Jaarverslag 2014
Voorwoord Beste lezer, Van harte welkom in het jaarverslag 2014 van het Psychiatrisch Centrum Sint-Amedeus en vzw De Link. Aan de hand van fotomateriaal, korte teksten en getuigenissen schetsen we jullie een beeld van waar we staan met de werking van ons psychiatrisch centrum en waar we naartoe evolueren. Dit jaarverslag is echter ‘specialer’ dan voorheen … Waarom ? Het is het laatste jaarverslag dat we als PC Sint-Amedeus publiceren. Vanaf volgend kalenderjaar, 2016, bevinden we ons in een ander verhaal … het verhaal van het fusieziekenhuis / centrum ‘PC Sint-Amedeus - PC Broeders Alexianen Boechout’. Een nieuw verhaal onder een nieuwe naam en met een nieuw logo … In 2015 bestaat Sint-Amedeus 120 jaar ! Driewerf hoera en proficiat aan iedereen die dit vroeger en vandaag mogelijk heeft gemaakt. Een prestatie waar we erg fier op mogen zijn. De Congregatie Broeders van Liefde stond aan de wieg van onze organisatie en is na 120 jaar nog steeds de bezielende kracht. Actueel hebben we afscheid genomen van de laatst inwonende broeder en hebben we de kloosterkapel omgebouwd tot Oase, een ruimte voor verstilling temidden van alle drukte. Hartelijke dank aan allen die de voorbije jaren hun engagement en deskundigheid hebben ingezet voor de werking van onze organisatie, voor de zorg voor kwetsbare en vaak gekwetste patiënten en bewoners. Zonder deze inzet zou een voorziening nooit zulke verjaardag kunnen vieren. Het is een jaarverslag samen met onze partner vzw De Link en het legt vooral de focus op één van de kernbegrippen uit onze identiteit: ‘netwerken’. We zijn als het ware met ‘sporen’ verbonden met andere partners in het begeleidings- en behandelingstraject van onze cliënten en in de verdere uitbouw van onze organisatie. In al deze spoorlijnen zijn we een ‘station’ binnen de ketenzorg voor onze patiënten, cliënten, bewoners, familieleden … We investeren met hart en ziel om de overgangen op de diverse ‘spoorwissels’ vlot te laten verlopen. ‘Voorop in zorg’ is ons uithangbord. Dit willen we verder waarmaken met duidelijk keuzes in onze zorgvisie, nu nog apart, weldra binnen het kader van het nieuwe centrum. Aan patiënten, cliënten, bewoners … véél succes met je herstelproces, om je leven terug in handen te nemen en vanuit je sterktes uit te bouwen ! Aan verwijzers, families … dank voor de actieve steun aan jullie betrokkene en het vertrouwen in onze ondersteuning en behandeling. Feedback is erg welkom ! Aan de medewerkers … dank voor jullie geduld in de wat onzekere tijden van het nakende fusieverhaal … dank om met blijvend engagement in het werk te staan ! Jan Bogaerts algemeen directeur
Het Psychiatrisch Centrum Sint-Amedeus Mortsel en het Psychiatrisch Centrum Broeders Alexianen Boechout fusioneren ! Groot nieuws dat breed werd verkondigd in juni 2014. Binnen de regio worden twee ‘treinstations’ samengevoegd, om de trajecten per spoor, inclusief de wissels, kwaliteitsvoller uit te rollen. Het opzet en de motivatie van deze fusie is grotendeels zorgstrategisch en zorginhoudelijk. In een sterk veranderend GGZ-landschap is een grotere organisatie beter in staat om zich te specialiseren en te bekwamen in de steeds complexere zorgverlening en kan het haar zorgaanbod differentiëren en verfijnen. De fasering van het lopende fusieproces ziet er ruwweg als volgt uit: • • •
Het fusieproces
•
•
september 2014 – juni 2015: een zorgstrategisch plan uitwerken voor het nieuwe ziekenhuis februari 2015 – december 2015: proces van identiteitsontwikkeling, incl. naamgeving en logo september 2015 – december 2015: het uittekenen van een (gekantelde) organisatiestructuur en -cultuur januari 2016 – december 2016: uitrol nieuwe organisatiestructuur voor het nieuwe GGZ – centrum door een nieuw samengesteld directieteam 1 januari 2017: officiële start van de nieuwe organisatie, met een nieuwe erkenning
Diverse projectgroepen zijn aan de slag om dit werk doordacht, gedeeld en zorgzaam voor te bereiden en te implementeren: het fusiecomité, de projectgroep identiteit, het zorgstrategisch comité, het gemeenschappelijk directieteam, de klankbordgroep, … Een huzarenstuk … En ondertussen beginnen we afscheid te nemen van de naam Sint-Amedeus: het laatste personeelsfeest, het laatste jaarverslag, …. Hoewel het wel wat tijd zal vragen vooraleer deze naam, die in de regio klinkt als een klok, tussen de oren en de neuzen van de mensen niet meer zal gebruikt worden … en dat is prima zo !
