Van competenties naar learning outcomes? Impact van het Bolognaproces
Dag van de Onderwijsvernieuwing Universitaire Associatie Brussel 5 juni 2007 Lucien Bollaert Diensthoofd onderwijs en onderzoek HOWEST Vlaams Bolognapromotor Lid E4, QAF, Bolognaseminaries, EQF
1
inhoud
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Bologna-proces: leerresultaten Kopenhagen-proces: EQF EHEA & EQF Lissabon-strategie Vlaanderen Besluiten 2
1. Bologna-proces
1998-2010 Bologna-proces start met Sorbonneverklaring (25/05/98) en vaste in Bolognaverklaring (19/06/99) uniek fenomeen: de iure geen bindend internationaal verdrag, maar de facto veel meer dan een gemeenschappelijke politieke beleidsverklaring proces waarbij regeringen zich op intergouvernementele wijze engageren om hun beleid te coördineren 3
1. Bologna-proces
tweejaarlijkse ministeriële conferenties:
Bologna (1999) Praag (2001) Berlijn (2003) Bergen (2005) Londen (2007)
Bologna Follow-up Group & Board of the Bologna Process Bologna Follow-up Group: 45 ondertekenende landen en Europese Commissie + 7 leden met raadgevende stem (Raad van Europa, UNESCO-CEPESS, EUA, EURASHE, ESIB, EI, UNICE) Board: EU-troika-landen, land dat de volgende ministeriële conferentie organiseert, 3 landen verkozen door en onder de Bologna Follow-up Group en de Europese Commissie + 4 leden met raadgevende stem (Raad van Europa, EUA, EURASHE, ESIB)
4
1. Bologna-proces: doelstellingen
onmiddellijk: creatie van een Europese Ruimte van Hoger Onderwijs gebaseerd op de principes van transparantie en kwaliteit achterliggend: creatie van een Europa van de kennis: compatibel, vergelijkbaar en mobiel ‘employability’ verhogen wereldwijde aantrekkelijkheid/concurrentiekracht verhogen sociale rechtvaardigheid vergroten en sociale cohesie versterken
5
1. Bologna-proces: actielijnen (1)
erkenning van diploma’s: invoering van een systeem van makkelijk leesbare en vergelijkbare diploma’s invoering van een systeem dat voornamelijk gebaseerd is op 3 cycli invoering van een creditsysteem promotie van mobiliteit promotie van Europese samenwerking in kwaliteitszorg promotie van de Europese dimensie in het hoger onderwijs 6
1. Bologna-proces: actielijnen (2)
promotie van levenslang leren participatie van instellingen van hoger onderwijs en van studenten promotie van de aantrekkelijkheid van de Europese Ruimte van Hoger Onderwijs integratie van de Europese Ruimte van Hoger Onderwijs en de Europese Onderzoeksruimte
7
1. Bologna-proces: actielijnen & leerresultaten erkenning van diploma’s: invoering van een systeem van makkelijk leesbare en vergelijkbare diploma’s invoering van een systeem dat voornamelijk gebaseerd is op 3 cycli invoering van een creditsysteem promotie van mobiliteit promotie van Europese samenwerking in kwaliteitszorg promotie van levenslang leren
8
1. Bologna-proces: creditsysteem creditsysteem = organisatiestructuur waarbij aan opleidingen en opleidingsonderdelen een bepaald aantal credits (studiepunten) worden toegekend die doorgaans berekend worden op grond van de studietijd van een gemiddelde student én de leerresultaten in competentietermen nationale creditsystemen moeten ECTS-compatibel zijn ECTS = creditsysteem ontwikkeld door de Europese Commissie om studentenmobiliteit te bevorderen het creditsysteem moet zowel voor transfer als voor accumulatie dienen => accumulatie: de studievoortgang moet georganiseerd worden ahv de verwerving van credits
9
1. Bologna-proces: kwalificatiestructuur
Berlijn: “Ministers encourage the member states to elaborate a framework of comparable and compatible qualifications for their higher education systems, which should seek to describe qualifications in terms of workload, level, learning outcomes, competences and profile. They also undertake to elaborate an overarching framework of qualifications for the European Higher Education Area.” Bergen: “We adopt the overarching framework for qualifications in the EHEA (…). We commit ourselves to elaborating national frameworks for qualifications compatible with the overarching framework for qualifications in the EHEA by 