Figuur 1: logo Vrouwenraad
GELIJKEKANSENBELEID M/V VLAANDEREN Derde kwartaal 2013
Gelijkekansennieuws v/m: Vlaanderen
INHOUDSTAFEL DECRETEN EN BESLUITEN – STAATSBLAD ....................................................... 3 Loopbaanbegeleiding .................................................................................................... 3 Loopbaan- en diversiteitsbeleid...................................................................................... 3 Welzijnswerk ................................................................................................................. 4 Wetenschappelijk onderzoek ......................................................................................... 4 Geweld .......................................................................................................................... 5 Onderwijs ...................................................................................................................... 5
BESLISSINGEN VAN DE REGERING .................................................................. 5 Genderstudies................................................................................................................ 5 Geweld .......................................................................................................................... 6 Interfederalisering Centrum voor gelijke kansen en bestrijding van discriminatie en racisme .......................................................................................................................... 6 Huishoudpersoneel ........................................................................................................ 7
VARIA............................................................................................................. 7 Wijzigingsdecreet mep- en gelijkekansendecreet ........................................................... 7
2
Gelijkekansennieuws v/m: Vlaanderen
Decreten en Besluiten – Staatsblad Loopbaanbegeleiding Besluit van de Vlaamse Regering van 17 mei 2013 betreffende loopbaanbegeleiding (BS van 11 juli 2013). Dit besluit heeft tot doel om werknemers aan te zetten zelf na te denken over hun carrière en daarbij professionele begeleiding te krijgen. Hiervoor kunnen de werknemers vanaf 1 juli 2013 gebruik maken van de loopbaancheques. De loopbaancheque is een elektronisch betaalmiddel voor Nederlandstalige loopbaanbegeleiding gesubsidieerd door de Vlaamse overheid. Speciale aandacht gaat uit naar kansengroepen: de personen van vijftig jaar en ouder, allochtonen, personen met een arbeidshandicap en kortgeschoolden. De reglementering inzake loopbaanbegeleiding en loopbaancheques is van toepassing sedert 1 juli 2013. De gemandateerde dienstverleners worden erop gewezen om naast de antiracismewetgeving ook de wetgeving betreffende de gelijke behandeling van mannen en vrouwen strikt na te leven en toe te passen.
Loopbaan- en diversiteitsbeleid Besluit van de Vlaamse Regering van 7 juni tot vaststelling van de criteria, de voorwaarden en de nadere regels voor het verlenen van subsidies ter ondersteuning en uitvoering van het loopbaan- en diversiteitsbeleid (BS van 23 juli 2013). Dit besluit is het gevolg van een goedkeuring door al de sociale partners en betrokkenen bij het beleid Evenredige Arbeidsdeelname en Diversiteit om dit beleid een essentieel onderdeel te maken van een geïntegreerd strategisch HR- en loopbaanbeleid geïnspireerd door de loopbaanvisie 1. Op 30 mei 2012 bezorgde de Commissie Diversiteit van de SERV haar advies en suggesties op het geactualiseerde Actieplan Bestrijding Arbeidsgerelateerde Discriminatie aan de Minister van Werk. Aangezien discriminatie kan betrekking hebben op geslacht naast afkomst (ras of etnische afstamming), handicap, leeftijd, godsdienst of overtuiging, en seksuele geaardheid betreurt de Vrouwenraad de afwezigheid van het genderperspectief in deze nota terwijl het een belangrijk aspect is van het Gelijkekansen- en gelijkebehandelingsdecreet van 2008. De Vrouwenraad bezorgde alvast aan de SERV en de Vlaamse minister van Werk een gendertoets van deze nota waarin we een sterk pleidooi houden voor de inclusie van het genderperspectief in het geheel van het diversiteitsbeleid met aandacht voor het tegengaan van seksisme op de werkvloer. In het Besluit van de Regering merken we 1
Nieuwsbrief Werk & Sociale Economie, juli 2013
3
Gelijkekansennieuws v/m: Vlaanderen alvast onder de gemeenschappelijke bepalingen over het loopbaan- en diversiteitsplan volgende specifieke doelstelling op: maximaal tien procent van de plannen bevat als centrale actie het inzetten van vernieuwende instrumenten en methodieken om een meer genderbewust personeels- en organisatiebeleid te ontwikkelen. Naast dit specifiek genderbeleid vernemen we echter niet hoeveel % van de plannen ook genderaspecten dienen te bevatten zoals bepaald in de actieplannen 2011-2012 in het kader van de toepassing van de Open Coördinatiemethode in het Vlaamse Gelijkekansenbeleid (p. 207) 2.
