Utrecht gezond!

!

Utrecht gezond

2008-2013

Utrecht Zuid Wijkgezondheidsprofiel 2010

Asn

Actieplan fase 1, 2009-2010

1

2

Inhoud

1

Inleiding

Wijkgerichte aanpak

4

Gerichte keuzes

4

Gebruikte gegevens

4

Utrecht Zuid en subwijken

4

Tabellenboek

5

2

Utrecht Zuid

Overzichtskaart

Sociaaldemografische kenmerken

Lichamelijke gezondheid

10

Psychische gezondheid

11

Leefstijl

12

Fysieke en sociale leefomgeving

13

Informatie- en voorzieningenbehoeften

14

Zorggebruik

15

3

Aandachtsgroepen Utrecht

Volwassenen

16

Jeugd

18

6 8


3

1 Inleiding

Wijkgerichte aanpak

Gebruikte gegevens

In het kader van het convenant Utrecht gezond! wer-

Voor dit gezondheidsprofiel is gebruikgemaakt van

ken Agis Zorgverzekeringen en de gemeente Utrecht

de gegevens uit de Gezondheidspeiling 2008 en

intensief samen aan een betere gezondheid van

de Jeugdmonitor 2006-2007 en 2008-2009 van de

Utrechtse inwoners. Hierbij geven we prioriteit aan

gemeente Utrecht. De gezondheidspeiling is een

inwoners van de aandachtswijken Utrecht Zuid, Over-

schriftelijke enquête die elke twee jaar wordt afge-

vecht, Noordwest, Zuidwest en aan Leidsche Rijn als

nomen onder de Utrechtse bevolking van 16 jaar

snelgroeiende nieuwbouwwijk. Daarbij kiezen we voor

en ouder. De Jeugdmonitor wordt gehouden onder

een wijkgerichte aanpak om in te kunnen spelen op de

kinderen in groep zeven en acht van de basisschool

lokale gezondheids- en zorgsituatie.

(BO 7/8) en jongeren in de tweede en derde klas van het voortgezet onderwijs (VO 2/3).

Gerichte keuzes

In het profiel zijn ook gegevens over het zorggebruik

De basis voor gezondheidsbevordering en zorg is in-

opgenomen. Het gaat hierbij om het zorggebruik van

zicht in de gezondheidssituatie van de inwoners van

de Agis verzekerden binnen de wijk Zuid.

de wijk. Het wijkgezondheidsprofiel voor Utrecht

4

Zuid geeft informatie over thema’s als lichamelijke en

Zuid en subwijken

psychosociale gezondheid, leefstijl, fysieke en sociale

Utrecht Zuid bestaat uit de subwijken Nieuw Hoog-

leefomgeving, behoefte aan gezondheidsinformatie

raven/Bokkenbuurt, Oud Hoograven/Tolsteeg en

en voorzieningen in de buurt, en zorggebruik.

Lunetten. Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt en Oud

Veel van de problemen vragen om een gezamenlijke

Hoograven/Tolsteeg zijn samen als krachtwijk Hoog-

aanpak van bijvoorbeeld welzijnswerk, thuiszorg,

raven aangewezen.

woningcorporaties, huisartsen, GG&GD en scholen.

De bevolkingssamenstelling en de gezondheids-

De gegeven informatie kan de gemeente Utrecht en

situatie tussen de subwijken in Zuid verschilt sterk.

Agis Zorgverzekeringen helpen om - samen met de

Daarom is in dit wijkgezondheidsprofiel informatie

lokale actoren in de wijk - gerichte keuzes te maken op

over zowel de totale wijk Zuid als over de subwijken

het gebied van gezondheidsbevordering en zorg.

opgenomen.

Tot slot is achter in dit gezondheidsprofiel een overzicht opgenomen van aandachtsgroepen waar gezondheidsproblemen meer dan gemiddeld voorkomen (op basis van leeftijd, geslacht, opleiding en etniciteit). Deze gegevens zijn gebaseerd op de hele gemeente Utrecht, maar gelden ook in Zuid. Tabellenboek Bij dit wijkgezondheidsprofiel hoort het ‘Tabellenboek Zuid’. In dit tabellenboek is gedetailleerde informatie over de gezondheidssituatie van de inwoners van Utrecht Zuid te vinden. U kunt dit tabellenboek vinden op www.utrechtgezond.nl. Hier kunt u ook wijkgezondheidsprofielen en tabellenboeken van de wijken Noordwest, Overvecht, Zuidwest en Leidsche Rijn downloaden.


