van De meest Europaduurzame pint

het hoofdstuk

De meest duurzame pint van Europa Duurzaamheidsanalyse van de Europese brouwerijsector

E

Jo Jespers

euwenlang was het brouwen van bier een streekgebonden activiteit. Lokale brouwers produceerden voor de plaatselijke markt met ingrediënten uit de eigen streek. Vandaag is de bierbrouwerij een geglobaliseerde industrie, beheerst door een beperkt aantal bedrijven. Hun oorsprong ligt bij de lokale biermakers van weleer, die fuseerden en uitgroeiden tot multinationale ondernemingen.

Ethibel onderzocht de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de vijf belangrijkste Europese bierbrouwers - SAB Miller, Scottish & Newcastle, Heineken, Interbrew en Carlsberg - en vergeleek hun intern sociaal beleid, milieubeleid, mensenrechtenbeleid en economisch beleid(1). Ethibel contacteerde hen, nam jaar-, milieu- en sociale rapporten door, doorzocht gespecialiseerde databases, de media en het internet en sprak met vakbonden en andere relevante stakeholders. Dit leidde tot een uitgebreide analyse, waarvan u in dit artikel de belangrijkste conclusies vindt.

Jo Jespers is onderzoeker , de bij onderzoeksafdeling van Ethibel. Hij coördineerde de sectorstudie. Stock at Stake

het hoofdstuk

VOORAF: HOE WORDT EEN BEDRIJF OPGENOMEN IN HET ETHIBEL-INVESTERINGSREGISTER? Voor de samenstelling van zijn register gaat Ethibel op zoek naar bedrijven die in hun sector en in hun regio toonaangevend zijn op gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Elk bedrijf doorloopt een vaste selectieprocedure. De beoordeling gebeurt door een onafhankelijke commissie van experts op basis van een uitgebreid onderzoek. Centraal daarin staat de communicatie met het bedrijf en met de stakeholders. Aan de opname van een bedrijf in het investeringsregister gaat een omvattende selectieprocedure vooraf. We overlopen even de concrete stappen.

1. Ethibel gaat in alle sectoren en regio’s op zoek naar bedrijven die mogelijks in aanmerking komen voor opname in het investeringsregister. Dat gebeurt op basis


van de jaarverslagen en de websites van bedrijven, internationale databanken en repertoria van bedrijven die enerzijds een goed sociaal of goed milieubeleid hebben of die anderzijds betrokken zijn bij controversiële technologieën en handelspraktijken, publicaties van consumentenen derdewereldorganisaties… Uit het vooronderzoek bleek dat geen van de vijf bierbrouwers bij voorbaat kon uitgesloten worden van opname in het register. Alle werden ze dus weerhouden voor verdere screening.

2. De screening van het bedrijf zelf gebeurt altijd op basis van directe contacten met het bedrijf, informatie van internationale partners en een bevraging van de diverse stakeholders. Daarnaast wordt intensief gebruik gemaakt van allerlei publicaties, gespecialiseerde databanken en websites. Bij dit onderzoek wordt een uitgebreide lijst van thema’s en indicatoren bekeken, die betrekking hebben op alle domeinen van de maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen. 3. Op basis van deze screening wordt een bedrijfsprofiel samengesteld, met daarin de conclusies van het onderzoek. Het schetst eerst kort de historiek en de algemene context van het bedrijf en geeft vervolgens zeer gedetailleerde gegevens over de vier belangrijkste domeinen van het onderzoek: - intern sociaal beleid; - milieubeleid; - extern sociaal beleid; - ethisch-economisch beleid. 4. Voor elk van de vier onderzoeks-

domeinen stelt het onderzoeksteam, aan de hand van een uitgebreide lijst van criteria, een rating op, waarbij de prestaties van het bedrijf beoordeeld worden, meestal in verhouding tot andere bedrijven in dezelfde sector en regio. De scores variëren van 0 tot 6, gaande van ‘ver onder het gemiddelde’ over ‘gemiddeld voor de sector’, tot ‘uitzonderlijk, pioniersrol’. Ratings zijn enkel vergelijkingspunten voor de discussie binnen de registercommissie. Ze hebben dus geen absolute waarde.