Welzijnswerk Besluit van de Vlaamse Regering van 21 juni 2013 betreffende het algemeen welzijnswerk (BS van 1 augustus 2013) Dit besluit regelt de erkenningsvoorwaarden en de werking van de centra voor algemeen welzijnswerk. Vanuit genderperspectief zien we enkele blinde vlekken. Hierbij merken we op dat in de brede scoop van acties er specifieke richtlijnen zijn over het al dan niet uitsluiten van minderheidsgroepen. Bij benoeming van doelgroepen merken we op dat de specifieke samenhang van identiteitskenmerken ondergesneeuwd wordt. Zo is het samenspel van afkomst, inkomen, geslacht, enz. van meer doorslaggevend belang bij uitsluiting dan het al dan niet behoren tot één specifieke doelgroep. Gezien vrouwen in de samenleving geen minderheidsgroep vormen worden ze vaak ‘vergeten’ bij alle doelgroepen. Bij de kwetsbaarheid van personen en groepen wordt gewezen op een aantal risicodragende variabelen zoals etnische afkomst en verblijfstatuut. Genderissues zoals bijvoorbeeld alleenstaand ouderschap, geweld in de brede zin van het woord (grensoverschrijdend seksueel geweld, verkrachting, eergerelateerd geweld, enz.) blijven hier buiten de scoop. De kwetsbaarheid van sommige subgroepen van vrouwen en genderissues3 worden hierdoor onzichtbaar gemaakt en bijgevolg niet aangepakt. Een volledige screening is aangewezen om dit sleuteldocument uit de welzijnssector gendergevoelig te maken.
Wetenschappelijk onderzoek Besluit van de Vlaamse Regering van 28 juni 2013 betreffende de omkadering van jonge onderzoekers (BS van 2 augustus 2013). In dit besluit wordt het principe van genderbudgettering ingevoerd. In het kader van de subsidievoorschriften inzake training van jonge onderzoekers is er aandacht voor
2
50 % van de ingediende plannen bevat aspecten genderbeleid.
3
Gender is een ordeningsprincipe waarlangs macht wordt verdeeld.
4
Gelijkekansennieuws v/m: Vlaanderen “training met betrekking tot genderdimensie in wetenschappelijk onderzoek”. Inzake loopbaanontwikkeling en bevordering van loopbaanperspectieven van jonge onderzoekers is er “aandacht voor het genderevenwicht, bewustmaking met betrekking tot gendermechanismen en training met betrekking tot genderaspecten”. Bovendien moet elke begunstigde in zijn beleid aandacht hebben voor: “genderevenwicht en diversiteit”. In dit besluit is alvast het genderperspectief verankerd en het licht op groen gezet voor gendermainstreaming in het wetenschappelijk onderzoek.
Geweld Decreet van 21 juni 2013 houdende diverse bepalingen betreffende het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (BS van 14 augustus 2013). Dit decreet regelt de organisatie van de meldpunten ″Geweld, Misbruik en Kindermishandeling″. De Vrouwenraad roept alle slachtoffers van verkrachting op om te getuigen en ook om klacht in te dienen bij de politie. Uit onderzoek blijkt immers dat 9 op de 10 slachtoffers van verkrachting geen aangifte doen, om verschillende redenen. Via de campagne: www.ikzwijgnietmeer.be wil de Vrouwenraad het taboe doorbreken over deze brutale vorm van geweld en de overheid enkele eisen voorleggen.
