Utrecht gezond!

!

Utrecht gezond

2008-2013

Utrecht Noordwest Wijkgezondheidsprofiel 2010

Asn

Actieplan fase 1, 2009-2010

1

2

Inhoud

1

Inleiding

Wijkgerichte aanpak

4

Gerichte keuzes

4

Gebruikte gegevens

4

Noordwest en subwijken

4

Tabellenboek

5

2

Utrecht Noordwest

Overzichtskaart

Sociaaldemografische kenmerken

Lichamelijke gezondheid

10

Psychische gezondheid

11

Leefstijl

12

Fysieke en sociale leefomgeving

14

Informatie- en voorzieningenbehoeften

14

Zorggebruik

15

3

Aandachtsgroepen Utrecht

Volwassenen

17

Jeugd

17

6 8


3

1 Inleiding

Wijkgerichte aanpak

Gebruikte gegevens

In het kader van het convenant Utrecht gezond!

Voor dit gezondheidsprofiel is gebruikgemaakt

werken Agis Zorgverzekeringen en de gemeente

van de gegevens uit de Gezondheidspeiling 2008 en

Utrecht intensief samen aan een betere gezondheid

de Jeugdmonitor 2006-2007 en 2008-2009 van de

van Utrechtse inwoners. Hierbij geven we prioriteit

gemeente Utrecht. De gezondheidspeiling is een

aan inwoners van de aandachtswijken Noordwest,

schriftelijke enquête die elke twee jaar wordt

Overvecht, Zuid, Zuidwest en aan Leidsche Rijn als

afgenomen onder de Utrechtse bevolking van 16 jaar

snelgroeiende nieuwbouwwijk. Daarbij kiezen we

en ouder. De Jeugdmonitor wordt gehouden onder

voor een wijkgerichte aanpak om in te kunnen spelen

kinderen in groep zeven en acht van de basisschool

op de lokale gezondheids- en zorgsituatie.

(BO 7/8) en jongeren in de tweede en derde klas van het voortgezet onderwijs (VO 2/3).

Gerichte keuzes

In het profiel zijn ook gegevens over het zorggebruik

De basis voor gezondheidsbevordering en zorg is in-

opgenomen. Het gaat hierbij om het zorggebruik van

zicht in de gezondheidssituatie van de inwoners van de

de Agis verzekerden binnen de wijk Noordwest.

wijk. Het wijkgezondheidsprofiel voor Utrecht Noordwest geeft informatie over thema’s als lichamelijke en

Noordwest en subwijken

psychosociale gezondheid, leefstijl, fysieke en sociale

Noordwest bestaat uit de subwijken Ondiep/2e Daalse-

leefomgeving, behoefte aan gezondheidsinformatie

buurt, Zuilen-Noord/Oost, Zuilen-West en Pijlsweerd.

en voorzieningen in de buurt, en zorggebruik.

Ondiep en Zuilen-Oost zijn aangewezen als krachtwijk.

Veel van de problemen vragen om een gezamenlijke

De bevolkingssamenstelling en de gezondheids-

aanpak van bijvoorbeeld welzijnswerk, thuiszorg,

situatie tussen de subwijken in Noordwest verschilt

woningcorporaties, huisartsen, GG&GD en scholen.

sterk. Daarom is in dit wijkgezondheidsprofiel infor-

De gegeven informatie kan de gemeente Utrecht en

matie over zowel de totale wijk Noordwest als over de

Agis Zorgverzekeringen helpen om - samen met de

subwijken opgenomen.

lokale actoren in de wijk - gerichte keuzes te maken op het gebied van gezondheidsbevordering en zorg.

4

Tot slot is achter in dit gezondheidsprofiel een overzicht opgenomen van aandachtsgroepen waar gezondheidsproblemen meer dan gemiddeld voorkomen (op basis van leeftijd, geslacht, opleiding en etniciteit). Deze gegevens zijn gebaseerd op de hele gemeente Utrecht, maar gelden ook in Noordwest. Tabellenboek Bij dit wijkgezondheidsprofiel hoort het ‘Tabellenboek Noordwest’. In dit tabellenboek is gedetailleerde informatie over de gezondheidssituatie van de inwoners van Noordwest te vinden. U kunt dit tabellenboek vinden op www.utrechtgezond.nl. Hier kunt u ook wijkgezondheidsprofielen en tabellenboeken van de wijken Overvecht, Zuid, Zuidwest en Leidsche Rijn downloaden.


