Van de voorzitter. Onze NIEUWSBRIEF verschijnt vier keer per jaar. De eerste van dit jaar ontvingen we in februari. En voor je er erg in hebt vraagt de redacteur je om een stukje te schrijven voor de tweede NIEUWSBRIEF die van juni. Je gaat dan achter je computer zitten, overdenkt de afgelopen periode en realiseert je wat ons nog te wachten staat. Om met het eerste te beginnen. We kunnen terug zien op twee geweldige reüniedagen. In totaal kwamen er in die twee dagen ruim 925 reünisten. Er is genoten van het geboden programma zo blijkt ons uit talloze reacties. We ontvingen maar een enkel bericht dat minder positief was. Genoten van het programma maar ook van elkaar. Van het weer ontmoeten. “Oude maten” zien en bijpraten. Als bijzondere verrassing het krijgen van een heel fraaie maar ook emotie oproepende verjaarskalender. De niet aanwezige leden hebben deze kalender nu ook via de post ontvangen. Op de eerste dag mochten we onze minister van Defensie drs. Hans Hillen ontvangen. Een bijzondere eer om hem op deze speciale reünie (vijftig jaar na ons definitieve vertrek uit Nederlands Nieuw-Guinea) te verwelkomen. Zijn toespraak was ter zake doend, inhoudelijk goed en aansprekend. Zeker waarin namens het kabinet dank aan alle Nieuw-Guinea militairen werd uitgesproken. Op de tweede dag ontvingen we de Inspecteur-generaal der Krijgsmacht en tevens Inspecteur der Veteranen de Luitenant-generaal Lex Oostendorp. Als bijzonder genodigde was ook aanwezig de directeur van het Veteranen Instituut de KTZA b.d. Frank Marcus die een warme, op feiten berustende rede uitsprak. En als laatste onze wel heel bijzondere gast, de Veteraan onder de Veteranen Luitenant-generaal b.d. Ted Meines. Ook het optreden op de beide dagen van de dansgroep Manikion, Patty Brard en de showband van Sergeant Wilson was van een hoge kwaliteit. En niet te vergeten onze al jaren aanwezige “Huisband” Carbon. En natuurlijk was er ook weer de grote loterij met prijzen waar je u tegen zegt. Dat we de organisator daarvan evenals de reüniecommissie en alle betrokkenen extra hebben bedankt is meer dan logisch. Ook Wageningen ligt alweer achter ons. Onze deelname daar wordt steeds weer als heel waardevol ervaren. Op donderdag 24 mei was er dan onze statutaire ledenvergadering. En in alle eerlijkheid, het aantal belangstellenden viel erg tegen. Als je je realiseert dat er op het aantal van ruim 1230 leden krap veertig aanwezig waren dan wordt je daar als betuur niet vrolijk van. En dan nu op naar zaterdag 30 juni. De Nederlandse Veteranendag in den Haag. De projectleider en de detachementcommandant hebben er alles aan gedaan om onze deelname hieraan ook weer tot een succes te maken. Het antwoord is nu aan ons. Laat zien als we voorop lopen in blok twee, wie we zijn, wat we zijn, hoe we zijn en wat we willen uitstralen. En de Morgenster wordt meegedragen! Mag ik allen een prettige, aangename, maar vooral zonnige Veteranendag toewensen. En voor degenen die het niet ter plekke kunnen meemaken. Geniet van de TV beelden of verslagen in de andere media. Dat het u allen goed mag gaan Uw voorzitter Cees Aarts
1
Inhoudsopgave
Verhalen uit ons Nieuw-Guinea verleden
pag. 03 t/m 10
Van het bestuur
pag. 11 t/m 15
Berichten van en over onze organisatie
pag. 16 t/m 18
Boeken rubriek
pag. 19 t/m 20
Musea
pag. 21 t/m 22
Oproepen
pag. 23 t/m 24
Reünie 50 jaar na dato
pag. 25 t/m 31
2
Verhalen uit ons Nieuw-Guinea verleden Eerste week door Ed van Tuijl Mijn eerste week in Merauke. Wat overkomt me. Op een stille zondagmorgen. Samen met een zak post gedropt op de strip. Sergeant Booy heeft geen idee wat hij met me aanmoet. Stopt me zolang maar bij het tweede peloton. Later, zo blijkt, een dreamteam. Presteert prima. Maar op die eerste zondagmorgen voel ik me als een kat in een vreemd pakhuis. Nog in burgerkleding. Dan kun je nog zo’n ‘ouwe tropen stomp’ gezicht opzetten. Je bent en blijft natuurlijk een baroe in optima forma.
Ik rotzooi wat in mijn kast. Tirailleurs waar wél maanden tropendienst van af te lezen is, keuren me amper een blik waardig. Wat doet dat stafpikkie op hun kamer. Mijn tas met twee sloffen Camel maakt meer indruk. Even naar de wc blijkt geen goed idee. De sloffen zijn verdwenen. Gewoon geconfisqueerd door de ouwe hap. Ze doen er niet eens geheimzinnig over. Ik zie de kamelen her en der door de kamer gaan. “Ach, baroe. Je moet hier toch aan de zware shag. Hoe eerder hoe beter.” En ik denk bij mezelf. Mijn god, hoe kom ik dit jaar door. Ik krijg zo’n zwart pakje met die blauwe letters naar me toe gegooid. “Hier, vang. Draai er maar een.” Ik moet wel want zonder mijn sloffen valt er niks meer te roken. Zware shag. Wie heeft het ooit uitgevonden. De geur alleen al doet me ter plekken besluiten om te gaan werken aan mijn verslaving. Maar vijf minuten later wint die verslaving het alwéér. Geef toch maar op die shag. Onhandig sta ik met flinterdun vloeipapier te rommelen. Rijstvloei, zo begrijp ik. Ik zoek met m’n tong het gomstripje om de zaak te plakken. Zit er niet. Er zit niks. “Gewoon goed nat zeveren, dan blijft het lang genoeg kleven”, adviseert de eigenaar van de shag. We gaan eten. Houten tafels, houten banken. Marinekaas. Ik heb de verschillende metamorfoses van kaas naar zweetkaas, naar schimmelkaas, naar poederkaas, al eens uitgebreid beschreven. Nu is het nog nieuw voor me. Verder appelstroop en pindakaas. Ziedaar de complete menukaart. En ik denk bij mezelf. Mijn god, hoe kom ik dit jaar door. De eerste werkdag. Naar de fourier. Sergeant/majoor Kroes taxeert mijn maten vanaf een meter of tien. Erg scherp kan dat brilletje met dikke glazen toch niet wezen. Dat blijkt wel. Want de maten die hij afroept, kloppen van geen kant. Onderbroeken tot over mijn knieën. Hemden waar de eerste de beste moslim op vrijdag zo mee naar de gebedsdienst kan. Bijkans tot aan m’n enkels. Een cowboyhoed die ver over mijn oren zakt. Kroes blijft maar maten roepen die ik in mijn hele burgerleven nooit meer gedragen heb. Langzaam wordt de berg PSU op mijn uitgestrekte armen steeds hoger. Ik bezwijk er haast onder.