Onderwijs Decreet van 19 juli 2013 betreffende het Onderwijs XXIII (BS van 27 augustus 2013). In dit decreet wordt expliciet de toepassing van de minimum 1/3de-vertegenwoordiging van hetzelfde geslacht ingeschreven zowel voor bestuursraden in het hoger onderwijs als voor de raad van studentenvoorzieningen. De Vrouwenraad verheugt zich over een striktere toepassing van de quota-maatregel maar ziet een 50/50-vertegenwoordiging bij een overwegende vrouwelijke studentenpopulatie niet als een overbodige luxe. Decreet van 12 juli 2013 betreffende de versterking van het hoger beroepsonderwijs in Vlaanderen (BS van 30 augustus 2013). In dit decreet worden wijzigingen aan het decreet betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs voorzien. Ook hier wordt expliciet gesteld dat in het kader van de oprichting van een commissie hoger onderwijs ten hoogste twee derden van de door de Vlaamse Regering aangestelde leden en experten van hetzelfde geslacht mogen zijn.
Beslissingen van de Regering Genderstudies De Universiteit Gent heeft een aanvraag nieuwe opleiding ingediend bij de
5
Gelijkekansennieuws v/m: Vlaanderen Erkenningscommissie voor de masteropleiding 'Master of Arts in Gender en Diversiteit'. De Erkenningscommissie gaf een negatief oordeel over de macrodoelmatigheid. De Universiteit Gent heeft nu een tweede aanvraag ingediend bij de Vlaamse Regering. De Vlaamse Regering geeft op vijf juli 2013 nu een positief oordeel over de macrodoelmatigheid van de voorgestelde opleiding van de Universiteit Gent 'Master of Arts in Gender en Diversiteit'.
Geweld Na advies van de Raad van State hecht de Vlaamse Regering op 12 juli 2013 haar definitieve goedkeuring aan het ontwerpdecreet dat instemt met het verdrag van de Raad van Europa over het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld. Het verdrag bevat maatregelen op het vlak van preventie en vervolging, maar streeft ook naar een betere begeleiding van de slachtoffers.
Interfederalisering Centrum voor gelijke kansen en bestrijding van discriminatie en racisme De Vlaamse Regering hecht op 19 juli 2013 haar principiële goedkeuring aan het voorontwerp van decreet dat instemt met het samenwerkingsakkoord tussen de federale overheid, gewesten en gemeenschappen over de oprichting van het interfederaal Centrum voor gelijke kansen en bestrijding van discriminatie en racisme. Over dit voorontwerp van instemmingsdecreet wordt het advies ingewonnen van de SERV en van de Raad van State. Na advies van de SERV en van de Raad van State hecht de Vlaamse Regering op 20 september 2013 haar definitieve goedkeuring aan het ontwerpdecreet dat instemt met het samenwerkingsakkoord tussen de federale overheid, gewesten en gemeenschappen over de oprichting van het interfederaal Centrum voor gelijke kansen en bestrijding van discriminatie en racisme. De bevoegde minister voor gelijke kansen zal de nodige stappen ondernemen voor de verdere afhandeling van dit dossier. De Serv betreurt in haar advies over de interfedederalisering van het Centrum dat het Centrum niet bevoegd zal zijn voor discriminatie op basis van gender en dringt er op aan om minstens het principe van een eenheidsloket toe te passen. De Serv kan zich wel vinden in de overdracht van de bestaande dertien Vlaamse meldpunten naar het interfederaal Centrum. Het Interfederaal Centrum waarnaar verwezen wordt kan niet in rechte optreden met betrekking tot de discriminatie op basis van geslacht en transgender. Gezien de lokale meldpunten ook geïntegreerd worden in dit orgaan zijn wij bezorgd om de vrijwaring van de bevordering van gelijke kansen van vrouwen en mannen en de bestrijding van elke vorm van discriminatie van geslacht en transgender personen op lokaal niveau. Want slachtoffers van geslachtsdiscriminatie zullen niet meer terecht kunnen bij de lokale meldpunten gezien het samenwerkingsakkoord niet over deze exclusiegrond handelt. Voor de Vrouwenraad is het van groot belang dat de burger op een toegankelijke en zichtbare manier klacht kan neerleggen voor elke discriminatiegrond (in het bijzonder sekse) én op alle niveaus. Daarom dringen wij aan op een spoedige interfederalisering van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen en deelde dit ook mee aan zowel de minister
6
Gelijkekansennieuws v/m: Vlaanderen voor Gelijke Kansen als aan de SERV.