5. De evaluatie gebeurt niet door de onderzoekers zelf, maar door een onafhankelijke registercommissie van externe deskundigen. Op basis van de indicatieve rating en de informatie in het bedrijfsprofiel geeft zij een advies aan de raad van bestuur. Dit advies ontstaat door onderlinge discussies, waarbij vooral gefocust wordt op thema’s die cruciaal zijn voor de sector en waarop bedrijven zich van elkaar onderscheiden. De discussie in de registercommissie is dus een dynamisch proces en geenszins een consecratie van de toegekende ratings. Dit verklaart waarom een bedrijf met relatief hoge ratings soms toch geen positief advies krijgt. 6. De raad van bestuur van Ethibel neemt de uiteindelijke beslissing tot opname als het advies gunstig is. 7. Op basis van deze procedure kan een bedrijf toegevoegd worden aan het investeringsregister. Vanaf dan wordt het door het Ethibel-team op de voet gevolgd; na drie jaar volgt een grondige het hoofdstuk

5

6


revaluatie. Als blijkt dat het bedrijf niet langer voldoet aan de gestelde criteria op alle domeinen, wordt het van de lijst geschrapt.

8. Het bedrijf zelf wordt ingelicht over opname in of schrapping uit het register. De fondsmanagers krijgen een seintje bij elke actualisering van het register. Het publiek kan de evolutie van het register volgen via de databank op de Ethibelwebsite. (2)

EUROPESE BROUWERIJSECTOR De Europese brouwerijsector wordt beheerst door vijf grote spelers. Het Nederlandse Heineken is, met productievestigingen in vijftig landen, de meest internationale van alle brouwerijen. Het focust zich vooral op zijn twee bekendste merken, Heineken en Amstel, en profileert zich minder dan de andere brouwers met lokale merken. In België is Heikenen eigenaar van de brouwerij van Affligem. Heineken heeft 40.025 werknemers. Interbrew is één van de weinige Belgische multinationals. De Leuvense brouwerij produceert in twintig landen, vooral in West- en Oost-Europa, maar ook in Korea, China en Canada. Het bedrijf profileert zich als de promotor van lokale merken. In België brouwt Interbrew onder andere Stella Artois, Hoegaarden, Leffe, Jupiler en Belle Vue. Bekende buitenlandse merken zijn Labatt, Bass en Beck. Interbrew heeft 37.617 werknemers. SAB Miller (Brits/Zuid-Afrikaans/Amerikaans) is het resultaat van een fusie tussen Miller en South African Breweries. Na een internationale expansie koos het voor een beursnotering en een hoofdzetel in Londen, waardoor het een Europees bedrijf werd. SAB Miller heeft 59.998 werknemers. het hoofdstuk

Carslberg is een Deense brouwer met een sterke aanwezigheid in Oost-Europa en Azië. Het heeft een belangrijke joint venture met Scottish & Newcastle: Baltic Beverages Holding. Die is marktleider in Rusland. Naast het bekende Carlsberg-bier produceert het bedrijf ook Tuborg en Tetley’s. Carslberg heeft 28.466 werknemers. Scottish & Newcastle is een van oorsprong Britse brouwer. Genoemd bedrijf is ook actief in Frankrijk, België, Ierland en Finland en heeft participaties in brouwerijen in Griekenland, Rusland en India. De belangrijkste nevenactiviteit is de uitbating van 1.500 Britse pubs en restaurants. Scottish & Newcastle is de moederonderneming van Alken-Maes. Andere bekende merken zijn Kronenbourg, Foster’s en John Smith’s. Scottish & Newcastle heeft 44.973 werknemers.

INTERN SOCIAAL BELEID Strategie Naar goede Britse traditie hebben SAB Miller en Scottish & Newcastle de best uitgeschreven beleidsverklaring inzake personeelsbeleid. Beide zetten een stevige managementstructuur op poten en ontwikkelden degelijke begeleidende instrumenten. Vooral SAB Miller springt er uit. Met zijn systeem van People Balance Sheets volgt het bedrijf de evolutie van het personeelsbestand voortdurend op. De aandacht gaat daarbij uit naar de verhouding tussen mannen en vrouwen in de onderneming, het uittekenen van ontwikkelingstrajecten, het vrijwillig en onvrijwillig verloop en de inventarisatie van knelpuntvaardigheden… Ook inzake sociale rapportering scoren de Britse brouwers beter dan de continentale. Zo besteedt Scottish & Newcastle ruime aandacht aan de herstructurering van de site in


Waarloos. Toch blijft de sociale rapportering achter bij de milieuverslaggeving. Dit is een algemene vaststelling. De meeste grote ondernemingen slagen er stilaan in om een behoorlijk milieurapport te publiceren, met geconsolideerde informatie over de belangrijkste milieu-impacten. De sociale informatie volgt slechts mondjesmaat en blijft veelal beperkt tot wat wettelijk verplicht is.

