Utrecht Internationa(a)l? Opgaven voor de stad
1
2
Voorwoord Het is al vaker gezegd, Utrecht zit op goud. Met haar prachtige historische binnenstad, topuniversiteiten, bruisende cultuur en diverse bedrijfsleven heeft de Domstad veel te bieden. Maar tegelijkertijd hebben we de twijfelachtige eer om door Lonely Planet uitgeroepen te worden tot één van de “world’s most unsung places’’. Oftewel: er is nog genoeg te doen om Utrecht, vooral voor onze internationale gasten, beter uit de verf te laten komen.
In deze publicatie komen mensen aan het woord die elke dag met internationale doelgroepen te maken hebben. Dit zijn internationale bedrijven en werknemers, maar ook internationale studenten en toeristen. Wij hebben hun één vraag gesteld: wat doen we goed en wat kan beter? Dit hebben wij gekoppeld aan indrukken vanuit de doelgroepen zelf: wat zijn de ervaringen van internationale gasten in onze stad? Er is al beweging ingezet naar meer samenwerking op dit gebied. Samen aanpakken om onze stad zo goed mogelijk voor het voetlicht te brengen. Dit juichen wij van harte toe, en met deze publicatie willen wij deze ontwikkeling nog een extra zetje geven. Daarom sluiten we af met een to-do-lijstje, waar zaken op staan waar we met ons allen de schouders onder kunnen zetten. Op deze manier dragen wij graag ons steentje bij aan een sterke internationale positie van de stad en de omgeving van Utrecht. Michaël Kortbeek Voorzitter Kamer van Koophandel Midden-Nederland
3
4
Inhoudsopgave Voorwoord Michaël Kortbeek, Kamer van Koophandel Midden-Nederland
3
Column Martin Boisen, City Result
6
Enkele feiten: hoe internationaal is de stad Utrecht?
8
Betrokkenen aan het woord:
9
Internationale bedrijven - Floris de Gelder, Utrecht Science Park - Amerikaanse directeur internationaal bedrijf (fictief personage) - Bas Allart, Utrecht Valorisation Center - Duitse promovenda (fictief personage) - Pieter Leyssius, Rabobank Utrecht - Zweedse regiomanager Benelux (fictief personage)
10 11 12 13 14 15
Internationale bewoners - Bob van Dijck en Desirée van de Ven, Gemeente Utrecht - Hongaarse expat (fictief personage) - Nicoline Meijer, Universiteit Utrecht - Argentijnse postdoc (fictief personage) - Ward Rennen, Musea Utrecht - Spaanse vrouw met Nederlandse echtgenoot (fictief personage)
16 17 18 19 20 21
Internationale bezoekers - Michiel van der Schaaf, Toerisme Utrecht - Italiaanse toerist (fictief personage) - Arie Brienen, Jaarbeurs Holding - Franse standhoudster (fictief personage) - Jeroen Torenbeek, Utrecht Summer School - Britse deelneemster aan de Utrecht Summer School (fictief personage)
22 23 24 25 26 27
To-do lijst
28
Nawoord Trude Maas, Utrecht Development Board
30 5
Column
Martin Boisen (Deens) is directeur van adviesbureau City Result en verbonden aan de Universiteit Utrecht. Martin is geboren en getogen in Kopenhagen, maar woont sinds augustus 2005 in Utrecht.
Utrecht is een internationale
‘’
Het is een feit, het is geen keuze
“Ik herinner me mijn eerste ontmoeting met Utrecht als de dag van gisteren. Mijn vriendin Mieke had mij opgehaald op Schiphol. We pakten de trein naar Eindhoven waar ze toen studeerde. Mieke stelde voor om onderweg een tussenstop te maken in Utrecht. We kwamen aan op Utrecht Centraal, namen de roltrap omhoog en stonden in een erg groot winkelcentrum. Dit doolhof vol met overhaaste mensen en winkelend publiek kon ik niet goed rijmen met de lovende woorden die mijn geliefde had verteld over Utrecht. Hoog Catharijne deed me denken aan iedere provinciestad in Europa. Ik was overal en nergens.
6
stad
Toen het gelukt was om de ontelbare fietsen bij uitgang Moreelsepark te ontwijken en de drukke Catharijnebaan over te steken, liepen wij eindelijk de binnenstad in. Ik was meteen verkocht: de bijzondere werven, de kloostertuinen en het verhaal van de Domkerk die er nog maar voor de helft staat. Fantastisch! Als kers op de taart stond midden op het Domplein een replica van de Jelling-steen, een Deense runensteen. Niemand buiten Denemarken die de symbolische waarde van die steen kent, maar voor mij een extra hartelijk welkom.
Kort gezegd: Utrecht was alles wat ik had durven dromen van een middeleeuwse universiteitsstad. Ik wist vanaf dat moment dat dit mijn thuisbasis zou zijn als ik een jaar later naar Nederland zou verhuizen. Na een frustrerende zoektocht verhuisde ik een jaar later naar een kamer in Lombok. Mijn kamer was zo duur dat ik het net kon betalen door mijn 80m2 grote appartement in Kopenhagen te verhuren. Schandalig duur dus, maar ik had op dat moment geen andere keuze. Welkom in Utrecht! Op de Universiteit verbaasde het me in het begin dat er bijna geen Engelstalige communicatie was richting studenten en
medewerkers. Inmiddels is dit behoorlijk verbeterd, en ik heb ook de indruk dat er steeds meer werk wordt gemaakt van allerlei aspecten van internationalisering in Utrecht. Een positieve ontwikkeling, want als je geen Nederlands spreekt, is het soms moeilijk om hier een leven op te bouwen. Als Deen kreeg ik Nederlands vrij snel onder de knie. En dat was maar goed ook. Ik had het echt nodig om hier te leven. Wellicht dat het wat langzamer was gegaan als ik in Amsterdam was gaan wonen? Zou kunnen, maar ik had Utrecht voor geen goud willen missen. Ik ben misschien nog altijd een Deen, maar Utrecht is wel echt mijn 'stadsie'.”
7
Enkele feiten: hoe internationaal is de stad Utrecht? Van de internationale bezoekers die Nederland bezoeken (dag- en verblijfstoerisme) komt zo’n 9% naar Utrecht. Ter vergelijking: 59% bezoekt Amsterdam, 14% Den Haag, en 14% Rotterdam1.
Er zijn 362 bedrijven in buitenlands eigendom in Utrecht gevestigd, die voorzien in 23.000 banen (10% van de totale werkgelegenheid in de stad)4.
De Universiteit Utrecht heeft per jaar gemiddeld 2.500 internationale studenten uit maar liefst 136 landen5.
Elk jaar komen er bijna 3.000 studenten naar de Utrecht Summer School, het grootste deel van hen is internationaal. Hiermee is de Utrechtse Summer School de grootste van Europa6.
Positie International Congress and Convention Association 2010: 249ste plaats 2011: 172ste plaats7
De Universiteit Utrecht is al vier jaar de beste Nederlandse universiteit op de Shanghai Ranking en stond dit jaar op nummer 53 wereldwijd.
Van de internationale bezoekers die Amsterdam bezoeken (dag- en verblijfstoerisme), brengt 5% ook een bezoek aan Utrecht, 12 % aan Den Haag, en 14% aan Rotterdam2.
