v) voor topmerken. Reddingsplan VS afgewezen. Onderzoek naar ziekenhuizen

Luchtgarnalen? geeft antwoord op pagina 3

30 Dinsdag September2008

Werkt bevrijdend.

Audit Professionals (m/v) voor topmerken

Ben jij dé freelance ICT’er die wij zoeken?

Voor enkele van onze mooiste cliënten zoeken wij zowel Financial, Operational als IT Auditors op diverse niveaus. Zowel junior RA’s als ervaren Audit Professionals vinden hun weg naar een uitdagende baan in het bedrijfsleven via vijzelaar.com. Mail naar [email protected] of bel Marco Beemsterboer op 035 692 55 30.

www.it-staffing.nl

continuïteit in finance

In Business

Katja stoomt lekker door De wereld redden op tv

07

Sport

PETER BOER/HH

‘Winnen zonder epo kan niet’ Arts Nikkels over doping

ABN Amro ‘Blij dat we van die domme Belgen af zijn’

20

Dat logo kan weer terug op de muur ABN Amro-bankiers juichen nu de Belgen hun kantoren verlaten. Maar ze dansen op de vulkaan. Hoe lang gaat dit feestje duren? Annemieke van Dongen Mathijs Rotteveel AMSTERDAM

...

‘Wat ben ik blij dat we van die domme Belgen af zijn. Ze zijn hiërarchisch en sloom.’ Als hij niet met zijn naam in de krant komt, wil een marketingmanager van het ABN Amro-hoofdkantoor wel iets kwijt over de acht maanden die hij met zijn collega’s van Fortis heeft sa-

mengewerkt. ‘ABN Amro was gewoon een betere bank. Wouter Bos had dit natuurlijk kunnen voorkomen door ING met ABN Amro samen te laten voegen. Dan waren we Nederlands gebleven. Dat was beter geweest.’ De managers van Fortis die acht maanden geleden de kantoren van ABN Amro binnenstapten, hadden destijds maar weinig tijd nodig om hun keiharde reputatie te vestigen. Ze zetten al snel bijna de hele top van ABN Amro op straat en vervingen die door ‘aan Brussel loyale vazallen’. Nu die vazallen afdruipen naar het zuiden, voelen de ABN Amro-bankiers zich eindelijk weer eens de bovenliggende partij en durven ze hun

opgekropte wraakgevoelens te uiten. ‘De Belgen van Fortis haalden onze naam naar beneden, kostten ons geld en schaadden het klantenvertrouwen in de bank’, zegt een onlangs opgestapte topbankier van ABN Amro.

Valkuil Margot van Kempen, vice-voorzitter van de Centrale Ondernemingsraad van ABN Amro, wijst er subtiel op dat de cultuurverschillen tussen Fortis en ABN Amro de samenwerking soms wat stroef maakten. ‘Je zou denken dat we dezelfde taal spreken’, zegt ze. ‘Maar dat is juist de valkuil. Als je denkt dat je met de Belgen wat hebt afgesproken, komen ze daar gemak-

26

kelijk op terug. Dan zijn ze teruggefloten. Ze hangen aan autoriteit en aan polderen doen ze niet mee.’ Het vertrek van de Belgen leidt echter niet alleen tot lachende gezichten. De ABN Amro-medewerkers onder de toplaag hebben de afgelopen maanden hard gewerkt om de integratie met Fortis te volbrengen. Al dat werk kunnen ze nu in de versnipperaar gooien. Integratieplannen, reorganisatieschema’s en nieuwe ITsystemen: alles is voor niets geweest. En dan blijft één onbeantwoorde vraag door de bankgangen zweven: wat nu? Lees verder op pagina 2

In Business

Reddingsplan VS afgewezen

De Amerikaanse beurzen zijn fors onderuit gegaan nadat een reddingsplan van 700 miljard dollar voor in nood geraakte banken was gesneuveld in het Congres. Vooral financiële aandelen gingen in de uitverkoop. De toonaangevende Dow-Jonesindex verloor 7 procent. Dat is in punten de scherpste daling ooit op één dag. Lees meer op pagina 5

Lelystad

Onderzoek naar ziekenhuizen

Er komt een onafhankelijk onderzoek naar de toekomst van de IJsselmeerziekenhuizen. De instelling kwam twee weken geleden in opspraak toen de inspectie de operatiekamers sloot. De lucht zou er niet steriel genoeg zijn. Later sloten ook de afdelingen verloskunde.

2

NL

Fortis Topsalarissen aan banden

Lange Poten ...

PETER

MIDDENDORP

P

remier Balkenende is een billenknijper. Hij geeft de voorkeur aan jonge vrouwen, die er niets van durven zeggen. Ik heb wel even getwijfeld of ik dit op zou schrijven. Ik hoef geen tweede Heleen van Royen te worden, die in januari 2004 in Het Parool schreef dat Rob Oudkerk gebruikmaakte van heroïnehoertjes die hij als wethouder zou beschermen. Van de andere kant betreft het hier een moralistisch vogeltje – ik kan zijn liedje niet meer horen. Op feestjes beweegt Balkenende zich behoedzaam in de persoonlijke ruimte van één of twee jonge vrouwen. Eerst reageren de meiden verheugd op de aandacht van de hoge functionaris. Dan legt hij zijn hand op een onderrug. Langzaam daalt de hand af naar het grijze gebied tussen rug en billen, tot de vlezige bolling wordt bereikt waar normale mensen vanaf willen blijven, zeker als zij ouder zijn en een machtige positie bekleden. Er verschijnt een zijige grijns op zijn gezicht. De premier geniet. Het ontbreekt nog aan een lange druppel aan het puntje van zijn neus. Op een keer zag ik een jonge vrouw zich aan de aandacht van Balkenende onttrekken. ‘Vond je dat niet vervelend?’ vroeg ik. ‘Dat doet hij altijd’, zei ze. ‘Maar ik loop altijd meteen weg.’ Samen keken we naar een andere jonge vrouw, die in de invloedssfeer van de premier was achtergebleven. Zij had minder moeite met de warme handjes. Een andere jonge vrouw vertelde me kort geleden dat ze Balkenende eens op een late nacht was tegengekomen. De premier had een biertje gedronken. Op zeker moment legde hij zijn hand op haar billen. Het was geen kinderachtige

De premier geniet. Het ontbreekt nog aan een druppel aan zijn neus. vrouw, ze was niet gemakkelijk uit het veld te slaan, toch wist ze niet goed hoe te reageren. ‘Wat moet je zeggen tegen een premier?’ zei ze. ‘Je kunt hem toch geen klap gaan geven?’ Met een vrouw met soortgelijke ervaringen besprak ze de mogelijkheid een aanklacht in te dienen. Uiteindelijk besloten ze het erbij te laten zitten. Voor je het wist, zei ze, stond je voor de rest van je leven te boek als de vrouw die een aanklacht tegen Balkenende had ingediend. 1

Het graaien gaat stoppen Nederlandse regering lijkt voorbeeld te willen nemen aan VS Jojanneke van den Berge AMSTERDAM

...

Nu zelfs in de VS, land van het vrije inkomen, de salarissen van topbankiers aan banden worden gelegd, kan de Nederlandse regering na de seminationalisatie van Fortis niet achterblijven. De regeringen van België, Nederland en Luxemburg dienden het zieltogende Fortis een injectie toe van 11,2 miljard euro. Als het aan drie van de vier grote Nederlandse partijen ligt, heeft de steun aan Fortis grote consequenties voor de topsalarissen van het hogere bankpersoneel. Daaraan moet een einde komen, net als in de VS. Het (nog niet goedgekeurde) Amerikaanse reddingsplan voor de financiële wereld, waarbij in totaal 700 miljard euro in de sector moet worden gepompt, behelst onder meer dat het personeel van de geholpen banken niet langer op topsalarissen hoeft te rekenen. Het moet genoegen nemen met een beloning die gebruikelijk is in de publieke sector.

Links inhalen ‘Het feest is over’, sprak Nancy Pelosi, Democratische voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. En wat PvdA, VVD en SP betreft geldt dat ook hier, waar Fortis Bank vier miljard euro kreeg voor een minderheidsbelang van de Nederlandse overheid. ‘Waar de Amerikanen mee bezig zijn, dat wil ik ook met Fortis gaan doen’, stelt financieel woordvoerder van de SP Ewout Irrgang. ‘De Fortis-topmensen hebben gefaald. Wat in de VS kan, kan hier ook. Ik mag toch hopen dat de Amerikanen Wouter Bos niet links gaan inhalen.’ Allereerst wil hij dat voorkomen wordt dat de vertrekkende kopstukken een bonus in de vorm van aandelen meekrijgen ‘die nergens op slaat’. Iets waar ook VVD en PvdA volgens hun respectievelijke financiële woordvoerders Frans Weekers en

Peter Middendorp doet als schrijver/journalist dagelijks verslag van zijn belevenissen in Den Haag.

‘Ik mag toch hopen dat de Amerikanen Wouter Bos niet links gaan inhalen.’ Paul Kalma voor zullen strijden. Tijdens de algemene financiële beschouwingen die woensdag en donderdag plaatsvinden, zullen de drie namens hun partijen voorstellen indienen die daarop aansturen. Irrgang rekent ook op bijval van de twee andere partijen uit het kabinet. Volgens Weekers begrijpt de VVD, doorgaans geen voorstander van nationalisering van bedrijven, de Fortisnoodgreep. ‘Maar lieden die het veld gaan ruimen bij een bank als Fortis mogen onder geen beding een zak geld meekrijgen. Daar mag geen eurocent aan worden meegegeven.’ Ook zijn de drie partijen, die samen een meerderheid hebben in de Tweede Kamer, van mening dat de overheid nu het recht heeft paal en perk te stellen aan de topsalarissen in het bankwezen. PvdA-woordvoerder Kalma ziet ‘een forse rol’ voor de overheid weggelegd: ‘Het grootverdienen kan nu niet langer doorgaan. Het gezag van de overheid als aandeelhouder moet doorklinken.’

Onwennig proberen agenten en surveillanten de milieuvriendelijke Segway uit in de Rotterdamse binnenstad. Burgemeester Ivo Opstelten overhandigde gisteren de eerste gemotoriseerde steps aan de Dienst Stadstoezicht. Het komen-

ABN Amro OR wil Deutsche Bank

Wat ING nou precies wil Vervolg van pagina 1

...

Goedkoop, duurkoop Een standpunt waar de VVD zich bij aansluit. Weekers: ‘Salarissen worden bepaald door aandeelhouders en het bestuur, en dan is salariëring een onderdeel waar de staat naar mag kijken. Ook als het gaat om de top.’ Dat wil volgens Weekers ook weer niet meteen zeggen dat de VVD van mening is dat topfunctionarissen van Fortis, of van de bank die delen ervan gaat overnemen, in de toekomst niet meer mogen verdienen dan premier Balkenende. ‘Want dan wordt goedkoop duurkoop. Fortis heeft een sterk bestuur nodig. De juiste mensen krijg je niet met de Balkenende-norm.’ 1

Wat er met de verschillende onderdelen gaat gebeuren, is ook binnen ABN Amro nog volstrekt onduidelijk. ‘Op dit moment inventariseren we welke integratieactiviteiten van Fortis en ABN Amro per direct kunnen worden stopgezet’, schrijft het managementteam in interne mails naar het personeel. ‘Ook over de verdere gevolgen, bijvoorbeeld voor de Remedy (het onderdeel dat onder druk van de Europese Mededingingsautoriteit verkocht is aan Deutsche Bank, red.) en voor het Verzekeringsbedrijf, zal in de loop van vandaag en de komende week meer bekend worden.’

Jaarwisseling

het gebruik van camera’s en het actief bekendmaken dat zij tijdens de jaarwisseling bij de politie in beeld zijn. Volgens de commissie moet de aandacht zich de komende jaren richten op ‘hot spots’ – plaatsen als pleinen en kruispunten die kwetsbaar zijn voor ongeregeldheden – en op ‘hot shots’, de (potentiële) daders. Verder pleit de commissie-De Graaf voor een communicatiecampagne door het Rijk samen met de gemeenten, waarin niet alleen mogelijke relschoppers worden aangesproken, maar ook ouders en buurtgenoten. Het beperken van de tijd dat vuurwerk afgestoken mag worden, vindt de commissie niet haalbaar.

RADDRAAIERS AANPAKKEN

ANP

Vooral blijven oefenen

Relschoppers die tijdens de jaarwisseling schade en overlast veroorzaken, moeten snel en effectief worden gestraft. Bijvoorbeeld met straatverboden en boetes. Ook moeten de raddraaiers uit de anonimiteit gehaald worden. Dat concludeert de commissie Overlast Jaarwisseling in een rapport dat gisteren werd aangeboden aan minister Guusje ter Horst van Binnenlandse Zaken. Overlastgevers achterhalen kan bijvoorbeeld door

ING zou alweer aan de onderhandelingstafel zitten om de resten van ABN Amro voor zo’n 10 miljard euro op te rapen. Dat is minder dan de helft van de 24 miljard die Fortis er vorig jaar voor heeft betaald. Het probleem is dat ING net als ABN Amro een groot kantorennet in Nederland heeft. Neelie Kroes, de Europese commissaris voor Mededinging, zal eisen dat een deel van die kantoren verkocht wordt of sluit. ING is vooral geïnteresseerd in de private bank van ABN Amro, die nog steeds een goede naam heeft en een sterk klantenbestand. Omdat ING met Postbank al een sterke consumentenbank heeft, zou het het ABN Amro-kantorennet weer kunnen

Alleen nog online

‘DAG’ WORDT OPGEHEVEN Het gratis dagblad DAG verschijnt morgen voor het laatst. Dit maakten PCM Uitgevers en KPN gisteren bekend. PCM zet de online activiteiten van DAG alleen voort. DAG werd in mei 2007 gelanceerd en werd verspreid in het openbaar vervoer en in de supermarkt. Volgens PCM heeft DAG veel last van concurrentie in het openbaar vervoer. De krant heeft vijftig vaste medewerkers in dienst, die gisteren zijn geïnformeerd.

Geen seniorenstad

Tv voor de poes

Herten en zwijnen

Helaas voor de bejaarden in ons land, de geplande seniorenstad in de Noordoostpolder is voorlopig, vanwege de slechte huizenmarkt, van de baan.

Communicatiewetenschapper Karen Soeters wil 1 april 2009 beginnen met omroep Piep, een tv-zender voor dieren. Vandaag begint ze met haar werfactie.

Herten en zwijnen herwinnen terrein in ons land. Zo is het aantal reeën nog nooit zo hoog geweest als nu, en ook de zwijnen doen het goed.

NL

Discriminatie

Castreren

Turkse reljeugd wil ook geld en aandacht

Supermarkten akkoord over fonds

Veertig Turkse jongeren veroorzaken veel overlast in de Utrechtse wijk Kanaleneiland. En iedereen maakt zich alleen druk om de Marokkanen, klagen de Turkse ouders.

Alle Nederlandse supermarkten storten vanaf volgende week 3 cent per kilo ingekocht varkensvlees in een fonds waaruit varkenshouders worden gecompenseerd voor het verdoofd castreren van biggen.

3

Directeur Theo Roos van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) heeft dat gisteren bekendgemaakt. Het CBL kan niet zeggen of de supermarkten de extra kosten doorberekenen aan de klant. 1

Kamran Ullah UTRECHT

...

de jaar oefenen de agenten en surveillanten op het Centraal Station en in winkel- en voetgangersgebieden van de Maasstad. De actieradius van de Segway is veertig kilometer op een volle accu. 1 FOTO: KEES SPRUIJT/WFA

blijft vaag doorverkopen aan een andere bank. Of gedeeltelijk sluiten. Volgens Margot van Kempen van de Centrale Ondernemingsraad van ABN Amro mag de Nederlandse overheid het niet zo ver laten komen. ‘Ik hoop dat politici zich hardmaken voor de werkgelegenheid bij deze twee banken. Zo niet, dan wordt dit een bloedbad.’ Zij komt zelf met een beter alternatief: Deutsche Bank. Die grootbank heeft al een deel van de ABN Amrokantoren overgenomen en is onder de werktitel ‘New Bank’ stilletjes bezig een consumentenbank in Nederland op te zetten. ‘De Duitsers hebben veel minder overlap met ons dan ING’, zegt Van Kempen. ‘Bovendien zijn het erg goede werkgevers.’ 1

Zwarte dag

Het reddingsplan voor Fortis en ABN Amro had de rust op de beurs moeten doen terugkeren. Maar nee. Fortis daalde met 23,6 procent naar een slotkoers van 3,96 euro, de laagste in zestien jaar. Beleggers vrezen dat het overheidsingrijpen leidt tot een grote verwatering (waardevermindering) van het aandeel. In zijn val sleepte Fortis de andere financiële fondsen mee: ING verloor 18,2 procent en SNS Reaal 18,7 procent. De AEX daalde met 8,8 procent en sloot op een stand van 323,55 punten, de laagste slotstand sinds november 2004. Ook de andere Europese beurzen verloren flink: Parijs en Londen daalden met vijf procent en de DAX in Frankfurt sloot 4,2 procent in de min.

De Stichting Turkse Ouders (STO) heeft er genoeg van. De Utrechtse wijk Kanaleneiland kwam de afgelopen jaren diverse malen negatief in het nieuws door problemen met Marokkaanse jeugd, die zelfs leidden tot een samenscholingsverbod. Maar volgens de belangenorganisatie zijn ook Turkse tieners structureel betrokken bij (gewelds-)incidenten. Vorige week is er daarom nog spoedoverleg geweest met de gemeente. STO-voorzitter Halil Nalbantoglu: ‘We hebben de gemeente hiervoor gewaarschuwd, maar die negeerde herhaaldelijk ons verzoek om aandacht.’ De Turkse ouders zijn niet verbaasd over de criminaliteit van hun kroost. ‘Natuurlijk zijn er nu incidenten, onze jongeren zijn zwaar gefrustreerd’, stelt Turkan Boran, die zich als case manager bezighoudt met het Turks Ouder Comité. ‘De jeugdigen weten dat ze problemen moeten veroorzaken om aandacht te krijgen. Onze kinderen zien namelijk ook wel dat de Marokkaanse raddraaiers er beter van worden, dankzij de zware subsidiestroom.’ Over die aanpak is Boran woedend. ‘Ik krijg sterk het idee dat er sprake is van angstpolitiek. Men is bang voor Franse toestanden, dus worden de onruststokers gepaaid.’ Volgens de belangenbehartigers is de voorkeursbehandeling voor Marokkanen ook op de arbeidsmarkt zichtbaar. ‘Zoveel minderheden worden afgewezen voor een stageplek, en dan zie je wel weer een Marokkaan in dienst die de taal amper beheerst’, constateert Boran. ‘Wat denk je dat dat doet met onze kinderen, die van nature al introvert zijn?’ De gemeente Utrecht kon gisteren het verhaal van de Turkse ouders bevestigen noch ontkennen. De Utrechtse politie herkent zich niet in de situatie. ‘Wij zien geen verschuiving van het probleem’, reageert woordvoerder Karin Kleissen resoluut. ‘Er zijn wel incidenteel jongeren met een Turkse achtergrond betrokken bij delicten. Zo bekogelden vorige week enkele jongens, onder wie Turken, een stadsbus met stenen.’ 1

Voor iedere baan de juiste student Voor iedere student de juiste baan Heeft u als werkgever een tekort aan personeel? Denk dan eens aan StudentenWerk, het grootste studentenuitzendbureau van Nederland. StudentenWerk vindt voor u altijd de perfecte uitzendkracht. Of het nu gaat om administratief medewerkers, receptionistes, callcenter medewerkers of magazijn- en winkelpersoneel; onze ervaren uitzendkrachten zijn slim, flexibel en snel in te werken.

