RBS Markets
Nummer 405, 25 februari 2014
Turbo’s & Trading
Technische Analyse Euro-dollar - “Dollar 1,4250…”
P2
Grondstoffenweekoverzicht In de kijker: steenkool en aardgas
P3
Bewijslast Het huidige seizoen voor de jaarcijfers is dik over de helft en het mag beschouwd worden als een periode waarin bedrijven letterlijk en figuurlijk moeten bewijzen wat ze waard zijn. Het afgelopen halfjaar zijn de koersen namelijk al flink vooruit gelopen op basis van de verwachting van een aantrekkende economische groei. Voorlopig moeten we concluderen dat de bedrijfscijfers, op zijn zachts gezegd, niet overtuigend zijn geweest. Tegenvallers bij (o.a.) Shell, ASML, DSM en Randstad overstemden de meevallers bij Delta Lloyd en Arcelor Mittal. Uitzenders als groei-indicator Eigenlijk is het niet zo ingewikkeld. Om te zien of er een aantrekkende economische groei en werkgelegenheid wordt verwacht hoef je geen krant open te slaan. Daarvoor kun je simpelweg de koersen van uitzenders raadplegen. Dat komt omdat normaal gesproken bij aantrekkende productievolumes de vacante functies allereerst worden opgevuld door tijdelijke krachten. De aandelen die het vorig jaar het best hebben gedaan waren dan ook duidelijk de uitzenders. Analisten houden er rekening mee dat het echte economische herstel dit jaar en volgend jaar inzet. Internationaal stonden de koersen van Adecco en Manpower onder stroom, maar ook de Nederlandse uitzenders Randstad en USG People maakten kwantumsprongen van respectievelijk 70 en 50%. Dit korte en volatiele jaar deed
1
USG People er zelfs nog eens een 30% stijging bovenop. Om acrofobisch van te worden. Priced to perfection Een veel gebruikte en simpele methode om te berekenen of een aandeel duur of goedkoop is, is de koers-winst (K/W) verhouding. Randstad was tot voor de cijfers van vorige week opgelopen tot een koers-winstratio van 17.5, wat redelijk hoog te noemen is. Op zich hoeft dat geen probleem te zijn, zolang de omzetten en winsten blijven groeien. Die groei is op basis van de verwachtingen dus wel alvast ingeprijsd. De term ‘priced to perfection’ wordt gebruikt voor aandelen die een rally hebben gemaakt met het vooruitzicht op toekomstige verdiensten. Daarnaast heeft Randstad de gewoonte om beter dan de verwachtingen te presteren. Als het uitzendbedrijf dan toch een keer geluiden laat horen die wijzen op lagere groeivooruitzichten kan het hard gaan. Precies dat gebeurde bij de laatste cijfers van Randstad. De vierde kwartaalresultaten van Randstad waren ontgoochelend, en hetdividend wordt
verlaagd. Daar maak je je niet populair mee bij beleggers. En dat laat men duidelijk merken: het aandeel kelderde maar liefst 10% procent lager in een ware sell-off. Ketting reactie Niet alleen Randstad werd gedumpt, ook andere uitzenders gingen lager. Met name USG People (wat a.s. vrijdag 28 februari met de cijfers komt) kreeg een gevoelige tik. Niet zo vreemd, omdat er in de cijfers zorgen uitgesproken worden over de Nederlandse uitzendmarkt. Randstad haalt ongeveer een kwart van de omzet uit Nederland, terwijl USG voor 40% afhankelijk is van de thuismarkt.
Lees verder op pagina 4
Turbo’s & Trading 405, 25 februari 2014
Technische Analyse • Euro-dollar - “Dollar 1,4250…”
De wekelijkse TA van Nico Bakker Nico Bakker is hofleverancier van technische analyse binnen RBS Markets. Hij publiceert regelmatig artikelen in allerlei media. Ook verzorgt hij diverse trainingen en workshops en is hij een graag geziene spreker tijdens beleggingsevenementen. Voor de uitleg van technische analyse termen verwijzen wij u naar www.rbs.nl/markets.