In 2011 kwamen 173.000 internationale verblijfsbezoekers naar Utrecht (zie grafiek): een stijging van bijna 20% ten opzichte van 20103.
Internationale verblijfsbezoekers in Rotterdam, Den Haag en Utrecht 350 300 x1.000
250 200 150 100
6 7
8
Rotterdam
04 20 05 20 06 20 07 20 08 20 09 20 10 20 11
03
20
02
20
01
20
9
00
0 20
5
50
20
4
Onderzoek Inkomend Toerisme 2009, Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen Onderzoek Inkomend Toerisme 2009, Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen Statistiek Logiesaccommodaties CBS PAR 2012, Provincie Utrecht Universiteit Utrecht Utrecht Summer School International Congress and Convention Association
8
3
19 9
2
19 9
1
Den Haag
Utrecht
Betrokkenen aan het woord In deze brochure belichten wij twee kanten van Utrecht Internationa(a)l. Allereerst zijn er de ervaringen en meningen van vertegenwoordigers van Utrechtse organisaties die veel met internationalisering te maken hebben. Daarnaast is er de beleving van de internationale gasten zelf. Deze internationale gasten zijn heel divers; de personen die u ziet in de brochure zijn fictief, maar hun verhalen zijn gebaseerd op echte ervaringen. Wij stellen hen hieronder alvast aan u voor.
Internationale bedrijven Amerikaanse directeur Europese markten voor een internationaal farmaceutisch bedrijf, overweegt Utrecht als vestigingsplaats. Duitse promovenda bij de universiteit, die overweegt in Utrecht een onderneming te starten. Zweeds regiomanager Benelux van een multinational gevestigd in Utrecht.
Internationale bewoners Hongaarse expat woonachtig in Utrecht, die vertelt over zijn ervaringen als buitenlandse burger met kinderen.
Internationale bezoekers Italiaanse toerist die voor het eerst in Utrecht is tijdens een reis door Nederland en België met een paar vrienden.
Argentijnse postdoc aan de universiteit, die verteld over zijn ervaringen als internationale kenniswerker
Franse standhoudster staat bij de expo in Utrecht; zij houdt van goede restaurants. Britse deelneemster aan de Utrecht Summer School en de diverse activiteiten die er voor internationale studenten worden georganiseerd.
Spaanse vrouw met Nederlanse echtgenoot die in Utrecht woont en werkt. Zij en haar man zijn fervente museumbezoekers.
INTERN ATIO N A LE
WER KE N
WON EN
OD ANB
O ND E R KLIM NEMI A A NG T S
-
A RE ISU LE
INTE RN
Z BE
A LE ON ATI S RN KER TE IN OE
WOONMILIEUS
EN LEV BE
BED ATIONA RIJ VE LE N
BEWONERS
(C) MARTIN BOISEN / CITY RESULT
9
Floris de Gelder Floris de Gelder is directeur van Utrecht Science Park en spant zich in om bedrijven aan te trekken en startende bedrijven goed te faciliteren.
Het is wel belangrijk om je te realiseren dat de locatie niet op zichzelf staat. Om internationale bedrijven hier naartoe te halen, moet het totaalpakket kloppen. Het is niet genoeg om de slimste bevolking van Nederland te hebben, om de beste universiteit van het land te hebben, of om dichtbij Amsterdam en Rotterdam te liggen. Ook het woonmilieu, het vrijetijdsaanbod en de internationale gastvrijheid moeten bijvoorbeeld op orde zijn.
‘’
Een sfeervolle binnenstad
“Utrecht Science Park is een heel belangrijke asset van Utrecht. Naast de sfeervolle binnenstad is dit dé plek waar het gebeurt. Zeker als we praten over internationalisering. Wetenschappelijk onderzoek en onderwijs zijn in essentie internationaal. Veel van de bedrijven die geïnteresseerd zijn in dit soort ontwikkelingen en faciliteiten zijn dat ook. Hierdoor is Utrecht Science Park van uitgesproken strategisch belang voor de stad en voor de regio.
10
Internationale bedrijven die zich hier gevestigd hebben, missen vaak de juiste ondersteuning bij allerlei zaken die niet direct te maken hebben met de locatie en het functioneren van het bedrijf zelf. Het gaat vaak over basale, maar zeer belangrijke onderwerpen: een goed welkomstbeleid en een klantgerichte dienstverlening. Dat deze zaken over het algemeen in Nederland niet zo goed geregeld zijn voor internationale bedrijven en expats mag geen excuus zijn om dat niet in Utrecht voor elkaar te krijgen. In Utrecht hebben wij goud in handen, maar we moeten het aandurven om wat wij hebben beter in de etalage te zetten. Het Universiteitskwartier zich laten ontwikkelen tot Utrechts eigen ‘Quartier Latin’ bijvoorbeeld. De Vrede van Utrecht in 2013 aangrijpen om Utrecht te presenteren aan geheel Europa. We mogen grote ambities koesteren die recht doen aan al het moois wat Utrecht te bieden heeft.”
Amerikaanse directeur internationaal bedrijf (fictief personage gebaseerd op diverse gesprekken en anekdotes)
Amerikaanse directeur Europese markten voor een internationaal farmaceutisch bedrijf, in gesprek met een acquisiteur.
‘’
Mooie centrale locatie
“Ja, ik zie wel dat Utrecht een mooie centrale locatie is. Dichtbij de luchthaven met aantrekkelijke woningen voor mijn medewerkers. En ik snap ook wel dat Utrecht de hoogst opgeleide beroepsbevolking van Nederland heeft met het Universitair Medisch Centrum en de Universiteit Utrecht, maar andere steden hebben ons ook veel te bieden. We hebben bijvoorbeeld ook Malmö, Zürich en München overwogen. Ook daar is life science booming business. We kiezen uiteindelijk voor Nederland vanwege de combinatie van kennis, faciliteiten en het gunstige fiscale regime. Ik sluit overigens niet uit dat wij op termijn toch een filiaal gaan openen in een van de andere steden.
duidelijk geprofileerd kenniscluster waar wij direct profijt van zullen hebben. Het gebied is duidelijk gepositioneerd en daarnaast zegt hij dat het BioSciencePark infrastructuur heeft die nog niet op Utrecht Science Park aanwezig is. Daardoor kunnen wij faciliteiten delen met andere bedrijven en besparen wij kosten. In Leiden kunnen we ook dichtbij het station gaan zitten. De huurprijzen zijn vergelijkbaar, en ook daar ligt een Universitair Medisch Centrum om de hoek. Daarom neigen wij op dit moment sterk naar Leiden. Voor mij persoonlijk maakt het niet zo veel uit of het Leiden of Utrecht wordt. Beide steden hebben veel te bieden en hier in de Randstad ligt het allemaal zo dicht bij elkaar. Waarom maakt het jullie eigenlijk zo veel uit of wij in Leiden of Utrecht gaan zitten? Het zal uiteindelijk werkgelegenheid opleveren voor de hele Randstad.”