Voor de beste uitzendkrachten gaat u naar www.studentenwerk.nl

VAN DALE GEEFT ANTWOORD

Argus Overheid redt Fortis met miljardeninjectie

Luchtgarnalen Houdt u van rat? Waarschijnlijk niet, want rattenvlees heeft zijn naam niet mee. Daarom treft u op menukaarten gewoonlijk geen geroosterde, gesauteerde of anderszins toebereide rat aan. Omdat het woord rat niet smakelijk klinkt, lusten we geen rat. Maar konijn lust u waarschijnlijk wel. En dus ook waterkonijn. Met doorregen spek, ajuin en look gestoofd in kriekenbier, geserveerd met koolraap en besproeid met Belgisch bier. Als u geen vegetariër bent, loopt het water u nu door de mond. Dat komt omdat konijn in tegenstelling tot rat geassocieerd wordt met positieve waarden (aaibaar, zacht, lief, maar ook smakelijk). Zelfs als de kok halverwege de maaltijd onthult dat het waterkonijn op uw bord in feite de

gastronomische schuilnaam is van de muskusrat, zult u waarschijnlijk met smaak verder eten. In werkelijkheid is deze rat namelijk een lekkernij. Net als rat is ook sprinkhaan geen smakelijk woord. Misschien wel daarom zijn sprinkhanen nog niet in de supermarkt verkrijgbaar, hoewel geroosterde sprinkhanen een prima keuze zijn, want – eerlijk is eerlijk – vies zijn ze niet. Het is de naam die

Grote Van Dale €195

ons van consumptie weerhoudt. Onlangs berichtte de krant dat sprinkhanen elders in Europa onder een andere naam aan de man worden gebracht: luchtgarnalen. Gezien hun smaak helemaal geen gek woord. Misschien is dat wel de oplossing voor de culi’s die ons meelwormen, sprinkhanen en kruipend gedierte willen laten eten: geef die beesten eerst een aantrekkelijke naam en zet ze pas dan op de menukaart. 1 www.depers.nl/vandale

4

Wereld

Italië Omstreden plan regering-Berlusconi

Maar eén juf voor bambini Kinderen op basisschool moeten met minder onderwijzers toe. Andrea Vreede ROME

...

Half vijf ’s middags. Voor de hekken van basisschool Francesco Crispi in Rome staan tientallen wachtende auto’s dubbel geparkeerd. Toeterend proberen scooters zich een weg te banen door de massa ouders. Van alle kanten komen de moeders en een enkele vader hun kroost ophalen. Tussen de pilaren voor de ingang hangt een spandoek met de tekst ‘Nee tegen maar één onderwijzer’. Want dat is het plan van Mariastella Gelmini, premier Berlusconi’s stijlvol geklede minister van Onderwijs. Van de drie onderwijzers die iedere groep nu heeft, blijft er straks nog maar eentje over. En dat terwijl de basisschool de enige vorm van onderwijs in Italië is die internationaal veel waardering krijgt.

Hulpkracht Eén onderwijzer per groep dus (in de praktijk bijna altijd een vrouw), die alleen voor het ene uurtje Engels in de week mag worden bijgestaan door een hulpkracht. Nu is dat wel anders. Per twee groepen kinderen zijn er maar liefst drie onderwijzers, die zich ieder hebben gespecialiseerd in een deel van de verplichte vakken. Eentje geeft taal en opvoeding, een ander rekenen en muziek en nummer drie geschiedenis en aardrijkskunde. ‘En dat is broodnodig’, zegt onderwijzeres Annamaria Palmieri. ‘De tijden zijn veranderd. We geven veel meer vakken dan de meester of juf van vroeger. Bovendien hebben we vaak kinderen met leerproblemen in de klas. En een groeiend aantal allochtonen dat meer aandacht nodig heeft. Dat kun je niet aan in je eentje’. Sommige onderwijsdeskundigen vinden de plannen van de minister echter zo gek nog niet. Als gevolg van een jarenlang beleid van (vooral linkse) regeringen om zoveel mogelijk

Het basisonderwijs in Italië scoort internationaal heel hoog. onderwijzers aan te nemen, kent Italië nu een overschot aan leerkrachten. ‘Meer banen in het onderwijs’ leverde meer stemmen op van vrouwen uit Zuid-Italië, want daar komen de meeste leerkrachten vandaan. Met als resultaat dat een gemiddelde Italiaanse klas uit achttien leerlingen bestaat en een onderwijzer 735 uur per jaar lesgeeft (tegenover 25 kinderen en 930 lesuren in Nederland). Misschien wel dankzij deze overdaad aan aandacht per kind scoort het Italiaanse basisonderwijs internationaal heel hoog. Het is alleen jammer dat bijna al het overheidsgeld opgaat aan de salarissen. Voor onderhoud van het schoolgebouw of computers blijft niets meer over. Om maar niet te spreken van zoiets basaals als wc-papier. Veel ouders geven hun kinderen dus maar een rol mee naar school.

Even rust Een gevluchte familie uit het semi-autonome stamgebied Bajaur in het noordwesten van Pakistan vindt tijdelijk onderdak aan de rand van provinciehoofdstad Peshawar. Het

gezin is een van de duizenden families die gevlucht is voor de aanhoudende gevechten in de regio waar het Pakistaanse leger vecht tegen talibanstrijders. 1 FOTO EPA/ANP

Europa Loekasjenko wint weer

Oppositie Wit-Rusland haalt bij ‘eerlijke’ verkiezingen nul zetels

Oma Buiten het hek delen ouders de protesten van de onderwijzers. ‘Toen ik klein was, hadden we één fantastische juf’, zegt een gestrest ogende moeder. ‘Maar ik was al om twee uur uit school. Mijn kinderen zijn godzijdank tot half vijf onder de pannen’. Want vooral werkende moeders zijn door het schrijnende gebrek aan naschoolse opvang maar wat gelukkig met de lange schooldagen. Hoewel de praktische invulling van de hervorming nog onduidelijk is, vrezen veel ouders dat de lesuren flink zullen worden ingekort. En voor wie geen bereidwillige oma achter de hand heeft, betekent dat geld uitgeven aan een oppas. Iets waar in deze dure tijden niemand op zit te wachten. 1

De oppositie van Wit-Rusland heeft bij de verkiezingen zondag nul zetels gehaald. Volgens president Loekasjenko is alles eerlijk verlopen. Redactie buitenland AMSTERDAM

...

President Aleksander Loekasjenko blijft zoals verwacht oppermachtig in wat gezien wordt als Europa’s laatste dictatuur. Geen van de 78 oppositieleden die zich kandidaat hadden gesteld voor een van de 110 zetels in het Lagerhuis, heeft een plaats weten te bemachtigen. Volgens de kiescommissie heeft 75,3 procent van de stemgerechtig-

den de gang naar de stembus gemaakt om op een van de 263 kandidaten te stemmen. De oppositie noemde de verkiezingen frauduleus. Waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) bespeurden weliswaar enige verbetering ten opzichte van het verleden, maar het democratische gehalte bleef ver beneden peil.

Gasprijs Dat wekt enige bevreemding, want Loekasjenko wil juist de banden met het Westen aanhalen. De relatie met de traditionele bondgenoot Rusland is de afgelopen tijd verslechterd. Moskou verdubbelde vorig jaar de gasprijs, waarop Loekasjenko het Krem-

lin beschuldigde van verraad. Democratische verkiezingen zijn een voorwaarde voor een verbetering van de relatie met het Westen. De Europese Unie liet eerder weten te zullen overwegen de sancties tegen WitRusland op te heffen of te verlichten als de stembusgang eerlijk verloopt.

Betoging In de hoofdstad Minsk gingen zondag zo’n achthonderd mensen de straat op om te betogen tegen de verondersteld oneerlijke verkiezingen en tegen Loekasjenko, die het land met ijzeren vuist regeert. De demonstranten werd niets in de weg gelegd. Er was in tegenstelling tot het verleden bijna geen politie aanwezig. ‘We hebben nog steeds geen democratische verkiezingen’, zei oppositieleider Aleksandr Milinkevitsj. ‘Je kunt slechts spreken van enige cosmetische veranderingen.’ Volgens Loekasjenko moeten de westerse waarnemers hun best doen willen ze tot een andere conclusie komen dan dat het om eerlijke verkiezingen ging. Hij is sinds 1994 aan de macht en duldt geen tegenspraak. Oppositieleden die dat toch probeerden, gingen de cel in of verdwenen. 1

Egypte

Zuid-Ossetië

Frankrijk

TOERISTEN WEER VRIJ

VERVOLGING SAAKASJVILI

SATELLIET VERBETERT WIJN

De in Egypte ontvoerde Europese toeristen en hun Egyptische begeleiders zijn vrij en verkeren in goede gezondheid. De vijf Duitsers, vijf Italianen, een Roemeen en hun acht begeleiders werden meer dan een week geleden door gewapende mannen ontvoerd tijdens een woestijnsafari in het zuiden van Egypte. Het is niet duidelijk hoe de gijzeling is beëindigd en of er losgeld is betaald. Er zou 6 miljoen geëist zijn.

De onder Russische invloed staande Georgische regio Zuid-Ossetië heeft een internationaal arrestatiebevel tegen de president van Georgië, Michail Saakasjvili, verspreid. Zuid-Ossetië wil hem vervolgen wegens oorlogsmisdaden. Saakasjvili deed 7 augustus een poging de streek te veroveren op de Ossetiërs en Russen. Het werd door de massale Russische tegenaanval een debacle voor de Georgische president en zijn land.

ANP

Toezicht op wijngaarden met behulp van satellieten levert betere wijnen op. Dat bericht het Franse dagblad Le Figaro vanuit Bordeaux. De proeven beloven zeer smakelijke resultaten. De satelliet geeft snel informatie die in sommige gevallen meer dan twintig of dertig jaar aan onderzoek en ervaringen in de wijngaard zelf zou kosten, aldus wijnverbouwer Stephen Carrier. Hij laat wijngaarden van PessacLéognan in de gaten houden via de optische satellietobservatie ‘Oeno-

view’. Dat project is onderdeel van het Europese satellietprogramma Copernicus. De satelliet laat bijvoorbeeld zien hoe dicht het gebladerte op bepaalde plaatsen is en hoe de druivenranken er bijstaan. Hij toont zo waar en wanneer druiven het geschiktst zijn voor de beoogde wijn. De satelliet toont bovendien nog tal van wetenswaardigheden over onder meer de bodemgesteldheid. De wijnbouw wordt zo nog meer precisiewerk, volgens Oenoviewenthousiast Carrier.

Jezus!

Het weer

Verslapen

In Freiburg staat een katholieke priester voor de rechter voor fraude, het toebrengen van letsel en bedreiging met geweld: in totaal 101 misdrijven.

Rome: 21°C/12°C, zon Milaan: 16°C/13°C, bewolkt Venetië: 18°C/13°C, regen

Twee vliegtuigen moesten gisteren een tijd cirkelen boven het eiland Lesbos, omdat een medewerker van de luchtverkeersleiding zich had verslapen.

Dagblad De Pers

OVERHEIDSDOLLARS

Geld voor auto-industrie Amerikaans overheidsgeld stroomt niet alleen naar financiële instellingen. De autoindustrie had de buit al eerder binnen. 8

In Business

Nationaliseren Opkomst financieel socialisme

Verffabrikant Duizenden banen weg

Uncle Sam en Wouter Bos wapperen met rode vlag

Akzo voelt afkoeling wereldeconomie Door de kwakkelende wereldeconomie wordt er minder geverfd. Dat dwingt AkzoNobel banen te schrappen en kosten te besparen.

Het Westen een vrije markt? Die illusie behoort sinds gisteren definitief tot het verleden.

Tjeerd Wiersma LONDEN

Jan-Hein Strop

...

AMSTERDAM

...

Fortis is geen staatsbedrijf, maar het scheelt weinig. Met een investering van vier miljard euro voegt ook Nederland zich in het rijtje landen dat met overheidsgeld op drift geraakte banken redt van de ondergang. En die rij wordt steeds langer. Gisteren nationaliseerde Groot-Brittannië Bradford & Bingley, ‘s lands grootste hypotheekbank, nadat de regering eerder dit jaar Northern Rock inlijfde. Duitsland verhinderde op dezelfde dag een faillissement van Hypo Real Estate met een noodlening van 35 miljard euro. IJsland deed gisteren hetzelfde en redde de bank Glitnir van de rand van de afgrond. Conclusie: de financiële schokgolven uit de VS hebben Europa bereikt. Maar vergeleken met de overheidsinterventie in de VS, stelt het Europees ingrijpen weinig voor. Het meest kapitalistische land ter wereld is het geloof in het zelfstandig functioneren van de markt volledig kwijt, zo lijkt het. Door niet alleen allerlei financiële instituten te nationaliseren, maar ook met 700 miljard ‘giftige’, aan hypotheken gerelateerde bezittingen van banken te kopen, zijn de vrijemarktideologen in de regering-Bush compleet de weg kwijt. Dit miljardenvoorstel is gisteren verworpen door het Huis van Afgevaardigden. Maar het zal ongetwijfeld binnenkort in gewijzigde vorm weer in stemming worden gebracht.

Grote Leider Naast de onwaarschijnlijke hoeveelheid geld die de Amerikanen spenderen – de teller staat nu op iets van 1 biljoen dollar – verbaast de manier waarop dat gebeurt. Uit het gisteren verworpen wetsvoorstel ter uitvoering van het reddingsplan blijkt dat er in de VS een nieuwe Grote Leider is opgestaan. Zijn naam is Henry Paulson: minister van Financiën en communistisch alleenheerser. Als het voorstel alsnog wordt aangenomen, geeft dat Paulson de vrije

‘De wereldeconomie is als gevolg van de kredietcrisis duidelijk een fase van minder groei ingegaan en dat raakt ook AkzoNobel’, zei topman Hans Wijers gisteren tijdens een analistenbijeenkomst in Londen. In totaal

verdwijnen er in de komende drie jaar 3.500 extra banen bij het verfen chemieconcern. De banen ver-

De Amerikaanse minister van Financiën Henry Paulson. REUTERS

President Sarkozy riep op tot Europees crisisoverleg. hand voor het uitgeven van het eerste deel van 250 miljard dollar. Van wie hij koopt (dat kan ook een pensioenfonds zijn) en tegen welke prijs mag de oud-CEO van Goldman Sachs zelf bepalen. Hij hoeft zich ook niet te beperken tot schulden die zijn gerelateerd aan hypotheekleningen; elk ander derivaat komt voor koop in aanmerking mits hij dat nodig acht. Er is wel een commissie die toeziet op Paulsons handelen, maar daar is de minister zelf ook lid van. Hoewel veel economen het reddingsplan zien als noodzakelijk kwaad, wijzen ze ook op de gevaren ervan. Als een overheid bij marktfalen de roekeloze Wall Street-bankier telkens beschermt, wat weerhoudt bankiers dan om volgende keer weer het maximale risico te nemen? Dit probleem van ‘moral hazard’ is levensgroot en op dit moment niet meer goed te omzeilen; reden dat de twee presidentskandidaten beiden hebben geroepen dat er meer toezicht en nieuwe regelgeving moet komen om de financiële sector in de toekomst in bedwang te houden. Waarmee duidelijk is dat het tijdperk

van de Reagonomics – vrije markten met een minimum aan regulering – ten einde is. Ook in Europa wordt de roep om strikter overheidstoezicht op banken luider, maar met een kenmerkend verschil: overheid is hier geen vies woord. Inmiddels zijn er geluiden dat ook de Belgische bank Dexia het lot van Fortis is beschoren. De Franse president Sarkozy greep de gelegenheid gisteren aan op te roepen tot Europees crisisoverleg en verzekerde omstanders dat hij Franse banken zal helpen als dat nodig is. Kortom, het vrije Westen heeft de rode vlag op de stok gehesen en het kapitalisme doet een stap terug. Krijgt Karl Marx toch nog gelijk. 1

dwijnen vooral op het hoofdkantoor en bij de op dit moment slecht presterende poot ‘decoratieve verven’. De overige banen worden bij andere divisies geschrapt. Akzo, in Nederland bekend van merken als Sikkens, Flexa, Alabastine en Cetabever, is de grootste verfproducent ter wereld. Het haalt tweederde van zijn omzet uit verf en eenderde uit chemie. Het bedrijf merkt dat het minder gaat op de huizenmarkt en dat er daardoor flink minder wordt geverfd. Met name in de VS en het Verenigd Koninkrijk, de landen die het hardst worden getroffen door de huizencrisis, wordt minder verf verkocht. Dat komt ook doordat er in die landen minder huizen worden gebouwd. En mensen zijn er minder snel geneigd om hun huis van een vers laagje verf te voorzien. Het verlies in meer verzadigde mark-

REUTERS

De twee laatste vakbonden die nog moesten instemmen met het reddingsplan voor vliegmaatschappij Alitalia, zijn gisteren overstag gegaan. De bonden die het grond- en cabinepersoneel van Alitalia vertegenwoordigen, steunen het plan van een groep investeerders die de noodlijdende Italiaanse luchtvaartmaatschappij wil overnemen. Daarmee heeft het investeerdersconsortium CAI nu de steun van alle vakbonden.

Zeg ‘Zwitserleven’ en bijna iedereen denkt meteen aan het Zwitserleven Gevoel. Een onbekommerd leven, zorgeloos genieten. Dat is perfect, want dat is precies onze missie: ‘mensen in staat stellen financieel onbezorgd van later te kunnen genieten’. Ambitie? Dat is er in overvloed. Zwitserleven heeft dan ook als doelstelling ‘dé pensioenverzekeraar van Nederland’ te zijn. Een pittige uitdaging maar daar houden we wel van. De divisie Customer Services van Zwitserleven is de motor van de Zwitserleven organisatie. Hier worden alle beloftes uit het verkoopproces en alle suggesties uit onze commercials waargemaakt. Deze divisie is gericht op het leveren van de gekochte diensten; het ver werken, beheren en uitvoeren van producten. We hebben binnen deze divisie meerdere commerciële plekken voor

Relatiemanagers Heb je ervaring in het pensioenvak dan is dat prachtig, maar uitgeleerd ben je natuurlijk nooit. Ook voor mensen met ervaring biedt Zwitserleven een breed scala aan ontwikkelmogelijkheden. Zowel op het pensioenvlak als op het gebied van persoonlijke ontwikkeling krijg je veel mogelijkheden en kansen om te groeien. Wil jij deze kans om te groeien? Neem snel een kijkje op onze site www.werkenbijzwitserleven.nl

Fiat doet het met Serviër De Italiaanse autofabrikant Fiat is een samenwerkingsverband aangegaan met het Servische merk Zastava. Daarmee is een investering gemoeid van 700 miljoen euro.

ten, zoals Europa en Noord-Amerika, wordt volgens Wijers maar ten dele goedgemaakt door de groei in opkomende markten als China, India en Rusland. ‘De groeipercentages die we daar realiseren zijn weliswaar nog steeds indrukwekkend te noemen, maar toch merken we dat ook daar de groei iets afvlakt’, zei Wijers. Het schrappen van banen bij Akzo hangt maar deels samen met de malaise. Het heeft ook te maken met de integratie van de vorig jaar overgenomen Britse verffabrikant ICI. Daar-

Mensen zijn nu minder geneigd hun huis een verfje te geven. door zijn veel overtollige functies ontstaan. Wereldwijd werken zo’n 60.000 mensen bij AkzoNobel. Naast het schrappen van banen wil het bedrijf ook kosten besparen, nu het economisch tij tegenzit. Er moet in de komende jaren 100 miljoen euro extra bezuinigd worden. Het concern kreeg gisteren harde klappen op de beurs. Dat komt vooral omdat het moeite heeft om een aantal leningen opnieuw gefinancierd te krijgen omdat de kapitaalmarkt volgens Wijers ‘volledig op slot zit’. Ook stopt Akzo tot nader order met het inkopen van eigen aandelen. ‘Als de kapitaalmarkten weer tot rust komen, moet het geen probleem zijn om weer geld uit de markt halen’, zei Wijers. 1

Het Zwitserleven Gevoel op je werkplek!

Steun van alle bonden

REDDING VAN ALITALIA

5

Financial Logistics Controller Salarisindicatie: €55.000 Vacature: 196

De Financial Logistics Controller analyseert de maandelijkse resultaten van de verschillende artikelen en landen. Daarnaast ben je verantwoordelijk voor de review van de rolling forecast van de betreffende landen. Je stuurt één Assistant Controller aan en rapporteert aan de Manager Controlling van Adidas International Trading.

