v an h et l! ani aal 1 eàe en
,ch, 7 ^. Dhr. & Mevr. E. De3medt - Do Smet █████████ Dhoye 1.2 █████████ █████ 9800 DEINZE █████████ █████ k r █████
Vcl i i jr_t círi.emaa, ks 4e trriuiester 1 3e. J„V. '\ lsr'G N4 <1., ílvC.P.n Er 9d3
1-,egeheid doo^ ^ í F? EF?tïFiSr. :àï:'_ izb:-° 8;"i I:. ,:.T.'!"1^':? :i.:: ':•:"^?`L • L? ëfi reil i .Ik h city F't
uur.
g ar í^C - ^
1 i Verg,:
(e.rza,ti.
^l tst'.G.'U
iy ^^ +^^ae^lk ^s xrcit w
en een t':.Í.'•S) hlg t ^^ er_ hu.r, eeru> re en e * nte r_ e,ál .L: } Ct F'li',: in.
'lan
Csi:i .E e i
ce r7..-s--é'.f--`,'.á
a'nis £ CY
A. Een brok hu-nor uit de Nederlandse Lettertri:n e s+ ?', d 2i?+ als aperitief op 13.11.1983 om 1]u. cour
31-1 c- r,
Griet naes Gilbert Van Vlaenderen Walter De Weirdt William Van love Herman Maes in de vergaderzaal van het museum voor een ta lrij moest stoelen bijzetten). K.O.K. dankt hen die voordroegen maar ovk het puhlie dat geaniuseerd - belangstellend luisterde naar een gevu;:.aerd pi o~ gramma. B. Vormend iit.erair aperitief. Heel wat luis teraars van het kolderaperitief drukken no w,. ns uit meer zulke aperitiefjes te k.rij,gen, De-zelUce wek-Cl ook uitgedrukt ra ons eerste aperitief. Derhalve plannen we nog ee n eperitiet d e laatste zondag van Yebruari 1984. Nieuws daarover in ons volgend Koncakt'bla.d, Rond die periode valt ook een voordracht en e argadering. C. Noteer ook reed : ir. a :enda 19,54 30 maart 16 juni
v')orbel,eelden voor K.O.K.
Lidmaatsclia ,. 1984- Wij rekenen erop jat je het. lidgeld 1983 betaald liert en dat je het jaarboek 1983 afgehaald hebt in het r.useum. - Van nu af kan hit lidgeld 199h1.4 b.i'i:aa.ld wonde p relker,ine 000-0434500 -37 van K.O.K. Deinze 1500 fr. of meer voor ereleden 750 fr. voor deelgenoten en voor steunent e, kedcu 500 fr. voor gewone leden. Er wordt iets nieuws voorzien voor 1984. Dat vertellen we in het eerste- Ko-litakjw1lAad Maar de drie lidniaatschapsvorclen zoals ze nu be gin, bl:i j.°en bestaan. Overschrijving kan dus van nu af aan beg 'xl eu. De verschijning van tiet jaarboek 19d54 is voorzien t er, 3^: :naart 19b4. Overschrijving; bij voorbaat :I.s wenselijk,
in cie volgende nummers `tot iet verschijnen vao h n n_ uwe jaarboek zelf ) publiceren we de namen van hen die bij roorhaa t nun .,'.+Jare lidgeld betaald hebben en ons op die ma n ie:. drukkersrekening tijdig (i) te beta:` s_on, waarvoor cn e opr,= . hte dank.
229.
256. Moord in 't Gouden hooft , Markt te ilei_ r.s.-e.
't Gouden hooft of 't Gulden. Hoof t was een herberg cp de .; arkt (Bouvier - 't Vlaams kuis - 't Pompierken - Van de Voorde) en daar gebeurde op 26 december 1616 een moord - ir, de keuken, 's avonds om 10 uur . Guillauir,e Male2grt, schout von Deir:ze, dcarstak "met zijnen rapi.ere" Jan van Ldt, Metser, "dat hij terstondt ter plaetsen 4.s ghestorven". Maleparte sloeg op de vlucht "inde g::eruyneer.de karcke van Deyn se", meer bepaald in "t'turreken ter zuytzijde vanr}.er hrendeldeure". De baljuw heeft hem daar gevonden (na veel zoeken) en heeft hem, met instemming van burgemeester en schepenen aangehouden. Maar de kerk had normaliter imiuni.;eit en vrijdom; neen mocht. daar niet iemand aanhouden. het stadsmagistraat had echter cao argument om hst toch te laten doen "op pretext dat de Kercke, deur de ruynen van de voorgaende oorleghen en u'on heschickte inesolenti .e al3aer gheschiet, gheprofaneerd zijnde zoude joe verloren hebben haerer immuniteit en vrijdom" (De Reik was dus 1636 nog geschonden tengevolge van de gebeurtenissen ir? } 5c30 -} 585; er waren in de K.en : ontoelaatbare dingen gebeurd waardoor zo. ontwijd was er. vo19t„iis baljuw en burgemeester, die onaantastbaarheid, die immuniteit niet meer bezat die een vluchteling-in-de--kerk, be d'hc "Den deli_nquant" werd "ghccoort ende ghebornden" en e_sn `gaar vanghenesse gebracht en geboeid ie de rnuyte gestokene' u<: _i.n^-.eert en da pastoor (L. Neerynck) protesteerden hiertegen . de e rsr..e omdat hij zich in de kerk in veiligheid waande, de tweede omdat zijn.3iaterieel geschonden kerk, nu ook. moreel geschonden was. Franciscus Del Rio, deken van 't kapittel vair tïínt Tia<::fs en vi'-"ar.is~ generaal van het bisdom, secce vacant-, dus da.^ rst:d ende Li.sschop, protesteerde bij de Raad van Vlaanderen tegen d,_ sciter;ding van de immuniteit van de kerk. Deze Raad van Vlaanderen, ree<.. juricaische bevoegdheid, gal azn de hoogbaljuw van Deinze, Pieter Vandenboaer:ie opdracht cie aangehoudene terug te '.:rengen naar cue pl ats waar h! aanga houdt n was geworden om "aldacr te meu,nerk ghenieten riet vrijdom der zei,-er". Dat gebeurde op 31 j1ruari 1617, in het bijzijn van burgemeester en schepenen die "tsaerven stonden op de. marct en ten iai risien van vele van de ghemeente". Dac gebeurcí_ oY liet raid . uc: De pastoor trad als getuige oir om vast te stellen of her indeed-tod gebeurde. Malepart is er een paar dagen blijven zitten: 1n de rnaclit var 3 op 4 februari is hij ontkomen en ui4^:inde1.i.jk terecht gekomen bij de predikheren in leper, waar toen drie of vier per.sueen. die zich in een gelijkaardige situatie bevonden ook terecht:gek(orr?en waren. In 1617 werd het hui,- van Jan van Zout tegen 77 rond gelee-:ht om te dienen als pastorij.