Niet schrikken hoor, voor het beroemde euro-dollar valutapaar staat nog geen 1,4250 op de borden, maar dat hoeft niet lang meer te duren. Het technische plaatje oogt namelijk positief, waardoor een hogere Euro en een lagere Dollar in het verschiet liggen. Alles wijst er op dat binnenkort 1,3880 wordt aangetikt, waarna een doorbraak kan plaatsvinden met vervolgens zicht op 1,4250. Laat ik de weekgrafiek voor u nader duiden en de ingrediënten benoemen die zorgdragen voor het positieve scenario.
Eerst maar eens de subjectieve bouwsteentjes.Ik zie een proces van hogere toppen en hogere bodems, ofwel koersvorming in een stijgingskanaal met 1,3480 als eerste steungrens en 1,3880 als eerste weerstand. Boven deze weerstand is er ruimte tot aan afgerond 1,4250, min of meer gelijk aan de bovenkant van het stijgingskanaal. De candles kleuren wit, altijd plezierig in een bullish speelveld, niet waar? De indicatoren, ofwel de objectieve bouwsteentjes, onderbouwen dit
vooruitzicht. De koers beweegt boven de 55 SMA trendmeter, er is dus sprake van een objectieve uptrend. De RSI beweegt boven de 50 lijn en bevestigt hiermee de positieve ondertoon. Tot slot staat de swingteller op +3, dus de upswing in de uptrend is nog maar net van start gegaan. Alles bij elkaar levert het volgende scenario op. Zolang de koers boven 1,3480 beweegt, is een upswing valide richting 1,3880, met een reele kans om door te stomen naar de volgende rode streep op 1,4250. Trendvolgende beleggers worden uitgenodigd om koopposities in te nemen om als zodanig te kunnen profiteren van een opleving naar 1,3880 en wellicht hoger. U vindt het wellicht prettig om de eerste helft van uw voorgenomen investering te gebruiken voor de opleving naar 1,3880. De tweede helft aanwenden voor de rit naar 1,4250. Dit noemen wij Money Management. Bij koersvorming onder 1,3480 (best veel ruimte voor correcties dus) verpietert het beeld en vervalt het positief getinte scenario.
Weekgrafiek euro-dollar
Figuur 1. Weekgrafiek EuroDollar Bron: BTAC Visuele Analyse, 25 februari 2014
Selectie aanbod euro-dollar Met Turbo's kunt u inspelen op een stijging en/of daling van de euro-dollar index. Voor een compleet overzicht van het aanbod kijkt u op www.rbs.nl/markets. Selecteer in het Turbo/Booster pull down menu linksboven ‘euro-dollar’.
2
Naam EUR/USD Turbo Long 1,216 EUR/USD Turbo Long 1,296
ISIN code NL0010117305 NL0010443263
Hefboom 7,5 13,0
EUR/USD Turbo Short 1,43 EUR/USD Turbo Short 1,485
NL0009755081 NL0006280588
16,6 10,0
Figuur 2. Een selectie van het aanbod euro-dollar Turbo's. Bron: RBS, 25 februari 2014.
De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.
Turbo’s & Trading 405, 25 februari 2014
Grondstoffenweekoverzicht • In de kijker: steenkool en aardgas
De steenkoolprijs (Appalachian coal uit de Verenigde Staten) is sinds het dieptepunt van november met 13 procent opgeveerd. Deze prestatie verzinkt in het niets tegenover de klim van de aardgasprijs, die over dezelfde periode bijna 70 procent liet bijschrijven. Vorige week klom het maart termijncontract ruim 20 procent hoger naar het hoogste peil sinds december 2008. Door de opeenvolgende periodes van arctisch winterweer in grote delen van de Verenigde Staten zijn de aardgasvoorraden in het ‘withdrawal season’ veel sterker afgenomen dan bij de start van het winterseizoen werd verwacht. Er is nu 40 procent minder aardgas in voorraad in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Er is geen gevaar op schaarste maar de markt reageert toch erg zenuwachtig op elke consensusafwijking van het wekelijkse voorraadcijfer. Tussen aardgas en steenkool is er een wisselwerking wat de elektriciteitsproductie betreft. Centrales die op aardgas werken zijn bij lage aardgasprijzen erg winstgevend. Bij hogere prijzen, zoals de voorbije weken, is dat niet langer het geval. Het omslagpunt lag eind vorig jaar bij een aardgasprijs van ongeveer 4 dollar per miljoen Btu (British thermal units). Op dit moment is steenkool omwille van de veel lagere prijs dus beduidend