5

2 Utrecht Zuid

Overzichtskaart Bijna negen op de tien inwoners van Zuid ervaart zijn gezondheid als goed. Ook wordt in de wijk de beweegnorm vaker gehaald en minder vaak overmatig alcohol gedronken dan gemiddeld in Utrecht. Voor de wijk en de subwijken zijn echter ook aandachtspunten en behoeften te noemen.

Zuid

Utrecht

6

Nieuw Hoograven/

Oud Hoograven/

Bokkenbuurt

Tolsteeg

Lunetten

Zuid

Oud Hoograven/Tolsteeg

Aandachtspunten t.o.v. Utrecht

Aandachtspunten t.o.v. Zuid

- meer huisartsconsulten

- meer medicatieverstrekkingen

- meer consulten huisartsenpost Verhoogde behoefte t.o.v. Utrecht Verhoogde behoefte t.o.v. Utrecht

- tandarts in de buurt


- sportvoorzieningen in de buurt

- sportvoorzieningen in de buurt Lunetten Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt



- chronische aandoeningen volwassenen

- ervaren gezondheid

- meer huisartsconsulten

- aandoeningen aan het bewegingsapparaat - angststoornis - onvoldoende regie eigen leven

Verhoogde behoefte t.o.v. Utrecht - ondersteuning bij verminderen spanning/ stress

- ontevreden over leefomgeving


- lage buurtcohesie

- sportvoorzieningen in de buurt

- meer huisartsconsulten - meer medicatieverstrekkingen Verhoogde behoefte t.o.v. Utrecht - tandarts in de buurt


7

Sociaaldemografische kenmerken

De wijk Zuid telt ruim 26.000 inwoners. Dit

Figuur 1. Leeftijdsopbouw

is 9% van de Utrechtse bevolking. De leeftijdsopbouw in Zuid is gelijk aan het Utrechtse gemiddelde. In de subwijk Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt is het aandeel jongeren en 65-plussers iets hoger en het aandeel 35-64 jarigen kleiner. In de subwijk Oud Hoograven/Tolsteeg is de groep 18-34 jaar en 65-plussers iets groter. De groep 3564 jarigen is weer iets groter in de subwijk Lunetten (figuur 1). Figuur 2. Etnische samenstelling

0-17 jaar

18-34 jaar

35-64 jaar

65+

De etnische samenstelling van Zuid komt redelijk overeen met het Utrechts gemiddelde. 29% is van allochtone afkomst t.o.v. 31% gemiddeld in Utrecht. De grootste allochtone groepen zijn Marokkaans (9%) en Surinaams/Antilliaans (4%). Er zijn echter wel grote verschillen in subwijken (figuur 2). Zo is in de subwijk Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt 51% van de inwoners van allochtone afkomst en in de subwijk Lunetten 24%. Het Nederlands

Marokkaans

Turks

Overig*

* Overig: Surinaams/Antilliaans, Overig Westers, Overig niet-Westers.

8

aantal éénoudergezinnen in Zuid is gelijk aan het Utrechts gemiddelde (5% van de huishoudens).

Het opleidingsniveau in Zuid is vergelijkbaar

Figuur 3. Werk en inkomen

met het stadsgemiddelde. In figuur 3 is te zien dat in de subwijk Nieuw Hoograven/

*

Bokkenbuurt relatief veel mensen wonen met een laag opleidingsniveau (45% t.o.v. 31% gemiddeld in Utrecht). In de subwijken

*

Oud Hoograven/Tolsteeg en Lunetten wonen minder mensen met een laag opleidings-

*

niveau dan gemiddeld in Utrecht. Wat betreft werk en inkomen is Zuid een ge-

*

Hoograven/Bokkenbuurt zijn meer inwo-

Lage opleiding**

ners (12%) werkloos, werkzoekend, arbeidsongeschikt of bijstandsgerechtigd en heeft een groter deel (46%) van de inwoners een

*

*

middelde wijk. Echter, in de subwijk Nieuw

Geen werk

Moeite met rondkomen

Inkomen beneden modaal

* Percentage wijkt significant af van het gemiddelde in Zuid. ** Voor opleiding is niet getoetst op verschillen.

inkomen beneden modaal dan gemiddeld in Zuid.