transfers te bevorderen. Oudere werknemers worden wel aangemoedigd om op brugpensioen te gaan. SAB Miller en Scottish & Newcastle begeleiden ontslagen werknemers bij het zoeken naar een nieuwe job. Een Zuid-Afrikaanse vakbondsvertegenwoordiger bij SAB Miller zegt echter dat de inspanningen voor hertewerkstelling - vooral gericht op het starten van een eigen bedrijfje - tot weinig concrete Tewerkstelling resultaten geleid hebben. Scottish & Newcastle maakt ook gebruik Alle grote brouwers wisten hun ≥ van de brugpensioenregeling en personeelsbestand in de voorbije stimuleert interne transfers. is één jaren gevoelig uit te breiden. Interbrew Omwille van de cultuurverschilvan de weinige Deze toename is volledig toe te Belgische multinalen tussen verschillende vestischrijven aan overnames. Van tionals. gingen is dit, volgens een vakautonome groei is nauwelijks bondswoordvoerder, niet vansprake. Integendeel, om de rentabiliteit te zelfsprekend. Volgens een Schotse vakbondsverhogen, hebben alle bedrijven vestigingen vertegenwoordiger communiceert het gesloten en/of personeel afgedankt, vooral op management van Scottish & Newcastle vrij de thuismarkten. Volgens een vertegenwoor- stroef als er moet geherstructureerd worden. diger van de International Union of Food Het bedrijf spreekt wel van een ‘partnership’ Workers (IUF), de internationale voedingsvak- met de vakbonden, maar betrekt hen nauwebond, ligt het globaal tewerkstellingsniveau lijks bij het beslissingsproces. Vooral de recenin de sector op een derde van vijftien jaar te centralisatie van de distributie-activiteiten geleden. Distributie-activiteiten worden meer in Londen stuit op vakbondsverzet. en meer uitbesteed. De sluiting van de vestiging in Waarloos wordt door Scottish & Newcastle voorgesteld Carlsberg dankte relatief het minst aantal als een voorbeelddossier. Het bedrijf besliste werknemers af, maar wordt wel bekritiseerd om een aantal administratieve en distributievoor de massale vervanging in Kroatië van activiteiten op de site te houden, het richtte permanente werknemers door tijdelijke. een werkgroep op met de buurt, de vakbonOudere werknemers kregen bij afdanking een den en de lokale overheid om de rest van de zeer lage ontslagvergoeding. vestiging in te richten als KMO-zone en het Heineken moedigt werknemers vooral aan om begeleidde de ontslagen werknemers bij hun de onderneming te verlaten. In 1998 en 1999 zoektocht naar een nieuwe job. Volgens een sloot het overeenkomsten af met de vakbon- vakbondswoordvoerder is het afsluiten van de den om tijdelijke arbeid en outsourcing sluitings-CAO correct verlopen. Het sociaal zoveel mogelijk te beperken. plan voorzag in een degelijke brugpensioenInterbrew is het meest pro-actieve bedrijf, regeling. Eén maand na de sluiting van de door een systeem van collectieve arbeids- vestiging (op 31 maart 2003) hebben twaalf duurvermindering in te voeren en interne werknemers nog geen nieuwe job gevonden. Jo Jespers

’’