Je profiel: Een afgeronde bedrijfseconomische opleiding op HBO Niveau Ervaring of sterke affiniteit met logistiek en logistieke processen 5 jaar relevante ervaring in Financial accounting en controlling Gewend te werken met strakke deadlines in internationaal verband Je contact: Sofie Man, [email protected]

Senior Business Auditor Salarisindicatie: €75.000 Vacature: 305

De Senior Business Auditor maakt onderdeel uit van een klein team gekwalificeerde professionals. Dit team voert Operationele en IT audits uit en adviseert de Raad van Bestuur bij de realisatie van haar doelstellingen. Het opstellen van opbouwende kritische rapportages en het geven van praktische aanbevelingen voor verbeteringen vormen de basis van het werk.

Je profiel: (Bijna) afgeronde postdoctorale opleiding RA, RO of RE Minimaal 3 jaar ervaring in de auditpraktijk Ervaring met of verregaande interesse in Operational Audit Analytische zelfstarter met overtuigingskracht Je contact: Marco Beemsterboer, [email protected]

Accounting Manager Salarisindicatie: €60.000 Vacature: 172

De Accounting Manager geeft leiding aan 7 medewerkers binnen de financiële administratie. Naast de dagelijkse boekhouding beheer je de gehele financiële verantwoording van royalties en sponsoring. Je bewaakt de AO/IC en stelt periodieke rapportages op ten behoeve van het management.

Je profiel: Afgeronde HBO opleiding in financiële richting 7 jaar relevante werkervaring, waarvan 2 jaar als leidinggevende Uitstekende kennis van MS Excel en financiële software Goede kennis van de Nederlandse en Engelse taal Je contact: René Beukema, [email protected]

Statutory Accountant Salarisindicatie: €65.000 Vacature: 174

De Statutory Accountant is verantwoordelijk voor de externe verslaglegging van de ca. 100 entiteiten onder 22 houdstermaatschappijen. Je bent tevens actief op het snijvlak van accounting, tax en compliance voor dit Amerikaans georiënteerde wereldmerk. Hectiek en afwisseling zijn sleutelwoorden in dit sterk veranderende vakgebied.

Je profiel: Minimaal HBO opgeleid in financieel-administratieve richting Ervaring in het opstellen van complexe jaarrekeningen Inzicht in internationale fiscaliteit (BTW) strekt tot aanbeveling Daadkrachtige persoonlijkheid met een flexibele instelling Je contact: René Beukema, [email protected]

Alweer 4 topbanen bij topbedrijven Kijk voor deze en allerlei topbanen bij topbedrijven op vijzelaar.com of bel 035 692 55 30 continuïteit in finance

In Business Koster & Jojanneke

Met medewerking van: Lorianne van Gelder en Justine Versteegh

Business Babes Duurzaamheid

Q&A

Katja groeit de pan uit

ABN Amronostalgie op de Zuidas De bordjes van Fortis en RBS kunnen weer van het dak worden geschroefd op het voormalige ABN Amro hoofdkantoor aan de Gustav Mahlerlaan in Amsterdam. ‘Wat suggereert u?’

Katja Schuurman stoomt door met onderneming Return to Sender. AMSTERDAM

...

FOLLOW THE MONEY

BOS-BONUS AFGESTRAFT AMSTERDAM

...

Wij zagen mannen met ABN Amro paraplu’s lopen en ABN Amro bordjes bij de Gustav Mahlerlaan. Er waaiden zelfs twee vlaggen. Die keren weer terug? Woordvoerder Diederik Heinink: ‘Wat is uw vraag?’

Business Babe

Toen Hema-CEO Ronald van Zwetten vorig jaar, gevangen in het charmeoffensief van Katja Schuurman, ja zei tegen een licensing met haar stichting Return to Sender, vreesde hij nog dat dit wel eens verkeerd kon uitpakken voor zijn winkelketen. Van Zwetten, door Schuurman ingepalmd na een gezamenlijk optreden in De Wereld Draait Door, was bang dat hij de verkoop van duurzame producten uit ontwikkelingslanden zonder winstoogmerk – de marge gaat terug naar het land van herkomst en wordt daar geïnvesteerd in projecten als scholenbouw en trainingen in ondernemerschap – als een boemerang zou terugkrijgen in zijn gezicht. Zijn worsten waren immers niet van scharrelvlees, en zijn lampen niet louter spaarlampen. Maar die kritiek bleef uit. De RtSlijn, die bestaat uit commerciële producten als dekbedhoezen en tafellinnen, tassen, en de zeer populaire Braziliaanse kersthangers, raakte in een mum van tijd uitverkocht. Binnenkort ligt de nieuwe lading producten, ditmaal onder andere uit Sri Lanka, Madagaskar, Guatemala en China, weer in zijn winkels. Volgens Schuurman is juist het feit dat een niet per definitie duurzaam georiënteerde winkel als de Hema een onderdeel huisvest dat dat wel is, het goede voorbeeld bij uitstek. ‘We laten zien dat het prima kan. Kijk, iedereen in de schaal verdient. Het moet geen charity zijn, dat is ook niet duurzaam. Maar de 15 procent winst die gemaakt wordt, gaat linea recta terug naar het land van herkomst. Het is een succes. Het is een project dat veel positieve naamsbekendheid heeft gegenereerd, dus ze zijn blij.’ Schuurmans idee voor het project ontstond drie jaar geleden toen ze voor BNN een reportage maakte in de sloppenwijken van India. ‘Ik wilde altijd al iets met ontwikkelingswerk. Ik zag mooie spullen die mij zeer ver-

Wouter Bos grijpt in bij Fortis, terwijl hij weet dat de tucht van de markt deze puinhoop moet oplossen. Koster las de scriptie van de minister van Financiën en ziet weer een draaibeweging.

7

Of de ABN spulletjes terugkeren. ‘Fortis heeft aangekondigd ABN te verkopen. Hoe het verder gaat is nu nog niet bekend.’

Vrijgezel? Nee, getrouwd zelfs, met acteur Thijs Römer 5 Braafheidsgehalte Groot, maar ze teert voorlopig nog op spetterend vrijgezellenverleden 8,5

Fortis was er zelf snel bij om de ABN Amro prullaria te verwijderen. ‘Toen de overname was geregeld, hebben we een integratieplan gemaakt. Daarbij hoorde ook het vervangen van het logo. Zo gaan die dingen.’

Omroep Van BNN naar commercieel Net5 8 Zakelijke kwaliteit Charmeoffensief met scherp randje 8,5

Maar sommige onderdelen heten nog steeds ABN Amro. Niet alle divisies zijn geïntegreerd. ‘Wat wil je nou weten?’

Stem Halfschor 8,5

Of de ABN’ers met hun prullaria mogen blijven rondlopen. Ze hebben er behoefte aan. We bespeuren ABN Amronostalgie. ‘Dat is niet meer aan ons. Wij hebben gezegd dat we de ABN Amro-tak gaan verkopen.’

Haar Echt 9 Gemiddeld: 7,9 afgerond 8

Katja Schuurman, hier in Senegal, vindt zichzelf geen Angelina Jolie.

Met haar ervaring durft Katja nu soms de lieve lach te laten varen. koopbaar leken in Nederland en daarmee een gat in de markt.’ Schuurman verzamelde een sterk zakelijk team om zich heen en koppelde de lijn aan een programmareeks die uitgezonden werd door Llink en BNN. Dat de televisieserie nu met haar meeverhuist naar het commerciële Net5, waar ze het zal presenteren met Peking Express-gezicht Art Rooijakkers, past nog beter in Schuurmans filosofie het duurzame met het geldelijke te koppelen. Afgezien van de lobby- en netwerkkwaliteiten die ze al bezat, – ‘ik ben belangrijk voor de communicatie

W

outer Bos moet zondagavond in Brussel even hebben gedacht aan de scriptie die hij twintig jaar geleden schreef voor zijn studie economie en politicologie aan de VU. De student titelde het rood gestencilde werkje van 86 pagina als volgt: ‘De overheid als markt.’ U voelt hem al. Vraagstelling: wat kan de overheid doen om marktimperfecties tegen te gaan? En, nog beter, wanneer moet de regering ingrijpen als de markt faalt? Bos, de theoretische student, is een praktiserend politicus geworden nu hij zelf als overheidsdienaar moest beslissen over de opkoop van het noodlijdende Fortis. De student was

‘Met de meesten ging het goed. Maar in Peru bijvoorbeeld zat er een corrupte tussenpersoon tussen en waren er problemen met de kleurenprinter. Kleuren die wij ze vanuit Nederland toestuurden, kwamen er daar ver-

keerd uit, wat producten met verkeerde kleuren opleverde.’ De corrupte link plus fletse kleuren zijn inmiddels weggepoetst. Als alles volgens plan gaat, produceert Peru volgend jaar alsnog mee. ‘Dergelijke processen is ook waar RtS voor staat.’ Het exclusieve contract met Hema is nu met twee jaar verlengd. ‘Daarna gaan we wellicht naar andere verkoopwegen kijken. We zijn nu aan het vergaderen over de toekomst.’ Onlangs sloeg Schuurman haar elegante klauwtjes in strategieconsultant Boer en Croon. ‘Ze gaan ons sponsoren met uren van hun mensen om ons te ondersteunen hoe wij onze groei gaan kanaliseren. We hebben een stevig groeiende omzet, en durven inmiddels heel groot te denken.’ In de vergelijking met Angelina Jolie zegt zij zichzelf niet direct te herkennen. ‘Ik ben niet alleen met liefdadigheid bezig, ook met ondernemen.’ 1

terughoudend als het op ingrijpen aankomt. In slechts vier gevallen was het toegestaan de vrije markt te ontregelen: marktaanvulling, marktsturing, defensieve marktbevordering, offensieve marktbevordering. Moeilijke woorden, maar de ingreep bij Fortis zou de jonge Bos waarschijnlijk ‘strijdig met de markt’ hebben genoemd. Hij waarschuwt dat ‘het particuliere initiatief’ (lees ING en andere aasgieren) straks de ‘krenten uit de pap’ (zoals ABN Amro’s investment bank) overnemen, terwijl de overheid met de minder rendabele resten (het kantorennet van Fortis) blijft zitten. Wouter Bos heeft iets gedaan wat hij

theoretisch niet onderschrijft. Hij had zich als een hardliner moeten opstellen. Het dreigen met een faillissement door de Fortis-kliek was onderhandelingstactiek om goedkope opkopers af te schermen. Wat zou er zijn gebeurd als ING had toegeslagen of BNP Paribas? Dan zou er een rigoureus einde zijn gemaakt aan het Belgische blufpoker en zouden de leugenaars zijn afgevoerd. Bos heeft de Belgen zakgeld gegeven, terwijl hij zelf niets te zeggen heeft. De overheid gedraagt zich helaas niet als markt, maar als de vader van een verwende dochter. De markt was genadeloos. Fortis zakte gisteren weer met bijna 24 procent. 1

naar buiten’ – heeft ze het afgelopen jaar de nodige onderhandelingservaring opgedaan en durft ze de lieve lach soms te laten varen. ‘Ik ben altijd bij onderhandelingsbesprekingen aanwezig, en inmiddels zeg ik rustig: sorry, maar dat kan toch wel wat meer zijn.’ Dat de RtS-spullen de winkel uitvliegen, betekent voorlopig niet dat de stichting heel veel sneller kan groeien. ‘De mensen met wie we werken produceren niet op grote schaal, en zijn nog niet gewend aan de Nederlandse afzetmarkt.’ En dat maakt dat het niet slechts een juichverhaal is.

Kleuren

Ook de lucratieve d-vleugel in het hoofdkantoor aan de Gustav Mahlerlaan, de goedpresterende investmenttak van ABN? Daarover is nog discussie. RBS, uw overnamepartner, wil het ook hebben. ‘Wacht even, dan moet je een collega hebben.’ Weet Wouter Bos, de minister van Financiën, wat hij heeft gekocht? Behoort de d-vleugel tot de boedel van 49% van Fortis Nederland? ‘Ik ga ervan uit dat hij weet wat hij heeft gekocht.’ 1

KOJO’S GENANTE HOEKJE

Omvallende banken Koster en Jojanneke troffen gisteren op de Amsterdamse Zuidas aangeslagen Fortis-werknemers, opgeluchte ABN Amro-luitjes en één cynische juriste aan die net van de rechtbank aan de nabijgelegen Parnassusweg kwam aanfietsen. Zij maakte de grap van de dag: ‘De enige bank die hier over een half jaar nog staat, heet de rechtbank.’ 1

[email protected]

Stijgende sekskoers

USB-sticks voor miljonairs

Hoewel wij niet gauw om onderwerpen verlegen zitten, zijn lumineuze ideeën uwer kant altijd welkom. Uw digitale post kan naar [email protected].

’s Werelds oudste beroepsgroep profiteert van de kredietcrisis. Volgens een New Yorkse onderzoeker werkt seks therapeutisch bij economische malaise.

Het Russiche bedrijf Gresso presenteert USB-sticks van 200 jaar oud Afrikaans ebbenhout met diamantjes. De sticks kosten 5.000 euro per stuk.

8

In Business Techno

Prijswinnaar

nische overheid had de autofabrikanten in de jaren tachtig gedwongen zuiniger auto’s te maken, en de EV1 was uitsluitend bedoeld om aan die opdracht te voldoen. Met de EV1 in aantocht kon Californië niet meer klagen. Maar naarmate de gewone benzineauto’s van GM zuiniger werden, verloor de EV1 zijn nut, en uiteindelijk mocht de elektrische auto weer verdwijnen. GM, zo bleek, wil eigenlijk alleen auto’s maken die benzine verbruiken. En de jetset? Die koopt nu massaal de Toyota Prius, de immens succesvolle hybride die een benzine- en een elektrische motor heeft.

Simpel zonnepaneeltje Een zonnepaneeltje dat je in een uur gemonteerd hebt. Het idee was goed voor een prijs van een ton bij een groene wedstrijd in Amsterdam. Remco Tomesen AMSTERDAM

...

Het ontwerp voor een zonnepaneel komt meestal uit het brein van een technicus. Daarom zien zonnepanelen er zelden aantrekkelijk uit. Laat staan dat een niet-technicus ze eenvoudig zelf kan monteren. Die nadruk op de techniek is raar, vond de Amerikaanse designer Capra J’neva. Zij ontwierp daarom een ‘consumentvriendelijk’ zonnepaneel, dat je uit het raam kunt hangen. De panelen hebben een doorsnee van tussen de 80 centimeter en 1,5 meter. De panelen kosten tussen de 150 en 600 dollar. Monteren is simpel; vergelijkbaar met een Ikea-bouwpakket. J’neva: ‘Bij andere panelen moet een installateur langskomen. Tussen aanvraag van een offerte en installatie zit soms maanden. Ons paneel haal je bij de winkel om de hoek.’ ‘Wie er een uit het raam van zijn appartement hangt, maakt een statement: ik doe wat voor het milieu’, zegt J’Neva. Een paneel is niet genoeg om een heel huis van stroom te voorzien; maar panelen kunnen eenvoudig aan elkaar worden gekoppeld. De panelen zijn nog niet te koop. Maar dat duurt volgens J’Neva niet lang meer, nu ze 100.000 euro heeft gewonnen voor haar bedrijf Veranda Solar, dat de panelen maakt.

Green Challenge J’Neva won haar prijs op de Picnic Green Challenge in Amsterdam. Dat is een wedstrijd voor bedrijven en uitvinders die geld willen verdienen aan groene technologie. De Nationale Postcode Loterij is geldschieter. De gelukkigen moeten het geld dat ze winnen in hun bedrijf steken. De zonnepanelen wonnen overigens een aanmoedigingsprijs. De hoofdprijs van een half miljoen euro ging naar Eben Bayer. Hij won de prijs voor het door hem uitgevonden ecologische isolatiemateriaal. In totaal waren er 235 deelnemers. 1

Het winnende zonnepaneel.

GESIGNALEERD ...

Nieuwe records Moet dat nou echt, elk jaar opnieuw die Guinness Records? Jazeker. Niet omdat het record ‘langste man’ of ‘luidste boer’ jaarlijks wordt verbeterd, maar omdat wereldrecords de wereld veroveren. Wat ooit begon als een overzicht van bizarre types en flauwiteiten, is uitgegroeid tot het ultieme ‘weetjesboek’ voor de jeugd. En het heeft ook nog voor een stille revolutie gezorgd. Niet alleen de populairwetenschappelijke bladen, ook programma’s als Het

Weg van de benzine In hun recent verschenen boek Zoom. The Global Race to Fuel the Car of the Future (Penguin Books), waarschuwen Iain Carson en V. Vaitheeswaran dat de Amerikaanse auto-industrie op deze manier haar ondergang tegemoet gaat. De Prius is beslist niet de auto van de toekomst. Daarvoor is het concept echt veel te ‘hybride’, en in technologisch opzicht veel te gecompliceerd. Maar het succes geeft wel heel duidelijk de richting aan waarin de autoindustrie zich de komende decennia zal ontwikkelen: weg van de benzine. De nadelen van de klassieke auto worden steeds duidelijker. Deson-

De Electric Vehicle 1 van General Motors was uitsluitend bedoeld om politici te paaien. WIECK/GM

Mobiliteit Auto-industrie

Laatste kans voor de autoreuzen

Nu nog een echte fuel tax om de consument te prikkelen.

Miljardensubsidie door het Congres moet nu eindelijk zuinige auto’s opleveren ‘made in USA’. Zo niet, dan wint Japan het definitief van de Amerikanen. Marcel Hulspas AMSTERDAM

...

Voor de Amerikaanse financiële sector slaat morgen het uur van de Waarheid, maar de auto-industrie heeft de buit de afgelopen week, bijna geruisloos, binnengehaald. Zaterdag gaf het Congres toestemming voor een lening van 25 miljard dollar, bestemd voor de stimulering van de ontwikkeling van zuinige auto’s. Dankzij deze injectie moet de industrie (in de praktijk: General Motors, Ford en Chrysler) in 2020 kunnen voldoen aan een nieuwe norm: auto’s mogen dan gemiddeld niet

Klokhuis en tv-kanalen als Discovery zijn ernstig met het recordvirus besmet geraakt. Of het nu gaat om joggen op de Zuidpool, het creatief slopen van een auto of het meten van scheten – extreem is leuk. Extreem is dé manier geworden om wetenschap en techniek aan een breed publiek te presenteren. Met veel succes – en met dank aan een maf boek. Guinness World Records 2009 is een schitterend geïllustreerd panorama van techniek, wetenschap, menselijke prestaties, entertainment – en gekkigheid. Voor

meer verbruiken dan ‘35 miles a gallon’ (1 op 14). Maar in feite moet deze injectie de industrie redden van de ondergang.

Groen doen Het is te hopen dat de industrie deze kans volop benut. Dat is wel eens anders geweest. General Motors had nog niet zo lang geleden zijn eigen elektrische auto: de Electric Vehicle 1. Die verscheen ruim tien jaar geleden op de markt, alleen in Californië: een fraaie, snelle auto – en een verkoopsucces. Iedereen in Californië die meetelde en groen wilde doen, kocht een EV1. Heel even had GM een veelbelovende technologische voor-

ieder kind, en voor het kind in ieder van ons. Zelf in het boek komen? 30 november is het Guinness World Records Dag. Guinness World Records 2009, Uitgeverij Kosmos, 24,95 euro

...