3
Naar de kamer voor het changement. Van burger naar militair. Wie me ziet ligt in een deuk. Ik wordt onderschept door een telegrafist. “Meekomen. Je moet naar een andere kamer.” Dag tweede peloton. Ik zal jullie later nog vaak vergezellen. Voor het eerst op het radiostation. “Ga maar een tijdje berichten zitten luisteren en probeer ze maar uit te tikken.”Ik sterf van de zenuwen. Zelf seinen is er nog láng niet bij. En ik denk bij mezelf. Mijn god, hoe kom ik dit jaar door. De volgende ochtend. Niet echt lekker geslapen. Hoezo, warme tropennachten. Lag te sterven van de kou. Ben uiteindelijk maar in zo’n bedovertrek gekropen. Hoef nog geen dienst te draaien. Ze moeten nog uitzoeken bij wie ik in de ploeg kom. Ik zit aan de achterkant, of van de weg af gezien, de voorkant van het gebouw op een bankje. Zie Papoea’s en ander spul van A naar B lopen, fietsen en rijden. Steek een zware shag op. Nat gezeverd en wel. Ik leer het al aardig. Appél. Collega telegrafist Geert blaast uit alle macht op zijn trompet. Onbegrijpelijk dat die zijn hele leven nog bij de Vessemse fanfare zal zitten. ‘n Goei muzikant in Brabant. Maar hier in Merauke de ene verkeerde toon na de andere. Geert heeft de avond ervoor waarschijnlijk iets teveel pilskes op. Zelfs ik hoor dat het niet zuiver is. Maar niemand stopt vingers in zijn oren. Dus ik ook maar niet. Na het eten wat op bed liggen stinken. Plekje voor jezelf heb je hier niet. Dat is het. Gebrek aan privacy. Toen nog geen hot item. Maar dat was ’t wel. Dan maar naar de enige plek waar je zoiets mag verwachten. De WC. Hoezo privacy. De vloer van het plas- en poephok staat volledig onder water. Volgens mij veroorzaken de twee schoonmaak Papoea’s elke keer weer expres een lekkage. Daardoor houden ze een dagtaak voor een paar piek per week. Want onder water staat die vloer eigenlijk elke dag. Niet zo erg, hoor. Maar wij zitten wel te kijk. De natte vloer is één grote spiegel. Dus je zit, met je broek op je enkels, constant in het zicht. De blote kontenshow van de D-compagnie. En ik denk bij mezelf. Mijn god, hoe kom ik dit jaar door Vijftig jaar later. Ik pak het stapeltje post dat mijn oude moeder netjes heeft bewaard. Met ’n elastiek erom. Ik lees een van de eerste brieven die ik schreef. Ik citeer. “Hallo allemaal. Ik ben nu bezig aan mijn eerste week in Merauke. Mooie plaats. Mooie kazerne ook. Niet te groot, niet te klein. Lekker warm hier. Ik slaap prima. Heb intussen mijn tropenuniform aan. Mooi strak pak met een cowboyhoed. Heel apart. Leuke jongens op het radiostation. Ik heb al aardig zitten seinen. Heel snel. Met beroepstelegrafisten van de aankomende plane of die van de Snellius, een marinevaartuig. Eten valt niet tegen. Ik rook tegenwoordig zware shag. Dat doen ze hier allemaal. Heeft iets met de warmte te maken, begrijp ik. Met rijstvloei. Dat leg ik later nog wel uit.” Verder gaat de brief. Bla bla bla. Alles is mooi, leuk en aardig. Ik eindig met: “Nee, thuisfront. Jullie hoeven je over mij geen zorgen te maken. Ik kom het komende jaar wel door. De groeten.” Brieven met hier en daar een leugentje om bestwil. Die traditie heb ik een jaar volgehouden! Volgens mij ben ik niet de enige geweest. Wel dan?
4
“Met kerst voor iedereen kip” 2
Van De slager van Merauke, Dick Hansen
door Ed van Tuijl Zeist - Dick Hansen, geboren en al zeventig jaar getogen in Zeist, heeft een stapel foto’s op tafel uitgestald. Kiekjes, zwart wit, uit de tijd dat hij in Merauke diende. Hij is er nog altijd niet toe gekomen om ze in te plakken. Ze vertellen het verhaal van de slager van Merauke. Want Dick was officieel slager/kok. Met de nadruk op dat eerste.
“Op zich niet zo verwonderlijk”, vertelt hij. “Want mijn vader was ook slager en ik zou hem thuis in de zaak gaan opvolgen. In Vught kwam ik op. Daarna naar de Koksschool in Leiden. Vervolgens Roermond en Oirschot en toen richting Biak.” Zijn eindbestemming werd Merauke. Daar waren ze best blij met de komst van een echte slager. De bush zat immers stikvol met herten. Eindelijk kwam er iemand die ze ook vakkundig kon uitbenen. “Maar ik heb ook wel eens een koe en een varken geslacht”, vervolgt hij en zoekt wat foto’s als ondersteunend bewijs. “Toch was het dagelijks vlees voor de kazerne hoofdzakelijk hertenvlees. Aangeleverd door de Chinees. In de bami, in de nasi of gewoon met witte rijst, altijd lekker mals hertenvlees.” “Overigens was dat nog een hele toestand met dat varken. We gingen het beest in de kampong ophalen. Ik had honderd gulden meegekregen. Ze vroegen honderd en tien. Voor de ontbrekende tien piek heb ik na de slacht de kop en de poten teruggebracht. Het beest had ik voor een nacht in de schuur van de chauffeurs gestald. Daar stonden van die vaten met teer. Heeft me dat varken een dergelijk vat omgestoten en daar was hij in gaan liggen. Toen we hem gingen ophalen had ik met tonnen een soort afzetting gemaakt voor als hij naar buiten kwam. Ik zie hem nog door die deur komen. De voorpoten helemaal stijf van de teer. Ik was inderdaad ook de man die het paard van Boerrigter, onze dokter, heeft geslacht. Hij had het beest zolang met een touw aan het hek vastgebonden. Maar dat paard was ergens van geschrokken en had zichzelf min of meer opgehangen. Kortom, geen redden meer aan. Dus mocht ik het de andere dag slachten. Een gedeelte heb ik in een koelruimte op kunnen slaan zodat ik ook later nog regelmatig paardenvlees op het menu kon zetten. Tijdens speciale gelegenheden deden we iets bijzonders. Met kerst, bijvoorbeeld, was er altijd voor 5
iedereen kip. Die kwamen vanuit Australië.” “Ja, ik heb ook meegedaan aan die actie om het probleem met de zwerfhonden op te lossen”, vervolgt hij. “Er waren er veel te veel. Dat liep ’s nachts over het kazerneterrein. Gewoon een hondenplaag. Op een dag komt sergeant Moor naar me toe. We moesten er iets aan gaan doen, vond hij. De oplossing was strychnine. Nee, dat heb ik niet in gehaktballetjes gedaan zoals ik in een van de nieuwsbrieven las. Ik had een soort kartonnen doosjes gemaakt met daarin cornedbeef. Daarop wat strychnine. Twee nachten zijn die dozen overal op het kazerneterrein uitgezet. Het werkte perfect. Ik geloof in totaal 35 zwerfhonden. We hebben ze achter op het terrein, nabij de watertoren, begraven. Overigens kan ik me niet meer herinneren dat daar ook een hond van de kazerne bij was.” De slager pikt er hier en daar nog een foto uit en vertelt het bijbehorende verhaal. Van Lucas, de Papoea die hem altijd hielp. Zeg maar, zijn vaste medewerker. Hij wijst op het hokje achter de keuken. Zijn vaste domein. Daarin de werkbank waarop hij als een echte ambachtelijke slager dagelijks bezig was. Die werkruimte had hij min of meer helemaal zelf ingericht en van de nodige spullen voorzien. Hij begon met niks. Niet eens een behoorlijk mes. “Totdat ik bij de foerier noodrantsoenen zag liggen waar van die mooie messen bij hoorden. Een complete set. Die heb meteen maar meegenomen.” Hij wijst op de keukenbezetting. Zijn collega koks. Met korporaal Mays. “Of Mais, ik weet niet precies meer hoe je zijn naam spelde. Op een goede dag kreeg kapitein Snoeck het idee om met de koks en andere jongens van de stafcompagnie maar weer eens aan exercitie te doen. Ik was naast kok, in geval van nood, brenschutter. Er schijnt een manier geweest te zijn hoe je die bren bij het exerceren moest dragen. Ik had ‘m gewoon plat op mijn schouder liggen met mijn arm er half overheen. Het was alles bij elkaar een zootje ongeregeld. Ik met die bren al helemáál. Blijkbaar niet om aan te zien want die ouwe zei al snel, Hansen, ga jij maar terug naar je hok. Dit is geen gezicht.” Over die ouwe gesproken. Via, via kwam Dick vorig jaar aan het adres van de weduwe van Snoeck. Vanaf zijn vakantieadres hebben hij en zijn vrouw haar bezocht. “Een hartstikke leuk mens. Net zo hartelijk als haar man vroeger was. Ze vertelde dat hij tien jaar geleden is overleden. Ik op mijn beurt heb haar nog eens uitgelegd hoe populair hij onder jongens was. Dat vond ze natuurlijk prachtig om te horen.” “Ach, het was feitelijk een prachtige tijd”, zegt hij tot besluit. “Ik zal best gebaald hebben toen ik precies bij de lichting zat die er steeds maar weer maanden bij kreeg. Al met al ongeveer zes maanden extra. Maar in je herinnering heb je toch heel veel boeiende ervaringen opgedaan. Uiteindelijk zou ik wel razendsnel repatten. Er kwam bericht binnen dat mijn vader ernstig ziek was. Dus niet met de KPM boot naar Sorong. Nee, ik werd naar Biak gevlogen en meteen door naar Holland. Ook dat zal ik wel aan die ouwe te danken hebben gehad.”
6
De Echo van Nieuw Guinea 3
Door Johan Beumer
Het is 2012.’ Laten wij nog één keer een reünie houden. Vijftig jaar geleden verlieten we Nieuw Guinea. We, een aantal sobats, die in de herfst van 2011 in hotel Haarhuis in Arnhem bij elkaar kwamen om daarover te praten. Drie jaar geleden hadden wij voor de tweede keer een reünie georganiseerd voor de ‘Groote Beer - gangers ‘ en speciaal voor de maten van de Echo- compagnie, die destijds gelegerd waren in de Remu- kazerne in Sorong.