het hoofdstuk

7

8


Een andere vakbondsstem zegt wel dat de reor- De brouwerijsector is en blijft een mannenganisatie zeer snel werd doorgevoerd, met als bastion. Geen van de brouwers heeft een stergevolg dat er momenteel veel ke vertegenwoordiging van onzekerheid is over de verdeling ≥ vrouwen in zijn kaders. Principes van de verantwoordelijkheden. De brouwerijsector inzake gelijke kansen zijn er wel, is en blijft een manDit heeft geleid tot een hoog maar het blijft wachten op connenbastion. verloop bij kaderleden. crete verwezenlijkingen. SAB Miller lijkt het enige bedrijf dat Arbeidsinhoud het aandurft om op dit vlak concrete doelstellingen naar voren te schuiven, Interbrew ontwikkelt de sterkste opleidings- bijvoorbeeld inzake de aanwerving van zwarprogramma’s voor arbeiders. Die zijn niet te Zuid-Afrikanen in het management. Het alleen gericht op productiviteitsverhoging, bedrijf schuwt hierbij positieve discriminatie maar ook op de persoonlijke en professionele niet. Bij Heineken blijven de inspanningen ontwikkeling van de werknemers. Zo kunnen veelal beperkt tot Nederland. zij tijdens de werkuren taallessen volgen. Bij Ten tijde van de apartheid nam SAB Miller het SAB Miller blijft de opleiding beperkt tot ver- op voor de zwarten door hen promotiekansen sterking van de functionele vaardigheden. te geven. In 1978 was SAB het eerste bedrijf Heineken en Carslberg hebben vooral aan- in Zuid-Afrika dat een non-discriminatiecode dacht voor de ontwikkelingskansen van jonge op het vlak van etniciteit invoerde. Toch, managers. Carlsberg ontwikkelde het meest aldus een vakbondsvertegenwoordiger, blijft ambitieuze evaluatiesysteem, gebaseerd op de effectieve doorstroming naar manageeen 360°-benadering (waarbij elke werkne- mentsfuncties beperkt. Volgens een vakmer geëvalueerd wordt door collega’s, onder- bondswoordvoerder bij Scottish & Newcastle geschikten en leidinggevenden). Scottish & in België is de aanwerving van allochtonen Newcastle lanceerde een uitgebreid diploma- een moeilijk bespreekbaar punt voor de direcgericht opleidingsprogramma voor zijn elf- tie - en ook voor sommige werknemers. duizend werknemers in de pubs en restaurants. Een vakbondsvertegenwoordiger bij Arbeidsvoorwaarden Alken-Maes stelt een gebrek aan aandacht vast voor vorming. In tijden van reorganisatie Volgens de IUF is het algemeen loonniveau in zou dit nochtans een prioriteit moeten zijn. de sector vrij goed, al is er een verschil inzake De interne communicatie met werknemers lijkt verloning tussen de thuismarkt en de buitenhet best ontwikkeld bij SAB Miller. Men heeft er landse vestigingen. Het uitbreiden van de een sterke traditie in het organiseren van tevre- gunstige arbeidsvoorwaarden naar vestigindenheidsonderzoeken. Bij de andere brouwers gen in minder ontwikkelde landen (onder ligt de nadruk vooral op top down-communi- andere in Afrika, Centraal-Europa, Azië) is dus catie. Het peilen naar de verwachtingen van een belangrijke uitdaging, ook voor de vakwerknemers wordt veelal toevertrouwd aan het bonden. lokale management. De arbeidstevredenheid op De beste verloners zijn Interbrew en SAB de werkvloer lijkt het hoogst bij de werknemers Miller. Zij hebben een duidelijke politiek om van Interbrew. Het personeelsverloop is er erg hun werknemers bovengemiddeld te vergoelaag. den. Heineken en Scottish & Newcastle lijken Jo Jespers

’’

het hoofdstuk


veeleer het sectorgemiddelde te volgen. Volgens een Schotse vakbondsvertegenwoordiger hebben de opeenvolgende herstructureringen het loonniveau bij Scottish & Newcastle niet aangetast. Een Belgische collega bij Alken-Maes klaagt het gebrek aan objectiviteit in het beoordelingssysteem aan.

overuren bij de managers in de pubs en restaurants te beperken (combinatie van training, herziening van processen en taken en invoering van tijdsbesparende systemen).

Sociale relaties

Volgens een IUF-woordvoerder is er een sterke vakbondsaanwezigheid in alle ≥ Europese brouwerijen. De laatste Het veiligheidsbeleid is over het De beste verloners jaren hebben de bonden vooral algemeen goed uitgebouwd. zijn Interbrew en gewerkt aan het ‘verzachten’ Interbrew en Scottish & SAB Miller. Zij hebvan de gevolgen van opeenvolNewcastle hebben de sterkste ben een duidelijke gende herstructureringen. Ook om hun principes. Heineken heeft het politiek werknemers boven- het uitbouwen van de sociale duidelijkste rapporteringssys- gemiddeld te verdialoog in Oost- en Centraalteem. Alle arbeidsongevallen goeden. Europa en in ontwikkelingslanworden in een centrale dataden is een aandachtspunt. bank opgeslagen en geanalyseerd. Deze ana- Verschillende vakbondsvertegenwoordigers lyse vormt de basis voor informatiedoorstro- beweren dat de sociale relaties in Centraalming en trainingsprogramma’s. Volgens een en Oost-Europa moeizamer verlopen dan in Belgische vakbondsvertegenwoordiger bij West-Europa. Dit heeft zowel te maken met Scottish & Newcastle was één van de opmer- de beperkte ervaring van het management en kelijkste initiatieven bij de overname van de vakbonden in het voeren van een correcte Alken-Maes de invoering van een alcoholver- sociale dialoog als met de druk om de probod op de werkvloer. Deze voor Britse bedrij- ductiviteit te verhogen. ven gangbare praktijk, was totaal nieuw voor de Belgische werknemers. De vakbondsrelaties zijn het best bij Heineken Toenemende flexibiliteit en werkdruk zijn ook en Interbrew. Zij worden zowel door lokale in de brouwerijsector belangrijke thema’s. Bij vakbonden als door de internationale vakbond Interbrew is stress vooral een probleem voor geprezen voor hun goede dialoog, al loopt het de managers en de truckchauffeurs, minder altijd wat moeilijker als er een collectieve voor de productie-arbeiders. Bij Alken-Maes is arbeidsovereenkomst dient afgesloten. de werkdruk vooral hoog bij de commerciëlen. Heineken heeft de best werkende Europese Het gebrek aan duidelijkheid bij de reorgani- ondernemingsraad. Het management ging satie leidde tot een verhoging van het alge- vrijwillig akkoord met de opname hierin van mene stressgevoel. Volgens de vakbond nam Centraal-Europese vakbondsvertegenwoordibij Heineken de werkdruk bij de managers toe gers. In Nederland heeft de vakbond kritiek na de invoering van teamwerk. Dit vergde op de doorvoering van de sociale plannen, die meer flexibiliteit van de werknemers, wat niet altijd correct verloopt. Positief is de toevooral voor de ouderen een probleem vormde. nemende kwaliteit van het teamwerk en de Scottish & Newcastle nam het initiatief om in investeringen in de opleiding van werkneeen gecoördineerde aanpak het hoge aantal mers. In 1999 en 2000 leidden herstructure-