interessanter. Steenkool stond in 2005 nog in voor de helft van de Amerikaanse elektriciteitsproductie. In 2012, toen de aardgasprijs op het laagste peil in 10 jaar noteerde, was het aandeel van steenkool teruggevallen naar 37 procent. In combinatie met de milde winters van 2012 en 2013 klommen de steenkoolvoorraden daardoor naar meer dan 200 miljoen ton. Er is echter nog een factor die in rekening moet worden gebracht, namelijk de uitstoot van koolstofdioxide (CO2). Een elektriciteitscentrale op steenkool stoot per miljoen Btu equivalent bijna 80 procent meer CO2 uit in vergelijking met aardgas. Vanaf volgend jaar moeten steenkoolcentrales aan nieuwe milieunormen voldoen wat betreft het opvangen en neutraliseren van schadelijke gassen. Heel wat oude centrales zullen wellicht de deuren sluiten. Toch verwacht de Amerikaanse Energy Information Administration (EIA), een onderdeel van het Ministerie van Energie, dat het aandeel van steenkool in de elektriciteitsproductie tegen 2017 opnieuwzal toenemen naar meer dan 40 procent. Steenkool is ook aan
3
een opmars bezig in Europa en Azië na de sluiting van de kerncentrales in Duitsland en Japan. China blijft wereldwijd de grootste steenkoolverbruiker met een aandeel van 80 procent in de elektriciteitsproductie van het land. Bronnen: Bloomberg, EIA(17/2-21/2)
In het kort: • Ook de palmoliemarkt evolueert erg snel. Vorige zomer noteerde de prijs van een ton ruwe palmolie nog op het laagste niveau in 3 jaar. Enkele maanden daarvoor hadden de palmolievoorraden een recordniveau bereikt na goede oogsten in Indonesië en Maleisië, die samen voor ongeveer 90 procent van het mondiale aanbod instaan. Palmolie kreeg ook tegengas uit de hoek van een andere plantaardige olie, nl. soja-olie. Beiden zijn substituten en concurreren dus met elkaar. Door de goede oogst van soja in Zuid-Amerika en de Verenigde Staten steeg ook het aanbod van soja-olie, wat de palmolieprijs verder onder druk zette. Iets meer dan een half jaar later ziet de situatie er anders uit. Soja-olie is intussen zelfs een ondersteunende factor geworden. Bezorgdheid over de impact van het warme weer op de soja-oogst in Brazilië liet niet alleen de sojaprijs stijgen maar ook die van soja-olie. Maleisië en Indonesië hebben zelf eveneens af te rekenen met droog weer. Daardoor lag de palmolieopbrengst de voorbije weken onder het seizoengemiddelde. De lagere opbrengst valt samen met een hogere lokale consumptie en een toename van de uitvoer. Januari was al een goede maand
voor de export maar februari doet er nog een schepje bovenop met een stijging van 17 procent op maandbasis tijdens de eerste 3 weken. Het hogere verbruik gecombineerd met een lagere opbrengst doet ook de voorraden verder afnemen. Vorige week steeg de palmolieprijs op de Bursa Malaysia Derivatives Exchange naar het hoogste niveau sinds september 2012. • Koffie liet vorig week de grootste prijsstijging optekenen met een klim van maar liefst 20,5 procent. Koffie is al geruime tijd aan een bodemvorming bezig nadat de prijs vorig jaar daalde naar het laagste niveau in bijna 4 jaar. Het aanhoudend droge weer in Brazilië was vorige week de directe aanleiding voor de prijsstijging. Volgens schattingen zou 10 procent van de oogst beschadigd of zelfs verloren zijn. Tegelijk is ook de aanvoer van robusta koffie uit Vietnam beperkt. Ook suiker profiteerde van de weersituatie in Brazilië om 7 procent hoger te klimmer. Suiker werd hierbij geholpen door een verlaging van de oogstprognoses in India. Uit een rondvraag van Bloomberg blijkt dat de opbrengst met 6,4 procent zal afnemen naar 23,5 miljoen ton, de kleinste hoeveelheid sinds het oogstjaar 2009-2010. Eerder ging de Indiase Sugar Mills Association nog uit van een opbrengst van 25 miljoen ton. De oorzaak ligt eveneens bij de weersomstandigheden, maar in India is niet de droogte maar wel overvloedige neerslag de boosdoener. Daardoor zal opbrengst per hectare lager uitkomen. Daarnaast zal er ook minder suikerriet worden verwerkt tot geraffineerde suiker.