Teloorgang Kritiek op het functioneren van de universiteiten is van alle tijden. Weggezonken achter hun bureaus dagdromen de huidige, onder administratieve taken bedolven geraakte hoogleraren van hun collega’s vroeger, die veel meer in de melk te brokkelen

sprong op alle concurrenten – maar het mocht niet lang duren. In 2004 werd de productie stopgezet. Zogenaamd omdat er geen vraag naar was. Niemand die het geloofde. Chris Paine, regisseur van krakers als Godzilla en Independence Day, had ook een EV1. Twee jaar geleden maakte hij de film Who Killed the Electric Car?, waarin hij op zoek gaat naar de ware reden waarom GM de stekker uit het project trok. Zijn conclusies logen er niet om. EV1 was een uitstekende auto en aan klanten was geen gebrek. GM was er simpelweg mee gestopt omdat het hele project alleen maar show was geweest; onderdeel van een politiek spelletje. De Califor-

hadden. Nu zijn hoogleraren werknemers, anonieme producenten van afgestudeerde studenten en contractonderzoekjes voor overheid en industrie. Tja, dan hadden ze de Dialectiek van de Verlichting maar moeten lezen, schrijft de Groningse hoogleraar filosofie René Boomkens. Daarin beschrijven de marxistische filosofen Theodor Adorno en Max Horkheimer immers dat de Verlichting lijnrecht voert naar onderwerping en naar de totalitaire staat. En de totalitaire universiteit, waarin kritiek verboden is. Boomkens roept hoogleraren en studenten op ‘de kritiek en de vrijmoedigheid levend te houden.’ Gaat de Wereldrevolutie in Groningen van start?

danks is het geboorteland van de moderne auto niet in staat om te veranderen. Het probleem is de conservatieve auto-industrie – en de overheid, die nauwelijks in staat is zich de olie- en de auto-industrie van het lijf te houden. Ze subsidieert de eerste al vele jaren, op subtiele wijze, met tientallen miljarden per jaar, en is niet bij machte de tweede te dwingen om over een andere, schonere toekomst na te denken. De eerste en beste stap, daarover zijn economen het wel eens, zou de invoering zijn van een stevige fuel tax, die de prijs van olie aan de pomp omhoog brengt naar een niveau dat de maatschappelijke kosten van de olie weerspiegelt – vergelijkbaar met het prijsniveau in Europa. Dan zal de Amerikaanse consument massaal schone, goedkope auto’s eisen. Een ware revolutie (Carson en Vaitheeswaran spreken van een Great Awakening, naar de religieuze revolutie in de VS twee eeuwen terug) waar de industrie op in zal moeten spelen – zo niet, dan rijdt iedereen daar over enkele decennia in een auto ‘made in Japan’. 1

René Boomkens, Topkitsch en slow science. Uitgeverij Van Gennep, 12,95 euro.

Veelbelovende toekomst

Noorderlicht

Tot op de millimeter

De Gezondheidsraad, de Raad voor Gezondheidsonderzoek en de KNAW hebben minister Plasterk geadviseerd fors te investeren in synthetische biologie.

Het Samenwerkingsverband Noord-Nederland steekt 10 miljoen euro in het GrASp-onderzoeksprogramma naar gaswinning en duurzame energie.

Delftse onderzoekers zijn met behulp van satellieten in staat om het smelten van de ijskap van Groenland voortaan uiterst nauwkeurig in de gaten te houden.

In Business In de knip

SPAAR TOP 3

GELD TELT REDACTIE: INDEPENDER.NL

ONZE NIEUWE SPAARRENTES vanaf 5,3%

1. Internet TOPsparen 2. Depositosparen

5,2%

3. Internetsparen Extra

4,5%

t#JKKBBSWBTU#JKNBBOEFOWBTUOV

t#JKUPUBBMTBMEPCPWFOé

Onderverzekering: dure pech

3FOUFUBSJFWFOEETFQUFNCFS3FOUFQFSDFOUBHFTQFSKBBS7SBBHOBBSEFWPPSXBBSEFO

www.dsbbank.nl 0900 0575 (lokaal tarief)

TIP!

Wat is onderverzekering? Onderverzekering wil zeggen dat de nieuwwaarde van bijvoorbeeld je inboedel hoger is dan het verzekerde bedrag dat op de polis staat. Dit bedrag bepaalt in hoge mate de premie die je betaalt. Op het moment dat je bent onderverzekerd, betaal je dus eigenlijk te weinig premie.

Bekijk ook onze scherpe hypotheektarieven

LAAGSTE RENTES AFLOSSINGSVRIJE HYPOTHEKEN Provider

Hypotheek

5 jr NHG

ABN AMRO SNS bank ING Bank Fortis Bank Postbank Rabobank MoneYou DSB Bank Hypodomus MoneYou MoneYou Hypodomus MoneYou MoneYou De Hypotheker De Hyp.shop REAAL Verz. MoneYou Acadium Bastion De Hyp.shop REAAL Verz. ABN AMRO Delta Lloyd

Budget hypotheek SNS Budget Hypotheek Aflosvrij Hypotheek met Renteopties RenteVoordeel Aflossingsvrije Hypoth. VoordeelPlus Hypotheek VoordeelHypotheek Compleet+ hypotheek (2) Aflossingsvrije hypotheek Diamant Budget Hypotheek Compleet+ hypotheek (4) Compleethypotheek (2) Diamant DrieSterren Hypotheek Aflossingsvrije hypotheek (2) Compleethypotheek(4) Optimaal Maatwerk Voordeel FLEXXTRA 2 Aflossingsvrij-Plus Hypotheek Aflossingsvrije hypotheek (4) Aflossingsvrije hypotheek FLEXXTRA 4 Budget Plus Hypotheek Internet hypotheek Fixe Budget Hypotheek DLL

5,35 5,4 5,5 5,7 5,2 5,5 5,1 4,849 5 5,2 5,2 5,1 5,3 5,3 5,2 5,25 5,25 5,4 5,35 5,35 5,35 5,35 5,3

5 jr 125% EW

5,75 5,8 5,9 6,2 nvt nvt 5,4 5,45 5,5 5,5 5,5 5,6 5,6 5,6 5,6 5,65 5,65 5,7 5,75 5,75 5,75 5,75 5,8

10 jr NHG

5,55 5,5 5,9 5,5 5,6 nvt 5,2 4,949 5,05 5,3 5,3 5,2 5,4 5,4 5,6 5,35 5,35 5,5 5,45 5,45 5,45 5,55 5,35

10 jr 125% EW

5,95 5,9 6,3 6 nvt nvt 5,5 5,55 5,55 5,6 5,6 5,7 5,7 5,7 6 5,75 5,75 5,8 5,85 5,85 5,85 5,95 5,85

Getoond worden de aflossingsvrije hypotheken van de grootbanken plus de producten met de laagste rentes voor een lening van 5 jaar tot 125% van de Executiewaarde, vervolgens de laagste rente voor 10 jaar tot 125% EW

DOORLOPEND KREDIET

Aanbieder

< €5000 < € 10.000 < € 15.000

10,7 nvt nvt 8,2 nvt nvt 7,5 7,6 8,3 7,9 nvt 8,6 10 10,8 10,9

Kruidvat KredietDirect.nl** Directa Becam ** DSB Bank OHRA The RB of Scotl. Crediam ** DHB bank Eurofintus ** De IJssel ** SNS Regio Bank SNS Bank Fortis Bank Rabobank

6,55 6,7 7,9 11,4 nvt 7,85 nvt 9,5 8,9 nvt nvt 10,3 9,7 11 11,1

6,55 6,7 6,9 7,4 7,7 7,85 7,9 7,9 8,9 8,9 9,6 9,7 9,7 10,5 10,9

6,55 7,3 6,5 6,4 7,7 7,45 7,3 7,5 8,9 8,9 9,6 8,8 9 9,6 9,3

Getoond worden de 10 laagste tarieven gesorteerd op een lening tot 10.000 euro plus de tarieven van de grootbanken ** Tarief afhankelijk van doel lening en/of risicoprofiel aanvrager. Getoond worden de laagste tarieven.

DAGELIJKS OPVRAAGBARE SPAARREKENINGEN Bank

Rekening

€ 10.000

Credit Europe Bank* Icesave NIBC Direct Anadolubank Amsterdam Trade Bank Akbank DHB Bank Garantibank Kruidvat Rabobank ABN AMRO SNS Bank Fortis Bank Postbank ING Bank

Credit Europe Top-Interest rekening Spaarrekening NIBC Direct Internetspaarrekening Anadolu Alfa Spaarrekening ATB Internet Spaarrekening AK Internet Spaarrekening DHB S@veOnline Gouden Internet Rekening Kruidvat Internet Spaarrekening Rabo Telesparen Internet Spaarrekening Internet Sparen E-Spaarrekening Internetspaarrekening Internet Sparen

5,25 5,25 5,25 5,1 5 4,8 4,75 4,65 4,6 2,8 2,6 2,6 2,5 2,5 2,4

Getoond worden de 9 hoogste tarieven + de tarieven van de grootbanken van rekeningen zonder beperkende voorwaarden en een 1e inleg van 100 euro of minder Peildatum: 29-09-2008 Bron: MoneyView Research

Huurwoningen

Ondernemen Collectief verzekeren slim

Premies bezorgen zzp’er hoofdpijn Het aantal zzp’ers groeit explosief, maar zelfstandige ondernemers zonder personeel verzekeren zich vaak niet voor ziekte.

...

MKB-voorman Loek Hermans ziet het wel zitten: een land zonder werknemers, maar mét zo’n zeven miljoen ondernemertjes. Nederland telt er nu bijna een miljoen. De afgelopen dagen zei Hermans het toe te juichen dat steeds meer oud-werknemers aan de slag gaan als zelfstandige zonder personeel (zzp’er). Voor mensen die hun werkgever hebben ingeruild voor het zzp-bestaan ziet Hermans het volgende voordeel: ‘Een werknemer houdt van de 45 euro die hij per uur verdient 24 euro netto over. Een zzp’er kan die 45 euro bijna helemaal vrij besteden.’

Fout Moet iedereen die een hoger salaris wil dus zijn baan opzeggen? ‘Nee!’, waarschuwen organisaties die opkomen voor de belangen van zzp’ers. Hermans maakt dezelfde fout als veel startende zzp’ers. ‘Die houden er ook geen rekening mee dat ze nog flink wat geld kwijt zijn aan belastingen en verzekeringspremies’, zegt Johan Marrink van ZZP-Nederland. Zzp’ers die zich in die kosten verdie-

Wakker Dier krijgt beetje gelijk

CORPORATIES: KIP WEL VEELZIJDIG, MAAR KLEIN IS FIJN NIET 100 PROCENT OKÉ Kleine woningcorporaties pakken gebreken aan huizen beter en sneller aan dan grote corporaties. Dat bleek gisteren uit de Bewonersscan van USP Marketing Consultancy. Woningcorporaties tot 5.000 woningen worden onder de noemer ‘klein’ geschaard. Uit het onderzoek blijkt dat deze groep op bijna alle gebieden beter scoort. Alleen wat betreft de openingstijden presteren de grote woningcorporaties beter.

Verzekeringen zijn heel vaak ongeschikt voor zelfstandigen.

AMSTERDAM

< €5.000 < € 10.000 < € 15.000

Frisia Financ. ** Delta Lloyd De Hypotheker Directa Freo DSB Bank Ohra FBTO KredietDirect.nl** Avéro Achmea** MoneYou ABN Amro** SNS Bank Fortis Bank Rabobank

6,6 6,8 7,2 7,2 7,2 7,3 7,2 7,6 7,3 7,9 7,9 8,1 9,1 9,6 9,1

Verzekeringen kosten zzp’ers soms honderden euro’s. CHRISTIAAN KROP

Sylvia Marmelstein

PERSOONLIJKE LENING

Aanbieder

6,7 6,8 7,2 7,2 7,2 7,3 7,5 7,6 7,7 7,9 7,9 8,6 10 10,5 10,7

9

De Reclame Code Commissie (RCC) heeft Wakker Dier een beetje gelijk gegeven met de klacht over de ‘misleidende’ campagne voor kippenvlees. De dierenwelzijnsorganisatie vindt dat in de campagne ‘Kip, het meest veelzijdige stukje vlees’ ten onrechte wordt gesteld dat al het kippenvlees dat in Nederland wordt verkocht, 100 procent oké is. De RCC kan zich daarin vinden, aangezien een op de drie kipfilets besmet is met bijvoorbeeld sal-

monella. ‘Dit is een klap in het gezicht van de Europese Commissie, die de campagne voor de helft (3 miljoen euro) betaalt’, reageert Wakker Dier. Deze zomer nog stelden de EU en het ministerie van Landbouw dat de campagne ‘objectieve en volledige informatie’ verstrekte over voedselveiligheid en dierenwelzijn. Het Productschap Pluimvee en Eieren is niet tevreden met het oordeel van de RCC, maar gaat niet in beroep.

pen, schrikken zich vaak een ongeluk. De premie voor een lijfrente (die later als pensioen kan dienen) komt al snel op 200 euro per maand. Ook andere verzekeringen kosten maandelijks honderden euro’s. ‘Die dure verzekeringen zijn vaak ook nog eens ongeschikt voor zelfstandigen. Ze moeten voor een lange tijd worden afgesloten, terwijl zzp’ers geen jaren vooruit willen kijken, zegt Linde Gonggrijp, directeur van FNV Zelfstandigen. Ook zijn er zo veel verzekeringen dat door de bomen het bos niet meer te zien is. Twee verzekeringen zijn onmisbaar, meent Marrink. De belangrijkste is de arbeidsongeschiktheidsverzekering, die het verlies aan inkomsten dekt als de ondernemer ziek wordt. Een bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering is nodig voor als de zzp’er een ander bedrijf schade berokkent. ‘Die claims zijn altijd torenhoog.’ Deze twee verzekeringen zijn veelal met korting af te sluiten als de zzp’er zich aansluit bij een collectief als ZZP-Nederland. Dan is hij gemiddeld 500 euro per jaar kwijt. ‘Slim verzekeren kan veel geld schelen’, zegt Marrink. 1

Wat zijn de gevolgen? Onderverzekering betekent dat je een lagere uitkering ontvangt bij schade. Stel dat er is ingebroken en je hdtv van 1.500 euro is gestolen. Je inboedel is verzekerd voor 50.000 euro. Bij inspectie van je woning bepaalt de verzekeringsexpert dat de nieuwwaarde van je hele inboedel 100.000 euro waard is. Dat betekent dat je maar voor de helft van de nieuwwaarde van je inboedel bent verzekerd. Als de polis met een indexeringsclausule is opgemaakt, wordt er standaard 25 procent extra bij het verzekerde bedrag opgeteld. Het verzekerde bedrag bedraagt in dit geval 62.500 euro. Je inboedel is daardoor voor maar 62,5 procent van de nieuwwaarde verzekerd. Daarom ontvang je ook maar 62,5 procent van het schadebedrag. Dat is in dit geval 937,50 euro in plaats van 1.500 euro. Hoe voorkom je het? Je kunt onderverzekering voorkomen door bij het afsluiten van een woonverzekering gebruik te maken van de inboedelwaardemeter. Als je deze invult, geeft de verzekeraar, mits deze naar waarheid is ingevuld, een garantie tegen onderverzekeren. Verzekeraars vragen je een nieuwe inboedelwaardemeter in te vullen, zodra zij dat nodig vinden. Meestal is dat na een verhuizing, maar in elk geval om de vijf jaar. Vul je deze opnieuw in dan behoud je de garantie tegen onderverzekering. 1

Wil je meer informatie over woonverzekeringen of een overzicht van alle woonverzekeringen, ga dan naar www.independer.nl.

"

# "$

"%#

$ (

$ &")$)$% &!" $& $ $#$"$"*&" )""#& ""#$$#$ " '''!"#$$#$

Schikking valt goed

Ruiltuin

Groene post

Tweederde van de Delta Lloyd-klanten met een woekerpolis gaat akkoord met de schikking die het bedrijf voorstelt, blijkt uit een peiling van Tros Radar.

Lelystad krijgt een ruiltuin. Daar kunnen buurtbewoners hun overtollige groenten en planten achterlaten en er ander groen voor mee terugnemen.

Naast de beruchte blauwe envelop maakt nu de groene post opmars. Steeds meer mensen versturen hun post via TNT CO2-neutraal.

10

In Business De markt

BEURS VANDAAG REDACTIE: IEX.NL De staat gaat met de pet rond

D

e beursdag van gisteren is met -8,8% de op twee na slechtste uit de 25-jarige AEX-geschiedenis. Alleen 19 en 26 oktober 1987 (-12,0% en -9,3%) waren nog erger. Nota bene, anderhalve week geleden schreef de index met +8,6% nog de op vier na beste dag. Schrale troost is dat meestal spectaculaire stijgingen volgen op zulke drastische dalingen – en vice versa, zoals ook in oktober 1987 gebeurde – maar een garantie is het allerminst. Bovendien heeft de AEX nog een lange weg te gaan voordat er weer een beetje toonbare stand op het bord staat. In 1997 passeerde de AEX voor het eerst het 323,55station van nu en tussen 2002 en 2003 lummelde de index er ook een paar keer rond. Schrale troost nummer twee is dat de Benelux-landen gisteren tot de slechtere markten behoorden door inderdaad AEXfinancials Fortis, Aegon, ING en een verdieping lager Midkapper SNS Reaal. ‘Gelukkig gaat de redding van Fortis de belastingbetaler geen cent kosten, hoor ik, want het geld wordt opgehaald op de kapitaalmarkt. Hoe zit het ook alweer met het statement: de overheid, dat zijn wij allemaal. Ik stel voor dat ons land al het geld dat het nodig

3,96

Fortis

1 oktober 07

29 september 08

VERSCHIL:

% VERSCHIL:

-1,22

-23,55%

heeft ophaalt op de kapitaalmarkt, dan hoeven we nooit meer belasting te betalen’, zei SNS-fondsmanager Corné van Zeijl gisteren over de Fortis-reddingsactie van de Beneluxlanden. Financieel adviseur, rente en obligaties en special product-specialist Marcel Tak denkt er net zo over. ‘Het geld wordt geleend op de kapitaalmarkt, lees ik in de kranten. Dat is onzin. Sinds jaar en dag wordt het tekort van de overheid gefinancierd op de kapitaalmarkt. Door deze transactie is het tekort, hoe je het ook wendt of keert, opgelopen met vier miljard euro.’ Tak: ‘Bos’ redenering dat de belastingbetaler vooralsnog financieel niet hoeft te bloeden omdat de injectie een investering is in een op zichzelf gezonde financial, snijdt meer hout. Maar let op, de minister benadrukt dat de overheid haar belang op de kapitaalmarkt dekt. Dat betekent dat de staat niets meer of minder doet dan beleggen met geleend geld! Wat elke (serieuze) belegger wordt ontraden, doet Bos nu in één weekend zonder ook maar met zijn ogen te knipperen.’ Tak: ‘Ik verwacht niet dat Bos met een speciale Fortis-lening komt. De

De markt in kaart

NEDERLAN AEX

VS DOW JONES LONDEN FTSE 100

VS NASDAQ

KOERS:

KOERS:

10394,92

323,55

% VERSCHIL:

KOERS:

1983,73

-8,75%

4818,77

% VERSCHIL:

% VERSCHIL:

-9,14%

-5,30% FRANKRIJK CAC 40

Wat elke belegger wordt ontraden, doet Bos nu in één weekend. vier miljard wordt waarschijnlijk meegenomen in het reguliere financieringsprogramma. Is het zinvol om in staatsobligaties te beleggen? Het is natuurlijk veilig, want de staat is altijd goed voor zijn geld. Of toch niet? We moeten terug naar 1810, toen de rente op de staatsschuld voor tweederde werd geschrapt. Maakt u de keus voor een belegging in staatsleningen, houd dan rekening met de looptijd. Kortlopende staatsleningen hebben weinig (koers)risico. U ontvangt zo’n 3% en krijgt uw geld over twee à drie jaar terug.’ ‘Kiest u voor de langere looptijden, dan is het effectieve rendement hoger. Maar daarmee is het koersrisico ook veel groter. Zo kunt u de (bijna) 30-jarige staatslening met 4% coupon kopen op een koers van 87,5%. Dat is een effectief rendement van bijna 5%. Bedenk dat op een koers van 87,5% obligatiebeleggers van het eerste uur een koersverlies van 12,5% leden’, aldus Tak. 1

% VERSCH

KOERS:

-6,71%

KOERS:

3953,48

% VERSCHIL:

-5,04%

BRAZILIË BOVESPA

KOERS:

44694,67

% VERSCHIL:

Bron koersgegevens:

-11,99%

Nederland AEX Index - slotkoersen 29 september AANDEEL

SLOT

aegon 6,13 ahold 8,083 32,75 akzo nobel arcelor mittal 34,165 11,72 asml holding 8,66 bam groep 48,64 corio dsm, kon. 31,875 3,96 fortis 40,43 fugro 28,93 heineken 14,345 ing groep c. kpn 10,317 18,48 philips, kon. 17,76 randstad 10,129 reed elsevier royal dutch shell a 20,44 14,295 sbm offshore tnt 19,80 12,47 tomtom 137,00 unibail-rodamco 19,23 unilever c. 9,30 usg people wereldhave 66,69 13,855 wolters-kluwer c.