Destijds, op 1 oktober 1961 uit Hoek van Holland vertrokken met de ‘Groote Beer‘ voor een reis van ongeveer 30.000 km via Curaçao, door het Panama kanaal en Hawaï (Honolulu) naar ons overzeese land. Een onvergetelijke gebeuren voor ons allen , waarvan de meesten nog geen 21 jaar waren. Sommigen kwamen nog niet droog achter de oren, zo achter moeders pappot vandaan. En dan op weg naar dat verre land dat we alleen uit boekjes kenden. Na enige praat- en doe werk hield de Echo- compagnie (de Groote Beer – gangers), op 12 april j.l. van dit jaar voor de tweede keer, een gezellige reünie in ‘Bronbeek’ in Arnhem. Per slot van rekening vond onze tropenopleiding - althans wat er voor doorging - in de Saksen Weimar kazerne in Arnhem en omstreken plaats. Een historische plek dus om nog eens bij elkaar te komen. Ongeveer 85 personen gaven gehoor aan de uitnodiging van organisator Theo Kersten. Onder de aanwezigen, al dan niet samen met hun partner, waren ook de officieren, De Rijk en Straatman, destijds pelotonscommandanten van het 1e en het ondersteunings- peloton en enige onderofficieren uit die jaren. Als eregast John Jordan, destijds sergeant en speciaal voor deze reünie, samen met zijn echtgenote, uit Amerika overgevlogen. Enige maanden tevoren waren zij 50 jaar getrouwd. Het is een goede gewoonte bij de Echo om ook officieren en onderofficieren uit te nodigen. Per slot van rekening maakten wij samen deel uit van één grote Echo- familie In Nieuw Guinea. Ontvangst in het sfeervolle Bronbeek met koffie met spekkoek en na de opening kwamen al gauw de verhalen los. Een moment stilte voor degenen die niet meer thuis kwamen na hun diensttijd. Verhalen van nu: over onze gezinnen, onze kinderen/kleinkinderen, onze werkzaamheden in de burgermaatschappij, hobby’s /liefhebberijen en wat dies meer
7
zij, Naarmate het uur vorderde en de monden gespoeld waren, toch ook de verhalen van: ‘weet je nog wel, toen, en toen... gebeurtenissen die wij samen of in groepjes beleefd hebben. Tegen het middaguur: het Chinees- Indisch buffet dat een ieder zich goed liet smaken, waarna Theo en enige anderen nog een leuke verloting hield met aardige prijzen. We werden op de kiek gezet en Theo bleef de spil van het geheel op die dag, de grote regelaar. Na vele onderonsjes in groepjes en de nodige consumpties werd het in de namiddag tijd om weer naar huis te gaan. Voldaan en met een goed gevoel, oude makkers gezien en gesproken te hebben. Theo komt onze speciale dank toe voor het vele voorafwerk dat hij en enige sobats om hem heen, verricht hebben. Wie weet, Theo als wij over enkele jaren nog niet te stram en te krakkemikkig zijn, nog een keertje ??? Een weekje later, 19 april zagen een 15-20 tal van ons elkaar opnieuw. Nu op de grote reunie van onze Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea Militairen in ‘t Harde. Al waren wij als ‘Sorong- groep ‘ daar wat weggedrukt in een te kleine hoek van de grote zaal, maar niet getreurd met passen en meten en links en rechts stoelen erbij gesleept te hebben, konden wij onze hernieuwde ontmoeting voortzetten. Na de opening van de ceremoniemeester en de toespraak van minister Hans Hillen, ook nu een ogenblik stilte voor degenen die het leven verloren of blijvend gewond thuis kwamen. Het optreden van Patty Brard en een Papua meisjesgroep, werden er vele gesprekjes aangeknoopt met bekenden, maar ook met onbekenden. Het bier en fris vloeide rijkelijk – maar niet te gek - en ook de nasi- maaltijd door Paresto was goed verzorgd. Wel al moesten de vele aanwezigen wel heel lang ‘in de file‘ staan om een bord met heerlijkheden in bezit te krijgen. Na nog enig entertainment en koffie met een broodje kwam aan al dat feestelijke rumoer een einde. Goed elkaar weer eens gezien en gesproken te hebben. Voor ons Echo-ers maakte, de zeer lange zeereis, het passagieren in havensteden en onze belevenissen in het land en met zijn volk, de Papoea’s en dat alles in een majestueuze natuur, diepe indruk en laat vooral zoete herinneringen na. Daarbinnen speelt vooral de grote mate van kameraadschap een grote rol. Wellicht is dat gegeven ook het doel van een reünie. Niet een leuke organisatorische klus voor besturen en initiatiefnemers. Een reünie heeft m.i. alleen zin wanneer er onder de deelnemers oprecht blijdschap is je oude maten uit die tijd weer eens te ontmoeten. Sobats waar je min of meer gedwongen was – dag en nacht en in lief en leed. – mee op te trekken, Maanden lang, zonder nog eventjes naar je moeder en vader te kunnen gaan of naar je liefje of je vrienden in Nederland. Ik kan er over meepraten. Dus Theo en bestuur VNNGM, zolang onze voeten ons nog kunnen dragen, zorg ervoor dat wij bij tijd en wijle nog eens bij elkaar komen, want die kameraadschap verdwijnt niet. Het was een warm weerzien. Tempo Doeloe Door Gerrit van Faassen In eerdere Nieuwsbrieven verschenen ook artikelen onder de titel 4 Tempo Doeloe van de hand van Gerrit van Faassen De werkdag bij de Marine Bij de marine is een doordeweekse dag gewoon een werkdag. Die begint in Nieuw-Guinea om 06.00 uur. Dan wordt je gewekt door een sirene of een bootsmansfluitje.
8
Onmiddellijk van onder je klamboe uit je bed en maakt dat gelijk netjes op. Dan vlug wassen en in de kleren om snel naar de eetzaal voor brood en koffie. Als je erg vlug bent, kun je om 06.30 uur weer terug zijn in de barak. Om 06.40 uur is het, “baksgewijs”, inspectie. Overdag draag je een T-shirt met korte kaki broek. Buiten moet je altijd je matrozenmuts op je kop hebben. Dan marcheer je naar de plaats waar de trucs staan voor vervoer naar Boroekoe, het marine vliegkamp en daar beginnen de werkzaamheden om 07.00 uur. De meeste dienstplichtigen, ook wel zeemiliciens genoemd, komen bij de brandweer op het vliegveld terecht en zijn van hun dienstvak hulpvliegtuigmaker. Ondergetekende kwam door zijn burger beroep in de timmermanswerkplaats. De chef was daar een sergeant timmerman, verder werkten daar nog 3 marine timmerlieden en twee Papoea hulpen uit Biak voor hand- en spandiensten. Je werkte daar tot 13.30 uur en om 10.00 uur was er koffiepauze. Na einde werk, bij de marine “vastwerken” geheten, opstellen voor de montage hangar voor de terugreis naar de Base, om 13.40 uur. In de eetzaal MLD stond daar de warme hap klaar, meestal rijst, soms aardappelen uit blik, erg smakelijk was het zelden. Wacht “Daarna vrij, als je tenminste geen wachtdienst hebt. In de eerste maanden op Biak was de wacht 3 van de 4.D.w.z. Drie dagen vrij, de vierde dag de wacht. Later werd dat 2 van de 3; een stuk zwaarder. Twee dagen vrij van wacht en dan was je al weer aan de beurt. De wacht bestond in hoofdzaak uit schildwacht lopen. Gewapend met een Lee-Enfield geweer met een banjonet er op maakte je rondjes langs de gebouwen en werkplaatsen op het vliegkamp. Bij onraad moest je roepen: ”Halt,of ik schiet”of in het Maleis: Berhenti, kalau tidah, saja pasang. “De wacht was 2 uur op 4 uur af, vanaf vast werken tot de andere morgen 00.07 uur Op zaterdag en zondag had je uiteraard vervelend lange wachtdiensten. Tussen het wachtdouwen door sliep je in het wachtgebouw op Boroekoe. Je moest je daar inschrijven in het Porboek. De leerling van de wacht kon in dat boek zien hoe laat je op post moest komen en je gewekt (geport) moest worden. Bij een officier zei de leerling: ”Meneer, ze willen u wakker maken.” De enkele keren dat ik leerling van de wacht was heb ik iedereen fatsoenlijk wakker kunnen krijgen. Ging er altijd 2 keer bij langs en als er een echte - snurker - bij was liet ik hem een krabbel achter zijn naam zetten, dan was je altijd gedekt. Als leerling was je plaats in het wachtgebouw, waar ook de officier en onderofficier van de wacht, verbleven. Wat verder? Om 17.30uur kon je avondeten op de Base. Het beleg was vaak