Utrecht

Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt

Oud Hoograven/Tolsteeg Actieplan fase 1, 2009-2010

Lunetten 9

Lichamelijke gezondheid

Volwassenen in Zuid ervaren hun gezondheid even

Daarnaast geeft 28% van de ouderen aan een

positief als gemiddeld in Utrecht, behalve in de sub-

beperking in gehoor en/of zichtvermogen te hebben

wijk Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt (figuur 4).

(t.o.v. 14%). Het aantal ouderen met deze beperkingen

De ervaren gezondheid van leerlingen in VO 2/3 is

verschilt gemiddeld over de wijk niet met het stads-

vergelijkbaar met het stadsgemiddelde, 19% ervaart

gemiddelde.

de eigen gezondheid als matig tot slecht. Wel ervaren in Zuid meer kinderen in BO 7/8 dan gemiddeld in Utrecht hun gezondheid als matig tot slecht (23%

Figuur 4. Lichamelijke gezondheid

t.o.v. 13%). In Zuid heeft de helft van de volwassenen en bijna drie kwart van de ouderen één of meer aandoeningen of ziekten. Dit is vergelijkbaar met het Utrechtse ge-

*

*

middelde. In de subwijk Lunetten hebben relatief veel volwassenen één of meer aandoeningen of ziekten (55%). In de subwijk Oud Hoograven/Tolsteeg hebben relatief weinig volwassenen (43%) en ouderen (60%) één of meerdere aandoeningen of ziekten.

*

De top drie van lichamelijke aandoeningen en ziekten in Zuid is: aandoeningen aan het bewegingsapparaat (22%), hoge bloeddruk (11%) en astma/COPD (9%). Gewrichtsslijtage komt in de subwijk Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt meer voor dan gemiddeld in Utrecht. In deze subwijk hebben ook meer ouderen dan gemiddeld één of meerdere beperkingen bij het uitvoeren van algemeen dagelijkse levensverrichtingen (ADL) (21% t.o.v. 13%).

10

Matig tot slecht ervaren gezondheid

Min.1 ziekte/ aandoening (<55)

Min.1 ziekte/ aandoening (≥55)

* Percentage wijkt significant af van het gemiddelde in Zuid.

Psychische gezondheid

De psychische gezondheid van de volwassen inwo-

Figuur 5. Psychische gezondheid

ners van Zuid is vergelijkbaar met het gemiddelde in

*

Utrecht. Zo heeft 6% van de volwassenen een hoog risico op stemmingsproblemen, 7% heeft een depressie en 11% heeft het gevoel van onvoldoende regie

*

over het eigen leven. Wel hebben inwoners van de subwijk Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt meer dan ge-

*

middeld in de wijk een angststoornis en het gevoel van

Hoog risico stemmingsproblemen

onvoldoende regie over het eigen leven (figuur 5). In Zuid hebben minder leerlingen in VO 2/3 dan gemiddeld in Utrecht een ongunstig psychisch welbevin-

Depressie

Angststoornis

Onvoldoende gevoel regie eigen leven


den (11% t.o.v. 17%). Een lage score op zelfvertrouwen komt in Zuid bij evenveel kinderen in BO 7/8 voor als gemiddeld in Utrecht (23%), en het aantal leerlingen in VO 2/3 met een negatieve score op zelfbeeld is ook gemiddeld (11%).