- Over de kerk in puin en ruïne leze man K.C0.K. Jaarboek 1482 blz. 132 - Een schout = hoofd van het gerecht in een stad of gewest die e rol van openbaar aanklager vervulde (i- Huidige politicenrncnissaris) in het middelnederlands . sc..out scoutheet vergelijk liet Duits Schuitheiss schuld + heten = wie iemand om zijn schulden aanpreekt vergelijk : sherrif - Over "het Gulden hoofd", een van de oudste Del-^_nze, hopen we ooit eens een bijdrage a.f te werken,
Gijn er i í,
i's en-, t_en af deling
Groot-i)einze V(!lcc.aerlcre
Familiekunde - Stambouw- crde; zoel:,-,rs op t^, fichu-n 2
257. Verdacht (,verlijden in de `Sine-S:>bastiaen"? n huize var. Benedictu . OE SMEDT, "welend e de rierl)e_ rgile wier voor teecken uiitst e eckt Ste SE^13rstíaer, (*) binnen d e:se steile ., heeft op 29 maart 1127 de i i ik-,crtr-;u.w:+-1; lziaais tot Peteglleln er' var.van het "dood 1 -_cnaem van L ean Fraosois LUN(S1N', t =r _ga den garden varide_?.. Provincie..." Een precie z e ciC o S '? 3'^íi }iC Crrd hierbij niet gevonden , maar het lijk -vertoont ,cen "fracture , fissute ofte e_ni ghe de mir_'tc _: nt.u ie krleuzing) arde:.. zodat toch tot een normaal overlijden kan Lesloten
',Bron . Rijksarchief Cent , Fonds Deinze ,
reg. 200 ° •)
(*) De herberg "Sinte-Sebastiaer_", waar de ;eïijkr:Q gig: scl,utter^ gilde haar lokaal had, wcs gelegens 'Lakbij de Oudenaordse of dolpoort. (Cfr. A. Cassiman, Gesch. va Dein:,^e. blz. 1,53 en 171.). In 1714 was deze herberg, door erfenis. in het bezit: gekoir.en va,'. aé kinderen van Jan DE SiiET, nl. fenedictus en Petrus DE SMET, Joosijntje ilb SMET (in huwelijk mei:. Piet Bi ET) er, Jacoba DE SMET. Om uic onverdeeldheie te treden steller. zij, op 27 msprt 171 "in viersciïa.ere" te koop "leen nui i s ;.,rde hCrber.,;ht- tRc l c:'p rhei j as van thof van Ste Sebastiaen" (R.A.G., Funds D,,tioze, reg. 362, 1° d9). In februari 171o verkoopt Pi.ecer de 5mec _ .;a.n z''I j n broer Benedictus de Smedt "^.ihr_lft vanden l.uijse endw herber.ghe het hol".. (1hidem, f' 155 Benedictu de Smedt st.ieif vejc')r augustus ! 741 , want op S augustus van dat jaar k:.. e:' "de G' 1debroeders van Ste Set astiaen tot Petagirem, .. een hui 1.= e,`'^1''_ e r Fve we and
een herher het hol van kijlcilt Ec'.T.edictu.F: ki c, S_-: 't f:^, .jar..." (Ibidem, re„. 3b4, f° 120 v') . i ie C•n:ldebroecers verloot.i ie t 1C`:: reeds op 25 maart aan Pieter de Smet E2. Mar ri jn r
191v°).
I l '2<.14
.
Cantecl
aerst7or
dat- 27 prei 1984 nodig vrienden en f wiil:tele::ien „n ool: ke:eilassen i:it linnen" en tbuite,;.l-:iad 'uit t
Raveel Roger Raveel kreeg te Meister ( in kesttale r_) de Vocde.lprijs. filet is d e eerste maal dat die prijs aan -er) schilder ,ai ïdt toegekend. helt was bijna altijd aan ee:) letteri . undice.
Let er op da t het Museum zal gesloten zijn op lersLdag 2i december en t`:teuwj.iarch g 1 januari 19 :4.
231. 2Sá. Een bakkersspreuk :
Kakken gaat voor hakken Al wordt de oven nog zo heet.
f
Zorg voo: Lw Deinze -bibs intt^E_ . k
- Zijt ge in orde met lidgeld en jaarboek Regel dat in het museum - Toponymie van Deinze door M. Van Haesebroeck in de boekhandels te Deinze - Deinze in oude prentkaarten 1 door Jan (oerman en 11. Maes II door. Herman Maes in de boekihaude] s te Deinze - Het Kleine Verschil door Gaston Braem in de boekhandels tL Deinze - Jubileumuitgave - 500 jaar Nazareenen - 125 jaar Vooruit bij de bestuursleden van Vooruit en in Café Palace - Oude jaarboeken. zijn nog beschikbaar (niet alle jaargangen) in het museum - In de reeks kunstboeken (in de boekhc.ncels) - St.-Martens-Latem, gezegend oord der V aam;3e_ Kunst - Hubert Malfait - Albert Saverys - Roger Raveel en neervelde - Albert Servaes (nog ter perse)
259. De L eiegouw en Deinze. In Kortrijk Lesti . t een historische kring die een tijd.>c`^tl.i_t "Je Leiegouw " uitgeeft = In december. 1983 verse,-,k.1t,.teen jubileuwnummer na,r aanleiding van de 25e jaargang. De Leiegouw heeft het vooral over Kortrijk en omgeving maar ook over wat vroeger d e kasselrij Kortrijk w ar. i:fe Roede var. Deinze ( zie K.Q . K. Jaar1`oek 1977 blz. 153 e.v.) behoorcio tot di e Kasselrá j. In dat jubileumnummer wil inen het hele kasselrijgehied aan ie- orde laten koven, aus gok i?einze . )Derhalve vroeg men de 'nedewc.:tiing van de voorzitter van 1t .O. K. -Dein ^.r . Hij schreef een bijdrage
''Margareta van Oostenrijk in Deinza ^zr.ni ld, r". en ue eerste (?) Deins Die eerste schilder zou dan Joos van Halewijn zijn ; en de tweede Ctdeon van Halewijn. Beiden leefden in de 16e eeuw. Jcos van Halewijn schilderde omstreeks 1520-1530, zowel voor de vastenavondfeesten ( nu heet dat karnaval) als voor vorst_1.ijke begrafenissen (in opdracht van het stadsbestuur).
Wij bezochten de tentoonstelling vare werken van Raoul De Keyser te Gent en van Roger Raveel te Brussel
232.
260. NI ET SO NDER CEVAER O? TE:
RIJCIE"L VAiNDE Dc-rJ1=T.
