v oor h erhaling HERHALING v a t b aar

voor

herhaling

HERHALING herhaling

JAARGANG 32 NUMMER 1 WINTER 2013

vatbaar

COlofon Voor Herhaling Vatbaar is een uitgave van de Nederlandse stottervereniging Demosthenes

Hoofdredacteur

Vormgeving

Sybren Bouwsma Brahmsstraat 58 7557 RV Hengelo 074 - 85 26 672 / 06 - 47 64 31 49

Marie-Thérèse Willemsen De Boeystraat 12 2018 Antwerpen +32 (0)496 - 38 19 98

Eindredacteur

Druk & verzending

Maurice Breugelmans Heideparkseweg 542 6532 TA Nijmegen 024 - 37 39 100

VdR druk & print Nijkerk

Redactie Voor Herhaling Vatbaar [email protected]

Webmaster van demosthenes.nl Richard Bourgondiën [email protected] Internet www.demosthenes.nl

Plaatsingsbeleid Te zien op www.demosthenes.nl Geïnteresseerden die niet in het bezit zijn van een internetaansluiting kunnen het plaatsingsbeleid via het redactieadres aanvragen.

Kopij naar Adres: Voor Herhaling Vatbaar Postbus 80 3860 AB Nijkerk e-mail: [email protected]

Lidmaatschap van Demosthenes Opgave van nieuwe leden of adreswijzigingen: Stotter Informatie Centrum Postadres: Postbus 80 3860 AB Nijkerk [email protected]

Contributie Leden vanaf achttien jaar en ouders van stotterende kinderen: € 22,- per jaar. Leden jonger dan achttien jaar: € 14,50 per jaar. Donateurs: vanaf € 12,- per jaar. Gironummer ten behoeve van donaties: 26.99.938

Stotter Informatie Centrum (SIC): Tel.: 030 - 233 33 36 Internet: www.stotteren.nl

Postadres: Postbus 80 3860 AB Nijkerk e-mail: [email protected]

IN houd Redactioneel 2 Column 3 Van het bestuur 4 Tiende Wereldstottercongres 5 Genoeg 6-8 Gevarieerde & korte berichten 9 Bbartt 10-14 Recept om in de puree te raken 15 Delft geeft inzicht & uitzicht 16-17 Bijna niemand wist van mijn probleem 18-21 Demosthenes-weekend 2012 22-23 Nordic Seminar 2012 in Hamar, Noorwegen 24-25 Things te do before you're 30 26-29 Studievertraging door stotteren? 30 De hardloopgroep van Demosthenes 31 Luctor 32-34 Welke plaats heeft stotteren in jouw leven? 35 Activiteitenkalender 36

De Nederlandse stottervereniging Demosthenes is een vereniging van en voor stotteraars en ouders van stotterende kinderen. Door uw lidmaatschap ondersteunt u ons op de volgende terreinen:  het organiseren van zelfhulpactiviteiten die toegankelijk zijn voor iedere stotteraar, dus niet gerelateerd aan een specifieke therapie  het behartigen van belangen van stotteraars en ouders van stotterende kinderen activiteiten voor ouders van stotterende kinderen  in samenwerking met het Stotter Informatie Centrum (SIC) en de Nederlandse Federatie Stotteren (NFS) informatie geven over stotteren  de uitgifte van het verenigingsblad Voor Herhaling Vatbaar  internationaal georganiseerde activiteiten 1

RED actioneel

Door Hans van Echtelt

Door Sybren Bouwsma

Beste lezers, Voor u ligt weer een vers exemplaar van Voor Herhaling Vatbaar! Door verschillende oorzaken heeft het meer dan een jaar geduurd sinds de vorige VHV. Maar gelukkig heeft u nu weer een prachtig blad vol persoonlijke verhalen, inspirerende initiatieven en verslagen van verenigingsactiviteiten. Zo is er het ontroerende verhaal van Maartje Borghuis, organisator van het Wereldcongres (daarover ook meer in deze VHV), die op een aantal van haar eerste ‘stottermomenten’ ingaat en beschrijft hoe ze haar stotterangst overwon. Een artikel in het Engels, omdat het eerder voor een internationale online conferentie is gebruikt, maar het lezen zeker waard! Of neem het verhaal van Chris Esendam, lange tijd een stille stotteraar van wie weinig mensen wisten dat hij stotterde. Het deed hem in een sociaal isolement belanden. Na het volgen van het McGuire Programma durft hij weer voor zijn stotteren uit te komen en dat heeft zijn leven flink veranderd. En Esmeralda Kooijman (‘Luctor’) zag stotteren lange tijd als een zware handicap, maar door veel te praten kreeg ze uiteindelijk steeds meer zelfvertrouwen. Ze hield aan het stotteren een baan bij haar stottertherapeut over! Verschillende van onze leden hebben een eigen bedrijfje opgezet dat uit hun persoonlijke ervaringen met stotteren is ontstaan. Twee voorbeelden daarvan staan in deze VHV. Martine Krabman is mede

2

door haar ervaringen met stotteren een eigen coachingspraktijk begonnen voor mensen die stotteren. En Bart van den Berg wordt tegenwoordig als motivator gevraagd voor verschillende (internationale) bijeenkomsten. Ook zijn in deze VHV verslagen van verschillende activiteiten van Demosthenes te vinden, onder andere een verenigingsweekend in Friesland. Maar ook internationaal vindt er van alles plaats, zo heeft Koen Clovis een bezoek gebracht aan het Nordic Seminar in Noorwegen. Het belangrijkste evenement volgt echter dit jaar: het Wereldcongres Stotteren dat van 10 tot 13 juni 2013 in Lunteren plaatsvindt. Het belooft een erg inspirerend en compleet programma te worden, neem zeker eens een kijkje op: www.stuttering2013.com. Als u aanwezig bent, zult u mij daar in ieder geval ook tegenkomen! Maar anders zult u dit jaar in ieder geval nog meer van mij lezen. Want ik beloof dat u voor de komende VHV minder lang hoeft te wachten dan u deze editie heeft gedaan! Maar voor het vullen van het verenigingsblad is ook uw hulp nodig. Dus: bent u iets interessants in de media tegengekomen over stotteren? Heeft u zelf een persoonlijk verhaal over stotteren dat u met anderen zou willen delen? Of doet u iets bijzonders wat raakt aan stotteren? Laat het vooral ook aan de VHV-redactie weten door een e-mail te sturen aan: [email protected].

De StotterKAART In mijn archief vond ik onlangs de stotterkaart die ik moest meebrengen naar de leraar in Utrecht die me van mijn spraakgebrek zou afhelpen. Iedere zaterdagmiddag reed ik als jochie van twaalf met de bus van mijn geboortedorp naar de grote stad, een afstand van ruim twintig kilometer. Dat was een groot avontuur. Allereerst omdat ik niet gewend was aan de drukte die plotseling op me afkwam. We hadden immers geen stoplichten in ons dorp waar iedereen elkaar kende. En nu ineens die cultuurschok van het razende verkeer en die vreemde mijnheer in het indrukwekkende schoolgebouw die me voor een grote spiegel allerlei klinkers leerde uitspreken. De stotterkaart die ik steeds moest meebrengen, werd wekelijks geknipt voordat ik aan mijn lessen begon. Ik weet niet goed waarom ik dat ding op zolder heb bewaard, maar bij mijn laatste verhuizing kwam de kaart ineens weer tevoorschijn. Het riep herinneringen op aan een periode waarin ik me nog niet gepest voelde dankzij de dorpse veiligheid van de war-

me sociale omgeving waarin ik destijds mocht vertoeven. Toen ik op de middelbare school in Utrecht kwam, is dat allemaal veranderd. Ondanks de stotterlessen was mijn spraakgebrek niet overwonnen en kwam ik te midden van stadse jongens die er genoegen in hadden om me geregeld na te doen. Dat imiteren gebeurde ook nadat ik een spreekbeurt had gehouden die erg moeizaam was verlopen. Op het schoolplein werd alles nog eens dunnetjes overgedaan. Ondanks het feit dat ik volgende maand zeventig hoop te worden en deze incidenten zich bijna zestig jaar geleden hebben voorgedaan, voel ik nog altijd de pijn wanneer ik langs mijn voormalige middelbare school loop. Ik ken zelfs de gezichten en voornamen nog van de medeleerlingen die me het meest hebben gepest. De berichten over scholieren die de laatste maanden in de media verschenen over pesterijen op scholen, hebben me dan ook niet onberoerd gelaten. Het is immers van alle tijden.

3

wk 12

wk 13

wk 14

wk 15

wk 16

VERLO

ST

10eWereld STOTTERCONGRES

van het BESTUUR Jobbe van de Ven

Wanneer u dit leest, is het jaar 2013 alweer begonnen. Het is een moment om nog even terug te kijken naar het voorbije jaar, maar vooral om vooruit te kijken naar wat het nieuwe jaar allemaal voor moois gaat brengen.

Daarnaast heeft 2012 vooral in het teken gestaan van de voorbereiding het wereldcongres dat dit jaar in Nederland zal plaatsvinden. Maartje Borghuis en Richard Bourgondiën hebben deze organisatie op zich genomen. Met volle overgave zijn zij aan het werk om van dit congres een onvergetelijk evenement te maken. Ik kan dan ook niet anders dan hier benadrukken dat dit wereldcongres een uitgelezen mogelijkheid is om, naast het bijwonen van vele interessante lezingen en workshops,

Ondertussen gaan ook alle andere activiteiten van de vereniging gewoon door. Maartje heeft aangegeven na het wereldcongres te stoppen als bestuurslid. Een begrijpelijke, maar spijtige keuze. Dit betekent dat we weer een vacature in het bestuur krijgen, naast de vacatures die we al hadden. Want op dit moment hebben we voldoende mankracht in het bestuur om de dagelijkse zaken te regelen, maar extra ondersteuning hierbij is meer dan welkom. Hierbij dus de oproep voor nieuwe bestuursleden. Ben je enthousiast en gedreven om zaken te organiseren voor de vereniging, stuur dan een mail naar: [email protected]. Ook als je eerst meer informatie wilt, kun je een mail sturen. Dan rest mij nog om jullie allemaal namens het bestuur een fantastisch 2013 te wensen en misschien tot ziens op het wereldcongres of een van de andere verenigingsactiviteiten.

Het grootste evenement in Nederland op het gebied van stotteren. • • • • • •

Internationale sprekers Diverse workshops Laatste nieuws over stotteren Maak vrienden voor het leven Deel je eigen verhaal Geniet van een unieke ervaring!

Heb jij je al opgegeven? Meld je vóór 1 maart 2013 aan om nog te kunnen profiteren van de lagere prijs.

Namens het bestuur van Demosthenes, Jobbe van de Ven

WWW.STUTTERING2013.COM

Tot 1 maart nog 25% korting!

Voor ons als bestuur is 2012 een jaar van wisselingen geweest. Ronald van Drunen is na jaren trouwe dienst gestopt als bestuurslid en zijn taken van penningmeester en secretaris zijn overgenomen door Patrick Wetzels en mijzelf. Vanaf deze plek wil ik Ronald nogmaals bedanken voor het harde werk dat hij de afgelopen jaren heeft verzet.

kennis te maken en ervaringen uit te wisselen met stotteraars uit de hele wereld.

Tot 1 maart nog 25% korting!