Op dit moment kijken we naar verschillende mogelijkheden binnen de Randstad. Een stuk of vier-vijf locaties zijn nog in de race. Ja, Utrecht zit daar nog tussen. Bekijk het eens even van mijn kant. Ik vind Utrecht een prima plek, en de binnenstad is erg mooi om doorheen te lopen. Maar mijn locatieadviseur zegt dat wij in Leiden moeten gaan zitten. Daar ontwikkelt zich een
11
Bas Allart Bas Allart is managing director van Utrecht Valorisation Center en oprichter van UtrechtInc dat gericht is op het bijstaan van spinoffs en startups.
banken, investeerders, de gemeente en bestaande bedrijven in relevante sectoren. Met de kennisintensieve bedrijvigheid die ontstaat op en rond het Utrecht Science Park kan het ‘kennisaspect’ van Utrecht beter ontwikkeld worden, en als ‘merk’ beter geladen worden. Deze kennis is in essentie altijd internationaal van karakter.
‘’
Een goed businessmodel
“Het beginnen van een bedrijf in Utrecht is naar mijn idee relatief gemakkelijk. Ja, er zijn veel regels, maar er is ook veel hulp te krijgen wanneer je weet wie je het moet vragen. Ik kan alleen voor onze eigen diensten spreken, maar onze mensen kunnen internationale klanten gewoon in het Engels te woord staan. Onze activiteiten zijn internationaal van karakter. Via UtrechtInc bieden wij innovatieve, startende (inter)nationale ondernemers ondersteuning op maat, coaching en netwerkmogelijkheden. Daarnaast helpen we deze ondernemers bij het ontwikkelen van een goed businessmodel en leggen wij contacten met
12
Een stad zoals Utrecht trekt veel slimme mensen aan die in hun meest creatieve jaren hier studeren en werken. Daardoor ontstaan er juist hier de goede ideeën. De truc is om ervoor te zorgen dat uit deze goede ideeën uiteindelijk sterke bedrijven ontstaan. Het liefst hier in Utrecht natuurlijk. Als plek om te ondernemen is Utrecht ook voor internationale ondernemers aantrekkelijk. De uitdagingen zitten niet in de grote dingen, maar juist in heel basale. Je kunt ervoor zorgen dat mensen met wie expats en internationale ondernemers in contact komen basis-Engels spreken, zorgen voor begrijpelijke bewegwijzering en gastvrije dienstverlening. De internationale kenniswerkers moeten zich welkom voelen. In Utrecht hebben wij te maken met een Calimero-effect. We hebben juist heel veel te bieden als stad en als regio, maar we durven het vaak niet hardop tegen anderen te zeggen. Wij hebben allemaal de verantwoordelijkheid om de sterke kanten van de stad uit te dragen. Bescheidenheid mag wat mij betreft plaats maken voor meer trots.”
Duitse promovenda (fictief personage gebaseerd op diverse gesprekken en anekdotes)
Duitse promovenda bij de Universiteit, hier in gesprek met haar vriendin thuis in Heidelberg. Zij wil een eigen bedrijf beginnen.
‘’
Alles werkt anders dan bij ons in Duitsland Of toch maar in Heidelberg
“Ja, met mijn onderzoek gaat het goed en ook de andere werkzaamheden op de universiteit bevallen me wel. Had ik je al verteld dat ik een geweldig idee heb gekregen? Ik wil er wel straks iets meer over vertellen, maar ik zit te denken of ik hier een bedrijf van kan maken of in ieder geval een octrooi kan laten registreren. Ik denk dat ik er wel geld mee kan verdienen, maar ik ben ook een beetje bang dat iemand anders met het idee wegloopt. Ja, jij niet natuurlijk, maar andere mensen in mijn vakgebied.
voorhanden in Nederland en in Utrecht, maar alles werkt anders dan bij ons in Duitsland. Soms word ik er een beetje moe van, zeker ook omdat er taalproblemen zijn. Ik zou het mooi vinden als er één plek was waar al mijn vragen beantwoord kunnen worden en ik te horen krijg wat ik moet doen en in welke volgorde. Misschien bestaat dat al? Ik zou het niet weten. Ja, je hebt gelijk. Ik overweeg natuurlijk ook om het in Duitsland op te zetten. Het nadeel is dat zoiets in Duitsland veel langer duurt dan in Nederland. Ik heb me laten vertellen dat je het hier in een paar dagen geregeld hebt, als je weet hoe het moet. Dus ik twijfel enorm of ik hier blijf en het hier op ga zetten of toch maar in Heidelberg.”
Maar weet je, het is lastig om je weg te vinden in alle papierwerk dat je moet regelen om je idee te beschermen. Het wordt extra moeilijk als je, zoals ik, uit het buitenland komt. Dat zal voor Nederlanders in Duitsland ook niet makkelijk zijn, denk ik. Ik heb wel links en rechts wat geïnformeerd, maar weet nog steeds niet precies waar ik moet beginnen. Er is veel hulp 13
Pieter Leyssius Pieter Leyssius is directeur Bedrijven bij Rabobank Utrecht en heeft vele jaren buitenlandervaring.
Kijken we echter naar onze zakelijke klanten met meer dan een miljoen euro omzet per jaar, dan is het aantal bedrijven dat internationaal actief is, gegroeid van 25 procent naar 32 procent in twee jaar tijd. En dat is een flinke groei, waar we als Rabobank samen met onze klanten de schouders onder hebben gezet. Het grootste deel komt voor rekening van Nederlandse bedrijven die zakendoen in het buitenland. Het aandeel internationale bedrijven in Utrecht is nog klein. En daarmee komt voor Utrecht op dit moment de internationalisering vooral van binnen en niet van buiten. Hier liggen mooie kansen.
‘’
Utrecht heeft meer, hier liggen mooie kansen
“Als Rabobank zijn wij onderdeel van een internationaal opererend bedrijf. Met daarnaast een zeer lokale binding. Zeven procent van onze zakelijke klanten is internationaal actief. Dit ondersteunt het beeld dat Utrecht sterk gericht is op de binnenlandse markt.
14
Utrecht kan werken aan een duidelijker profiel; laten zien dat het een stad met karakter is. Zodat bedrijven bewust kiezen om zich hier te vestigen. Denk aan een stad als Eindhoven die sterk inzet op technologie, kennis en design. Utrecht heeft een unieke locatie in het midden van het land en dichtbij de mainports van Amsterdam en Rotterdam. Daaraan ontleent de stad nu een belangrijk deel van haar internationale kracht. Maar Utrecht heeft meer. Duurzaamheid en innovatie zijn hier sterk ontwikkeld. Binnen deze sectoren bestaan volop kansen voor buitenlandse bedrijven. Daarom is het belangrijk dat wij ons sterker onderscheiden om specifieke bedrijven hier te laten investeren. Het adagium ‘less is more’ is daarbij van toepassing. We doen niet alles, we richten ons op bedrijven die passen bij de krachten van de stad. Krachten die we met trots uitdragen. Wat minder bescheiden dan nu, want de stad mag het hebben!”
Zweedse regiomanager Benelux (fictief personage gebaseerd op diverse gesprekken en anekdotes)
Zweedse regiomanager Benelux, op vakbeurs in Utrecht in gesprek met een contact van een ander internationaal bedrijf.