Leiderschap … een opdracht voor iedereen ! Om tot deze cultuur te komen hebben het directieteam en het middenkader een heel proces van dialoog en reflectie doorlopen in de periode 2010-2014. Onze informatienota over leiderschap geeft een synthese van de interne opleidingen en dialoogmomenten met betrekking tot dit thema. Enkele uitgangspunten in deze nota: ÖÖ We hebben elkaar nodig om te leren als individu, team, organisatie. ÖÖ Het is gemakkelijker om jezelf te veranderen, dan om een collega te veranderen. ÖÖ Laten we onze organisatie idealiter eens voorstellen als een jazz – band … De opdracht van onze organisatie wordt om samen in een band (staat voor samenwerking) goede jazzmuziek (het resultaat) te spelen. Iedere speler (= collega ) neemt met zijn instrument solo’s voor zijn rekening. Iedere speler draagt bij, maar evengoed speelt iedereen samen en houdt iedereen rekening met elkaar. Dit soort leiderschap is een proces van geven en nemen. Het gaat om het creëren van ruimte, het ontwikkelen van een context waarin collega’s leiderschap kunnen claimen en hierover feedback krijgen. Bovenstaande organisatieontwikkeling en -cultuur streven we na. ÖÖ Collega’s die het beste geven van zichzelf … zijn collega’s die zich goed voelen binnen hun werksituatie en binnen de samenwerking met hun teamleden. Ze willen in belangrijke mate aangesproken worden op hun talenten, op kennis en kunde die ze graag (en vaak ook moeiteloos) inzetten in hun werk. We vinden het belangrijk dat collega’s zich gelukkig voelen in ons centrum. In 2015 zullen we deze nota levendig maken door interne en externe coaching te organiseren binnen de leidinggevende, multidisciplinair samengestelde teams. Een boeiend en vooral erg interactief dynamisch proces. Inzetten op rechtstreekse feedback, waarderende vormen van coaching, resultaatgericht leidinggeven, gedeeld eigenaarschap, empowerment … zullen géén holle woorden blijven.
Ronde Tafel De directie organiseert twee maal per jaar een ‘ronde tafel’ voor alle geïnteresseerde medewerkers. Op die manier stimuleert ze de actieve betrokkenheid bij het beleid om zo de gedragenheid van doelstellingen, resultaten en acties in het centraal en lokaal beleidsplan te verhogen. Voor de collega’s van de externe PVT campi gaat de directie op locatie. De ‘ronde tafel’ gaat afwisselend op de twee campi door en kan op veel bijval rekenen. De thema’s die besproken worden zijn divers: het centraal beleidsplan, de lokale beleidsplannen met aandacht voor verstaanbaarheid en draagvlak, de bereikbaarheid van de directie, de informaticaproblemen, de infrastructurele beperkingen, de nakende fusie, de toekomst van het PVT, het spanningsveld tussen indirecte en directe zorg … De rechtstreekse contacten met de directie worden als zeer positief ervaren. Collega’s weten deze vorm van netwerking zeker te appreciëren.
Ethiek in de zorg(-relatie) “Is dit wel rechtvaardig ?” “Wat met de wilsbekwaamheid ?” “Laten we iemand aan zijn lot over ?” “Hebben/nemen we voldoende tijd voor de patiënt/bewoner ?”
Met dergelijke vragen worden medewerkers vaak geconfronteerd in de zorgverlening. Hierdoor worden de waarden van de medewerkers vaak op de proef gesteld. Hoe kunnen we toch betrokken blijven samenleven en -werken ? Ethisch reflectief handelen in de zorg(-relatie) is niet evident. Het praktisch ethisch model (PEM) van Axel Liégeois biedt een overlegmodel dat ons hierbij kan ondersteunen. Naast een open aanbod voor alle medewerkers startten we in 2014 met een aanbod voor nieuwe medewerkers waarin dit model praktijkgericht wordt toegelicht. Het helpt de medewerker(s) bij het uitspreken en toetsen van de beleving met betrekking tot de zorgrelatie. Daarnaast helpt het ook de normen en waarden die daarbij een rol spelen te verduidelijken en te evalueren.
GAUZZ
Het GAUZZ-project (Gedragsstoornissen bij Autisme met ZwaarZorgbehoevendheid) is een samenwerkingsverband tussen PC Sint-Amedeus en UPC KULeuven, campus Kortenberg, dat gestart is op maandag 2 maart 2015. Het betreft een RIZIV-conventie voor heel Vlaanderen gericht op kinderen en jongeren van 6 tot en met 25 jaar bij wie de diagnose autismespectrumstoornis is gesteld, die functioneren op het niveau van een matig verstandelijke beperking of zwakker en bij wie er sprake is van ernstige gedragsproblemen. Afhankelijk van de leeftijd en van de ernst van de problematiek biedt GAUZZ revalidatie via een opname of in het opvangmilieu via outreach-teams. Er zijn 2 opname eenheden, dit in UPC KULeuven Kortenberg en in PC Sint-Amedeus Mortsel. Daarnaast werken we met 3 outreach-teams die gevestigd zijn in UPC KULeuven Kortenberg, PC Sint-Amandus Beernem en PC Sint-Amedeus Mortsel. De doelstelling van het project is om de gedragsproblemen te verminderen zodat de levenskwaliteit van de cliënt verbeterd kan worden. Daarnaast willen we de kennis en de vaardigheden van het opvangmilieu en het natuurlijk netwerk verhogen.