De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.
Turbo’s & Trading 405, 25 februari 2014
Vervolg van pagina 1 • Bewijslast
Active Hedge Group: De Active Hedge groep bestaat uit een aantal ervaren beroepshandelaren die gedurende beursuren in contact zijn met vele beleggers over de ontwikkelingen op de (Nederlandse) beurs. Op basis van het laatste nieuws, (kwartaal)cijfers, volatiliteit en Technische Analyse selecteert Active Hedge wekelijks een ‘trending topic’ uit de beleggerswereld.
Toevallig Het is niet vaak dat Randstad tegenvallers presenteert. Dat is opvallend, maar het moment waarop het gebeurde is zeker net zo opvallend, namelijk anderhalve week voor een bestuurswissel. Op 28 februari 2014 geeft Ben Noteboom het stokje over aan Jacques van den Broek. Anyway, zoals je wel vaker ziet, worden er een aantal tegenvallers gemeld voor het aantreden van de nieuwe topman van Randstad. Vrijwillig was het vertrek van Noteboom overigens niet, maar een vertrekvergoeding van €2.6 miljoen (!) zal de pijn bij Noteboom vermoedelijk wel verzachten. De nieuwe topman Van den Broek mag in ieder geval beginnen met een schone lei en zijn taak zal bestaan uit het verbeteren van de winstgevendheid en vorm geven aan de groei. Randstad is weer even met beide benen op de grond gezet. Bij aantrekkende economische groei is dat gunstig, want het vroegcyclische karakter blijft, terwijl het aandeel een stukje goedkoper is.
Op het moment van schrijven heeft Jeroen Santen noch in privé noch zakelijk een positie in één van de door hem besproken aandelen van bedrijven en zijn er geen andere belangenconflicten bekend Bronnen: http://managementscope.nl/manager/jacques-van-den-broek/ ceo-randstad-februari-2014 http://destentor.nl/algemeen/economie/randstad-ziet-voorzichtig-herstel-1.4227834 http://fd.nl/beurs/494152-1402/uitzendaandelen-tarten-dezwaartekracht
Jeroen Santen
Mededeling omtrent Certificaten Op 18 oktober 2013 is er een ‘Notice to Holders’ gepubliceerd waarin werd aangekondigd dat een aantal Certificaten beëindigd zal worden. Door middel van dit bericht herinneren wij beleggers in de betreffende Certificaten er aan dat de beëindigingsdatum 28 februari 2014 is. Certificaten die na deze datum nog in de portefeuille staan worden automatisch beëindigd en de resterende waarde wordt door uw bank automatisch op uw rekening gestort. De betreffende Certificaten worden in volgende tabel weergegeven.
Productnaam ISIN-code S&P 500 Quanto Certificaat NL0000467421 NYSE Arca Gold Bugs Quanto Cert NL0000458719 Palladium Quanto Certificaat NL0000451904 Platina Quanto Certificaat NL0000451912 Amerikaans Vastgoed Certificaat NL0000691277 Israël Certificaat NL0000698322 Europees VastGoed Certificaat NL0000691293 Sector Momentum Europe Cert NL0000290799 Waste Management Certificaat NL0000838134 Figuur 3. Overzicht van Certificaten die per 28 februari 2014 beëindigd worden.
4
De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.