2010, and to having started work on this by 2007.” Londen: “We note that some initial progress has been made towards the implementation of national qualifications frameworks, but that much more effort is required. We commit ourselves to fully implementing such national qualifications frameworks, certified against the overarching Framework for Qualifications of the EHEA, by ”. Recognising that this is a challenging task, we ask the Council of Europe to support the sharing of experience in the elaboration of national qualifications frameworks. We emhasize that qualifications frameworks should be designed so as to encourage greater mobility of students and teachers and improve employability. 10
1. Bologna-proces: kwalificatiestructuur Cyclus
Descriptoren
ECTS
1) kennis en vaardigheden korte cyclus
2) toepassing kennis & vaardigheden
ca. 120
3) beoordelen 4) communicatievaardigheden 5) leervaardigheden 1) kennis en vaardigheden 1ste cyclus
2) toepassing kennis & vaardigheden 3) beoordelen
180-240
4) communicatievaardigheden 5) leervaardigheden 1) kennis en vaardigheden 2de cyclus
2) toepassing kennis & vaardigheden 3) beoordelen
90- 120 (min. 60)
4) communicatievaardigheden 5) leervaardigheden 1) kennis en vaardigheden 3de cyclus
2) toepassing kennis & vaardigheden 3) beoordelen
/
4) communicatievaardigheden 5) leervaardigheden
11
1. Bologna-proces: kwalificatiestructuur Short cycle (within or linked to 1st cycle)
outcomes
ECTS
-knowledge and understanding building upon general secondary level supported by textbooks; providing underpinning for work & vocation, personal development & further studies complete 1ste cycle; -can apply knowledge & understanding in occupational contexts; -are able to identify & use data to formulate responses to concrete and abstract problems; -can communicate about their understanding, skills and activities, with peers, supervisors & clients; -have the learning skills to undertake further studies with some autonomy.
c. 120
12
1. Bologna-proces: kwalificatiestructuur 1st cycle
outcomes ECTS -knowledge and understanding building upon 180-240 general secondary level supported by advanced textbooks, including some knowledge of the forefront of their field of study; -can apply knowledge & understanding indicating professional approach to work or vocation, and have competences of devising and sustaining arguments and solving problems; -are able to gather & interpret relevant data to inform judgements including reflection on social, scientific or ethical issues; -can communicate about information, ideas, problems & solutions to non-/& specialist; -have the learning skills to undertake further 13 studies with a high degree of autonomy.
1. Bologna-proces: kwalificatiestructuur 2nd cycle
outcomes -knowledge and understanding founded upon 1st cycle, providing basis for originality in developing/applying ideas, often in research context; -can apply knowledge & understanding and problem solving abilities in new environments within broader/multidisciplinary contexts; -are able to integrate knowledge and formulate judgements with limited information, including reflection on social & ethical responsibilities; -can communicate about conclusions, and the underpinning knowledge and rationale to non-/& specialist; -have the learning skills to undertake further studies with a high degree of autonomy.
ECTS 90-120 min. 60 at 2nd cycle level
14
1. Bologna-proces: kwalificatiestructuur 3rd cycle
outcomes -systematic understanding & mastery of skills & methods of research in that field of study; -are able to conceive, design, implement & adapt substantial process of research with scholarly integrity; -are able to make a contribution through original research extending the frontier of knowledge by a substantial body of work, some meriting (inter)national refereed publication; -capable of critical analysis, evaluation and synthesis of new and complex ideas; -can communicate about expertise with peers, scholars and society in general; -are able to promote academically or professionally in a knowledge based society.