10 -13 juni 2013 in Lunteren

Wil je zelf een workshop organiseren of een presentatie houden, laat het ons weten! 4

GE NOEG Door André Beks

Sibelius stond bij Poort 104 een beetje voor zich uit te dromen toen er een meisje aankwam in een wit nachthemd. Ze was op blote voeten, en in haar rechterhand droeg ze een motorhelm. ‘Zo’, zei Sibelius toen ze vlakbij gekomen was, ‘je loopt wat moeilijk zie ik, mag ik weten wie je bent?’ ‘Ik heet Fiona’, antwoordde ze. ‘Mooie naam voor een Hollands meisje, ik was je op de lijst al tegengekomen. Maar vertel eens: zo jong nog, en nu al afscheid genomen van het leven daar beneden?’ Fiona sloeg de ogen neer en drukte de helm tegen haar onderbuik. ‘Ik ben schoonheidsspecialiste’, begon ze aarzelend. ‘Mijn vader heeft een drogisterij, dus die zegt op een dag: – Meisje, ik timmer voor jou wel wat, achter in de zaak. Jij gaat een dikke boterham verdienen, ik zorg wel dat er klanten komen. En jawel, daar ging ik, maar ik mocht nooit in de winkel staan: dat vond hij niks, een stotteraar achter de toonbank. Wanneer ik geen klanten had, zat ik daar maar in mijn hok tijdschriften te lezen. Soms trok ik van verveling de haren uit mijn kop. Het afgelopen weekeinde ben ik tegen een

lichtmast gereden, ik was het zat.’ ‘Had je er echt genoeg van?’ vroeg Sibelius, ‘of wou je interessant doen, jezelf in de kijker spelen?’ Fiona schrok en zei: ‘Het gebeurde ook een beetje per ongeluk, hoor, misschien werd ik afgeleid.’ ‘Ja, dat zeggen de meeste jongelui die hier binnenkomen, schei toch uit! De politie heeft een uur naar je motor gezocht, zo hard heb je gereden. Weet je hoe ik het noem: snotneuzerij.’ Ze keek naar de grond en voelde tranen opwellen, maar dacht: ‘Hou je in, Fiona, hou je in, laat hem barsten.’ Sibelius was op zijn hurken gaan zitten, en het leek wel of hij haar vergat. Maar na een tijdje zei hij: ‘Je bent niet de eerste stotteraar die aan mijn poorten klopt. Laatst stond hier nog een rijke oude man, je weet wel, zo een die altijd met zijn testament bezig is. Hij was verliefd geworden op een Filipijns meisje. Dat meisje woonde bij hem om hem te verzorgen, maar ze had zijn avances afgewezen. Hij was ervan overtuigd dat het kwam door zijn gestotter. En toen hij maar bleef jammeren, zei ik tegen hem: – Kijk eens in de spiegel.

Dan zie je een oud mannetje met drie tanden in zijn mond, en met wateroogjes. En kijk ook eens naar je vieze bruine nagels. Zeker altijd gerookt? Weet je hoe hij aan zijn einde was gekomen? Hij had Stichting Samen Thuis gebeld en die sturen dan iemand met zo’n voorverpakte trommel. Daar zit alles in: pillen, een vijzel met een stamper, wierookstokjes en pen en papier. Vijftig euro, boter bij de vis. Die ouwe moest zelf voor de yoghurt zorgen. Zonder yoghurt krijg je die gestampte pilletjes niet weg, schijnt het. Ik zeg tegen hem: – Een voorbeeld voor de jeugd ben je niet. Kleinzerig is het, dat gegrien om een jong meisje dat niet op je hofmakerij ingaat. Maar ik zei ook: – Het wordt een korte straf want je bent op leeftijd, je hebt zowat de hele rit uitgezeten.’ ‘Vroeger dachten we hier nog dat iemand voor zijn zonden eeuwig moest boeten, maar dat is voorbij. Alle kwaad is dommigheid, en daarom willen we niemand iets aanrekenen. Als we al straffen, is het om te jennen’, voegde hij er grijnzend aan toe, en Fiona rilde even van al die grote gele tanden. ‘Wacht eens’, zei hij toen, en tikte met een potlood tegen zijn kaak. ‘Ik heb

er nóg ooit eentje binnen gekregen: een jonge gozer, hij staat me opeens weer voor de geest, een Belgische jongen. Hij was bij Eupen tegen een wegafzetting geknald. Degene die naast hem zat mankeerde niks, daar was hij nog zo boos om. Want hij had duidelijk gewaarschuwd: – Praat niet met me wanneer ik rij, want ik stotter. Als ik blijf hangen op een woord, dan raak ik helemaal verkrampt en kan ik alleen nog maar vol gas recht vooruit. En precies dat gebeurde. Maar wie op zo’n manier uit het leven wordt weggeharkt krijgt hier een mooi plekje, dat kan ik je verzekeren.’ Sibelius stond nu langzaam op, draaide zich om en spuugde een keer. ‘Mooie begrafenis gehad?’, vroeg hij. ‘Helm op de kist, motorclub voltallig aanwezig, familie erbij?’ Fiona snikte, ze kon geen woord uitbrengen. ‘Werd er veel gehuild?’, ging Sibelius verder. Met gesmoorde stem zei ze: ‘Nogal, maar je weet nooit wat die tranen betekenen.’ ‘Voor de mensen is het ook een uitstapje’, zei Sibelius, ‘of was je populair?’ ›››

6

7

››› ‘Wie durft dat van zichzelf te zeggen, ze mochten me wel, geloof ik.’ ‘Inmiddels weet je dat toch wel. Heb je veel complimentjes gehad, zijn er mooie woorden gesproken?’ Fiona beet op haar lip en keek strak voor zich uit. ‘Er zijn hele mooie dingen gezegd’, zei ze fluisterend. ‘Maar die muziek... je bent machteloos, je kunt er niets van zeggen. Met kromme tenen heb ik liggen luisteren.’ ‘Zeg op, wat werd er gedraaid?’ ‘Waarheen leidt de weg...’ ‘Ja, dat krijg je als je er onverwacht vandoor gaat’, zei Sibelius, ‘dan wordt er gauw wat in elkaar geflanst. Had je spijt toen je de begrafenis zag? Dacht je niet: – Mijn vader heeft heel die schoonheidssalon ingericht, ik ben een ondankbaar kind? Vertel eens, hoe zag je salon eruit?’ ‘Gewoon’ – Fiona trok nu een pruilmondje waardoor ze opeens wel vijftig leek – ‘gewoon, een behandelstoel, speciale lamp, een verrijdbaar tafeltje, een glazen kast met cosmetica. Ik verkocht ook gezichtscrème en nagellak en zo.’ Fiona was moe geworden van het lange staan en sloeg met een mouw wat vliegen weg. En om nieuwe vragen van Sibelius te ontwijken, zei ze: ‘Hoe zit dat nou, blijven stotteraars in het hiernamaals gewoon doorstotteren?’ ‘Kom kom’, zei hij, ‘niet zoveel vragen stellen, neem de zaken zoals ze zijn. Maar als je het per se wilt weten: je herkent de mensen hier alleen aan hun manier van lopen en aan hun stem. Maar of je nou mank bent of stottert, het interesseert niemand, geen mens kijkt naar je om. Ik zeg wel eens: De zegeningen van het hiernamaals worden daar beneden behoorlijk opgeklopt.’

8

De stem van Sibelius klonk nu bedroefd, en plotseling ging hij voor Fiona staan. ‘Hartje van me’, lispelde hij, ‘hou me vast nu er nog vlees om je botten zit.’ Fiona legde haar helm in het zand en voelde hoe zijn vingerkootjes gespannen over haar schedel krasten. Maar het was niet haar favoriete man, deze glazige verschijning die naar kamfer rook en naar ongewassen kleren. ‘Genoeg, genoeg’, riep ze, ‘wijs me mijn plek.’ Sibelius deed vlug een stap achteruit en haalde een plattegrond te voorschijn. ‘Kijk’, zei hij, terwijl hij een kruisje zette, ‘dat wordt je plek. Het is niet ver van de poort, dan zie je nog wat langskomen. En hier’, ging hij verder terwijl hij een ander vakje omcirkelde, ‘hier vind je Gilbert uit Eupen. Zeg maar dat je stottert, wie weet mompelt hij wat terug.’

Dank aan Annet Schaeffers

!

SIC

Verhuizing van het Stotter Informatie Centrum

Deze zomer is het Stotter Informatie Centrum (SIC) verhuisd. Na jaren van trouwe, en zeer gewaardeerde dienst is medewerker Annet Schaeffers gepensioneerd. Het

SIC is nu ondergebracht bij het Facilitair Bureau Patiëntenorganisaties Nederland in

Nijkerk. Telefonisch is het SIC op alle werkdagen van negen tot vier bereikbaar via het ongewijzigde telefoonnummer 030 – 23 33 336. (mb)

In memoriam Piet Wiedijk

In het begin van het afgelopen jaar ontvingen we het droeve bericht dat Piet Wiedijk is overleden. Na zijn

Er was gedempt licht in het hiernamaals, en precies op gelijke afstand van elkaar waren ligbedden geplaatst. Een enkeling zag je nog wel bezig met puzzelen, boterkaas-en-eieren, staartdelingen, dat soort dingen, maar de meesten sliepen. Soms richtte iemand zich op, keek wat rond en liet zich dan weer zuchtend achterover vallen. Toen Fiona bij de jongen uit Eupen was gekomen, nam ze plaats aan zijn voeteneind. Ze legde een hand op zijn knie, maar gek genoeg miste ze de kracht om hem wakker te maken. Met haar hoofd op de rand van het bed viel ze in een diepe slaap en droomde van haar vader. Ze stond in zijn winkel en in een mum van tijd had ze haar helm verkocht. ‘Goed zo, meisje’, zei hij, ‘goed zo. Zie je wel – als je maar doorzet!’ (met dank aan Lucianus)

pensionering bij het Eindhovense NatLab als chemisch technoloog stortte Piet zich op zijn hobby orthomoleculaire voedingsleer. Hij deed literatuuronderzoek naar de invloed van bepaalde stoffen in voeding op het stottergedrag en ontwikkelde een biochemisch model waarin Piet Wiedijk op de stotterbeurs van 2011

de escalatie van het stottergedrag centraal stond. Vanaf 1999 beschreef Piet in Voor herhaling vatbaar regelmatig zijn bevindingen. Ook presenteerde hij zijn onderzoek op een aantal stotterbeurzen, zo ook op de laatste stotterbeurs van 2011. Met zijn onderzoeksproject ‘stotteren en voeding’ keek Piet vanuit een uniek perspectief naar stottergedrag en hij wist daar overtuigend en met overgave over te vertellen. Piet is 72 jaar oud geworden. (mb)

Heeft u een persoonlijk verhaal over stotteren dat u met anderen zou willen delen? Doet / hoort / ziet u iets bijzonders wat raakt aan stotteren? Laat het vooral ook aan de VHV-redactie weten door een e-mail te sturen aan: [email protected]. 9

BBARTT (stotterend) spreker & motivator Door Bart van den Berg Vorig jaar, februari 2012, ben ik volledig ‘live’ gegaan met mijn activiteiten als spreker & motivator. Euh, wacht eens even ... Een persoon die stottert die zich aanbiedt als ‘spreker’? Jazeker, je hebt het goed gelezen, onder de naam BBARTT laat ik mij inhuren om een presentatie te geven, met als inhoud ‘Maak van je zwakte je kracht!’. Het zal jullie niet verbazen dat dit idee niet zomaar uit de lucht is komen vallen, maar dat het een resultaat is van een ontwikkeling van jaren.