kaas en Jam. Eten uit blik en alle avonden werd je “doodgegooid” met cervelaatworst, wat ook wel “sterf op straatworst” werd genoemd. Na het eten omkleden voor de avond, lange broek met overhemd en de mouwen naar beneden. Het “Malariatenue” zoals we dat noemden. Zondags over dag is het tenue “Kort wit”en als je in de avonds wilt passagieren “Lang wit”. Op zondagmorgen zijn er kerkdiensten in het kerkje op de Base voor Katholieken en Protestanten. Er is daar een vlootaalmoezenier en een vlootpredikant. Een enkele keer gingen we op zondag avond met, de sloep naar de wal om daar naar een bijeenkomst van Jeugd en Evangelie. Te gaan. Zo zijn we wel eens aan huis geweest bij Dominee Ten Haeft, die later verzorgingspredikant werd in Clara Feyoena Heem. Maar we gingen ook wel naar de Chinees, even voorbij het kamp. Daar was de nasi goedkoop maar het bier duur; Een pijpje Heineken in 1956 kostte al een gulden. Van je katje van 124 gulden per maand was dat een heel bedrag. In de kantine op de Base was het bier goedkoper. Je kon er ook er soms ook een boterham met een spiegelei kopen. Als je bij de Chinees een spiegelei wilde bestellen,vroeg je om een “telor (ei) mata(oog) sapi (koe)
9
Verder was er op Biak weinig te beleven. Het was er behoorlijk heet,het was eigenlijk een grote brok karang,koraal. Groente en vruchten werden er niet verbouwd. Verse groente en vers fruit werd aangevoerd uit Manokwari, een paar keer per week vloog een Dakota van vliegmaatschappij De Kroonduif naar die plaats op ruim een uur vliegen van Biak. Daar woonden veel Indo, s die een plantage hadden aangelegd. Na negen maanden op Biak mocht je daar ook naar toe vliegen voor een week vakantie, wat wij ook in april 1957 hebben gedaan. Er waren op Boroekoe 2 squadrons: Squadron 7 die met Fire Flies vlogen en Squadron 321 met amfibisch, in 1956 vlogen ze nog met de befaamde Catalina en later de “crewkiller” Martin Mariner, die aan zijn bijnaam gekomen is omdat er in totaal 40 marinemannen met verongelukt zijn, tijdens verschillende vluchten en missies in en buiten Nieuw-Guinea. Zwarte bladzijde uit de geschiedenis van de M.L.D De Catalina vliegboten en amfibisch waren in 1956 te oud geworden en waren dringend aan vervanging toe. De Nederlandse regering kocht toen in Amerika een aantal Martin Mariners, die waren goedkoop maar waren oorspronkelijk als vliegboten gemaakt, dus wel drijvers maar geen wielen. Omdat ze hem ook op het land wilden inzetten werden er wielen onder gebouwd, waardoor de kist 1900 kilogram zwaarder werd en daardoor moeilijker te besturen. Op 1 februari 1956 vertrok de eerste Martin Mariner richting Nieuw-Guinea. Door diverse storingen onderweg arriveerde dit vliegtuig pas half maart op Biak. Het kon daar nergens onder dak want men was nog bezig om op Boroekoe te Biak een nieuwe hangar voor dit type vliegtuig te bouwen. Later werden er meer Mariners overgevlogen maar de 303 bleef een pechvogel. De 303 moest in augustus 1958 terug naar Nederland vliegen voor een groot onderhoudsbeurt. Ze zouden Nederland nooit bereiken, want op 10 september 1958 verongelukte deze amfibie met zijn volledige crew bij Abadan in Perzië. Een zware slag voor de Marine Luchtvaart Dienst. Nog geen jaar later verongelukt er weer een Mariner, op terugreis voor groot onderhoud naar Nederland, de P 306.Deze stort neer bij Goa in India op 10 juni 1959 waarbij alle 8 inzittenden omkwamen. Het verlies aan mensenlevens in NieuwGuinea is bij de marine het hoogst. Veel te laat zijn( pas op 3 maart 1960) alle Mariners door de CDT. van de MLD in Nieuw-Guinea, de Kapitein Ter Zee Vlieger, A.J. de Bruin buiten dienst gesteld. Later kwamen er andere vliegtuigen maar dat was na mijn tijd. Ik meen dat de MLD behalve met de Firefly daarna ook gingen vliegen met oude DC -3 Dakota, s waar in de loop van de tweede wereldoorlog 10.000 stuks van zijn gebouwd. Op de avond van 2 januari 1961 verongelukte de Dakota 079 tijdens een nachtelijke oefenvlucht na een ontploffing aan boord bij Biak en stortte in zee. Vijf marinemannen kwamen daar bij om. Exact 50 jaar later, op2januari 2011is er bij het Indiëmonument in Roermond een plaquette onthuld met de vijf namen van de bemanning van de Dakota 079. Vermeld dient nog te worden het neerstorten van de Super Constellation Neutron van de KLM bij Biak in zee op 16 juli 1957, waarbij 68 mensen omkwamen en 10 Passagiers werden gered. Dit vliegtuig was op weg van Sydney naar Amsterdam. Verder is er nog een Mariner verongelukt bij Merauke op 12 augustus 1957, alle inzittenden (waarschijnlijk acht in getal) kwamen bij dit ongeluk om om. Op 17 december 1959 verongelukte de Martin Mariner P302.5, bij de Patipibaai. Marinemannen verdronken maar er waren drie overlevenden, onder wie sergeant Gerhard de Bruin, deze werden door te hulp geschoten Papoea, s gered ( Kijk op internet naar Martin Mariner Biak ) en (Neutron KLM verongelukt) Groeten van de kajoe, G.van Faassen.
10
Van het bestuur
WIJ GEDENKEN
Met eerbied en in gepaste stilte brengen we een laatste eresaluut aan: P.G. Biemans
Voermanstraat 443
4204 RH Gorinchem
M.A.A. Valkenburg
P. Schuncklaan 935
6418 VD Heerlen
J.J. den Ouden
Slaghaam 43
3192 HG Hoogvliet
C.van Essen
Bottermeen 7
3844CW
Harderwijk
J.J. Dukers
Heulsterstraat 20
6114 ES
Susteren
J.L. Arends
Horstacker 1217
6546 EC
Nijmegen
Wij heten onze nieuwe leden welkom
D.N. Oppedijk
Tulpenkroftlaan 9
1851 XL
Heiloo
F.van Dok
Nicolaas Witsenkade 1f
1017 ZR
Amsterdam
E.J. Jansen
Gorsstraat 13
3201 DB Spijkenisse
A.A. Willemsen
Koningsweg 27c
6816 TD
Arnhem
M.P. Leijs
Brabantlaan 15
4902 BJ
Oosterhout
M.G.A. van der Aa
Jan v. Riebeeckstraat 19 5684 EH
Best
F. van Dijk
Perengaarde 82
3344 PR
Hen Ido Ambacht Franeker
J. van der Velde
Harlingerweg 65
8801 PB
H. Jansen
Sluispad 15
2201 GH Noordwijk
A. Kuiper
Tulpstraat 42
4461 NZ Goes
A.A.J. v/d Brand
Velperweg 147 app06
6824 MB Arnhem
Mr.O.J. de Lange
Oostduinlaan 179
2596 JL
G.C. v/d Hoonaard
Haesackerlaan 17
1851 MK Heiloo
A. v/d Grift
De Monding 47
3906 ED Veenendaal
A.C. Nienhuis
Van Hogendorpstraat 11 8121 ZS
Olst
J.M. Bartels
Overweersepolderdijk 34 1442 AE
Purmerend
P. Luteijn
Diepenbrockstraat 321
4536 Gt
Terneuzen
G.M. Galesloot
S.Bolivarstraat 7
3573 ZE
Utrecht
R.A. Bisschop
De Kieviet 27
3972 PH
Driebergen
M.H.A. Grijseels
Groot Bijgaardlaan 17
5628 VT
Eindhoven
J.T.S. Stegenga
R. Visscherstraat 32
4942 DE Raamsdonkveer
Den Haag
11
W.C.H. Voermans
Gomarusstraat 37
4845 EG Wagenberg
A.M.J. Schouwenaars Van Mourikstraat 1
4132 CR T6C0R1
Vianen
C.H.M. Berk
8136-79 Avn
Edmonton (Canada)
A. Margoli
Heer Rudolfstraat 12
7271 WG Borculo
J.H.B. Wekking
Enschdesestraat 50
7582 PN
P. Westerhoff
Napoleonsweg Nrd 6
6096 NC Grathem
N. Buis
Mildenburg 19
3328 JE
P.A. Stam
Dorpsstraat 18
4341 NA Arnemuiden
Losser Dordrecht
