jury de einduitslag bekend. Transition Town won met “De Groene Golf”. Het wordt een centrum met informatie van ‘groene organisaties’ over duurzaam leven, met cursussen, workshops en ontmoetingen. In de buitenruimte bij de Shitaflat en op het speeltuinterrein wordt de theorie direct in de praktijk omgezet met veel groen en het telen van groenten en kruiden. Bovendien is er plek voor buurtbewoners om te recreëren en kan de jeugd terecht op een
fietscrossbaan.
De jury oordeelde dat: • H et plan het best past bij de gestelde criteria; • De meeste hechting heeft met de buurt; • Transition Town de organisatiestructuur het best heeft uitgewerkt; • Het plan werkt met verbeelding, ook van anderen; • Het gebouw een essentiële rol speelt bij het mogelijke succes; • Het plan de meeste ruimte geeft aan het benutten van ideeën uit andere inzendingen; • De grootste kans van slagen heeft. Bij de eindbeoordeling heeft de jury de bevindingen van direct omwonenden meegenomen. Deels haalden de genomineerden de reacties zelf op en voor een deel werden ze duidelijk tijdens de informatiebijeenkomst waar de drie plannen werden toegelicht.
Expositie
tot de jaar cember was de een w 10 ou f eb na Va speeltuing t he in g n. wisselin inzendinge van alle 51 en expositie maquettes nden er de ko s er ek Bezo kijken. ulieren be ideeënform
haag van laurierkers
hutten bouwplaats container ontmoetings plek
extra heuvel struiken zoals meidoorn
uitbreiding parkeerplaats op halfverharding crossbaan (fietsen) bloemrijke tuin baken struikgewas en klimboom
poort met pergola en fietsenstalling
welkomsplein
bloementuin met zitplekjes
picknickwei
pluktuin
terras met pluk-kruiden verhoogde groentebedden
duurzaamheids centrum
vuurplaats
labyrint
rustpunt voor tuiniers natuurontwikkeling + eco-bouwen
ontwerp: Cees Bakker
[Vanaf december 2012]
Start uitvoering Zodra de uitslag bekend was, is
Transition Town gestart
met de voorbereiding van de werkzaamheden. Daarbij heeft Transition Town de opdracht gekregen om in overleg met andere genomineerden en de gemeente te kijken welke onderdelen van die plannen eventueel een rol kunnen spelen in de uitwerking. Verder moet Transition Town een platform van wijkbewoners vormen die mee kijkt en adviezen geeft bij de verdere uitwerking. De uitvoering moet zo snel mogelijk starten: in het voorjaar 2013 in de buitenruimte en vanaf 1 mei 2013 in het voormalige speeltuingebouw.
[Achtergrond informatie] documenten Onderstaande de reen zijn voor ie op de beschikbaar Voorstad website van venter.nl/ Oost: www.de voorstadoost Algemeen
pauzelandschappe lan van Aanpak • P Voorstad Oost
n
Onderzoek
ek ndingen werkbezo erslag en bevi • V m’ da er tt ‘stadstuinen, Ro zoek vindingen werkbe be en ag sl er V • ’ em nh de stad, Ar ‘lipstick voor ek zo be rk we n ndinge Verslag en bevi • ’ er nt ve De n de an ‘Click, Keizersl t Voorstad cument ‘Voorpre do gs in er vo it U • Oost’ n pauzelandschappe Situatieschets • Voorstad Oost
pret Kick-off Voor teresseerden • • • •
older voor F Uitnodiging Uitnodiging Programma 7
geïn bewoners professionals september
prijsvraag
Sprokkeltijd
aambrief • N Ideeënformulier • svraag voorpret Voorwaarden prij •
Juryberaad
Transition Town mag zich uitleven
ema 51 ideeën op th verzicht van de • O jury Scoreformulier •
eeën Uitwerking id n de er genomine orwaarden nformatie en vo • I genomineerden
voor de
definitief Bekendmaking pl an uitvoerbaar nen genomineerden itgewerkte plan • U Juryrapport •
Uitvoering
Town Golf’ Transition lan ‘de Groene • P tion Town Opdracht Transi •
Het projectteam heeft haar werkzaamheden afgesloten met het benoemen van de belangrijkste succesfactoren en aandachtspunten
[Succes factoren] en mind van alle tart met een op • S geeft ruimte voor betrokkenen. Dat mogelijkheden; creativiteit en ingsfase (fase 1) a de voorbereid • N ructuur, een duidelijke st vaststellen van en, it sering activite taakverdeling, fa ; middelen en tijd r en strakke structuu en duidelijke, • E eider tl ec oj pr de t da organisatie, door nisatie, ga or chtte op de zich met name ri unicatie; fasering en comm m als de l het projecttea e leden van zowe • D orstad Vo jk el voor de wi jury hebben gevo Oost; ojectteam van zowel het pr e samenstelling • D n va x mi ndeerde een als de jury gara d; ei skundigh disciplines en de sfasering; aststellen tijd • V adline ellen van een de et vooraf vastst • H ieve it fin de de n va ling voor de vaststel namiek; dy aject de nodige keuze, gaf het tr en pr rondom het e communicatie • D de veel sultaten genereer traject en de re n va betrokkenheid belangstelling en n en ne ke ok andere betr buurtbewoners en ; geïnteresseerden oie aanpak was een mo e uiteindelijke • D t de ui en nt sterke pu combinatie van de m, he rn (A rs de van el praktijkervaring en); nd la rs ze ei /K er nt Rotterdam en Deve prima: ie trappen werkte e selectie in dr • D plan/ f ie it fin De annen 3. 1. Ideeën, 2. Pl winnaar; ën was enen van de idee et anoniem indi • H es van de uz ke e nd se verras sterk en leverde jury op; ks op leverde iets unie e gekozen aanpak • D it, veel te vi ti ea cr el ie: Ve voor deze situat bewoners trokkenheid van aandacht, veel be an met pl n winnaar met ee en een gedragen . deze plek veel potentie op
[Aandachtspunten] • V oldoende tijd nemen voor het organiseren van een gesprek met omwonenden over de genomineerde ideeën; • V oldoende tijd en ruimte inplannen voor de jury om een oordeel te vormen; • T ijdig duidelijke voorwaarden stellen voor deelname aan de prijsvraag; • D e betrokken gemeentelijke diensten (o.a. vergunningen) goed betrekken bij het traject en de uiteindelijke uitwerking; • Samenwerking is het adagium; • H et beheer van de terreinen en het gebouw tijdens de uitvoering van het plan (5 jaar) moet goed geregeld en vastgelegd zijn; • O ppassen voor toe-eigening en claimen bij de uitvoerders van het winnende plan; • V oorpret als onderdeel van de totale wijkaanpak in Voorstad Oost geeft een duidelijke inbedding, richting en waardevolle invulling van de pauzelandschappen.
www.deventer.nl/voorstadoost