Op verzoek van Jacques Anthone -an Cauwen.ber he, der stad en markiezaat van Deinze, ;orden op 8 oktober 1726 Meester Jan Frans van Langehern, licentiaat in de medicijnen, sae ue vander jTt. en Jacobus Se e^s, allebei chirurgi.jnen wonende binnen de stad, gestuurd naar de herberg "ln"zen hert" te Peregem, om er te gaan onderzoeken of "visiteren de persoon van Joannes BULTINCK, taldaar) gequetst ligghende t€_2 bedde". Zij konstateren "dat denselven met eereen degen ofte dierghelijck -nstrt:ment is gewont inde borst tussen de 3e ende 4e rebbe...; "iFse1v-, wonde is bevonden te penetreren tot t.nde concavitei„t (=bolre.) vande borst ... ende op bedent g"di1.ateert (=verbreed)". Derhalve zijn de drie medici "van oordeel, denselven gequetsten niet te wesea ronder gevaer ofte prijckel vande doodt. De gekwetste Joannes Bultinck is geen vreemde, die men ter verzorging de herberg heeft binnengebracht, maar de waard zelf van deze welbekende , eeuwenoude "tiostelri..e" op de Knok (1). We mogen derhalve veronderstellen dat de waard gewond is bij een vecht-, partij in z'n eigen herberg. Joannes Bultinek fs. Cuilliaume uas geboortig van Sint-BaafsVijve (° ca. 1674) en alleszins reeds in 17j9 waard in. "Pen Hert" (2), die hij toen, in huur hield. Z'n levensgevaarlijke kwetsuur moet hij in elk geval goed te boven zijn gekomen, want het jaar daarop - in r.•::ei 1è27 _. Vinden we hem vermeld als koper var, "eerre hosteirije ofte herherghe ghenaemt len grootera hert (3) tnt Peteghem bij Deijrase, op den suytcant vande groote heirstraete ofte calsijde, leedende van Ghent naer Cnrtri jrk" (4). H ij is dus eigenaar geworden van de beroemde hostelr ie. ',lanneer hij gestorven is, weten we niet, Maar in 1755, dus 7owar_ dertig jaar later, is ene Pieter van Huffel hoste3ier in den groatert hert (5) en diezelfde wordt ook nog vermeld in 1763 (6), In 1770 wordt de hostelrie andermral verkocht (7). Blijkens een vermelding in 1732 moet er voordien ook een stokerij geweest zijn (8). (1) Reeds in 1418 %" ermr°ld 1 Cfr. N. ICerckhaert, "Oude Oostvlaamse huisnamen " (Kultur-iel Jaarboek - Bijdragen nr. 16), Genr, 1981, blz. 123. (2) Cfr. N. Kerckhaert, "Oude Oostvlaamse berberguameni" (Federatie voor Toerisme in 0.-Vi.), C^nt, 1980, 2e dr., blz. 108. (3) "Der hert" te Petegem-Kriek werd ook wel "Den gtooten hert" genoemd , om deze hostelrie te onderscheiden var?. "Den her t", een gewone herberg gelegen op de Markt te Deinze ongeveer ver hoogte van de Onze -Lieve-Vrouwekerk, maar langs de oerzijde van de markt, ptlend aan d- "nieuwe priesteragie" of pastorie, in oe nabijheid dus van het hu:.dige Brielstraatje. "Den hert" op de : ar'_t vonden
we voor het eerat vermeld in juni 1627, toen deze herha: g werd verkocht aan ene Geeraert van Olsene (Rijksareh. Ger..t, Fonds Deinze, reg. 357, f° 80 ir°). (4) Rijksarcb. Gent, Fot,c.s Deinze, reg. 364, f° 24, i-c dato 26.5.1727. (5) Ibidem , reg . 366, f° 217 v°, in dato 20juni 1758.
(6) Ibidem, reg. 367, f.` 20 v°, in dato 22 maart 1763. (7) Ibider., reg. 367, f° 279, in dato 10 april 1770. (8) Ibidem, reg. 370; f ° 19, in dato 22 augustus 1782 : "huys ende erfve, viresende eene .oude stoekerije ende hostelrije, genaemd den grootera hert, met acutere, stailinge, remisen,porte :,;diere endvoordere ediffitieL', gestaen ende gelegen op den hoeck vande Kerckstraete op dF prochie van. Ste Martens binnen de stede van Deijnse..." (De Kerckstraete is nu cie Kurtrijkstraat) .Paul HUYS.
233.
261. De Pri. jkal . volgens de dikke Van Dal.e is prijkel een vervorming van perikel , gevaar ( zoals in vorig nummertje) - van het Latijn periculum. Die raam zou gegeven worden aan plaatsen doorheen o" langs een bos , waarin benden. zich schuil hielden en een gevaar betekenden voor de reiziger. Is dat wel juist ? Wie weet er meer over ?
Ben je in orde voor 1983 ? Want 1984 staat voor Ie deur.
262. De Confrerie van d _ H. Barbara
250 ?aar.
'Heer ende Weth der stede ende Marquisaet van Deijnse op het versoek aen ons gedaen vanwegen Deken ende Confreers der Confrerie van de heijlige Barbara tot het doen van eenige publique rejouissancen uijt hoofde van het verhef ofte vijftigh jaerigen jubilé derselve confrerie , op mergent (= morgen) 23 desen gecelebreert wordende in de parochiale, kercke van ons lieve vrouwe binnen dese stede, hebben hun ende aen een ieder in het particulier toegestaan ende gapermittert, soo wij doen bij desen , van ter causen voorseit publiquelijck te ve'-rigten behoorelijkcke vreugdeteekenen ende ill uminatien (= verlichting) voor soo veele de selve niet tege nstrijdig en sijn aen Sijne Majesteits decreet van den 23en o..gs`e 1781 verbiedende a1S_e sorten van veurwereken (= vuurwerk). Actusn in t' Cc'llegie jen 22 meije 1784. Toorconden als grefiier. Onderteekent A. De Caigny. Bron : itijksarchie`. Gent, Fonds Deinze - Oud archief, 407, l os stuk dd ° 22 mei 1784.
bindel
De Broederschap van het H. Sacrament o:f van de 3erec1tinge werd opgericht op 9 november 1734 en was toegewijd aan de H. Bz.--bara , patrones van de goede dood, wier relikwie op 15 mei 1735 vanuit Gent (H. Kerst ) plechtig naar de kerk van Deinze werd over gebracht. In 1937 (enkele jaartjes te laat dus ) werd u'et grote luister het tweehonderdjarig bestaan van de Confrerie gevierd. In 1984 bestaat de 3arbaraconfrerie dut 2a0 jaar : toch weer een viering waard...? Men leze hierover het K.O.K.-Jaarhoek 1933-54, blz. 64-65. P. Huys.
Van Brie (. leerhout kregen we een aantal postkaarten van onze Leiestreek Van Pol Dewedts kregen we 50 niet gebruikte toegangskaarten voor het St Popospel 25 tegen. 100,- fr. 25 tegen 150,- fr. voor augustus 1949.
234.
Buysse In de Ceder te Aste;ie wuenden we (',e van De Raadsheren van Nevele, door Jc(han) 0eealuwe. Hij komt dit stuk eenmanstonee ' nog eens stielen te 3)ei.nze op uitnodiging van de Verenigde Taal- en Kunstminnaars onder kenspreuk Vooruit. Sterk aanbevolen.
Buysse en Nevele Karla De Ruyck van Deinze publiceerde haar licei.tiaatsverha'-•ieling "Inventaris en studie van de volkskundige elementen in het
werk van Cyriel Buysse, in het bijzonder de Volksgebruiken niet betrekking tot de levenscyclus" in Het Land van Nevele. Het is een scriptie cie ze maakte met prof. Dr. S. Top als promoter. In het driemaandelijks tijdschrift van de heemkundige kring Het Land van Nevele treft men vaak elementen aan die op Deinze toepasselijk zijn. Hoe kan het ook anders ? Ten zeerste aanbevolen.
