Van PO naar VO Een doorgaande leerlijn woordenschat Ans van Berkel Toegepaste Taalwetenschap, VUA Rotterdam, 17-10-2007
Inhoud • Waarom een doorgaande leerlijn gebaseerd op woordenschat? • Wat is bekend over woordenschat en taalverwerving? • Keuze van te leren woorden: een onder- en een bovengrens. • Het belang van een doorgaande leerlijn voor dyslectische leerlingen. • Het belang van een doorgaande leerlijn voor allochtone leerlingen.
Waarom een doorgaande leerlijn gebaseerd op woordenschat? • Woordkennis vormt de basis van taalverwerving. • Er zijn voldoende onderzoeksresultaten voorhanden om op woordenschat een doorgaande leerlijn te baseren.
Wat is bekend over woordenschat en taalverwerving?
Op basis van lexicologisch onderzoek is bekend hoeveel en welke woorden je moet kennen om je te kunnen redden in het Engels als vreemde taal. Belang van receptieve woordkennis: receptieve kennis gaat vooraf aan productieve kennis. Native speakers beheersen veel meer woorden receptief dan productief. Met ‘woord’ wordt overigens ‘woordfamilie’ bedoeld, dat wil zeggen een grondwoord met de daarvan afgeleide woorden: happy, happiness, happily, unhappy.
Keuze van te leren woorden: de ondergrens
Native speakers kennen rond 20.000 woorden receptief. In hun jonge jaren groeit de woordenschat met 1000 woorden per jaar. Niet alle woorden zijn even belangrijk: vreemde-taalleerders zouden als eerste de meest frequente woorden moeten leren. 80 % van de woorden uit iedere Engelse tekst behoort tot de 2000 meest frequente woorden.
Voorbeeld Little Red Riding Hood (Roald Dahl)
e Red Riding Hood and the Wolf As soon as Wolf began to feel That he would like a decent He went and knocked on Grandma door When Grandma opened it she saw The sharp e teeth the horrid grin And Wolfie said May I come in Poor Grandmamma was terrified he is g to eat me up she cried And she was absolutely right He ate her up in one big bite But dmamma was small and tough And Wolfie wailed That is not enough I have not yet begun el That I have had a decent meal He ran around the kitchen yelping I have got to have her helping Then added with a frightful leer I am therefore going to wait right here Till Little Red Riding Hood Comes home from walking in the wood He quickly put on Grandma hes Of course he had not eaten those He dressed himself in coat and hat He put on shoes after that He even brushed and curled his hair Then sat himself in Grandma chair In came ttle girl in red She stopped She stared And then she said What great big ears you have dma All the better to hear you with the Wolf replied What great big eyes you have dma said Little Red Riding Hood All the better to see you with the Wolf replied He sat there hing her and smiled He thought I am going to eat this child Compared with her old dmamma She is going to taste like caviare Then Little Red Riding Hood said But Grandma a lovely great big furry coat you have on That is wrong cried Wolf Have you forgot To tell what BIG TEETH I have got Ah well no matter what you say I am going to eat you anyway small girl smiles One eyelid flickers She whips a pistol from her knickers She aims it at the ture head And bang bang bang she shoots him dead A few weeks later in the wood I came
Frequentie van de woorden in Little Red Riding Hood
1-1000 (blauw): 1001-2000 (groen): ff-list (rood):
80,53 % 9,21 % 10,26 %
Keuze van te leren woorden: de bovengrens
Begrip van een tekst is pas gegarandeerd, als 95 % van de woorden in een tekst bekend zijn. Dan kunnen ook onbekende woorden met succes geraden worden. Er blijken heel wat teksten te zijn, zeker uit de basisschool en de onderbouw VO, waar met kennis van 2000 hoog frequente woorden die 95 % bereikt wordt. De schattingen van het aantal benodigde woorden om 95 % bekende woorden voor elke niet-specialistische Engelse tekst te bereiken, lopen nogal uiteen. Receptieve kennis van rond 7000 woorden lijkt het minimum te zijn. Ter vergelijking: voor het succesvol maken van CSE-teksten HAVO-VWO is eveneens kennis van rond 7000 woorden nodig (Groot 1994).
Voorstel doorgaande leerlijn
PO (afhankelijk van start en intensiteit onderwijs Engels): basiswoordenschat van 2000 meest frequente woorden. VO: voortbouwen op basiswoordenschat, aantal te verwerven woorden afhankelijk van schooltype.
Frequentie van woorden in leergangen
f-list woorden in leergang basisschool (groep 7) ema woonomgeving ic, bookcase, cellar, semi-detached, keyhole, mirror, raced, wardrobe, washbasin
f-list woorden in leergang brugklas ema dierentuin lly, claw, cuddle, spider, whale, guinea pig, nasty, out
aag: Zijn deze laagfrequente woorden nuttig om te
Hulpmiddelen om frequentie te bepalen
ebsite voor frequentieanalyse (zie eerder voorbeeld)
w.er.uqam.ca/nobel/r21270/cgi-bin/webfreqs/web_vp.cgi
oordenboeken met aanduiding van woordfrequentie Collins Cobuild English Dictionary for Advanced Learners Macmillan Essential Dictionary for Learners of English Macmillan English Dictionary for Advanced Learners laatste woordenboek geeft een aanduiding van 0 hoogfrequente woorden.
Het belang van een doorgaande leerlijn vocabulaire voor dyslectische leerlingen
nmerken dyslexie
Mondelinge vaardigheden doen niet onder vergeleken bij die van de klasgenoten, mits mondeling geoefend en getoetst. Dus niet: “Say it in English” ........... “Write the dialogue”. Leren door middel van lezen en schrijven zoals in een leergang gebeurt, kost veel moeite en levert weinig resultaat (schrift grift niet). Dat betreft ook het leren van woorden. Voor dyslectici geldt: eerst luisteren en spreken eren, dan pas lezen en schrijven; van woorden eerst uitspraak en betekenis leren, dan pas de spelling.
Bij start met Engels in groep 1
Start taalonderwijs op het moment dat een kind nog spelenderwijs een taal kan leren. Dat geldt ook voor kinderen die later dyslectisch blijken te zijn. De basis van taalverwerving (waaronder basiswoordenschat) wordt gelegd zonder dat het kind belemmerd wordt door de schriftelijke vorm van het Engels.
anaf introductie leergang (groep 5 of 6, of bij start met Engels in groep 5 of 6)
Vasthouden aan de communicatieve, mondelinge uitgangspunten: de sterke punten van de leerling (luisteren en spreken) worden versterkt. Basiswoordenschat van frequente woorden verder ontwikkelen. Oefenen van woordherkenning door het herhaald laten lezen van graded readers. Hoogfrequente woorden zullen ook door dyslectici het eerst herkend worden.
Het belang van een doorgaande leerlijn vocabulaire voor allochtone leerlingen
chtergronden Problemen wat betreft de omvang en kwaliteit van de NL woordenschat. Daardoor ontstaan leesproblemen. Vanaf groep 5 worden de verschillen met autochtone kinderen steeds groter. Zaakvakteksten vanaf groep 5 zijn soms nauwelijks te begrijpen.
Mogelijke leesproblemen Engels
vaar van leesproblemen dreigt als in Engelse ksten begrippen voorkomen die autochtone kinderen et kennen. Die kans is groot in het geval van agfrequente woorden.
orbeelden uit Engelse leergang voor groep 5: iter, siren, kangaroo, library
uze voor hoogfrequente woorden kan het ontstaan n begripsproblemen voorkomen of in ieder geval