5

2 Utrecht Noordwest

Overzichtskaart Ruim vier op de vijf inwoners van Noordwest ervaart zijn gezondheid als goed. Voor de wijk en de subwijken zijn echter ook aandachtspunten te noemen.

Noord west

6

Utrecht

Ondiep, 2e Daalsebuurt

Zuilen-West

Noordwest

Zuilen-Noord/Oost

Pijlsweerd

Noordwest

Zuilen-Noord/Oost

Aandachtspunten t.o.v. Utrecht

Aandachtspunten t.o.v. Noordwest

- chronische aandoeningen ouderen

- ontevredenheid over leefomgeving

- ontbijten

- meer huisartsconsulten

- ontevredenheid over leefomgeving

- meer polikliniekbezoek neurologie en

- eenzaamheid - lage buurtcohesie

keel-, neus- en oorkunde - meer dagopnames ziekenhuis

- meer dagopnames ziekenhuis - verhoogde behoefte aan park/groenstrook

Zuilen-West Aandachtspunten t.o.v. Noordwest


- meer dagopnames ziekenhuis

Aandachtspunten t.o.v. Noordwest

- meer verstrekkingen antibiotica

- overmatig alcoholgebruik - roken - visites en telefonische consulten huisarts - meer polikliniekbezoek neurologie - meer dagopnames ziekenhuis

Pijlsweerd Aandachtspunten t.o.v. Noordwest - bewegen - verhoogde behoefte aan park/groenstrook - meer consulten huisartsenpost - meer polikliniekbezoek cardiologie - meer verstrekkingen antidepressiva


7

Sociaaldemografische kenmerken

Noordwest telt ruim 40.000 inwoners. Dit is

Figuur 1. Leeftijdsopbouw

14% van de Utrechtse bevolking. Vergeleken met Utrecht gemiddeld wonen er relatief minder jongeren en 35-64 jarigen in Noordwest (figuur 1), en veel mensen in de leeftijd van 18-34 jaar. Deze laatste groep woont vooral in de subwijken Zuilen-West en Pijlsweerd.

Figuur 2. Etnische samenstelling 0-17 jaar

18-34 jaar

35-64 jaar

65+

Ruim twee derde van de inwoners van Noordwest is van allochtone afkomst, wat vergelijkbaar is met het gemiddelde in Utrecht. De grootste allochtone groepen zijn Marokkaans (9%) en Turks (6%) (figuur 2). Veel Marokkanen wonen in de subwijk Zuilen-Noord/Oost. In Noordwest is 5% van de huishoudens een éénoudergezin. Dat is Nederlands

Marokkaans

Turks

Overig*

* Overig: Surinaams/Antilliaans, Overig Westers, Overig niet-Westers.

8

gelijk aan het stadsgemiddelde.

In Noordwest wonen relatief veel mensen

Figuur 3. Werk en inkomen

(40%) met een laag opleidingsniveau (LO of

*

MAVO/LBO) en 11% van de inwoners heeft geen werk. Bijna twee derde van de inwoners

*

heeft een inkomen beneden modaal en ruim een kwart van de inwoners heeft moeite met rondkomen. Ten opzichte van de wijk

*

hebben de inwoners van de subwijk Ondiep,

*

2e Daalsebuurt meer dan gemiddeld moeite met rondkomen en vaker een inkomen beneden modaal. In de subwijk Zuilen-West is dit minder dan gemiddeld (figuur 3).

Lage opleiding**

Geen werk

Moeite met rondkomen

Inkomen beneden modaal

* Percentage wijkt significant af van het gemiddelde in Noordwest. ** Voor opleiding is niet getoetst op verschillen.

Utrecht


Zuilen-Noord/Oost

Zuilen-West


Pijlsweerd 9

Lichamelijke gezondheid

In Noordwest ervaren 17% van de volwassenen

Daarnaast komen beperkingen in gehoor en/of zicht-

(figuur 4) en kinderen in BO 7/8 en 22% van de jeugd

vermogen ook meer voor onder ouderen in Noordwest

in VO 2/3 de eigen gezondheid als matig tot slecht.