Arbeidsomstandigheden

Jo Jespers

’’

het hoofdstuk

9

10

De meest duurzame pint van Europa

Duurzaamheidsanalyse van de Europese brouwerijsector

ringsplannen bij Heineken tot ≥ vertegenwoordiger omschreven tijdelijke conflicten in als een weinig vakbondsvriendeHeineken heeft het Nederland, Frankrijk, Spanje en meest evenwichtige lijke onderneming die er alles zal Israël. In Griekenland oordeelt profiel: geen uitzon- voor doen om het afsluiten van een vakbondsvertegenwoordiger derlijke prestaties, formele overeenkomsten te vermaar een behoorlijk dat de sociale onderhandelingen gemiddelde op de mijden. In de Europese ondernevlotter lopen met Interbrew dan belangrijkste mingsraad zetelen geen Deense met Heineken. vakbondsvertegenwoordigers. domeinen. De vakbonden bij Interbrew zijn Ook in Centraal- en Oost-Europa positief over de sociale dialoog zijn de relaties gespannen. in België. Ernstige conflicten zijn er nagenoeg Volgens een IUF-vertegenwoordiger heeft niet. Bovendien slaagt Interbrew er in om een Carlsberg vooral problemen in Kroatië. Het goede sociale dialoog op te bouwen in bedrijf weigert om met de lokale vakbond een Centraal- en Oost-Europa. In 2002 was er een collectieve arbeidsovereenkomst af te sluiten. conflict in Montenegro. Volgens de IUF was Ook dochteronderneming Baltic Beverages het het gevolg van de incompetentie van de Holding staat bekend om haar vakbondsonlokale manager en de onervarenheid van de vriendelijke houding. Werknemers worden vakbonden. Na bemiddeling van de Belgische door het management ontmoedigd om lid te vakbonden, de internationale vakbond en de worden van een vakbond. groepsdirectie van Interbrew werd een akkoord bereikt. MILIEUBELEID Vakbondsvertegenwoordigers bij SAB Miller en Scottish & Newcastle evalueren de kwali- Strategie teit van de sociale relaties als gemiddeld. Bij Scottish & Newcastle lijkt vooral de dialoog Vandaag zul je nog zelden een grote ondertussen jonge, onervaren managers en oudere neming vinden die zich niet de moeite heeft werknemers een probleem. Bij Alken-Maes getroost om een heldere milieuverklaring op functioneren de overlegorganen ‘redelijk tot papier te zetten. Ook de brouwers hebben een normaal’. Volgens de IUF worden vakbonds- formele milieupolitiek, maar in de concrete vertegenwoordigers onvoldoende gerespec- uitwerking is er nog veel werk aan de winkel. teerd in het Europees Forum van Scottish & De ene staat daarin al wat verder dan de Newcastle. De omvorming ervan tot een andere. ‘echte’ ondernemingsraad in 2003 zou moe- Scottish & Newcastle heeft de best uitgeten zorgen voor een verbetering. bouwde structuur. Alle topmanagers overlegSAB Miller wordt algemeen beschouwd als gen op groepsniveau in een Health, Safety één van de beste werkgevers in Zuid-Afrika, and Environmental Committee. Carlsberg is ook al verlopen de relaties met de vakbonden het duidelijkst in het vertalen van het groepsde laatste jaren iets stroever. De Zuid- beleid naar de lokale vestigingen en in het Afrikaanse vakbond FAWU wist m.b.t. afdan- responsabiliseren van de lokale managers. kingen vrij goede sociale akkoorden af te slui- Interbrew valt op omdat het als enige geen ten. In de Verenigde Staten is de vakbond bij geconsolideerd milieurapport publiceert. Miller positief over de sociale dialoog. Daarmee volgt het de trend van de meeste Carlsberg wordt door een Deense vakbonds- Belgische bedrijven: het concrete milieubeleid Jo Jespers

’’

het hoofdstuk


wordt grotendeels toevertrouwd aan het lokale management en een beleid op groepsniveau staat nog in de kinderschoenen. Scottish & Newcastle publiceert het beste milieurapport, al blijft de kwantitatieve informatie beperkt (cijfers over energieverbruik, afvalverwerking, CO2-uitstoot…). Ondanks de reële milieu-impact van hun activiteiten zijn de brouwers zeker niet de meest heldere rapporteurs.