‘’
Uitstraling van de stad fantastisch
“Waar wij zitten met het bedrijf? Wij zitten hier in Utrecht. Ietsje verderop langs de snelweg. ’s Ochtends en ’s middags staat er geregeld file, maar dat is niets in relatie tot hoe het vroeger was. Voor de medewerkers is het ook ideaal. Zij wonen verspreid over een groot gebied, dus wat hen betreft zouden we ook in Amersfoort of Amsterdam kunnen zitten, denk ik. Maar centraler dan Utrecht is moeilijk voor te stellen. Momenteel onderzoeken wij hoe wij meer gebruik kunnen gaan maken van het feit dat het openbaar vervoer hier ideaal is geregeld.
op het nieuwe werken is ons huidige kantoor te klein. Het liefst blijven wij hier in Utrecht en wij zijn in gesprek met de gemeente om te kijken wat zij voor ons hierin kunnen betekenen. Er staat genoeg leeg in Utrecht, maar ons moederbedrijf wil liever nieuwbouw. Het kan dus zijn dat wij uiteindelijk gedwongen worden om ook te kijken naar andere steden. Daarin verschillen wij in wezen niet van Nederlandse bedrijven denk ik. Waarom ik hier zo graag wil blijven? Naast de zakelijke argumenten vind ik de uitstraling van de stad fantastisch. Niet overtuigd? Dan ken je Utrecht niet! Wat zeg je ervan als ik je de stad laat zien? Het is maar tien minuten lopen, dan zijn we in hartje centrum.”
En de stad ontwikkelt zich de komende jaren in de goede richting. Ze zijn volop aan het bouwen aan een nieuw station. Tussen het station en de stad wordt het water weer naar boven gehaald. Ook opent de stad zich de komende jaren richting het westen waar wij zitten met ons bedrijf. Het enige probleem op dit moment is dat ik graag wil uitbreiden en dat het niet kan op de huidige locatie. Zelfs met het inspelen
15
Bob van Dijck & Desirée van de Ven Bob van Dijck is hoofd Economische Zaken en Desirée van de Ven is coördinator Internationale Zaken. Beiden zijn ze werkzaam bij de Gemeente Utrecht.
bezoekers en internationale bewoners. Samen met andere partijen uit de stad en de regio zijn er positieve stappen gezet de laatste jaren. Denk bijvoorbeeld aan UtrechtInc, Utrecht Science Park, Utrecht Convention Bureau en de veelgevraagde internationale school. Stuk voor stuk goede initiatieven waarbij internationalisering centraal staat.
‘’
Utrecht heeft ontzettend veel te bieden
“Als Utrecht maken wij deel uit van het internationale vestigingsklimaat van de Randstad. Daardoor hebben wij een essentiële functie in de internationale concurrentiepositie van Nederland. Dit hebben wij in Utrecht met ons allen in het verleden soms te weinig gerealiseerd. Wellicht omdat Utrecht haar geld vooral in Nederland verdient en een sterke lokale focus heeft. Als overheid zijn wij medeverantwoordelijk voor een goede dienstverlening richting internationale bedrijven, internationale
16
In 2013 wordt een loket voor expats geopend waarbij overheidstaken en diensten uit de markt verbonden worden op een voor de expat gebruiksvriendelijke manier. Ook is de website van de gemeente Utrecht in het Engels beschikbaar gesteld. Dit is overigens een van de meest bezochte pagina’s van onze website op dit moment. Utrecht heeft ontzettend veel te bieden, maar het aanbod is niet altijd bekend en ook niet altijd even toegankelijk. Dit geldt voor Nederlanders, maar nog meer voor internationale doelgroepen. Bovendien hebben wij een aantal uitdagingen op het gebied van accommodaties voor verblijfstoeristen, studenten en mensen die hier voor een middellange periode willen verblijven (shortstay). Allemaal uitdagingen die samenwerking en regie vragen. We moeten ook niet vergeten om de successen te vieren. Positieve ontwikkelingen kunnen momentum creëren om de uitdagingen aan te gaan. Hierdoor zetten we steeds meer concrete stappen in de juiste richting. Voor een stad als Utrecht is internationaal zijn geen keuze, maar een feit!”
Hongaarse expat (fictief personage gebaseerd op diverse gesprekken en anekdotes)
Hongaarse expat haalt in Hilversum zijn kind op bij de internationale school. Op het schoolplein maakt hij een babbeltje met een Nederlandse docent.
‘’
Een loket voor expats
“Ja, we leven al jaren als expats in verschillende landen. Het is een levensstijl die ons goed bevalt. Nu we kinderen hebben is het wat complexer geworden, maar we genieten er nog steeds volop van. Nee, we wonen niet in Hilversum maar in Utrecht. Gek genoeg lijken ze daar nog niet zo gewend te zijn aan expats. Van vrienden in Den Haag hoor ik dat het daar wel allemaal een stuk beter geregeld is dan in Utrecht. Misschien wonen er niet zoveel expats in Utrecht? Dat weet ik eigenlijk niet.
Het zou leuk zijn als er een soort expat community zou ontstaan in Utrecht. Met een tijdschrift met voor ons interessante informatie bijvoorbeeld. Misschien kan het nieuwe expat loket daar ook een rol in spelen? Er is ook net een Internationale School geopend in Utrecht. Prima initiatief. Nee, maak je geen zorgen - vooralsnog willen we onze zoon niet overplaatsen naar een andere school. Maar als de kleinste straks ook naar school gaat zullen we het zeker overwegen. Dat bespaart ons een hoop heen en weer rijden naar Hilversum.”
Je merkt het vooral als je met de gemeente te maken hebt. Wat me laatst toch overkwam: ik bleek uitgeschreven te zijn. Dat gebeurt automatisch na een bepaalde periode. Terwijl alle informatie over mij gewoon in datzelfde gebouw ligt! Ik betaal belasting, ik woon en werk hier: alles moest ik weer opnieuw bewijzen om te zorgen dat ons gezin opnieuw ingeschreven werd. Maar ik heb wel het idee dat er nu veel positieve initiatieven zijn in Utrecht. Ik zag dat er binnenkort een loket voor expats wordt geopend! Ik verheug me daar echt op.
17
Nicoline Meijer Nicoline Meijer werkt bij de Universiteit Utrecht als teamleider corporate communicatie.
Eén van de doelstellingen is een internationaal toptalentprogramma te realiseren. Op het gebied van onderwijs bieden wij een omvangrijk Engelstalig aanbod en werken we intensief samen met Europese partneruniversiteiten. Hierbij focussen we niet alleen op het aantrekken van internationale doelgroepen, maar ook op het bedienen daarvan wanneer ze hier zijn.
‘’ 18
Internationaal toptalentprogramma te realiseren
De universiteit is in vele opzichten al een internationale omgeving, hoewel hier ook verbeterpunten zijn. Maar Utrecht zelf is nog niet gericht op de internationale doelgroepen. Wellicht omdat het allemaal een beetje vanzelf lijkt te gaan. Dan voelen wij de noodzaak niet. En dat terwijl Utrecht in alle opzichten zo veel te bieden heeft. Meertaligheid blijft een aandachtspunt, maar ook de basisvoorzieningen zoals tijdelijke huisvesting, openbaar vervoer en informatievoorziening zijn niet altijd helemaal op orde. Hieraan moeten wij hard werken.