30 Juni 2012 Nederlandse Veteranendag, zaterdag 30 juni 2012, Den Haag In de binnenstad van den Haag en op het Malieveld. De NVD start ‘s ochtends met een plechtige bijeenkomst in de Ridderzaal in aanwezigheid van van ZKH Prins Willem-Alexander en Ridders MWO, de MinisterPresident en andere autoriteiten. Toegang alleen voor genodigden. Dit wordt gevolgd door Medaille-uitreiking op het Binnenhof. Ongeveer 80 militairen die net terug zijn van een missie zullen hier worden gedecoreerd in het bijzijn van hoogwaardigheidsbekleders en natuurlijk hun familie. De hele dag – van 09.00 tot 17.00 uur – is het Malieveld open voor iedereen. Er is van alles te zien en er wordt een afwisselend programma geboden door en voor veteranen en bezoekers. Historisch materiaal zal te zien zijn en voor de kinderen is er een Activity Park en voor de kleintjes een Kids Corner. Vooraan op het Malieveld zijn in het tentendorp organisaties en instellingen aanwezig, die van belang zijn voor de veteranen zoals het Veteraneninstituut. Omdat het 50 jaar geleden is dat Nederlands Nieuw-Guinea werd overgedragen aan de Verenigde Naties, wordt daaraan ook de nodige aandacht geschonken, o.m. met een tent van onze vereniging waar een deel van onze fototentoonstelling te zien zal zijn en er is ook boekverkoop. Kort na 13.00 uur start vanaf het Malieveld het kleurrijke defilé. Er marcheren dan een kleine 4000 mensen door het centrum van Den Haag in honderd detachementen gevolgd door historische voertuigen. Ons detachement zal na de Koninklijke Marine en Mariniers vooraan in het cluster van de Koninklijke Landmacht lopen. Het defilé wordt afgenomen door ZKH de Prins van Oranje en tijdens het defilé zullen historische en moderne vliegtuigen een indrukwekkende fly-past uitvoeren. Op het Malieveld is ook een Muziekpaviljoen te vinden. Er zal muziek zijn van de Veteranen Top 50. Belangrijke toppers uit de inzetperiode worden vertolkt maar ook solisten van toen zullen op het podium staan zoals Riem de Wolff en Anneke Grönloh onder begeleiding van de Koninklijke Militaire Kapel “Johan Willen Friso” en het orkest van de Koninklijke Luchtmacht. Voor het meer moderne genre zullen o.a. Belle Perez en DJ Alex van Oostrom zorgdragen. En last but not least is er in de middag een optreden van het Korps Rijdende Artillerie van de Koninklijke Landmacht met hun Gele Rijders. N.B. Als u op 30 juni Den Haag wil bezoeken is het raadzaam om met de trein te komen (CS) want de binnenstad is voor gemotoriseerd verkeer afgesloten. 12
6, 7 en 8 juni 2012 Marinedagen, 6, 7 en 8 juli 2012, Den Helder Officieel zijn de Marinedagen op 7 en 8 juli maar voor veteranen is dit al op vrijdag 6 juli. Onze vereniging zal present zijn in de hoofdtent waar wij de mogelijkheid krijgen ons te profileren met onder andere een deel van onze fototentoonstellingen de verkoop van verenigingsartikelen. 15 augustus 2012 Stichting Herdenking 15 Augustus 1945 - Den Haag Op woensdag 15 augustus 2012 organiseert de Stichting 15 augustus 1945 te Den Haag de jaarlijkse herdenking van het einde van de Tweede Wereldoorlog in Z.O.Azië. Deze herdenking begint in de ochtend met een bijeenkomst in het World Forum Centre en wordt voortgezet met een ceremoniële plechtigheid bij het Indisch Monument aan de Prof. Teldersweg. Meer informatie kunt u vinden op de website www.indieherdenking.nl. De Stichting doet een beroep op de aangesloten organisaties om hun leden te vragen te willen assisteren als vrijwilliger. Te denken valt hierbij aan het controleren van plaatsbewijzen en het aanwijzen van zitplaatsen. Hebt u belangstelling hiervoor dan kunt u zich opgeven bij het centraal meldpunt:
[email protected] t.a.v. secretaris werkgroep herdenking. Wilt u zich opgeven als donateur van de Stichting dan kunt u dit melden aan bovenstaand mailadres of per briefkaart aan: STICHTING HERDENKING 15 AUGUSTUS 1945 Postbus 85747, 2508CK Den Haag. 1 september 2012 Herdenking Nationaal Indië Monument, Roermond.
De jaarlijkse herdenking bij het Nationaal Indië Monument zal dit jaar plaatsvinden op zaterdag 1 september 2012. Vanwege het feit dat het dit jaar een 25-jarig jubileum betreft worden er meer deelnemers verwacht dan vorig jaar. Ook hier vraagt de Stichting om assistentie van vrijwilligers. Mocht u hier belangstelling voor hebben dan kunt u zich opgeven per e-mail:
[email protected] of telefonisch (0475) 330357. Een vrij vervoer (trein) voor 1 september kunt u aanvragen via het Veteraneninstituut. Een invulformulier daarvoor werd bijgesloten in de editie van Checkpoint van mei 2012 1 oktober 2012 Een Mogelijke onthulling Monument voor de Papoea’s, Bronbeek.
Er wordt door een aantal initiatiefnemers gewerkt aan de oprichting van een monument voor de Papoea’s in Bronbeek, Arnhem. De provisionele datum van de onthulling hiervan is 1 oktober 2012. Voor verdere details verwijzen wij u naar Checkpoint van april 2012, blz. 61. Uiteraard houden wij u op de hoogte.
13
14 oktober 2012 Herdenking Gesneuvelde Stoottroepers, Beneden-Leeuwen.
De 67e dodenherdenking van gesneuvelde Stoottroepers zal plaatsvinden op zondag 14 oktober. Een kerkdienst en een stille tocht vanaf het Gemeentehuis zal gehouden worden voorafgaande aan de ceremoniële plechtigheid. 26 september 2012 Nationale Taptoedagen. AHOY Rotterdam
De nationale Taptoedagen worden gehouden van 27 t/m 30 september. Maar op woensdagavond 26 september wordt een speciale avond voor o.m. veteranen gegeven. Er is dan korting op de toegangsprijs. Het thema van deze Taptoe is de Olympische gedachte. Informatie: www.nationaletaptoe.nl 25 en 26 april 2013 Reünie Vereniging Nederlands Nieuw Guinea Militairen
In de Tonnet Kazerne ’t Harde In de volgende nieuwsbrieven meer informatie Laatste hoofdstuk in het “Verhaal van Indië” ontbreekt. Een nieuwe activiteit is dat we willen proberen aan de vaste expositie in Museum Bronbeek het laatste hoofdstuk toe te voegen. Het laatste hoofdstuk in het “Het verhaal van Indië” ontbreekt. We hebben hierover al eens eerder bericht. De geschiedenis van de Nederlandse koloniale aanwezigheid in NederlandsIndië staat centraal in de vaste tentoonstelling in Museum Bronbeek in Arnhem: “Het verhaal van Indië “. De militaire rol die Nederland speelde en het maatschappelijk leven in de kolonie worden in samenhang in deze expositie belicht. De tentoonstelling omvat zes zalen met elk een eigen, specifieke sfeer. De begeleidende teksten zijn in het Nederlands en Engels. Aan de hand van tientallen voorwerpen, kledingstukken, wapens, foto’s, landkaarten en kort historische filmopnamen wordt de bezoeker door vier eeuwen fascinerende geschiedenis geleid. e
“Het verhaal van Indië “ begint eind 16 eeuw met de eerste ontmoetingen
van Hollanders met de inheemse bevolking en volgt de verovering van de archipel in de eeuwen daarna. Een belangrijk deel van de expositie gaat over de Tweede Wereldoorlog in de kolonie, de verschrikkelijke, dramatische, dodelijke Bersiap en de gevolgen voor de bewoners. Het verhaal eindigt in de postkoloniale periode, waarin, honderdduizenden Indische Nederlanders naar Nederland migreerden. Verhalen van ooggetuigen, authentieke uniformen, wapens en historische filmbeelden brengen de gevechten en de uittocht in beeld. Maar dan stopt de expositie...
Het slot akkoord ontbreekt, het laatste hoofdstuk ontbreekt.... Het laatste hoofdstuk wordt niet verteld: Nederlands Nieuw-Guinea 14
Help mee zodat het laatste hoofdstuk verteld kan worden!!
In het museum Bronbeek wordt hard gewerkt aan de tentoonstelling over Nederlands Nieuw-Guinea. Het streven is om de expositie op 1 oktober 2012 officieel te openen. In het park Bronbeek zal op die dag een Nieuw-Guinea monument worden onthuld. Voorwerpen heeft het museum voldoende beschikbaar. Er wordt nog wel gezocht naar persoonlijke documenten. Brieven, dagboeken, foto’s of filmopnamen die men voor de tentoonstelling wil afstaan zijn welkom. Ook zijn min of meer officiële documenten welkom. Bijvoorbeeld: strooibiljetten, onderdeelblaadjes, vuurstaten, patrouillerapporten en wat al niet meer. Je kunt je hiervoor melden bij de conservator van het museum: de heer Hans van den Akker -
[email protected] Natuurlijk moet ook de laatste periode tot december 1962 in beeld worden gebracht. Daarvoor is onze hulp ook nodig. Het inrichten van een tentoonstelling kost nogal wat geld. Om een invulling te kunnen maken van die Nederlands NieuwGuinea ruimte is er startgeld nodig. Daarmee maakt u de technische inrichting van de expositie mede mogelijk. Dit bericht plaatsten we al in ons februari nummer en daarna is er in Bronbeek hard gewerkt Daarvoor vragen we een kleine vrijwillige bijdrage. Stort € 2,50 (meer mag natuurlijk ook) op nummer 925456 op naam van Ver Nieuw-Guinea Militairen, met de vermelding Bronbeek.