Acties horizontale betrokkenheid Om de onderlinge betrokkenheid tussen medewerkers binnen onze organisatie te verhogen werden 3 acties op touw gezet: 1.
Wie het voelde kriebelen om voor 1 dag of een ½ dag van job te veranderen, kon een jobswitch aanvragen. Maar liefst 25 personen reageerden op deze oproep . De centrale voedingsdienst - beter bekend als ‘de keuken’ - bleek op heel wat mensen een grote aantrekkingskracht uit te oefenen … We kregen 6 aanvragen om een dagje mee te draaien in de keuken … Maar ook andere werkplekken werden gesmaakt: het onthaal, enkele zorgeenheden, de boekhouding, een creatief atelier, … Alvast een fijne manier om de job van een collega ‘aan den lijve’ te ervaren … !
2.
Medewerkers die voor een langere periode ervaring wilden opdoen bij collega’s, konden zich wagen aan een uitwisselingsstage. Doel was om de werking van een andere zorgeenheid van binnenuit te leren kennen. Enkele medewerkers waagden de overstap en liepen gedurende een tijdje stage op een andere zorgeenheid. Een boeiende ervaring !
3.
Een aantal zorgeenheden en diensten reageerden positief op het initiatief ‘Gluren bij de buren’. Opzet van dit concept is om een (intern) open deur moment te organiseren voor alle geïnteresseerde collega’s. Een ideale gelegenheid om je werking of team eens in de kijker te plaatsen. In 2015 krijgt deze actie concreet vorm. We zijn alvast benieuwd naar het resultaat !
Samenwerking Sint-Bavo Om ouderen met een psychische kwetsbaarheid na een opname in de ouderenpsychiatrie verder te ondersteunen werd een samenwerking opgestart met het dagverzorgingscentrum Sint-Bavo. Sint-Bavo is een volledig nieuwe woonzorgsite met een dagverzorgingscentrum, 37 assistentiewoningen en een woonzorgcentrum. Het bevindt zich in Wilrijk en behoort tot de groep van de Gasthuiszusters Antwerpen. Het dagverzorgingscentrum biedt de mogelijkheid tot sociale contacten, een ontspannende activiteit, een ondersteunende babbel. Op die manier kan er gezorgd worden voor blijvende daginvulling met voldoende omkadering en begeleiding. Een vaste verpleegkundige begeleidt de mensen in dit proces: ze geeft de nodige uitleg en gaat samen met hen kennismaken. Ze gaat tweemaal per week langs voor verdere begeleiding van de voormalige patiënten en ondersteunt ook het team van Sint-Bavo. Sinds november 2014 hebben al heel wat mensen de stap naar DVC Sint-Bavo gezet. Alle betrokken hulpverleners zetten zich op een open en enthousiaste manier in voor deze doelgroep wat het project tot een boeiende en fijne samenwerking maakt.
time management - 'netiquette' Digitaal werken en communiceren op de werkvloer is een vanzelfsprekendheid geworden. Informatie verspreiden, vergadermomenten prikken, opdrachten geven, vragen stellen … We doen het allemaal snel en makkelijk via email. Een fantastische uitvinding die het leven een stuk makkelijker maakt, maar die tegelijk ook dwingend en storend kan zijn als we er niet heel bewust en selectief mee omgaan. De online-stroom is immers onstopbaar, we verliezen de focus, voelen ons opgejaagd en ervaren stress ! In 2014 maakten we daarom werk van duidelijke en gedeelde afspraken over mailverkeer. Daarnaast boden we opleidingen aan met massa’s tips en tricks over omgaan met email en agendabeheer. Het doel is eenvoudig: ‘opgeruimde’ en tevreden medewerkers met ruimte en energie om te leren, te denken en te doen !