263. Joris en Paul Huys.
Voor het K.O.K.-Jaarboek 1979 wenste ik een foto van de eerste bestuursleden, ter illustratie van het artikel "Ontstaan ets ontwikkeling van de K.O.K.". Ik vroeg dus acn Dr Paul Huys een foto van zijn vader en hij biacht mij die foto ten huize. Toen ik de foto bekeek was mijn r ?merk ing : - Ja mar-r, ik vroeg een foto van Uw vader, niet var. U - ua maar , lieg is een foto van mijn vader, niet van mij. Bekijk, liefste lezer(es) eens de foto blz. 27 in ter jaarback 1979 en vergelijk dan Joris Huys van teen met Paul Huys van nu. En dan begrijpt u mijn opmerking.
VTB - VAB Voor VTB-VPE gaf Maurits Bombeke het 100e berichten ^ laadje uit. Proficiac met dit jubileum. Wij danken hem meteen voor de vele historische en bouwkundige nota's over Deinze die in dat bescheiden blaadje werden gepubliceerd . Volhouden
Nog plaatsnamen te Deinze. Naast wat Van Haesebroeck publiceerde over de Topon;-mie van Deinze komt een publicatie over Deinse p]aat..namen in het jaarboek 1984 van de specialist inzake plaatsnaamlcunde, de Gentenaar Pr. Maurits Gysseling , die op dit gebied een Europese reputatie heeft. (Het boek van Van Haesebroeck'De toponymie van Deinze'hebt u toch al!?)
235. V.V.V.-Leiestreek Op 12 november jl. vierde de Westduitse foto-film-club "GAYER UERDINGEN" uit Krefeld zijn 30-jarig best--an. Dit was dan de aanleiding tot. het inrichten van een gezamenlijke fototentoonstelliiig in het "Seidenweberihaus" met de bevriende fotoclubs uit het Nederlandse Goir'ie en Venlo en de fotoclub "LATEM '73" uit Sinr-Martens-Latem. Tijdens de druk bijgewoonde feestzitting, waarop eveneens Robert Demeter en Valeer Mortier - respectievelijk voorzitter en ondervoorzitter van de VVV-Leiestreek - uitgenodigd en aanwezig waren, overhandigde eerstgenoemde een eksemplaar van de kunstmedaille "Jordane van mijn Hert" van de VVV-Leiestreek. Deze kunstmedaille werd niet zonder enige fierheid in dank afgenomen door de organisatoren, de heren Ginter LAILACH en Inga PFLUGMACHER, en kreeg tevens een ereplaats in deze opmerkelijke en stijlvolle tentoonstelling. -
264. Kinder- en Volksspelen (slot)
"Kroonkurken" In sommige scholen worden nog massa's kroonkurken verzamelde, maar dan enkel voor een industrieel doeleinde, waarbij de school of een vereniging wel een financiële of materiële compensatie te beurt valt . In mijn kinderjaren was dit, telkens voor een bepaalde periode , zowel een verzamel- als speelvoorwerp. tien trachtti zoveel mogelijk kroonkurken te verzamelen met een verschil'.ande afbeelding. Men vond er een eenvoudig spelletje op uit. Men plaatste een kroonkurkje rechtop tegen de muur en een medespeler diende vanop een afstand van zowat twee mets dit kroonkurkje iiaar beneden te krijgen, eveneens met een degelijk eksemplaar . Eigenlijk niet zo eenvoudig. Het spreekt vanzelf dat diegene, welke zijn "potje" mocht pLaatsen, de meeste kans had om e^: wat wies: uit cc: slaan. Uit de hiervoor aangehaalde spelen blijkt voldoende dat de kinderen destijds met heel weinig tec*-eden waren o n voldoende verbeelding en geduld hadden om hun vrije tijd door te brengen. Er werd zelfs gespeeld met gewassen kersepit.en. Men plaatste een pyramide van 5 pitten en vanop een afstr.nd van 1.50m moest dit kleine hoopje omver geschoten worden, d?t eveneens met een kersepit. Dit heel eenvoudige en goedkope spelletje was echter geen uitvinding van bv. de jaren "30. Volgens bekomen inlichtingen was dit reeds gekend rond de eeuwwisseling. "Bil-,kelen"
Een kinderspel welke ook reeds lang bestaat. Op de gemeentesschool omvormde men gewoontegetrouw dit woord tot "pikkelen of pikkelbenen". ''Bikkel" : een metalen vocrwerp dat gelijkt on een kootïbeentje uit de hiel van een schapepoot - dit volgens "van Dale". Dit bikkelen was zeer aantrekke1.ijk, juist omdat er veel afwisseling in voorkwam. Ook was men niet te kieskeurig voor dit spel. Men hurkte wet een viertal kinderen samen en dit op de eerste de beste plaats. Waren er geen echte bikkels voorhanden dan gebruikte men, zonder veel omhaal, een aantal kiezelsteentjes. En de bewerkte schakels van een fietsketting samengehouden langs beide zijden, bij middel van een klein stukje hout, vond men ook niet mis. Zoals hiervoor aangehaald was het een kinderspel met veel afwisseling waar vooral veel behendig:ieiA bij te pas kwam.
Ook gebeurde dit in verschillende fasen en naarmat:> spel vorderde werd het steeds moeilijker om de bikkels, volgende de regels van het spel, in de juiste volgorde te hanteren. Men begon met "zaaiers" : ren strooide de bikkels open, De eerste speler wierp er één in de hoogte en diende meteen een tweede vl.iee_nsvlug van de grond op te scharrelen om dan twee bikkels sagen in de hand te krijgen. Wanneer men het geluk had, om alle bikkels op die maaier binnen te krijgen, kon men aanvangen met een tweede beurt. Dan moest men telkens twee bikkels in éénmaal oprapen terwijl er één in de lucht zweefde. Het was echter toegelaten tij iedere luchtworp, de op de grond liggende bikkels vlug bijeen te voegen. En zo ging het spel verder, soms tot 4 à 5, welke aten in één beurt in de handpalm moest krijgen. Echt grabbelen en graaien. Een volledig spel was doorgaans van lan.,e duur. Benevens "zaaier>" had men nog tal vak andere mogelijkheden, zoals " maaiers" (worpen, links en rechts) "harteklop" : eerst op de borst kloppen en dan opvangen. "Kattekrab" zoveel mogelijk bikkels op de rug van de hand opvangen en d u diezelfde nogmaals va.ngen met de greep van een. katteklauw. "olifantje" wellicht de benaming voor de rechtop.;taande hand met opengespreide vingers, waartussen de bikkels één voor één moesten terechtkomen. Misschien waren er nog een paar variaties welke mij echter niet meer bekend zijn. Tenslotte nog één spel, meer beoefend door volwassenen clan door kinderen. Op sommige plaatsen wordt er nog aan "stekstcuivtur.:u", "kalle schieten" of "schietstuiverenn" (1) gedaan. Op een pond blokje hout van een 5cm hoogte wordt door ieder speler een goIdstuk geplaatst. Van op een afstand van een tiental meter wordt om beurt een worp naar "de kalle" gedaan en dit bij middel van "een stekstuiver" (halfboivormige schijf uit gegoten lood). Er vallen geldstukken te rapen wai.neer men c'e kalle omver krijgt en gewoonlijk de franken, dichtei bij 'ie stuiver :terechtkomen dan bij de kille. Daar de stuivers , na iedere worp, blijven liggen tot de laatste speler aan de beurt komt. gebeurt het wel meer dat men een perfekte *sc,-p doet voor een medespeler , waarbij deze laatste met de centen gaat lopen, juist omdat deze àet dichtst bij zijn stuiver terechtkwarue.r. Soms wordt het ook eer centimeter- of millimeterzaak en gaat ren middelen opzoeken (strohalm, boomtwijg, koord) om de juiste afstand te meten tussen enerzijds de stuiver en de veldstukken cn anderzijds= de geldstukken en de kalle. Dan hoort men vaak "het geld blijft aan de kalle" of wanneer er maar één geldstuk mee: overblijft "we gaan 't er opnieuw opzetten". Wanneer twee of meer stuivers elkaar raken dienen deze - dooi degene die aan de beurt komt -• gezamentlijk verwijderd maar het kan ook &ebcuren dat ze samen de buit mogen verdelen. Dit spel, alsook het bolspel, kwam veel aan boy= gedurende de laatste WO. (1) Uit dagblad `Het Volk" van 4.9.1982 : "Schietstuiveren te Bever•e" Oudenaarde - in de Deinzestraat te Bevere werd zondag de club "De Schietstuivers" boven de doopvont gehouden. Scdietstu:Ïveren is een spel dat reeds werd gespeeld vóór W.O.1 en dat erin bestaat om wet een loodzware schietstuiver vanop een bepaalde afstand zoveel moge! .k klosjes te raken waarop genummerde stuivers liggen, die de behaalde punten aangegeven. Men kan de schietstuivers in actie zien iedere zondagnaniddag in de Deinzestraat te Oudenaarde-clevere". NB - Het spel werd en wordt hier gespeeld met één klosje, waarop steeds geldstukken geplaatst worden (gewoonlijk één stuk per speler). Walter Verleyen
237.