Utrecht



Lunetten 11

Leefstijl

Overgewicht (inclusief obesitas) komt onder volwassenen in Zuid evenveel voor als gemiddeld in Utrecht (38%). Wel heeft een meer dan gemiddeld aantal inwoners obesitas in de subwijk Oud Hoograven/ Tolsteeg (tabel 1). In Zuid voldoen relatief veel volwassenen aan de beweegnorm (70%) en ook het overmatig alcoholgebruik in de wijk (9%) - en dan met name in de subwijk Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt (4%) - is lager dan gemiddeld in Utrecht. De leefstijl van de jeugd in Zuid wijkt niet af van het gemiddelde in Utrecht (tabel 2). De leefstijl van zowel de jeugd in BO 7/8 als VO 2/3 is vergelijkbaar met het stadsgemiddelde.

Tabel 2. Leefstijl jeugd

Utrecht

Zuid

BO 7/8 < 5 dagen per week ontbijten

14%

17%

Sport weinig

17%

17%

Roken (ooit)

5%

4%

Alcoholgebruik (ooit)

39%

39%

VO 2/3 Overgewicht

12%

10%

< 5 dagen per week ontbijten

22%

18%

Voldoet niet aan beweegnorm

38%

41%

Roken (nu)

12%

9%

Alcoholgebruik (ooit)

42%

39%

Tabel 1. Leefstijl volwassenen

12

Utrecht

Nieuw Hoograven/ Bokkenbuurt

Oud Hoograven/ Tolsteeg

Lunetten

Overgewicht

39%

40%

37%

38%

Obesitas

10%

10%

15%

9%

< 5 dagen per week ontbijten

16%

15%

16%

14%

Voldoet niet aan beweegnorm

38%

26%

34%

28%

Roken (nu)

25%

25%

23%

24%

Overmatig alcoholgebruik

13%

4%

9%

11%

Fysieke en sociale leefomgeving

In Zuid is 7% van de volwassenen ontevreden over de

8% van de volwassenen in Zuid is ooit slachtoffer ge-

leefomgeving en ervaart 60% een lage buurtcohesie,

weest van huiselijk geweld. Dit percentage is verge-

dat wil zeggen weinig gevoel van samenwerking en

lijkbaar met het stadsgemiddelde. Een groter deel van

vertrouwen. Dit is vergelijkbaar met het stadsgemid-

de kinderen in BO 7/8 dan gemiddeld in Utrecht (37%

delde. Inwoners van de subwijk Nieuw Hoograven/

t.o.v. 23%) ervaart problemen thuis. Voor de leerlingen

Bokkenbuurt zijn het minst tevreden over hun woon-

in VO 2/3 is dat gelijk aan Utrecht gemiddeld (28%).

omgeving. In deze subwijk ervaart ook een groter deel van de inwoners een lage buurtcohesie (73%) (figuur 6).

Figuur 6. Fysieke en sociale leefomgeving

Daarnaast zijn één op de tien kinderen in BO 7/8 en

*

15% van de leerlingen in VO 2/3 ontevreden over hun woonomgeving. Het aantal volwassenen dat sterk eenzaam is (6%), is vergelijkbaar met het gemiddelde in Utrecht. In de subwijk Oud Hoograven/Tolsteeg zijn relatief minder volwassenen matig tot sterk eenzaam vergeleken met de totale wijk Zuid (25% t.o.v. 33%).

*

Zowel het aantal jongeren dat een chronisch ziek of verslaafd gezinslid (BO 7/8) of een langdurig ziek gezinslid (VO 2/3) heeft (beide 26%), als het aantal

Ontevreden woonomgeving

volwassenen (10%) dat intensieve mantelzorg geeft in Zuid is vergelijkbaar met het gemiddelde in Utrecht.

Utrecht

Lage buurtcohesie

Sterk eenzaam




Lunetten 13

Informatie- en voorzieningenbehoeften

Volwassenen in Zuid hebben een gemiddelde behoefte aan informatie of hulp op het gebied van gezondheid, al is er in de subwijk Lunetten wel een verhoogde behoefte aan informatie over het verminderen van stress. In Zuid is meer dan gemiddeld in Utrecht behoefte aan tandartsen en sportvoorzieningen in de buurt.