Realisatie Centrale Aanmelding Herstelondersteunend Wonen – Regio Mortsel-Boechout Na een jaar van intensief overleg is de Centrale Aanmelding Herstelondersteunend Wonen in de regio Mortsel-Boechout op 1 januari 2015 een feit. Beschut Wonen De Link, Beschut Wonen De Vliering en Psychiatrisch Verzorgingstehuis PC Sint-Amedeus werken nauw samen om kwaliteitsvolle en toegankelijke zorg te bieden aan volwassenen met een langdurige psychische kwetsbaarheid die een vraag hebben naar een langdurige woonvorm. Dit samenwerkingsverband heeft als doel het zorgaanbod goed af te stemmen op de zorgvraag en flexibele overgangen te kunnen voorzien overheen gevarieerde woonvormen in de regio, nu en in de toekomst. Cliënten krijgen de kans om door te groeien van de ene woonvorm naar de andere op hun eigen tempo. Er wordt gebruik gemaakt van een gemeenschappelijk aanmeldingsformulier waarin de cliënt als actieve partner betrokken wordt. In de realisatie van het gemeenschappelijk aanmeldingsformulier werd de stem van een ervaringsdeskundige en diverse hulpverleners meegenomen. De benaming ‘Herstelondersteunend Wonen’ tracht te omschrijven waar deze wooninitiatieven voor staan en waar hun kernopdracht ligt. Mensen krijgen binnen deze omkaderde woonvormen tijd en ruimte om verder te werken aan hun herstel. Een mooie realisatie in 2014 in het kader van netwerking.
PVT De Liereman als actieve partner in het Netwerk GGZ Kempen PVT De Liereman participeert actief in het Netwerk GGZ Kempen. Als PVT maken we samen met Beschut Wonen Kempen, Gezinsverpleging OPZ Geel en PVT Salto deel uit van Functie 5, dat instaat voor een aanbod aan specifieke woonvormen. Vanuit deze functie kan zorg aangeboden worden als het thuismilieu of het thuisvervangende milieu niet in de vereiste ondersteuning kan voorzien. In verscheidene overlegmomenten proberen we samen een aantal doelstellingen te bereiken: • Het creëren van een woonzorgloket waar men zowel voor informatie als voor een aanmelding terecht kan. De aanmeldingen bij de verschillende partners worden maandelijks besproken tijdens het woonzorgoverleg. • Het ontwikkelen van een gemeenschappelijke visie op ‘wonen’. • Het verkennen van samenwerkingsmogelijkheden met organisaties die buiten de geestelijke gezondheidszorg actief zijn op het vlak van ‘wonen’ (CAW, huisvestingsmaatschappijen, VAPH, …). • Het verkennen van mogelijkheden om samen nieuwe projecten aangaande ‘wonen en zorg’ te realiseren. Herstelgericht werken vormt ook een rode draad binnen het netwerk GGZ. Om deze visie meer vorm te geven is er een werkgroep ‘herstel in het netwerk’ opgestart en wordt er actief ingezet op vormingen rond het systematisch rehabiliterend handelen (SRH). Vanuit het herstelgericht werken is er in het netwerk ook aandacht voor de stem van onze bewoners. Het afgelopen jaar zijn er twee adviesgroepen doorgegaan met als thema’s ‘stigmatisering’ en ‘wonen’. Enkele bewoners vanuit het PVT De Liereman hebben een actieve rol gespeeld tijdens deze bijeenkomsten.
Sint-Amedeus vierde feest … … en dat deden we in stijl ! Ons personeelsfeest in juni 2014 kreeg een artistiek tintje … Grasgroene appels, witte wolken aan een blauwe hemel, zwarte bolhoeden en dito paraplu’s brachten ons volledig in de sfeer van de Belgische schilder René Magritte. Heel wat enthousiaste collega’s, al dan niet met partner, pasten hun outfit aan à la façon de Magritte … Alles werd op de gevoelige plaat vastgelegd … Een leuk, kunstzinnig aandenken aan een geslaagde avond waarop ook de mobiele act Cabaret Bicyclet en de Gentse coverband The Vicious het beste van zichzelf gaven. Op naar een volgende editie … het allerlaatste personeelsfeest van Sint-Amedeus in 2015 !
Samenwerkingsmodel SaRa/VDAB/GTB In heel Vlaanderen krijgt de VDAB/ GTB vragen naar samenwerking vanuit actoren uit de gezondheidssector. Het PC Sint-Amedeus heeft als partner GGZ binnen SaRA (samenwerkingsverband voor gemeenschapsgerichte geestelijke gezondheidszorg regio Antwerpen) via de themagroep arbeid binnen functie 3 van Artikel 107, mede dit samenwerkingsmodel uitgewerkt. Het betreft een methodiek die een professionele reïntegratie van patiënten verhoogt. De methodiek is gebaseerd op de expertise die men opgebouwd heeft in de ESF projecten ‘Hart voor Werk’ en ‘Bruggen bouwen’. Buiten het algemeen samenwerkingsmodel is er ook een draaiboek uitgewerkt dat intern gecommuniceerd werd op het Overleg Departement Patiëntenzorg en op alle zorgeenheden die met tewerkstelling bezig zijn. Partners in dit netwerk: VDAB, GTB, GOB De Ploeg, Activering De Link, MTA, PC Sint-Amedeus (voorzitterschap), PC Broeders Alexianen, ZNA PZ Stuivenberg, PC Bethaniën, BW Min, CGZ Andante, CGZ Vagga, Tsedek, De Evenaar, De Keerkring, De Sleutel, De Brug, ANA, Provinciaal Steunpunt Arbeidszorg, Levanto, CAW Antwerpen, Stichting Kinsbergen, Similes, Uilenspiegel, netwerkcoördinatoren SaRa.