ECTS not specified
15
1. Bologna-proces: kwalificatiestructuur anatomie descriptoren/leerresultaten kennis & inzicht toepassing van kennis & inzicht vaardigheid om op problemen succesvol te reageren gebruik makend van gegevens communicatievaardigheden leervaardigheden geordered op een schaal volgens complexiteit, onafhankelijkheid & originaliteit breedste betekenis (competentie), inclusief beroeps-, professioneel & onderzoeks16 onderwijs
2. Kopenhagen-proces
Barcelona European Council (March 2002) declaration to take action in the field of vocational education and training (VET), similar to Bologna Copenhagen meeting declaration on enhanced European cooperation in VET (November 2002) Education Council resolution (legal basis) to commit EU member states, other EEA countries, accession and candidate countries, European social partners and EC (November 2002) Joint Interim report of the (Education) Council & Commission on the implementation of the “Education and Training 2010” (February 2004) Maastricht Communiqué on future priorities of 17 European cooperation in VET (December 2004)
2. Kopenhagen-proces Main objectives single framework for transparency of qualifications and competences cooperation in QA in VET ECVET, based on competences individuals acquire along their vocational learning route and common principles for validation, in both formal and informal learning strengthening policies, systems and practices for lifelong guidance development of qualifications and competences at sectoral level 18 attention to learning needs of teachers and trainers
2. Kopenhagen-proces: EQF EQF consultation document : structure of 8 levels based on common reference points referring to learning outcomes (knowledge & skills) and personal and professional competences (autonomy & responsibility, learning competence, communication & social competence, professional & vocational competence) supported by tools and instruments (ECTAS for LLL, Europass, Ploteus, diploma supplement, etc) common principles and procedures : QA, validation, guidance and key competences 19
3. EHEA & EQF
07/05 - Commission Staff Working Document: “Towards a European Qualifications Framework for Lifelong Learning”
Bergen: “We underline the importance of ensuring complementarity between the overarching framework for the EHEA and the proposed broader framework for qualifications for lifelong learning encompassing general education as well as vocational education and training as now being developed within the European Union as well as among participating countries”
Londen: “We are satisfied that national qualifications frameworks compatible with the overarching Framework for Qualifications of the EHEA will also be compatible with the proposal from the European Commission on a European higher education in a global context.”
20
3. EHEA & EQF
EQF 6: EHEA 1st cycle: use detailed theoretical and have demonstrated knowledge practical knowledge, some at and understanding in a field of the forefront of the field and study that builds upon their involve a critical understanding general secondary education, of theories and principles and is typically at a level, whilst supported by advanced textbooks, includes some aspects that will be informed by knowledge of the forefront of their field of study communicate ideas, problems can communicate information, and solutions to both specialist ideas, problems and solutions to and non-specialist audiences… both specialist and non-specialist audiences demonstrate administrative design, resource and team management responsibilities in work and study contexts that are unpredictable and require that complex problems 21 are solved where there are many interacting factors
3. EHEA & EQF
kennis, begrip, leercompetentie, communicatie, werken met gegevens & probleemoplossend vermogen zijn meestal hetzelfde tot identiek vaardigheden & competenties gerelateerd aan de complexiteit van contexten, sociale normen & (team) management zijn nieuw geen referenties naar formeel onderwijs methodologie van de descriptoren is breder, want EHEA verondersteld NQF voor HO; EQF is generieker (sectoraal, niet-formeel & informeel leren) en voor sectoren NQF nodig voor EHEA, niet verplicht voor EQF 22
3. EHEA & EQF