(26% t.o.v. 14% gemiddeld in Utrecht).

Dit is vergelijkbaar met het stadsgemiddelde. Het aantal volwassenen met één of meerdere aandoe-

Figuur 4. Lichamelijke gezondheid

ningen of ziekten (52%) is gelijk aan het gemiddelde in Utrecht. Het aantal ouderen met één of meerdere aandoeningen of ziekten is echter hoger dan gemiddeld, namelijk 86% t.o.v. 77%. Aandoeningen aan het bewegingsapparaat (27%), hoge bloeddruk (12%) en astma/COPD (10%) komen het meest voor in Noordwest. Daarnaast komt perifeer vaatlijden (vernauwing van de bloedvaten in de buik of benen) meer voor dan gemiddeld in Utrecht. In de subwijken van Noordwest heeft ongeveer een kwart van de ouderen minimaal één beperking in de algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL), behalve in de subwijk Zuilen-West (5%). In Utrecht is dit gemiddeld 13%.

10

Matig tot slecht ervaren gezondheid

Min.1 ziekte/ aandoening (<55)

Min.1 ziekte/ aandoening (≥55)

Psychische gezondheid

De psychische gezondheid van de volwassenen in

Figuur 5. Psychische gezondheid

Noordwest is vergelijkbaar met het Utrechtse gemiddelde. Zo heeft 6% van de volwassenen een hoog risico op stemmingsproblemen, 11% heeft een depressie en 13% van de volwassenen heeft het gevoel van onvoldoende regie over het eigen leven. Wel zijn er kleine verschillen tussen de subwijken (figuur 5). Een kwart van de jongeren in VO 2/3 heeft een ongunstig psychisch welbevinden ten opzichte van 17% gemiddeld in Utrecht. Het aantal kinderen in BO 7/8 met een lage score op zelfvertrouwen (18%) en jongeren in VO 2/3 met een negatieve score op zelfbeeld (16%) is vergelijkbaar met het gemiddelde in Utrecht.

Utrecht


Matig tot hoog risico stemmingsproblemen

Zuilen-Noord/Oost

Hoog risico stemmingsproblemen

Zuilen-West


Onvoldoende gevoel regie eigen leven

Pijlsweerd 11

Leefstijl

In Noordwest heeft 43% van de volwassenen over-

Figuur 6. Leefstijl volwassenen

gewicht (inclusief obesitas) en 12% obesitas, wat ver-

*

gelijkbaar is met het stadsgemiddelde (39% en 10%). In de subwijk Zuilen-Noord/Oost komt relatief veel overgewicht voor (49%) (figuur 6). Obesitas komt het meest voor in de subwijken Zuilen-Noord/Oost en Ondiep, 2e Daalsebuurt (14%). Relatief veel mensen in Noordwest (20% t.o.v. 16% gemiddeld in Utrecht) voldoen niet aan de ontbijtnorm (≥ 5 dagen per week ontbijten). Het aantal volwassenen dat voldoet aan de beweegnorm is gelijk aan het Utrechts gemiddelde (38%). Inwoners van de subwijk Pijlsweerd voldoen het minst aan de beweegnorm,

Overgewicht

Obesitas

<5 dagen per week ontbijten

Voldoet niet aan beweegnorm

Roken

Overmatig alcoholgebruik

* Percentage wijkt significant af van het gemiddelde in Noordwest.

58% van hen beweegt te weinig. In Noordwest rookt 28% van de volwassenen. De subwijk Ondiep, 2e Daalsebuurt is één van de subwijken met het grootste aandeel rokers (34%) in Utrecht. 11% van de volwassenen gebruikt overmatig alcohol. In Ondiep, 2e Daalsebuurt en Pijlsweerd is het overmatig alcoholgebruik wat hoger dan in Zuilen-Noord/ Oost en Zuilen-West (14% t.o.v. 10%), maar wel vergelijkbaar met het Utrechtse gemiddelde.