PhotoVoice: verbinden met beelden In 2014 ging het onderzoeksproject over PhotoVoice en Herstel verder op de ingeslagen weg. Het werd een jaar van bevestiging, van voortgezette samenwerking met Universtiteit Twente (Prof. Dr. Westerhof ) en Capri/Universiteit Antwerpen (Prof. Dr. Morrens) en van heel wat opportuniteiten in de opbouw van een groeiend netwerk. De lente stond alvast in het teken van een nieuwe, enthousiaste, tienkoppige groep deelnemers die creatief aan de slag gingen met hun fotografische benadering van persoonlijk herstel. In navolging van de eerste ‘PhotoVoice: Herstel in Beeld’ expositie in januari, werd met deze groep ook toegewerkt naar een fototentoonstelling. Het vrijetijdshuis vormde ditmaal het decor waar de expo in de maand oktober getoond werd. Een mooie gelegenheid voor bezoekers, familie en professionals om een persoonlijke kijk op herstel te krijgen. Via de opendeurdag werd een link met studenten en docenten gelegd, waaruit een begin van samenwerking met de Thomas More Hogeschool ontsproot. In november werd daar samen met enkele PhotoVoice-deelnemers een presentatie voor de studenten Toegepaste Psychologie verzorgd. Ook tijdens het Vlaams Geestelijke Gezondheidscongres in Antwerpen werd de PhotoVoice methode op interactieve wijze voorgesteld aan een divers publiek van professionele hulpverleners en ervaringsdeskundigen. Het leverde heel wat enthousiaste en geïnteresseerde reacties op. Nadien kwam er nog een mooi vervolg met een artikel in het decembernummer van het tijdschrift Psyche (VVGG). Op internationaal vlak mochten we in de meimaand Prof. Dr. Whitley uit Canada (McGill University, Montréal) ontvangen in ons centrum. Hij werd uitgenodigd omwille van zijn specifieke expertise in het onderzoeken van herstel en gaf ons stof tot nadenken met een boeiende presentatie. Daarna volgde in juni de 2-jaarlijkse conferentie ‘Refocus on Recovery’ (London, Engeland) waar we het PhotoVoice-project via een posterpresentatie konden toelichten aan een internationaal gezelschap van onderzoekers, hulpverleners en ervaringsdeskundigen. Als kers op de taart werden we met onze poster tot winnaar van de posterwedstrijd verkozen. Een fijne opsteker ! Kortom: 2014 bleek een jaar vol hoogtepunten. Voor 2015 ligt de focus op verdere verwerking van de onderzoeksgegevens, bredere bekendmaking via workshops, een meer structurele implementering van PhotoVoice in de praktijk en het realiseren van een expositie buiten de muren van de psychiatrie.
Op 9 oktober 2014 werd op feestelijke wijze een nieuwe samenwerking ‘het Sint Rochusproject’ officieel gemaakt met een receptie in buurthuis ’t Pleintje in Deurne. Vlak naast het buurthuis werden vier appartementen gerenoveerd door Anker vzw (een patrimonium vzw) en ter beschikking gesteld van de dienst woonbegeleiding van het CAW in Deurne. Het CAW mocht er vier mensen huisvesten. Door een intensieve samenwerking tussen beschut wonen De Link en CAW Deurne werden twee cliënten vanuit beschut wonen gehuisvest in de appartementen. Doel van het project is dat de bewoners ‘zo lang als nodig en zo kort mogelijk’ kunnen wonen naast het buurthuis in afwachting van een toewijzing van een sociale woning. Alle bewoners staan op een wachtlijst voor doorstroom naar een sociale woning. Ze huren aan een democratische prijs hun appartement en hebben een contract met een flexibele opzegtermijn en een begeleidingsovereenkomst met De Link. Van de bewoners wordt een engagement gevraagd naar begeleiding toe. Ze worden gestimuleerd om hun netwerk uit te bouwen in de regio omdat ze hier ook uiteindelijk een andere woning zullen betrekken. Door het buurthuis naast de deur is de stap naar sociale inbedding gemakkelijker te realiseren. Zowel beschut wonen als het CAW proberen samen drempelverlagende initiatieven te lanceren om de stap naar het buurthuis voor de bewoners te vergemakkelijken. Ook begeleidingsgesprekken tussen bewoners en begeleiders kunnen in ’t Pleintje doorgaan en het buurthuis heeft de bewoners van het Sint-Rochusproject een drankkaart geschonken als uitnodiging om de stap te zetten naar hun buren. Een mooi nieuw initiatief !