“De Universiteit Utrecht is een internationale universiteit. We hebben werknemers en studenten uit meer dan 130 landen en het worden er steeds meer. Jaarlijks komen hier gemiddeld 2.500 internationale studenten, los van de bijna 3.000 deelnemers aan de Summer School.
Wij voelen als universiteit een grote verantwoordelijkheid richting onze werknemers, onze studenten en de stad in haar geheel. Zeker wanneer het gaat om internationalisering. Maar we moeten hier gezamenlijk met de stad en andere organisaties zorg voor dragen.
Internationalisering is een essentieel onderdeel van onze strategie. Op het gebied van onderzoek investeren we de komende jaren in de samenwerking en uitwisseling met partneruniversiteiten in Azië, Noord-Amerika, LatijnsAmerika en Europa.
Vergeet niet, je studententijd is vaak een tijd waaraan je zeer goede herinneringen overhoudt. Wanneer die tijd in Utrecht doorgebracht is, draag je automatisch de stad een warm hart toe. Betere ambassadeurs kan je niet krijgen lijkt mij!”
Argentijnse postdoc (fictief personage gebaseerd op diverse gesprekken en anekdotes)
Argentijnse postdoc werkt bij de universiteit en ontmoet bij een buurtbarbecue zijn buren, die benieuwd zijn naar zijn ervaringen met Nederland en Utrecht.
‘’
Utrecht bevalt me heel goed
“Ja, het is leuk om in Nederland te wonen. Ik wist eigenlijk niet zoveel over jullie land toen ik deze baan kreeg. En al helemaal niet over Utrecht! Ik had altijd wel begrepen dat Nederlanders een handelsvolk zijn en goed Engels spreken. Gelukkig maar, want Nederlands is echt een hele moeilijke taal. Ik krijg het maar niet onder de knie.
of faculteit staat er altijd een vertaling in het Engels onderaan. Ik mis alleen wat meer informatie over culturele arrangementen en dat soort zaken. Misschien is het er wel, maar ik ben het nog niet tegengekomen. Ik had verwacht dat er hier veel meer een internationale sfeer zou zijn. Ik begrijp ook niet dat dit niet zo is, als ik kijk naar hoeveel internationale collega’s ik heb. Inmiddels bijna de helft denk ik? Wat ik van de Nederlanders vind? Over het algemeen zijn jullie heel gastvrij. Iedereen helpt me graag op weg. Sommige dingen zijn ook raar: laatst wilde ik schuilen voor de regen en een kop koffie drinken in een café, maar ik mocht niet naar binnen. De tent bleek pas over tien minuten officieel open te zijn. Dat vond ik echt belachelijk. Maar dat is geen algemeen beeld hoor.”
Ja, het wonen in Utrecht bevalt me heel goed. Het is een mooie stad. Het was wel erg moeilijk om een appartement te vinden. De universiteit hielp mee, maar ik heb het idee dat het alleen gelukt is omdat ik hier vier jaar blijf. Collega’s van mij die hier korter verblijven, hebben het nog moeilijker dan ik. Gelukkig biedt de universiteit tegenwoordig bijna alle informatie ook in het Engels aan. Er is ook een nieuwsbrief die voor een deel in het Engels is en als ik mails krijg van mijn departement 19
Ward Rennen Ward Rennen is directeur van Musea Utrecht, een samenwerkingsverband tussen tien musea in Utrecht.
als primaire doelgroep hebben. Toch denk ik dat er ook voor die musea meer mogelijkheden zijn om internationale bezoekers te trekken. Internationale cultuurconsumenten zijn namelijk interessant voor musea en culturele instellingen, omdat ze vaak meer uitgeven dan andere bezoekers én hun ervaringen delen met anderen. Hierdoor ontstaat mond-op-mondreclame in het buitenland. Iets wat je met beperkte marketingbudgetten onmogelijk zelf kan bereiken.
‘’
Maar we zijn er nog niet
“Ik schat dat tussen de zeven en tien procent van de bezoekers in onze musea internationale bezoekers zijn. Maar het verschil is heel erg groot tussen de musea onderling. De Domtoren en Museum Speelklok trekken relatief de meeste internationale bezoekers en het Spoorwegmuseum heeft in toenemende mate acties voor de Duitse bezoekersmarkt. Deze grote verschillen hebben vooral te maken met de collecties. Sommige musea hebben een collectie die internationale bezoekers makkelijker aanspreekt dan andere collecties. Daarbij geldt ook dat niet alle musea internationale bezoekers
20
Utrecht heeft veel te bieden en wij verwachten dat er de komende jaren steeds meer buitenlandse bezoekers naar Utrecht zullen komen. Dat betekent dat we voorbereid moeten zijn. Anders laten we kansen liggen. In 2010 en 2011 hebben we een subsidie van de gemeente gekregen om de meertalige toegankelijkheid van de musea te verbeteren. Hiermee hebben we gezamenlijk een aantal verbeteringen doorgevoerd, zoals Engelstalige teksten op websites, audiotours en informatievoorziening. Maar we zijn er nog niet. Het basisproduct van Utrecht is nog niet op orde. Zo is stedenbouwkundig de ingang tot de stad vanaf het treinstation niet ideaal. De entree naar het stadscentrum kan aantrekkelijker. Gelukkig worden er op veel fronten al goede stappen gezet. De verschillende stakeholders in Utrecht weten elkaar steeds makkelijker te vinden en de handen ineen te slaan. En dat is heel belangrijk als wij onszelf internationaal op de kaart willen zetten.”
Spaanse vrouw met Nederlandse echtgenoot (fictief personage gebaseerd op diverse gesprekken en anekdotes)
Spaanse vrouw zoekt met haar Nederlandse man op een druk terras een plaatsje. Ze raken in gesprek met een echtpaar uit Vianen.
generatie die niet goed Engels spreekt. Dat is soms lastig als we ze mijn nieuwe thuisland willen laten zien. Veel informatie hier is alleen in het Nederlands beschikbaar en dan zijn ze zo afhankelijk van mijn man en mij.
‘’
Gezellige winkels, de terrasjes
“Ja, we doen ook een dagje Utrecht! Heerlijk hier, lekker uit in eigen stad. We zijn gek op oude steden, musea en theaters. Toen ik Sander ontmoette in San Sebastian geloofde ik niet dat er zoveel mooie plekken zouden zijn in Nederland!
Het wordt wel makkelijker denk ik. Ik zag laatst al wat Engelstalige borden in een van de musea hangen en ik heb ook ergens een brochure meegekregen in het Spaans. Maar waar dat was, dat weet ik niet meer. Ik heb niet echt het idee dat er een bepaalde standaard is. Het lijkt een beetje toevallig waar informatie wel en niet meertalig beschikbaar is. Ik wil mijn ouders de volgende keer graag meer van Utrecht laten zien. Vooraf zullen we wel eerst op het internet kijken welke musea wel en niet informatie hebben in het Spaans of desnoods Engels.”