Een terugblik op hoe het allemaal is begonnen In 2002 heb ik voor het laatst logopedie gevolgd. Ik volgde therapie bij stottertherapeute Irma Evers uit Nijmegen. Van haar heb ik veel geleerd. De spreekoefeningen, maar vooral ook de psychosociale aspecten van het spreken en het stotteren. Het beeld en de symboliek van de ijsberg zal voor velen bekend in de oren klinken. We kwamen na een jaar op een punt dat ik niet veel meer kon bijleren en dat ik hetgeen ik geleerd had in de praktijk moest brengen. Het begon met bellen naar restaurants om te vragen wat de openingstijden zijn. Een volgende stap was iemand op straat aanspreken om de weg te vragen. Allemaal bekende veldoefeningen. Toevallig had Irma Evers naast haar logopediepraktijk ook nog een parttime aanstelling als docente aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) bij de logopedieopleiding. Ze vroeg of ik er iets voor voelde om mijn verhaal te vertellen aan groepjes studenten. Het doel zou tweeledig zijn: de studenten, tweedejaars logopedie, zouden een echte stotteraar

ontmoeten en ik had een mooie uitdaging om te spreken in het openbaar en zo mijn oefeningen toe te passen in een praktijksituatie. In het eerste jaar ging ik gedurende een paar avonden langs bij de studenten thuis. In groepjes van acht hadden ze zich verzameld in de huiskamer van een studentenhuis en in de verdwaalde lucht van chili con carne en met een kop kruidenthee in de hand vertelde ik over mijn ervaringen. Ik vind dit leuk om te doen, maar het kostte me veel avonden. In het jaar daarop besloten we om het efficiënter aan te pakken en er werd een lokaal geregeld aan de HAN zelf waar ik mijn verhaal voor meer studenten tegelijk zou kunnen houden. Voor mij was dat ook gelijk weer een trapje hoger, de groep werd groter en de setting werd anders: ik werd nu een spreker voor een klas. In de loop van de jaren werden de groepen steeds groter en het klaslokaal werd verruild voor het grote auditorium, de grote omhooglopende collegezaal, van de HAN. Ik vond het nog steeds prachtig. Ik genoot van de aandacht en het podium om ontspannen te kunnen spreken over mijn ervaringen als stotterend persoon. Ik merkte dat ik ook kon oefenen en spelen met het geven van een optreden op een podium. Je moet weten dat ik in mijn vrije tijd koorzanger ben op een popkoor en dat we eens in de drie jaar een groot avondvullend optreden verzorgen in een theaterzaal. In de aanloop naar een concert houden we ons intensief bezig met de magie van theater en de do’s-and-don’ts van het staan op een podium als artiest of performer. Dezelfde dingen gelden voor het optreden als spreker voor een groep.

Maar de lat kon nog hoger. Bij de logopedieopleiding in Nijmegen doet zich het verschijnsel voor dat er heel veel studenten uit Duitsland in Nijmegen de opleiding volgen. Ik weet niet hoe het komt, maar het gaat om ettelijke tientallen studenten per jaar. Dus de vraag werd aan mij gesteld of ik mijn gastcollege ook in het Duits kon geven. Op zich ben ik goed in mijn talen, dus waarom niet? Wel had ik een tolk nodig die in voorkomende gevallen voor mij een woord of uitdrukking kon vertalen. Duits is een lastige taal in de zin dat veel woorden op Nederlands lijken, maar ook heel veel woorden weer niet: “Der Hund bellt’ en ‘Ich werde ihnen anrufen’. Ambitieus als ik ben wil ik natuurlijk niet in een soort steenkolenduits mijn gastcollege geven. Het moet goed zijn, en als het even kan met de juiste naamvallen.

stond ik bekend als gastdocent en ik kon gewoon mijn uren schrijven en reiskosten boeken. In het geval ik al vroeg aanwezig was, kon ik wachten en gratis koffie krijgen in de docentenkamer, in plaats van te hoeven zitten in de stoffige en rumoerige aula met betaalde koffie uit een ranzige automaat. In mijn gastcolleges kwam steeds dezelfde boodschap naar voren. Maak je stotteren bespreekbaar in moeilijke situaties en de sfeer zal zich enorm ontspannen. Nadat je het in openheid en eerlijkheid hebt besproken, is het voor dat moment klaar en ontstaat er ruimte voor andere zaken. Ik heb dit meermalen zelf ervaren in situaties zoals een sollicitatiegesprek. Het resultaat was telkens verbluffend! Het was een grote ontdekking en een goede strategie om op een positieve wijze om te kunnen gaan met mijn beperking.

Ik bleef het maar leuk vinden en elk jaar kwam ik terug op de HAN. Ook zakelijk had het een status gekregen. In de administratie

Ik wilde meer Ik had het gevoel dat ik meer wilde doen met presenteren of het geven van een lezing of ›››

10

11

Accepteer! Accepteer!

BBARTT een gastcollege. Maar ik besefte dat enkel een ervaringsverhaal over stotteren een te kleine doelgroep heeft, het is een te kleine niche. Ik besloot om mijn verhaal uit te werken en te onderzoeken of mijn ervaringen als persoon met een (spraak)beperking ook van waarde zouden kunnen zijn voor mensen met andere beperkingen. Dat bleek wel degelijk het geval. Ik heb vervolgens een volledige presentatie uitgeschreven waarin ik mijn ervaringen heb beschreven vanuit het standpunt van het hebben van een beperking. Mijn ervaringen als stotterend persoon zijn dan enkel ter illustratie, als casus, als voorbeeld. Het verhaal moest herkenbaar zijn voor een brede groep mensen met een beperking. Het verhaal, de inhoud, was in principe klaar. Maar er moest nog veel gebeuren om mezelf professioneel in de markt te zetten. Want dat wilde ik graag. Ik was al zelfstandig ondernemer in de ICT, en ik wilde ook mijn sprekerschap op een professionele wijze uitvoeren. Dat betekende ook dat mijn werk gewoon moet worden betaald en dat ik een factuur moet kunnen sturen. Naast de extra inkomsten is dit ook een voorwaarde om nog meer serieus te worden genomen. Het werkt inderdaad zo in de hoofden van de beslissers: als iets gratis is of goedkoop, dan zal het wel niet zo goed zijn. Het ontstaan van de naam BBARTT Er moest dus nog veel gebeuren: een handelsnaam bij laten schrijven bij de Kamer van Koophandel, fotoshoot, huisstijl, wervingsteksten, website, Facebookpagina, Twitteraccount, et cetera. Omdat ik weer op een fulltime ICT-opdracht aan de slag ging, met veel reistijd, bleef het werk dat moest worden gedaan een hele tijd liggen. Dit was op zich niet zo heel erg. Net als een goede wijn en een lekkere kaas had mijn plan ook tijd nodig om te kunnen rijpen. Ergens achter in je hoofd

is er altijd wel een wieltje dat ongemerkt doordraait en met het onderwerp bezig is. Nu had ik me intussen aangesloten bij een hardloopvereniging bij mij in de buurt. In mijn woonwijk hebben we ook een hardloopbaan met daarbij een elektronisch tijdregistratiepaneel. Ik was al in het bezit van een chip die ik aan mijn hardloopschoen had bevestigd. Als je dan langs het bord loopt, dan zie je jouw nummer opflitsen met daarbij je tijden. Nu heb je de mogelijkheid om via internet een alias te kiezen, zodat in plaats van een nummer, jouw alias op het bord verschijnt. Je zult begrijpen dat de naam BART allang was vergeven. Dus wat zou ik dan eens verzinnen? Ik dacht: weet je wat, ik zet er een B voor en een T achter, die naam zal vast nog niet zijn uitgedeeld in de wereld van MyLaps, de chipregistratie. In inderdaad, de naam was nog vrij en ik kon hem gebruiken. Ik vond het ook wel grappig. Een naam die bij mij paste; een knipoog naar mijn stotteren. Een opmerkzame loopgenoot zal dit wel doorhebben en wellicht hierover een vraag gaan stellen. Dus, elke woensdagavond als we met het groepje langs het bord kwamen, stond de naam BBARTT fier tussen alle ander namen en nummers. Het heeft nog een behoorlijke tijd geduurd voordat bij mijzelf het kwartje viel om juist die naam te gebruiken als handelsnaam voor mijn sprekersactiviteiten. Het voelde gelijk goed en hoe meer ik erover nadacht, hoe meer treffend en kloppend het werd. Mijn eigen naam, als een stotter uitgesproken, als trotse merknaam. De uitkomst van mijn stappenplan over hoe je van je zwakte een kracht kunt maken: stotteren als handelsmerk, waarmee ik geld kan verdienen. Nu ik eruit was over mijn handelsnaam / artiestennaam, kon ik het ontwerpen van mijn huisstijl in gang laten zetten. Een belangrijke stap, omdat alle communicatie-uitingen, zoals website, visitekaartjes, briefpapier, hiervan

gebruikmaken. In januari en februari van 2012 heb ik alles af kunnen maken en ben ik officieel van start gegaan.

De presentatie Wat ga ik nu precies doen en waar gaat het nu precies over? Wel, in concreto zal ik presentaties geven. Met behulp van een PowerPoint-presentatie zal ik in ongeveer een uur tijd mijn boodschap duidelijk proberen te maken. Ik heb bewust de PowerPoint-slides zo strak en eenvoudig mogelijk gehouden om niet alle aandacht naar het projectiescherm te laten gaan, mijn publiek moet kijken en luisteren naar mij! De slides zijn puur als steun en houvast om de verhaallijn te kunnen blijven volgen. Ze bevatten enkel steekwoorden. Het uitgebreide verhaal in al zijn details zal door mijzelf worden verteld. De volgende boodschap wil ik overbrengen: ‘Na zelfacceptatie van je beperking ben je in staat om actief je beperking en je vaardigheden om met je beperking om te gaan, te laten zien aan de buitenwereld. Dit zal respect afdwingen! Door de open en ontspannen sfeer die is ontstaan komt er tevens ruimte om al je andere kwaliteiten te laten zien. Je beperking heeft jou tevens een belangrijke kwaliteit gebracht: de vaardigheden die je hebt ontwikkeld om met je beperking om te gaan, maken jou uniek en onderscheidend. Als je hiervoor een toepassing weet te vinden en dit verder professioneel uitwerkt, dan maak je van je zwakte een kracht!’ Om tot het punt te komen waarbij je van je zwakte je kracht hebt gemaakt, kun je gebruikmaken van mijn stappenplan dat bestaat uit vier stappen. Ik heb het genoemd ‘Azperaties’. De eerste vier letters van de naam ‘Azperaties’ representeren de vier stappen in de juiste volgorde: Accepteer, Zet het neer, Profileer en Excelleer. De naam ‘Azpe-

Zet Zet het het neer! neer!

Profileer! Profileer! Excelleer! Excelleer! raties’ als geheel verwijst naar de drijvende krachten die nodig zijn om het proces in te gaan, te doorlopen en het vol te houden: aspiratie, inspiratie en motivatie. Ik zal nu inzoomen op de vier stappen van het stappenplan ‘Azperaties’:

Accepteer! Jouw beperking mag er zijn voor jezelf; je geeft haar ruimte om er te zijn. Maar je bént niet je beperking; je hébt je beperking, naast al die andere unieke eigenschappen die je bezit en die je moet (h)erkennen.