Utrecht 12


Zuilen-Noord/Oost

Zuilen-West

Pijlsweerd

Overgewicht komt bij de jeugd in VO 2/3 meer voor

Tabel 1. Leefstijl jeugd

vergeleken met het gemiddelde in Utrecht (18% t.o.v. 12%), evenals onvoldoende ontbijten (36% t.o.v. 22%) (tabel 1). Kinderen in BO 7/8 voldoen eveneens minder vaak aan de ontbijtnorm dan gemiddeld in Utrecht (26% t.o.v. 14%). Daarnaast sport een groter deel van hen weinig (24% t.o.v. 17%). Wat betreft roken en alcoholgebruik is de jeugd in Noordwest vergelijkbaar met het Utrechts gemiddelde.

Utrecht

Noordwest

BO 7/8 < 5 dagen per week ontbijten

14%

26% *

Sport weinig

17%

24% *

Roken (ooit)

5%

7%

Alcoholgebruik (ooit)

39%

37%

Overgewicht

12%

18% *

< 5 dagen per week ontbijten

22%

36% *

Voldoet niet aan beweegnorm

38%

43%

Roken (nu)

12%

13%

Alcoholgebruik (ooit)

42%

39%

VO 2/3

* Percentage wijkt significant af van het gemiddelde in Utrecht.


13

Fysieke en sociale leefomgeving

Volwassenen in Noordwest zijn vaker ontevreden over

Informatie- en voorzieningenbehoeften

hun leefomgeving dan gemiddeld in Utrecht (14%

Inwoners van Noordwest hebben de meeste behoefte

t.o.v. 9%). Vooral de inwoners uit Ondiep, 2 Daalse-

aan informatie over het verbeteren van de woon-

buurt en Zuilen-Noord/Oost zijn ontevreden. Relatief

omstandigheden (12%) en verminderen van spanning

vaker tevreden over de leefomgeving zijn de inwoners

en stress (11%). Daarnaast hebben ze ook een grote

van Pijlsweerd (figuur 7). Ook relatief veel kinderen en

behoefte aan een park/groenstrook (24%).

jongeren zijn niet tevreden met hun woonomgeving

Ten opzichte van Utrecht gemiddeld hebben ze geen

(BO 7/8: 17%, VO 2/3: 23%).

verhoogde behoefte aan informatie over gezond-

In Noordwest ervaart 73% van de inwoners een lage

heidsonderwerpen.

e

buurtcohesie (t.o.v. 50% gemiddeld in Utrecht). Matig tot sterke eenzaamheid (39%) en sterke eenzaamheid

Figuur 7. Fysieke en sociale leefomgeving

(10%) komen in de wijk ook meer voor dan gemiddeld in de stad. Matig tot sterke eenzaamheid komt met name voor in de subwijk Zuilen-Noord/Oost (43%), en sterke eenzaamheid in Zuilen-Noord/Oost en Pijlsweerd (11%). Het aantal jongeren in Noordwest met een chronisch ziek of verslaafd gezinslid (BO 7/8: 18%) of langdurig ziek gezinslid (VO 2/3: 30%) wijkt niet af van het stadsgemiddelde, evenals het aantal volwassen mantelzor-

*

gers (10%). Het aantal volwassenen dat ooit slachtoffer van huiselijk geweld is geweest, is ook vergelijkbaar (7%). 20% van de kinderen in BO 7/8 en 32% van de jongeren in VO 2/3 ervaren problemen thuis. Dit is vergelijkbaar met Utrecht gemiddeld.

Utrecht 14


Ontevreden woonomgeving

Lage buurtcohesie

Sterk eenzaam

* Percentage wijkt significant af van het gemiddelde in Noordwest.

Zuilen-Noord/Oost

Zuilen-West

Pijlsweerd

Zorggebruik

Het gebruik van de huisartszorg in de wijk komt

Het zorggebruik op basis van zelfrapportage (data

overeen met wat verwacht wordt op basis van de

gemeente) voor paramedische zorg (fysiotherapie

samenstelling van de populatie. Op subwijkniveau

23%, diëtist 5%), thuiszorg (3%) en GGZ zorg (14%) is

zijn er wel enige verschillen (tabel 2).

in Noordwest vergelijkbaar met Utrecht gemiddeld.