Waarom ik Utrecht zo leuk vind? Omdat wij hier ook met de kinderen veel kunnen doen. Ik weet eigenlijk niet of ze het Spoorwegmuseum of het Museum Speelklok het leukste vinden. Als we niet de kinderen bij ons hebben, gaan we het liefst naar het Catharijne Convent: prachtige collectie! Maar ook de gezellige winkels, de terrasjes en de hele sfeer spreken ons erg aan. Nee, mijn ouders wonen nog in Spanje, maar ze komen vaak en graag naar Nederland. Zeker nadat wij kinderen hebben gekregen. U weet hoe dat gaat. Mijn ouders zijn nog van de 21
Michiel van der Schaaf Michiel van der Schaaf is manager van Utrecht Marketing, onderdeel van Toerisme Utrecht en zet zich in voor het verbinden van alle stakeholders in de stad op het gebied van toerisme en city marketing.
Er is een enorme potentie op de internationale markt. Het inzetten op meer internationale bezoeken wordt tevens gedragen door de marktpartijen in Utrecht. De huidige ontwikkelingen gaan dan ook de goede kant op. In Utrecht weten we elkaar steeds beter te vinden en er worden de laatste tijd goede initiatieven gezamenlijk opgepakt en uitgevoerd.
‘’
Samenwerken loont
“Internationale toeristen zijn zeker een belangrijke doelgroep voor de stad. Ze besteden meer dan andere bezoekers en door hun komst komt productontwikkeling op gang in de stad. Relatief gezien zijn de internationale bezoekers echter op het eerste gezicht nu nog niet zo belangrijk. Utrecht trekt ongeveer 26 miljoen bezoeken per jaar. De meeste hiervan zijn dagjesmensen die komen winkelen, een museum of theater bezoeken en/of uit eten gaan. Van die 26 miljoen zijn 1,4 miljoen internationale bezoeken, dit zijn voornamelijk dag-bezoeken en dus geen overnachtingen. Hierdoor loopt bijvoorbeeld onze horeca veel omzet mis.
22
Vanuit een breed platform in de stad zetten we onder meer in op vergroting van de gastvrijheid. Bijvoorbeeld via honderd informatiepunten met meertalige informatie verspreid door de stad. We hebben kaartmateriaal en informatiebrochures in meerdere talen, onze website is meertalig en wij hebben ook een Engelstalige app laten ontwikkelen. Door al deze kanalen bieden we laagdrempelig informatie aan op de plekken waar mensen komen. Als ze meer maatwerk nodig hebben, kunnen ze nog steeds gewoon naar de VVV op het Domplein. Standaardinformatie bieden we steeds meer aan op de plek waar de bezoeker is: digitaal en analoog, Nederlandstalig en meertalig. Als Utrecht Marketing worden we daarin steeds meer een Shared Service Centrum. Onze partners bieden de content aan en wij zorgen voor de platforms en de basis om de promotie en informatievoorziening professioneel en efficiënt aan te pakken. Samenwerken loont!”
Italiaanse toerist (fictief personage gebaseerd op diverse gesprekken en anekdotes)
Italiaanse toerist is voor het eerst in Utrecht, tijdens een reis door Nederland en België met een paar vrienden. Hij schrijft op zijn blog een kort bericht over Utrecht.
De toren staat er nog. En je kunt erin! Als het niet regent, is dat echt een aanrader. Dan heb je de hele stad aan je voeten.
‘’
De hele stad aan je voeten
“Als je in Utrecht met de trein aankomt, moet je even goed opletten welke uitgang je neemt! Wij gingen per ongeluk de verkeerde kant op (dan kom je terecht op een kaal plein waar niets te doen is). We zijn teruggelopen door een soort winkelcentrum en kwamen direct uit in de middeleeuwse binnenstad.
Nadat wij het centrum goed hadden bekeken, besloten wij om het Rietveld-Schröder huis te gaan bezoeken. Het bleek alleen onmogelijk om de bus te nemen. De chauffeur had haast en we begrepen niet hoe wij aan kaartjes moesten komen. Uiteindelijk zijn we niet gegaan. Al met al is een bezoek aan Utrecht zeker aan te raden. Als je voor de tweede keer in Amsterdam bent en even iets anders wilt zien bijvoorbeeld. We zijn uiteindelijk niet blijven overnachten, maar hebben de trein genomen naar Rotterdam. Het nachtleven in Utrecht hebben we dus niet meegemaakt. Schijnt leuk te zijn met al die studenten daar. Later meer. Ciao!”
Vanochtend had mijn vriend in ons hostel in Amsterdam een Utrecht City Guide gedownload. Dus bij aankomst was het even zoeken naar een plek met gratis WIFI en dan beslissen wat we zouden gaan doen. Utrecht is mooi! Er is bijna overal water en langs de grachten zijn brede terrassen waar je heerlijk kunt eten en drinken. In het midden van de stad staat een oude kerk – of liever gezegd de helft van de kerk staat er nog. De rest is ooit weggeblazen en toen hadden ze blijkbaar niet het geld om het te herbouwen. 23
Arie Brienen Arie Brienen is algemeen directeur van Jaarbeurs Holding, waaronder Jaarbeurs Utrecht, VNU Exhibitions Europe en Jaarbeurs Catering Services vallen.
Als onderneming zijn wij internationaal zeer actief. Onze twee grootste beurzen organiseren wij niet in Utrecht maar in Shanghai en Bangkok. Voor wat betreft onze activiteiten in Utrecht zien wij bij bijna alle beurzen internationale exposanten en bezoekers. In aantallen zijn het er meestal niet zo veel, de meeste beurzen zijn tenslotte gericht op de binnenlandse markt, maar de internationale bezoekers en exposanten zijn wel hele belangrijke groepen.
‘’
In Utrecht liggen volop kansen
“Als iets goed is voor de stad, dan is het goed voor ons. En internationale bezoekers, hetzij gewone toeristen of zakelijke toeristen, zijn goed voor Utrecht. Wij hebben er allen belang bij dat we deze doelgroepen goed bedienen en dat ze het mooie wat Utrecht te bieden heeft optimaal beleven als ze hier zijn. Centraal gelegen in Nederland en dichtbij Schiphol: het Jaarbeursterrein ligt dichtbij het station in wat in de toekomst een soort Central Business District wordt. Aan de andere kant van het station heb je direct de sfeervolle binnenstad met haar horeca en culturele aanbod. Beter kan je het niet krijgen.
24
Naast het organiseren van beurzen faciliteren wij ook congressen, ondanks dat Utrecht eigenlijk geen grote internationale congressen aankan. De hotelcapaciteit is ontoereikend, daarom wijken wij noodgedwongen uit naar hotels in andere steden. Soms tot aan Eindhoven toe. Voor de bezoekers uiteraard niet optimaal, voor ons en voor Utrecht evenmin. De stad loopt hierdoor omzet mis. Andere Europese steden hebben de laatste jaren veel geïnvesteerd in het aantrekken van congressen. In Azië wordt ambitieus ingezet op het binnenhalen van zowel internationale beurzen als congressen. In beide gevallen zien wij dat er veel werk wordt gemaakt van alle denkbare vormen van gastvrijheid. Het gaat verder dan hotels bouwen. De totaalbelevenis van de internationale bezoekers staat centraal, van aankomst tot vertrek en alles daartussen. In Utrecht liggen volop kansen, maar de urgentie lijkt altijd te ontbreken. Wij doen in ieder geval graag mee aan verdere internationalisering, als het maar goed geregisseerd wordt!”