Tabel 3. Zorggebruik Utrecht


Lunetten

Consult huisarts

73%

78% *

75%

75% *

Lang consult huisarts

26%

30% *

24% **

22%

Huisartsenpost

14%

19% *

18%

14% **

Gynaecologie

5%

6% *

4% *

4% **

* Percentage is meer dan 10% hoger dan verwacht op basis van de samenstelling van de populatie. ** Percentage is meer dan 10% lager dan verwacht op basis van de samenstelling van de populatie.

14


Zorggebruik

Het gebruik van de huisartsenzorg is voor zowel

Dit geldt ook voor het aantal medicatieverstrek-

de consulten, visites, telefonische consulten en con-

kingen. Deze is in de subwijken Nieuw Hoograven/

sulten bij de praktijkondersteuner als het bezoek aan

Bokkenbuurt en Oud Hoograven/Tolsteeg hoger

de huisartsenpost hoger dan verwacht op basis van

dan verwacht op basis van de samenstelling van de

de samenstelling van de populatie in Zuid (tabel 3,

populatie (tabel 4).

pagina 14). Het zorggebruik op basis van zelfrapportage (data

Bovenstaande gegevens1) komen voornamelijk uit de

gemeente) voor paramedische zorg (fysiotherapie

databases met gegevens over verzekerden van Agis.

22%, diëtist 5%), thuiszorg (4%) en GGZ zorg (13%) is

De gegevens van de gemeente over zorggebruik op

in Zuid vergelijkbaar met het stadsgemiddelde.

basis van zelfrapportage zijn apart weergegeven. Data

Bijna de helft van de inwoners heeft in 2007 een po-

over zorggebruik en medicatieverstrekkingen van Agis

liklinische behandeling ondergaan, wat gemiddeld is.

zijn afgezet tegen de Agis norm. Deze norm is geba-

Voor gynaecologie is in de subwijken Oud Hoograven/

seerd op de landelijke gegevens van de Agis populatie

Tolsteeg en Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt sprake

en gecorrigeerd voor de samenstelling van de popula-

van een hogere consumptie dan verwacht op basis van

tie (leeftijd, geslacht, chronische ziekte, wonen in een

de samenstelling van de populatie.

achterstandswijk).

Tabel 4. Medicatieverstrekkingen Utrecht



Lunetten

Totaal

81%

82% *

84% *

80%

Antidepressiva

11%

12% *

10% *

11%

Maagmiddelen

22%

27% *

24% *

20%

Cholesterolverlagers

14%

14% *

17% *

14%

* Percentage is meer dan 10% hoger dan verwacht op basis van de samenstelling van de populatie.

1)

Uitgebreide uitleg hierover vindt u in het tabellenboek via de website www.utrechtgezond.nl.


15

3 Aandachtsgroepen Utrecht

Volwassenen In tabel 5 staan voor volwassenen per onderwerp de aandachtsgroepen in Utrecht aangegeven op basis van etniciteit, opleiding, leeftijd en geslacht. Een groep wordt als aandachtsgroep aangeduid als een bepaald gezondheidsprobleem significant vaker voorkomt dan gemiddeld in Utrecht. Wat betreft zorggebruik worden de aandachtsgroepen gedefinieerd als groepen met een zorggebruik dat significant hoger is dan gemiddeld in Utrecht (zelfrapportage), dan wel meer dan 10% hoger is dan het verwachte zorggebruik op basis van de Agis norm (data Agis). Tabellenboek In het tabellenboek staan de prevalenties van de onderwerpen per aandachtsgroep weergegeven; zowel per wijk als voor Utrecht als geheel. Het tabellenboek is te vinden op www.utrechtgezond.nl.