Turbo’s & Trading 405, 25 februari 2014
Overzichten
Overzicht markten
Top 5 Stijgers Turbo’s en Boosters
ISIN code
Rendement
Rendement sinds introductie
Technip Turbo Long
NL0010609996
116,67%
97,22% 12 feb 2014
AEX® 0,4% 400,36
Technip Turbo Long
NL0010522967
64,29%
-5,34% 21 nov 2013
402
Facebook Turbo Long
NL0010610101
62,71%
43,64% 14 feb 2014
400
PostNL Turbo Short
NL0010522439
58,12%
49,39% 14 nov 2013
398
Suez Environnement Turbo Long
NL0010518957
56,57%
Certificaten
ISIN code
137,20% 9 okt 2013
396 394
Rendement
Rendement sinds introductie
RICI Enhanced Agrarische Grondstoffen Certificaat NL0006343881
8,90%
12,61% 30 sep 2008
Egypte Certificaat
NL0000290393
5,02%
-17,13% 3 mrt 2006
RICI Enhanced Agricultural Certificaat
NL0006066201
3,22%
8,33% 25 okt 2007
Generieke Geneesmiddelen Certificaat
NL0000479152
3,19%
118,50% 13 nov 2006
DJ Stoxx 400 Telecommunications Certificaat
DE0006075393
3,14%
-42,77% 22 jan 2001
392 390 388
Figuur 4. Top 5 stijgers periode periode 17 februari t/m 24 februari 2014. Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bied- en laatkoers van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website: www.rbs.nl/markets. Bron: RBS, 25 februari 2014.
14 februari
21 februari
Bund Future 0,2% 143,87 144,0 143,5 143,0
Overzicht Volume/Omzet
Long/Short-Ratio Short
Omzet(EUR)
Long
AEX
25.136.491 20.236.831 51.402.716
AEX 5,9
142,0
Brent Crude Oil Future
11.514
27.466
267.197
Brent Crude Oil Future
-1,74
141,5
Bund Future
800
22.405
239.986
Bund Future
-54
141,0
EUR/USD
84.381 139.841 764.041
EUR/USD -4,67
140,5
Goud
463.666 464.933 4.540.499
Goud 12,43
Figuur5. Overzicht Volume/Omzet, periode 17 februari t/m 24 februari 2014. Bron: RBS, 25 februari 2014.
Turbo® Ratio
142,5
Onderliggende waarde
Figuur 6. Long/Short-Ratio van uitstaande posities per 25 februari 2014. Bron: RBS, 25 februari 2014.
14 februari
21 februari
EUR/USD 0,4% 1,3741 1,380 1,375 1,370 1,365 1,360 1,355 1,350 1,345 1,340 1,335
Webinars Datum Aanvang Titel
14 februari
Brent Crude Olie Future
21 februari
0,7% 109,85
111,0
Sprekers
110,5 110,0
3 maart De basis van Turbo's en technische analyse 17 maart Bakkers Bull / Bear van de maand maart 20 maart Kwantitatieve Analyse meets Technische Analyse
Rogier San Giorgi Nico Bakker Nico Bakker Michael Groenewoud Nico Bakker
109,5 109,0 108,5 108,0 107,5 107,0
Inschrijven? Ga naar www.webinar.nl/rbs
14 februari
21 februari
Figuur 7. De prestaties van belangrijke markten van 14 februarzi t/m 21 februari 2014. Bron: Bloomberg, 25 februari 2014.
5
De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.