Franse standhoudster (fictief personage gebaseerd op diverse gesprekken en anekdotes)
Franse standhoudster staat bij een expo in Utrecht en belt na een drukke dag vanuit haar hotelkamer met haar man in Toulouse.
‘’
Het gezellige centrum van de stad
“Hoe gaat het daar? Slaapt Jacques goed? Ik mis jullie heel erg. Vermoeiend om de hele tijd op reis te zijn, maar het is wel mijn baan natuurlijk.
Het is erg mooi hier en heel schattig. Vanavond liet ik me verleiden om samen met wat Aziatische standhouders uit eten te gaan en zij wilden goed Frans eten! Gaan we weer dacht ik, maar goed. Ik kreeg een tip voor een heel goede Franse brasserie in de binnenstad, maar wat bleek: ze hadden helemaal geen Franse menukaart. En ook niet eens in het Engels! We hebben daar uiteindelijk lekker gegeten, de bediening was wel zo vriendelijk om de menukaart voor ons te vertalen. Mensen zijn wel heel aardig hier moet ik zeggen. Morgen ga ik op zoek naar een andere plek om te eten. Misschien eet ik dan maar hier in het hotel. Hoewel ik dat eigenlijk suf vind als je in zo’n leuke stad bent.”
Ja, het ging best goed vandaag. Het viel me wel op dat er heel weinig andere buitenlanders waren, maar het is heel goed zakendoen met die Nederlanders. Heel internationaal is het dus niet, maar er zijn meer buitenlandse standhouders. Het mooiste is dat de beurslocatie erg centraal in de stad ligt. Ik heb nog nooit zoiets meegemaakt! Ik stapte uit het vliegtuig, nam de trein en bij aankomst hier was het maar tien minuten lopen naar het beursterrein! En aan de andere kant van het station ligt gelijk het gezellige centrum van de stad. Waar ik nu ben? In Utrecht, een stadje net buiten Amsterdam. Ja, in Nederland, dat wist je toch? 25
Jeroen Torenbeek Jeroen Torenbeek is oprichter en directeur van de Utrecht Summer School, een initiatief dat jaarlijks studenten uit meer dan negentig landen naar Utrecht trekt.
Summer School in Europa. Utrecht Summer School biedt meer dan 150 cursussen aan, waar zo’n drieduizend deelnemers uit alle hoeken van de wereld op af komen. Ieder jaar groeit het aantal deelnemers.
‘’
Ieder jaar groeit het aantal deelnemers aan de Utrecht Summer School
“De Utrecht Summer School is zeer internationaal ingesteld. Verreweg de meeste deelnemers zijn internationale studenten die hier in de zomermaanden een aantal weken in Utrecht verblijven. Ik heb soms de indruk dat veel mensen niet weten dat wij inmiddels zijn uitgegroeid tot de grootste academische 26
Het organiseren van de cursussen gebeurt in directe samenwerking met docenten van de Universiteit Utrecht en de Hogeschool Utrecht. Utrecht Summer School heeft een zeer slank organisatiemodel. Wij regelen alle logistiek, de cursuslocaties, de studenten, hun huisvesting en een sociaal programma met excursies en evenementen. De docenten doen waar zij goed in zijn: cursussen ontwikkelen en lesgeven. De basis voor het succes van ons model is dat iedereen doet waar hij goed in is. Wij gebruiken het decor en het verhaal van Utrecht actief in onze eigen inspanningen om deelnemers te werven. De naam ‘Utrecht’ gaat veel verder dan Nederland. Dit komt onder andere doordat de Vrede van Utrecht in alle Europese geschiedenisboeken staat, behalve tot voor kort in die van ons. Er zijn meer dan genoeg studenten die bereid zijn om te betalen voor een cursus van de kwaliteit die wij bieden. Zeker wanneer die plaatsvindt in een stad zoals Utrecht. Onze grootste uitdaging is en blijft echter het regelen van goede huisvesting voor de deelnemers. Het wordt ieder jaar duurder en deelnemers beginnen te klagen over de prijs-kwaliteitverhouding. Het aanbod is op dit moment niet toereikend en dat is het enige dat onze verdere groei afremt.”
Britse deelneemster aan de Utrecht Summer School (fictief personage gebaseerd op diverse gesprekken en anekdotes)
Britse deelneemster aan de Utrecht Summer School, zit in een café aan het Neude te skypen met haar ouders thuis.
--
‘’
Mooie, oude gebouwen
“Ik ben zo verliefd op Utrecht! De stad is erg mooi, mijn medestudenten zijn vriendelijk en alles is dichtbij. Ik vind het bijna jammer dat ik over een paar weken al terug moet naar Lincoln. Niet dat ik het daar niet leuk vind, maar Utrecht is minstens zo mooi, maar dan veel groter. En je gelooft het bijna niet, maar binnen een half uur zit ik in Amsterdam!
mijn kamer. Die is best prijzig en ik zit niet eens in de stad, maar in een of andere voorstad die ze Zeist noemen. Iedere keer dat ik naar de stad ga moet ik met de bus. ’s Ochtends is dat wel te doen, maar ’s avonds is het lastiger want die bussen rijden niet zo vaak. Toch overweeg ik of ik hier volgend jaar misschien een master ga volgen. Zeker nu het collegegeld thuis veel duurder is geworden. Steeds meer Engelse studenten gaan daardoor ook naar Nederland heb ik gelezen. Maar dan moet ik wel echt een betere kamer zien te vinden hoor. Maar goed, daar hebben we het wel over als ik thuis ben. Ik moet weer aan de slag!”