Zet het neer! Vertel over je acceptatieproces aan de buitenwereld, laat ook zien hoe bewust en volwassen je omgaat met je beperking. Jouw krachtige en openhartige ‘coming out’ zal grote indruk maken.

Profileer! Jij en je beperking en hoe jij met je beperking omgaat, maken jou uniek. Vind een toepassing voor jouw unieke talent en ervaring. Zo zet je je zwakte om tot een kracht, een unieke eigenschap en vaardigheid waarmee je iets kunt betekenen. ›››

12

13

BBARTT

Excelleer! Je kunt met je unieke talent, ervaring en vaardigheid ‘de markt op’. Werk het uit en zoek de publiciteit op met jouw unieke verhaal. Neem het serieus, maak het professioneel en vraag er geld voor.

Doelgroep De presentatie is bedoeld als een inspirerende, motiverende en ‘empowering’boodschap voor iedereen die voelt dat een beperking of een minder ontwikkeld persoonskenmerk in de weg staat in zijn of haar leven of loopbaan. Ik stel me zo voor dat ik zal worden geboekt op evenementen zoals activiteitendagen, congressen, seminars van patiëntenverenigingen, re-integratie-instanties, bedrijven en organisaties in het algemeen. Ikzelf heb in mijn eigen ICT-loopbaan vaak dit soort van trainingsdagen of activiteitendagen meegemaakt waarbij altijd wel een boeiende gastspreker aanwezig was die niet altijd met de branche of het onderwerp te maken had.

Hoe nu verder? Ik heb mijn presentatie al een aantal keer bij diverse gelegenheden gegeven. De eerste keer tijdens een activiteitendag van Demosthenes – in het voorjaar van 2011, in Amsterdam, op uitnodiging van Jaap van Winkoop – en ook een keer tijdens een van mijn gastcolleges aan de HAN. Verder heb ik het verhaal mogen doen in Zuid-Duitsland tijdens een workshop van trainers en coaches

14

en heb ik in Basel (Zwitserland) mogen vertellen over mijn activiteiten in de vorm van een kort praatje tijdens de openingsceremonie van filmfestival ‘Look&Roll’. De komende jaren moet ik de kans krijgen om het vaak te kunnen doen, zodat het verhaal steeds beter wordt qua inhoud en vorm. Ik maak daarom gretig gebruik van social media om mijn initiatief kenbaar te maken. Mijn website is statisch, maar ik heb ook een Facebookpagina waarop mensen reacties kunnen plaatsen. Verder heb ik een apart Twitteraccount ‘BBARTwT’ van waaruit ik twee keer in de week een citaat uit de presentatie de wereld in stuur; zowel in het Nederlands als in het Engels. De tweets komen automatisch ook op de Facebookpagina, zodat die ook steeds wordt gevuld met nieuwe content. Ik kies bewust ook voor een internationale benadering en daarom zorg ik dat ik ook in het Engels communiceer. Van mijn website heb ik ook een Engelse en een Duitse versie gemaakt. Het is leuk om af en toe her en der in Europa te mogen optreden, en mijn Engels en Duits zijn daarbij geen probleem. Het zal verder allemaal nog wel zijn tijd nodig hebben, het zal toch via een mond-tot-mondkanaal moet gaan lopen. Het zou al heel mooi zijn als ik per jaar mijn presentatie een keer of tien zou mogen doen. Meer informatie vind je via de site:

www.bbartt.nl.

Recept om in de puree te raken: wat je vooral wel moet doen om ineffectief gedrag aan te houden Door Zainab el Youssfi

Wanneer je straks onderweg naar je werk bent, en je op het station zin hebt in een heerlijk kopje koffie, moet je vooral niet een winkel binnenstappen om te vragen naar een heerlijk k-k-k-kopje k-k-k-koffie. Je wilt eigenlijk helemaal geen koffie! Aangekomen op je werk neem je toch maar een koffie vanuit de automaat. Aangekomen op werk ga je snel naar je werkplek, doe vooral net of je je collega’s niet opmerkt. Zet je werktelefoon ietsjes van de haak, want als anderen je echt nodig hebben, dan komen ze wel naar je toe of e-mailen je ze maar. In de kantine ga je ergens in een hoekje zitten met de krant wijd gespreid over de tafel. Zo, en nu maar hopen dat niemand naast je komt zitten. Wat een opluchting, hebben we die spreeksituatie ook uit de weg geholpen. Op naar de volgende! Tijdens een werkvergadering bedenk je je opeens dat je nog een afspraak moet maken bij de tandarts. Je bent natuurlijk niet van plan om te bellen, je gaat na je werk

gewoon even langs om een afspraak bij de balie te maken. Tijdens de vergadering zeg je zo weinig mogelijk, de anderen weten het immers veel beter dan jij. En als er om je mening wordt gevraagd, doe je net alsof je degene niet hoorde en je schrijft bedachtzaam iets op. Je hebt vanavond een date en hebt nog steeds niet gereserveerd voor een etentje. Jammer genoeg kon je online geen reservering plaatsen, je móest bellen. Ppfff, wat een gedoe. Bellen dat doen we niet, nu maar hopen dat er een plekje vrij is wanneer jullie vanavond langsgaan. Je hebt al een weeklang zitten repeteren over hoe je je zult voorstellen aan je date, ze mag niets weten van dat gekke gestotter van je. Je weet precies welk gerecht je gaat bestellen en wat je zult drinken. Appelsap in plaats van C-c-c-cola. Appelsap komt er veel makkelijker uit en het is veel gezonder dan die prik. Ga zo door en je zult aan het eind van de avond gegarandeerd in de puree belanden.

15

Delft geeft inzicht & uitzicht Den Haag te zien. Ook Rotterdam en Hoek van Holland zie je duidelijk liggen. Voordat het echt donker wordt, brengt Sybren ons naar de Oostpoort, een oude stadspoort die onderdeel was van de stadswallen. Vlakbij de Oostpoort ligt achter een onopvallende deur een hofje met kleine huisjes en een stille, groene binnentuin. Zoals gebruikelijk wordt de dag afgesloten met een etentje. We eten in het gezellige restaurant Belvedère. Het geeft inderdaad opnieuw een mooi uitzicht op de Beestenmarkt met z’n bomen en lichtjes. Het was een erg gezellige en informatieve dag. Ik weet nu niet alleen meer over Delft, maar ook over Bas en hoe hij z’n vriendin heeft leren kennen, dat Sybren de volgende

Delft, het kleine schilderachtige stadje, maakt een onvergetelijke indruk op iedere bezoeker. Talrijke beroemdheden werden er geboren en liggen er begraven. Wat de toeristische gidsen van Delft niet vermelden, is dat Sybren Bouwsma er de eerste zeven jaar van zijn leven doorbracht. Als local guide leidt hij ons bij de nieuwjaarswandeling van Demosthenes door zijn geboortestad. Even lijkt het erop dat we niet verder komen dan de stationshal. We beginnen met een voorstelrondje en met tien stotteraars kan dat even duren. Als niet-stotteraar voel ik me een moment een buitenbeentje. Dan gaan we op weg en krijgen uitleg bij Het Prinsenhof (een voormalig klooster)

16

Door Tine Vermeer

dag de halve marathon van Egmond ging lopen, dat Peter iedere dag tussen het slaapkamergeluk zit, dat John weer eens met het openbaar vervoer reisde en dat dat best meeviel, dat Bastiaan toch maar niet op de fiets was gekomen, dat Martin nog helemaal naar Bedum in Groningen moest, dat Cecile veel wandelt en veel van vogels weet, dat Joost lang moest wachten op zijn zeebaarsfilet, dat Arnoud erg veel hobby’s heeft (dat wist ik al), dat Tom een erg enthousiast, jong en nieuw lid van Demosthenes is, pas 24 uur lid en nog vrijgezel is ook. Kortom, wie er niet bij was, is een leuke dag misgelopen. Volgend jaar kan het weer.

waar Prins Willem I hof heeft gehouden. Hij werd er in 1584 vermoord. De kogelgaten zijn nog te zien, maar daar hebben we geen tijd voor. Het is een mooie zonnige, maar koude dag. Dus na nog wat highlights is het tijd voor koffie met appeltaart. Erg lekker! We lopen langs het geboortehuis van Vermeer (geen familie) en langs het beroemde straatje van Vermeer. Dit alles staat in schril contrast met het hoogtepunt van de wandeling. De toren van de Nieuwe kerk is inclusief spits 108,75 meter hoog. We gaan die toren beklimmen en na heel wat wenteltreden kunnen we op 85 meter hoogte van het adembenemende uitzicht genieten. Op deze zonnige dag zijn zelfs de duinen van Meijendel bij

17

Mijn naam is eh.. eh.. eh.. eh.. eh.. Chris Esendam! ‘Ha ha, je weet je eigen naam toch wel?’Of: ‘Daar moest je lang over nadenken!’, volgde er weleens lacherig. Dit zijn maar twee van de vele ongemakkelijke en denigrerende situaties waar ik als stotteraar mee te maken heb gehad. En er zijn er meer, veel meer dan mijzelf – en met mij vele andere stotteraars – lief is! Laat ik opnieuw beginnen, want ik wilde altijd koste wat kost vloeiend zijn.

Bijna niemand wist van mijn probleem 18

Door Chris Esendam

Mijn naam is Chris Esendam! Poeh gelukkig, dat kwam er vloeiend uit, dacht ik dan. Ik hield me altijd een spiegel voor waarin ik mezelf zag als iemand die vloeiend moest zijn. Was ik dat niet, dan riep dat een enorm schaamte- en minderwaardigheidsgevoel op, dat voortkwam uit gedachten als: ‘wat zal een ander er wel niet van denken?’, ‘nemen ze me nu wel serieus?’, of nou denkt men: ‘wat is dat dan voor een dom persoon?’

spreken. Dit hield echter niet aan en op de middelbare schooI en vooral aan het eind van mijn studie kwam het stotteren, erger dan het ooit was, terug. Ik klapte in veel situaties helemaal dicht, soms zo erg dat je het uit te spreken woord ten einde raad maar opschrijft om jezelf uit je lijden te verlossen. Op zo’n moment zak je het liefst door de grond, ver weg van alles en iedereen. Wat zullen ze wel niet van je denken!?!?

Of ik dit altijd heb gehad? Nee, in mijn geval zijn het periodes geweest. Mijn vroegste herinnering dateert terug van de basisschool toen ik een jaar of tien was. In groep zeven of acht moesten we weleens voorlezen uit de ‘Hello You’ of de ‘Taptoe’, verschrikkelijk vond ik dat. ‘Chris, wil jij vanaf de volgende regel verdergaan?’, werd er op een gegeven moment gevraagd. Bam, daar was die spanning! En met die spanning en de angst dat je zult gaan stotteren of blokkeren, kijk je huiverig waar je stukje tekst dat je moet voorlezen mee begint. ‘Betty’, ik weet het nog goed, was het eerste woord dat ik zou moeten voorlezen. Je weet dat je zo aan de beurt bent en je gaat je er blind op staren. En ja hoor, de angst dat ik zou blokkeren werd werkelijkheid en ik kreeg ‘Betty’ er niet uit, ik blokkeerde volledig. Dit met huilen, vanwege het falen, want zo voelde ik het, tegenover je klasgenoten, tot gevolg.