VORIG SLOT

7,20 8,265 35,50 38,785 12,81 9,82 51,50 34,46 5,18 45,11 29,995 17,535 10,78 19,82 19,80 10,404 21,52 15,73 21,49 13,965 147,74 19,72 10,72 71,30 14,625

VERSCHIL

HOOG

-1,07 -0,18 -2,75 -4,62 -1,09 -1,16 -2,86 -2,58 -1,22 -4,68 -1,06 -3,19 -0,46 -1,34 -2,04 -0,28 -1,08 -1,44 -1,69 -1,50 -10,74 -0,49 -1,42 -4,61 -0,77

7,21 8,30 34,80 38,755 12,60 9,93 51,00 34,90 5,95 45,40 29,955 17,595 10,76 19,86 19,815 10,48 21,50 15,84 21,60 13,95 147,535 19,68 10,85 71,35 14,68

Amsterdam Midcap Index - slotkoersen 29 september LAAG

6,073 7,91 30,845 34,02 11,72 8,65 47,94 31,69 3,96 40,21 28,93 14,06 10,275 18,48 17,40 10,01 20,39 14,23 19,72 12,40 137,00 19,00 9,26 66,37 13,855

VOLUME

20804108 9590210 4553613 6612401 9241831 2382793 434733 2383057 95310466 693201 1911015 36775487 10820918 11530074 2017771 4072960 17667818 1642110 2357505 1523546 103031 13382388 1014292 243171 1864585

AANDEEL

SLOT

aalberts ind. amg arcadis asm international binckbank boskalis westm. crucell csm cert. draka holding eurocomm. prop. heijmans imtech logica nutreco holding océ opg groep ordina pharming group smit international sns reaal ten cate vastned retail vopak wavin wessanen c.

8,20 27,10 11,99 12,52 5,55 33,01 10,81 17,67 14,03 29,25 11,72 13,34 1,34 33,27 5,10 9,47 4,96 0,79 62,50 7,33 23,25 48,42 31,96 4,04 6,31

VORIG SLOT

9,10 29,12 12,45 13,21 6,00 35,87 11,17 18,40 15,02 30,27 13,01 14,25 1,45 34,65 5,62 9,77 5,33 0,87 63,50 9,01 24,15 51,16 33,62 4,72 6,60

VERSCHIL

HOOG

LAAG

VOLUME

-0,90 -2,02 -0,46 -0,69 -0,45 -2,86 -0,36 -0,73 -0,99 -1,02 -1,29 -0,91 -0,11 -1,38 -0,52 -0,30 -0,37 -0,08 -1,00 -1,68 -0,90 -2,74 -1,66 -0,68 -0,29

9,15 29,44 12,79 13,75 6,16 35,96 11,33 18,50 15,38 30,48 13,10 14,52 1,47 35,10 5,75 10,19 5,51 0,88 63,09 9,20 24,97 51,19 33,58 4,86 6,77

8,12 26,27 11,83 12,52 5,25 32,60 10,30 17,65 13,60 29,00 11,72 13,08 1,33 33,01 4,97 9,30 4,86 0,78 60,61 7,22 22,89 48,20 31,75 4,01 6,25

859469 217038 222741 188283 221872 253265 657079 416432 189097 190437 132680 607847 2018119 331956 833298 166080 388560 390874 294582 1296102 119562 53269 314506 553485 420422

Amsterdam Smallcap Index - slotkoersen 29 september AANDEEL

SLOT

accell group antonov ballast nedam beter bed brunel intern eriks group exact hold. fornix biosciences gamma holding grontmij c. innoconcepts kardan kas bank lanschot, van macintosh retail moolen holding nieuwe steen qurius sligro food gr spyker cars super de boer tkh group tmg unit 4 agresso vastned off/ind

21,39 0,25 21,12 9,17 13,70 36,20 17,90 8,12 22,88 22,86 8,20 5,23 15,80 49,00 10,99 2,91 15,90 0,40 20,70 3,40 3,13 12,85 18,60 13,04 14,22

VORIG SLOT

22,32 0,26 22,67 9,99 14,68 40,58 18,63 8,90 25,62 23,89 9,34 5,56 17,55 49,90 10,94 3,25 16,95 0,45 20,82 3,84 3,30 14,15 19,62 13,13 15,48

VERSCHIL

HOOG

LAAG

VOLUME

-0,93 -0,01 -1,55 -0,82 -0,98 -4,38 -0,73 -0,78 -2,74 -1,03 -1,14 -0,33 -1,75 -0,90 0,05 -0,34 -1,05 -0,05 -0,12 -0,44 -0,17 -1,30 -1,02 -0,09 -1,26

22,16 0,26 22,50 9,80 15,00 40,90 18,83 8,90 24,90 23,60 9,55 5,50 17,50 49,89 11,17 3,30 16,75 0,45 20,84 4,00 3,28 14,60 19,65 13,30 15,62

21,06 0,22 21,12 9,17 13,50 36,20 17,68 8,12 22,39 22,50 8,20 5,06 15,49 49,00 10,52 2,82 13,00 0,40 20,02 2,99 3,10 12,85 18,00 12,70 14,22

12927 1370416 26935 16147 33848 10993 98755 15541 8712 62914 97077 50681 32342 6337 26004 258729 94375 762026 71995 26092 110718 77282 28883 85316 87092

In Business De markt

11

Beurs Aandeel Fortis verliest 23,6 procent DUITSLAND DAX

ND

JAPAN NIKKEI 225

5807,08

IL:

% VERSCHIL:

%

-4,23%

De borden van de beurzen in Europa kleurden gisteren dieprood. Het Damrak in Amsterdam kelderde naar een van de laagste punten van de afgelopen jaren.

RUSLAND RTS-INDEX

KOERS:

5

Slagveld op Europese aandelenbeurzen

KOERS:

ANP

11743,61

AMSTERDAM

...

% VERSCHIL:

-1,26%

KOERS:

1194,11 % VERSCHIL:

-7,11%

Slechts enkele fondsen boekten gisteren winsten. Met name bankaandelen gingen massaal in de uitverkoop. De AEX, de hoofdgraadmeter in Amsterdam, duikelde 8,8 procent in de min en sloot op een stand van 323,44 punten, een verlies van 31 punten. De MidKap eindigde 6,9 procent in de min op 476,16 punten. De andere Europese beurzen verloren ook flink. In Parijs en Londen sloten de beurzen met een daling van 5 procent. De DAX in Frankfurt sloot 4,2 procent in de min. Fortis kreeg flinke klappen en moest een koersdaling van 23,6 pro-

Klappen voor Fortis. ANP

HET PANEL REDACTIE: IEX.NL

den. Helaas zijn bankbalansen in Europa soms groter dan het bruto nationaal product, dus het vertrouwensherstel is cruciaal.’

HONGKONG HANG SENG

cent incasseren. Zondagavond werd bekend dat de Belgisch-Nederlandse bank deels genationaliseerd wordt. België, Nederland en Luxemburg steken miljarden in de bank. Fortis heeft zich verslikt in de overname van ABN Amro. 1

KRACHTIG OPTREDEN

Corné van Zeijl (manager SNS)

STELLINGVANDEDAG:

Noodfonds voor Europa?

KOERS:

17880,68 SINGAPORE STRAITS TIMES

% VERSCHIL:

-4,29%

Het heeft er veel van weg dat Europa dezelfde weg volgt als de VS: eerst hebben een paar kleine banken geld nodig, vervolgens ook grote en daarna bijna alles en iedereen. Bankenpaniek nu ook in Europa: moeten de eurolanden, Engeland en Zwitserland een noodfonds opzetten?

KOERS:

NATIONALE TROTS

2361,34

Ad van Tiggelen (strateeg ING) ‘De ECB doet wat ze kan, maar om een probleembank te redden is belastinggeld nodig. Dan hebben we het weer over nationale belangen, in tegenstelling tot de VS. Voorlopig blijft ieder land de eigen nationale trots red-

% VERSCHIL:

-2,08%

‘De eerste stappen die de Benelux zet, zijn beter dan de twijfelachtige houding die de VS aannam. Als Europa zo doorgaat met daadkrachtig optreden, worden de problemen minder groot dan die in Amerika. Daardoor is het opzetten van een noodfonds niet nodig. Engeland is een geval apart, dat lijkt qua problemen en aanpak meer op Amerika.’

JA/NEE

Arend Jan Kamp (IEX) ‘Ik ben er nog altijd niet uit of de banken sowieso moeten worden gered. Wie stout is krijgt straf, toch? Ik ben bang voor Waalse toestanden, waar ze intussen al vijftig jaar belastinggeld in failliete industrie pompen. Resultaat? De woestijn. Ga maar eens in Luik of Charleroi kijken om te zien wat ik bedoel.’ 1

Agenda dinsdag 30 september AEX Index

323,55 Hang Seng

17880,68 Dow Jones

10394,92

Bedrijven Buitenland -

Hornbach

-

Sibir Energy

Halfjaarcijfers

Hennes & Mauritz

Negenmaandscijfers

08.00

Tesco

Halfjaarcijfers

Corus (Hoogovens)

Viering 90-jarig bestaan

08.00 10.30

Halfjaarcijfers

Economie Binnenland 1 oktober 07

VERSCHIL:

-31,03

Euro/Dollar

29 september 08

% VERSCHIL:

2 oktober 07

VERSCHIL:

-8,75%

-801,41

1,4455

Goud

29 september 08

% VERSCHIL:

1 oktober 07

VERSCHIL:

-4,29%

-748,21

891,09

Olie

09.00

SBO

29 september 08

09.30

Centrum Zorg en Bouw (TNO)

Praktijkdag E-learning Oprichtingscongres

% VERSCHIL:

10.00

ABU

Groeicijfers uitzendmarkt

-6,71%

12.30

SZW

Rapport arbeidsparticipatie

96,61

14.15

KVGN

Symposium: vraag en aanbod

14.30

Marine Stewardship Council

1e bijeenkomst MSC Nederland

15.30

Tropeninstituut KIT

Micropensioenen in arme landen

Economie Buitenland

30 september 07

VERSCHIL:

-0,0068

29 september 08

% VERSCHIL:

-0,47%

1 oktober 07

VERSCHIL:

+4,27

29 september 08

% VERSCHIL:

+0,48%

1 oktober 07

VERSCHIL:

-6,00

29 september 08

% VERSCHIL:

-5,85%

10.00

Duitsland

Werkloosheid, sept.

11.00

Eurostat

Inflatie, eerste raming sept.

16.00

VS, Conference Board

Consumentenvertrouwen, sept.

Perspectief

12

Ondernemen De opvolgers van de TomTom

Groeien met 6.000 procent Tien veelbelovende ondernemers beklommen in Maarssen de zeepkist en streden om de titel Rising Star 2008. Edward Deiters MAARSSEN

...

D

it blijft appels en peren vergelijken, zegt Michiel Schipperus van internetbedrijf ISMeCompany. ‘Dus ik denk dat we dan maar moeten bepalen wat het beste stuk fruit is.’ Zijn collega-jurylid Rhett Oudkerk Pool van internetbedrijf Kahuna doet er nog een schepje bovenop. ‘Appels en peren? Welnee, we vergelijken kerncentrales met vliegtuigen en bootschoenen.’ Hun punt is duidelijk, de verkiezing van de Rising Star 2008 trekt vogels van allerlei pluimage. Accountant- en adviesorganisatie Deloitte organiseerde de schoonheidswedstrijd voor veelbelovende Nederlandse technologiebedrijven alweer voor de zesde keer. En het niveau van de deelnemers viel Daan Witteveen van organisator Deloitte ook dit jaar weer niet tegen. ‘Het gaat hier niet om eendagsvliegen, maar om bedrijven die heel serieus bezig zijn met groei. Dus niet zoals in al die programma’s op televisie waar mensen met de gekste ideeën om geld komen vragen.’

Gekke uitvinder Wat Witteveen bedoelt, blijkt wanneer de eerste ondernemer het podium beklimt. Op het eerste gezicht heeft Arne Aiking wél iets van het type gekke uitvinder, maar uit zijn elevator-pitch blijkt dat zijn bedrijf Cleanlight wel degelijk veelbelovend is. Het bedrijf bestrijdt met UV-licht schimmels op fruit, groenten en planten. Aiking: ‘Met een soort zonnebanken maken wij gewassen schimmelvrij.’ De ondernemer woonde 25 jaar in Canada maar verhuisde speciaal terug naar Nederland om zijn onderneming te starten. ‘Dit was me in Amerika of Canada zeker niet gelukt’, zegt hij. ‘Daar vallen of staan dit soort bedrijven met de steun van universiteiten. Heb je die niet, dan wordt het lastig om financiers te vinden. Ik ben

sowieso onder de indruk van het Nederlandse ondernemingsklimaat.’ De bosbouwkundig ingenieur vocht meer dan twintig jaar tegen schimmels. ‘We hebben heel wat geexperimenteerd. Het is wel eens gebeurd dat een hele kas vol tomaten naar de knoppen ging.’ Hij lacht. ‘In de VS was ik waarschijnlijk allang kapotgeprocedeerd.’ Maar nu werkt zijn vinding, bezweert hij het publiek. ‘Schimmel kan niet groeien in vol zonlicht. Met onze vinding kun je bij de meeste gewassen toe met 75 procent minder pesticiden. Tomaatjes hoeven zelfs helemaal niet meer te worden bespoten. Over een hectare aardappelen wordt normaal gesproken voor zo’n dertig euro aan gif gesproeid, met onze lampen behandel je diezelfde hectare met twee euro aan elektriciteit.’ Wanneer zijn drie minuten om zijn, wordt Aiking nog even stevig doorgezaagd door de jury. ‘Hoe gaat u nu verder groeien? Hoe gaat u meer omzet genereren? Hoe staat het met de schaalbaarheid?’ Aiking antwoordt dat Cleanlight vorig jaar 250.000 euro omzet boekte. ‘Dat

‘Hetiswel eensgebeurd dateen helekasvol tomatennaar deknoppen ging.’

kwam deels uit Nederland, deels uit Japan en Californië.’ Een voorspelling doen noemt hij lastig: ‘We zijn nu bezig met het sluiten van licentiedeals. Maar ik denk op korte termijn toch wel aan een verviervoudiging, naar ongeveer een miljoen euro.’ De volgende kandidaat is pas drie jaar bezig, maar die miljoen euro allang voorbij. In 2007 schreef CosmicNavigation 1,3 miljoen euro omzet in de boeken. Dit jaar moet dat 4 miljoen worden. ‘En in 2009 moet dat 8 miljoen zijn’, zegt een brutaal ogende twintiger die op het kistje is gaan staan. Hij stelt zich voor als Patrick Tjon Pian Gi, manager operations, en legt uit dat Cosmic Navigation navigatiesystemen maakt.

Snel en flexibel Niets bijzonders op zich, maar deze prijsvechter is er een van het type beter goed gejat dan slecht bedacht. En hoe! Hun negentig euro kostende CarTrek navigatiesysteem – onder meer te koop bij Blokker – is na dat van TomTom het meest verkochte navigatiesysteem van de Benelux. ‘De kastjes komen van twintig verschillende Chinese fabrikanten’, zegt Tjon Pian Gi. ‘De software schrijven we zelf en de kaarten halen we bij Navtech of Teleatlas. Doordat we opereren met een kleine organisatie, zonder eigen distributiekanalen, zonder eigen fabrieken, ofwel zonder overhead, zijn we snel en flexibel. Dit in tegenstelling tot het gros van de partijen die de margedruk niet aankunnen en momenteel een voor een uit de markt verdwijnen.’ Tjon Pian Gi benadrukt dat Cosmic Navigation zeker niet met de grote jongens aan tafel zit. ‘Olifanten neuken met olifanten. We zijn niet de partij om met de Nokia’s van deze wereld om de tafel te zitten.’ Na de pitch van de navigatiekastjesmaker is het de beurt aan het AjaxFeyenoord van de verkiezing: twee softwarebedrijven die beide hun brood verdienen met het verkopen van back-up software. Roland Sars, van softwarebedrijf Bac-

En de winnaar is... Het Hilversumse bedrijf Service2Media won de Rising Star Award 2008. De tweede plek in de verkiezing ging naar softwarebedrijf IASO backup Technology. De derde plaats was voor navigatiekastjesmaker CosmicNavigation. Service2Media-oprichter Geert Kolthof (foto) stond ooit met een paar collega’s aan de basis van de sms-centrales waar nu 60 procent van onze sms’jes doorheengaan. Met zijn eigen bedrijf Service2Media bleef hij zijn oude metier trouw. Het bedrijf ontwikkelt software voor mo-

bieltjes. ‘Er zijn drie miljard telefoons in de wereld en slechts 1,2 miljard pc’s. Voor televisie in Nederland geldt hetzelfde: zes miljoen tv-kijkers, dertien miljoen telefoons.’ Service2Media ontwikkelde onder meer betalen via je mobiel voor Rabobank en komt binnenkort met een City Guide voor Heineken en de KPN Buddy Finder. Kolthof voorspelde zichzelf tijdens zijn pitch dan ook een grootse toekomst. ‘In ons beginjaar 2004/2005 bedroeg de omzet nog 50.000 euro. Tot 2010 groeien we met 6.000 procent.’

Groei (1)

Groei (2)

Groei (3)

‘We begonnen in april 1994. Het begon als een manier waarop we zaken die ons interesseerden, bij konden houden.’ David Filo, oprichter van Yahoo.

‘Het is fout om eerst de grootte van nieuwe markten te voorspellen. Eerst maar eens zoveel mogelijk pakken en dan zien we wel.’ Eric Schmidt, Google.

‘Het was onze plicht om uit te breiden. Met hen die zich niet bij ons kunnen of willen aansluiten, moeten we medelijden hebben.’ Ingvar Kamprad, Ikea.

Perspectief

13

Hoe word ik ook een Rising Star?

A

dviesfirma Deloitte laat niet zomaar iedereen toe tot zijn beautycontest voor groeiers. Zo moeten potentiële Rising Stars ouder zijn dan één jaar en jonger dan vijf jaar. Daarnaast moet er over 2007 een omzet van ten minste 50.000 in de boeken staan. Ook moeten bedrijven hun eigen technologie hebben ontwikkeld en daarmee een substantieel deel van de omzet realiseren. De meeste deelnemers hopen binnen een paar jaar rijp te zijn voor een plekje in de Fast 50, de eredivisie van snelste groeiers onder de Nederlandse technologieondernemingen. Een illustere winnaar van de Fast 50 was in 2006 TomTom, met een omzetgroei van 29.519 procent. Het Oldenzaalse bedrijf Web-print.nl was vorig jaar een van de Rising Stars. ‘In 2011 zijn wij in onze branche het derde bedrijf qua grootte in de hele wereld’, liet de 62-jarige directeur/oprichter Ton Marsman zich onlangs ontvallen. ‘Wij groeien sneller dan TomTom.’

Arne Aiking legt uit hoe je schimmels bestrijdt met een zonnebank-kuur.