16

Tabel 5. Aandachtsgroepen Utrecht Volwassenen

Etniciteit**

Opleiding

NL M T S/A OW ONW LO MAVO HAVO HBO LBO VWO WO MBO

Leeftijd 19- 39

40- 54

55- 64

Geslacht 65- 79

80+

M

Gezondheid X X X X X X X X Matig/slecht ervaren gezondheid X X X X X X Minimaal 1 ziekte of aandoening X X X X X X Hoog risico stemmingsproblemen X X X Angststoornis X X X X Depressie X X X X X X X Onvoldoende gevoel regie eigen leven Leefstijl X X X X X X X X X Overgewicht (incl. obesitas) X X X X X X X < 5 dagen per week ontbijten X X X X X X Voldoet niet aan beweegnorm X X X Roken X X X Overmatig alcoholgebruik Leefomgeving X X X X X X Ontevreden woonomgeving X X X X Lage buurtcohesie X X X X X Sterk eenzaam X X Ooit slachtoffer huiselijk geweld X X X X X Geeft intensieve mantelzorg Zorg X X X X X X Huisartsbezoek X X Bezoek fysiotherapeut X X X X X Bezoek diëtist X Bezoek aan minimaal 1 zorgverlener GGZ* X Medicatieverstrekkingen totaal X Verstrekking antidepressiva

V

X X

X X

X X

* Consult bij RIAGG/GGZ, algemeen maatschappelijk werk, centrum voor alcohol en drugs, vrijgevestigd psycholoog, vrijgevestigd psychiater en/of sociaal psychiatrisch verpleegkundige/praktijkondersteuner GGZ. ** NL: Nederlands, M: Marokkaans, T: Turks, S/A: Surinaams/Antilliaans, OW: Overig Westers, ONW: Overig niet-Westers.


17

Aandachtsgroepen Utrecht

Jeugd In tabel 6 staan voor de jeugd per onderwerp de aandachtsgroepen in Utrecht aangegeven op basis van etniciteit, leeftijd, geslacht en opleiding. Het gaat hierbij om jongeren uit groep zeven en acht van de basisschool (BO 7/8) en de tweede en derde klas van het voortgezet onderwijs (VO 2/3). Een groep wordt als aandachtsgroep aangeduid als een bepaald gezondheidsprobleem significant meer voorkomt dan gemiddeld in Utrecht. Tabellenboek In het tabellenboek staan de prevalenties van de onderwerpen

per

aandachtsgroep

weergegeven

voor Utrecht als geheel. Het tabellenboek is te vinden op www.utrechtgezond.nl.

18

Tabel 6. Aandachtsgroepen Utrecht Jeugd

Etniciteit*

Opleiding

NL M T S/A O VMBO

Leeftijd

HAVO VWO

≤10

11

12

13

Geslacht 14

15

≥16

M

V

Gezondheid X X Matig/slecht ervaren gezondheid BO 7/8 X X X Matig/slecht ervaren gezondheid VO 2/3 X Lage score op zelfvertrouwen BO 7/8 X X Ongunstig psychisch welbevinden VO 2/3 X X Negatieve score op zelfbeeld VO 2/3 Leefstijl X X X X Overgewicht VO 2/3 X X X X < 5 dagen per week ontbijten BO 7/8 X X X X X < 5 dagen per week ontbijten VO 2/3 X X X Sport weinig BO 7/8 X X X X Voldoet niet aan beweegnorm VO 2/3 X X Roken (ooit) BO 7/8 X X X Roken (actueel) VO 2/3 X X X Alcoholgebruik (ooit) BO 7/8 X X X X X Alcoholgebruik (ooit) VO 2/3 Leefomgeving X Vindt eigen buurt niet leuk BO 7/8 X X X X Ontevreden eigen buurt VO 2/3 Ervaart problemen thuis BO 7/8 X X X Ervaart problemen thuis VO 2/3 Chronisch ziek of verslaafd gezinslid BO 7/8 X Langdurig ziek gezinslid VO 2/3 * NL: Nederlands, M: Marokkaans, T: Turks, S/A: Surinaams/Antilliaans, O: Overig Westers en Overig niet-Westers.


19

Agis Zorgverzekeringen Bezoekadres Van Asch van Wijckstraat 55 3811 LP Amersfoort

Postadres Postbus 2423 3500 GK Utrecht

Postadres Postbus 19 3800 HA Amersfoort

April 2010 www.utrechtgezond.nl E-mail: [email protected] 20

Fotografie: Sietse Brouwer

a.2575am65.10.1

GG&GD Utrecht Bezoekadres Jaarbeursplein 17 3521 AN Utrecht

Utrecht gezond!

Recommend Documents