Dit hield enkele jaren aan, het werd erger en erger en op elk moment van de dag denk je eraan, het gaat mentaal aan je vreten. Wat als ik in de supermarkt een bekende tegenkom? Wat als ik moet solliciteren? Wat als de telefoon gaat? In de meeste gevallen nam ik die niet eens meer op! Telkens als je de straat op gaat, ben je bang om bekenden tegen te komen waarmee je een praatje moet maken. Ook mensen op straat naar de weg vragen deed ik niet meer. Een simpele vraag als ‘Waar kan ik de McDonald’s vinden?’, ho maar. Ik liep zelf nog wel een half uurtje rond. En als ik die verschrikkelijke overblije Ronald McDonald-clown dan eindelijk had gevonden, dacht ik: shit, die McKroket moet ook nog besteld worden! Ja, nu kan ik er gelukkig om lachen.

In diezelfde periode ben ik logopedie gaan volgen waardoor ik met ademhalings- en spreekoefeningen, en daardoor een stukje zelfvertrouwen van: ‘zie ik kan het wel!’, weer kon spreken zoals ik wilde

Maar het ergste was nog dat bijna niemand wist van mijn probleem. Een verborgen stotteraar wordt dat genoemd. Vrienden en vriendinnen kenden me niet anders dan een vloeiend spreker. Bij hen voelde ik me nog enigszins, let wel ‘enigszins’, op mijn gemak en kon ik me er altijd wel omheen of ‘uitlullen’ of moeilijke woor-

19

Bent u iets interessants in de media

McGuire den vermijden. In de kroeg bestelde ik wel een fanta of een fristi, want cola of cassis kreeg ik er niet uit. Ze wisten dus niet dat ik met een stotterprobleem zat en meer en meer in de put raakte. Ik had steeds minder contact met ze, durfde niet meer naar verjaardagen, sprak niet meer met ze af, en dat allemaal door een enorm schaamte- en minderwaardigheidsgevoel. Ik had ook altijd wel een smoesje klaar, iets waar veel stotteraars heer en meester in zijn. Kortom, je kring wordt kleiner en kleiner, ik raakte in een isolement. Dit was voor mij de druppel, dit kon zo niet langer, ik moest hier iets aan doen! Toen logopedie op latere leeftijd, alsook NLP, haptonomie en een psycholoog geen uitkomst boden, ben ik verder gaan zoeken. Uiteindelijk ben ik bij het zogeheten McGuire-programma terechtgekomen. Ik had er nog nooit van gehoord, was sceptisch, maar besloot toch de site te bezoeken. Op de site navigeerde ik al gauw naar een filmpje van een nu ex-cursist. Ik schrok toen ik het zag, en dacht: er zijn meer ‘gekken’ zoals ik! Het was enorm herkenbaar, het blokkeren, het niet uit je woorden kunnen komen. Het filmpje bleek een voor-enna-filmpje te zijn, want na pak em beet een minuut zag je diezelfde ‘in elkaar gekrompen’, niet uit z’n woorden kunnen komende stotteraar, vol zelfvertrouwen, welbespraakt de hele binnenstad van Eindhoven toespreken! Dit wil ik ook kunnen, dacht ik!

Kortom, mijn interesse voor het McGuireprogramma was gewekt! Na wat doorlinken op de site merkte ik al gauw dat de filosofie van het programma berust op de gedachte dat stotteren zowel een fysieke als psychische oorzaak heeft, iets waar ik me, door de jaren heen, ook bewust van ben geworden. Met alleen ademhalingsen spraakoefeningen was ik niet geholpen, ik moest wat aan de spreekangst doen. ‘Ons programma bestaat enkel en alleen uit mensen die zelf ook McGuire-cursussen hebben gevolgd. We zijn geen spraaktherapeuten, wél ervaringsdeskundigen.’ zag ik staan op één van de pagina’s, het greep me direct aan. Dit, en de mogelijkheid om onbeperkt te kunnen deelnemen aan opfrisdagen, supportgroepen en herhalingscursussen, heeft mij doen besluiten aan het McGuire-programma deel te nemen. 26, 27, 28 en 29 september 2012 zijn dagen geweest die mijn leven hebben veranderd. In vier enorm intensieve dagen werd ik zowel op spraaktechnisch als op psychisch gebied klaargestoomd om mijn ultieme angst: het aanspreken van totaal onbekenden en zelfs hele groepen, te overwinnen. Bij aanvang van de cursus dacht ik nog: ‘hoe ga ik dit in godsnaam klaarspelen?’, ik had immers al zoveel geprobeerd, alles zonder het gewenste resultaat. Maar algauw kwam daar verandering in. Door een nieuwe manier van ademhaling en spreektechnieken merkte

tegengekomen over ik al snel dat ik meer controle kreeg over het spreken, wat mijn zelfvertrouwen ook weer een boost gaf. Door hier gedurende de cursus dag in, dag uit op te blijven hameren, én door de tomeloze inzet en begeleiding van de coaches en ex-cursisten, begon ik me meer en meer te realiseren dat ik dit wel degelijk kon klaarspelen. Op 29 september was het dan zo ver. D-day in mijn hoofd, maar aan de andere kant ook de dag waar ik, rationeel gezien, het meest naar uitgekeken heb: het in praktijk brengen van je nieuwe manier van spreken en het overwinnen van de spreekangst die je je hele leven met alles parten heeft gespeeld! En wat voor een dag was dat! Iets wat ik een week voor de cursus niet voor mogelijk heb gehouden toch gewoon klaarspelen. In krap een middag tijd minimaal honderd wildvreemde mensen aanspreken en dat afsluiten met een ‘zeepkistspeech’ in het centrum van Eindhoven! Top! Kortom, het McGuire-programma heeft mij weer de persoon gemaakt die ik wilde zijn: een vrolijk en spontaan iemand die weer kan zeggen wat hij wil zeggen, die weer afspreekt met vrienden en vriendinnen met wie hij wil afspreken, die weer de telefoon durft aan te nemen, die weer de weg vraagt naar de McDonald’s, iemand die weer positief in het leven staat! En ik ben er heilig van overtuigd dat iedereen, met de juiste motivatie, toewijding en hard werken, want het kan een jarenlang traject zijn, hetzelfde kan bereiken!

stotteren? Heeft u zelf een persoonlijk verhaal over stotteren dat u met anderen zou willen delen? Of doet u iets bijzonders wat raakt aan stotteren? Laat het vooral ook aan de VHV-redactie weten door een e-mail te sturen aan: [email protected].

20

21

Door Benjamin Zwama Het Demosthenes-weekend begon zoals ik een weekend kan beginnen. Ik ging met de trein naar Heerenveen om daar te worden opgehaald. Ik kwam van Groningen en moest in Meppel overstappen om de trein naar Leeuwarden te nemen. In plaats van in de trein naar Leeuwarden, stapte ik in de trein terug naar Groningen. Deze misstap leverde een totale reistijd van tweeënhalf uur op. Een goed begin is het halve werk. Eenmaal aangekomen op de Turfhoeke werd ik blij verrast door de luxe van de accommodatie. Alles was nog gloednieuw. Het interieur bestond voor een groot deel uit duurzame houten meubelen. Meubelen waarvan ik alleen mag dromen dat ik ze ooit mag bezitten. Ondertussen was het al half zeven en de hoogste tijd om te eten. De pizza’s en sala-

22

de waren erg lekker. De avond bestond uit het kennismaken met andere deelnemers. Zaterdag stonden er twee workshops op het programma. De eerste was een workshop neurolinguïstisch programmeren (NLP) en de andere ging over haptonomie. De laatste ging over het zijn; één worden met jezelf. Als je in contact komt met wie je bent en vanuit jezelf gaat spreken, dan zul je minder stotteren. Mensen gaan te veel uit van het rationele. Mensen willen te snel trucjes gebruiken om problemen te verhelpen. Haptonomie streeft dus meer naar het zijn. NLP richt zich meer op het doen, dan het zijn. Wij zijn wie wij denken te zijn. Als je anders over jezelf gaat denken, dan zul je ook anders tegen jezelf gaan aankijken. De coach zag je hersenen los van jezelf. Je hersenen willen altijd datgene doen wat ze gewend zijn, wat bewust of onbe-

wust is aangeleerd. Of dit nou een positief of negatief effect op jou heeft, maakt je hersenen niets uit. Die willen gewoon in de ‘veilige zone’ blijven. Wie is uiteindelijk de baas? Jij bent de baas en je kunt sturing geven aan je hersenen. Je kunt je hersenen nieuwe dingen leren, alleen hiervoor zul je uit je veilige zone moeten stappen. In de avond hebben meerdere deelnemers gepresenteerd. Iedereen kon een presentatie naar eigen wens invullen. Sommige presentaties gingen over het werk, hobby of vakantie. Ook was er iemand die z’n presentatietijd gebruikte om stil voor een groep te staan. Na de presentaties werd er weer gezellig geborreld. De zondag stond in het teken van ontspanning. Als eerste konden we ons uitleven op djembés tijdens de workshop djembé. We moesten proberen om de groep een

patroon te laten volgen. De kunst was om niet al te lange combinaties te trommelen. Dus je hoeft niet altijd heel moeilijk te doen of zo mooi mogelijk te trommelen. Als je het simpel houdt, dan kunnen de anderen je beter volgen. In de middag zijn we met zijn allen het bos in geweest om een lekkere boswandeling te maken. De natuur was weer eens op haar mooist. De prachtige herfstkleuren waren om van te genieten. Ook zijn we nog een café binnengegaan om wat te drinken. De liefhebbers mochten nog een stukje taart nemen. Aangezien ik al een overvolle buik had van het vele eten in dat weekend, heb ik dat taartje overgeslagen. Het was mijn eerste keer dat ik met een Demosthenes-weekend ben mee geweest en het zal vast niet de laatste keer zijn. Ik vond het een leerzaam en gezellig weekend. Tot volgend jaar of eerder!