Patrick Tjon Pian Gi scoorde de derde plek en won een vliegreisje. FOTO’S: MARCEL BEKEDAM

kupAgent mag aftrappen. Eenmaal op de zeepkist begint hij zijn verhaal met een mooi bangmakertje: ‘Wanneer hebben jullie voor het laatst een back-up van jullie software gemaakt?’ vraagt hij het publiek. Er valt heel even een dreigende stilte. ‘Steeds meer bedrijven gaan failliet door het verlies van data’, zegt Sars. ‘En daarvoor bieden wij online oplossingen.’ Sars vertelt dat er wereldwijd eigenlijk maar vier echte concurrenten voor hem zijn. Hij wil daarom zo snel mogelijk de stap naar het buitenland maken. ‘Het zou gek zijn als we over vier jaar nog meer dan 10 procent van onze omzet in Nederland maken. Ik denk dat we tot 2010 jaarlijks met 300 procent kunnen groeien.’

Een prima pitch, toch wordt Sars even later overklast door zijn grote concurrent – een van de vier – Johan Jongsma van IASO Backup Technology. Waar BackupAgent het vooral zoekt in het midden- en kleinbedrijf, is IASO in zaken met reuzen en werkt het onder meer samen met Sun Microsystems en bouwde het KPN Backup Online. De concurrentie wordt met een trefzekere opmerking kaltgestellt. Jongsma: ‘Ik ken de software van BackupAgent niet. We komen ze eigenlijk niet zo vaak tegen.’ Veel bescheidener is Henk Vietor van Skyline Diagnostics dat met DNA-techniek testmodellen maakt voor de behandeling van leukemie en hersentumoren. De onderneming

Dezeprijsvechterisereenvan hettypebetergoedgejatdan slechtbedacht.Enhoe! harkte in haar korte bestaan 18 miljoen euro aan overheidssubsidie binnen en maakt volgens Vietor vanaf dag één winst met het doen van contractresearch voor grote farmaceuten.

Boek + tijdschrift

Vooral het bemachtigen van de benodigde goedkeuringen bezorgt het bedrijf veel hoofdbrekens. Vietor: ‘Ik zou mijn zoon nooit aanraden in de biotech te gaan.’

Hoera, het is Kinderboekenweek!

samen nú

13.50

&"" ' '

"&$ $ "&

"

$#$%" " $ !$"$

gratis OP=OP

()& # %%# #" "% " "%&

Kinderboekenweekgeschenk Vlammen Hans Hagen

En dan waren er nog een paar echte hightech-bedrijven: Greenpeak Technologies, een bedrijf in ultrazuinige draadloze chips, en Scense, dat software maakt voor applicatiebeheer. Echt ingewikkeld wordt het bij Robert Howe van het Eindhovense bedrijf Verum. Zijn verhaal is voor leken nagenoeg onbegrijpelijk. Het bedrijf ontwikkelt ‘Analytical Software Design’, een op wiskunde gebaseerde techniek om software in een vroeg stadium functioneel en wiskundig op juistheid te controleren. Simpel gezegd: een ontwikkelhulp voor foutloze software. Bij Philips Healthcare werken ze voor de ontwikkeling van de cardiovasculaire apparaten al met de vinding van Howe. Die zag de omzet de afgelopen vier jaar met 3.200 procent stijgen. Heel wat eenvoudiger is de handel van Provalor, dat groentesappen en kleurstoffen uit restafval wint. ‘In Nederland is jaarlijks twee miljoen ton groente te dik, te dun, te klein of te krom’, zegt directeur Paulus Kosters. ‘Dat zijn 67.000 vrachtwagens vol. Wij benutten die reststromen en maken er groentesap van. Onze omzet groeide van 2004 tot 2007 met 1.000 procent. En dat zal voorlopig nog wel even zo doorgaan.’ 1

"&# $"$#" '#

" # "%#$ '& N IE U W

Hoe overleef ik? Het tijdschrift 3.95

"#"#

N IE U W

Hoe overleef ik mijn vriendje? 12.95

*Bij aankoop van tenminste 10 euro aan kinderboeken. Op = op.

Kinderboekenweek

advertorial

De ‘andere’ kant van Henning Mankell

'PUP3FJOPVUWBOEFO#FSHI

Tip van Ton van Reen

Jaap Robben treedt ook op tijdens de Kinderboekenweek 4 oktober 1PÑ[JFCPFLXJOLFM0OHFSJKNE Arnhem 7 oktober ,JOEFSCPFLXJOLFM%F(JSBG Dordrecht 8 oktober ,JOEFSCPFLXJOLFM/PPJUHFOPFH Den Bosch 9 oktober #JCMJPUIFFL %F3JKQ 10 oktober t#JCMJPUIFFL %VJWFO t1PÑ[JFGFTUJWBM;JOWBO#FSOIF[F Loosbroek 11 oktober ,JOEFSCPFLFOCBM Schouwburg Almere

Maar sokken hoef je niet te mishandelen, want zonder voeten houden ze niet van wandelen.

1 De boodschapper en De Koran Kader Abdolah

éè

Henning Mankell

3 Het huis van de moskee Kader Abdolah

4 CEL Charles den Tex

5 De kleine miezerige god &TUIFS(FSSJUTFO

KO R T I N G S B O N T E R WA A R D E VA N € 5 , 0 0 Bij inlevering van deze bon bij de erkende Nederlandse boekhandel betaalt u voor De boodschapper en De Koran van Kader Abdolah ɻëì ñèJOQMBBUTWBOɻëñ ñè %F[FBBOCJFEJOHJTHFMEJHWBOïTFQUFNCFSUNêðPLUPCFSêèèð /FEFSMBOEBDUJFOVNNFSñèéíîíîìt&"/èèèèèñèéíîíîì

ð

Titel: Lukas en de kat die van regen hield Auteur: Henning Mankell (FQMBLUFCBOE ɻéê ñè

In de schijnwerpers Stel je voor: paardenhoeven in het zand, de wind waait door je haar, je wijkt uit voor takken die in je gezicht slingeren, terwijl je je vasthoudt aan de rug van een mysterieuze jonge vrouw. Drakenruiters zitten je op de hielen, je maakt dat je wegkomt. Zo raak je verzeild in Karoef, een superspannend boek over een jonge jongen die zijn eigen leven riskeert door prinses Tessien te hulp te schieten. Sandra Lanzing heeft een spannende en nieuwe wereld gecreëerd, waarin Karoef een groots avontuur beleeft samen met Tessien. Zullen zij op tijd zijn om het rijk van haar vader te redden?

éè

Een spannend verhaal over heksenvervolging

TO P 5

2 De Chinees

ï

"MT-VLBT[FTXPSEU LSJKHUIJKFFO QJL[XBSUFLBUEJFIJK/BDIUOPFNU 0NEBU/BDIUOJFULBOQSBUFOCF TMVJU-VLBTLBUUFOUBBMUFMFSFO 0QFFOEBHJT/BDIUWFSEXFOFO ;PFLFOIFMQUOJFU)FUEJFSCMJKGU XFH7PPSHPFE-VLBTIFFGUWFFM WFSESJFUT/BDIUTESPPNUIJKFFO eigen wereldje voor Nacht en hem: 3FHFOXFFSMBOE)FUMFWFOHBBU WFSEFS NBBS-VLBT[BM/BDIUOPPJU WFSHFUFO Lukas en de kat die van regen hield is een mooi boek voor kinderen die het verlies van een dierbaar iemand PGWBOFFOMJFWFMJOHTEJFSNPFUFO WFSXFSLFO

Titel: %FIPOEEJFOBBSEFTUFSSFOSFOEFt "VUFVS)FOOJOH.BOLFMMt(FCPOEFO ɻéì ñè

Knolletjes sokken Gek dat mensen sokken gevangenhouden in het donker van hun kasten. Tot pijnlijk strakke knolletjes gedraaid in een achterwaartse salto flikflak met dubbele knopen alsof iedereen bang is dat ze weg willen lopen.

Ton van Reen (auteur) over Lukas en de kat die van regen hield van Henning Mankell

Tegen het einde van de zestiende eeuw wordt er op grote schaal jacht gemaakt op heksen. Alleen al in Roermond en omgeving belandden honderden vrouwen en meisjes op de brandstapel. Ton van Reen, onder meer auteur van de prachtige jeugdroman De bende van de Bokkenrijders, schreef een boeiende jeugdroman over heksenvervolging met het meisje Hilde als hoofdpersoon. In 1584 woont Hilde in de buurt van Roermond. Het rustige leven wordt ruw verstoord als Lieske, een goedaardige vrouw, van hekserij wordt beschuldigd. Schout en schepenen willen haar zonder proces veroordelen omdat ze de ziekte van een aantal koeien veroorzaakt zou hebben. Hilde en haar

familie trekken partij voor Lieske en dat maakt hen in de ogen van het dorp ook verdacht. Als de dorpelingen een verklaring zoeken voor een aantal sterfgevallen, wijzen ze de moeder van Hilde aan als een heks die met de duivel samenspant. Nadat hun huis door een woedende menigte in brand is gestoken, vlucht de familie midden in de nacht. Een barre tocht volgt, waarna het gezin gedwongen uit elkaar valt. Zullen ze ooit weer veilig samen kunnen zijn? Vlucht voor het vuur bevat een nawoord over heksenvervolging, twee kaarten van de streek waar het verhaal zich afspeelt en een verklarende woordenlijst. 5JUFM7MVDIUWPPSIFUWVVSt"VUFVS5POWBO3FFOt(FCPOEFO ɻéí ñè

De belangrijkste boeken van 2008! %FNBBUTDIBQQFMJKLFJNQBDUWBODe boodschapper en De Koran van Kader Abdolah was FOJTFOPSNHSPPU)JKIFFGUNFU[JKOUXFFCPFLFOFFOHFWPFMJHFTOBBSHFSBBLUJOEF /FEFSMBOETFTBNFOMFWJOH/V[JKO[F TBNFONFUWJKGBOEFSFCPFLFO HFOPNJOFFSE WPPSEFCFMBOHSJKLTUFQVCMJFLTQSJKTWPPSIFU/FEFSMBOETUBMJHFCPFLEF/41VCMJFLTQSJKT Ondersteun het belang van De boodschapper en De KoranFOCSFOHVXTUFNVJUPQEF[F boeken! 6LVOUUVTTFOïTFQUFNCFSFOêëPLUPCFSêèèð TUFNNFOPQwww.nspublieksprijs.nl

Titel: ,BSPFGt"VUFVS4BOESB-BO[JOHt(FCPOEFO ɻéí ñè

Foto Joyce van Belkom

LITERAIRE AGENDA

zijn vader, Samuel. Hij droomt over de zee en over verre, vreemde landen en vindt het niet leuk dat zijn vader steeds meer optrekt met Sara, die in het plaatselijke café werkt. Als Joel op een nacht niet kan slapen, ziet hij een hond die over straat holt en die naar de sterren lijk te rennen. Hij raakt gefascineerd door de hond en richt een geheim genootschap op, dat hij ‘Het Genootschap Het Zoeken Naar De Hond Die Naar de Sterren Rende’ noemt. Aanvankelijk is hijzelf het enige lid, maar later krijgt hij gezelschap van Ture, een jongen die net in het dorp is komen wonen. Ture vindt dat een geheim genootschap spannende avonturen hoort te beleven en mensen bang hoort te maken. Al snel daagt Ture Joel uit dingen te doen die hij eigenlijk niet wil, zoals de Neusloze Vrouw pesten … De hond die naar de sterren rende is het eerste deel van een vierdelige serie over Joel. In het voorjaar van 2009 komt Schaduwen in de schemering uit. Daarin wil Joel, nadat hij een Wonder heeft beleefd, graag goede daden doen, maar hij ontdekt dat dat helemaal niet zo gemakkelijk is en dat goede bedoelingen soms heel verkeerd uitpakken …

Titel: Zullen we een bos beginnent"VUFVS+BBQ3PCCFO NFUJMMVTUSBUJFTWBO#FOKBNJO-FSPZt(FQMBLUFCBOE ɻéì ñè

éè

U kent Henning Mankell natuurlijk vooral als auteur van intrigerende romans en spannende literaire thrillers, zoals de onlangs verschenen De Chinees. Maar Mankell geniet ook internationaal aanzien als schrijver van jeugdboeken, waarvan sommige zich in het warme Afrika afspelen, andere in het koude Zweden. De Geus wil u de komende jaren ook deze ‘andere’ kant van Mankell laten zien en zal ook zijn jeugdboeken uitgeven. Vorig jaar verscheen Lukas en de kat die van regen hield, een boek dat zeer lovende recensies kreeg. ‘Dit boek heeft me tot tranen toe geroerd’, zei Daphne Deckers over Lukas. (Zie ook de tip van Ton van Reen elders op deze pagina.) Onlangs verscheen het prachtig geïllustreerde De hond die naar de sterren rende (met illustraties van Saarah van Doornewaard). In dit boek volgen we de lotgevallen van Joel, een jongen die in een klein dorp in het hoge noorden van Zweden woont. Joels moeder is weggelopen toen hij nog heel klein was en sindsdien zorgt Joel voor zichzelf en voor

Foto Lina Ikse Bergman

Henning Mankell is een van de meest gelezen Zweedse schrijvers van dit moment. Naast de beroemde Inspecteur Wallander-reeks, andere misdaadromans en literaire romans schrijft hij ook jeugdboeken.

Uit & thuis High brow

15

de VS in oorlog met Noord-Korea en hing jonge mannen de dienstplicht boven het hoofd. Marcus’ angst te worden opgeroepen om in een ver land te sterven geeft het boek zijn vaart, ondanks het feit dat Marcus precies zo’n geschiedenis meemaakt en dit verhaal vanuit het graf vertelt. ‘Door de dienstplicht was iedereen bij de oorlog betrokken’, zegt Roth. ‘Iedereen was kanonnenvoer. Als je 21, 22 was en je college-examens had afgerond, stopte je leven voor twee jaar. Net als je leven op gang komt, ben je verplicht iets te doen dat óf heel gevaarlijk was óf erg saai.’

Gecondenseerd

Philip Roth: ‘Ik ben aan het broeden op een laatste groot project.’ HOLLANDSE HOOGTE

Boeken Philip Roth ontleedt de jaren vijftig

Voor Roth is tijd veranderd voorbij zijn wildste ideeën Philip Roth beschrijft in zijn nieuwe boek Verontwaardiging het seksvrije jeugdleven in de jaren vijftig. ‘De vrijheden die studenten nu hebben, zijn uitzonderlijk voor mij.’

‘Hij gaat van opzichter naar opzichter’, zegt Roth. Marcus botst met de medestudenten, wordt woest over het verplichte bezoek aan de kapel en slaagt er in benauwd te worden bij

zijn enige troost – een date met een vrouw die haar tijd seksueel zeer vooruit is. De jaren vijftig bleven tot nog toe onderbelicht in Roths boeken, die zijn hand er niet voor omdraait zijn eigen geschiedenis in fictie om te werken. Roth: ‘Ik wilde een boek schrijven over de normen uit die tijd, de oude normen. Het blijft voor mij een fascinerend gegeven dat mannen en vrouwen vandaag de dag in gemengde studentenhuizen slapen. Toen ik tien jaar terug les gaf aan een college zag ik hoe rigoureus het oude systeem was verworpen: seksuele vrijheid, persoonlijke vrijheid, alle vrijheden die de generaties studenten na de mijne hebben, zijn uitzonderlijk voor mij.’ Voor Roth zijn de tijden veranderd voorbij zijn wildste ideeën. ‘Ik schreef Verontwaardiging met in mijn achterhoofd het idee dat die wereld aan hedendaagse generaties uitgelegd moet worden. Kijk, zo was het.’ Een van de vrijheden die Marcus niet had – en die bij Amerikaanse studenten nog amper een rol speelt – is de vrijheid niet te hoeven vechten. In 1951 waren

mag je het land niet uit vanwege een schuld die je probeerde te vergeten. Ik leerde het woord ‘overhead’, zoals het wordt gebruikt in ‘een lage overhead hebben’ – dat wil zeggen, een klein huis huren, een zoveelstehands auto rijden, genoegen nemen met vrouwen die met weinig genoegen nemen. Het ontbreken van geld en bezittingen was een onvrijwillige positie, toch putte ik troost uit aforismen over armoede en rijkdom – dat rijkdom er niet uit bestaat zo veel mogelijk te bezitten, maar zo min mogelijk te verlangen. Uitspraken als rijp fruit, al valt de voedingswaarde te betwijfelen.

Het aforisme moet even sterk worden gewantrouwd als de christelijke verheerlijking van de armoede, op de wijze van bijvoorbeeld Clara van Assisi: ‘O zalige armoede: aan wie haar liefhebben en omhelzen, geeft zij eeuwigdurende rijkdom.’ In antwoord daarop zegt Charles Bukowski: ‘Maar van hongerlijden ging de kunst er, jammer genoeg, niet op vooruit. Het was alleen maar een belemmering. De ziel van de mens lag in zijn maag geworteld. Je kon veel beter schrijven nadat je een biefstuk van de haas had gegeten en een halve liter whiskey had gedronken, dan je ooit zou kunnen schrijven nadat je een reep chocola van vijf

‘In 1951 kon je afstuderen zonder door orale seks te zijn getroffen.’

John Freeman NEW YORK

...

Philip Roth mag in de jaren zestig bekend zijn geworden met zijn beschrijvingen van uitbundige viering van het lichaam – van Alexander Portnoys neukpartij met een stuk lever tot de transformatie van David Kepesh in een enorme borst – uiteindelijk kwamen die voort uit een schrijver die getraind is in een universitaire omgeving met kloostertrekken. In de jaren vijftig, toen Roth student was, zaten studentes verplicht op hun kamer als de zon onder was. Mannen waren niet welkom op hun studentenkamers, dansavonden stonden onder supervisie van docenten. ‘Dat wereldje bestond op alle campussen’, zegt Roth op het kantoor van zijn literaire agent in New York. ‘Het is misschien een schok voor jonge

Verlies ...

TOMMY

WIERINGA

E

ens bezat ik niets. Niets is een overzichtelijk landschap. Tegenslagen die je in de verte ziet aankomen zijn te overleven, tegenslagen die je overvallen zijn desastreus. Soms valt er een belastingaanslag op je hoofd, soms

mensen, maar in 1951 kon je afstuderen zonder door orale seks te zijn getroffen.’ De jaren vijftig zijn het onderwerp van Roths 29e boek, Verontwaardiging (De Bezige Bij), een korte roman over Marcus Messner, een jonge joodse man die zijn familie in Newark ontvlucht. Zijn toevluchtsoord is een klein provinciaal college in Ohio, Winesburg. Marcus zou zich bevrijd moeten voelen, maar weet zich geen raad met de overgang van het ene onlogische regime (dat van zijn ouders) naar de andere (college).

Vrijheden

Verontwaardiging is Roths vierde korte werk in evenveel jaar. ‘Ik voel mij goed bij deze lengte’, legt hij uit. ‘Ook Saul Bellow werkte aan het eind van zijn leven in deze vorm. The Actual is een kort verhaal, de Bellarosa Connection ook. Ik sprak hem toen hij er aan werkte. Ik was gefascineerd dat een man die bekend staat om de gelaagdheid en complexiteit van zijn boeken zo gecondenseerd kon schrijven.’ Bellow is drie jaar dood, en Roth voelt het gemis, persoonlijk en artistiek. ‘Er is nu niemand meer om tegenop te kijken. Ineens zijn wij de oudste nog levende generatie schrijvers: Doctorow, Don DeLillo, John Updike, Joyce Carol Oates.’ Wat staat de 75-jarige nog te doen in het leven? Bewust van het lengen der dagen, heeft Roth zijn leeshonger tot een minimum teruggebracht. ‘Ik lees geen nieuwe fictie meer, alleen nog de fictieschrijvers die ik vroeger heb gelezen en waar ik nog één laatste keer doorheen wil. Ik wil nu Moby

Roths 29e boek.