Hop and Go Bed en Breakfast Wij bieden prachtige kamers en een heerlijk ontbijt in huiselijke sfeer. Hop en Go is de ideale plek om te overnachten tijdens uw fiets of wandeltocht in het prachtige natuurrijke waddengebied. Informeer naar de mogelijkheden! Wij heten u van harte welkom.
Goede reis en tot ziens. Hearrwei 17 9073 GA Marrum (FRL) www.hopandgo.nl
Joop & Gre Hop Tel: 0518-411725 Mob: 06-50600015 E-mail:
[email protected]
15
Berichten van en over leden en organisaties Bericht van Ed van Tuijl In de afgelopen jaren verschenen nieuwsbrieven heb ik een aantal malen geschreven over de legerplaats Merauke. Maar ik wil niet elke keer over Merauke schrijven. Daarom nodig ik de lezers van de Nieuwsbrief uit om mij aan te geven of ze nog een leuk verhaal over hun legerplaats (bv Fak Fak, Kaimana, Sorong, Biak of andere) hebben of daar een opmerkelijke gebeurtenis hebben meegemaakt. Vooral de verhalen dus van jongens die in een andere legerplaats dan Merauke zaten ontvang ik graag. Dan worden deze plaatsen ook eens belicht. Wie zijn verhaal kwijt wil kan mij mailen. Ik neem dan contact met je op om via één of een paar telefonische interviews jouw verhaal om te zetten in een artikel voor de Nieuwsbrief. Ik heb dat ook gedaan voor “het Stripverhaal” van Nico Kors, dat in Nieuwsbrief 32 en ook bij het stukje Kwartiermakers in deze Nieuwsbrief. Het door mij gemaakte artikel wordt altijd van te voren opgestuurd zodat je weet wat er in komt te staan. Dus geen verrassingen achteraf. En als je dan ook nog een paar leuke foto’s bij dat verhaal hebt dan kan de redactie die aan het artikel toevoegen. Mijn mail adres:
[email protected] Geen mail? Dan een briefje naar: Ed van Tuijl Polderstraat 13, 2965BA Nieuwpoort Bericht van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) in Den Haag is op zoek naar militair-historisch materiaal zoals fotoalbums, dagboeken, foto’s, brieven, films en onderdeel krantjes uit uw diensttijd of die van uw ouders of andere familieleden. Gooi niets weg! Bent u in het bezit van militair-historisch materiaal en zoekt u een verantwoorde bestemming hiervoor? Neem dan contact op met het NIMH. Onze specialisten staan u graag te woord om een toelichting te geven. Van Alkemade laan 357, 2597BA Den Haag, Telefoon: 070 316 58 36 internet: www.nimh.nl e-mail:
[email protected]
16
Leden van onze Vereniging koninklijk onderscheiden
Op 27 april jl. werden ons bestuurslid Cor van Vliet, in het bijzijn van familieleden en mede bestuursleden van de vereniging in het gemeentehuis te Anna Paulowna, door de waarnemend burgemeester Theo van Eijk de versierselen opgespeld behorende bij de benoeming tot “Ridder in de Orde van Oranje Nassau” De burgemeester benadrukte in zijn toespraak niet alleen zijn tomeloze inzet voor onze vereniging in zijn functie van voorzitter van de reünie commissie maar ook zijn werk in tal van vrijwilligers organisaties. Ook andere bestuurs-functies waaronder zijn jarenlange voorzitterschap van AVIORNIS (vereniging voor liefhebbers van exotische vogels) in Noord- en Zuid-Holland werden genoemd en geroemd. Lid van onze vereniging de heer W.F.J. Elgers, Kapitein der Mariniers b.d. werd op 26 april jl. Koninklijk onderscheiden. Hij ontving de versierselen behorende bij de benoeming tot “Lid in de orde van Oranje Nassau” Loco Burgemeester Festijnen reikte deze onderscheiding geheel verrassend uit na afloop van de vergadering van de Vereniging Dragers Militaire Dapperheidsonderscheidingen. Dit gebeurde in de Kumpulan van het Koninklijk Tehuis voor Oud militairen en Museum Bronbeek in Arnhem in het bijzijn van zijn echtgenote Annemie en zoon Edwin. Lid van onze vereniging L (Léon) N.J.P. Maijen werd benoemd tot “Lid in de orde van Oranje Nassau”
Hij was werkzaam bij de Koninklijke Marine als geschutskonstabel. Aan wal deed hij veel vrijwilligerswerk. Kerkelijk jeugdwerk en actief bij de organisatie van wandeltochten. Organiseren van kinder-carnaval. Activiteiten in het verzorgingshuis Ten Anker. Gezelschapsheer om een praatje temaken of samen TV te kijken. Ook mede organisator van veel activiteiten in het verzorgingshuis De Golfstroom. Ouderenbegeleider van de boodschappen bus en mantelzorger.
17
Onderscheidingen De redactie van de Nieuwsbrief wil graag op de hoogte worden gehouden van het verkrijgen van Koninklijke en Militaire Onderscheidingen door leden van onze Vereniging. De redactie wil het verkrijgen van een onderscheiding graag in de Nieuwsbrief vermelden. Daarom vragen we onze leden om ons op de hoogte te houden. Een verkrijger van een onderscheiding kan het zelf aan de redactie melden maar ook anderen kunnen ons hierop attenderen. We plaatsen het bericht het liefst met een foto van de uitreiking van de onderscheiding aan betrokkene. Een melding kunt u doen rechtstreeks naar de redactie (zie colofon) Teksten overlijdensberichten Als aan het bestuur of leden van de sociale commissie daartoe een verzoek wordt gedaan plaatst de redactie een aparte tekst voor overledenen Sociale commissie Als u contact wilt met een lid van de sociale commissie kunt u het voor u dichtst bij wonend lid van deze commissie vinden in de lijst aan de binnenkant van de omslag van deze Nieuwsbrief. Voor de namen van de leden van de sociale commissie ziet de binnenzijde van de omslag. Voor de Nieuwsbrief • Hebt u een verhaal van toen of van nu (met foto’s) over Nieuw-Guinea. . Hebt u hierover iets interessants te melden neem contact op met de redactie. De redactie bekijkt dan of het geschikt is voor plaatsing in de Nieuwsbrief. Meegestuurde foto’s worden altijd geretourneerd. • De redactie wil graag in het bezit komen van foto’s van gebruikt materieel (voertuigen, wapens, uniformen e.d.) op Nederlands Nieuw-Guinea in de periode 1945-1962. • Ook vermeldingen van sportprestaties van onze leden nemen we graag op als ze echt bijzonder zijn. • De redactie vraagt om adverteerders in onze Nieuwsbrief. Als u een gegadigde weet laat hem of haar dan contact opnemen met de redactie. (adres zie colofon) Reactie op Nieuwsbrief 35 Op bladzijde 22 van Nieuwsbrief staat een foto met de vraag wie zijn deze makkers. Een van hen naast Rene Smit is Rinus Mooijweer uit Putten (Redactie).