Het Sint-Rochusproject:
een nieuwe samenwerking tussen Beschut Wonen De Link en CAW Woonbegeleiding Deurne
Nieuwe werking tussen Kade 2640 en De Pijler In april 2014 trok de herprofilering van zorgeenheid De Pijler, een behandeleenheid in het zorgcluster kortdurende psychiatrische problematiek, zich op gang, dit met het oog op een opstart in maart 2015. Evaluatie binnen het team van de bestaande werking bracht de behoefte naar boven het aanbod meer af te stemmen op de veranderende patiëntenpopulatie. De laatste jaren was er een verschuiving merkbaar van puur resocialisatievragen naar meer psychotherapeutische vragen, een tendens gelinkt aan de toename van aanmeldingen waarin persoonlijkheidsstoornissen voorop staan. In antwoord hierop werd er voor gekozen om meer in te zetten op het psychotherapeutische luik. Hiermee werd resocialisatie als centrale doelstelling van De Pijler verlaten. In lijn met artikel 107 werd er ook ingezet op een snellere aansluiting op het ambulante circuit wat samengaat met een inkorting van de opnametermijn tot 6 à 9 maanden. Concreet vertaalde het denkproces zich in de overstap van een werking met vier modules naar eentje met twee behandelmodules en één uitstroommodule. Parallel aan het basisprogramma kwam er een module overstijgend programma of MOP (met sessies rond middelen, lifestyle, enz.) om te voldoen aan de vraag naar meer op maat werken. Algauw bleek de samenwerking met Kade 2640, de open opname-eenheid, een belangrijke schakel in de beoogde veranderingen. In afwezigheid van een oriëntatiemodule op De Pijler zou Kade 2640 deze functie immers overnemen. Binnen die vernieuwde samenwerking kwam er ook een systeem van overdracht tussen individuele begeleiders in de overgang van Kade 2640 naar De Pijler. In het verlengde daarvan, werd afgesproken therapie-inhouden uit te wisselen en het aanbod op elkaar te laten aansluiten. Een voorbeeld hiervan is de MOP middelen als een vervolg op ‘Klien’ van Kade 2640. In meer samenwerking schuilt de uitdaging van 2015 om steeds weer in overleg te gaan, naar elkaar terug te koppelen en bij te sturen.
Broederkapel wordt 'Oase' Vlak na de tweede wereldoorlog werd de broederkapel gebouwd en was toen het centrum van het gebedsleven van de broeders. Zij was jaren het kloppend hart van Sint-Amedeus. Met het verminderen van het aantal broeders werd de kapel minder en minder gebruikt. De toenmalige pastorale dienst - nu dienst zinzorg en pastoraal - maakte er eenmaal in de week gebruik van voor de gebedsdienst op zondag en soms eens voor een uitvaart. We beseften heel goed dat dit een bijzondere ruimte is maar terzelfdertijd was ze voor onze gebedsdiensten weinig functioneel. We droomden … van een bezielde en bezielende ruimte … van een tijdloze ruimte, waar je ‘tijd’ anders kunt beleven, tijd kunt vergeten, tijd kunt overstijgen, waar verleden en toekomst als ‘nu’ worden beleefd … van een ruimte die open is, open laat, open maakt … van een ruimte waar we schuilen kunnen … van een ruimte die ons uitdaagt, ons confronteert, ons een spiegel voorhoudt, die ons oproept … van een ruimte die ons aantrekt en die ons wegzendt. Deze droom werd gerealiseerd door het verbouwen van de broederkapel tot 'Oase', een geslaagde ‘stille ruimte’. Maar pas als ze ook het kloppend hart van ons ziekenhuis wordt, een plaats waar mensen graag naar toe komen omdat ze er vinden wat ze ten diepste zoeken, even weg uit de drukte die bezwaart, pas dan kunnen we dit een geslaagd project noemen. We hopen dat Oase de plek mag worden waar mensen in contact kunnen komen met zichzelf, met anderen en ook met de Ander.