Dick herlezen, dat boek heb ik sinds de universiteit niet meer in handen gehad. Het voelt alsof ik het nooit heb gelezen.’ ‘En verder ben ik aan het broeden op een laatste groot project waar ik 25 jaar mee bezig ben.’ Zijn grote ogen stralen, er is met geen mogelijkheid te zeggen of hij ironisch is of niet. ‘Een boek dat me 25 jaar kost, dat ik inlever als ik honderd ben, alvorens ik in het duister verdwijn.’ 1 © The Independent

cent op had. De mythe van de hongerende artiest is bedriegerij.’ Zaterdag voer ik met mijn geliefde over vaarten en kanalen, achter haar hoofd trokken stillevens van kalveren en polders voorbij. Wolken kieviten buitelden door de oeverloze hemel. Ver weg klonk het instorten van financiële markten. Ik dacht eraan hoe kort het nog maar geleden was dat ik weinig tot niets bezat. Toen schreef ik een boek dat veel mensen wilden lezen. Nu eet ik biefstuk van de haas en zet geld om in goederen. Nothing spectacular, een huis, een solide auto, een boot met een huif voor als het regent; de infrastructuur van een comfortabel, goedburger-

Recensie

De literaire Clinton moordt erop los Normaal schrijft Phillip Margolin reguliere rechtbankthrillers, maar deze keer komt het kwaad uit het Witte Huis. Dirk Koppes AMSTERDAM

...

S

ommige thrillerschrijvers specialiseren zich in één bepaald genre en publiceren de ene bestseller na de anderen. Phillip Margolin behoort ook tot die betrouwbare auteurs, inmiddels komt in Nederland met Recht van spreken alweer zijn dertiende legal thriller uit. Zoals wel vaker in dat genre staat een jonge advocaat centraal, die van zijn bazen een rotklusje krijgt toegewezen. Brad Miller moet het hoger beroep van een wegens meisjesmoorden ter dood veroordeelde afhandelen. Die roept dat hij onschuldig is. Niets vreemds aan, totdat blijkt dat allerlei bewijsmateriaal naar het Witte Huis wijst. Daar zit namelijk een literaire tegenhanger van Bill Clinton enthousiast met zijn presidentiële roede te zwaaien. Als de langslopende stagiair of assistente dat geschenk niet in dank afnemen, komt er een schoonwasoperatie op gang, waarbij niet op een liter bloed meer of minder wordt gekeken. En dan loopt er ook nog een stoere privédetective rond, die alles nog ingewikkelder maakt. Margolin verliest zich in steeds ongeloofwaardiger complottheorieen, waarbij ook nog eens het eind behoorlijk te voorspellen valt. Recht van spreken is bepaald geen hoogvlieger in Margolins oeuvre. 1

lijk bestaan. Het geld dat over is, wordt beheerd door een bank. Nu de banken poolijs blijken, kan ik het verliezen. Ik overweeg het leven dat daarop volgt. Ik ben misschien nog net niet te oud om ergens een betrekking te vinden, misschien dat deze krant mij wil aannemen als eindredacteur, een genadebaantje. Het huis zal bij executie worden verkocht. Evenals de rest. Je probeert te lachen als een boeddha als je vertelt over de dingen die je eens bezat. 1

Herdenking

Heintje Davids

Kampvuurtje

Burgemeester Job Cohen heeft in Amsterdam een gedenkteken geplaatst bij het oude woonhuis van schrijver Theo Thijssen, op de De Clercqstraat 66.

Uitgever Robbert Ammerlaan gaat door met werken, ondanks een aangekondigd vertrek bij de Bezige Bij. Zijn taken deelt hij wel met anderen.

Tom Wolfe (Bonfire of the Vanities) doet eens gek en verklaart bankiers de oorlog. ‘De echt slimme jongens zijn allang uitgestapt’.

18.10

Extreme bruiden RTL8, 18.10 Amerikaanse reportageserie over bruiden die niet te harden zijn.

Nederland 1 17:00 17:01 17:11 17:22 17:25 17:51 17:59 18:00 18:20 18:45 19:00 19:25 20:00 20:30 21:10 21:50 22:35 23:05

20.30

21.25

Film: 7 Seconds RTL7, 20.30 Actieknaller met Wesley Snipes. Iets met een gestolen Van Gogh en criminelen.

Pushing daisies Net5, 21.25 Komische dramaserie over een taartenbakker die mensen tot leven kan wekken.

Nederland 2

KRO Kindertijd Knofje Charlie & Lola Michelle geeft de kalfjes eten Sesamstraat PvdA EénVandaag NOS Journaal EénVandaag NOS Sportjournaal Lingo Afslag UMC Utrecht NOS Journaal Blik op de weg Opgelicht?! Opsporing verzocht De rijdende rechter Pauw & Witteman

17:00 17:05 17:35 18:25 18:55 19:25 19:55

The A-Team Knight rider Married with children 7 Seconds The astronaut’s wife

17:35 18:30 19:00 19:20 20:00 20:30 21:30 22:30 22:45 22:50 23:20

RTL 7 18:00 18:55 19:55 20:30 22:20

Op de buis

16

Nederland 3

NOS Journaal Soeterbeeck Tijd voor MAX That’s the question Man bijt hond LLiNK in Natura NCRV Natuurlijk - Nederland onder water Netwerk Tot de dood ons scheidt Het elfde uur NOS Journaal Nova/Den Haag vandaag ‘t Zal je maar gebeuren Nederlands Film Festival journaal

20:25 20:50 21:15 22:00 22:15 22:50 23:30

17:20 17:45 18:00 18:23 18:45 18:59 19:00 19:30 20:15 20:40 21:40 22:40 23:00 23:25 23:35

SBS 6

17:05 18:05 19:05 20:00 20:30 21:25 22:20 23:15

RTL 4

Zóóó gênant!! Baasjes SpangaS Het Klokhuis NOS Jeugdjournaal Nederland 3 ONM De Wereld Draait Door NOS: UEFA Champions League, voorbeschouwing Arsenal - FC Porto NOS: UEFA Champions League, 1e helft Arsenal - FC Porto NOS: UEFA Champions League, 2e helft Arsenal - FC Porto NOS: UEFA Champions League, nabeschouwing Arsenal - FC Porto NOS Sportjournaal NOS Journaal Fataal

17:05 18:00 18:15 18:35 19:30 19:55 20:00 20:30 21:30

Ready steady cook The guardian Grey’s anatomy Smaken verschillen Desperate housewives Pushing daisies Law & Order: Special Victims Unit Law & Order: Special Victims Unit

17:15 17:35 18:00 18:05 18:30 19:00 19:05 19:30 20:00 20:30 22:35

The owl Raven Blue Peter Newsround The weakest link Nieuws en weerbericht Regionaal nieuws en weerbericht The One show EastEnders Nieuws en regionaal nieuws Holby City Mutual friends Nieuws en weerbericht Regionaal nieuws en weerbericht Freaky eaters

17:30 18:15 19:00 19:30 20:00 20:30 21:00 22:00 23:00 23:30

NET 5 Little house on the prairie The bold and the beautiful Hart van Nederland - Vroege editie Shownieuws - Vroege editie Trauma NL NCIS House Hart van Nederland - Late editie Piets weerbericht Shownieuws - Late editie De Superhuisvrouw

22.35

De rijdende rechter Ned1, 22.35 Mr. Frank Visser velt vandaag een vonnis over de waardevastheid van een viool.

22:35 23:40 23:50 23:55

RTL 5 As the world turns RTL Nieuws Editie NL RTL Boulevard RTL Nieuws RTL Weer Goede tijden, slechte tijden Uitstel van executie Herman den Blijker: Herrie aan de horizon Jamie Oliver’s Chef RTL Nieuws RTL Weer RTL Boulevard

Veronica

Step up to the plate Wanted down under revisited Eggheads Strictly come dancing: It takes two Nigella express Would like to meet again Tiger spy in the jungle Losing it: Griff Rhys Jones on anger Later Newsnight

17:06 17:29 17:54 18:17 18:33 18:49 19:21 19:36 19:59 20:00 20:25 20:55 21:05 21:35 22:00 22:30 23:00 23:30 23:55

1 6 8 7 2 3 9 4 5

7 2 1 9 5 8 4 3 6

6 9 5 3 4 2 7 1 8

8 4 3 6 1 7 5 9 2

2 7 6 8 3 4 1 5 9

3 1 9 2 6 5 8 7 4

5 8 4 1 7 9 2 6 3

1 3 7 8 2 6 9 4 5

6 8 5 7 4 9 3 2 1

2 4 9 3 5 1 8 7 6

3 2 6 5 1 8 7 9 4

5 1 4 9 7 2 6 8 3

9 7 8 4 6 3 1 5 2

8 5 1 2 3 7 4 6 9

4 9 3 6 8 5 2 1 7

7 6 2 1 9 4 5 3 8

22:00 23:00

BBC 2

Comedy Central Spongebob SquarePants Avatar Fairly odd parents Gefopt! Ricky Sprocket Het Huis Anubis Barnyard Drake & Josh Comedy Central That 70’s Show Malcolm in the middle The world stands up Lil’ Bush Mad about you Frasier It’s always sunny in Philadelphia Malcolm in the middle Just shoot me! The Simpsons

Spraakmakend nieuws Volg het op depers.nl

Oplossingen puzzels

4 3 2 5 9 1 6 8 7

20:00 21:00

Scrapheap challenge Miami Ink: Kat’s in the groove Mythbusters: More myths revisited Dirty jobs: Well digger Really big things: Giant roller coaster Smash lab Future weapons: Guns

BBC 1 17:03 17:05 17:35 18:00 18:15 19:00 19:30 20:00 20:30 20:57 21:00 22:00 23:00 23:25 23:35

The Late Show GIG Het Binnenhof van Jair Coach TV Dagbeeld Stand-up filosofen Het gesprek van het najaar Pluche The Late Show Het gesprek van het najaar Pluche

9 5 7 4 8 6 3 2 1

Discovery Channel 17:05 18:00 19:00

Het gesprek 17.00 18.00 19.00 19.30 20.30 21.15 21.45 22.00 23.00 23.45 00.00

Vrolijk Vlaanderen Buren Het journaal De rode loper Blokken Het journaal Man bijt hond Het weer Thuis Flikken Maastricht Dierenziekenhuis De laatste show Het journaal laat KENO-uitslagen Het weer De collega’s Man bijt hond

Zweeds Cryptogram -c-a-r-i- Horizontaal: heelhuids 1. Hengsten; 4. opge-reu-snik wekt; 6. blok; 8. engelberil-ooi -m-neo-t- se; 9. erin; 10. toestand; toe-tegel 11. enkeltje. -neb-lire Verticaal: filosofie 1. Hoogte; 2. gieten; 3. -eta-eter trekgat; 5. telwerk; 6. HELMSTOK bestel; 7. knudde. Brainsnack: Ja. Stapel 27 identieke kubussen op elkaar en draai dan de middelste kubus zodat de juiste kleur zichtbaar wordt.

Disney’s Kim Possible Missy Mila Disney’s Phineas and Ferb Bel’s boys Karrewiet Spring De pretroulette En daarmee basta! Mijn sport is top Karrewiet Life with Derek CANVAS Terzake Coupling Plat préféré Infamous assassinations De zaak Phara Virus

PostcodeLoterij: Deal or no deal Dr. Phil The king of Queens Wie is de chef Can’t buy me love PostcodeLoterij: Deal or no deal CSI: Miami CSI: Miami Crime Scene Investigation Las Vegas

Eén 17:05 17:35 18:00 18:10 18:30 19:00 19:40 20:05 20:10 20:40 21:30 22:00 22:50 23:11 23:12 23:15 23:50

Oprah Winfrey show Extreme bruiden Het zonnetje in huis Dr. Phil Alex & Emma Bizarre bruiloften As the world turns

Canvas 17:05 17:30 17:40 17:55 18:10 18:20 18:35 18:55 19:10 19:20 19:30 19:59 20:00 20:40 21:10 21:40 22:05 23:00 23:40

17:05 17:35 18:30 19:00 19:30 20:00 20:30 21:25 22:20 23:15

Totally spies Hannah Montana Sneak Everybody hates Chris According to Jim Trick & Treat Friends Two guys and a girl Two and a half men Strange bedfellows Sorority boys

RTL 8 17:15 18:10 19:05 19:35 20:30 22:15 22:45

23.15

Las Vegas RTL5, 23.15 Amerikaanse misdaadserie over perikelen in een casino. Met James Caan.

Filmpje

Fataal

Zwanger?

Bevrijdingsactie in ‘dierengevangenis’. www.depers.nl/honden

Man overreden door zijn eigen auto. www.depers.nl/ongeluk

Fan ontmoet Bassie en raakt zwanger. www.depers.nl/bassie

DE FEITEN OP EEN RIJ

Geachte klant, Er is dit weekend veel gebeurd. Fortis en ABN AMRO zijn daardoor vaak in het nieuws. Wij vinden het uiterst belangrijk dat u op de hoogte bent van de laatste en vooral juiste stand van zaken. Daarom geven we graag antwoord op de vragen die op dit moment het meest worden gesteld.

1

Wat is onze relatie met Fortis? Veel mensen dachten dat de integratie met Fortis al een feit was. Dat is niet zo. ABN AMRO en Fortis zijn twee aparte banken. De samenvoeging die gepland stond voor eind 2009 is van de baan. ABN AMRO is nog steeds een zelfstandige bank. Een stabiele bank met een eigen Raad van Bestuur die valt onder direct toezicht van De Nederlandsche Bank. Met een zelfstandige financiële positie en gezonde balans die ruimschoots voldoet aan alle financiële eisen die De Nederlandsche Bank stelt.

2

Wat betekent dit voor u als klant? Ook al is het misschien af en toe een roerig jaar, we doen er alles aan om ervoor te zorgen dat u daar zo weinig mogelijk van merkt. Het belang van onze klanten staat voorop. Daarom staan onze 21.000 medewerkers nog steeds elke dag voor u klaar om al uw bankzaken perfect te behandelen. Dat was zo, dat is zo en dat blijft zo in de toekomst.

3

Wat is de toekomst van ABN AMRO? Er is aangekondigd dat ABN AMRO opnieuw overgenomen gaat worden. Daar kunnen we dus nog niets over zeggen. Wat we wel weten is dat ABN AMRO als zelfstandige bank nog steeds onder toezicht van De Nederlandsche Bank staat. Afgelopen weekend is daar de betrokkenheid van de Nederlandse overheid bijgekomen. Goed nieuws, want beide partijen zullen er zorg voor dragen dat ABN AMRO in zee zal gaan met een goede, betrouwbare partner.

Als u meer informatie wilt over de actuele stand van zaken, gaat u dan naar www.abnamro.nl/standvanzaken Namens alle medewerkers van ABN AMRO Bank in Nederland,

Jan Peter Schmittmann, Voorzitter Directie ABN AMRO Nederland

Doe het zelf

CRYPTOGRAM:

OPLOSSINGEN: 3

De oplossingen van de puzzels staan op de RTV-pagina’s elders in deze krant.

4

5

1 6

9

7 10

4

5

Verticaal: 1. Die heuvel is eigendom van een zatlap (6); 2. In plaats van stortregen (6); 3. Gehucht waar het tocht? (7); 5. Aan dit mechaniek is men even bezig (7); 6. Broodje dat drukte veroorzaakt (6); 7. Met een rietje is het ook pet (6).

2 6

7

8

SUDOKU

BRAINSNACK:

1 5

SUDOKU

6

5

6

7

2

5

1

3

8

7

2

9

6

9

2

8

7

6

oprichter: Cornelis van den Berg

hoofdredactie: Jan-Jaap Heij, Frank Poorthuis

4 1

5 3

6

marketing: [email protected]

1

2

3

sales: [email protected] 020-3460512

6 2

8

distributie: [email protected]

art direction: Pieter Schol, Antoine Hamers

5 5

4

website: www.depers.nl

uitgever: Ben Rogmans

8

4

8 1

7

2 2

7

4 Kan je deze grote kubus maken met identieke kleine kubussen die zes verschillende kleurvlakken hebben?

6

7 8

5

1

8

3

4 2

1

7 6 2 1 9 4 5 3 8

6 3

4 9 3 6 8 5 2 1 7

2

8 5 1 2 3 7 4 6 9

Horizontaal: 1. Die paarden moeten hard studeren (8); 4. Vrolijk aangespoord (8); 6. Houterige volleybalterm (4); 8. Europese vrouw die er geen les bij krijgt (7); 9. Niet buiten Ierland (4); 10. Ontsteltenis door een gesloten plaats op de beurs (8); 11. Dat kleine gewricht is niet op zijn retour (8).

5

9 7 8 4 6 3 1 5 2

tafelgast

5 1 4 9 7 2 6 8 3

Griekse letter

3 2 6 5 1 8 7 9 4

11

oude Italiaanse munt

1

Anthony Fokkerweg 61 1059 CP Amsterdam tel: 020 - 3460560 fax: 020 - 3460596

3

wijsbegeerte

2 4 9 3 5 1 8 7 6

platte steen reuzenslang vogelbek

Een uitgave van Mountain Media BV

ladder

6 8 5 7 4 9 3 2 1

4

gave

verharde huid

1 3 7 8 2 6 9 4 5

nieuw gesloten

5 8 4 1 7 9 2 6 3

wijfjesschaap visuil

7

8

3 1 9 2 6 5 8 7 4

8

2 7 6 8 3 4 1 5 9

trekschuit Europeaan

mannetjeshond groene edelsteen

8 4 3 6 1 7 5 9 2

2

6 9 5 3 4 2 7 1 8

vroeger

1

sportartikel

7 2 1 9 5 8 4 3 6

dwaze streek Griekse godin

soort rietgras

1 6 8 7 2 3 9 4 5

dubbelzout

4 3 2 5 9 1 6 8 7

plechtigheid ongeschonden

9 5 7 4 8 6 3 2 1

ZWEEDS RAADSEL:

Zweeds Cryptogram -c-a-r-i- Horizontaal: heelhuids 1. Hengsten; 4. opge-reu-snik wekt; 6. blok; 8. engelberil-ooi -m-neo-t- se; 9. erin; 10. toestand; toe-tegel 11. enkeltje. -neb-lire Verticaal: filosofie 1. Hoogte; 2. gieten; 3. -eta-eter trekgat; 5. telwerk; 6. HELMSTOK bestel; 7. knudde. Brainsnack: Ja. Stapel 27 identieke kubussen op elkaar en draai dan de middelste kubus zodat de juiste kleur zichtbaar wordt.

18

9

Dagblad De Pers is een gratis kwaliteitskrant die wordt verspreid via NSstations, Bruna-winkels, TNT Business Points en kantoren. Kijk op www.depers.nl voor een uitgebreid overzicht van de distributiepunten.

Lezerscolumn

Een straffe wind Maudy van Pelt

...

B

ij de herkeuring in 2006 word ik zonder problemen afgekeurd. In 2008 waait er een heel andere wind door het hok van de keuringsarts. Hij zegt: ‘Het is niet relevant dat u al zestien jaar uit het arbeidsproces bent en sinds 1985 volledig afgekeurd noch dat u de afgelopen jaren vijf uur vrijwilligerswerk maar

met moeite volhield. U heeft al uw ledematen toch nog? Precies! Daarom mag ik u, volgens het huidige beleid, niet aan de kant laten staan.’ Ik hoor hem perplex aan en voel mijn billen op de kunststof zitting steeds heter worden. ‘Dat uw klachten van psychische aard zijn maakt niet uit. Ik, als arts, kan zo wel zien wat uw beperkingen zijn, daar heb ik geen psycholoog voor nodig. Ik stuur u door naar de arbeidsdeskundige.’ Die zegt: ‘Hier staat dat u voor 65 pro-

cent bent goedgekeurd.’ Ik barst in lachen uit... daar gaat mijn feestje voor een kwarteeuw arbeidsongeschiktheid. Na wat gestaar op het verslag van de arts gaat de arbeidsdeskundige verder: ‘Ik weet niet goed wat ik met u aan moet. U heeft veel beperkingen, bent niet jong meer en heeft geen opleiding afgemaakt; daar zijn werkgevers niet van gecharmeerd.’ Een paar weken later zit ik tegenover de klantmanager. Emotioneel onbereikbaar en klaar om weg te sprinten. Hij zegt: ‘Muziek mag natuurlijk uw passie zijn, maar cursus-

sen in die richting vergoeden wij niet. Zij zitten niet in het pakket van het CWI. U moet iets kiezen waarmee u interessant bent voor de arbeidsmarkt. Begrijp me goed, ik ben uw vijand niet, ik voer enkel het advies van de arts uit.’ Na elk gesprek fiets ik doelloos door de stad, soms tot op de huid verregend. Een wijze uit het oosten meent dat je je energie verspilt door te proberen anderen van je standpunt te overtuigen. Toegegeven, het verzet slokt al mijn energie op en my back is killing me. Maar rustig afwachten en erop vertrouwen dat het

universum het juiste voor me doet? Nee! Ik ga een bezwaarschrift schrijven dat een minder wijze uit het westen siert en dat zelfs die wijze oosterling aan het twijfelen brengt. 1

Uw column in De Pers? Stuur uw pennenvrucht (maximaal 350 woorden) naar [email protected].