verschillend in reikwijdte (EQF ruimer voor meer niveaus en voor & met meer belanghebbenden) verschillend in bewoording beide gebaseerd op leerresultaten niveaus & cycli (korte cyclus?) EQF heeft (nog) geen eengemaakt creditsysteem EQF kan EHEA uitgebreiden tot de volledige reikwijdte van LLL NIET TEGENGESTELD, MAAR COMPATIBEL 23
3. EHEA & EQF After Budapest (27-28 February 2006) : 120 responses from 31 countries European organisations concept OK, necessary and relevant primarily a translation device with added value at national and sectoral level, but on voluntary basis 8 levels OK based on learning outcomes OK importance of QA new version to Council & Parliament 24
4. Lissabon-strategie
commitment that the EU becomes by 2010 “the most dynamic and competitive knowledge-based economy in the world capable of sustainable economic growth with more and better jobs and greater social cohesion, and respect for the environment” (3/2000) the knowledge society, the internal market, the business climate, the labour market, environmental sustainability High Level Group, chaired by Wim Kok, Facing the challenge, the Lisbon strategy for growth and employment, November 2004 Modernising Education and Training: a vital contribution to prosperity and social cohesion in Europe (2006 joint progress report of Council & Education & Training 2010 work 25 programme)
4. Lissabon-strategie
Europese Onderzoeksruimte is EU-project een goede onderzoeksbasis is essentieel voor kwaliteitsvol hoger onderwijs een goede onderzoeksbasis is essentieel in een kenniseconomie Bologna-afspraken doctoraatsopleidingen worden 3de cyclus interdisciplinariteit wordt benadrukt mobiliteit op doctoraats en post-doctoraatsniveau moet verhogen netwerking op doctoraatsniveau moet gestimuleerd worden met het oog op excellentie 26
5. Vlaanderen 4 decreten verwezenlijkten Bologna in Vlaanderen: Structuurdecreet (04/04/2003) Participatiedecreet (19/03/2004) Flexibiliseringsdecreet (30/04/2004) Studiefinanceringsdecreet (30/04/2004) (Mini-decreet (16/06/2006)) (Lerarenopleiding(15/12/2006)) 27
5. Vlaanderen
instellingen van hoger onderwijs: na BaMa en flexibilisering de 3de hervormingsgolf nationale kwalificatiestructuur inschakelen in EHEA & EQF inschakelen opleidingen in nationale kwalificatiestructuur omschrijven opleidingen en opleidingsonderdelen (vakken, oefenzittingen, seminaries, stages,…) in leerresultaten/ competenties vorming docenten en administratoren in denkwijze van leerresultaten/competenties leerresultaten in competentietermen toekomst associaties (academisering)
veel meer in de diepte (& structuur)! grotere impact op instellingen 28
5. Vlaanderen
Kwalificatiestructuur (01/01/2008)
Financieringsdecreet (01/01/2008)
Basisdecreet (01/09/2009)
Personeelsdecreet (2010 of 2013?) 29
6.competentie besluiten Een
competentie is een observeerbaar (en dus evalueerbaar) vermogen door de integratie van kennis, (inzicht), (gedrags-) vaardigheid en attitude om succesvol (en dus probleemoplossend) te functioneren in een specifieke rol of functie als maatschappelijk individu 30 in een contextuele situatie.
6. besluiten
Bologna- en Europese processen hebben dynamiek en hervormingen ontwikkeld Bologna ≠ Kopenhagen & Lissabon (verborgen liberalisering) processen (EHEA, EQF, LLL, ERA) niet enkel structurele veranderingen, maar ook inhoudelijke curricula uitschrijven in leerresultaten (Tuning) leerresultaten in competentietermen (ECTS, kwalificatiestructuren) eindcompetenties verwerken in opleiding(smatrix-EVC) open, efficient & effectief onderwijs(midden)-management (professionalisering) QFs moeten ontwikkeld en aanvaard worden door alle betrokkenen & belanghebbenden Europese QFs zijn meta, maar geven ook generieke input belang van KZ blijft toenemen (internationale geloofwaardigheid & vertrouwen) 31 synergie & strategie nodig!
6. besluiten • nationaal gedirigeerd competitieve marktgedreven • staatsinstellingen autonome instellingen • nationaal internationaal • inspectie verantwoording (KZ) • generatiestudenten LLL • formeel niet-formeel & informeel • docentgecentreerd studentgecentreerd • voorgeschreven programma geïndividualiseerd • niet-accumulatief accumulatief • leerproces leerresultaten • kennis & vaardigheden competenties 32 • ivoren toren open instellingen
6. besluiten
bijkomende informatie:
www.dfes.gov.uk/bologna (tot 1 juli) www.bologna2009benelux.org (vanaf 1 juli) www.ec.europa.eu www.ond.vlaanderen.be/bolognaproces www.esib.org
vragen & bedenkingen
33