265. Hugo Claus en het Verdriet van België en Deinze
In het "Verdriet van België" door Hugo Claus wcrdt Deinze een paar maal vernoemd o.a. in verband met het schoollopen bij de nonnen van zijn hoofdfiguur Louis Seynaeve (alias Hugo Claus?).
Ook de Leie en de streek komen herhaaldelijk voor. Over het gedrag van de Ardenae jagers is hij niet mals (- hij is eigenlijk voor niemand mals -) als hij zegt dat ze "als vrouwen verkleed op de eerste verdieping van de dorpshuizen wachten met de mitrailleur op de vensterbank" ('olz. 307). Hij heeft het, sprekend over de meidagen van 1940 ook over diegenen die met de pompiersauto's op de vlucht gingen. Over de Deinzenaars zegt hij (blz.543) dat ze log en hartelijk zijn en het hardst lachen om hun eigen moppen. Blz.243 noemt hij het internaat "Onze Lieve Vrouw Onbevlekte Ontvangenis " te Deinze. Blz. 91 vernoemt hij de "affaire van Dokter Martens". Moeder Seynaeve-Bossuyt kwam uit de streek van Deinze (blz.33)(moeder Claus-Vanderlinden ook). Ook onder"schuilnaam" komt Deinze nog voor. Vergeten we echter niet dat het "Verdriet van België" een roman is, zij het dan toch met autobiografisch ondertoon en stemming (geen autobiografie !) Zo geeft Hugo Claus toe zoals zijn hoofdfiguur een tijdje lid te zijn geweest van het NSJV (was hij niet een trommeljongen ?) In de "Zwarte Keizer" vernoemt Hugo Claus Astenedreef - als een vrijage-oord. (Er was hier nog geen automobielverkeer ir, de dreef - wel -verkering 1) Hugo Claus is in onze streek wel thuis geweest en heeft er trouwens familie wonen, vooral van moederskant (Vanderlinden). Was moeder Claus -Vanderlinden niet de zuster van de tweelingonderwijzers Vanderlinden te Astene en te Grammene ?
Wie weet daar meer over ? Het boek is nat-iurlijk in onze stadsbiblioth eek ter ontleaing aanwezig ( indien het niet uitgeleend - afwezig is). 266. Poppo van Deinze en Rheinbach. Onze nota 29 vertelde dat de , bewoners van de Tomburg in Rheinbach in 1024 Poppo uitnodigden ; we gaven de no,:a de titel : Ontmoeting i n een ver verleden. We schreven die nota ook in het Duits en ze werd gepubliceerd in 'Kuituur und Gewerbe", een soort Info --krant voor Rheinbach. Bij ons jongste bezoek aan Rheinbach, ten huize van de plaatselijke voorzitter van het Eitel en Hei.matvereïn ,-kregen we een boek dat pas verschenen was over de geschiedenis van de omgeving en van de bebossing van de stad. In de Jaarbijhorende nota over de Tomburg werd onze nota verwerkt. De Rheinbachers wisten wel i ets over de stichting van het klooster Brauweiler bij. Keulen door de bewoners van de Tomburg , ze wisten echter niet dat de Deinzenaar Poppo, abt van Stavelot en raadsheer van de keizer , daar iets mee te maken had ; of indien ze al de naam Poppo hoorde n wisten ze niet dat hij een Deinzenaar was.
Rheiubach heeft 8C2 ha bos ; 34% ervan eiken , gemiddeld 100 jaar oud, 25%, ult. ^« _ . :• t ddc. i d 105 jaar oud, 30% sparren en dennen, ge^u>±icie ,; u:; a_ ,r oud. De rest zijn linden, berken, populieren. 6 4% zijn loofbomen , 36Z zijn naaldbomen. Loofbomen worden door de zure regen minder aangerist dan de naaldbomen (?). Vooral de 30 en 40 jaar oude nam±.dbomen
( en ouder ) gaan door de zure regen . kapot'. 267. Papeleu en de Mar: colen. Dhr. Urbain Van den Heede, gewezen gemeentesecretaris van Astene en van Deurle, thans ere-gemeentesecretaris, is deelgenoot van K.O.K. In Kontaktblad nota t30vroeg hij waar liet portret v= kanunnik Papeleu was, dat hij te Asr_ene heeft gezien. Hij heeft het ondertussen gevonden, zo meldt hij ons, en wei te Lede bij de Zusters Maricolen aldaar-. De heer Eroi.el Vinck directeur van de school :azt de ulster- Maricolen te Lede heeft over de Maricolen te Dendermonde er, te Lede een boek uitgegeven en hoofdstuk 13 behandelt de stichting te t,einze (De Zusters Maricolen van. Denderronde te Lede- 150 jaar psychiatrische zorg 1829-1979). In het jaarboek 1983 van de heemkundige kring Schedeveld pleegde Urbain Van den Heede eer, interessante bijdrage over het kasteel van Deurle van de Pes:eroey, destijds van Jan de Causmaeker (1734--i !85) zoen van Jan eti vaan Jo xnna vonder Schelden, gehuwd met Marie J.A. Papeleu in 17ó4 (zij was toen 20 ;aar) dochter van. Dionysius flap: lei., en vaan Marie d. Ho lomer. dochter van Jan Frans h-^psorr.ere, ('.(-,961769) burgemeester vart Deinze. Deze Jan Frans was eerste huwelijk verbonden met Marie Van den B orde, in tweede huwelijk wet Bern. Sophie de Meulenaere (cut een Dein.-,o. burgemeesterfamilie). 268. Het leUar van Napoleon. Op 24 sept,tmber 19d3 heeft men te Evergem-Doornzele een monument oztthuld tcr herinnering aan "de 95 ï v:irrgemse jongens uie tussen l,(04 en 1814 vielen in bas leger van Napo-leon". Voor Deinse zoals het na bestaat is .iet cijfer Napoleonsolditen die omkwam en meer je 100. Het is hoger dan het aantal omgekomen soldaten 1 en W.O. lI same>., ondanks hot feit dar de bevolking in 1800 .raar hal:: zo talrijk was als in de 20e eeuw. Dat wil zeggen dat in absolute cijfers er meer Deinse soldaten P_mk-T.amen iuu de Napoleontische tijd dan in da twee wei-eldc.,Tlogen samen dat in relatieve cijfers (%) er meer dan 100% meer Deinse soldaten omkwamen in Napoleons legers dan :n de twee wereloorlogen s menien (< O. K. 1 970 blz. 76)
239.