Huishoudpersoneel Na adviezen van de SARiV, van de SERV en van de Raad van State hecht de Vlaamse Regering op 27 september 2013 haardefinitieve goedkeuring aan het ontwerpdecreet dat instemt met het verdrag over waardig werk voor het huispersoneel. Het verdrag wil huispersoneel behoorlijke arbeidsomstandigheden waarborgen en het misbruik en de uitbuiting bestrijden waarvan deze werknemers het slachtoffer kunnen zijn. De Vrouwenraad en OR.C.A. bezorgden aan de SERV en de SARiV als bijkomende informatie het dossier huishoudpersoneel met aanbevelingen voor de verbetering van het statuut van het huishoudpersoneel in België. In het ondertussen geformuleerde advies van de SERV (26 juni 2013) wordt net zoals in het NAR-advies deze ratificering niet aangegrepen om de huishoudelijke economie te gronde te hervormen. De SARiV formuleert wel enkele knelpunten op basis van onze standpuntennota zoals de problematiek van het dienstbodestatuut, de verschillende statuten waaronder het huispersoneel tewerkgesteld is, het tekort aan gegevens om de sector in kaart te brengen, de bescherming van het huispersoneel en het gebrek aan een derdepartijsysteem voor dienstboden.
Varia Wijzigingsdecreet mep- en gelijkekansendecreet De Vrouwenraad ontving op 30 augustus 2013 een adviesvraag van de Vlaamse minister van Gelijke Kansen met betrekking tot een wijziging van het decreet van 13 juli 2007 houdende bevordering van een meer evenwichtige participatie van vrouwen en mannen in advies- en bestuursorganen van de Vlaamse overheid (het zgn. MEP-decreet) en het decreet van 10 juli 2008 houdende een kader voor het Vlaamse gelijkekansen- en gelijkebehandelingsbeleid (het zgn. gelijkekansendecreet). De belangrijkste wijzigingen betreffen: -
-
de wijziging van het beschermende kenmerk ‘geslacht’ naar ‘gender, inclusief geslacht, genderidentiteit en genderexpressie’ binnen het gelijkekansendecreet en de opname ervan in de verplichtingen met betrekking tot de open coördinatiemethode (OCM); toevoeging van ‘syndicale overtuiging’ aan de lijst van beschermde kenmerken van het gelijkekansendecreet; toevoeging van ‘handicap’ als thema binnen de OCM; een decretale rechtsbasis voor de oprichting van adviesraden inzake gelijke kansen waaronder een adviesraad handicap; de verankering van de provinciale taakstelling inzake het gelijkekansenbeleid; aanpassing van het gelijkekansendecreet naar aanleiding van het samenwerkingsakkoord over de oprichting van het interfederaal Centrum voor gelijke kansen en bestrijding van discriminatie en racisme; technische wijzigingen met betrekking tot de rapporteringsplicht.
7
Gelijkekansennieuws v/m: Vlaanderen De Commissie Diversiteit van de Serv bracht een positief advies uit over de voorgestelde wijzigingen, buiten enkele bezorgdheden inzake de rapportageplicht. De Vrouwenraad onderstreept in zijn advies de overtuiging dat de discriminatie van de groep transgendere personen terecht een plaats verdient binnen het Vlaams Gelijkekansenbeleid en het non-discriminatierecht. De Vrouwenraad drukt echter zijn bezorgdheid uit over het op één lijn stellen van geslacht met genderidentiteit en genderexpressie onder de koepel van gender. Via het gelijkstellen van geslachtdiscriminatie van vrouwen en mannen met genderidentiteit en – expressie vrezen we er toch voor dat de structurele dimensie van de ongelijke positie van vrouwen en mannen, ingegeven door ongelijke machtsverhoudingen en weerspiegeld in de verdeling van middelen, welvaart, jobs, besluitvorming en politieke macht en het genot van rechten binnen het gezin alsook in het openbare leven (cfr. CEDAWaanbeveling nr. 25) wat dreigt verloren te gaan of ondergesneeuwd wordt. Bovendien zou het onrecht doen aan zowel de strijd van de transgenderbeweging als van de vrouwenbeweging. Daarnaast menen we dat het belangrijk is om nog verder te werken aan een sluitende juridische omschrijving van de begrippen genderidentiteit en genderexpressie om ervoor te zorgen dat het recht wel degelijk