Turbo’s & Trading 405, 25 februari 2014
Risico’s De aanschaf van Turbo’s en Certificaten brengen bepaalde risico’s met zich mee, zoals prijsrisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico. Turbo’s en Certificaten zijn daarom niet geschikt voor iedere belegger. Het is van belang dat u de kenmerken en risico’s van deze producten begrijpt voordat u een beleggingsbeslissing neemt. Tevens dient u zorgvuldig af te wegen of de Turbo’s en Certificaten geschikt zijn voor u gezien uw ervaring, beleggingshorizon, overige beleggingen, financiële positie, risico-bereidheid en andere relevante omstandigheden. In geval van twijfel, dient u professioneel advies in te winnen. Deze nieuwsbrief dient slechts ter informatie en is geen aanbieding of een uitnodiging tot het doen van een aanbieding van Turbo’s of Certificaten. Het aanbod van Turbo’s en Certificaten vindt uitsluitend plaats op basis van het respectievelijke basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. De beslissing om Turbo’s en Certificaten te kopen moet dan ook op basis van deze documenten worden gemaakt. Deze documenten zijn kosteloos verkrijgbaar via www.rbs.nl/ markets. Deze paragraaf bevat slechts een overzicht van de belangrijkste risico’s. Lees voor een volledig overzicht het respectievelijke basisprospectus. Turbo’s en Warrants zijn beleggingsinstrumenten voor actieve en ervaren beleggers. Door de hefboom is een belegging in Turbo’s en Warrants risicovoller dan een directe belegging in de onderliggende waarde. Hoe hoger de hefboom die men kiest, hoe sneller een beweging van de onderliggende waarde doorwerkt in de waarde van de Turbo en de Warrant. Het stop loss-niveau van een Turbo kan wijzigen, waardoor bij een wijziging het stop loss-niveau dichter bij de koers van de onderliggende waarde kan komen. Bij indices zullen deze wijzigingen in periodes waarin veel dividend wordt uitgekeerd, groter zijn. De koers van een Certificaat volgt in principe één-op-één de prestaties van de onderliggende waarde, maar kan hiervan afwijken doordat de beheerkosten (jaarlijks) in rekening worden gebracht en door de marktbeweging van vraag en aanbod. Bij alle beleggingsinstrumenten kan gedurende zowel de looptijd als op de afloopdatum de volledige inleg verloren gaan. Veranderingen van de wisselkoersen van onderliggende waarden die niet in euro zijn genoteerd, beïnvloeden de waarde van de in euro genoteerde producten. Een stijging van de lokale valuta ten opzichte van de euro zal een positief effect hebben, een daling een negatief effect. Beleggen in aandelenmarkten van opkomende markten gaan gepaard met extra risico’s op politiek, economisch, de sociaal en juridisch gebied. Daarnaast ontbreekt door gebrekkige beschikbaarheid van financiële verslaggeving en andere data in sommige markten transparantie. Ongunstige ontwikkelingen hebben hierdoor vaak een sterk negatieve invloed hebben op de waarde van beleggingen in opkomende markten. Beleggen in grondstoffen gebeurt meestal door middel van termijncontracten Door te beleggen in termijncontracten en deze op tijd te verkopen kan fysieke levering van een grondstof worden voorkomen. Wanneer een belegger voor lange termijn in een bepaalde grondstof belegt, dient hij/zij het termijncontract voor het aflopen door te rollen naar een termijncontract met een langere looptijd. Het doorrollen van termijncontracten kan rendement opleveren of juist rendement kosten. Dit is afhankelijk van de termijnmarkt en staat los van veranderingen van de spotprijs van de desbetreffende grondstof. Wanneer een termijncontract afloopt, zal de prijs daarvan de actuele spotprijs benaderen. Bij het doorrollen wordt het aflopende contract verkocht en het volgende contract gekocht. Het verschil tussen opeenvolgende termijnprijzen kan een negatief rendement opleveren voor de belegger. Turbo’s en Certificaten worden uitgegeven door The Royal Bank of Scotland [plc. Beleggers lopen kredietrisico op deze bank. Dit betekent dat in geval van insolventie van de uitgevende instelling beleggers in Turbo’s en Certificaten mogelijk minder terugkrijgen dan hun initiële belegging en in het slechtste geval zelfs hun gehele belegging verliezen. Turbo’s en Certificaten worden gehouden via het bewaringssysteem van Euroclear Nederland en zijn daardoor afgescheiden van het vermogen van de uitgevende instelling. Het Nederlandse depositiogarantiestelsel is niet op Turbo’s en Certificaten van toepassing. Beleggers krijgen met een belegging in Turbo’s en Certificaten geen eigendom in onderliggende waarde daarvan. Turbo’s en Certificaten worden genoteerd op Euronext Amsterdam met RBS als market maker. Dat wil zeggen dat RBS onder normale marktomstandigheden tijdens beursuren van Euronext Amsterdam, van 9:05 uur tot 17:30 uur bereid is om Turbo’s en Certificaten te kopen en te verkopen. Hierdoor is het mogelijk om onder normale marktomstandigheden tijdens genoemde beursuren de Turbo’s en Certificaten te kopen of verkopen. De prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te kopen wordt de ‘biedprijs’ genoemd en de prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te verkopen wordt de ‘laatprijs’ genoemd. Het verschil tussen de bied- en laatprijzen wordt de spread genoemd. Gedurende de looptijd van een Turbo of een Certificaat kan de spread aan
rbs.nl/markets 6