Tijdelijke wijzigingen OV: 111

Dordrecht (bus)

Duur: 29 september tot 3 oktober 2008. Wegwerkzaamheden. Arrivalijnen 88, 92 en Connexxionlijnen 140 en 144. Halte Centrum is vervallen.

Den Haag (bus) 111

111

Vandaag

Morgen

Vandaag heeft het weer een herfstachtig karakter, maar wel in negatieve zin. De wind trekt vanuit westelijke richting aan en het is grijs en somber weer. De temperaturen komen uit rond een graad of 14. Lokaal kan tussen de 7 en 12 mm neerslag vallen. Ook de avond en nacht verlopen onstuimig en regenachtig.

Morgen trekt de wind nog meer aan, met name aan de kust. Opnieuw is er veel bewolking en valt er regen. De temperaturen komen uit rond een graad of 15. De herfst is dus echt begonnen en de bomen zullen de bladeren snel laten vallen. Voorlopig blijft het slechte weer aanhouden en lijkt droog weer ver weg.

Duur: 1 oktober t/m 17 oktober. Reconstructiewerkzaamheden aan onderdoorgang De Put. HTM-lijn 18. Halten Calandplein, Jacob Catsstraat, Station Hollands Spoor, Huijgenspark, Bierkade en Amsterdamse Veerkade vervallen. Vervangende halten: Leeghwaterplein en HS/Haagse Hogeschool. Meer op www.depers.nl/9292ov Onderweg? Bel 0900-9292 (€ 0,70 p/m) of kijk op mobiel.9292ov.nl

Sport

19

Voetbal Kwartet mondiale sterren

1976: een opmerkelijk bouwjaar Binnen één week in het najaar van 1976 werden vier toekomstige topvoetballers geboren. Er zat vast iets in het drinkwater. KUPER OP DINSDAG SIMON KUPER

... Op 22 september 1976 werd in Rio de Janeiro een groot voetballer geboren. De geboorte van de man die de meeste WK-doelpunten ooit heeft gescoord, was de aftrap voor de vruchtbaarste week uit de voetbalgeschiedenis. Vier dagen na Ronaldo kwam Michael Ballack ter wereld in Görlitz in de DDR, Francesco Totti volgde een dag later in Rome; op 29 september werd het kwartet compleet gemaakt toen Andriy Shevchenko het levenslicht zag in het Oekraïense dorp Dvirkivschyna. Waarschijnlijk zat er die zomer iets in het drinkwater. Op 1 juli 1976 waren Ruud van Nistelrooy en Patrick Kluivert ook al geboren. Maar wat het geheim ook is, het viertal wordt nu 32 jaar en het einde komt in zicht: dé gelegenheid om een soort compositietekening van de carrière van de moderne voetbalster te maken.

Jeugddroom Wat allereerst naar voren komt is dat het nauwelijks uitmaakt waar je vandaan komt. Het is in het moderne voetbal niet relevant of je uit een dorp komt dat geëvacueerd is na de ramp in Tsjernobyl (zoals Shevchenko), uit een traditioneel gezin in Rome waar je moeder constant bezig was je voetbalkleren te strijken (Totti), of uit de Dr. Salvador Allende Strasse in KarlMarx-Stadt in Oost-Duitsland (Ballack). Alle vier hadden ze een jeugddroom: Totti wilde werken in een

benzinestation, Ronaldo wilde zanger worden, Shevchenko deed aan boksen en Ballack was door de OostDuitse autoriteiten voorbestemd om schaatser te worden. Alleen Ronaldo was als tiener al een voetbalwonder: hij zat in 1994, zeventien jaar oud, voor Brazilië op de bank tijdens de finale van het WK, naar gezegd wordt trillend van angst dat hij ook echt zou moeten spelen. Toen hij rijk werd, was het eerste wat hij aanschafte een beugel omdat hij zijn hele jeugd last had gehad van zijn vooruitstekende tanden. De drie anderen braken later door. Geen van hen speelde een rol bij het WK voor de jeugd in 1995. De ‘speler van het toernooi’ was toen de Braziliaan Caio, van wie we later nog maar weinig gehoord hebben. Ballack werd als laatste een ster. Hij speelde op zijn 22e nog steeds niet regelmatig in de Bundesliga. Dat hij zo lang anoniem is gebleven verklaart misschien ook wel waarom hij de enige van het kwartet is die nooit met een fotomodel of een showbusinessmeisje getrouwd is. Hij liep in plaats daarvan in Kaiserslautern tegen een leuke serveerster aan. Ondertussen heeft Ronaldo al een heel legioen blondines achter de kiezen, ook wel de Ronaldinhas genoemd. Dit is de eerste generatie mondiale voetballers. De eerste voormalige Sovjetspelers die naar het Westen kwamen mislukten, maar Shevchenko verruilde Dynamo Kiev voor Milan en paste zich meteen aan. Hij verhuisde gewoon van een gedeeltelijk kapitalistisch land met een sterke maffia-aanwezigheid waar de gewone

Het kwartet uit 1976 (met de klok mee): Ronaldo, Shevchenko, Totti en Ballack. FOTO’S: ANP, REUTERS, PICS UNITED

Ballack is als enige ‘gewoon’ getrouwd met een leuke serveerster. man niets bezat naar een ander gedeeltelijk kapitalistisch land met een sterke maffia-aanwezigheid waar de gewone man van top tot teen in Armani was gekleed. Hij trouwde met een Amerikaans model. Alle vier gaven ze hun kinderen kosmopolitische namen. Shevchenko noemde één zoon Jordan, naar Michael Jordan; Ballacks jongens heten Louis, Emilio en Jordi; en de zoon van Ronaldo heet Ronald, omdat de voetballer en zijn toenmalige vrouw graag bij McDonald’s aten. Zelfs Totti, toch op en top Romein, noemde zijn dochter Chanel.

Nee zeggen Toen ze eind twintig waren was het leven van deze spelers een meedogenloze opeenvolging van grootse momenten – al viste Ballack op beslissende momenten altijd achter het net. De tijd aan de top duurt te kort om er echt van te kunnen genieten. In Yokohama zei een journalist in 2002 tegen Ronaldo, nog geen uur nadat hij twee beslissende doelpunten had gemaakt tijdens de WK-finale: ‘We zijn niet geïnteresseerd in het verleden, alleen in de toekomst.’ Wilde

Judo

Wielrennen

RUBEN HOUKES ONDERGAAT OPERATIE AAN ELLEBOOG

EIS SCHORSING RICCÒ MILD

Judoka Ruben Houkes wordt op korte termijn geopereerd aan zijn elleboog. De Haarlemmer, deze zomer winnaar van brons op de Olympische Spelen in Peking, is daardoor zeker twee maanden uitgeschakeld. Houkes, uitkomend bij de lichtgewichten, heeft in het betreffende gewricht last van een ontsteking aan de slijmbeurs. Voor de wedstrijden in Peking werd al enkele malen vocht uit zijn elleboog verwijderd.

Een aanklager van het Italiaanse antidopingbureau heeft een schorsing van twintig maanden geëist tegen de wielrenner Riccardo Riccò. De coureur bekende in juli dat hij in aanloop naar de Tour de France epo had gebruikt. Normaal gesproken wordt een dopingzondaar voor twee jaar geschorst. Dat de aanklager genoegen neemt met een straf van twintig maanden, duidt erop dat hij vindt dat er verzachtende omstandigheden zijn.

ANP

Buitenaards schaken

Hieperdepiep...

Buitenaardse intelligentie: het bestaat. Astronaut Gregory Chamitoff deed gisteren vanuit de ruimte de eerste zet in een schaakspel tegen schoolkinderen.

FC Groningen-trainer Ron Jans vierde gisteren zijn vijftigste verjaardag met de koppositie in de eredivisie.

Ronaldo dan geen olympisch goud winnen? En hoe zat het met het volgende WK? ‘Ik wil op dit moment geen enkele druk voelen over de toekomst’, antwoordde Ronaldo op zijn rustige manier. ‘Ik wil alleen maar feestvieren. Dank u zeer.’ Hij had eindelijk de enige essentiële eigenschap geleerd die een leven aan de top mogelijk maakt: nee zeggen. Al deze spelers vonden hun eigen manier om met de stress om te gaan. Totti bleef eindeloos bij AS Roma, waar ze ook van hem houden als hij niet elke week op zijn best speelt. Shevchenko is zojuist teruggegaan naar Milan, de club die zijn spelers het meest in de watten legt. Ronaldo richtte zich vooral op WK’s en laat het clubvoetbal soms maandenlang links liggen. En tegen de tijd dat Ballack aan de top stond, was hij oud en wijs genoeg om met de stress om te kunnen gaan. Alle vier lijken ze erin geslaagd te zijn om fatsoenlijke mensen te blijven. Het is nu mogelijk de top van iedere man in kaart te brengen: die van Ronaldo was in 2002, die van Shevchenko in 2004 toen hij gekozen werd tot Europees voetballer van het jaar. Die van Totti was in 2006 toen

hij het WK won, en Ballack won afgelopen zomer bijna alles. Het toont wel aan dat hoe dichter je bij het doel speelt en hoe meer je afhankelijk bent van je snelheid, des te jonger je je top bereikt. Ballack, de enige echte middenvelder van het viertal, bleek het langste houdbaar.

Dikke pens De reis komt te snel tot een einde. Stukje bij beetje beginnen de opgelopen blessures hun tol te eisen. Totti en Ballack hebben moeite om weer fit te worden. Shevchenko hoopte zijn eerste doelpunt dit seizoen nog voor zijn verjaardag te maken. Ronaldo ligt op een strand bij Rio te herstellen van de zoveelste vreselijke knieblessure, maar kan het nog niet over zijn hart verkrijgen het voetbal vaarwel te zeggen: ‘Ik heb zo’n passie voor het voetbal dat ik er alles voor over heb om weer te kunnen spelen.’ Hij zinspeelt op een contract bij het nu zo rijke Manchester City. Maar ja, onlangs publiceerde het weekblad Veja een foto van hem met een dikke pens hangend op een jacht, sigaret in de mond, flesje bier in de hand. Hoe je het ook bekijkt, dit betekent het einde. 1

uitgebreide mogelijkheden Frankrijk/Oostenrijk/ Italië/Zwitserland/ Chalets/Skiweekend/ Midweek/Week/Auto/ Busreizen exclusieve actie

,– korting 5 25en kans op gratis ski’s Boek nu uw wintersport bij Bizztravel en ontvang ` 25,korting op uw boeking. Daarnaast maakt u kans op een paar gratis ski’s. Deze actie is exclusief voor lezers van Dagblad De Pers en geldt alleen wanneer u boekt via winter.bizztravel.nl/depers De korting geldt per boeking, niet i.c.m. andere acties en niet voor reeds gemaakte boekingen. De actie loopt t/m 31-10-2008. Voor meer informatie ga naar winter.bizztravel.nl/depers

20

Sport

Dopingarts Berend Nikkels gelooft niets van het nieuwe wielrennen

‘Winnen zonder epo bestáát niet’ TOPSPORT EN DOPING AFLEVERING 1 Topsport en doping zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden. In een serie verhalen komen voor- en tegenstanders, gebruikers, artsen en andere betrokkenen aan het woord. In deze eerste aflevering: Berend Nikkels, ‘dopingarts’ te Breda.

Dominique Elshout AMSTERDAM

...

Berend Nikkels (50) is huisarts in Breda, maar met dat werk haalt hij de media zelden. Nikkels is bekend als de arts die al jaren pleit voor gecontroleerd gebruik van bepaalde dopingmiddelen, epo met name, onder medisch toezicht. Op afstand geeft hij een tiental Nederlandse topsporters advies, meest wielrenners, over hun gebruik van epo en andere middelen. Nee, geen namen van die toppers, medisch beroepsgeheim. Wel laat Nikkels iets los over zijn werkwijze. ‘Ik verstrek geen middelen en dien ze ook niet toe. Dat doen renners zelf, zoals insulinepatiënten zichzelf inspuiten.’ Nikkels kent het milieu van binnenuit. Jarenlang fietste hij zelf. Begin erover en hij veert op. ‘Ik was clubkampioen van De Volharding in Utrecht en wereldkampioen bij de medici, vier keer.’ Hij reed nog eens de tijdrit op het Nederlands Kampioenschap voor clubs met De Volharding. Dat kampioenschap wordt verreden in de vorm van een ploegentijdrit, met destijds in de ploeg van De Volharding ook Maarten Ducrot, de oudrenner die voor de NOS-televisie commentaar levert bij grote wielerwedstrijden.

Wereldkampioen Ducrot werd wereldkampioen op de honderd kilometer ploegentijdrit, met Frits van Bindsbergen, Gerard Schipper en Gerrit Solleveld, in 1982. Nikkels maakte kennis met het kunnen van Ducrot. ‘Die dag van ons clubkampioenschap reed hij zó ontzettend hard, met wind mee stond er zeventig kilometer per uur op de tel-

ler. Gelukkig kreeg net op dat moment iemand van ons een lekke band.’ Een vat vol wieleranekdotes, niet van horen zeggen, maar zelf meegemaakt tussen de wielen, ook dat is Berend Nikkels. Geen man die het wielrennen wil afbreken, integendeel. ‘Ik houd van die sport.’ Toch is Nikkels er de man niet naar om zijn kop in het zand te steken. En over het gebruik van doping is hij duidelijk. ‘Het is wel erg naïef om net te doen alsof er geen doping meer wordt gebruikt, kom op. Ik weet dat Ducrot het vaak heeft over het nieuwe wielrennen, waarmee hij dan bedoelt schoon wielrennen, zonder doping.

‘Ik dien de middelen niet toe. Dat doen de renners zelf.’ In mijn ogen is dat een enthousiaste poging om de pr-machine te gebruiken in het voordeel van het wielrennen. Ik steun dat idee wel, maar medisch-technisch kan ik Ducrot geen gelijk geven. In de top van het wielrennen is dopinggebruik eerder regel dan uitzondering, ook nu. Wielrennen zonder doping is een illusie.’ Nikkels denkt dat epo en aanverwante stoffen niet meer weg te denken zijn uit duursport op topniveau. ‘Zonder epo heeft een topsporter geen schijn van kans meer. Je kunt meefietsen zonder epo, maar niet van voren koersen. Als je weet dat dat zo is, kun je wel tegen het gebruik van epo ingaan met je politiepet op, maar dat helpt niet.’

Amfetaminen Epo is volgens Nikkels geen gevaarlijk goedje, mits met mate gebruikt. Het verhoogt het gehalte aan rode bloedcellen, die in de vorm van zuurstof brandstof leveren aan de spieren. ‘Epo draagt ook bij aan het herstel van een sporter na zware inspanningen. Je kunt zeggen dat het in een wedstrijd van drie weken als de Tour de France bijdraagt aan de gezondheid van de renners.’ Een ander verhaal uit Nikkels’ jaren

Berend Nikkels: ‘Je bent in het peloton pas een sukkel als je wordt betrapt.’ PETER BLOK

als wielrenner, gebeurd in een kleedkamer, vóór een wedstrijd. De amfetaminen werden los op tafel gegooid in de vorm van zwarte pilletjes. Graaien en pakken, pakken en graaien en de dokter zat erbij. ‘Dat gebeurde wel vaker.’ Nikkels liet de pillen aan zich voorbij gaan en heeft nooit overwogen er iets van te zeggen, in die kleedkamers. ‘Op die momenten was ik daar als wielrenner en niet als arts. Als wielrenner zit je mee in het complot. Ik had ook kunnen denken: ‘Wat is dat hier voor een zootje, ik stop ermee.’ Maar daarvoor ben ik te veel wielerdier.’ Tegelijkertijd ziet Nikkels de bezwaren die kleven aan doping in de wielrennerij. ‘Amfetaminen zijn levensgevaarlijk. Ze leiden tot verslaving en allerlei uitwassen. De drempel in het profpeloton om doping te gebruiken is heel laag. Ik zie soms kamikazegedrag van renners die plat

;aj][lÜnggj\]]d ÜnaYÜoool¥egZad]fdÜg^ÜZ]dÜ¥ÜÜ

gezegd alles naar binnen kappen wat ze te pakken kunnen krijgen. Je bent in het peloton geen sukkel als je doping gebruikt, je bent pas een sukkel als je betrapt wordt. Door die mentaliteit en subcultuur is het moeilijk iets te veranderen.’

Reguleren Vandaar Nikkels’ pleidooi voor reguleren. ‘Ik praat eigenlijk op dezelfde manier als een verslavingsarts die onder toezicht methadon verstrekt. In Nederland vinden we dat beter dan repressie. Met repressie druk je het gebruik alleen maar de illegaliteit in en verlies je de controle. Maar de denkbeelden van een Nederlandse verslavingsarts vloeken met het beeld van de gezonde sport. We zitten alleen met het gegeven dat dit soort dingen in de profsport nou eenmaal bestaat. Wie daar niet aan mee wil doen, moet amateur blijven.’ 1

Berend Nikkels geldt als expert op het gebied van bloeddoping: het kunstmatig verhogen van het gehalte aan rode bloedcellen, cruciaal voor het transport naar spieren die arbeid moeten leveren. Hij was adviseur van atleet Simon Vroemen, die dit jaar positief werd bevonden bij een dopingtest die hij zelf had aangevraagd. De Spaar Select schaatsploeg, met boegbeeld Gianni Romme, maakte gebruik van zijn adviezen. Tegen Nikkels loopt een gerechtelijke procedure in België, aangespannen door de Belgische Wieler Bond nadat Nikkels in 2006 Vlaamse veldrijders beschuldigde van epo-gebruik. Nikkels begeleidt twintig jaar wielrenners.

Wielrennen

‘DEKKER WAS BIJ FUENTES’

Ü¥

EgcaYÜÜ9dY[c Ü¥

JYekmf_ÜJgmd Ü~

@[eÜ~¥bYja_ÜI]dYpÜ~ nYfÜÜ~

@[eÜ¥bYja_ÜI]dYpÜ~ nYfÜÜ~

nggjÜÜÜ ÜÜÜÜÜÜÜ

Berend Nikkels

~¥

Ü ÜÜÜÜÜh]jÜeYYf\±

nggjÜÜÜ ÜÜ

~

ÜÜÜÜÜÜh]jÜeYYf\±

Volgens de Duitse kwaliteitskrant Süddeutsche Zeitung was Thomas Dekker klant bij de Spaanse dopingdokter Eufemiano Fuentes. In een artikel over Bjarne Riis duikt plots de naam van Dekker op. De krant zou over een lijst van vijftig renners beschikken die in het verleden bij Fuentes zijn geweest. De codenaam ‘Classico Mano’ zou volgens de Duitsers kunnen worden toegerekend aan Dekker. De krant geeft daar geen verdere uitleg over of bewijzen voor. Ze baseren zich op ‘betrouwbare SZbronnen’. De affaire-Fuentes begon in 2006, toen bekend werd gemaakt dat verschillende toprenners, onder wie Jan Ullrich en Ivan Basso, klant zijn geweest bij de Spanjaard.

[email protected] ±MjYY_ÜfYYjÜ\]ÜnggjoYYj\]f

Ook zo boos over al die sporters die doping gebruiken? Mail ons uw mening!

v) voor topmerken. Reddingsplan VS afgewezen. Onderzoek naar ziekenhuizen

Recommend Documents