Netwerking DVT Binnen het veranderende GGZ landschap versterkt de Dienst Vrije Tijd zijn netwerk in de samenleving, dit zowel binnen als buiten de sector. Op vlak van sport richtten we een Psylosclub op. Bsport is een sportclub die enerzijds wil laten kennis maken met diverse sporten. Anderzijds tracht ze toe te leiden naar reguliere sportclubs. Samen met de vrijetijdwerking van De Brug (De Kobbe) en vzw De Link organiseert ze initiatiereeksen. Informatie is voorhanden voor wie in Antwerpen en omstreken een sport wil beoefenen. Toch merken we dat dit niet voor iedereen mogelijk is. Daarom overleggen we met de Antwerpse Psylosclubs over het openstellen van een eigen aanbod voor personen die hier nood aan hebben. Ondersteuning krijgen we o.a. vanuit de sportdienst van stad Mortsel en voor de uitwisseling van know-how komen we tweemaal per jaar samen met de Antwerpse vrijetijdsbemiddelaars. Binnen het Mortselse verenigingsleven zijn we gekend als de Dienst Vrije Tijd van PC Sint-Amedeus maar ook als De Bondgenoot. Deze feitelijke vereniging laat ons toe om deel te nemen aan het verenigingenplatform van de stad Mortsel, de cultuurraad, het lokaal netwerk participatie en de sportraad. We leggen contact met andere diensten en verenigingen en blijven op de hoogte van nieuwe initiatieven. Het project en de tentoonstelling ‘Schaduwvelden, de donkerte voorbij’ dat in mei 2015 opent, vloeit bijvoorbeeld voort uit een bijeenkomst van de cultuurraad en het verenigingenplatform. Onder de naam DVT De Bondgenoot werd ook een Facebookpagina gecreëerd om vlot en vlug informatie te kunnen delen met anderen. Zo zetten we onze eerste stapjes in het uitbouwen van een digitaal netwerk. Vanuit de Dienst Vrije Tijd zijn we steeds op zoek naar laagdrempelige initiatieven waar patiënten op langere termijn terecht kunnen. We bezoeken buurthuis ’t Pleintje in Deurne. Daar is Recht-Op, in navolging van de cultuurcafé’s, gestart met een laagdrempelig cultureel initiatief genaamd ‘Pretloket’. Het idee achter dit Pretloket is om maatschappelijk kwetsbare groepen te ondersteunen in hun zoektocht naar cultuur. Je kan bij het Pretloket terecht voor culturele voorstellingen tegen een aanzienlijke korting, maar ook voor vragen over algemene kortingen zoals bijvoorbeeld de A-kaart of het steunpunt vakantieparticipatie. Je krijgt de kans om je in te schrijven voor een verscheidenheid aan uitstappen. Sinds enkele maanden organiseren wij vanuit de Dienst Vrije Tijd elke maand samen met geïnteresseerde patiënten een bezoek aan het Pretloket.
Burundi Tijdens de Burundiweek plaatsten we onze partnerschapinstelling, het Centre Neuro Psychiatrique de Kamenge (CNPK), in de kijker. Het partnerschap met het CNPK kent reeds een lange geschiedenis. Oorspronkelijk beperkte het partnerschap zich tot het geven van financiële steun, maw een afhankelijkheidsrelatie. De facto werd de helft van de opbrengst van de zuidactie doorgestort naar het CNPK. Meer en meer echter kreeg de samenwerking het statuut van een echt partnerschap. Erik Van Tilburg, een van onze stafmedewerkers, bezocht het centrum om hen de tools van afzondering en fixatie bij te brengen en af en toe werd er materiaal opgestuurd. Maar in het PC wist - behalve een kleine groep ingewijden - niemand van het bestaan van dit partnerschap af. Daar kwam verandering in toen twee medewerkers begin 2011 op bezoek gingen in onze partnerschapsinstelling. Er werd door de directie volop gekozen om onze solidariteit met het zuiden volledig uit te drukken door het partnerschap met het CNPK. Deze vernieuwde samenwerking is dan ook niet langer een peterschap maar een echt partnerschap. Dit is ook de visie die het Provincialaat wil promoten. Concreet helpen wij vooral mee aan de uitbouw van ambulante zorg en het opvolgen van patiënten in de thuissituatie.
De Knoop anno 2015: (g)een (r)evolutie naar modulair werken in een vernieuwde infrastructuur Om het zorgaanbod binnen De Knoop, een zorgeenheid voor personen met een verstandelijke beperking en een psychiatrische problematiek, zo goed mogelijk af te stemmen op de vraag hebben we het voorbije jaar zowel op organisatorisch als op infrastructureel vlak gezocht naar een optimale ‘match’. Hierbij hebben we ons als doel gesteld om zowel inhoudelijk als organisatorisch te evolueren naar één Knoop met een modulaire werking. Begin 2015 bieden we binnen De Knoop 7 modules aan: • • • • • • •
Kortdurende opname in een gesloten setting (15 bedden + dagbehandeling) IPZ (intensieve psychiatrische zorg) (6 bedden) Heropname (10 bedden + dagbehandeling) Herstelgericht werken (8 bedden) Kortdurende opname in een open setting (11 bedden + dagbehandeling) GAUZZ (Gedragsstoornissen bij Autisme met Zware Zorgbehoevendheid) (5 bedden) Netwerkfunctie
Deze modules bieden we aan binnen de vernieuwde infrastructuur van De Knoop. Het bestaande bouwvolume moest behouden blijven, verder werd alles grondig aangepakt. Bij het uittekenen van de plannen hebben we enkele belangrijke uitgangspunten vooropgesteld: • • •
Geen ‘witte ziekenhuissfeer’ maar een eenheid met aangename kleuren met voldoende lichtinval. Privacy is belangrijk. Het aantal eenpersoonskamers is dan ook gevoelig toegenomen. Waar we patiënten toch dienen te beperken in hun bewegingsvrijheid (gesloten module, afzonderingskamer) moeten we hen vooral niet het gevoel geven dat ze opgesloten zitten (ramen tot op de grond, zicht op natuur, …). En wat met die verpleegpost ?! Weg met die verpleegpost ! Een centrale klacht vanuit patiënten is dat verpleegkundigen zo veel in de verpleegpost zitten en zo slecht bereikbaar zijn. Zo’n vaart is het echter niet gelopen (dat zou pas revolutie zijn …) maar we pogen de functie van de verpleegpost te veranderen. Het is niet langer een plek voor verpleegkundigen maar ook een plek waar we patiënten kunnen uitnodigen om even te komen praten, even te internetten of gewoon bij je te zitten. Het ‘magisch domein’ dient een plek te zijn waar we er zijn voor elkaar. Een gastvrije verpleegpost waar de deur voor iedereen openstaat.