wijziging onderhevig zijn. Bijvoorbeeld, indien er belangrijke cijfers worden gepubliceerd zoals jaarcijfers of macroeconomische cijfers kan de spread (tijdelijk) wordt vergroot. Actuele informatie over de bied- en laatprijzen gehanteerd durende de looptijd van Turbo’s en Certificaten treft u aan op de relevante product pagina van de website www.rbs.markets. nl. Door bijzondere omstandigheden kan het voorkomen dat RBS geen prijzen afgeeft. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren indien de handel in de onderliggende waarde wordt stilgelegd, een Turbo of een Certificaat is uitverkocht, indien in korte tijd een groot aantal orders wordt geplaatst, er een storing in het handelssysteem van RBS is opgetreden, er een storing is opgetreden in het handelssysteem van Euronext Amsterdam of de beurs waarop de onderliggende waarde wordt verhandeld of indien er extreme marktomstandigheden zijn. Indien RBS geen prijzen afgeeft kan het zijn dat het niet mogelijk is om een Turbo of een Certificaat te kopen of te verkopen of niet tegen de door u gewenste prijs. Dit laatste kan zich voordoen omdat u in dergelijke situaties voor koop en verkoop afhankelijk bent van andere beleggers die willen kopen of verkopen. Disclaimer RBS Dit document is opgesteld door The Royal Bank of Scotland plc of haar dochtervennootschappen of groepsondernemingen (‘’RBS’’). Alle informatie in dit document is gebaseerd op informatie afkomstig van RBS en van andere instellingen die als betrouwbaar gelden. RBS geeft in dit document een getrouwe reproductie van dergelijke informatie, echter RBS biedt geen garantie voor de juistheid van de getoonde gegevens verkregen van derden. Geen garantie of zekerheid in welke vorm ook, expliciet of impliciet, wordt gegeven met betrekking tot de volledigheid en juistheid van de informatie opgenomen in dit document. RBS accepteert geen enkele verplichting om enige informatie opgenomen in dit document te herzien of te corrigeren. Geen handelen of nalaten van RBS of haar directeuren, werknemers, agenten of andere vertegenwoordigers met betrekking tot de informatie opgenomen in dit document vormt, of wordt geacht te vormen, een verplichting of garantie van RBS of enig ander persoon. Indicatieve prijzen of analyses in dit document zijn ter goede trouw opgesteld, uitgekozen en beoordeeld en derhalve wordt geen garantie gegeven ten aanzien van de juistheid, volledigheid en redelijkheid van deze prijsopgaven of analyses. Onverminderd de juridische verantwoordelijkheid voor informatievoorziening, accepteert RBS geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor kosten, schade en claims ontstaan uit, of in verband met, een belegging in effecten beschreven in dit document. RBS en/of haar dochtervennootschappen of groepsvennootschappen, verbonden vennootschappen, werknemers of klanten kunnen een belang in financiële instrumenten hebben zoals de effecten beschreven in dit document of daaraan gerelateerde financiële instrumenten. Een dergelijk belang kan omvatten het handelen, aanhouden, onderhouden van een markt in zulke instrumenten als ook het verschaffen van bank-, krediet- en andere financiële diensten aan een vennootschap of de uitgevende instelling van de effecten en financiële instrumenten beschreven in dit document. RBS treedt met betrekking tot een transactie, de effecten of andere verplichtingen beschreven in dit document, niet op als financiële adviseur of in een fiduciaire rol. RBS geeft met betrekking tot geen enkele jurisdictie een garantie of advies over fiscale, juridische en boekhoudkundige zaken. Dit document is niet bedoeld voor de distributie of het gebruik door enig persoon of enititeit in een jurisidictie of land waarin een dergelijke distributie of gebruik in strijd is met locale wet- en regelgeving. De informatie opgenomen in dit document is eigendom van RBS en is verstrekt op verzoek van een geselecteerd aantal ontvangers en mag niet (geheel of gedeeltelijk) worden verstrekt of anderszins gedistributeerd aan een andere derde partij zonder de schriftelijke toestemming van RBS. Verenigde Staten van Amerika: Dit document is uitsluitend bestemd voor verstrekking aan “major institutional investors” zoals gedefinieerd in “Rule 15a-6” van de Amerikaanse Exchange Act van 1934, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de “Exchange Act”) en mag niet worden verstrekt aan andere Amerikaanse ingezetenen. Elke Amerikaanse “major institutional investor” die deze informatie ontvangt en komt door het ontvangst ervan overeen dat hij de informatie in dit document niet zal verstrekken of anderszins distributeren aan anderen. De effecten zoals hierin beschreven zijn en zullen niet worden geregistreerd zoals bedoeld in de de Amerikaanse Securities Act van 1933, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de “Securities Act”) en mogen niet worden aangeboden of verkocht in de Verenigde Staten van Amerika, tenzij aan “qualified institutional buyers” (gekwalificeerde institutionele beleggers) in lijn met “Rule 144A” of op grond van een andere vrijstelling van of het niet van toepassing zijn van de registratieverplichting van de Securities Act. De aanbieding of verkoop van de effecten of transacties in de effecten kunnen verder beperkt worden door toepasselijke wet- en regelgeving van de Verenigde Staten of van haar afzonderlijke staten.