18
Boeken rubriek De redactie wil in deze rubriek voor veteranen interessante boeken vermelden Nieuw-Guinea 50 jaar later
Dit jaar is het vijftig jaar geleden dat Nederland door de Verenigde Staten gedwongen werd het laatste rijksdeel in de Oost, Nederlands Nieuw-Guinea, op te geven. De Amerikanen kozen in 1962 uiteindelijk vóór Indonesië en tegen Nederland, tégen een uiterst loyale bondgenoot. Een voor de Papoea’s fatale vergissing, zoals zou blijken. In dit jaar 2012 zullen er tal van herdenkingen zijn en zullen de media de gebeurtenissen in NieuwGuinea van een halve eeuw geleden gaan beschrijven en belichten met de kennis van nu. Reden voor uitgeverij U2pi om de bestseller van Andreas Schelfhout, de Zomer van 1962, opnieuw uit te geven, maar aangevuld met vele foto’s en uitgebreid met niet eerder vertelde verhalen en feiten. Met veel onderkoelde humor en een scherp gevoel voor detail beschrijft Schelfhout in zijn boek de aanloop, de reis naar en de gebeurtenissen in NieuwGuinea en creëerde daarmee een indringend, onthutsend tijdsbeeld. Want zo werden de Papoea’s in de steek gelaten. Het boek kent een opmerkelijke inleiding van drs. Hans Hillen, minister van Defensie. Alle Nieuw-Guinea veteranen, maar eigenlijk alle Nederlanders, moeten dit bijzondere boek in hun boekenkast hebben. ISBN 978-90-8759-244-8. Verkrijgbaar in iedere boekhandel in Nederland en Vlaanderen. Prijs €16,50 De Terugkeer
Het stripboek gaat over de Tweede Wereldoorlog in Zuidoost Azië en de Indonesische onafhankelijkheid en wordt als Nationaal Tekenaar Eric Heuvel en scenarioschrijver Ruud van der Rol geven in dit boek een indruk van de koloniale samenleving in vooroorlogse Indië. Dit werd door de makers gedaan in de vorm van een stripboek voor jongeren. De versie voor de scholen heeft een educatief katern. Informatie Uitgeverij Luitingh, Amsterdam tel. 020-5307340. www.uitgeverijluitingh.nl Informatie: www.indischherinneringscentrum.nl
19
Verget ons niet
Een speurtocht naar unieke dia’s uit 1962 rond de strijd op Nederlands Nieuw-Guinea tegen Indonesische infiltranten, bracht de auteur in 2004 in aanraking met het Papoea Vrijwilligers Korps (PVK) Op zoek naar literatuur over dit intrigerende korps bleek dat er slechts marginaal over was gepubliceerd. “Verget ons niet”. Met deze woorden besloot op 7 februari 1963 Papoea soldaat Marere T. een brief aan zijn voormalige pelotonscommandant in Nederland. Met dit boek hoopt de auteur
enigszins gehoor te geven aan deze hartenkreet en het PVK aan zijn “vergettelheid” te onttrekken. Casper van Bruggen (1966) schreef al diverse artikelen rond de strijd op Nederlands Nieuw-Guinea. Sinds 2010 is hij conservator bij het Legermuseum. Informatie over dit boek: Andreas Schelfhout: [email protected] Met stille trom
Schrijver: F Springer Het boek werd al 1963 aangekondigd maar niet gepubliceerd. De auteur trok het manuscript terug, omdat hij bij nader inzien het drama van de oorspronkelijke bevolking er in miste. In 2011 zegt hij: “Ik had toen de kans moeten grijpen om de Nederlanderste laten weten hoe wij verbeten onze plicht tegenover de aan ons toevertrouwde Papoea’s bleven doen. Door de roman te bewerken en alsnog te laten publiceren, wilde hij deze geschiedenis alsnog aan de vergetelheid ontfutselen. Helaas stierf hij voor de daadwerkelijke publicatie. De roman geeft voor veteranen een andere kant van het toenmalige NieuwGuinea weer en is daarom juist voor ons een erg lezenswaardige roman. Gezien vanuit het bestuur beschrijft hij een stammenstrijd in het bergland van Nieuw-Guinea. Met vlotte pen, droge humor en een vleugje romantiek, geschreven. Uitgeverij Querido . www.querido.nl
20
MUSEA De redactie wil in deze rubriek voor veteranen musea en interessante tentoonstellingen vermelden. Heeft u een aardige beschrijving van een militair museum in uw buurt, stuur dat dan aan de redactie. We maken er dan een artikel van Op de Friese Kop van de Afsluitdijk vindt u een speciaal stukje vaderlandse oorlogsgeschiedenis, namelijk de Vesting Kornwerderzand. De enige plaats in Nederland, waar in mei 1940 de Duitse opmars tot staan werd gebracht. Kazemat is een vervangend woord voor bunker, want u kunt zich voorstellen, dat het Nederlandse leger in een tijd van Duitse dreiging geen benamingen wenste te gebruiken, die ook in het Duits werden gebezigd. Het woord kazemat is afgeleid uit de Romaanse talen, onder andere uit het Spaans, van de woorden “Cas Matar”: “Huis om te doden”. In de meidagen van 1940 bestond de fortificatie uit 17 van deze kazematten. Tijdens de bezetting bouwden de Duitse bezetters er 4 bunkers bij, om daarin zwaarder geschut te kunnen plaatsen. Dit uit voorzorg tegen een Russische doorbraak naar het westen, toen in 1943 de Slag boven Engeland en de strijd in Rusland verloren dreigde te worden. Nu zijn er 5 Nederlandse kazematten en 1 Duitse bunker voor het publiek opengesteld. Stijl en inrichting van de kazematten zijn zoveel mogelijk gelijk aan die van de meidagen 1940. Voorafgaand aan de rondgang door het museum, kunt u in de splinternieuwe filmzaal een film bekijken, waarin 4 Veteranen die in mei 1940 dienst deden in de Vesting Kornwerderzand “hun verhaal” vertellen. U krijgt dan een heel aardig idee van de situatie die ontstond, toen de kazematten werden gebombardeerd en aangevallen. Bij de rondgang door het museum, krijgt u een goede indruk van hoe het was om als militair tijdens de mobilisatie en de Duitse inval, hier te moeten leven. U ziet de slaapplaatsen; de originele telefooncentrale; de keuken in de keukenkazemat, waarin voor 225 man een eenvoudige maaltijd kon worden bereid; de uitgebreide wapencollectie en een heuse periscoop, waarmee de omgeving kan worden geobserveerd. Ook vindt u in kazemat V een expositie over het Verzet in Friesland en de droppings vanuit Engeland met het mysterieuze verhaal over het “Englandspiel”. De Koninklijk Marine kwam tijdens de Duitse aanval, de Vesting Kornwerderzand te hulp met de kanonneerboot “Johan Maurits van Nassau”, hierover vindt u alles in kazemat XIV. Voor de jeugd is er het spannende spel “Geheim Agent”, met een passende beloning na een succesvolle afronding. Henk Cieraad. Marketing en PR. Henk is lid van VNNGM Het museum is geopend van 1 mei tot en met 31 oktober op: woensdag en zaterdag van 10.00 - 17.00 uur. Op zondagen (alleen in juli en augustus) van 13.00 - 17.00 uur. Voor groepsbezichtigingen met een rondleider is het museum het gehele jaar door geopend na afspraak. 06-81246870 en 0517-452852 de heer Ton Henni. www.kazemattenmuseum.nl
21
Bezoek de expositie “Van Slagharen tot Merauke”
“Van Slagharen tot Merauke” is een expositie over NieuwGuinea in het streekmuseum in Slagharen in de periode 2 april tot 26 oktober 2012. Museum “Het Oale Meestershuus” Herenstraat 24 te Slagharen Geopend: maandag van 13.30 – 16.00 uur. Overige dagen van 10.00 – 16.00 uur. Zaterdag en Zondag gesloten. [email protected] Telefoon 0523684111 Bericht van deze expositie ontvangen van het lid van onze Vereniging Gerrit van Faassen Museum Bronbeek Arnhem
Vaste expositie “Het verhaal van Indië” Museum Bronbeek en het Indisch Herinneringscentrum Bronbeek hebben een nieuwe vaste tentoonstelling met de naam “Het verhaal van Indië” in het museum ingericht. De Nederlands koloniale geschiedenis in de Indonesische archipel staat hierin centraal. Vanaf 17 augustus 2010 is deze tentoonstelling permanent geopend. Voor volledige informatie over dit museum raadpleeg de website www.bronbeek.nl Legermuseum Delft.
Voor volledige informatie over dit Museum raadpleeg de website www.legermuseum.nl Welke militaire musea zijn er nog meer in Nederland?
Hieronder vermelden we enkele van de musea. Informatie over deze musea is te vinden op internet. Militaire luchtvaartmuseum in Soesterberg www.militaireluchtvaartmuseum.nl Marine en mariniersmuseum in Den Helder www.defensie.nl/marine/cultureel Marechausseemuseum in Buren Stoottroepenmuseum in Assen Legermuseum in Delft Cavaleriemuseum in Amersfoort Artilleriemuseum in ’t Harde Bronbeek in Arnhem Kazemattenmuseum Kornwerderzand Mariniers Museum
22
www.marechausseemuseum.nl www.stoottroepers.nl/RSPB-Museum www.legermuseum.nl www.cavaleriemuseum.nl www.nederlandsartilleriemuseum.nl www.defensie.nl/cdc/bronbeek www.kazemattenmuseum.nl www.mariniersmuseumrotterdam.nl
Oproepen In deze rubriek kunnen oproepen van leden worden geplaatst
Jouke Hottinga Is op zoek naar zijn dienstmaat Rudy Hoffman  6e Infanterie Bataljon, Staf / Verzorgingscompagnie gelegerd te Sorong (veldpost), 1961-1962. Naar Nieuw-Guinea vertrokken per Zuiderkruis. Jouke Hottinga, Lammenschansweg 39, 2313 DJ Leiden, telefoon 06-12506030 Theo Klabbers Zoekt oude dienstmaten. Theo is oud korporaal machinist op HR.Ms Groningen en woont sinds 1995 in Thailand Mailadres: [email protected]
Kent iemand de naam van de officier op de foto? De heer D.F.C. Kuperus onderzocht de vliegtuigramp van 2 januari 1961 voor de kust van Biak (stad) Lees ook Checkpoint maart nummer. Hij werkt momenteel aan een fotoboek. Voor de geschiedenis is het belangrijk te weten “wie is wie” Op de foto hierboven staat rechts van de commandant van vliegtuigsquadron 321, luitenant ter zee 1e klas vlieger H. Moekardanoe, een onbekende officier. Bericht: [email protected] of aan de redactie.