Nooit meer oorlog 1 Voor die meer dan honderd slachtoffers is er r ergens een gedenkteken . Ongeveer een goede 150.000 Eelgar. k_warne.
in Napoleons legers. Waar herinnert er iets aar -e lijdensweg -an die duizenden kleine mensen ? Maar Napoleons generaal Belliard heeft een straat en een standbeeld te Brussel.. Een Deinzenaar was knecht van deze generaal. Daarover schrijven we een bijdrage die waarschijnlijk in het jaarboek 1985 komt. 269. Het Paardenkerkhof te Deinze
In onze tijdrage over Brandblussen (jaarboek 1983) geven we blz. 114 een nota over een Paardenkerkhof dat achter de herberg "In den dobbelen Arend" lag, aan de splitsing van de weg naar Ze veren en Vinkt enerzijds, naar Tielt anderzijds. Dit wordt zo vermeld en gelokaliseerd in een 18e eeuws landboek var.Deinze. Enkele Deinzenaars, Remi Carton, Frank Van Doorne en Marcel De Bouver wisten van dat paardenkerkhof. niet af, maar herinnerden zich dat een deel van "den Djakker" (Ten Bossche ) in hun kinderjaren nog "paardenkerkhof" werd genoemd, al werden . er geen paarden meer begraven (het was L-..l een vrijershoek). Dat wil dus zeggen dat het kerkhof op het einde van de Oud:--brugsepoort in de 18e eeuw a.h.w. opgebruikt was en dat men in de 19e eeuw begon paarden te begraven. op den Djakker, die toen ook buiten de stadsmuren lag. Sloot dat miàschien zowat aan met de plaats die men na 1860 als nieuw kerkhof voor Dei_nzenaars begon ta geb•-,u k .n. nadat men ophield de mensen rond dle kerk (kerkhof!) te be jraven. Reeds ,Tnzef II gaf in de jaren 1770 bevel de kerlchcven buiten de stad aan te leggen. In de Franse tijd werd vit bevel hernomen cn in 1b60 we-,-a het bevel van 1770 te Deinze uitgevoerd Te Petegem bleef ven tot + 1902 de doden rond de kerk begraven. In de andere deelgemeenten van Deinze gebeurt het begraven nog iu de "hoi" vlak bij ,rond) de kerk (vandaar de naam kerkhof) . Een paardenkerkhof had met de kerk niets te maken. Een "meL3enkerkl.os" wel. 270. K.C.K.
Wie K.O.K. wil kennen moet maar eens nalezen wat in de jaarboeken 1977-78-79 geschreven werd over Luc Matthys : Lijkr<.d'é., Hulde en louw , over 50 jaar K.O.K. en o;er Ontstarn en ontwikkeling van K.G.K. Het is ean brok geschiedenis van de lokale geschied;.unige kring. En ge vindt er mensen van alle pluimage vermeld. Ge leest dan ook hoe vijftig jaar lang werd geweckt aan het verzamelen en beschrijven van wat nu ir ons Deins museum is bijeengebracht tot een bezit van de gemeenschap.
240.
Maar het werk is nog lang niet a€. Al dat werk werd uit liefhebberij gedaan en gratis pro deo, op eigen kosten van de werkers of van de kring. Intussen is dat bezit zo gegroeid dat het nu op wetenschappelijk-verantwoorde wijze moet gecat.aiogeer' er beschreven worden. 271. Beschermheer K.O.K. K.O.K. werd opgericht in 1928 , officieel i n 1:29 en op enkele jaren tijds mocht de vereniging zich als et:n van de stevigste in Deinze zien. De officieuze en morele steun van liet stadsbestuur was daar niet vreemd aar. Daarom werd de burgemeester telkens beschermheer : Van Risseghem 1933, Verleye 1946, Van Risseghem 1953, Maere 1965 en Van de Wiele 1971 (zie K.O.K. 1979 blz- 76). Bestuursleden van K.O.K. zaten ook vaak in de gemeenteraad en in het schepencollege : Luc Matthys, Carlos Maere, Jacques Van Cau-venberghe, A. Voet, L. De Clercq, Marcel heyerick, Jan Moerman, Jean Pollefliet en in Petegem Dr. Juliaan Filliers, enz. Carlos Maere, bestuurslid, werd burgemeester en daardoor dan ook beschermheer. Zodoende behoorde hij niet meer tot het dagelijks bestuur van de kring, ook niet meer toen hij geen burgemeester meer was. De andere burgemeesters (die niet tot het bestuur behoorden) tot beschermheer uitroepen was geen verlies voor het bestuur. En dat is nu de reden waarom het K.O.K.-bestuur nu burgeirestet Boerjan nog niet heeft voorgesteld beschermbeer te worden Hij is sedert 1977 ondervoorzitter van de Kring ( samen met Lucien Lagiange) en sedert 1964 bestu.urs.t.i_d. Maken c-e hem beschermheer, dan wippen we hem eigent .j : uit het bestuur, wat we niet wensen. Wij wensen hem niet "weg te promoveren". Beschermheerschap - dat heeft de ervaring ons dus 6,le-.rd is voor een b'rge ueester die niet effectief tot her w,---rh--end bestuur behoort.
Jaarboek 1984 -
zal zal zal zal
weer in zijn g_-woon zetwerk gedrukt worden ruim geïllustreerd zijn ongeveer 300 Olz. omvatten a-.tikels bevatten van Dr. M. Gysseling erenotaris Dufguc Dr. Paul Huys (2) E.H. Michem Lic.Willy jonckheere Lic. Herman Maes (2) Lic. Kennet :i Smï.th Schrijf Uw lidgeld nu reeds over op prk. 000 -0434500-37 van K.O.K.-Deinze ( 1500 -- 750 - of 500 fr.)
241.