23

Nordic Seminar 2012 in Hamar, Noorwegen Door Koen Clevis

hulpverlening, maar de ervaringsdeskundigen op het gebied van stotteren worden aangewezen als ‘peer’. Dit kan worden gezien als een soort ‘mentorschap’ op basis van gelijkwaardigheid. Niet alleen voor stotterende kinderen en volwassenen, maar ook voor ouders. Het is belangrijk dat therapeuten op de hoogte zijn van deze zelfhulpinitiatieven, zodat zij mensen kunnen doorverwijzen. In Engeland is de ontwikkeling van zelfhulpgroepen achtergebleven. Een recent, vernieuwend initiatief in Engeland is het ontstaan van een Toastmastersclub voor stotteraars. Zo’n club richt zich op het vergroten van de communicatievaardigheden van leden, vooral op het gebied van spreken in het openbaar. De eerste

Jaarlijks organiseren de Scandinavische nationale stotterverenigingen bij toerbeurt het ‘Nordic stuttering seminar’. Na het seminar in Finland in 2011 was het dit jaar van 29 augustus tot 2 september de beurt aan Noorwegen. Een zeventigtal deelnemers uit IJsland, Zweden, Denemarken, Finland, Estland, Noorwegen en Groot-Brittannië was aanwezig. Richard Bourgondiën en Koen Clevis vormden de Nederlandse delegatie, die als een van de niet-Scandinavische landen officieus was uitgenodigd. We verbleven in Hamar, welbekend om het beroemde ‘Vikingschip’. Dat is het schaatsstadion dat is gebouwd voor de Olympische Spelen van 1994. Sinds die tijd zijn er in dit stadion veel Nederlandse

24

ervaringen van deze speciale editie voor stotteraars zijn erg positief. In de avonduren was er natuurlijk ruimte voor gezelligheid en een feestje. Je zou wellicht denken dat er in zo’n groep stotteraars niet veel wordt gepraat. Integendeel zelfs. Het is mooi om te zien dat stotteren ook over landgrenzen heen een ongelofelijk hechte band schept tussen mensen uit diverse culturen en dat men veel met elkaar deelt. Zeg nu zelf: een betere zelfhulp bestaat er toch niet? Wat mij betreft is het enige wat nog iets aan die gezellige sfeer had kunnen toevoegen de feestband Kleintje Pils die veel in Hamar heeft opgetreden. Maar goed, die zijn pas weer in februari in Finland, bij het WK-allround schaatsen.

successen geboekt. In het auditorium van het stadion vonden de plenaire gedeelten van het seminar plaats. De doelen van het jaarlijkse ‘Nordic seminar’ zijn voornamelijk kennis delen en ontmoeten van stotterende mensen uit andere landen. Het thema van dit jaar was ‘zelfhulp’. Alle aanwezige delegaties deelden tijdens presentaties en groepsgesprekken hun kennis over de organisatie van zelfhulpgroepen door hun landelijke stotterverenigingen. Alhoewel een ieders visie vergelijkbaar is, zijn de verschillen qua organisatie hierin wel degelijk aanwezig. Zo zijn zelfhulpgroepen in Noorwegen gesubsidieerd door de nationale overheid. Weliswaar valt dit niet onder professionele

25

Onderstaande tekst is ingestuurd voor de ISAD conference, een internationale online conferentie die wordt georganiseerd rondom de jaarlijkse wereldstotterdag van 22 oktober. Andere bijdragen zijn nog altijd te zien op www.stutteringhomepage.com. Dit jaarlijks terugkerende online platform is van 1 t/m 22 oktober actief, mensen uit alle landen ter wereld kunnen eraan meedoen. Op dit stuk is dan ook veelvuldig gereageerd. Op wereldstotterdag wordt de conferentie gesloten voor reacties, maar de bijdragen blijven nog lange tijd open voor nieuwsgierige geïnteresseerden. (vhv-redactie)

Things to do before you're 30

By Maartje Borghuis
from the Netherlands

Things To Do Before You’re 30 The big three-zero. No longer in your twenties. Grownup. Sensible. Wise. Responsible. Mature. Or, to put it another way ... old. When you Google the title, you get about 1.01 billion hits. It’s quite the topic. Thirty seems to be a magic number. They even made a movie about it (coincidentally based on a Dutch movie). What do people have to do before they turn thirty? The deadline for my contribution to this online conference was 1 September. The same day as my birthday. The day I turn thirty. The day I will no longer be seen as a young chick, but an old hen! For many women, this day can be a serious issue, a potent combination of a belated quarter-life crisis and a self-imposed deadline, because by the time a woman reaches thirty, she should be: thin; a graduate; engaged or married; a homeowner (or married to one); a parent or trying; progressing in her career; traveling the world; enjoying an active social life ... basically, everything that makes her completely and utterly blissfully happy. Well, I’m screwed, and hopelessly behind schedule. In fact, I don’t think I even set a deadline for myself. Most likely I just didn’t dare, because nothing in my life was ever ‘according to schedule’. And looking back (turning thirty can make you nostalgic), my stutter had a lot to do with that. It was, and continues to be, a massive influence on my life. It’s a strange problem: most of the time you hate it, but sometimes it can bring something good into your life. When I turned twenty, I never thought that I’d be where I am today, doing what I’m doing right now. A lot can change in ten years ... Sometimes I wonder if my life would’ve been different if I hadn’t stuttered, if I would’ve been different. But then I know that I would have to have been a totally different person to begin with. I’m convinced that my personality was a magical breeding ground for stuttering to develop. And in my case, some genetic factors were also in place. Thanks Dad ... I come from a pretty entitled generation. We think we should have everything we want in life, without working too hard, and the people who don’t

have it must be losers or failures. I learned at a very young age that you have to work hard in many ways to get somewhere. My parents were born right after the Second World War and were brought up in a world where the washing machine was still being developed. A car? Wow! A television? Unbelievable! My parents realize how special it is to have everything that we have today and that nothing comes for free. If you want to succeed in life, be the best you can be, work hard, be kind to the people you love and treat others as you would like to be treated yourself. I consider myself very lucky to have had my parents as my parents when I was growing up, or I might not have ended up where I am today. My father has stuttered his whole life, as did my brother when he was young. The three of us are a lot alike in many ways: stubborn, know-it-all, pigheaded perfectionists, in the best sense of the words. As for myself, I was also a shy, sensitive, aware, smart, eager to learn Benjamin with two big brothers to live up to. For me, it makes perfect sense that I started to stutter and never stopped. When I was younger, in the late Eighties, stuttering therapy wasn’t very developed, and my parents did what they thought was best. My father knew the struggles that go with this speech disorder, and one of the things he wanted most was for us to have a normal way of speaking. My brother overcame it before he went to high school, but for me, it stuck like glue. I began speech therapy at the age of six and was done with it about fifteen years later.

ISAD CONFERENCE

INTERNATIONALE ONLINE CONFERENTIE Luckily, although I've had my fair share of stuttering-trouble, I never really had a big problem with it when I was young. My parents always supported me in every way they could, and it was the same in school with my teachers, so I felt different, but not stupid. They all knew that what was in my head was way more than what came out of my mouth, and during my education, I was never marked as being less than others. The most difficult thing for me was to meet new people, make friends, and talk to strangers; this has always been my biggest problem. I believe that stuttering has held me back socially, and it has taken me quite some time to overcome this. Many people who get to know me now can’t believe how different I was a few years ago. In thirty years, you make a lot of memories, and for many people, there are a lot of firsts: your first birthday party, your first school, your first pet, your first bike, your first date, your first kiss, your first boyfriend or girlfriend, your first break-up, your first time being drunk, your first hangover, I could go on ... but I can also remember a lot of other firsts that very few people will have experienced. ›››

26

27

I remember: • age 6, my mother dressing me in the bathroom on the day I went to the speech pathologist for the first time • age 6, the first time I rode my bike, with my father, all the way back from a session with that speech pathologist (seemed very far!) • age 11, saying my name for the first time in a new school, pure hell • age 11, driving with my father to Amsterdam for therapy and sleeping in the back seat of the car • age 11, coming back from that therapy session, and a classmate asked me for the first time (that I know of): ‘Is it really gone now?’ • age 14, someone in school asked me for the first time why I spoke so funny • age 17, saying my name to colleagues the day I started my new weekend job, first day of the new millennium, pure hell • age 17, doing my first real book presentation in school, very scary, big accomplishment, got a bad grade for reading out loud ... • age 17, going to college, saying my name in front of other students, still pure hell • age 18, being forced to get out of my comfort zone for the first time and talk to strangers in a professional setting • age 19, being advised by someone to change my choice of education, because I wouldn’t make it to the end • age 20, sitting on my parents couch on a Sunday evening, crying, because I couldn’t go back to college, I was broken at that point, a first I have other memories of course; despite my stutter, I had a wonderful childhood. But I am always surprised to find that these memories are still so vivid. I can still feel how I felt at the time: angry; sad; ashamed; frustrated; disappointed; different; less than someone else; small; alone. And right alongside those feelings, were the ones of wanting to fight, to show ‘them’, to win, to be better, to learn, to improve, to succeed. And I did. Looking back (still nostalgic), I couldn’t have done anything different or sooner. Everyone needs to fight this battle in their own time, and if you’re one of the people who still stutters in high school, you’re bound to face these difficulties at some point in your life. I faced them around the time I was twenty. I couldn’t continue with my college education, and I was completely stuck. I couldn’t function, and my stutter was the problem. So I took a job that year and went back into therapy.

WWW.STUTTERING2013.COM

REMEMBER

vervolg van pag. 27

I learned a lot, from working and from therapy. It showed me I was the one making my life difficult, and because of that, my stutter became more severe. Once I figured out that I could live with my stutter, that I didn’t need to make the choice between being silent and speaking fluent, I slowly began to recover. As long as I knew it was okay to stutter, my stutter became less and less severe (and less irritating for myself). The following fall, I went back to college and graduated in 2007 as a dentist. The final presentation was a small thing for my fellow students, but for me it was a big victory because I did it on my own. I remember my brother coming to watch, and I was so happy after that. Ultimately, I think that my stutter has made me a better dentist: I am an excellent listener, and I know how important it is to take someone’s fear seriously. I hear from many of my patients that they’re happy that I’m their dentist, and it confirms that I had always made the right career choice originally. I just wasn’t ready at the time for some of the problems along the way. And that brings me back to the start. What do people have to do before they turn thirty? I’d say this: live your life the best way your know how. I think you shouldn’t hold yourself to a certain age limit, life just happens. I have learned so much in the last ten years. At twenty, I joined my national stuttering association. Without them, without my parents, without my brothers and friends, without my own will to fight, life would have been much harder. Now, life is good. At twenty, I wouldn’t have dreamed that I was going to be the chair of the 10th World Congress for PWS. I was scared of The Stutter. Now I can see it can be managed or overcome, and that you can help others as well. If I may be so bold as to throw down the gauntlet, I think that anyone can do something to either help themselves or help someone else with this speech disorder. Because as long as we don’t have a full proof prevention plan, we will always have people who need help with this problem. And I’m so glad that I can help. A week from as I am writing this, I will be thirty. I’m happy, healthy, with a job that I love, my own place to live, a great family and wonderful friends, organizing a beautiful World Congress ... I think I did okay. And I still stutter. Ha!

Hope to see you all in 2013. We’re working very hard to make it a good one!

Please visit our World Congress website: www.stuttering2013.com

Please visit our World Congress website: www.stuttering2013.com

Hope to see you all in 2013. We’re working very hard to make it a good one!

28

29

De HardLoopGroep

Studievertraging door stotteren?