23
Ik zou willen dat er iemand reageerde op deze foto Luc Goedendorp was in 1962 in Nieuw-Guinea op Biak. Hij diende bij de MLD. Hij wil graag iets horen van iemand die ook op deze foto staat. Mail: [email protected] of geef een bericht aan de redactie Ik ben op zoek naar.. ..Sobat van de Staf - Verzorgingscompagnie uit de periode 1960-1961 gelegerd in Sorong. Ik werkte toen voornamelijk buiten kamp Remoe bij de opslag Klademak of in de haven. Ab Horsting, Voormors 1, 7468 HG Enter Telefoon: 0547-381072. Mail: [email protected] We zijn toch eerlijke (sobats) vinders?! Wim van Delden heeft tijdens onze reünie op 19 april, in de zaal, een zilveren ballpoint verloren. Het is een erfstuk van zijn vader en hij wil graag weer in het bezit komen van dit, voor hem belangrijke, herinneringsstuk. Hebt u deze ballpoint gevonden, neem dan contact op met Wim van Delden via de mail: [email protected] U kunt de ballpoint ook anoniem sturen naar de redactie Ravelstraat 4, 6815 HB Arnhem.
24
Reünie 50 jaar na dato, in de Lkol Tonnet kazerne in ‘t Harde op 19 en 20 april 2012 De redactie vroeg Ed van Tuijl om een impressie te geven van onze bijzondere reünie van dit jaar. Dit om onze reünie eens op een heel andere manier te belichten. Wij danken Ed voor deze originele bijdrage. Redactie Vijftig jaar na dato Door Ed van Tuijl ’t Harde - Al in de trein is merkbaar dat de jaarlijkse reünie van de Nieuw-Guinea jongens dit keer een bijzondere is. Vijftig jaar geleden dat de laatste lichtingen huiswaarts keerden. Een veel grotere opkomst. Ongetwijfeld ook vanwege het gratis treinkaartje. Met veel moeite losgepeuterd van het Veteranen instituut. De eerste organisatorische meesterzet van Cor van Vliet en zijn mannen, beter gekend als de reüniecommissie.
De reünie. Vijftig jaar na dato intussen met een sociale functie. Dat begrijpen we in de trein bijvoorbeeld uit het verhaal van de mannen van de Foxtrotcompagnie uit Sorong. Fanny Vonck en zijn vrouw (denk erom Vonck met ck!) uit het verre Hulst logeert bij zijn dienstmaat uit Valkenswaard. Beide echtparen zijn intussen vrienden voor het leven. Kortom, de Zeeuwen vieren een midweekje in Brabant met een uitstapje naar ’t Harde. Cees Aarts, de bofkont, beleeft zijn eerste reünie als voorzitter. Meteen een met een minister erbij. Dat is leuk openen, toch? Hans Hillen, 64 jaar jong dus ook al een beetje oude garde, houdt een boeiende toespraak. “Mijn vader diende bij Oranje Gelderland. Een neef zat in Nieuw-Guinea. Ik was er zeer bij betrokken. Alleen al vanwege de mooie postzegels die hij gebruikte.” De minister wijst op de voorzorg, begeleiding en nazorg die uitgezonden militairen nu krijgen. Het supermateriaal waarmee ze werken. “Jullie kregen geen enkele aandacht en zeker geen nazorg. En de spullen waarmee jullie moesten werken waren slecht van kwaliteit. We verloren de strijd. Niet van Indonesië. Nee, van de hele wereld.” En dan komt het: ”Namens de regering zeg ik jullie hartelijk dank.” Een historisch moment. Vijftig jaar na dato krijgen we van Koningin en Vaderland het eerste officiële bedankje. “Mijn woorden waren oprecht”, vertelt hij even later desgevraagd. “Jammer dat ik vandaag in de kamer moet verschijnen. Anders was ik hier zeker de hele dag gebleven.” 25
De bar gaat open. Het feest kan beginnen. Patty Brard - ze heeft tenslotte iets met Sorong - krijgt de zaal mee. Het rokje is nog altijd kort. Maar, het moet gezegd, haar optreden is af. Net zo boeiend is het optreden van de Papoea dansgroep Manikion. Al weer de derde generatie. “Want”, zo vertelt de vader van al die schattige dochters, “zelfs ik ben in Nederland geboren.“ Wij herinneren ons die dansen in de kampong achter de kazerne. Vooral met veel tromgeroffel. Je kon bijkans niet in slaap komen. Hier klinkt melodieuze muziek. “De dansen zijn authentieke Papoea dansen”, aldus pa. De hele dag zit trouwens vol optredens. De commissie heeft kosten noch moeite gespaard. Al weer voor de derde keer Sergeant Wilson’s Army Show. Nee, niks playback, zoals we altijd dachten. Echt gezongen. Daar tussendoor onvermoeibaar het huisorkest. Al voor het achtste jaar. De zanger wordt ter plekke opa. Dus ook hij aan het kinderstoeltje op zijn fiets om eendjes te gaan voeren. Mevrouw Geelhoed, intussen zo’n beetje de beschermvrouw van de Deltacompagnie, is er weer bij. Een veteraan laat haar, heel eigentijds op de Ipad, foto’s zien. “De kinderen van Geelhoed”, wijst hij op twee ondernemende knulletjes achter het stuur van een DAF. “Lijkt me sterk”, zegt ze met gevoel voor humor. “Ik weet niet beter of ik had in Merauke twee dochters.” Tussen alle verhalen van “Weet je nog die keer dat” en “Hoe heette die sergeant ook al weer die” smaakt het eten als vanouds. Met andere woorden, voortreffelijk. Met alle optredens, de gratis kalender, koffie met broodjes en dit feestmaal, moet het bestuur flink hebben gespaard. Het benodigde budget zal immers niet misselijk geweest zijn. “Vijf jaar geleden begonnen met opzij leggen”, begrijpen we van penningmeester Jaap van Hensbergen. Regeren is vooruitzien. Dan de verloting. De man van de hoofdprijs, een rubber boot, geeft hem ter plekke weer terug. Geen wonder. Met dit soort bootjes kwamen de eerste infiltranten immers aan land. De tweede winnaar accepteert ‘m onder dank. Die is met de trein gekomen en gaat met de boot weer terug. Het einde nadert. Of de dag geslaagd is? Wis en waarachtig. Het beste bewijs is de manier waarop Frans van Teteringen uit Gilze-Rijen, al swingend, zijn állerlaatste borreltje met die typische handbeweging in zijn keel laat glijden. Dat gaat vergezeld van zo’n gelukzalige blik. Het kan niet anders of die man moet gewoon een topdag hebben gehad. Organisatie, bedankt. Los van een enkele azijnpisser die altijd wel commentaar zal hebben, beseffen we allemaal hoeveel werk hier weer in is gaan zitten. Voor wie het vergeten is. Volgend jaar op 25 en 26 april. Terug in de trein zorgen suikerzakjes en een Zeeuws meisje voor de nodige hilariteit. Je ziet jeugdige passagiers denken: “Wat zijn dit nou voor oudere hangjongeren.” Maar ach, mag het een keer. Vijftig jaar na dato.
26
Voorzitter Cees Aarts heet onze Defensie minister drs. Hans Hillen welkom bij de poort
Sprekers tijdens onze reunie v.l.n.r • Minister Drs. Hans Hillen, • KTZA Frank Marcus met onze verjaardagkalender • Luitenant-generaal b.d. Ted Meinen (veteraan onder de veteranen) altijd weer een geweldig spreker voor veteranen. 27
Meer reunie in foto’s
Patty Brard geboren in Sorong kreeg de zaal snel in stemming 28
Papoea dansgroep Manikion de hele dag aanwezig met originele dansen van Nieuw Guinea. Maar ook een helpende hand bij de uitreiking van de loterij.
29
Natuurlijk ook dit jaar weer present. Onze huisband CARBON
Sergeant Wilson’s Army Band. Niet voor de eerste keer bij ons. Wel weer een geweldig optreden Josias Unakotta, een vergeten militair uit Merauke ontving uit handen van Frank Marcus een oorkonde van onze vereniging. Josias hier op de foto met zijn echtgenote.
30
Andreas Schelfhout en zijn vrouw geven aandacht aan de PVK en de diverse boeken over Nieuw Guinea
31
32