272. hoe kwam ik bij K.O.K. ? Ik kwam in mei 1953 (23 mei) te Astene wonen ; sedert '8 november 1950 was ik leraar aan tiet athencbur te Deinze. Via de Vriendenkring van het rijksonderwijs ce jL)eirze en door net bijwonen van de toneelvertoning n -an Vooruit,, leerde ik Jules Bruneel kennen die mijn belangstelling voor geschiedenis opmerkte . Ik was sedert 1946 lid van de Oudheidkundige Kring van het Land van Waas . Jules Bruneel was het die mij lid. maakte van K.O.K., nog in 1953, juist op tijd cm als eerste j aarboek Cassimans Geschiedenis van Dein-ze te krijgen. De verenigde taal- en kunstmïnnaars, onder kenspreuk Vooruit, vroegen me voor de v..ering van hun 100 jarig bestaan (18581959) de geschiedenis van hun vereniging te schrijven. Dat was reeds in 1956 en ik kreeg, de beschikking over hui; goed bijgehouden verslagboeken. Daaruit noteerde ik vele gebeurtenissen en in Ons Blad (orgaan van de liberalen arrondissement Gent) publiceerde ik daarover in wekelijkse afleveringen, wel een jaar lang. Daaruit werd dan "100 jaar Vooruit" gedistilleerd dat door Vooruit in boekvorm werd uitgegeven bij die viering 19581959. Kort daarop nam Luc Matthys kontakt met mij op en vroeg me of ik ook voor K.O.K. wou werken. Hij bezorgde me het verslagboek van het Vlaamach Gezelschap er, stelde me voor dat te bewerken voor een bijdrage. Dat heb graag gedaan, zoals ik ook graag aan die 100 jaar Vooruit werkte. Uit beide werken bleek hoe men in de 19e eeuw ijverde om het Nederlands in Vlaanderen te handhaven.. Ook de literair gerichte aktiviteiten van de verenigingen boeiden me. in 196? verscheen jan die g eschiedenis van het Vlaar :. Gezelschap, maar ir-tussen hr.d ik voor ;iet jaarboek 1961 een bidrage geschreven over de refreinen var, de Deinzenaa„s op het beruchte Gentse landjuweel van 1539. Dat was mijnn, eerste K.O.K.-bijdrage. Toen ik die eerste bijdrage schreef vermoedde ik heiemail niet dét dit het begin was van een lange reeks, die ik graag nog langer wil maken. Ik hoop dat ool: anderen met genoegen werken aan de diverse aspecten van Deinze en de Deinzenaars. En dat ze niet. deinzen ook niet als ze vernemen dat alle werk gratis gedaan wordt. Aan K.O . K. ir geen geld te verdienen - zelfs geen verplaatd gskosten. Er zijn gelukkiplijk nog heel wa,: mensen bereid zich voor i ets in te zetten zonder vergoeding of berekening. Dat zijn de schone dingen des levens.
Over Emile Claus werd in 1973 een proe fschrift geschrever. aan de L.C.L. : Emile Claus Vie et oeuvre , principalem ent periode de Londres ( 1915-1919 ) door 0. Gendehien. Over de-aanleg van de steenweg Kortrijk-Gent 1716-1722 schreef B . Arickx een proefschrift aan de K.U.L. 1972. Over J an Baptist Gheldof notaris te Deinze, Gent en Rupelmonde schreef K. Colaes in Vlaamse Stam 1921 p. 156.
Vc3ruracht. Prof. Dr. Stefaan T doceert te Leuven Volkskunde. Dit vak is in de faculteit Wijsbegeerte en Letteren een Keuzevak dat hoofdzakelijk door studenten-germanisten wordt gevolgd ; ook wel door historici en classici, maar toch in mindere mate. Hij gaf in de vergaderzaal van ons museum een uiteenzetting over Volksgeneeskunde. Na een omschrijving van het begrip en na duidelijk gemaakt te hebben wat het verschil is tussen volksgeneeskunde en de geneeskunde zoals toegepast door de medici, gaf hij enkele ver,beelden van vroegere behandeling : de piskijker, het aderlaten en het lavement. Ook magische behandeling, bedevaart, wonderz.lfjes, kruiden en andere geneesmiddelen bestonden, en daar zit eer. nogal consequent logisch systeem in. Daarover vertelde ktij: Hij illustreerde dat vooral rond de behandeling van wratten en rheuma. Dan ging hij na hoe die volkse geneesw: jzen zich tot op de dag van vandaag doorzetten in oudere v-,rmen en in eigentijdse vorm van geneeskunde. Hij kwam daarbij rot de verbazende vaststeïlin dat bijvoorbeeld voor wratten-behandeling nog 40% der patiënten niet bij dc klassieke geneeskunst te rade gaan maar bij speciale behandeling zoals toegepast door genezen en oelezers. Voor wratten-behandeling 40%, voor rheuma-bebandet.ing voor 30%. De nieuw= aanpak van de studie der volkskunde is dat men niet allenn beschrijft hoe het was, maar nu ook gaat onderzoeken hoe de vroegere mentaliteit nu, 1983, verder leeft in aangepaste , vernieuwde, moderne vorm. Een loeiende uiteenzetting met verrassende resultaten, geillustreerd met volksgeneeskunde zoals ze nu in. kranten, tijdschiiftea en boeken voortleeft.
243.
273. A.K.V.S. te Deinze (K.S.A. - V.V.K.S.) " De Katholieke Vlaamsche Studentenbeweging" bestond ook te Deinze , waarschijnlijk reeds voor 1914. In 1920-21 zat Luc Matthijs zelfs in het provinciaal. Bestuur ervan en in 1921-22 en 1922-23 was hij voorzitter voor de Oostvlaamse bonden. In 1928-29 zat Dr. A. De Caluwe in het provinciaal bestuur. De reirse bond wa;, actief van 1918-19 tot en met 1925-26 en had als kenspreuk "Deinze nooit deinzen". In de jaren 1931-35 bestond de bond nog, maar onder bisschop— pelijk toezicht. In de jaren ervoor was er nogal botsing met de bisschop, vooral met de aartsbisschop (Mercier die in 1926 overleen).
In 1925-27 was het A.K.V.S. ook teOlsene actief en in 1934-35 ook, bij die bonden,onder bisschoppelijke lijn. Vooral Luc Matthijs was zeer bedrijvig. Men leze daarover Dr. Louis flus : Geschiedenis van de Katholieke Vlaamse Studentenbeweging 1914-1935 ( sitgave 1982 : Davidsfonds). A.K.V.S. werd uiteindelijk opgevolgd door K.S.A., maar sterker onder bi3schoppelijk gezag. Welke Deinzenaar - KSA-er schrijft de geschiedenis daarvan. Gelijklopend in de tijd is ook de scoutsbeweging naar Baden - Powel. Wie schrijft de geschiedenis van de V.V.K . S. te Deinze ? Priester A. Verschraegen moet de stichting van een Deinse scoutgroep gepatroneerd hebben anno 1920 ; hij Meias proost van de plaatselijke studentenbond. De studentenbon d moet te Deinze reeds bestaan hebben voor de oorlog ; in de paasvakantie 1917 bracht Luc Matthí^s (toen 15 jaar oud ) de bond opnieuw tot leven. Daarvoor deed hij beroep o^ onderpastoor A. Verschvae hen, die de basis legde van een "brede sociaal - godsdienstige vlaamsgezindheid" Over de actieve rol van Luc Matthijs is in genoemd .je-.k --an Dr. L. Vos heel was te vinden. VVKS en KSA bekoakurreerder*nekaar in de jaren 20 er 30. Zelf was ik lid --ar_ VVKS afdeling Wolfjes ; mijn Akela wal Maurits Coppietars . Ock Baghera en Baloe waren jongens - toen, al heel lang geleden. Wij deden toen ons beste best.