Management

≥ Jo Jespers

ren. Scottish & Newcastle staat duidelijk het verst in het beperken van het watergebruik. De hoeveelheid gebruikt water per eenheid geproduceerd bier ligt een eind onder het sectorgemiddelde. Hetzelfde bedrijf realiseert ook de laagste relatieve CO2-uitstoot. Vreemd genoeg weet Scottish & Newcastle weinig te vertellen over zijn prestaties inzake het beperken en recycleren van afval. Op dit vlak scoort Interbrew dan weer het best met een recyclagegraad van 98%. Het voert ook levenscyclusanalyses uit voor zijn verpakkingen.

Alle bedrijven hebben een cen- Alle bierbrouwers Alle brouwers beweren op de traal milieumanagementsys- hebben een formeel één of andere manier rekening teem, al lijkt de keuze voor een beleid inzake de te houden met milieu-aspecten marketing van alcoexterne ISO14001-certificatie hol. bij de selectie van leveranciers. nog niet vanzelfsprekend. Scottish & Newcastle is wat dat Heineken staat hierin het verst, betreft het meest concreet. Het met 38% van de productiecapaciteit gecerti- ontwikkelde in het Verenigd Koninkrijk een ficeerd. Supplier Development Programme dat risicoWerknemers worden slechts in beperkte mate leveranciers moet helpen bij het in praktijk bij de milieustrategie betrokken. Sporadisch brengen van milieustandaarden. maakt milieu deel uit van opleidingsprogramma’s en alle bedrijven besteden in hun inter- Producten ne communicatie aandacht aan milieuthema’s. Enkel Carlsberg heeft een duidelijk pro- De verhouding tussen wegwerpflessen en gramma om die op verschillende niveaus sys- hervulbare flessen hangt sterk samen met de tematisch in te bouwen in de opleidingsini- landen van distributie. Bedrijven die erg tiatieven. actief zijn in landen als België of Duitsland Alle brouwerijen melden de aanwezigheid van (zoals Interbrew) hebben een groot aandeel een klachtensysteem voor omwonenden. Enkel aan hervulbare flessen. Interbrew-dochter Heineken en Carlsberg geven concrete cijfers Labatt introduceerde het hervulsysteem ook over de evolutie van het aantal klachten. in Canada. Scottish & Newcastle en SAB Miller leveren vooral in Groot-Brittannië. Op Productie de Britse (en ook Franse) markt is wegwerpverpakking de standaard. De belangrijkste milieu-impact van de brouwerijsector is het gebruik van water en ener- Genetisch gemodificeerde organismen gie en de productie van organisch afval en vervuild afvalwater. Alle bedrijven nemen SAB Miller, Interbrew, Heineken en Carlsberg maatregelen om deze impacten te verminde- beweren uitdrukkelijk momenteel geen ingre-

’’