adequaat wordt toegepast en juridisch afdwingbaar is. Daarom pleiten wij ervoor om de exclusiegrond geslacht te behouden als aparte discriminatiegrond en een aparte exclusiegrond toe te kennen aan genderidentiteit en genderexpressie. Uiteraard zijn we akkoord met de structurele verankering van de beleidsparticipatie van mensen met een handicap en met de mogelijke oprichting van meerdere adviesorganen. In de geest van het VN-Vrouwenverdrag (CEDAW) vraagt de Vrouwenraad ook een structurele verankering van de advies- en beleidsparticipatie van het vrouwenmiddenveld in een gelijkekansenraad. De Vrouwenraad stelt met tevredenheid vast dat de Vlaamse overheid ook een kader creëert voor het provinciaal gelijkekansenbeleid in het algemeen en inzake toegankelijkheid in het bijzonder. Hiermee wordt de verankering van het provinciale horizontale gelijkekansenbeleid wettelijk vastgelegd. Met ander woorden het gelijkekansenperspectief met betrekking tot de opgesomde uitsluitingsgronden dient geïntegreerd in alle provinciale beleidsdomeinen. Dit principe van horizontaal beleid geldt reeds voor het Vlaams gelijkekansenbeleid. Met betrekking tot toegankelijkheid voorziet het decreet de oprichting van een extern verzelfstandigd agentschap ‘Toegankelijk Vlaanderen’. Met betrekking tot de andere uitsluitingsgronden stelt de Vrouwenraad zich hierbij de vraag wat de Vlaamse overheid voorziet voor de ondersteuning van de huidige provinciale coördinatoren die verantwoordelijkheid zijn voor het provinciale gelijkekansenbeleid en de ondersteuning van het gemeentelijk beleid ter zake. De Vlaamse middelen voor de provinciale gelijkekansencoördinatoren zijn alvast niet meer voorzien vanaf 2014.
8
Gelijkekansennieuws v/m: Vlaanderen Het beleid voorziet via deze decreetswijziging een duidelijker invulling van de instrumentale bevoegdheden voor het orgaan (of organen) dat in rechte kan optreden in geval van discriminatie in de lijn van het reeds onderhandelde samenwerkingsakkoord tussen gemeenschappen, gewesten en de federale staat van 12 juni 2013. Dit samenwerkingsakkoord handelt over de interfederalisering van het Centrum voor gelijke kansen en bestrijding van discriminatie en racisme. Dit betekent concreet dat de bestrijding van discriminatie en racisme die reeds bestond op federaal niveau nu ook geldt ten aanzien van de gemeenschappelijke en gewestelijke bevoegdheden. Het Interfederaal centrum waarnaar hier verwezen wordt kan echter in rechte niet optreden met betrekking tot de discriminatie op basis van geslacht en transgender. Gezien de lokale meldpunten ook geïntegreerd worden in dit orgaan drukken wij ook onze bezorgdheid uit voor de vrijwaring van de bevordering van gelijke kansen van vrouwen en mannen en de bestrijding van elke vorm van discriminatie van geslacht en transgendere personen op lokaal niveau want slachtoffers van geslachtsdiscriminatie zullen geen meldingen meer kunnen doen via de lokale meldpunten gezien het samenwerkingsakkoord niet over deze exclusiegrond handelt. Voor de Vrouwenraad is het van groot belang dat de burger op een toegankelijke en zichtbare manier klacht kan neerleggen voor elke discriminatiegrond en met betrekking tot geslacht in het bijzonder op alle niveaus van het beleid. Tenslotte zou in dit decreet tevens de stap naar een spoedige interfederalisering van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen al kunnen aangegeven worden laat staan in de memorie van toelichting. De Vrouwenraad is ervan overtuigd dat het verminderen van de planlast en de optimalisering en coördinatie van de verschillende rapportageverplichtingen een goede zaak is en dat er eindelijk 7 jaar na goedkeuring van het MEP-decreet - en eigenlijk 17 jaar na goedkeuring van het oorspronkelijke quota-decreet - een voortgangsrapportage komt over de evenwichtige deelname van vrouwen en mannen in de Vlaamse advies- en bestuursorganen. Wat ons betreft mocht dit nog vroeger dan 31 december 2014.
9
Gelijkekansennieuws v/m: Vlaanderen
10