Potentiële beleggers dienen zichzelf daarom op de hoogte te stellen van en juridische beperkingen bij het aangaan van transacties na te leven. Potentiële beleggers dienen zich te realiseren dat de effecten mogelijk niet geschikt zijn voor alle beleggers. The Royal Bank of Scotland plc staat in het Verenigd Koninkrijk onder toezicht van de Prudential Regulation Authority en de Financial Conduct Authority en haar activiteiten in Nederland vallen onder het gedragstoezicht van de Autoriteit Financiële Markten. Behalve in landen waarin dit wettelijk is vereist is de inhoud van dit document is niet beoordeeld door toezichthouders in de landen waarin dit document wordt verstrekt. In geval van twijfel over de inhoud van dit document dient onafhankelijk professioneel advies te worden ingewonnen. © The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze nieuwsbrief is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. De nieuwsletter bevat merken van The Royal Bank of Scotland Group plc en andere vennootschappen binnen de RBS groep. De merken omvatten onder andere het logo van The Royal Bank of Scotland en de merknamen The Royal Bank of Scotland en RBS. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de indices genoemd in dit document behoren toe aan de relevante Index sponsoren (de “Index Sponsoren”). De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van de producten genoemd in dit document, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van deze producten gegeven. TURBO en BOOSTER zijn merknamen van The Royal Bank of Scotland Group plc. Disclaimer Technische Analyse & Turbo Tip / Grondstoffen Weekoverzicht / Marktfocus Het onderdeel technische analyse wordt verzorgd door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. ("BTAC") en uitgebracht door RBS. Nico Bakker is bestuurder van BTAC en is een onafhankelijk analist. RBS en BTAC zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Bakker TAC in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analyses van BTAC zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Het onderdeel Grondstoffenweekoverzicht wordt verzorgd door Falesia bvba ("Falesia") en uitgebracht door RBS. Koen Lauwers is bestuurder van Falesia en is een onafhankelijk analist. RBS en Falesia zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Falesia in ruil voor een financiële vergoeding de grondstoffen weekoverzichten verzorgd. De grondstoffen weekoverzichten van Falesia zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies (de grondstoffen weekoverzichten en de technische analyses worden hierna gezamelijk de "artikelen" genoemd). Het onderdeel Marktfocus wordt verzorgd door Active Hedge Group B.V. en uitgebracht door RBS. De in dit document opgenomen standpunten en vooruitzichten zijn door Active Hedge Group B.V. gegeven in haar hoedanigheid van onafhankelijk analist. RBS en Active Hedge Group B.V. zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Active Hedge Group B.V. in ruil voor een financiële vergoeding analyses verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De analyses van Active Hedge Group B.V. zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de artikelen genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door respectievelijk BTAC gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist, door Koen Lauwers gegeven in zijn hoedanigheid als intermarket analist en door Active Hedge in hun hoedanigheid als onafhankelijk analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de artikelen. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de artikelen van of namens respectievelijk BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de artikelen van BTAC, Falesia of Active Hedge of een aan BTAC, Falesia of Active Hedge gelieerde onderneming of persoon.".