Zo wordt in de subwijken Ondiep, 2e Daalsebuurt en

Wel wordt in de subwijk Zuilen-Noord/Oost verge-

Pijlsweerd meer dan verwacht gebruikgemaakt van

leken met Utrecht relatief veel gebruikgemaakt van

visites en de huisartsenpost. Inwoners uit Ondiep,

fysiotherapie (30% t.o.v. 21%) en in de subwijk Pijls-

2 Daalsebuurt maken ook meer gebruik van de telefo-

weerd maakt een relatief groot deel van de inwoners

nische consulten.

gebruik van de GGZ zorg (19% t.o.v. 10%).

e

Tabel 2. Zorggebruik huisarts Utrecht

Ondiep

Consult huisarts

75%

76%

Zuilen NO 77% *

Zuilen W 73%

Pijlsweerd 73% *

Visites huisarts

11%

13% *

11%

9% **

11%

* Percentage is meer dan 10% hoger dan verwacht op basis van de samenstelling van de populatie. ** Percentage is meer dan 10% lager dan verwacht op basis van de samenstelling van de populatie.


15

In de wijk wordt relatief weinig gebruikgemaakt van

Bovenstaande gegevens1) komen voornamelijk uit de

verloskunde en kraamzorg. Het aantal verzekerden dat

databases met gegevens over verzekerden van Agis.

in 2007 een poliklinische (48%) of klinische behande-

De gegevens van de gemeente over zorggebruik op

ling (10%) had, wijkt niet af. Het aantal dagopnames

basis van zelfrapportage zijn apart weergegeven.

is echter in de hele wijk (9%) - behalve in de subwijk

Data over zorggebruik en medicatieverstrekkingen

Pijlsweerd (7%) - hoger dan verwacht op basis van de

van Agis zijn afgezet tegen de Agis norm. Deze norm

populatiesamenstelling.

is gebaseerd op de landelijke gegevens van de Agis

83% van de verzekerden heeft in 2008 een be-

populatie en gecorrigeerd voor de samenstelling van

paalde medicatie gehad. Gezien de samenstelling

de populatie (leeftijd, geslacht, chronische ziekte,

van de populatie is dit in lijn met de verwachting.

wonen in een achterstandswijk).

In tabel 3 staan gegevens over een aantal specifieke medicatieverstrekkingen. Tabel 3. Medicatieverstrekkingen

Utrecht

Ondiep

Zuilen NO

Zuilen W

Pijlsweerd

Medicatieverstrekkingen

81%

83%

83%

81%

81%

Antidepressiva

11%

12%

11%

9% **

12% *

Antibiotica

30%

29%

31% *

30% *

25% **

Cholesterolverlagers

16%

18% *

14%

15%

17%

* Percentage is meer dan 10% hoger dan verwacht op basis van de samenstelling van de populatie. ** Percentage is meer dan 10% lager dan verwacht op basis van de samenstelling van de populatie.

1)

16

Uitgebreide uitleg hierover vindt u in het tabellenboek via de website www.utrechtgezond.nl.

Aandachtsgroepen Utrecht

Volwassenen

basis van etniciteit, leeftijd, geslacht en opleiding. Het

In tabel 4 (pagina 18) staan voor volwassenen per on-

gaat hierbij om jongeren uit groep zeven en acht van

derwerp de aandachtsgroepen in Utrecht aangegeven

de basisschool (BO 7/8) en de tweede en derde klas

op basis van etniciteit, opleiding, leeftijd en geslacht.

van het voortgezet onderwijs (VO 2/3). Een groep

Een groep wordt als aandachtsgroep aangeduid als

wordt als aandachtsgroep aangeduid als een bepaald

een bepaald gezondheidsprobleem significant vaker

gezondheidsprobleem significant meer voorkomt dan

voorkomt dan gemiddeld in Utrecht. Wat betreft zorg-

gemiddeld in Utrecht.

gebruik worden de aandachtsgroepen gedefinieerd als groepen met een zorggebruik dat significant hoger is

Tabellenboek

dan gemiddeld in Utrecht (zelfrapportage), dan wel

In het tabellenboek staan de prevalenties van de

meer dan 10% hoger is dan het verwachte zorggebruik

onderwerpen per aandachtsgroep weergegeven voor

op basis van de Agis norm (data Agis).