Of we in ons opzet geslaagd zijn, zullen we in de eerste plaats aan onze patiënten dienen te bevragen.
Mobiel Team Antwerpen De Link
Sinds de start van MTA De Link, nu bijna twee jaar geleden, nemen wij naast de begeleidingen in de thuissituatie ook een aantal taken waar die strikt genomen binnen functie 1 liggen van het SaRA- netwerk. Twee dagen per week bemannen wij de advies- en wegwijzertelefoon. Ook verzorgen we vormingen voor de partners binnen en buiten het netwerk. De advies- en wegwijzertelefoon is er voor iedereen. We geven advies bij moeilijke situaties in de hulpverlening waarbij we samen met de beller nadenken en op zoek gaan naar een gepaste oplossing. Daarnaast proberen we de weg te wijzen in het ruime en soms complexe zorgaanbod van de psychiatrische hulpverlening. We maken gebruik van de website van OGGPA waar we een oplijsting van het psychiatrisch zorgaanbod binnen het SaRA netwerk kunnen raadplegen. Naast telefoon bestaat er ook een emailadres waar vragen of een casus naartoe gestuurd kunnen worden. Als het nodig is kunnen we een adviesgesprek op verplaatsing doen. We organiseren dan een huisbezoek en geven advies op basis van het gesprek in de thuissituatie. Het MTA biedt ook supervisie en vorming aan teams die actief zijn in de thuissituatie van personen met een psychische kwetsbaarheid. We leggen hen uit wat een psychische kwetsbaarheid betekent en hoe ze hiermee in de praktijk rekening kunnen houden. We gaan met hen uitvoerig in op hun praktijkervaringen. Het zijn vooral teams van thuisverpleging en gezinszorg die van dit aanbod gebruik maken.
2010 2011 2012 2013 2014 AANTAL MEDISCH PSYCHIATRISCHE OPNAMES 628 703 697 721 831 % Eerste opnames 57% 59% 58% 55% 53% % Medische heropname 43% 41% 42% 45% 47% % Man 57% 57% 53% 51% 51% % Vrouw 43% 43% 47% 49% 49% HOOFDDIAGNOSE BIJ OPNAME 2010 2011 2012 2013 2014 Stemmingsstoornissen 130 153 150 146 205 Stoornis middelen 129 152 146 156 150 Schizofrenie & psychotische stoornissen 147 136 126 121 133 Stoonis impulsbeheersing 65 50 91 49 55 Persoonlijkheidsstoornis Cluster C 25 33 49 50 59 Aanpassingsstoornissen 37 31 35 53 18 Dementie & cognitieve stoornissen 9 16 26 21 27 Stoornis kind & adolescent 22 36 25 35 55 Persoonlijkheidsstoornis Cluster B 32 24 17 29 26 Angststoornissen 6 20 13 21 18 Zwakzinnigheid 6 1 5 12 19 2010 2011 2012 2013 2014 Aantal Meldingen Bijzondere Gebeurtenissen 99 131 136 170 194
Met dank aan Jan Bogaerts, Bieke De Goey, Leen De Merlier, Willem De Muer, Bas Dhoey, Herman Evens, Dirk Goeminne, Kristof Haesendonck, Wendy Hallemans, Dries Lecluyse, Mick Malcolm-Panis, Elisabeth Roijaards, Nele Smets, Kathleen Stessens, Nele Van Damme, Toon Van den Bergh, Nicole Van Houtven, Hugo Van Noyen, Tom Vansteenkiste, Erik Van Tilburg, Kelly Vermeulen, Wilfried Weyts Fotografie: Sven Ceustermans, Sofie Demoulin, Tom Vansteenkiste Lay-out: Sofie Demoulin
Deurnestraat 252 Tel. 03 440 68 50
[email protected] [email protected] B - 2640 Mortsel Fax 03 440 73 42 www.amedeus.be www.vzwdelink.be Onze organisatie behoort tot de v.z.w. Provincialaat der Broeders van Liefde, Stropstraat 119, 9000 Gent
IBAN BIC RPR BTW
BE48 4143 0021 4127 KREDBEBB BE 0406.633.304