274. Heeft ons museum een toekomst ?
Te prs en te onpas hoort men de bemerking dat het Museum een te dure grap is. Te pas en te onpas hoort men een andere bemerking dat het _p ortstadion en het atletiekstadion en palaestri en de andere sportzaken te Deinze een nog duurdere grap .:ijn. Het zou inderdaad , zowel het ene als het andere , te •3uur zijn indien het onvoldoende zou gebruikt worden . Mijns inziens is noch het ene noch het andere overbodig. In een pluralistische samenleving moet men kunnen begrijpen er aanvaarden dat de individuele belangstelling op een ander vlak kan liggen.
244,
Zowel de intellektuele belangstelling naar c-i; ninse:^:m inhoud, als de passieve of actieve sportbeien rig ir. en om het stadion, als de natuurbehoefte aan de Brielmmecrsen en de . lees behoefte in de bibliotheek, zijn zoveel facetten van het leven. En elk facet kan levensvullerd zijn. Of on° museum levensvatbaar is ? Dat blijkt uit deLti.viteitenkalender en uit de bezoekersaantallen. Dat moet oQk blijken uit Uw belangstelling en Uw deelnem-4,ng en bezoeker.. Men leze hierover R.O.K. Jaarboek 1980 blz. 9 e.v. of men raadplege het Jaarverslag over het Museum 1982.
275. Het café ofte koffiehuis. Wenen is eer. paar keer belegerd geweest door de Turken en Lodewijk XIV speelde toen in de kaart van de Turken. De Turken werden einde 17e eeuw(1683) nog maar eens bij Wenen verslagen. Stahremberg met 15.000 man verdedigde de stad; 200.000 Turken belegerden de stad. Met zowat 60.000 man kwam men de stad ontzetten. De Turken moesten op de vlucht en lieten heel wat buit achter in hun luxueuse tenten o.a. balen koffie. En met die koffiebuit ontstonden ginder de eerste koffiehuizen. Wenen werd toen een centrum van coquetterie, zorgeloosheid en lichtzinnigheid. Het typiech "WienE.r Café" werd een mode en weldra ontstonden ook elders koffiehuizen en later dronk men ook koffie ti-uis eu op café, in de herberg, de kroeg het estaminet, de stamminee , het bierhuis, de uitspanning, de afspanning, de lusthof... de bar, de hndega, het bordeel, het hote", het restaurant, de pub, het drankhuis. Het elitaire van het oorspronkelijke koffiehuis, vaak men literair, politiek of artistiek rendez-vous, verdween vr:i.ji vlug tot het gewone "café".
In 1700 waren e= ir Wenen en omgeving 17 k,o fiehuizen; nu zijn er 17.000.
2 76. Deinzenaars ir. 't Zal wel gaan. "'t Zal wel Gaan" is de oudste studentenvereniging La Gent aan de Rijksuniversiteit. Aan het atheneum te Gent bestond in 1840 een studentenvereniging "De Heremanszonen". Toen Herjmons, leraar aan het Gentse atheneum, professor Nederlandse literatuur werd aan de R T.G. ging de vereniging mee naar de universiteit onder de nieuwe naam "t Za;. wel gaan". In studentenmiddens noemt men de vereniging kortweg "'t Zal", nu nog. Josue De Decker, zoo'. van de onderwijzer te Zeveren, studeerde klassieke filologie te Gent. In 1901 was hij voorzitter van 't Zal, een vrijzinnige Vlaamsgezinde vereniging.
245.
Dr. Adriaan Albert Herman Martens was geen DeinzerLaar van geboorte , maar kwam zich als genees heer vestigen te Deinze. Dat was enkele jaren voor WO I. In 1918 moest hij vluchten en in 1935 kwam hij te Astene wonen, waar bij op 26-9-1968 overleed. Hij was driemaal voorzitter van 't Zal. Josue De Decker (1879-1953) en Dr. Martens (1885-19'8) werden 1916 boogleraar aan de Gentse vernederlandste universiteit. Deze deelname aan het activisme heeft hun verder leven erg beinvloed. Dr. Martens werd op 8 juni 1885 te Bocholt geboren als zoon van Adreas en van Maria Louisa Hubertina Leemans. Hij was gehuwd met de dochter van Prof. Jozef Vercouilli.e en van Jeanne Marie Victorine van Boenem. J. Vercouillie was eerst te Luik werkzaam als germanist. Dat verklaart waarom zijn dochter op 27-6-1882 te Luik geboren werd. Ze overleed op 29-3-1968 te Astene. Prcf. Vercouillie was van gezindheid Vlaams-Geus en vrijzinnig en stond dus dicht bij 't Zal."Liever Geus dan Paaps " was hun leuze. Prof. Vercouillie was erelid van K.O.K.
277. De O.L.V. kerk in 1595. De kerk was in de jaren 1580-1585 zo zwaar beschadi'd dat ze onbruikbaar was. Ze moajt ook niet gebruikt worden, want Deinze wis ontvolkt : Deinze werd vrijgesteld van belasting, omdat er niemand was om te betálen en niemand om te oncNan-„n. Geleidelijk aan zou na 1585 de bevolking terugkomen. In 1595 ruin.3c men een deel van de muur weg om met paard en kar binoen in
Herbouw dus van 1595 tot 1643. Er moet hier een generatie Deinzenaars geweest zijn die de kerk alleen zwaar beschadigd heeft gezien . (vb. iemand geboren in 1:i85 en gestorven in 1640 - dat wat toen al meer dan de gemiddelde levensduur).
x (het werd in de Kaardel gestort) xx (de 80-jarige 1568-1648)
27b. De tuin. Gelukkig zijn de mensen die een tuin hebben en dus - gedeeltelijk althans - in het groen leven ( en van het groen). Oorspronkelijk betekende " tuin" de afsluiting en binnen die afsluiting lag. dan "den hof". In West -Vlaanderen betekent " tuin" nog altijd een afsluiting. Men kan dus over de tuin klauteren of zijn broek aan de tuin vegen of scheurer , een tuin omverduwen enz. In het Duits is Zaun nog altijd de afsluiting en binnen de Zaun ligt dan der Garten, het Engelse garden , het Nederlandse gaarde, zoals we het woord bewaard hebben in boomgaard. Het woord tuin vindt mPu ook terug in het Engelse town dat deel van de stad dat binnen de tuin, binnen de omheining, binnen de afsluiting, binnen de stadsmuren lag (let niet op de spelling maar luister naar de uitspraak)
- tuin - Zaun - town (dat een t in het Duits z (uitspraak ts) -wordt is normaal = 2e Germaanse klankvei:schuiving N. tien Eng . ten Duits zehn twee two zwei of zw( ) - gearde (e) Garten - garden - verwant met het werkwcord garden = omsluiten Verwant met het Grieks chortos (=grasveld) het latijn hortus (= hof) het Russisch gorod (= stad). Eet Frans jardin , middeleeuws Frans gardin is er eveneens mee verwant. het woord komt dus met een stam rd in vele Indogrrmaanse talen voor.
om