De hardloopgroep tijdens de sponsorloop in Lunteren

Door Sybren Bouwsma

Door Dini & Henk Zeggelaar Een aantal studenten die stotteren maakten melding van problemen waar zij met het stotteren tijdens hun studie tegenaan lopen, of zijn gelopen. De problemen lopen uiteen van: • het houden van presentaties • vragen stellen tijdens de les of colleges • communicatie tijdens het samenwerken in projectgroepen • bovenmatig opzien tegen lessen of colleges • afgewezen worden voor een stageplaats Vanwege deze problemen zijn enkele studenten met hun studie gestopt, of zijn een andere studie gaan volgen. Dit zal ook gevolgen voor hun studiefinanciering hebben gehad. Gelukkig valt aan dat laatste iets te doen. Tegemoetkoming Aan de hand van de bovenstaande problematiek heeft Stichting Support Stotteren aan de CG-raad gevraagd welke tegemoetkoming er zijn voor studenten die stotteren. Met medewerking van Handicap en Studie geven zij de volgende faciliteiten aan. Stotteren valt onder ‘functiebeperking’ Omdat stotteren de ‘normale’ communicatie belemmert, hoort ook stotteren tot de functiebeperkingen. Het spreken levert belemmeringen op, ook in het onderwijs. Het staat veelal een vlotte voortgang van de studie in de weg. Faciliteiten bij studievertraging wegens functiebeperking Doordat stotteren onder een ‘functie-

30

beperking’ valt, kunnen ook studenten die stotteren en daardoor moeilijkheden ervaren, gebruikmaken van de faciliteiten die de studiefinanciering biedt. Faciliteiten rondom studiefinanciering bij studievertraging, waarvan studenten die stotteren gebruik kunnen maken, zijn: • verlenging van de prestatiebeurs met één jaar • voorziening prestatiebeurs, indien de studie niet (meer) mocht lukken • nieuwe studiefinancieringsrechten als de studie niet (meer) mocht lukken en men een passender studie wil volgen

van

De hardloopgroep van Demosthenes bestaat uit een aan-

Je decaan kan je hierover informeren. Hij/zij is diegene die in voorkomende gevallen een benodigde faciliteit bij de diens Uitvoering Onderwijs (DUO) voor je aan kan vragen.

tal enthousiaste hardlopers die allemaal lid zijn van onze vereniging. Tijdens de wedstrijden staat niet alleen het sportieve aspect centraal, na een loop sluiten we meestal samen gezellig af in een cafeetje of restaurant.

Onderneem actie! Loop je vertraging op tijdens je studie? Is die vertraging direct of indirect terug te voeren op stotteren? (Bijvoorbeeld door: stress en spanning vanwege stotteren, niet tijdig een stageplaats kunnen vinden, terugval in therapie, enzovoort.) Blijf er niet mee rondlopen, maar onderneem actie! Neem contact op met je decaan, je mentor of eerst met een vertrouwde docent en praat over datgene wat jou dwars zit. Vaak is er meer mogelijk dan je weet en je voor mogelijk houdt. Natuurlijk kun je ook je problemen per e-mail voorleggen. Check in dat geval na een tijdje of de e-mail is ontvangen, gelezen en behandeld.

Afgelopen jaren hebben we meegedaan aan de City-Pier-Cityloop in Den Haag en de Singelloop in Utrecht. In oktober 2012 hebben we deelgenomen aan het Rondje om de Koepel in Lunteren. Deze loop was extra bijzonder, omdat Lunteren ook de locatie is van het Wereldcongres Stotteren in juni van dit jaar. Deze loop was dan ook tegelijkertijd een sponsorloop voor dit evenement. Naast een mooi sponsorbedrag hebben we tijdens de loop ook de prachtige bossen in de omgeving van Lunteren verkend.

TER

W

TUT WW.S

dit jaar staat er waarschijnlijk voor .COMVoor het najaar weer een wedstrijd van de

013 ING2

hardloopgroep op het programma. Houd daarvoor vooral de website van de vereniging in de gaten: www.demosthenes.nl. Ben je enthousiast en wil je nu al meer weten over de hardloopgroep, neem dan contact met ons op via: [email protected].

31

Luctor Door Esmaralda Cooijman Enkele weken geleden vroeg een redactielid van Voor Herhaling Vatbaar mij om een artikel te schrijven voor het blad. Ik reageerde enthousiast en ging gelijk aan de slag. Maar het schrijven over mijn stotteren deed mij meer, dan ik in eerste instantie zou vermoeden. ‘Dat doen we wel even’, werd al heel snel een innerlijk gevecht tegen het stotteren. Boze herinneringen en enorme teleurstellingen spookten lang door mijn hoofd. Het schrijven over stotteren werd tegelijkertijd een zoektocht naar welke plek het stotteren nu in mijn dagelijkse leven heeft. Is het een last of een zegen? Blijf ik vechten tegen het stotteren of wordt het een bondgenoot? Vroege stotteraar Vanaf mijn tweede levensjaar begonnen de klanken, die ik toen pas ging uitspreken, met veel spanning mijn mond te verlaten. Afhankelijk werd er nauwelijks aandacht aan besteed door mijn ouders en de medici. Door de medici werd lang gedacht dat het stotteren in verband stond met mijn lichte vorm van een open rug. Mijn ouders lieten het gespannen gebrabbel voor wat het was en zo hobbelde ik mijn kleuterleeftijd in. Door mijn open rug heb ik in mijn peuter- en kleutertijd veel in het ziekenhuis doorgebracht, waar ik veelal alleen werd verpleegd. De hele dag bezoek van je ouders was in die tijd nog niet aan de orde. Al heel gauw werd de eenzaam-

32

heid een goede vriend die mij nog lang in mijn leven zou blijven vergezellen. Basisschool Na de kleuterschool vaarwel gezegd te hebben, ging ik naar de ‘grote school’. Een school waar nog meer zieke kindjes waren. De angst om te spreken was groot, en ik sprak dan ook nauwelijks. Als ik al praatte, dan was het stotteren hevig. In mijn dagelijks leven had ik gelukkig mijn ouders bij de hand. Zij spraken voor mij en werden zo mijn stem naar de buitenwereld. Probleem opgelost, zou je denken. Maar na jaren kwam ik er pijnlijk achter dat het voor je laten spreken niet het ei van Columbus is. Ondanks deze speciale school maakte het dat mijn kindertijd niet onbezorgd kon blijven. Want ook in deze jaren waren er ziekenhuisopnames en grote operaties aanwezig. De opnames in het ziekenhuis brachten veel afzondering met zich mee. Hierdoor kon ik moeilijk aansluiting (blijven) vinden in de klas. In mijn straat had ik wel geteld één vriendin die vier jaar ouder was. Ik bleef een onzeker kind, altijd op mijn hoede om ... ja om wat? Trouw ging ik wel elke week naar de schoollogopediste. En wat eerst onmogelijk leek, werd werkelijkheid! Na jaren van oefenen en doorzetten lukte het mij uiteindelijk om stottervrij te zijn. Rond mijn negende jaar was het stotteren geheel

›› verdwenen. Een heel jaar lang was het stotteren verdwenen. En sprak ik als brugman! Dat het gegeven dat ook de bezoeken aan het ziekenhuis voor dat ene jaar even niet aan de orde waren, nu net samenviel met het stottervrij zijn, daar dacht niemand aan. Ik was gewoon een grote meid! Volwassenen in mijn omgeving waren trots op mij, omdat ik nu eindelijk eens netjes sprak. Niet meer dat gestuntel en gehakkel, maar vloeiende woorden en klanken. Hoe ik deze periode zelf ervaren heb? Het vloeiend spreken was weliswaar een uitkomst, ik kon eindelijk eens zelf mijn zegje doen. In plaats van dat volwassenen (lees: ouders) in mijn omgeving mijn woorden uit mijn mond namen. Maar ergens miste ik het stotteren een beetje, het hoorde gewoon bij mij.

Middelbare school Deze miraculeuze genezing was maar van korte duur. Want na een kort ziekenhuisbezoekje was het stotteren weer aanwezig. En dat bezoekje was niet eens voor mijzelf bedoeld. Nee, ik ging gewoon bij een schoolvriendinnetje op bezoek. Na binnenkomst in het ziekenhuis was het stotteren weer aanwezig. Ook mijn middelbare schooltijd bracht ik door in het speciaal onderwijs. Op deze school ging ik weer wekelijks naar een schoollogopedist. Maar het stottervrij zijn, is nooit meer teruggekomen, integendeel. Tijdens mijn puberteit waren er weer ziekenhuisopnamen; hierdoor bleef het stotteren in mijn leven. Het stotteren werd alsmaar zwaarder. Tijdens het spreken verkrampte mijn gehele lichaam, mijn gezicht vertrok zich in een scheve plooi en ik kwam regelmatig in ademnood. Ik voelde mij steeds meer ongelukkiger worden, maar naar buiten toe droeg ik een masker.

Ik ben toen begonnen met schrijven, maar niemand mocht ooit mijn hersenspinsels lezen. Ik schaamde mij voor mijn emoties en ideeën. Thuis waren wij sowieso niet zo in het onder woorden brengen van gevoelens en emoties. En zo bleef ik achter in het donkerste woud van de ongesproken woorden. Op weg naar volwassenheid De weg naar volwassenheid was er een die flink hobbelde. Eerst was daar de keuze voor een opleiding. Op de middelbare school had men destijds verteld dat ik geen mavo/havo mocht volgen. Ten eerste omdat er op deze speciale school geen mogelijkheden waren voor het volgen van de havo. Daarnaast mocht ik gewoon geen mavo/havo doen. Want bij deze opleidingen waren er namelijk mondelinge examens. En volgens het examenreglement mogen moeilijk sprekenden hier niet aan deelnemen. Later jaren begreep ik dat deze opvatting puur de keuze van de school was. Mijn stotterprobleem werd opgelost door het volgen van een basisopleiding administratie. Deze opleiding had alleen maar schriftelijke toetsen en examens. Maar de frustratie om niet die opleiding van mijn keuze te mogen volgen, bleef onderhuids jaren aanwezig. Op aanraden van een mentor volgde ik hierna een tweejarige opleiding. Deze was nodig om het niveau van het mbo aan te kunnen. Ik haalde vele negens en tienen. Dat bleek een goede compensatie te zijn. Want bij de mondelinge toetsen werd meer gekeken (of geluisterd) naar mijn stotteren. Hoe meer ik stotterde, hoe lager het cijfer. Achteraf gezien, bleek deze opleiding een herhaling te zijn van mijn laatste twee jaar van de middelbare school.

33

Welke plaats heeft stotteren in jouw leven? Door Martine Krabman

Ik stond dus twee jaar stil en had dus niks nieuws bijgeleerd. Er werd mij geadviseerd om me aan te melden bij een organisatie die mensen met een functiebeperking ondersteunde in het beroepsonderwijs. Om in aanmerking te kunnen komen voor deze hulp, moest ik eerst gekeurd worden voor de Wajong-regeling. Tot mijn verbazing werd ik voor honderd procent afgekeurd om te werken en om nog verder te mogen studeren. Mijn lichte vorm van een open rug, het stotteren en het volgen van speciaal onderwijs waren de redenen om mij maatschappelijk af te schrijven. Mijn frustratie was zeer groot: twee jaar lang praatte ik niet. Ik kreeg angst om naar buiten te gaan en om onder de mensen te komen. Het duurde zeer lang voordat ik weer grip op mijn leven kreeg. Maar na lang terugvechten, vond ik een betaalde baan op de afdeling administratie van een politiebureau. Mijn gestotter werd opgevangen door aanpassingen. Zo hoefde ik de telefoon niet aan te nemen of het publiek te woord staan. Ik draaide goed mee, en dat gaf mij de kracht om voor de volle honderd procent het leven weer te omarmen. Maar, aan dit wonder kwam een einde. Mijn gezondheid begon mij ernstig in de steek te laten. En mijn ouders kwamen kort na elkaar te overlijden. Het overlijden van mijn ouders werd een enorm keerpunt in mijn leven. Vanaf nu stond er ik er helemaal alleen voor. Geen vader of moeder meer die voor mij spraken. Geen basis meer, geen thuis meer om op terug te vallen. Nee, ik moest het zelf gaan doen. Samen met mijn stotteren. Na

vier jaar in de WAO te hebben gezeten, volgde ik op eigen initiatief een arbeidstraject. Aanvankelijk was de uitkeringinstantie erg sceptisch. Mijn handicaps in combinatie met twee uitkeringen, daar zou ik nooit een baan mee krijgen. Welnu, het is goed gekomen! Het was nooit mijn bedoeling geweest om een administratieve baan te ambiëren. Na het doen van een beroepskeuzetest schoolde ik mij om tot copywriter. En binnen het bestuur van de ziekenomroep, waar ik vele uurtjes doorbracht, kwam een vacature vrij. Na de sollicitatieprocedure werd ik uitgekozen. Door deze functie werd ik het aanspreekpunt van de leden, en sprak ik vaak mensen van de pers. En ik leidde zelfs mensen op tot technicus of presentator. Maar het stotteren dan? Dat was aanwezig, maar door veel te moeten praten, groeide mijn zelfvertrouwen. En met hulp van een stottertherapeut, kon ik het stotteren aardig onder controle houden. Er kwam weer een wonder op mijn pad: ik kreeg een betaalde baan bij diezelfde stottertherapeut. Mijn taak in de praktijk werd om de mensen voor te lichten over logopedie en stotteren in het bijzonder. Mijn leven kenmerkt zich in één woord: vechten. Het is nog steeds een worsteling: welke rol heeft het stotteren in mijn leven? Wat heb ik eraan dat ik stotter? Zal ik ooit het pad uit het donkere woud van de onuitgesproken woorden vinden? Ik weet het zeker: ooit zullen mijn gestotterde woorden een plek krijgen in deze vloeiend sprekende wereld! ‘Luctor et Emergo’.