het hoofdstuk

11

12



diënten te gebruiken die afge- ≥ De brouwerijgiganten liggen ook leid zijn van genetisch gemodionder vuur omdat ze de kleinere Ondanks de reële ficeerde gewassen. Scottish & milieu-impact van onafhankelijke brouwers uit de Newcastle verstrekt hierover hun activiteiten zijn markt zouden concurreren. de brouwers zeker geen informatie. Daardoor verdwijnt de rijke verniet de meest helCarlsberg heeft wel een labora- dere rapporteurs. scheidenheid aan biersoorten. In torium dat onderzoek verricht België loopt vooral Interbrew in naar mogelijke toepassingen de kijker. Dat heeft zich, door van genetische modificatie in de brouwerij- een indrukwekkende reeks overnames, een sector. belangrijke positie veroverd op de lokale markt, soms ten koste van de oorspronkelijke, EXTERN SOCIAAL BELEID lokale biersoorten. De andere brouwerijen hebben af te rekenen met gelijkaardige kriMaatschappelijke impact tiek. Zo wordt Scottish & Newcastle verweten dat het door het overnemen en herinrichten Alle bierbrouwers hebben een formeel beleid van lokale pubs de authenticiteit van de trainzake de marketing van alcohol. In grote lij- ditionele Britse pubs vernietigt. nen komt die er op neer dat de bedrijven zich engageren om consumenten aan te sporen tot Mensenrechten een verantwoord alcoholgebruik. Alle brouwers zijn lid van één of meerdere beroepsor- Alle brouwers hebben productie-activiteiten ganisaties die ‘verantwoord alcoholgebruik’ in ontwikkelingslanden. Bij Scottish & willen stimuleren, zoals de Portman Group, Newcastle zijn die beperkt tot een minderEntreprise et Prevention, de Arnoldus Group heidsparticipatie in een Indische brouwerij. en de Amsterdam Group. Zij worden overigens Het mensenrechtenbeleid van Heineken en door consumentenorganisaties bekritiseerd SAB Miller is het best ontwikkeld. Beide omdat ze te sterk gelieerd zijn aan de indus- bedrijven eerbiedigen wereldwijd het recht op trie en te veel nadruk leggen op zelfregulering vereniging. Interbrew heeft zijn beleid terzain plaats van op overheidsreglementering. ke minder geformaliseerd, maar slaagt er wel Niet-gouvernementele organisaties hebben in om de goede arbeidsvoorwaarden van zijn tevens kritiek op de marketingactiviteiten van Belgische vestigingen toe te passen in de buide bierbrouwers in ontwikkelingslanden en tenlandse vestigingen. In China, waar onafOost-Europa. De reclame zou zich vooral rich- hankelijke vakbonden verboden zijn, organiten op kwetsbare groepen, zoals armen en seert Interbrew een intern overleg met de jongeren. Overmatig alcoholgebruik brengt werknemers. Carlsberg heeft weliswaar formee dat ze geen geld overhouden voor essen- mele principes, maar geen instrumenten om tiële levensmiddelen. Nochtans is het aantal inbreuken op de mensenrechten vast te stelcampagnes tegen specifieke bedrijven len of te corrigeren. beperkt. In 2002 werd de Russische In Centraal-Afrika ondersteunt Heineken proInterbrew-dochter Sun gesanctioneerd door jecten op het vlak van medische zorg. Het de overheid omdat een advertentiecampagne levert medische dienstverlening aan een groep voor het biermerk Klinskoye jongeren zou van 92.000 werknemers en familieleden in aanzetten tot alcoholgebruik. Rwanda en Burundi. Het programma wordt Jo Jespers

’’

het hoofdstuk


uitgebreid naar de beide Congo’s. Heineken voert verder een formeel beleid inzake de nondiscriminatie van aids/HIV-patiënten. Scottish & Newcastle is het meest concreet over de sociale voorwaarden die het oplegt aan leveranciers. Het heeft voor zijn leveranciers een standaardvragenlijst uitgewerkt, die peilt naar de arbeidsvoorwaarden en uitgaat van de conventies van de Internationale Arbeidsorganisatie. Of deze vragenlijst ook tot formele voorwaarden leidt, is niet meteen duidelijk. SAB Miller bereidt formele voorwaarden voor leveranciers en onderaannemers voor.

ETHISCH-ECONOMISCH BELEID Doorzichtigheid

Economische wetgeving De toenemende consolidatie in de sector leidt onvermijdelijk tot confrontaties met de competitiewetgeving. De Europese overheid heeft haar handen vol met het onderzoeken van vermeende monopoliesituaties, prijsafspraken en exclusiviteitscontracten met klanten. Ook hier zijn de praktijken van Interbrew ons het best bekend: prijsafspraken met Alken-Maes in het midden van de jaren ’90, discussies met de Britse overheid over marktdominantie na de overname van Bass en, zeer recent, het opgeven van exclusiviteitsovereenkomsten voor zware bieren met de Interbrew-cafés. Gelijkaardige verhalen duiken ook op voor de andere brouwers. Het dient gezegd dat de betrokken bedrijven zich in deze discussies meestal coöperatief opstellen.

Interbrew, SAB Miller, Scottish & ≥ Newcastle en Carlsberg ontwik- Toenemende flexibi- Corporate governance kelen duidelijke controleproce- liteit en werkdruk dures om economische risico’s zijn ook in de brouCarlsberg na hebben alle werijsector belang- Op op te volgen. Ze zijn gericht op rijke thema’s. bedrijven een raad van bestuur het opsporen en vermijden van met in hoofdzaak externe direcboekhoudfraude, anti-competiteurs. De Britse ondernemingen tieve praktijken en omkoperij. Opmerkelijk is zijn het meest helder over de activiteiten en dat Heineken hierover geen publieke infor- de verloning van de bestuursleden. Dit heeft matie verstrekt. Scottish & Newcastle en SAB alles te maken met de Britse wetgeving, net Miller nemen ook sociale en milieurisico’s op zoals de aanwezigheid van werknemersvertein hun risicomanagement. genwoordigers in de raad van bestuur van Scottish & Newcastle heeft een klokkenluiders- Carlsberg volledig kan verklaard worden door procedure. Die beschermt werknemers die fou- de Deense wetgeving terzake. ten of fraude in het management signaleren. Jo Jespers

’’

Klanten Alle brouwers beweren dat ze een bijzondere aandacht besteden aan de kwaliteit van hun producten en het productieproces. Soms, maar lang niet altijd, wordt dit ondersteund met een ISO9000-kwaliteitscertificatie.