Utrecht als geheel. Het tabellenboek is te vinden op www.utrechtgezond.nl.

Jeugd In tabel 5 (pagina 19) staan per onderwerp voor de jeugd de aandachtsgroepen in Utrecht aangegeven op


17

Tabel 4. Aandachtsgroepen Utrecht Volwassenen

Etniciteit**

Opleiding

NL M T S/A OW ONW LO MAVO HAVO HBO LBO VWO WO MBO

Leeftijd 19- 39

40- 54

55- 64

Geslacht 65- 79

80+

M

Gezondheid X X X X X X X X Matig/slecht ervaren gezondheid X X X X X X Minimaal 1 ziekte of aandoening X X X X X X Hoog risico stemmingsproblemen X X X Angststoornis X X X X Depressie X X X X X X X Onvoldoende gevoel regie eigen leven Leefstijl X X X X X X X X Overgewicht (incl. obesitas) X X X X X X < 5 dagen per week ontbijten X X X X X X Voldoet niet aan beweegnorm X X X Roken X X X Overmatig alcoholgebruik Leefomgeving X X X X X X Ontevreden woonomgeving X X X X Lage buurtcohesie X X X X X Sterk eenzaam X X Ooit slachtoffer huiselijk geweld X X X X X Geeft intensieve mantelzorg Zorg X X X X X Huisartsbezoek X X Bezoek fysiotherapeut X X X X Bezoek diëtist X Bezoek aan minimaal 1 zorgverlener GGZ* X Medicatieverstrekkingen totaal X Verstrekking antidepressiva * Consult bij RIAGG/GGZ, algemeen maatschappelijk werk, centrum voor alcohol en drugs, vrijgevestigd psycholoog, vrijgevestigd psychiater en/of sociaal psychiatrisch verpleegkundige/praktijkondersteuner GGZ. ** NL: Nederlands, M: Marokkaans, T: Turks, S/A: Surinaams/Antilliaans, OW: Overig Westers, ONW: Overig niet-Westers.

18

V

X X

X X

X

Tabel 5. Aandachtsgroepen Utrecht Jeugd

Etniciteit*

Opleiding

NL M T S/A O VMBO

Leeftijd

HAVO VWO

≤10

11

12

13

Geslacht 14

15

≥16

M

V

Gezondheid X X Matig/slecht ervaren gezondheid BO 7/8 X X X Matig/slecht ervaren gezondheid VO 2/3 X Lage score op zelfvertrouwen BO 7/8 X Ongunstig psychisch welbevinden VO 2/3 X X Negatieve score op zelfbeeld VO 2/3 Leefstijl X X X X Overgewicht VO 2/3 X X X X < 5 dagen per week ontbijten BO 7/8 X X X X X < 5 dagen per week ontbijten VO 2/3 X X X Sport weinig BO 7/8 X X X X Voldoet niet aan beweegnorm VO 2/3 X X Roken (ooit) BO 7/8 X X X Roken (actueel) VO 2/3 X X X Alcoholgebruik (ooit) BO 7/8 X X X X X Alcoholgebruik (ooit) VO 2/3 Leefomgeving X Vindt eigen buurt niet leuk BO 7/8 X X X X Ontevreden eigen buurt VO 2/3 Ervaart problemen thuis BO 7/8 X X X Ervaart problemen thuis VO 2/3 Chronisch ziek of verslaafd gezinslid BO 7/8 X Langdurig ziek gezinslid VO 2/3 * NL: Nederlands, M: Marokkaans, T: Turks, S/A: Surinaams/Antilliaans, O: Overig Westers en Overig niet-Westers.


19

Agis Zorgverzekeringen Bezoekadres Van Asch van Wijckstraat 55 3811 LP Amersfoort

Postadres Postbus 2423 3500 GK Utrecht

Postadres Postbus 19 3800 HA Amersfoort

April 2010 www.utrechtgezond.nl E-mail: [email protected] 20

Fotografie: Sietse Brouwer

a.2572am65.10.1

GG&GD Utrecht Bezoekadres Jaarbeursplein 17 3521 AN Utrecht

Utrecht gezond!

Recommend Documents