Als je stottert, speelt het stotteren meestal een belangrijke rol in je leven. De meeste mensen die stotteren hebben meerdere keren logopedie gehad of stottertherapieën gevolgd. Ik ben ook zo iemand. Jarenlang heb ik van alles gedaan om maar beter te praten. Logopedie, vele malen Doetinchemse methode, acupunctuur, stottertherapie en Hausdörfer. Overal zat iets goeds in, alleen ... beter praten deed ik er meestal op de lange termijn niet echt van. Integendeel, vaak werd ik alleen maar meer gefocust op het praten ‘dat nu toch echt beter moest gaan, want ik deed er toch wat voor?’, waardoor ik alleen maar erger stotterde. Wanneer ging het dan beter? Op het moment dat ik bezig ging met persoonlijke ontwikkeling in het algemeen. Daarnaast nam ik aspecten waar ik wat aan had gehad mee uit de stottertherapieën die ik had gevolgd. Ik geloof dat het probleem stotteren in iemands leven vaak raakvlakken heeft met andere problemen in je leven. Je kunt het stotteren niet als een ‘los’ probleem zien. Je vervult in je leven niet alleen de ‘sprekende rol’, maar ook vele andere rollen. Als je je over deze rollen beter voelt, zal je gevoel over je ‘sprekende rol’ ook veranderen. Ik ging me, nadat ik allerlei dingen had uitgezocht en verwerkt, realiseren wat voor mens ik wilde zijn zonder en mét het stotteren. Ik besloot ook gewoon te gaan doen wat ik wil. Wel rekening houden met het feit dat ik stotter, maar niet me tegen laten houden door het stotteren. En wel ja, ik stotter nog wel, maar minder dan vroeger en emotio-

neel is de last van het stotteren zoveel minder zwaar geworden. Naast mijn werk als (oncologie)verpleegkundige ging ik starten met een opleiding counselen en coachen en ik heb deze behaald. In mijn praktijk heb ik als specialisatie de psychosociale begeleiding van mensen met kanker, chronisch zieke mensen en hun naasten en dus ook mensen die stotteren. Want mijn ervaring is (en dat kan nu anders zijn) dat binnen de reguliere stottertherapieën psychosociale begeleiding nog altijd een beetje een ondergeschoven kind is. Ook merkte ik dat als je buiten de stottertherapieën om bezig gaat met persoonlijke groei je daar weer mensen tegenkomt die geen weg weten met het stotteren. Dus waarom niet die twee combineren? Wil jij ook zelf ontdekken welke plek stotteren nu in je leven heeft? Welke plek wil je dat het stotteren in je leven krijgt? Zijn er andere dingen waar je eens over wilt praten? Wie weet kan ik je helpen dit uit te zoeken en hier stappen in te gaan zetten! Aan de orde kunnen onder andere komen: welke situaties zijn moeilijk, welke niet? Welke denkgewoonten heb je over stotteren en over jezelf? Welke invloed hebben belangrijke personen in je jeugd gehad op je stotteren? Welke rollen heb je in je leven? Hoe vervul je die? Hoe zou je willen dat je leven eruitziet? Door gesprekken en via allerlei opdrachten en oefeningen kun je hiermee bezig gaan. Binnenkort start ook een kortdurende cursus in kleine groepen (maximaal zes tot acht personen). Individuele begeleiding vindt plaats in mijn praktijkruimte, maar kan ook online, via e-mail en via chatten.

Voel je je aangesproken? Wil je meer weten? Meer informatie vind je op mijn site:

www.wel-zijn-counseling.nl

34

of kun je opvragen per e-mail: [email protected].

35

ACTIVITEITEN kalender

6 APRIL 2013

Algemene ledenvergadering

14 MRT.-25 APRIL-6 JUNI 2013

Rotterdams Stottercafé Het Stottercafé is een ontmoetingsplek voor iedereen die met stotteren te maken heeft. Elke avond is er een gastspreker die iets vertelt over een aan stotteren gerelateerd thema. Om 19.30 uur is er inloop, om 20.00 uur start de avond en na de lezing/ workshop/discussie is er tijd voor ontmoeting. De toegang is vrij en een ieder is van harte welkom. De data zijn: 14 maart: Marius Engelbrecht – stemexpressie & jabbertalk 25 april: Stottercentrum Zeeland 6 juni: Vredeberg Stichting NIVON-gebouw Dirk Smitsstraat 76 Meer informatie: Sjanie van Gelder (010 - 46 56 671) Guido du Mez (010 - 425 50 85) Pieter Groen (070 - 35 43 054) & Nederlandse Stottervereniging Demosthenes www.demosthenes.nl de NFS www.stotteren.nl

De jaarlijkse algemene ledenvergadering wordt dit jaar gehouden op 6 april in Utrecht Meer informatie en een uitnodiging voor deze vergadering volgt per post.

10 JUNI t/m 13 JUNI 2013

10e WereldStotterCongres Het wereldcongres wordt gewoonlijk eens in de drie jaar georganiseerd in één van de landen die aangesloten zijn bij de ISA. In 2013 vindt het congres in Lunteren op de Veluwe plaats. Meer informatie: www.stuttering2013.com & pag. 5 van deze VHV

20 JULI 2013

Stadswandeling in Groningen Altijd al de Martinitoren willen zien? Met Demosthenes een dagje naar Groningen. Inclusief een tochtje per rondvaartboot door de binnenstad en aansluitend een stadswandeling. Meer informatie? E-mail seeyou@demosthenes, of bekijk de website of nieuwsbrief.

Kijk voor het allerlaatste nieuws, verslagen en activiteiten ook eens op www.demosthenes.nl 36

STOTTER INFORMATIE CENTRUM (SIC) Postadres: postbus 80 3860 AB Nijkerk E-mail: [email protected] Site: www.stotteren.nl Telefoon: 030 – 233 33 36

Zelfhulpgroepen

H Deze zelftherapiegroepen werken volgens de Hausdörfer-methode.

Nieuwe mensen kunnen enkel deelnemen aan deze zelftherapiegroepen als zij de basiscursus bij Instituut Natuurlijk Spreken hebben gevolgd. B Deze zelfhulpgroep werkt volgens de Boma-methode. M Deze supportgroep werkt volgens het McGuire-programma.

H Amsterdam

Utrecht H Utrecht M Utrecht H Westerhaar H Winterswijk H Zwolle

Maarten Jurrjens Marloes de Jong Johan Hofstede Wim Ratering Paul van Dijk Geert Reer Dave Mannaert Dora Krabman Corrie Boonstra Sybren Bouwsma Paul Blijboom Daniël Derksen Judi Godvliet Richard Bourgondiën Michel van den Burg Maria van der Merwe Frank Leijzer Björn Wedding Jan Westerman

0251 – 67 14 90 06 - 39 45 27 38 055 – 54 20 960 06 – 30 10 75 25 0162 – 67 10 21 06 – 42 65 93 49 06 - 39 45 27 38 0341 – 41 37 28 058 – 21 29 595 06 - 39 45 27 38 020 – 66 40 870 06 – 52 33 15 57 06 - 39 45 27 38 06 – 51 13 90 54 0343 – 49 13 70 06 - 39 45 27 38 06 – 21 91 31 96 06 – 40 36 94 07 –

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

België M Antwerpen

Kenny Scheerlinck

06 - 39 45 27 38

[email protected]

M Amsterdam



Apeldoorn

H Assen H Breda H Eindhoven M Eindhoven H Ermelo B Friesland M Hengelo H Leiden H Nijmegen M Rotterdam



België Neem voor een actueel overzicht contact op met de Belgische belangengroep voor stotteraars vzw BBest, tel. 09/223.26.73 www.stotteren.be of bezoek de site www.stotterforum.be pagina Zelfhulp.

BestuurDemosthenes Voorzitter

John Kagie Van der Aastraat 53 Den Haag [email protected] 2597 SK 070 – 32 46 939 06 – 28 45 95 27

Secretaris

Jobbe van de Ven [email protected]

Ravelijn 13 5301 DK

Zaltbommel

Penningmeester

Patrick Wetzels [email protected]

Honigmannstraat 43 6411 LJ

Heerlen

Bestuurslid public relations & social media Bestuurslid buitenland & webmaster

Maartje Borghuis [email protected]

Jan van Eyckgracht 21 5643 TC

Eindhoven 06 – 41 81 73 80

Contactpersoon

Gemma Schepers [email protected]

Voltairestraat 143 3076 TM

Rotterdam 010 – 41 34 254

Contactpersoon

Pieter Groen [email protected]

Westduinweg 2 2583 EG

Den Haag 070 – 35 43 054

ouders van stotterende basisschoolleerlingen

ouders van stotterende leerlingen in het voortgezet onderwijs

Richard Bourgondiën Achter ’t zand 9 Culemborg [email protected] 4103 XM 0345 – 53 10 42 06 – 51 13 90 54

RegionaleContactpersonen Landelijk coördinator Yvonne Driessen Cipresstraat 49 regionale voorlichting [email protected] 6523 HJ Regionaal contactpersoon Eeuwkje Kraak Skou 36 Noord-Nederland [email protected] 8501 SC

Nijmegen 026 – 32 71 204 06 – 28 43 42 77

Regionaal contactpersoon Midden-Oost Nederland

Levina Pellekaan [email protected]

Huygenslaan 44 6824 JJ

Arnhem 026 – 36 12 500

Regionaal contactpersoon Noord-Holland en Utrecht

Nicole Suylen [email protected]

De Strandwal 22E 1851 VM

Heiloo 072 – 53 40 179

Regionaal contactpersoon Zuid-Holland en Zeeland

Rob Wassink [email protected]

Voorburgstraat 126c 3037 PR

Rotterdam 06 – 21 28 86 01

Zeterdonk 8 5275 AK

Den Dungen 073 – 61 27 465

Regionaal contactpersoon Desiree van de Westelaken Noord-Limburg en N-Brabant [email protected]

Joure 0513 – 41 92 73