BESTE KOOP: HEINEKEN?

De vergelijkende studie werd voorgelegd aan de Ethibel-registercommissie, een onafhankelijke raad van experts. Die heeft tot taak om, op basis van de informatie in de dossiers, een selectie te maken van de beste bedrijven in de sector. Zij worden dan toegevoegd aan het Ethibel-investeringsregister. Dat bevat een het hoofdstuk

13

14



limitatieve lijst met aandelen die in aanmerking komen voor duurzame beleggingsfondsen met een Ethibel-label. De selectie was een moeilijke oefening. De sectorstudie leverde geen duidelijke ‘winnaars’ of ‘verliezers’ op. Ook de ratings, die deel uitmaken van de Ethibel-methodologie, wezen op vrij gelijkmatige prestaties. Dit verhoogde het belang van een diepgaande bespreking van het globale dossier door de registercommissie. Uiteindelijk krijgt Interbrew de beste beoordeling op het sociale vlak. Heineken is tweede, omwille van de goede evaluatie door de vakbonden en zijn positieve initiatieven in ontwikkelingslanden, net voor SAB Miller. Scottish & Newcastle en Carlsberg sluiten de rij. Op milieuvlak scoort Scottish & Newcastle het best, voor Carlsberg en Heineken. Interbrew en SAB Miller scoren veeleer matig. Inzake corporate governance is het moeilijk om een betekenisvol onderscheid te maken. Heineken is duidelijk het minst doorzichtig. Uiteindelijk komt het toch als beste bedrijf uit de sectorstudie - waarmee Ethibel volgens de chauvinistische lezer (m/v) allicht bewijst dat de duurzaamste pint niet noodzakelijk de lekkerste is. Heineken heeft het meest evenwichtige profiel: geen uitzonderlijke prestaties, maar een behoorlijk gemiddelde op de belangrijkste domeinen. Er wordt een knipperlicht geplaatst bij het gebrek aan economische doorzichtigheid. Interbrew dankt zijn tweede plaats aan het zeer behoorlijk intern sociaal beleid. Op milieuvlak heeft het wel nog een hele weg af te leggen. De raad van bestuur van Ethibel beslist dat Interbrew en

Heineken aan zijn investeringsregister mogen toegevoegd worden. Tot slot, kunnen we Heineken nu aanbevelen als absolute beste koop? Niet echt. Zoals gezegd liggen de prestaties van de brouwers vrij dicht bij elkaar. Geen van de bierbrouwers steekt zijn nek uit. Ondanks de globalisering is de brouwerijsector vrij traditioneel gebleven, met vrij degelijke sociale relaties, maar een weinig opwindend milieubeleid. Voorlopig zien we dus niet zoveel redenen om allemaal hetzelfde bier te gaan drinken. Intern sociaal beleid Interbrew SAB Miller Heineken Scottish & Newcastle Carlsberg

Maximumscore is 6 3,8 3,6 3,4 3,4 2,9

Milieubeleid Scottish & Newcastle Carlsberg Heineken Interbrew SAB Miller

3,6 3,6 3,4 3,1 3,1

Extern sociaal beleid SAB Miller Heineken Carlsberg Interbrew Scottish & Newcastle

3,7 3,3 3,3 3,1 2,8

Economisch beleid Scottish & Newcastle SAB Miller Interbrew Carlsberg Heineken

4,2 4,2 3,8 3,3 3,1

(1) Naast de genoemde bedrijven is ook Guinness een grote Europese bierbrouwer. Guinness maakt deel uit van de Diageo-groep, ’s werelds grootste drankenfabrikant. Diageo produceert naast bier ook sterke dranken zoals whisky, rum en wodka. Daarom werd het door Ethibel onderzocht in een andere vergelijkende studie met andere distillers, zoals Allied Domecq, Pernod Ricard en Rémy Cointreau. (2) Voor meer informatie over deze studie of over de activiteiten van Ethibel, kunt u de Ethibel-website bezoeken (www.ethibel.org) of contact opnemen met de auteur: [email protected], tel. (02) 206 11 12.

het hoofdstuk

van De meest Europaduurzame pint

Recommend Documents