Van Contrafeytsel* tot Selfie *portret, beeltenis.
Rubens Privé toont de allermooiste en meest intieme portretten die Rubens ooit gemaakt heeft. De werken dienden als herinnering, net als foto’s vandaag en bijna 400 jaar later zitten deze familieportretten nog steeds vol leven. Deze tentoonstelling vol meesterwerken lijkt een echte familiereünie bestaande uit getekende en geschilderde portretten van zijn beide echtgenotes, zijn kinderen, andere familieleden en zelfportretten. Via een interactief spel in de tentoonstellingszaal van Rubens privé kom je meer te weten over intriges, familiequeestes en Rubens zijn privé-leven. Tijdens het spel wordt de observatie aangescherpt via een aantal verschillende onderdelen waarbij de leerling gebruik maakt van zijn/haar smartphone (QR-scanner nodig!). Een reeks zogenaamde klantenkaarten uit Rubens’ portefeuille maakt de link naar ‘het nu’ levendig.
Hoe uitzonderlijk deze portretten zijn willen we aan de hand van een voorbereidende lesactiviteit illustreren zodat het bezoek van deze tentoonstelling in zijn bijzonderheid gewaardeerd wordt. TIP: ite webs e d p O ind je v s i u ensh t Rub e ver H n atie o va m r o f en in even l extra - é v i n pr ns zij e zijn b u R over n e l a verh ie. famil
1
Rubens’ zelfportret volgens Herr Seele: “die hoed was nodig voor de concentratie.” Waarom? Zoek het uit op de site!
Van Contrafeytsel tot Selfie
Rubens’ intieme portretten waren nooit bedoeld om in het openbaar te tonen en zijn daarom vrijer en experimenteler dan de schilderijen die hij schilderde voor zijn opdrachtgevers. Hij schilderde deze portretten als herinnering, hij wou zijn geliefden in verf doen voortbestaan, hen vastleggen voordat de natuur het overnam en alles zou veranderen. En er is een nog simpel motief voor het waarom: de trots en liefde van Rubens voor zijn kroost. En zijn kroost was rijk! Net zoals iedere mama en iedere papa nu fier is op dochter-en zoonlief. Vastleggen die ukkies!
legd? e g t s a ? n jij v e -1999 b 8 e 9 9 Ho 1 ren in rens o b e G g dus!’s? op de l a a t -digiti ale babyfoto g o o l ana er al dig els? Wie h
ix eeft egap 1,4 m
1600:Zelfgemaakte verf in potten en bokalen op basis van pigmenten en olie. 1816: Eerste foto door Nicéphore Niépce. (van een gebouwtje, niet van dochterlief) 1930: Analoge fotografie met zwart-wit fotorolletjes. 2000: Met digitale fotografie fotografeert iedere ouder zijn baby eindeloos.
Hoewel de techniek relatief nieuw is, en we onszelf nu bijna kosteloos en eindeloos vast kunnen leggen, is het principe niet nieuw. Vanaf ongeveer 1500 komt het zelfportret op in de beeldende kunst. Het laten maken van portretten was vroeger behoorlijk duur. Wie zich liet portretteren had geld behoor en dus een hoge status. Een zelfportret getuigt dus ook van status en aanzien. Mooi meegenomen voor Rubens dus. Mocht dit bij selfies ook zo zijn.....wow!
T ME AS S EN L K U ? AT ST ZIEN N AA
2
Van Contrafeytsel tot Selfie
In bijlage vinden julllie beeldmateriaal. Beam deze klassikaal en print ze ook uit voor de leerlingen. Hoe bijzonder zijn afbeeldingen van familieleden en hoe uniek zijn zelfportretten? Via een ordeningssysteem (individueel of in groep) kan hier bij stilgestaan worden. Deze opdracht heeft als doel de veelzijdigheid van het portret uit de doeken te doen. De vele mogelijkheden maar soms ook de beperkingen van het portret worden zo in vraag gesteld. Rubens was niet altijd vrij in zijn keuzes wanneer het ging om opdrachten. Gelukkig had hij 8 kids en 2 schoon madammen.;-) Bedenkingen: Wat verstaat de leerling onder de negen aangereikte thema’s (pag 6) in relatie met de 18 afbeeldingen ? Hebben de thema’s eventueel meerdere beteke,nissen? Welke afbeelding is volgens hen het meest representatief binnen ieder thema en waarom? Door de afbeeldingen nadien nog eens te beamen kan een klasgesprek ontstaan aan de hand van de geschreven bedenkingen. Binnen deze oefening bestaat geen eenduidige oplossing, vooral de individuele interpretatie en het referentiekader van de leerlingen zullen bepalend zijn.
3
Van Contrafeytsel tot Selfie
Oudste gekende zelfportret door kunstenaar Jean Foucqet .
Kerstmis. Zwart-wit foto.
Dagje zee. Kleurfoto.
Zwart wit familieportret. 3 Zonen en een dochter.
Van Gogh . Zelfportret.
Abrecht Dürer Zelfportret.
5
Familieportret van Keizer Karel.
Belgische ID-kaart.
Fotografe Cindy Sherman maakt uitsluitend zelfportretten waarop ze telkens een ander karakter/type speelt.
Van Contrafeytsel tot Selfie
SNEL
INTIEM
OUD
RIJK
ZELF
PROF
UNIEK
ECHT
MOEILIJK
6
van contrafeytsel tot selfie
NAVERWERKING. Beste leerkracht, Jouw leerlingen bezochten de tentoonstelling Rubens Privé. Ze hebben de klantenkaarten uit Rubens’ portemonnee ontvangen en ze gebruikt om verschillende aspecten over zijn leven/werk te weten te komen. De leerlingen werkten hiervoor aanvankelijk per 2 maar in een naverwerking is het zinvol om de ervaring van het tentoonstellingsbezoek met de klasgroep te overlopen. Dit kan op verschillende manieren; de klas een thema verder laten uitwerken bv of de portemonnee uitbreiden met zelf meegebrachte klantenkaarten. Zo komen wellicht ook andere thema’s aan bod waar de leerlingen opzoekingswerk rond kunnen verrichten. Het bezoek behandelde immers maar een deelaspect van Rubens gigantisch oeuvre en werken. Bij het spel hebben we 4 thema’s wat meer uitgediept: Van facelift tot restauratie (over restauratie en conserveren) Isabelle ft yourself (over houdingen en poseren) Rubens versus Jani (over mode) het nu van toen (associatie-oefening) Via de oefeningen en de info op de kaartjes hebben de leerlingen een ‘minicursus’ Rubens op zak!
8