Ik volg mijn vakken in heel mooie, oude gebouwen in het midden van de historische stad. In de pauzes ga ik met mijn nieuwe vrienden naar het café of langs een broodjeszaak en ’s avonds is er bijna altijd iets te doen. Gisteren gingen wij op excursie naar Gouda, de kaasstad van Nederland. Ik denk dat jullie het daar ook heel leuk zouden vinden. Dus de volgende keer dat papa naar Rotterdam moet voor zaken, kunnen jullie daar misschien langsgaan? Minpunten? Niet zo veel. Het is hier natuurlijk niet erg goedkoop, maar dat is thuis ook niet zo. Het ergste vind ik eigenlijk 27
To-do lijst Hieronder hebben wij een aantal ideeën opgenomen die we tegen zijn gekomen bij het samenstellen van dit boekje. Deze to-do lijst is geenszins volledig en rond sommige punten worden er al concrete stappen ondernomen. Gastvrijheid en meertalige informatie • Ambieer om (naast 'meest gastvrije stad van Nederland') de internationale gastvrijheid sterk te vergroten. • Bied meertalige informatie aan in de horeca, de culturele sector en bij festivals en evenementen. • Organiseer samen de inkoop voor de vertaling van onder meer menukaarten en informatieteksten. • Verzorg Engelse lessen voor buschauffeurs, taxichauffeurs en andere ambassadeurs van de stad. Ontwikkel een welkomstbeleid van de stad voor internationale doelgroepen • Zet city-hosts in. • Richt een info-café in op station Utrecht Centraal. • Stel een welkomstpakket samen, gericht op internationale bedrijven, bewoners en studenten. Zet het nieuwe expat loket in als een expat servicecentrum • Creëer een platform waarin alle relevante partners in de stad gezamenlijk diensten aanbieden gericht op expats en internationale studenten. • Vul dit aan met informatie over activiteiten, evenementen, actualiteiten en specifieke aanbiedingen. Ontwikkel een Utrecht card • Combineer daarop verschillende diensten voor internationale bezoekers (denk aan chipknip, musea en openbaar vervoer). Dit kan ook worden ontwikkeld met het oog op de Nederlandse bevolking. • Zoek hierbij de samenwerking met relevante partijen (bijvoorbeeld GVU en NS). Geef hoge prioriteit aan de acquisitie van internationale bedrijven en foreign direct investment • Werk hierbij strategisch samen met Amsterdam in de Noordvleugel van de Randstad. • Heb de ambitie om onderscheidend te zijn in de dienstverlening aan buitenlandse bedrijven. Geef de beeldbepalende locaties in de stad extra aandacht • Verbeter de kwaliteit van de openbare ruimte op markante plekken waar buitenlandse bezoekers komen. Voorzie in meer tijdelijke woonruimte • Breng meer tijdelijke woonruimte tot stand voor internationale studenten, kenniswerkers en andere expats. Alumnibeleid actief inzetten • Zet het alumnibeleid van opleidingsinstellingen actief in om informatie over Utrecht te verspreiden onder buitenlandse alumni. 28
Verbeter de bewegwijzering en routing voor niet-Nederlandstaligen • Maak de bewegwijzering optimaal voor buitenlandse bezoekers, ook langs invalswegen. Schenk veel aandacht aan de routing vanaf Utrecht-Centraal naar de binnenstad, Jaarbeurs en Uithof. • Geef plekken, waar naar verwachting veel niet-Nederlandstaligen komen, aan in de bewegwijzering en op kaartmateriaal (zoals bijvoorbeeld centrale locaties in de binnenstad, De Uithof / Utrecht Science Park). Monitor de internationale doelgroepen goed • Monitor de omvang van de verschillende internationale doelgroepen om grip te houden op trends. • Werk hierbij samen met bedrijven en instellingen die belang hebben bij deze doelgroepen. Coördineer de inzet van social media • Maak via social media bekend welke digitale informatie over Utrecht beschikbaar is (zoals de Utrecht City Guide app en vergelijkbare digitale initiatieven). Voed dit gezamenlijk met hoogwaardige content. • Monitor hoe Utrecht ervoor staat op internationale websites en social media netwerken. Biedt gratis WiFi aan • Biedt gratis WiFi aan in de binnenstad, op Utrecht Centraal en op het Utrecht Science Park. Hierdoor kunnen internationale bezoekers zonder ‘roaming’ kosten informatie over Utrecht opzoeken. Regel online boekingen beter • Maak de online ‘bewegwijzering’ beter voor online boekingen van hotels, vergaderlocaties en restaurants. • Maak daarbij gebruik van bestaande platforms, waarbij de gebruikersvriendelijkheid centraal staat. Vergroot de bekendheid van Utrecht Convention Bureau, UtrechtInc en Utrecht Valorisation Center • Breng deze structureel onder de aandacht bij medewerkers van kennisinstellingen en studenten. Vier de behaalde successen en maak de toegevoegde waarde daarvan duidelijk. Positioneer Utrecht beter op internationaal gebied • Pak het gezamenlijk op om de internationale kenniscomponent beter te verwerken in de promotie van de stad. Realiseer meer hotelkamers en andere accommodatievormen • Voorzie hiermee in een toenemende vraag en vergroot hiermee de internationale dimensie van de stad. .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. 29
Nawoord: Trude Maas - de Brouwer We wonen echt in een stad van Kennis en Cultuur. Doctorandussen en Masters alom. Goed in de analyse. Goed in de beleidsvorming. Helaas… een beetje minder goed in de uitvoering. Als we niet oppassen weten we heel precies WAT er gebeuren moet, maar niet WIE nu precies wat moet gaan doen.
‘’
Voor iedereen een taak. Hieronder ziet u mijn voorstel.
"Ter gelegenheid van de Vrede van Utrecht gaat de gemeente met ingang van 2013 als subsidie-eis aan musea stellen dat ze niet alleen Nederlandstalig zijn. De Universiteit Utrecht stelt zich tot doel om vanaf 2013 alleen nog Cum Laude Masters uit te delen aan studenten die óók iets in het buitenland hebben gedaan. Docenten vergroten de kans op promotie als ze óók in het buitenland hebben rondgekeken. Verder moet hun vak ook aantrekkelijk zijn voor buitenlandse studenten en docenten. De gemeente Utrecht wil vanaf 2013 verder met het sterker maken van de samenwerking over de grens van de provincie. Als je Amsterdam immers nog steeds voornamelijk als concurrent ziet,
30
ben je nog niet echt klaar voor het buitenland. De net opgerichte Economic Board Utrecht krijgt wat mij betreft dan ook heel snel een andere naam, die meer Noordvleugel in zich heeft. Als we op die mini schaal nog niet kunnen samenwerken zijn we in de wijde wereld van Europa geen knip voor onze neus waard. Ondernemers en Universiteit zullen vanaf 2013 meer internationale congressen aantrekken. Een mooi beoordelingscriterium voor het niveau van vakgroepen immers? En dan de bedrijven. Er komen in 2013 geen missies naar Brazilië of China, maar er worden handelsmissies georganiseerd vanuit Utrecht naar alle Europese landen die hier tijdens de Vrede van Utrecht onderhandelden. Daar heeft het programma nog wel ruimte voor. Er is genoeg cultuur om je door te laten vergezellen. Voor Koninklijke ondersteuning is het wellicht te laat, maar het Oranjefonds zit wel aan de Maliebaan. Wie weet dus. Het kost even wat energie natuurlijk. Maar het zou ook mee kunnen vallen. Want de Vrede van Utrecht staat in alle geschiedenisboekjes. Een binnenkomer hebben we in 2013 dus zeker. En er mogen dan nog geen Engelse bordjes in de binnenstad staan, mijn Amerikaanse gasten constateerden onlangs tevreden dat iedereen op straat hun Engels begreep en bovendien zeer hulpvaardig was. We kunnen het dus wél. We moeten alleen even ophouden met beschouwen. Gewoon doen, is het motto. 2013 is een prachtig excuus. Dat heb je maar een maal per 300 jaar! En nu 2018 anders loopt, is er vast nog wel wat geld (en energie) te vinden her en der." Trude Maas - de Brouwer Voorzitter Utrecht Development Board
Colofon
Samenstelling: Renée van den Bremer, Kamer van Koophandel Midden-Nederland Bewerking interviews en ‘fictieve’ personages: Martin Boisen, City Result Ontwerp en lay-out: Pier 19 Grafisch ontwerpers, Utrecht Reproductie: Libertas, Bunnik
januari 2013
31
Kamer van Koophandel Midden-Nederland Postbus 48 3500 AA Utrecht www.kvk.nl/middennederland 030-2396600 Kantoren: Tiel, Laan van Westroyen 6 Utrecht, Kroonstraat 50
32
